Zasady tworzenia relacji (tabel)
1. Tabele odpowiadają najczęściej wydzielonym fragmentom świata rzeczywistego lub
obiektom abstrakcyjnym
2. Atrybuty muszą być atomowe: oznacza to, że w jednej kolumnie nie mogą znajdoać się np.
imię i nazwisko, czy cały adres itp.
3. Jeśli dane powtarzają się często w wielu krotkach należy je rozdzielić i utworzyć np. dwie
lub większą liczbę powiązanych relacji.
4. W przypadku gromadzenia informacji o zbiorze  wolnozmiennych pojęć np. nazwy walut,
jednostki miary itp. stosuje się oddzielnie relacje zwane potocznie  słownikowymi .
W modelu relacyjnym wykorzystywana jest tzw. logika trójwartościowa.
Obok wartości PRAWD i FAA
SZ występują także wartośći puste  NULL
Wartość NULL określa, że w danym polu relacji nie jest zapisana wartość. Oznacza to, że dane
mogą być nieznane lub nie istnieją.
Algebra relacyjna - operacje na relacjach
Algebrą relacyjną nazywany jest zbiór podstawowych operacji na modelu relacyjnym
umożliwiający manipulowanie danymi jakie są zawarte w bazie danych. Sekwencja takich operacji
tworzy tzw. wyrażenie algebry relacyjnej. Jego wynikiem jest relacja reprezentująca efekt
wykonanych operacji. W tego typu wyrażeniach nie definiuje się pojęcia kolejności operacji: jest
ona bowiem dowolna.
Operacje stosowane w algebrze relacyjnej podzielone są na dwie grupy: wywodzące się z
matematycznej teorii zbiorów (suma, różnica, część wspólna, iloczyn kartezjański) oraz
opracowane specjalnie na potrzeby relacyjnego modelu bazy danych (selekcja, projekcja
złączenia, funkcje agregujące).
Podstawowe operacje na relacjach
Podstawowymi operatorami modelu relacyjnego są:
" selekcja (wybór): zwraca krotki, które spełniają określony warunek,
" projekcja (rzut): zwraca podzbiór atrybutów oryginalnego zestawu krotek,
" złączenie:zwraca zestaw krotek z kilku tabel na podstawie równości jednego lub kilku
atrybutów.
Selekcja: podstawowym celem operacji selekcji jest wyznaczenie podzbioru krotek relacji
spełniającego warunek selekcji. Ogólny zapis operacji selekcji:
� (R)

np. � (PRACOWNIK)
PENSJA=3000
Wynik operacji selekcji jest poziomym podziałem relacji wejściowej, na część widoczną (wynik) i
niewidoczną.
Operacja selekcji jest przemienna:
� (� (R))=� (� (R))

Projekcja: podstawowym celem operacji projekcji jest wybór wyznaczonych atrybutów (kolumn)
do prezentacji oraz odrzucenie pozostałych. Ogólny zapis operacji projekcji:
Ą (R)

np. Ą (PRACOWNIK)
NAZWISKO, IMI
, PENSJA
Operacja projekcji usuwa wszystkie powtórzenia krotek, gdyż wyjściowa relacja musi być
prawidłowa pod względem głównym założeń modelu relacyjnego
Operacja złączenia: stosowana jest do łączenia wstępujących w dwóch relacjach i powiązanych ze
sobą krotek w jedną krotkę. W przypadku baz relacyjnych jest to jedna z najważniejszych operacji,
gdyż pozwala odtwarzać związki między relacjami. Ogólna postać operacji złączenia:
R S

np. DZIAA
PRACOWNIK
PESELKIEROWNIKA=PESEL
RODZAJE ZA

CZEC

NAZWISKO TELEFON
B 100
C 200
D 300
PRACIID NAZWISKO
1 A
2 B
3 C
ZEWN
TRZNE LEWOSTRONNE
PRACID NAZWISKO TELEFON
1 A NULL
2 B 100
3 C 200
ZEWN
TRZNE PRAWOSTRONNE
PRACID NAZIWSKO TELEFON
2 B 100
3 C 200
NULL D 300
ZEWNETRZNE PEA
NE
PRACID NAZWISKO TELEFON
1 A NULL
2 B 100
3 C 200
NULL D 300
Zapis zapytań w algebrze relacyjnej.
Relacje będące wynikiem różnych operacji relacyjnych nie mają przydzielonych nazw. Z tego
względu można i jest to pomocne nadawać im własne nazwy.
Przykłady:
PRAC_DZIAA
U_5 �! � (PRACOWNIK)
NRDZ=5
WYNIK �! Ą (PRAC_DZIAA
U_5)
IMI
, NAZWISKO, PENSJA
[& ]
TRANSAKCJA
Przez transakcję rozumie się grupę operacji na bazie, która od strony logicznej stanowi całość i
wykonywana jest razem. W przypadku, gdy transakcja nie modyfikuje bazy danych  jedynie
pobiera dane  nosi nazwę tylko do odczytu.
Elementy składowe transakcji:
" odczyt i/lub zapis danych,
" zakończenie transakcji z zatwierdzeniem,
" wycofanie transakcji (zakończenie bez zatwierdzenia).
PODSTAWOWY CEL PRZETWARZANIA TRANSAKCYJNEGO
Rzeczywistość musi być zapisana w określonej formiee w bazie. Zmiany rzeczywistości muszą
powodować zmiany w stanie bazy. Baza danych jest spójna wówczas, gdy jej stan odpowiada
stanowi świata rzeczywistego.
a"
Świat rzeczywisty
Baza danych
Zmiana w bazie
Zmiana swiata
Świat rzeczywisty
a"
Baza danych