03 Obsługa podstawowego sprzętu ratowniczo

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Piotr Placek

Obsługa podstawowego sprzętu ratowniczo – gaśniczego
315[02].O1.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Robert Wolański
mgr inż. Zbigniew Wójcik

Opracowanie redakcyjne:
mgr Piotr Placek

Konsultacja:
dr Justyna Bluszcz

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 315[02].O1.03.
,,Obsługa podstawowego sprzętu ratowniczo – gaśniczego”, zawartego w programie
nauczania dla zawodu technik pożarnictwa.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Klasyfikacja sprzętu stosowanego w działaniach ratowniczo – gaśniczych -

definicje i przeznaczenie grup sprzętowych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Środki gaśnicze

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Sprzęt do podawania wody

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Sprzęt do podawania piany

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Podręczny sprzęt gaśniczy

4.5.1.

Materiał nauczania

4.5.2.

Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Pompy pożarnicze

4.6.1.

Materiał nauczania

4.6.2.

Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Sprzęt ochrony dróg oddechowych

4.7.1.

Materiał nauczania

4.7.2.

Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

4.8. Drabiny pożarnicze

4.8.1.

Materiał nauczania

4.8.2.

Pytania sprawdzające

4.8.3. Ćwiczenia

4.8.4. Sprawdzian postępów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9. Ekwipunek osobisty

4.9.1. Materiał nauczania

4.9.2. Pytania sprawdzające

4.9.3. Ćwiczenia

4.9.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o parametrach, sprawianiu

i obsłudze podstawowego sprzętu ratowniczo – gaśniczego wykorzystywanego podczas
ćwiczeń oraz wykonywaniu realnych działań ratowniczych i gaśniczych przez strażaków PSP.

W poradniku znajdziesz:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

–

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie wykonywania ćwiczeń należy bezwzględnie zwrócić uwagę na przestrzeganie

regulaminów, przepisów bhp i higieny pracy oraz instrukcji stanowiskowych wynikających
z rodzaju wykonywanych prac. Z przepisami należy zapoznać uczniów od początku trwania
nauki i należy je bezwzględnie stosować.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

dokonać podziału sprzętu pożarniczego wg PN,

–

zapoznać się z rodzajami, działaniem i doborem właściwych środków gaśniczych,

–

nabyć wiadomości o rodzajach sprzętu wchodzącego w skład armatury wodnej i pianowe,
jego przeznaczenia, budowy i podstawowych parametrów,

–

poznać zasady bezpieczeństwa i higieny pracy (bhp) podczas sprawiania sprzętu
armatury wodnej i pianowe oraz pracy tym sprzętem,

–

rozwinąć i połączyć odcinki węży tłocznych w poszczególne linie tj.: główną, gaśnicze,
zasilającą oraz ssawną,

–

zwinąć odcinki węży tłocznych,

–

dokonać konserwacji bieżącej sprzętu i armatury wodnej i pianowej,

–

nabyć wiadomości o rodzajach, oznaczeniu i zasadach stosowania podręcznego sprzętu
gaśniczego,

–

gasić gaśnicami i agregatami gaśniczymi oraz kocem gaśniczym,

–

poznać rodzaje stosowanych pomp pożarniczych i ich przeznaczeniu, oznaczeniach
motopomp i autopomp oraz o budowie i zasadzie ich działania,

–

uruchomić, pobrać wodę (z pojazdu, zbiornika zewnętrznego, hydrantu, z innej pompy),

–

podać wodę na linie tłoczne, szybkiego natarcia i działka wodno – pianowego,

–

wykorzystać uzbrojenie i ekwipunek osobisty podczas działań ratowniczo – gaśniczych,

–

pracować w danym ubraniu ochronnym w zależności od zagrożenia,

–

poznać budowę nadciśnieniowego izolującego butlowego aparatu powietrznego, maski
oraz butli do aparatów powietrznych,

–

dokonać czynności przed przystąpieniem do pracy, w czasie pracy i po pracy oraz
konserwacji sprzętu ochrony dróg oddechowych,

–

pracować w aparacie powietrznym nadciśnieniowym w warunkach normalnych,
zadymienia, oddziaływania cieplnego oraz przy występowaniu dużych obciążeń psycho –
fizycznych (np. brak widoczności, ograniczona przestrzeń, silnego hałasu),

–

poznać zasady bhp podczas eksploatacji sprzętu ochrony dróg oddechowych,

–

poznać budowę drabin przenośnych,

–

sprawić dany rodzaj drabiny przenośnej, chodzić po niej i poprowadzić linię wężową,

–

obsługiwać środki łączności przewodowej i bezprzewodowej podczas działań ratowniczych
i gaśniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

scharakteryzować podstawowy sprzęt pożarniczy,

−

określić przeznaczenie poszczególnych grup sprzętu gaśniczego,

−

scharakteryzować środki gaśnicze,

−

wyjaśnić mechanizm działania gaśniczego środków gaśniczych,

−

określić sposoby podawania środków gaśniczych,

−

określić rodzaje sprzętu do podawania wody i pian gaśniczych,

−

opisać budowę armatury wodnej i pianowej,

−

sprawić linie wężowe,

−

zastosować sprzęt pianowy,

−

zastosować podręczny sprzęt gaśniczy,

−

scharakteryzować mechanizm ssania pomp pożarniczych,

−

wyjaśnić zasady działania motopompy i autopompy,

−

wykorzystać motopompę i autopompę do podawania wody i piany,

−

scharakteryzować sprzęt ochrony indywidualnej i odzież ochronną,

−

zastosować odzież ochrony termicznej,

−

zastosować zasady bezpiecznej pracy w odzieży ochronnej,

−

wyjaśnić proces oddychania i skutki niedotlenienia organizmu,

−

sklasyfikować sprzęt ochrony dróg oddechowych,

−

wyjaśnić budowę i działanie aparatów powietrznych nadciśnieniowych,

−

scharakteryzować systemy łączności radiowej używane ze sprzętem ochrony dróg
oddechowych,

−

sprawdzić aparat powietrzny nadciśnieniowy przed przystąpieniem do pracy,

−

dopasować i założyć maskę aparatu powietrznego,

−

wymienić butlę powietrzną w aparacie,

−

zastosować zasady bezpiecznej pracy w sprzęcie ochrony dróg oddechowych,

−

obsłużyć sprzęt ochrony dróg oddechowych,

−

zastosować procedurę przechodzenia ścieżki treningowej w komorze dymowej,

−

scharakteryzować rodzaje i budowę drabin przenośnych,

−

zastosować zasady bezpiecznego przygotowywania i użytkowania drabin przenośnych,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Klasyfikacja sprzętu stosowanego w działaniach ratowniczo

– gaśniczych - definicje i przeznaczenie grup sprzętowych

4.1.1. Materiał nauczania

Podział sprzętu oraz jego nazewnictwo jest zawarte w PN–75/M–51000 Sprzęt pożarniczy.
Według normy podział sprzętu pożarniczego przedstawia się następująco:

Sprzęt pożarniczy – jest to- przenośny lub przewoźny specjalny sprzęt służący do gaszenia
pożarów, prowadzenia akcji ratowniczej oraz specjalny sprzęt ochronny stosowany przez
straże pożarne podczas prowadzenia akcji ratowniczo - gaśniczych.

Uzbrojenie osobiste – jest to sprzęt pożarniczy stanowiący wyposażenie osobiste strażaka,
służący do ochrony osobistej w czasie wykonywania zadań ratowniczych lub gaśniczych.
W skład uzbrojenia osobistego wchodzą:
a) ubrania ochronne:

−

ubranie koszarowe(robocze),

−

ubranie specjalne,

−

ubranie ochrony termicznej metalizowane,

−

ubranie ochrony przeciwchemicznej.

b) ekwipunek osobisty:

−

pas strażacki,

−

hełm,

−

obuwie,

−

toporek strażacki lekki w pochewce,

−

opatrunek osobisty,

−

latarka,

−

gwizdek,

−

podpinka linkowa,

−

maska do aparatu oddechowego,

−

sygnalizator ruchu (bezruchu),

−

zatrzaśnik,

−

kominiarka,

−

rękawice.

Sprzęt gaśniczy – sprzęt pożarniczy używany do poboru i dostarczania środków

gaśniczych do działań ratowniczo-gaśniczych .

Sprzęt i armatura wodna – sprzęt gaśniczy stosowany do dostarczania wody w miejsce

pożaru i prowadzenia działań gaśniczych oraz wykonywania działań ratowniczych

Sprzęt pianowy – sprzęt gaśniczy stosowany do wytwarzania piany gaśniczej i podawania

jej na miejsce pożaru. Np.: działka wodno-pianowe, prądownice pianowe, wytwornice
pianowe, zasysacze liniowe, generatory i agregaty piany lekkiej, systemy piany sprężonej.

Podręczny sprzęt gaśniczy – sprzęt gaśniczy przenośny, uruchamiany ręcznie, służący do

zwalczania pożarów w zarodku.

Pompy pożarnicze – pompy wirowe umożliwiające podnoszenie ciśnienia wody

gaśniczej z poziomu niższego na poziom wyższy, przeznaczona do zamontowania na
pojazdach pożarniczych (A - autopompa) i do samodzielnego przenoszenia (M - motopompa)

Sprzęt ratowniczy – sprzęt pożarniczy służący do prowadzenia działań ratowniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sprzęt ratowniczy stanowią:

a) drabiny pożarnicze:

−

drabiny przenośne,

−

drabiny mechaniczne.

b) sprzęt ewakuacyjny:

−

linkowy sprzęt ratowniczy,

−

rękawy ratownicze i ewakuacyjne,

−

skokochrony.

c) ratownicze zestawy hydrauliczne:

−

agregaty (pompy) hydrauliczne,

−

rozpieracze,

−

nożyce,

−

nożyco-rozpieracze,

−

narzędzia jednostronnego działania.

d) ratownicze zestawy pneumatyczne:

−

podnoszące,

−

uszczelniające.

e) sprzęt mechaniczny:

−

pilarki do drewna,

−

przecinarki do stali i betonu,

−

wyciągarki,

−

młoty udarowe,

−

wiertarki udarowe elektryczne,

−

piły szablaste.

f) ręczne urządzenia ratownicze:

−

topór z pasem nośnym.

−

wielozadaniowy łom ratowniczy hooligan,

−

innopour.

Pojazdy pożarnicze – samochody i przyczepy i inne środki użytkowane przez służby
ratownicze do działań ratowniczo-gaśniczych:
a) samochód pożarnicze – pojazdy stosowane przez straż pożarną do działań ratowniczych,
b) przyczepa pożarnicza – przyczepa specjalna, przystosowana do przewożenia sprzętu

pożarniczego i środków gaśniczych przeznaczonych do prowadzenia akcji gaśniczej lub
ratowniczej,

c) samoloty i śmigłowce gaśniczo-ratownicze samoloty przeznaczone do prowadzenie akcji

gaśniczych i ratowniczych (ewakuacja),

d) kontenery – samochody wraz z przyczepami o specjalnej konstrukcji i specjalistycznym

urządzeniem przystosowanym do załadunku, rozładunku i transportu kontenerów ze
sprzętem pożarniczym,

e) statki gaśniczo-ratownicze – statki przeznaczone do działań ratowniczo-gaśniczych

zarówno na wodzie jaki i na brzegu,

f) pociągi ratownicze,
g) pojazdy drogowo – szynowe,
h) poduszkowce,
i) kłady,
j) łodzie i pontony,
k) pojazdy gąsienicowe.

Specjalistyczny sprzęt ratowniczy

−

sprzęt ratownictwa wodnego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

sprzęt ratownictwa wysokościowego,

−

sprzęt ratownictwa chemicznego,

−

sprzęt ratownictwa medycznego,

−

sprzęt łączności,

−

sprzęt pomiarowy.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest sprzęt pożarniczy?
2. Co to jest sprzęt ratowniczy?
3. Jaka jest różnica między sprzętem gaśniczym a ratowniczym?
4. Jaki sprzęt należy do grupy sprzętu gaśniczego?
5. Jaki sprzęt należy do grupy sprzętu ratowniczego?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Nazwij i omów przeznaczenie jednostek sprzętowych znajdujący się na wyposażeniu

samochodu ratowniczo - gaśniczego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć wiadomości

z literatury uzupełniającej,

2) podejść do samochodu ratowniczo – gaśniczego i otworzyć jego poszczególne skrytki

i kabinę,

3) dokonać rozróżnienia sprzętu znajdującego się w skrytce i odpowiednio go

zakwalifikować,

4) rozpoznać inny sprzęt w skrytkach, kabinie i dachu samochodu,
5) zapisać nazwę danego sprzętu i przedstawić całą grupę do której należy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura, Polskie Normy,

−

samochód ratowniczo gaśniczy lub magazynek sprzętowy,

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z tematem zajęć - punk 6 poradnika.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić pojęcie sprzętu pożarniczego?



2) wyjaśnić pojęcie sprzętu ratowniczego?



3) wyjaśnić pojęcie pojazdów pożarniczych?



4) wyjaśnić pojęcie środka gaśniczego?



5) wymienić sprzęt należący do grupy uzbrojenia osobistego?



6) wymienić sprzęt należący do grupy sprzętu gaśniczego?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Środki gaśnicze

4.2.1. Materiał nauczania

Środek gaśniczy - substancja przeznaczona do gaszenia pożarów.

Spalanie jest to fizykochemiczny proces polegający na łączeniu się materiału palnego
z powietrzem podczas którego wydziela się ciepło (reakcja egzotermiczna).Zachodzi w ściśle
określonej objętości (np. płomień zapałki, ognisko) i jest procesem kontrolowanym.

Klasyfikacja i charakterystyka pożarów ze względu na rodzaj spalanego materiału

−

Grupa A – pożary materiałów stałych

−

Grupa B – pożary cieczy palnych.

−

Grupa C – pożary gazów

−

Grupa D – pożary metali

−

Grupa F – pożary tłuszczy i olejów w urządzeniach kuchennych.

Podział środków gaśniczych

Środki gaśnicze dzielą się na:

−

woda wraz z jej wszelkimi modyfikacjami,

−

piany gaśnicze,

−

gazy gaśnicze,

−

proszki gaśnicze.

Woda jest najczęściej stosowanym środkiem gaśniczym. Wprowadzona do strefy

pożaru, ogrzewając się i odparowując, odbiera duże ilości ciepła ze środowiska pożaru,
ochładzając materiał palący się. Duża ilość powstającej pary rozrzedza dodatkowo powietrze,
ograniczając znacznie dostęp tlenu do strefy palenia.

Zalety wody jako środka gaśniczego:

−

wysokie ciepło właściwe: 4,19 kJ/kg·K, a więc 1 kg wody ogrzewając się o 1K odbiera
4,19 kJ ciepła,

−

wysokie ciepło parowania: 2257 kJ/kg, tzn. że 1kg wody odparowując odbiera 2257 kJ
ciepła,

−

duża ilość pary wodnej powstającej z odparowania,

−

powszechna dostępność i prosty transport, niska cena,

−

największy zasięg strumienia (największa wysokość i odległość spośród wszystkich
środków gaśniczych),

−

nie jest toksyczna,

−

jest chemicznie obojętna.

Wady wody jako środka gaśniczego:

−

zamarza w temp. 0°C i zwiększa swoją objętość o ok. 10%,

−

nie może być stosowana do gaszenia wszystkich rodzajów pożarów,

−

może spowodować dodatkowe straty np. w wyniku zalania mieszkań,

−

wysokie napięcie powierzchniowe,

−

przewodzi prąd elektryczny,

−

nie stosuje się jej do gaszenia pożarów grupy D – metali, gdyż następuje wtedy
gwałtowna reakcja, w wyniku, której powstaje palny i wybuchowy wodór,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wchodzi w reakcję z niektórymi substancjami, w efekcie, czego mogą powstawać palne
pary i gazy np. z karbidem (węglik wapnia – CaC2), który sam nie jest palny, lecz
w wyniku jego kontaktu z wodą powstaje palny acetylen.

Wody nie należy stosować do gaszenia pożarów:

−

metali, z którymi wchodzi w reakcje już w temperaturze pokojowej, np. sodu, potasu,
cezu,

−

metali, z którymi reaguje w temperaturze ich spalania, w tej temperaturze woda ulega
rozkładowi na tlen i wodór, tworząc mieszaninę wybuchową,

−

w obecności karbidu, z uwagi na powstający acetylen, spalający się z wydzielaniem
dużych ilości ciepła,

−

spalających się na dużej przestrzeni cieczy palnych lżejszych od wody i nie
rozpuszczających się w niej,

−

olejów i tłuszczy wrzących w wysokich temperaturach,

−

materiałów spalających się w wysokich temperaturach bez płomienia,

−

urządzeń i instalacji elektrycznych, o ile nie zostaną zachowane odpowiednie warunki
bezpieczeństwa.

Piana gaśnicza

Piana jest to układ dwufazowy gazu i cieczy
Pianę mechaniczną (powietrzną) otrzymuje się przez energiczne mieszanie powietrza

z wodnym roztworem środka pianotwórczego. Wytwarzanie piany odbywa się w specjalnie
zaprojektowanych do tego celu prądownicach pianowych, wytwornicach pianowych
i agregatach (generatorach ) piany lekkiej.

Mechanizm gaśniczy pian polega na:

−

oddzieleniu strefy spalania od otaczającego powietrza,

−

chłodzeniu strefy spalania i paliwa wyciekającym z piany roztworem,

−

izolowaniu termicznym (ochrona przed nagrzewaniem),

−

wypieraniu powietrza (przy wypełnianiu lub zalewaniu pianą pomieszczeń),

−

ograniczaniu parowania cieczy lub wydzielania się gazów z materiału stałego.
Piany stosowane są przede wszystkim do zwalczania niebezpieczeństw stwarzanych

głównie przez pożary grupy B, rzadziej stosowane są w przypadku pożarów grupy A.

Właściwości pian gaśniczych określają następujące podstawowe parametry: liczba

spienienia, dyspersyjność, trwałość i płynność.

Liczba spienienia L

jest to stosunek objętości piany do objętości roztworu, z którego ta

piana została wytworzona.[5]

gdzie:
V

– objętość piany [cm

]

– objętość roztworu [cm

]

Pod względem stopnia spienienia pianę gaśniczą dzielimy na:

−

ciężką, o liczbie spienienia: LS < 20

−

średnią, o liczbie spienienia: 20 < LS < 200

−

lekką, o liczbie spienienia: LS > 200.

Piana ciężka (L

< 20) – jest to najczęściej stosowany rodzaj piany, wytwarzany przy użyciu

prądownic i działek pianowych. Może być podawana na duże odległości, szybko się rozpływa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i tworzy trwałą stabilną powłokę. Pianę tą należy podawać w sposób umożliwiający jej
łagodne spływanie na powierzchnię paliwa.

Rys. 1. Budowa i zasada powstawania piany ciężkiej w prądownicy pianowej [1]

Piana średnia (20 < L

< 200) – otrzymywana jest przy użyciu wytwornic pianowych. Jest

w nieznacznym stopniu mniej płynna od piany ciężkiej, jednak powstaje w znacznie większej
objętości, co umożliwia szybsze pokrycie powierzchni pożaru lub wypełnienie przestrzeni
objętych pożarem. Zasięg podawania piany średniej ogranicza się do kilku metrów.

Rys. 2. Budowa i zasada powstawania piany średniej w wytwornicy pianowej [1]

Piana lekka (L

> 200) - używana jest do objętościowego wypełniania zamkniętych

pomieszczeń takich jak magazyny, hangary lotnicze, ładownie i maszynownie statków, szyby,
tunele kablowe. Zastosowanie piany lekkiej na terenie otwartym jest ograniczone
i nieefektywne ze względu na jej słaba odporność na warunki atmosferyczne, a zwłaszcza
wiatr.

Rys. 3. Budowa i zasada powstawania piany lekkiej w APL-u [1]

Pianotwórcze środki gaśnicze

Pianotwórcze środki gaśnicze są to skoncentrowane roztwory związków powierzchniowo

czynnych i dodatków niezbędnych do utrwalenia piany, obniżenia temperatury krzepnięcia
koncentratu, zmniejszenia działania korozyjnego itp., który to środek po mieszaniu z wodą
w odpowiednim stężeniu, umożliwia wytworzenie piany gaśniczej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki pianotwórcze dzieli się na:

−

P – proteinowe – obecnie stosowane rzadko, oparte na zhydrolizowanych białkach, służą
głównie do wytwarzania piany ciężkiej. Charakteryzują się dużą stabilnością
i przyczepnością do pionowych powierzchni, mają małą płynność.

−

FP – fluoroproteinowe – środki proteinowe z dodatkiem fluorowanych związków
powierzchniowo czynnych. Właściwości zbliżone do środków proteinowych, jednak
z lepszą płynnością i odpornością na działanie par.

−

S – syntetyczne – są najczęściej wykorzystywane, stosowane do wytwarzania wszystkich
rodzajów pian (od ciężkiej do lekkiej) oraz jako zwilżacze Piana z nich wytworzona ma
słabą odporność termiczną i odporność na nawrót palenia.

−

AFFF – syntetyczne tworzące film wodny – Przeznaczone praktycznie tylko do gaszenia
ciekłych węglowodorów. Przy ich zastosowaniu, oprócz izolującej warstwy piany,
tworzy się na powierzchni cieczy film wodny, szybko rozpływający się po niej
i odcinający dopływ tlenu i emisje par oraz chłodzący ciecz.

−

FFFP – łączą w sobie zdolność tworzenia film wodnego z odpornością na temperaturę
i powtórne zapalenie typową dla pian fluoroproteinowych,

−

AR – alkoholoodporne środki pianotwórcze – służące do gaszenia pożarów cieczy
polarnych tj. rozpuszczalnych w wodzie. Działają poprzez wytworzenie na styku piany
z powierzchnią polarnego paliwa warstewki żelowanego polimeru, która oddziela pianę
i paliwo uniemożliwiając ciągłe niszczenie piany,

−

AR-FFFP – łączy zalety dwóch grup środków wymienionych wyżej,

−

A – służą przede wszystkim do gaszenia pożarów grupy A, ze względu na świetne
właściwości zwilżające. Stosowane w stężeniach poniżej 1%.

Gazy gaśnicze

Pod pojęciem gazy gaśnicze należy rozumieć te gazy i pary, które znalazły zastosowanie

w ochronie przeciwpożarowej do zwalczania pożarów oraz zapobiegania zapaleniu lub
wybuchom palnych mieszanin gazowych lub gazowo-pyłowych.
W tym celu stosuje się gazy inertne (tj. nie wchodzące w reakcję z produktami spalania),
inaczej zwane gazami obojętnymi. Zaliczają się do nich m.in.:

−

dwutlenek węgla CO2,

−

azot N2,

−

argon Ar,

−

para wodna,

−

gazy spalinowe.

Do gazów gaśniczych zaliczamy również halony, które posiadają właściwości inhibicyjne
i hamują spalanie na drodze chemicznej.
Proszki gaśnicze

Podstawowym działaniem gaśniczym proszków jest działanie inhibitujące (przerywające,

hamujące) chemiczny proces reakcji jaką jest spalanie. Każdemu procesowi spalania
płomieniowego towarzyszy emisja wolnych rodników, które to przy zetknięciu się z palącym
materiałem i tlenem powodują powstawanie nowych rodników. Wprowadzenie do strefy
spalania drobnych cząsteczek proszku (w postaci chmury) powoduje obniżenie aktywności
wolnych rodników i przerwanie reakcji spalania.

Proszki gaśnicze skutecznie gaszą pożary materiałów stałych, cieczy i gazów palnych, jak

również instalacji i urządzeń elektrycznych (tj. pożary klasy A, B, C, D, F i E).

Dla pożarów grupy A – w zetknięciu z powierzchnią poddaną działaniu ognia

zetknięciu z powierzchnią poddaną działaniu ognia, proszki topią się w wysokiej

temperaturze, tworząc glazurę na powierzchni palącego się materiału –izolowanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak klasyfikuje się pożary ze względu na rodzaj materiału palącego się materiału?
2. Czym charakteryzują się poszczególne grupy pożarów?
3. Jakie znasz środki gaśnicze?
4. Na czym polega działanie gaśnicze wody ?
5. Jakie właściwości fizykochemiczne wody decydują o jej działaniu gaśniczym?
6. Jakie są wady wody jako środka gaśniczego?
7. W nie należy gasić wodą?
8. Jak wytwarzana jest piana gaśnicza?
9. Jakie gazy wykorzystywane są jako środek gaśniczy?
10. Co to są proszki gaśnicze?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozróżnij poszczególne rodzaje pian.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć wiadomości

z literatury uzupełniającej,

3) przygotować stanowisko do pracy,
4) rozróżnić rodzaje pian podawanych z różnego rodzaju sprzętu,
5) zapisywać odpowiednie wielkości zgodnie z instrukcją.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

środki pianotwórcze,

−

prądownica pianowa,

−

wytwornica pianowa,

−

agregat piany lekkiej,

−

poradnik dla ucznia, literatura, Polskie Normy,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

materiały piśmiennicze.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić pojęcie środka gaśniczego?



2) wyjaśnić pojęcie spalania?



3) sklasyfikować pożary ze względu na rodzaj materiału palącego się?



4) wymienić sposoby przerwania procesu spalania w zależności od rodzaju

pożaru i jego wielkości ?



5) scharakteryzować poszczególne sposoby gaszenia materiałów palnych?



6) wymienić najczęściej spotykane środki gaśnicze?



7) rozpoznać poszczególne rodzaje piany gaśniczej?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Sprzęt do podawania wody

4.3.1. Materiał nauczania

Sprzęt i armatura wodna to grupa sprzętu gaśniczego umożliwiającego pobór i podawanie

wody (także wodnego roztworu środka pianotwórczego) podczas wykonywania działań
gaśniczych oraz w działaniach wspomagania działań ratowniczych.

W skład sprzętu i armatury wodnej wchodzą:

−

bandaż do węży,

−

działko wodne,

−

głowica mgłowa,

−

klucz do łączników pożarniczych,

−

klucze do hydrantu nadziemnego podziemnego,

−

łącznik ssawny,

−

łącznik tłoczny,

−

łącznik kątowy,

−

mostek przejazdowy,

−

przyrząd do mycia węży,

−

nasada,

−

pływak smoka ssawnego,

−

podpinka,

−

pokrywa nasady,

−

wąż tłoczny,

−

prądownica wodna,

−

przełącznik,

−

rozdzielacz ,

−

siodełko do węży,

−

smok ssawny,

−

stojak hydrantowy 80,

−

wąż ssawny,

−

zbieracz,

−

zbiornik wodny przenośny,

−

wsysacz głębinowy,

−

kurtyny wodne.

Smok ssawny prosty stanowi początek linii ssawnej i służy do zabezpieczania węży
ssawnych, a zwłaszcza pomp pożarniczych przed przedostaniem się różnych zanieczyszczeń.
Smoki ssawne proste stosowane są do poboru wody ze zbiorników otwartych np. stawów,
rzek, jezior oraz ze zbiorników sztucznych.

Pływak smoka ssawnego

Pływak służy do utrzymania smoka ssawnego (w linii ssawnej) na żądanej głębokości

poniżej powierzchni wody, zabezpieczając go przed opadaniem na dno i zanurzaniem się
w mule, piasku lub wodorostach.

Stojaki hydrantowe przeznaczone są do poboru wody do celów gaśniczych z sieci
hydrantowej podziemnej. Pobierają wodę o ciśnieniu nominalnym 1 MPa, do temperatury
50oC i mogą współpracować z siecią hydrantową o średnicy nominalnej 80 mm.
Wykonywane są z aluminium i są lakierowane. Klucz do hydrantu podziemnego[8]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozdzielacze służą do rozdzielenia wody z linii głównej na linie gaśnicze. Rozdzielacze mają
jedną nasadę wejściową i od dwóch do pięciu nasad wyjściowych wyposażonych w zawory.

Podział rozdzielaczy:
W zależności od zastosowanych zaworów:

−

z zaworem kulowym,

−

z zaworem grzybkowym.

W zależności od liczby nasad wyjściowych:

−

z dwoma nasadami,

−

z trzema nasadami,

−

z pięcioma nasadami.

W zależności od średnic nasad wejściowych:

−

52 (C),

−

75 (B),

−

110 (A).

Na podstawie wielkości nasad wejściowych określa się wielkość rozdzielacza.
W zależności od wielkości nasad wyjściowych:

−

52 (C),

−

75 (B),

−

110 (A).

Zbieracz 2x75/110

Zbieracz służy do zbierania wody z dwóch tłocznych węży pożarniczych 75 w jeden wąż

tłoczny 110. Stosowany jest podczas budowy linii zasilających do motopomp lub autopomp
bezpośrednio do ich nasad ssawnych.

Podział zbieraczy:
W zależności od średnic i liczby nasad wejściowych:

−

2x75 (BB),

−

2x52 (CC),

−

3x75 (BBB),

−

4x75 (BBBB).

Kurtyny wodne przeznaczone są do wytwarzania zasłony wodnej (ściany, kurtyny),

której zadaniem jest ochrona ratowników, urządzeń lub obiektów przed promieniowaniem
cieplnym (schładzanie), dymem, ogniami lotnymi i rozprzestrzeniani się pożaru.

Kurtyny mogą być również wykorzystane do ograniczania rozprzestrzeniania się

i przemieszczania par, gazów i innych substancji niebezpiecznych lotnych oraz ich
neutralizacji lub rozrzedzaniu.

Zbiornik składany (Z-2500) służy do gromadzenia wody przeznaczonej bezpośrednio do

celów gaśniczych lub stanowiącej niezbędną rezerwę.

Wsysacz głębinowy (inżektor) stosowany jest są do poboru wody z dużych głębokości

(do 25 metrów), jak również ze zbiorników wodnych znajdujących się na poziomie
zbliżonym do poziomu ustawienia motopompy. Służy do wypompowywania wody z zalanych
piwnic, studzienek i wykopów.

Wsysacz głębinowy przeznaczony jest do wybierania wody z piwnic, studzienek, wykopów
itp. Do napędu tego wsysacza niezbędny jest strumień wody podany z hydrantu, motopompy
lub autopompy (samochodu gaśniczego).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Turbopompa – pompa głębinowa Przeznaczona jest do wypompowywania wody ze
zbiorników, studzienek, szybów, kanałów itp. Można ją użyć również do wypompowywania
substancji ropopochodnych. Znajduje zastosowanie jako pompa służąca do odpompowania
wody zabrudzonej jak i dostarczająca wodę do celów gaśniczych.

Węże pożarnicze są używane do poboru i transportowania wody oraz wodnych roztworów
środków pianotwórczych od miejsca ich czerpania do miejsca działań gaśniczych
i ratowniczych. Transportują środki gaśnicze w określonej formie, pod odpowiednim
ciśnieniem i na daną odległość. Stanowią wyposażenie samochodów ratowniczo – gaśniczych
i szafek hydrantowych.

Wyróżniamy dwa rodzaje węży pożarniczych tj.:

−

węże tłoczne,

−

węże ssawne.

Węże tłoczne służą do przetłaczania (transportowania) wody oraz wodnych roztworów

środków pianotwórczych od nasad tłocznych motopomp lub autopomp pożarniczych do
miejsca akcji gaśniczej lub ratowniczej.

−

węże tłoczne przeznaczone do współpracy z motopompami autopompami pożarniczymi
oznaczane są literą W.

W zależności od średnicy wewnętrznej łączników wyróżniamy węże tłoczne:

−

25 (D),

−

52 (C),

−

75 (B),

−

110 (A).

Węże tłoczne do pomp pożarniczych (W) posiadają wszystkie cztery wielkości

łączników, a wraz z oznaczeniem przybierają zapis W25, W52, W75 i W110, natomiast węże
do hydrantów (H) posiadają dwie wielkości łączników 25 i 52 (H25, H52).

Tabela 1. Węże tłoczne – charakterystyka techniczno – użytkowa

Typ węża

H - do hydrantu

W - do autopomp

i motopomp

Nazwa

Jednostka

Wielkość

Wąż tłoczny średnica

110

Długość odcinka

15 i 20

Masa odcinka

z łącznikami

aluminiowymi

2,3 (20m)

1,8 (15m)

5,0 (20m)

4,0

(15 m)

2,3

5,4

9,3

16,5

Nominalne natężenie

przepływu

l/min

200

800

1600

Ciśnienie robocze

MPa

0,9

1,2

Ciśnienie próbne

MPa

1,4

1,8

Ciśnienie rozrywające

MPa

3,0

4,0

Wymiary odcinka w kręgu

240

300

240

360

410

550

Natężenie przepływu

l/min

200

800

1600

Węże ssawne (oznaczenie Ws) służą do budowy linii ssawnej biegnącej od nasady

ssawnej pompy do zbiornika wodnego, umożliwiając pobór wody. Linia ssawna powinna być
zakończona smokiem ssawnym prostym lub skośnym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obecne konstrukcje węży ssawnych pozwalają na pracę w środowiskach agresywnych,

a ponadto służą do przesyłania kwasów, zasad, soli, ciał sypkich i szlamów (węże ssawne
z PCV) oraz transportu benzyn, olei napędowych itp. (węże ssawne gumowe antystatyczne).

Podział węży ssawnych.

W zależności od średnicy wewnętrznej (w mm) Polska Norma odnośnie węży ssawnych

określa trzy wielkości łączników węży ssawnych, jako podstawowe: 52, 75, 110. Istnie
również w użytkowaniu wężyk ssawny do zassania środka pianotwórczego z łącznikiem
o wielkości 25 i długości minimalnej 1000 do 1500 mm (wg PN91/M-51031 Sprzęt
pożarniczy. Łączniki – gdzie łączniki tłoczne 25 są stosowane i traktowane również jako
ssawne). Na wyposażeniu pomp pożarniczych przewoźnych wysokowydajnościowych
znajdują się węże ssawne z łącznikami o średnicy 150 i długości 7,15 m (natężenie przepływu
to 3200 l/min).

Prądownice wodne
Prądownice wodne stanowią zakończenie gaśniczych linii wężowych (od pomp pożarniczych)
oraz wewnętrznych sieci hydrantowych. Służą do formowania odpowiedniego strumienia
wody w zależności od potrzeb i warunków działań gaśniczo - ratowniczych. Mogą wytworzyć
zwarty lub rozproszony (kroplisty i mgłowy) prąd wody oraz pianę ciężką po zamontowaniu
odpowiedniej nakładki pianowej (niektóre konstrukcje prądownic wodnych posiadają takie
możliwości).

W zależności od konstrukcji wyróżniamy typy prądownic:
PW – prosta,
PWs – pistoletowa.

Te dwie konstrukcje prądownic wodnych mogą posiadać możliwości podawania prądów

wody tylko zwartych lub zwartych wraz z rozproszonymi. Takie możliwości danych typów
prądownic wodnych powodują, że określamy je jako prądownice uniwersalne.

Prądownice uniwersalne typu Turbo mają możliwość regulacji wydajności i stopnia

rozproszenia prądu wody na rozproszony, prąd zwarty lub rozproszony, mogą podawać te
prądy równocześnie (duo prądy) np. podawanie prądu zwartego wraz z parasolem wodnym,
chroniący prądownika przed promieniowaniem cieplnym i płomieniami.

Prądownice proste mogą posiadać konstrukcje z zaworami (kulowymi) lub bez zaworów,

natomiast wszystkie konstrukcje prądownic pistoletowych posiadają zawory odcinające
(kulowe lub iglicowe).
Typy prądownic w zależności od wielkości nasad:

−

25 (D),

−

52 (C),

−

75 (B).

Odmiany w zależności wytwarzanego strumienia wody:

−

na strumień zwarty (bez wyróżnika),

−

na strumień zwarty i rozproszony (oznaczenie R).

Podział w zależności od zastosowania zaworów odcinających:

−

z zaworami,

−

bez zaworów – prądownice zwykłe.

Działka wodno-pianowe
W zależności od nominalnego natężenia przepływu wody lub wodnego roztworu środka
pianotwórczego rozróżnia się wielkości działek wodno – pianowych:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 2 Wielkości działek wodno – pianowych i ich parametry użytkowe

Lp.

Wielkość DWP

Nominalne natężenie przepływu wody przy

ciśnieniu 8 bar na wlocie działka

w dm

/min

DWP 16

1600

- 160

DWP 24

2400

- 240

DWP 32

3200

- 320

DWP 40

4000

- 400

DWP 50

5000

- 500

DWP 60

6000

- 600

Do tych wielkości działek należy dołączyć jeszcze jedną wielkość działka, DWP 8/16/24

w wersjach S (stacjonarnych) i P (przenośnych), o regulowanej wydajności 800, 1600 i 2400
l/min oraz działka montowane w koszach drabin mechanicznych i podnośników
hydraulicznych o wydajnościach w granicach 800 l/min.

Rodzaje działek w zależności od konstrukcji korpusu:

−

z rozwidlonym korpusem zasilającym,

−

z krzywoliniowym korpusem zasilającym,

−

działka kombinowane.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest armatura wodna?
2. Jaki sprzęt jest zaliczany do armatury wodnej?
3. Jakie jest przeznaczenie, budowa i parametry poszczególnego sprzętu armatury wodnej?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spraw linie ssawna z 2 odcinków Ws 110 od nasady ssawnej motopompy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) przygotować sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) sprawić linie ssawna zgodnie z regulaminem
4) zameldować wykonanie ćwiczenia

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

literatura,

−

motopompa,

−

węże ssawne WS -110,

−

linka strażacka, smok ssawny, pływak,

−

klucze do łączników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Spraw linie główną z 3 odcinków W-75 od nasady tłocznej motopompy zakończona

rozdzielaczem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) przygotować sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) sprawić linie główna zgodnie z regulaminem,
4) zameldować wykonanie ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

literatura,

−

motopompa,

−

węże W- 75,

−

rozdzielacz.

Ćwiczenie 3

Spraw linie gaśniczą z 2 odcinków W-52 zakończoną prądownica wodna PW-52 od

nasady tłocznej motopompy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) przygotować sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) sprawić linie gaśniczą zgodnie z regulaminem,
4) zameldować wykonanie ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

literatura,

−

rozdzielacz

−

węże W- 52,

−

prądownica wodna PW – 52,

−

motopompa.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić pojęcie sprzętu i armatury wodnej?



2) wyjaśnić jaki sprzęt zaliczany jest do armatury wodnej



3) wyjaśnić jakie jest przeznaczenie węży pożarniczych?



4) sprawić linię ssawna?



5) sprawić linie główna?



6) sprawić linie gaśnicza?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Sprzęt do podawania piany

4.4.1. Materiał nauczania

Sprzęt i armatura pianowa jest zaliczana do sprzętu gaśniczego.
Sprzęt pianowy służy do przesyłu wodnego roztworu środka pianotwórczego,

wytwarzania i podawania piany.

Piany gaśnicze wytwarza się za pomocą:

−

prądownic pianowych - oznaczenie PP,

−

wytwornic pianowych- oznaczenie WP,

−

działek wodno – pianowych – oznaczenie DWP,

−

generatorów piany lekkiej – oznaczenie GPL,

−

agregatów piany lekkiej – oznaczenie APL.

Z wymienionymi urządzeniami współpracują na ogół zasysacze liniowe lub dozowniki

środka pianotwórczego.

Sprzęt do wytwarzania pian gaśniczych

Prądownice pianowe służą do wytwarzania i podawania piany ciężkiej. Oznaczenie

prądownicy pianowej to litery PP wraz z wartością liczbową wydajności przepływowej
w hektolitrach. np. PP - 4.

W zależności od natężenia przepływu wodnego roztworu środka pianotwórczego

rozróżnia się prądownice pianowe:

−

PP 2 - o wydajności 200 dm

/min i nasadzie 52,

−

PP 4 - o wydajności 400 dm

/min i nasadzie 52,

−

PP 8 - o wydajności 800 dm

/min i nasadzie 75.

Tabela 3. Podstawowe parametry prądownic pianowych

Budowa prądownicy pianowej

Rys. 4. Budowa prądownicy pianowej [1]

Parametry

Jednostki

PP-2

PP-4

PP-8

Nominalna wydajność wodna

l/min

200

400

800

Ciśnienie robocze

MPa

0,55

Nominalna wydajność

piany dla Deteoru

/min

2,4

4,8

9,6

Liczba spienienia

Zalecane stężenie

środka pianotwórczego

Długość rzutu piany

Współpraca z zasysaczem

model

Z-2

Z-4

Z-8

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zasada działania prądownic pianowych

W prądownicy pianowej czynnikiem roboczym jest wodny roztwór środka

pianotwórczego. Działa ona na zasadzie strumienicy, a gazem zasysanym jest powietrze.

Rys. 5. Schemat uproszczony działania prądownic pianowych [1]

Wodny roztwór środka pianotwórczego tłoczony przez pompę doprowadzany jest do

dyszy roboczej. W dyszy przez zastosowanie zwężającego się przekroju, strumień wodnego
roztworu środka pianotwórczego uzyskuje duży wzrost prędkości, w wyniku, czego
w wypływającym z dyszy strumieniu tworzy się podciśnienie i poprzez dysze zasysającą
następuje zassanie powietrza. Zassane powietrze miesza się energicznie z cząsteczkami
wodnego roztworu środka pianotwórczego w komorze mieszania i tworzą się tu jednocześnie
pęcherzyki powietrza. Pęcherzyki te w dolnej części rury prądownicy ulegają ujednorodnieniu
i w końcowym elemencie rury prądownicy formowane są w strumień piany ciężkiej. Gdy
podajemy jedynie wodę, wówczas w rurze prądownicy formuje się zwarty prąd wody. Po
odchyleniu rury prądownicy wytwarza się rozpylony strumień wodny.
Wytwornice pianowe służą do wytwarzania i podawania piany średniej.
Wszystkie wytwornice pianowe posiadają nasady 52.

Wielkości wytwornic pianowych: WP-2/75, WP-2/150, WP-4/75, gdzie WP oznacza

wytwornicę pianową, liczba 2 lub 4 – wydajność wodną w hl/min, 75 lub 150 - liczbę
spienienia.

Tabela 4. Podstawowe parametry wytwornic pianowych

Parametry

Jednost

WP-2-75

WP-2-150

WP-4-75

Średnica dyszy wylotowej

13,5

Ciśnienie nominalne

MPa

0,55

Wydajność piany

/min

Liczba spienienia

150

Zalecane

stężenie

środka

pianotwórczego

3,5

Wydajność wodna

min

200

400

Współpraca z zasysaczem

Z-2

Z-4

Rys. 6. Budowa wytwornicy pianowej [1]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zasada działania wytwornicy pianowej

Rys. 7. Schemat uproszczony zasady działania wytwornic pianowych [1]

Strumień wodnego roztworu środka pianotwórczego tłoczony do nasady wytwornicy

zostaje rozproszony w dyszy rozpraszającej. Tu następuje rozpylenie i zarazem wzrost
prędkości. Dzięki różnicy ciśnień następuje zassanie powietrza przez dyszę zasysającą
w ilości niezbędnej do wytworzenia piany. Mieszanina wodnego roztworu środka
pianotwórczego i zassanego powietrza trafia na zestaw siatek, gdzie powstaje piana. Siatki
spieniające mogą mieć konstrukcję prostą, stożkową lub wypukłą.
Agregaty i generatory piany lekkiej. Służą do wytwarzania i podawania piany lekkiej
o liczbie spienienia powyżej 200.

Agregat piany lekkiej (oznaczenie APL) – jest to zespół sprzężonych ze sobą na stałe
różnych urządzeń, które zasysają środek pianotwórczy, wytwarzają i podają na miejsce akcji
gaśniczej pianę lekką.

Do napędu wentylatorów w agregatach piany lekkiej stosuje się napęd:

−

spalinowy,

−

elektryczny,

−

turbiny wodnej.

Budowa i zasada działania agregatu piany lekkiej

Istota wytwarzania piany jest podobna do procesu wytwarzania piany średniej

w wytwornicach.

Rys. 8. Schemat budowy agregatu piany lekkiej [1]

Silnik przenosi napęd na wentylator, który pobiera powietrze z atmosfery. Za

wentylatorem umieszczone są dysze o wydajności ok. 50 l/min każda, przez które przepływa
wodny roztwór środka pianotwórczego. Powietrze porywa rozpylony roztwór, poczym trafia
on na zespół siatek (kaskadowe), gdzie tworzy się piana.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 5. Charakterystyka agregatów piany lekkiej

Parametry

Jednostka

APL

2-650Ss

APL

2-650Se

APL

2-700W

Meteor

HiEX 200

Wydajność pianowa

/min

160

172

150

120

Wydajność wodna

l/min

200

215

200

Liczba spienienia

800

860

700

600

Ciśnienie robocze

MPa

0,3

0,7

0,3

Obroty wentylatora

obr/min

2780

3000

750

3000

Zużycie środka
Pianotwórczego

4,5

Rodzaj środka

nazwa

Deteor

Napęd wentylatora

rodzaj silnika

spalinowy

czterosuwowy

elektryczny

turbiny
wodnej

spalinowy

czterosuwowy

Masa

100

Moc silnika

kW (KM)

3,7 (5)

3 (4)

5 (6)

Rozruch

ręczny

Zasysacze liniowe służą do zasysania i dozowania środka pianotwórczego w liniach
wężowych W75 i W52. Urządzenia te napędzane są przepływającą przez nie wodą i w pełni
wykorzystują energię kinetyczną doprowadzonej cieczy roboczej do zassania środka
pianotwórczego w wyniku, czego powstaje wodny roztwór środka pianotwórczego.

Oznaczenie zasysaczy, to litera „Z” z dodatkiem wartości natężenia przepływu wody

w hektolitrach, np. Z-2, co oznacza zasysacz liniowy o natężeniu przepływu 200 l/min.

W zależności od nominalnego natężenia przepływu wody występują trzy wielkości

zasysaczy liniowych:
Z -2 - o natężeniu przepływu 200 l/min
Z - 4 - o natężeniu przepływu 400 l/min
Z -8 - o natężeniu przepływu 800 l/min

Tabela 6. Parametry zasysaczy liniowych

Parametry

Jednostki

Z-2

Z-4

Z-8

Wydajność nominalna

l/min

200

400

800

Liczba zassanego
środka pianotwórczego

1 - 5

1 – 5

1 - 5

Nasady tłoczne

Ciśnienie robocze

MPa

0,5

Straty ciśnienia

Stężenie roztworu wodnego środka pianotwórczego.

1 do 7

Szczelność

MPa

Odchyłka ilości zassanego środka pianotwórczego,
maksimum.

- +15

- +8

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest armatura pianowa?
2. Jaki sprzęt jest zaliczamy do armatury pianowej?
3. Jakie jest przeznaczenie, budowa i parametry poszczególnego sprzętu armatury

pianowej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spraw linie gaśniczą z 2 odcinkówW-52 zakończoną prądownica pianową PP-2 od

nasady tłocznej motopompy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

literatura,

−

rozdzielacz,

−

2 węże W- 52,

−

2 węże W-75,

−

prądownica pianowa PP- 2,

−

motopompa.

Ćwiczenie 2

Spraw linie gaśniczą z 2 odcinkówW-52 zakończoną wytwornica pianowa WP- 2/75 od

nasady tłocznej samochody ratowniczo-gaśniczego. Do poboru środka pianotwórczego
zastosuj zasysacz liniowy Z- 2.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

literatura,

−

rozdzielacz,

−

2 węże W- 52,

−

2 węże W-75,

−

prądownica pianowa WP - 2/75,

−

samochód ratowniczo-gaśniczy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić pojęcie sprzętu i armatury pianowej?



2) wyjaśnić jaki sprzęt zaliczany jest do armatury pianowej?



3) wyjaśnić jakie jest przeznaczenie prądownic pianowych?



4) wyjaśnić jakie jest przeznaczenie wytwornic pianowych?



5) wyjaśnić jakie jest przeznaczenie APL i GPL?



6) wyjaśnić jakie jest przeznaczenie zasysaczy liniowych?



7) wytworzyć i podać piane ciężką?



8) wytworzyć i podać piane średnią ?



9) pobrać środek pianotwórczy z użyciem zasysacza liniowego?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Podręczny sprzęt gaśniczy

4.5.1. Materiał nauczania

Podręczny sprzęt gaśniczy przeznaczony jest do gaszenia pożarów w zarodku. Jest to

sprzęt

przenośny,

uruchamiany

ręcznie.

Wykorzystywany

jest

przez

jednostki

przeciwpożarowe jak i osoby cywilne. Konstrukcja tego sprzętu, jego ciężar oraz sposób
posługiwania się umożliwia jego zastosowanie przez osoby nie posiadające przeszkolenia
specjalistycznego. Sposób oraz zakres użycia określany jest na etykietach tego sprzętu.
Zgodnie z wymaganiami, obiekty powinny być wyposażone w podręczny sprzęt gaśniczy,
dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, które mogą wystąpić w obiekcie.
Do podręcznego sprzętu gaśniczego zaliczamy:

−

hydronetki,

−

gaśnice przenośne i przewoźne,

−

koce gaśnicze,

−

sita kominowe,

−

tłumice.

Hydronetka – jest to przenośne urządzenie wyposażone w zbiornik, pompkę tłokową

i wąż z prądowniczką. Przeznaczona jest do gaszenia pożarów w zarodku strumieniem wody
wyrzucanej ze zbiornika za pomocą tłokowej pompy ręcznej. Z hydronetki można uzyskać
strumień wody zwarty lub kroplisty poprzez przestawienie odpowiedniego jarzemka,
znajdującego się na wylocie prądowniczki. Stosowanie strumienia zwartego lub kroplistego
zależy od rodzaju pożaru. Do ugaszenia pożaru w miejscach trudno dostępnych oraz
z większej odległości należy używać strumienia zwartego. We wszystkich innych wypadkach
stosuje się bardziej skuteczny strumień kroplisty.

Strumień wody uzyskuje się wprowadzając w ruch ręczną pompkę, wbudowaną do

hydronetki.

Hydronetka wodna nadaje się do gaszenia małych pożarów materiałów zaliczanych do

grupy pożarów A z wyjątkiem:

−

ciał reagujących z wodą takich jak sód, karbid, potas, wapno palone,

−

instalacji i urządzeń elektrycznych znajdujących się pod napięciem,

−

ciał palących się w postaci żaru w wysokich temperaturach.

W zależności od długości węża rozróżnia się dwie odmiany hydronetek:

−

ogólnego przeznaczenia – z wężem o długości 1-1,2 m,

−

(oznaczenie: hydronetka wodna 15),

−

dla sekcji straży pożarnych – z wężem o długości 4-5 m – odmiana S (oznaczenie:
hydronetka wodna 15-S).

Sita kominowe służą do gaszenia pożarów kominowych. Zastosowanie sita powoduje

ograniczenie wydobywania się z komina płatów palącej się sadzy oraz iskier i przenoszenie
ich na inne obiekty.

Sito stanowi metalowa rama o prostokątnym lub kwadratowym kształcie, z dwoma

uchwytami. Na ramę naciągnięta jest siatka druciana, najczęściej miedziana.

Sita kominowe spełniają podwójne zadanie. Po pierwsze nie dopuszczają do wydostania

się z komina iskier i płomieni, które mogłyby spowodować pożar sąsiedniej części dachu. Po
drugie – rozgrzewając się silnie podnoszą temperaturę gazów w górnej części komina,
stwarzają mniejszą różnicę temperatur, przez co zmniejsza się również ciąg w przewodzie
kominowym, a tym samym intensywność spalania się sadzy maleje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tłumica jest prostym narzędziem o szerokim zastosowaniu, szczególnie przy pożarach,

którym towarzyszą iskry lub ognie lotne (pożary traw, poszycia leśnego, strzech itp.)
Wykonane są z blachy stalowej. Pióra tłumicy są ułożone wachlarzowo i są zamocowane
trwale. Jest osadzona na drewnianym trzonku o długości 3,5 m. P Technika gaszenia tłumicą
jest bardzo prosta i polega na uderzaniu w obrzeża palących się materiałów, tam gdzie spadają
iskry lub bezpośrednio w płomień.

Koce gaśnicze służą do tłumienia pożaru w zarodku przez odcięcie dopływu powietrza do

palącego się materiału. Koce wykonane są najczęściej z włókna szklanego niepalnego
o powierzchni ok. 3 m

W celu użycia koca należy:

−

Chwycić koc oburącz za uchwyty zwisające u dołu futerału,

−

Pobiec na miejsce pożaru,

−

Rozwinąć koc przed strzepnięciem,

−

Narzucić koc na palący się przedmiot i przez szczelne okrycie, przyduszając obrzeże
starać się dokładnie odizolować miejsce pożaru od dostępu powietrza.

Podczas używania koca gaśniczego należy zachować szczególną ostrożność ze względu

na możliwość wydobywania się spod koca płomieni i gorących gazów, które mogą
doprowadzić do oparzenia osoby wykonującej działania przy pomocy koca gaśniczego
Gaśnice przenośne i przewoźne /przedtem agregaty/

Ze względu na rodzaj sprzętu gaśniczego stosuje się symbole(w oznaczeniu pierwsza litera):
A – gaśnice przewoźne /agregaty gaśnicze/,
G – gaśnice przenośne.

Ze względu na rodzaj środka gaśniczego stosowanego we wnętrzu gaśnic

−

P – proszek gaśniczy,

−

W – piana (wodny roztwór ze zwilżaczami),

−

S – dwutlenek węgla,

−

WP – wodny roztwór środka pianotwórczego.

W gaśnicach ilość środka gaśniczego podawana jest w (trzecie miejsce w oznaczeniu):

−

w litrach (wodny roztwór) lub objętość w dm3 (wodny roztwór środka pianotwórczego)

−

w kilogramach.

W oznaczeniu gaśnicy, czy agregatu gaśniczego określany jest sposób magazynowania

wyrzutnika środka gaśniczego (gazu np. azot).

Stosowane wyróżniki to:

−

X – określa gaśnicę, w których środek gaśniczy jak i wyrzutnik znajdują się w tym
samym zbiorniku. Czynnikiem wyrzucającym środek gaśniczy jest sprężony azot lub
sprężony dwutlenek węgla, który w gaśnicach śniegowych jest zarazem środkiem
gaśniczym.

−

Z – określa gaśnicę, których konstrukcja przewiduje oddzielny zbiornik (zwany często
"nabojem" lub "ładunkiem" zawierający wyrzutnik - gaz wyrzutowy).

−

Y – gaśnica bez czynnika roboczego środek gaśniczy wyrzucany jest na zewnątrz
w wyniku reakcji chemicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przykład oznaczenia gaśnicy proszkowej GP – 6Z
gdzie:
G – gaśnica,
P – proszek gaśniczy,
6 – 6 kg proszku gaśniczego,
Z – nabój z gazem roboczym,
B – gasi pożary cieczy,
C – gasi pożary gazów.

Gaśnice przenośne

Gaśnice – są ręcznymi i przenośnymi urządzeniami, które służą do gaszenia pożarów

w zarodku. Jest to sprzęt, w którym ciśnienie wewnętrzne umożliwia wyrzucenie środka
gaśniczego i jego skierowanie na ognisko pożaru.

Podział gaśnic ze względu na zasadę działania:

−

automatyczne – urządzenia do samoczynnego gaszenia pożaru,

−

półautomatyczne – po ręcznym uruchomieniu, gaśnice samoczynnie wyładowują swoją
zawartość, a gaszący kieruje strumień środka gaśniczego na źródło pożaru.
Masa gaśnicy przenośnej, gotowej do użycia nie powinna przekraczać 20 kg.

Zestawy gaśnicze – składają się z wózka jezdnego na którym zostały zamontowane na stałe,
jako komplet np. trzy gaśnice.

Środek gaśniczy jest to całość produktów zawartych w gaśnicy powodujących proces

gaszenia.

Gaśnice przewoźne

Gaśnice przewoźne – sprzęt gaśniczy mający zapas środków gaśniczych w ilości ponad

20 kg, wyposażony w urządzenia umożliwiające samodzielne i natychmiastowe prowadzenie
akcji gaśniczej. Do gaszenia używane są takie same rodzaje środków gaśniczych co
w gaśnicach.

Różnią się od gaśnic wielkością, a tym samym większą ilością środka gaśniczego.

Jest to sprzęt gaśniczy przeznaczony do gaszenia małych pożarów i pożarów w zarodku,
uruchamiany ręcznie i gotowy do natychmiastowego użycia.

Przykładowe oznaczenie gaśnicy przewoźnej:
AWP – 25z AB A,
A – oznacza gaśnice przewoźną (poprzednia nazwa agregat gaśniczy)agregat gaśniczy,
WP – piana gaśnicza,
25 – 25 dm

wodnego roztworu środka pianotwórczego.

Rodzaje agregatów gaśniczych:

−

gaśnica przewoźna pianowa (agregaty pianowe) – zespół sprzężonych z sobą na stałe
zbiorników z zapasem środków gaśniczych i urządzeń umożliwiających natychmiastowe
podanie – środka gaśniczego w postaci – piany gaśniczej ciężkiej powietrznej

−

gaśnica przewoźna śniegowa (agregat śniegowy )– zespół sprzężonych z sobą na stałe
butli stalowych na ciekły dwutlenek węgla(CO

) i urządzeń umożliwiających

natychmiastowe podanie środka gaśniczego, dwutlenku węgla w postaci gazowej
i zestalonej np.AS-10, AS-12, AS-30, AS-60 – różnią się między sobą ilością butli, np.
AS-10 posiada dwie butle po 5 kg CO2, zaś AS-30 ma jedną butlę o zawartości 30 kg
dwutlenku węgla.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

agregat proszkowy-zespół sprzężonych ze sobą na stałe zbiorników z zapasem proszku
i gazu oraz urządzeń umożliwiających natychmiastowe podanie proszku gaśniczego np.
AP-25, AP-50, AP-100, AP-250 – gdzie cyfra oznacza ilość środka gaśniczego w kg.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest podręczny sprzęt gaśniczy?
2. Jaki sprzęt jest zaliczany jest do podręcznego sprzętu gaśniczego?
3. Jakie jest przeznaczenie, budowa i zasady obsługi poszczególnego podręcznego sprzętu

gaśniczego?

4. Jakie pożary możemy gasić przy użyciu hydronetki?
5. Jakie przedmioty możemy gasić podręcznym sprzętem gaśniczym na którego etykiecie

występuje indeks E ?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz i przygotuj sprzęt do gaszenia zapalonego do ćwiczeń stosu drewna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) przygotować sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) wybrać odpowiedni podręczny sprzęt gaśniczy do gaszenia pożarów grupy A,
4) przeprowadzić gaszenie zgodnie z instrukcja na etykiecie,
5) zameldować wykonanie ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

literatura,

−

różne rodzaje podręcznego sprzętu gaśniczego w tym do gaszenia pożarów grupy A.

Ćwiczenie 2

Dobierz i przygotuj sprzęt do gaszenia zapalonej warstwy cieczy ropopochodnej na

poduszce wodnej usytuowanej w wannie ćwiczebnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) przygotować sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) wybrać odpowiedni podręczny sprzęt gaśniczy do gaszenia pożarów grupy B,
4) przeprowadzić gaszenie zgodnie z instrukcja na etykiecie,
5) zameldować wykonanie ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

literatura,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

różne rodzaje podręcznego sprzętu gaśniczego w tym do gaszenia pożarów grupy B,

−

wanna ćwiczebna.

Ćwiczenie 3

Dobierz i przygotuj sprzęt do gaszenia zapalonej warstwy cieczy ropopochodnej na

poduszce wodnej usytuowanej w wannie ćwiczebnej z użyciem proszku gaśniczego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) przygotować sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) wybrać odpowiedni podręczny sprzęt gaśniczy do gaszenia pożarów grupy B,
4) przeprowadzić gaszenie zgodnie z instrukcja na etykiecie,
5) zameldować wykonanie ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

literatura,

−

różne rodzaje podręcznego sprzętu gaśniczego w tym do gaszenia pożarów grupy B,

−

wanna ćwiczebna.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić pojęcie podręcznego sprzętu gaśniczego?



2) wyjaśnić jaki sprzęt zaliczany jest do podręcznego sprzętu gaśniczego?



3) wyjaśnić jakie jest przeznaczenie tłumicy?



4) wyjaśnić jakie środki gaśnicze używane są w gaśnicach i agregatach

gaśniczych?



5) wyjaśnić jakie grupy pożarów można gasić przy pomocy gaśnic ?



6) dobrać rodzaj podręcznego sprzętu gaśniczego do rodzaju palącego się

materiału?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Pompy pożarnicze

4.6.1. Materiał nauczania

Pompa pożarnicza– jest to urządzenie mechaniczne o konstrukcji, umożliwiającej

podnoszenie ciśnienia wody gaśniczej (cieczy) z poziomu niższego na poziom wyższy lub też
do przetłaczania cieczy z obszaru o ciśnieniu niższym do obszaru o ciśnieniu wyższym.
Pompa pożarnicza przeznaczona jest do zamontowania na pojazdach pożarniczych (A)
i w motopompach (M).

Pompy pożarnicze zaliczane są do grupy sprzętu gaśniczego.
Pompa jest wyposażona w urządzenia do zasysania wody, zawory tłoczne

jednokierunkowe z możliwością zamknięcia przepływu wody oraz przyrządy pomiarowe
niezbędne do kontroli pracy pompy. Pompy pożarnicze podają wodę przy odpowiednim
ciśnieniu (H) i wydajności (Q).

W zależności od sposobu przenoszenia cieczy z przestrzeni ssawnej do przestrzeni

tłocznej wewnątrz kadłuba:

−

pompy wyporowe – tzw. rotacyjnymi lub tłokowymi, dyspersyjne, membranowe,
perystaltyczne,

−

pompy wirowe.

Oznaczenie pomp w zależności od rodzaju zamontowania dzieli pompy na typy:
Motopompa (M) – pompa pożarnicza stanowiąca agregat składający się z pompy
i napędzającego ją silnika spalinowego.

−

M – motopompy:
a) przenośne,
b) przewoźne,
c) pływające.
Motopompy oznaczone są literą – M z dodatkiem nominalnej wydajności i nominalnej

wysokości podnoszenia. np. M8/8.

−

A autopompy
Autopompa – pompa pożarnicza wbudowana na stałe w podwozie samochodu

pożarniczego i napędzana przez silnik tego samochodu.
Oznaczamy literą A, dodając nominalną wydajność i nominalną wysokość podnoszenia.
np. A 32/8.

Do podawania wody do celów gaśniczych używane są pompy wirowe, które posiadają

następujące elementy konstrukcyjne:

−

kadłub (korpus) pompy
Kadłub jest podstawowy elementem, wewnątrz którego mieszczą się części ruchome

pompy. W dolnej części kadłuba znajduje się kurek odwadniający. Elementem kadłuba jest
pokrywa z nasadą ssawną. Istotnym elementem kadłuba jest kanał zbiorczy.

−

wirnik
Wirnik jest elementem ruchomym wykonywanym ze stopów lekkich (np. z brązu

krzemowego). Wirnik należy do elementów wewnętrznych pompy.
Na wirniku znajdują się łopatki, które są w kierunku przeciwnym do obrotów wirnika.

Wirniki mogą mieć konstrukcje zamkniętą i otwartą. Rozróżniamy trzy rodzaje

wirników:

−

jednostronnie otwarte,

−

dwustronnie otwarte,

−

zamknięte.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wirnik jest elementem od którego jest uzależniona wydajność pompy. Ważna jest więc:

−

średnicy wirnika (jest różna i zależy od rodzaju pompy),

−

ilości łopatek na wirniku (zależy od typu pompy),

−

ile wirników znajduje się na wale pompy.
Wydajność pompy zależy od mocy silnika i prędkości obrotowej wału i wirnika.

Kierownica z przegrodą

Element usytuowany się wewnątrz kadłuba pompy. Stosowana jest w pompach dwu

i wielo stopniowych. Stanowi element nieruchomy element umocowany między wirnikami
kolejnych stopni pompy. Zadaniem kierownicy jest prowadzenie wody z pierwszego stopnia
(pierwszego wirnika) do drugiego (drugiego wirnika). Zapobiega ona zawirowaniom wody
między wirnikami

Wał pompy

Zadaniem wału pompy jest przeniesienie momentu obrotowego z silnika na wirnik.

Jest on wykonany ze stali. Średnice wałów muszą być dokładnie obliczone, a elementy na
nich zamocowane i wykonane starannie oraz odpowiednio wyważone.

Zawory tłoczne pompy.

Zawory tłoczne pomp są zaworami jednokierunkowymi. W zależności od typu pompy

w górnej części kadłuba znajdują się zawory tłoczne (w odpowiedniej ilości), które
zakończone są nasadami.

Przyrządy pomiarowe pompy

Przyrządy niezbędne podczas pracy pompy, a szczególnie podczas podawania wody to:

−

manometr – przyłączony jest do układu tłocznego pompy,

−

manowakuometr – przyłączony jest do układu ssawnego pompy.

Urządzenia do obsługi pompy i silnika

−

nasady ssawne i tłoczne

−

urządzenia zasysyające

Inżektory – strumienice:

−

na sprężoną mieszankę,

−

na gazy spalinowe.

Pompy próżniowe tłokowe

Tłokowe pompy próżniowe przeznaczone są do wytwarzania podciśnienia w układach

ssawnych autopomp i motopomp. Pompa próżniowa jest konstrukcją modułową składającą
się z dwóch modułów pomp tłokowych i skrzyni napędowej, w której znajduje się
ułożyskowany wał napędowy z mimośrodem.

Pompy próżniowe membranowe

Pompa próżniowa membranowa działa na innej zasadzie niż pompy tłokowe. W miejsce

tłoków zamontowano dwie elastyczne membrany, które wypompowują powietrze z układu
pompy wirowej. Załączanie i wyłączanie pompy jest automatyczne, w zależności od ciśnienia
w pompie wirowej. Dzięki zastosowaniu membran odpada problem uszczelnienia tłoków co
zwiększa efektywność pracy urządzenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pompy próżniowe łopatkowe

Urządzenia tego typu stosowane są między innymi w autopompach firmy Magirus.

Pompa próżniowa łopatkowa zbudowana jest z mimośrodowej głowicy, w której umieszczone
są łopatki przesuwające się promieniowo. Podczas obrotu głowicy (wirnika), za każdą
z łopatek wytwarza się podciśnienie, które powoduje wysysanie powietrza z układu pompy
wirowej.

Działanie pomp opiera się na wytwarzaniu różnicy ciśnień pomiędzy stroną ssawną,

a tłoczną ruchomego elementu roboczego np. tłok, wirnik, membrana, mimośród, łopatki.

Głównym elementem pompy pożarniczej jest wirnik osadzony na wale, który posiada

łopatki na swojej tarczy (łopatki wygięte w kierunku przeciwnym do obrotów wirnika).
Łopatki obracając się wraz z wirnikiem wprawiają ciecz w ruch obrotowy. Ciecz dopływa
przez otwór wlotowy w osi tarczy wirnika. Gdy pompa jest odpowietrzona i wypełniona wodą
(przez urządzenie zasysające), a jej wirnik obraca się z odpowiednią prędkością (ilość
obrotów wirnika przystosowana jest do prędkości obrotów silników) wówczas, pod wpływem
nacisku łopatek i siły odśrodkowej, cząsteczki wody poruszają się od wirnika na zewnątrz,
tworząc pierścień wodny na jego ściankach.
Na skutek tego w środku - blisko osi wirnika - powstaje podciśnienie, a na jego obwodzie
ciśnienie się zwiększa. Dlatego też nasada ssawna połączona jest ze środkiem wirnika,
a zawór tłoczny z jego obwodem.
Woda do pompy wpływa osiowo, a wypływa promieniowo.

Zasady ogólne eksploatacji pomp wirowych:

−

Pompy (motopompy, autopompy i inne zespoły pompowe) należy utrzymywać w stanie
pełnej gotowości do działania.

−

Należy przestrzegać instrukcji eksploatacyjnej producenta.

−

Pompy powinny być wykorzystywane zgodnie z ich przeznaczeniem.

−

Osoby obsługujące pompy powinny być odpowiednio przeszkolone.

−

Po każdorazowym użyciu pompy należy sprawdzić poglądowo jej stan techniczny.

−

Minimum dwa razy w miesiącu sprawdzić pompę na szczelność przez próbę ssania na
sucho, jeśli pompa nie jest użytkowana.

−

Smarowanie pompy wykonywać zgodnie z harmonogramem smarowania zawartym
w instrukcji obsługi i konserwacji.

−

Do smarowania używać smarów i olei zalecanych przez producenta.

−

Drobne uszkodzenia i usterki usunąć jak najszybciej.

−

Podczas pracy pompy w czasie mrozu należy utrzymać ciągłość podawania wody w celu
uniknięcia jej zamarzania w pompie i armaturze.

−

Po skończeniu pracy pompy należy zadbać o dokładne odwodnienie wszystkich
elementów, przez które przepływa woda (szczególnie zimą).

Wadą pomp wirowych jest brak możliwości wytwarzania próżni w przewodzie
ssawnym. Powoduje to konieczność stosowania specjalnych urządzeń zasysających

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest pompa pożarnicza?
2. Wymień elementy budowy pompy odśrodkowej?
3. Jaka jest zasada działania pompy wirowej odśrodkowej?
4. Jaka role spełnia kierownica w pompie dwustopniowej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj motopompę M 8/8 do pobierania wody na poligonowym stanowisku wodnym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) przygotować sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) wybrać odpowiedni zestaw węży,
4) ustawić pompę na stanowisku wodnym,
5) zbudować linie ssawna,
6) zbudować linie tłoczna,
7) zasilić woda ze zbiornika wodnego zbiornik Z-2500,
8) zameldować wykonanie ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

literatura,

−

motopompa M 8/8,

−

węże ssawne i armatura ssawna,

−

zbiornik brezentowy Z – 2500,

−

poligonowe stanowisko wodne.

Ćwiczenie 2

Przygotuj motopompę M 8/8 na stanowisku do zasilania samochodu Ratowniczo-

gaśniczego M-1-6-2500-8/1600-1.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) przygotować sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,
3) wybrać odpowiedni zestaw węży,
4) ustawić pompę na stanowisku wodnym,
5) zbudować linie ssawna,
6) zbudować linie tłoczna,
7) zasilić woda ze zbiornika wodnego samochód ratowniczo-gaśniczy,
8) zameldować wykonanie ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

literatura,

−

motopompa M 8/8,

−

węże ssawne i armatura ssawna,

−

poligonowe stanowisko wodne,

−

samochód ratowniczo-gaśniczy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić pojęcie motopompy pożarniczej?



2) wyjaśnić pojęcie autopompy pożarniczej?



3) wyjaśnić jakie rodzaje pomp stosowane są do podawania wody gaśniczej?



4) wyjaśnić jakie jest przeznaczenie pomp pożarniczych?



5) wyjaśnić jaka jest budowa pompy odśrodkowej?



6) zasilić

zbiornik

samochodu

ratowniczo-gaśniczego

przy

użyciu

motopompy?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Sprzęt ochrony dróg oddechowych

4.7.1. Materiał nauczania

PN-EN 132 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Terminologia i znaki graficzne
PN-EN 136 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Maski. Wymagania, badanie,
znakowanie

Oddychanie – jest to zespół czynności ustroju ludzkiego, który powoduje wymianę

gazową pomiędzy człowiekiem a otoczeniem. Wymiana ta polega na dostarczeniu tlenu,
a wydaleniu z organizmu dwutlenku węgla (CO

), który powstaje w wyniku przemiany

materii. Powietrze pobierane z atmosfery jest mieszaniną gazową: azot N

- 78 %, tlen O

21 % , dwutlenek węgla C

- 0,04 %, gazy szlachetne - 1 %. Skład powietrza nie jest jednak

stały i zależy od bardzo wielu czynników: od wysokości n.p.m., pory roku i dnia,
temperatury, wilgotności, lesistości, uprzemysłowienia, itp.

Przebiegające w organizmie ludzkim procesy asymilacji i dysymilacji są związane

z dostarczaniem tlenu do wszystkich komórek, tkanek i narządów oraz z odprowadzaniem
z nich dwutlenku węgla. Pobieranie tlenu z powietrza i oddawanie do niego dwutlenku węgla
jest istotą oddychania. Wymiana ta odbywa się w płucach.

W pęcherzykach płucnych, odbywa się złożony proces przetwarzania i wchłaniania

gazów wdychanych, polegający głównie na wprowadzeniu tlenu do krwi i odprowadzeniu
dwutlenku węgla. Podczas oddechu tlen z płuc przechodzi do krwi przepływającej przez sieć
płucnych naczyń włosowatych. Nasycona tlenem krew zostaje doprowadzona do wszystkich
komórek i tkanek. Tlen z krwi jest zużytkowany w organizmie podczas procesu utleniania,
w wyniku, którego powstaje dwutlenek węgla. Krew odpływająca z komórek i tkanek
zawiera, dużo dwutlenku węgla, przedostającego się w płucach do powietrza
pęcherzykowego. Podczas wydechu dwutlenek węgla zostaje wydalony na zewnątrz.
W czynności oddychania odróżniamy dwa procesy:

−

oddychanie zewnętrzne – to znaczy wymianę gazów między środowiskiem zewnętrznym,
a krwią,

−

oddychanie tkankowe – wewnętrzne, to znaczy wymianę gazów między krwią,
a tkankami.
Mechanizm oddychania zewnętrznego, polegająca na rytmicznych ruchach klatki

piersiowej. Częstotliwość oddechów u dorosłego człowieka, będącego w stanie spoczynku lub
nie wykonującego żadnych ruchów, waha się od około 12 do 20 oddechów na minutę.

Efektywność procesu oddychania, czyli wentylacja płuc, zależy od częstotliwości

i głębokości ruchów oddechowych.

Podczas normalnego wdechu człowiek w stanie spoczynku wciąga do płuc ok. 0,5 litra

powietrza, a następnie prawie tyle samo wydycha. Jest to tzw. objętość oddechowa. Objętość
ta rośnie w zależności od jego fizjologicznego stanu, np. przy ciężkiej pracy. Proces
oddychania przebiega bez udziału woli człowieka.

Najmniejsze wahania w stężeniu dwutlenku węgla powodują zmiany czynności ośrodka

oddechowego. Jeżeli stężenie dwutlenku węgla wzrośnie, ośrodek oddechowy jest
pobudzony, oddychanie staje się przyspieszone i pogłębione. Zwiększona wentylacja płuc
czystym powietrzem doprowadza zawartość dwutlenku węgla we krwi do stanu
prawidłowego, ośrodek oddechowy wraca do normalnej i zwykłej swojej czynności.

Prawidłowa zawartość dwutlenku węgla we krwi tętniczej wynosi 40% objętościowych,

a we krwi żylnej - 50% objętościowych.

Nagromadzenie dwutlenku węgla we krwi powyżej pewnego poziomu powoduje śmierć

organizmu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Skutkiem dużego wysiłku lub długotrwałej pracy jest przyśpieszenie rytmu oddechowego

i niedotlenienie organizmu.

Niedotlenienie – jest to niewystarczająca ilość tlenu potrzebna do natlenienia organizmu.

Skutki niedotlenienia organizmu:

−

krótkie i płytkie oddechy,

−

wzmożona potliwość,

−

niepokój, lęk,

−

sinica,

−

zaburzenia w koordynacji ruchu,

−

porażenie ośrodka oddechowego (omdlenie śpiączka).

Następstwami niedotlenienia są najczęściej:

−

bóle głowy,

−

nudności,

−

zaburzenia nerwowe,

−

zaniki pamięci.

Sprzęt ochrony dróg oddechowych w pełni zabezpiecza drogi oddechowe ratowników

przed wchłanianiem do organizmu gazów, pyłów, par i mgieł. Służy do prowadzenia
krótkotrwałych działań ratowniczych w atmosferze nie nadającej się do oddychania oraz tam
gdzie stężenie w atmosferze tlenu spada poniżej 18%. Przeznaczony jest do pracy wyłącznie
na lądzie.

Sprzęt ochrony dróg oddechowych podzielić można na dwie podstawowe grupy:

−

sprzęt izolujący, do którego zalicza się aparaty z własnym zaopatrzeniem w tlen lub
powietrze i aparaty z doprowadzeniem powietrza z zewnątrz,

−

sprzęt filtrujący, do którego zaliczyć można maski z pochłaniaczami gazów oraz
półmaski przeciwpyłowe.

W skład sprzętu ochrony dróg oddechowych wchodzi:

−

sprzęt izolujący,

−

tlenowy aparat izolujący,

−

powietrzny aparat izolujący,

−

powietrzny aparat wężowy.

−

sprzęt filtrujący i filtropochłaniający

−

pochłaniacze,

−

filtry,

−

filtropochłaniacze,

−

maski,

−

półmaski.

Ze względu na obieg powietrza sprzęt dzielimy na:
1. sprzęt o obiegu otwartym

−

aparaty powietrzne,

−

aparaty tłoczonego powietrza.

2. sprzęt o obiegu zamkniętym

−

aparaty tlenowe,

−

aparaty z masą tlenotwórczą,

−

tzw. aparaty ucieczkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Budowa aparatu powietrznego

1. Maska oddechowa BIOMASK PF
2. Półmaska
3. Automat płucny SA 5000
4. Automat płucny SA 5000 ZENITH
5. Przewód średniego ciśnienia
6. Manometr i urządzenie ostrzegawcze
7. Ochraniacz manometru

8. Ochraniacz automatu płucnego
9. Podwójny

przewód

ciśnieniowy

(HP/MP)

10. Stelaż
11. Paski maski
12. Zawór wydechowy maski
13. Butla ze sprężonym powietrzem
14. Szelki stelaża
15. Pas mocujący butlę
16. Pas piersiowy
17. Pas brzuszny
18. Reduktor ciśnienia HP/M
19. Zawór butli

Rys. 9. Schemat aparatu powietrznego AIR 5500 MONO [25]

Głównymi częściami składowymi aparatu są:
Noszak – służy do wygodnego noszenia aparatu i przymocowania do niego pozostałych
elementów. Stelaż zapewnia komfort i stabilność noszenia butli. Szelki podtrzymują
manometr, ochraniacz manometru i ochraniacz automatu płucnego.
Butla – butla powietrzna z zaworem, który posiada blokadę zabezpieczającą przed
samoczynnym zamykaniem dopływu powietrza. Butle ze sprężonym powietrzem używane
razem z aparatami oddechowymi mogą być metalowe lub wykonane z kompozytu.
Zespół łącznika butli – przystosowany do podłączenia zaworu butli do układu aparatu.
Reduktor pierwszego stopnia – podzespół stanowiący pierwszy stopień redukcji ciśnienia
powietrza. Redukcja z ciśnienia panującego w butli 300 atm do ciśnienia średniego 8 atm.
Mocowany na stelażu z lewej strony. Reduktor zapewnia stabilność średniego ciśnienia
niezależnie od ciśnienia powietrza w butli (lub butlach) i rytmu oddychania.
Wąż wysokiego ciśnienia – zakończony jest manometrem o zakresie działania 0-300 atm,
wskazuje ciśnienie panujące w butli.
Wąż średniego ciśnienia – doprowadza powietrze ciśnienie z reduktora pierwszego stopnia
do reduktora drugiego stopnia.
Reduktor drugiego stopnia – redukuje ciśnienie z 8 do 1,22 atm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Maska twarzowa – część twarzowa osłaniająca usta nos i oczy, mocowana na twarzy za
pomocą pasów nagłowia. Posiada gniazdo wlotu z boku maski, do którego mocuje się
reduktor drugiego stopnia.
Automat płucny – umożliwia przepływ powietrza pochodzącego z reduktora, wyłącznie
wtedy, gdy jest podłączona do maski.

Roboczy przegląd aparatu przed użyciem

Bezpośrednio przed każdorazowym użyciem aparatu, należy wykonać następujące czynności:

−

wykonać oględziny zewnętrzne

−

sprawdzić ukompletowanie aparatu i prawidłowość połączeń, działanie szybkozłączy, czy
żaden element nie jest poluzowany, nienaruszalność plomb oraz stwierdzić, czy
poszczególne części nie mają widocznych uszkodzeń mechanicznych. W przypadku
stwierdzenia uszkodzeń, aparat nie może być użyty.

−

przy zamkniętych zaworach na butlach, sprawdzić szczelność aparatu oddechowego
przez wykonanie głębokiego oddechu (przez złącze automatu). Nie powinno zachodzić
zasysanie powietrza. Szczelność komory powietrznej automatu objawia się pełnym
ugięciem membrany i trudnością w wykonaniu wdechu.

−

sprawdzenie zapasu powietrza w automacie. Otworzyć zawory na butlach i sprawdzić
ciśnienie powietrza przez odczytanie na manometrze. Minimalne ciśnienie powietrza
w zależności od ciśnienia napełniania i powinno wynosić 18 MPa (dla 20 MPa) i 28 MPa
(dla 30 MPa).
Sprawdzenie szczelności aparatu, kompletu aparatu gotowego do użycia lecz beż maski.

W tym celu należy:

−

otworzyć na krótko zawór (zawory) butli, celem wypełnienia aparatu powietrzem,

−

odczytać wskazania ciśnienia na manometrze,

−

zamknąć zawór (zawory) butli i obserwować na manometrze spadek ciśnienia
w pierwszej minucie badania, który nie może być większy niż 1 MPa. Ewentualne
nieszczelności dokręcić.

Czynności przed przystąpieniem do pracy z aparatem

Czynności sprawdzające przed użyciem aparatu powietrznego polegają na kontroli

wzrokowej aparatu i obejmują: sprawdzenie stanu pasów mocujących, połączeń gwintowych,
zamocowanie butli, stanu maski, pasków nagłowia, szczelności maski, czystości i zarysowań
wizjera oraz sprawdzenie skuteczności działania sygnału akustycznego (ostrzegawczego).

Przed użyciem aparatu należy:

1. sprawdzić ukompletowanie aparatu:

−

czy połączenia gwintowe butli z trójnikiem są dokręcone,

−

czy połączenia reduktora I i II stopnia z trójnikiem są dokręcone,

−

czy połączenia reduktora z wężem oddechowym nie są luźne,

−

czy nie są widoczne uszkodzenia węża oddechowego i membrany w puszce
reduktora I i II stopnia,

−

czy nie ma widocznych uszkodzeń (przerwań, przetarć),

−

czy manometr nie posiada uszkodzeń, a także pokrywa membranowa,

−

czy butle i ich zawory nie noszą śladów uszkodzeń mechanicznych,

Sprawdzić zapas powietrza i szczelności układu wysokiego ciśnienia:

−

otworzyć zawory butli i odczytać ciśnienie na manometrze,

−

zamknąć zawory butli i odczytać ciśnienie w ciągu minuty nie może się więcej
zmniejszyć niż o 10 bar (1MPa) (spadek ciśnienia nie przesądza o nieprzydatności do
użycia, skraca to tylko czas ochronnego działania).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sprawdzić układ oddechowy i urządzenie ostrzegawcze (dla aparatów nadciśnieniowych):

−

odkręcić zawór, aby układ mógł wypełnić się powietrzem (w momencie odkręcania
zaworu butli może przez chwilę wystąpić głośny sygnał dźwiękowy urządzenia
ostrzegawczego),

−

zakręcić zawór butli,

−

lekko wciskamy przycisk zaworu oddechowego w celu powolnego doprowadzenia
powietrza i odczytania parametrów z manometru, przy których zaczyna działać
urządzenie ostrzegawcze.

Po każdym użyciu należy:

−

zamknąć zawór butli,

−

przez naciśnięcie przycisku na automacie oddechowym, usunąć powietrze z aparatu do
otoczenia,

−

odłączyć maskę,

−

wymontować z aparatu butlę powietrza (lub zespół dwubutlowy),

−

zewnętrznie oczyścić aparat. Miejsca szczególnie zabrudzone należy zmyć letnią wodą
mydlaną a następnie spłukać czystą wodą. Suszenie nie powinno być wykonywane
w ostrych promieniach słońca lub przy grzejnikach,

−

przeprowadzić czyszczenie i konserwacje maski zgodnie z instrukcją użycia,

−

przeprowadzić oględziny zewnętrzne w celu sprawdzenia czy poszczególne części nie
mają widocznych uszkodzeń mechanicznych,

−

jeżeli aparat będzie ponownie użyty tego samego dnia, należy butle napełnić powietrzem
do ciśnienia 20 MPa lub 30 MPa w zależności od ciśnienia napełniania butli. Do
napełniania butli stosować powietrze pozbawione szkodliwych zanieczyszczeń
(przefiltrowane) i zawierające nie mniej niż 20 % tlenu i nie więcej niż 50 mg/cm

pary

wodnej.

Warunki pracy w SODO podczas pracy

Zasady bezpiecznej pracy i stosowania sprzętu ochrony dróg oddechowych.
1. Używać sprzęt na wyraźny rozkaz dowódcy.
2. Zakładać i zdejmować maski wyłącznie na zewnątrz pomieszczeń w atmosferze nie

zanieczyszczonej substancjami szkodliwymi, a jednocześnie w miejscach położonych jak
najbliżej obszaru na którym prowadzona jest akcja ratownicza.

3. Przed założeniem maski osoby posiadające ruchome protezy zębowe obowiązane są je

wyjąć z jamy ustnej.

4. Osoby noszące brody i bokobrody oraz długie włosy i wąsy , a także nie przestrzegające

bieżącego ogolenia zarostu twarzy nie mogą brać udziału w działaniach ratowniczych
prowadzonych wewnątrz obiektu i w obecności lotnych substancji toksycznych.

5. Po założeniu maski sprawdzić funkcjonowanie izolacyjnego sprzętu ochrony dróg

oddechowych, a zwłaszcza otwarcie dopływu tlenu lub powietrza z butli, szczelność
przylegania maski, szczelność połączeń i złącz oraz wskazania przyrządów określających
ciśnienie tlenu lub powietrza w butlach.

6. Zwracać uwagę, aby linki oraz inny sprzęt ubezpieczający, jak również uzbrojenie

osobiste oraz wyposażenie nie powodowało lub nie mogło spowodować unieruchomienia
izolacyjnego sprzętu ochrony dróg oddechowych.

7. Przestrzegać ściśle zasady nie przekraczania dopuszczalnego czasu pracy ustalanego dla

danego typu aparatu oddechowego z jednoczesnym zachowaniem niezbędnej rezerwy
czasu działania ochronnego.

8. W przypadkach trudnych warunków pracy zmniejszyć w odpowiednim stopniu

dopuszczalny czas przebywania osób w obszarze zagrożonym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Należy utrzymywać stałą łączność z ratownikami pracującymi w strefie działań

ratowniczych i wyposażyć w sprzęt oświetleniowy (latarki).

10. Osoby wprowadzane do pomieszczeń zadymionych, piwnic, kanałów, studni, zbiorników

i innych o skomplikowanym układzie lub do miejsc trudno dostępnych należy
zabezpieczyć tak, aby w razie konieczności można było niezwłocznie udzielić im
pomocy.

Bieżąca konserwacja SODO
Obsługa codzienna zawiera następujące czynności:
Oględziny zewnętrzne.
Sprawdzanie zapasu powietrza.
Sprawdzanie działania układu oddechowego.
Otwarcie zaworu butli.
Sprawdzenie działania sygnalizatora dźwiękowego.
Sprawdzanie szczelności maski.
Sprawdzanie aparatu i maski po użyciu.

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak przebiega proces oddychania podczas pracy w warunkach normalnych?
2. Jakie są stany i skutki niedotlenienie organizmu?
3. Jak klasyfikujemy sprzęt ochrony dróg oddechowych?
4. Z jakich elementów zbudowany jest nadciśnieniowy butlowy izolujący aparat

powietrzny?

5. Jakie są zasady bhp obowiązują podczas eksploatacji sprzętu ochrony dróg oddechowych?
6. Jakie czynności należy wykonać przed przystąpieniem do pracy, w czasie pracy i po

pracy?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj aparat powietrzny do pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć wiadomości

z literatury uzupełniającej,

2) zapoznać się z zasadami bhp obowiązującymi na stanowisku pracy,
3) dokonać oględzin aparatu powietrznego i maski,
4) skontrolować ciśnienie powietrza w butli,
5) zapisać wynik pomiaru: ciśnienie .................... MPa,
6) skontrolować urządzenie ostrzegawcze,
7) odczytać wynik pomiaru z manometru w chwili załączenia sygnału dźwiękowego

z urządzenia ostrzegawczego,

8) zapisać wynik pomiaru: ciśnienie .................... MPa.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura, Polskie Normy,

−

aparat powietrzny z maską,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

materiały piśmiennicze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj obsługę codzienną aparatu powietrznego butlowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć wiadomości

z literatury uzupełniającej,

2) zapoznać się z zasadami bhp obowiązującymi na stanowisku pracy,
3) dokonać oględzin aparatu powietrznego i maski,
4) skontrolować ciśnienie powietrza w butli,
5) zamontować butlę do reduktora ciśnienia i zamocować ją na stelażu pasem mocującym,
6) odkręcić zawór butli powietrznej i sprawdzić ciśnienie na tarczy manometru,
7) zapisać wynik pomiaru: ciśnienie .................... MPa,
8) skontrolować urządzenie ostrzegawcze,
9) odczytać wynik pomiaru z manometru w chwili załączenia sygnału dźwiękowego

z urządzenia ostrzegawczego,

10) zapisać wynik pomiaru: ciśnienie .................... MPa.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura, Polskie Normy,

−

aparat powietrzny z maską,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

materiały piśmiennicze.

Ćwiczenie 3

Wykonaj wymianę butli w aparacie powietrznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć wiadomości

z literatury uzupełniającej,

2) zapoznać się z zasadami bhp obowiązującymi na stanowisku pracy,
3) skontrolować ciśnienie powietrza w butli,
4) zdemontować pustą butle od aparatu,
5) zamontować pełną butlę na stelażu pasem mocującym,
6) odkręcić zawór butli powietrznej i sprawdzić ciśnienie na tarczy manometru,
7) zapisać wynik pomiaru: ciśnienie .................... MPa,
8) skontrolować urządzenie ostrzegawcze,
9) odczytać wynik pomiaru z manometru w chwili załączenia sygnału dźwiękowego

z urządzenia ostrzegawczego,

10) zapisać wynik pomiaru: ciśnienie .................... MPa.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura, Polskie Normy,

−

aparat powietrzny z maską,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

materiały piśmiennicze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) przygotować aparat powietrzny do pracy?



2) skontrolować działanie sygnalizatora akustycznego w aparacie?



3) odczytać wynik z manometru?



4) wymienić butle w aparacie powietrznym butlowym?



5) wykonać kontrole codzienną aparatu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Drabiny pożarnicze

4.8.1. Materiał nauczania

Drabiny przenośne

PN-EN 1147 Drabiny przenośne dla straży pożarnej.

Drabiny pożarnicze przenośne ze względu na zastosowanie możemy podzielić na:

−

drewniane,

−

metalowe,

−

sznurowe,

−

przystawne,

−

wolnostojące,

−

zawieszane.

Drabiny przenośne wykorzystywane są jako doraźne urządzenia służące do komunikacji

między ziemią, a wyższymi kondygnacjami. Używane w akcjach ratowniczo-gaśniczych
wykorzystywane są zarówno przez straże zawodowe jak i ochotnicze. Sprzęt ten musi
spełniać ponadto wymogi co do materiału z jakiego został wykonany oraz sposobu łączenia
poszczególnych jego elementów. Podczas zakupu należy dokładnie zapoznać się
z konstrukcją danego urządzenia oraz sprawdzić czy posiada certyfikat wystawiony przez
CNBOP w Józefowie.
Zalety drabin przenośnych:

−

stosunkowo mały ciężar,

−

prosta konstrukcja,

−

możliwość doniesienia i sprawienia drabiny prawie w każdym miejscu,

−

możliwość przewożenia na samochodzie pożarniczym.

Rodzaje drabin przenośnych:

−

Drabina D 10W

−

Drabina D 2,7

−

Drabina 4,2

−

Drabina D 3,1

Drabina D 10W (dwuprzęsłowa wysuwana)

Drabina wysuwana to drabina składająca się z dwóch lub więcej wysuwanych przęseł.

Przeznaczenie

Drabina D 10W wchodzi w skład wyposażenia straży pożarnych oraz w skład

wyposażenia podstawowych samochodów pożarniczych. Drabina ta umożliwia wejście na
wysokość drugiego piętra. Może być również stosowana jako pomost przy przejściach przez
rowy, wykopy itp. Stosować ją można jako drabinę wolnostojącą (przy zastosowaniu
drążków) lub przystawną podczas budowania stanowisk gaśniczych w czasie akcji
ratowniczo-gaśniczych. Drabinę można używać jako przystawną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Charakterystyka

Drabiny wysuwane dwuprzęsłowe mogą być produkowane w dwóch wersjach:

−

z drewna D 10Wd,

−

z metalu D 10Wm.

Symbol tej drabiny oznacza:
D – drabina,
10 – maksymalny zasięg 10 m,
W – wysuwana,
d – drewniana,
m – metalowa.

Drabina D 10W jest drabiną dwuprzęsłową, wysuwaną za pomocą bloku, linki, systemu

okuć i prowadnic. Ma dwa drążki podporowe, które dodatkowo umożliwiają sprawianie
drabiny jako wolnostojącej. Odpowiednie rozsunięcie drążków podporowych zapewnia jej
stabilność oraz należytą pozycję. Przęsło dolne drabiny zbudowane jest z dwóch bocznic
obustronnie okutych na płasko, posiadających u podstawy grot. U podstawy przęsła
zamocowany jest ściągacz roboczy, który znajduje się również na wierzchołku drabiny. Do
niego przymocowane są dwa drążki podporowe zamocowane wahadłowo. Między drugim
a trzecim szczeblem licząc od wierzchołka znajduje się blok linkowy, przez który przechodzi
linka konopna, z jednej strony końcem przymocowana jest do pierwszego szczebla przęsła
górnego, drugi zaś zwisa swobodnie. W celu zabezpieczenia przęsła górnego przed
całkowitym wysunięciem, między trzecim a czwartym szczeblem od wierzchołka przęsła
dolnego, zamocowane są dwa ograniczniki wysuwu.

Przęsło górne zbudowane jest z dwóch bocznic, u podstawy przęsła zamocowane są od

strony wewnętrznej dwie zapadki metalowe. U wierzchołka przęsła na ściągaczu śrubowym
zamocowane są dwa kółka prowadzące.

Parametry drabiny D-10W
Długość drabiny (max. zasięg) 10000 mm
Długość drabiny złożonej 5940 mm
Długość dolnego przęsła

5670 mm

Długość górnego przęsła

5800 mm

Długość drążków podporowych

5650 mm

Rozstaw bocznic przęsła dolnego

360 mm

Rozstaw bocznic przęsła górnego

300 mm

Rozstaw szczebli

320 mm

Liczba szczebli w jednym przęśle

17 szt.

Ciężar drabiny

72 kg

Obsługa: dwie roty.

Rys. 10. Schemat drabiny D 10W [10]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Drabina D-2,7

Przeznaczenie

Drabina D 2,7 jest drabiną przystawną wieloprzęsłową. Wchodzi w skład wyposażenia

samochodów specjalnych. Służy do wchodzenia na wysokości, jak również do schodzenia
poniżej poziomu działania. Można jej używać do prac przy budynkach piętrowych (4 przęsła)
oraz do prac wewnątrz obiektów w przypadku wydobywania poszkodowanych z piwnic,
strychów, studni itp. Można wykorzystać ją również jako nosze. Przęsła drabiny można
wykorzystywać pojedynczo lub łączyć je ze sobą w układzie 2, 3, 4. Przęsło wyposażone jest
w zamki, obejmy i szczebel korytkowy.

Charakterystyka

Drabina D 2,7 składa się z dwóch, trzech lub czterech poszczególnych przęseł, łączonych

ze sobą za pomocą okuć oraz zamków sprężynujących. Bocznice drabiny nie są względem
siebie równoległe, lecz zbieżne ku górze. Podstawa bocznic ścięta jest pod kątem 60º i okuta
blachą. Do bocznic na stronie zewnętrznej przykręcone są dwie obejmy, które podczas
łączenia poszczególnych przęseł usztywniają całą konstrukcję drabiny. Połączenie przęseł
następuje poprzez wsunięcie na siebie wierzchołka dolnego przęsła w podstawę przęsła
górnego. Na wysokości 0,5 m od podstawy zamocowany jest metalowy szczebel korytkowy,
który wchodzi w pierwszy szczebel wierzchołkowy poprzedniego przęsła. Po złożeniu
drabiny bolce zamków trafiają w swoje gniazda i dzięki temu łączą ze sobą oba sąsiednie
przęsła.

Rys. 11. Schemat drabiny D-2,7 [9]

Parametry drabiny D-2,7
Długość przęsła

2730 mm

Długość dwóch przęseł

4650 mm

Długość trzech przęseł

6570 mm

Długość czterech przęseł (max zasięg)

8490 mm

Rozstaw bocznic u podstawy

480 mm

Rozstaw bocznic u wierzchołka

400 mm

Liczba szczebli drewnianych

6 szt.

Liczba szczebli metalowych – korytkowych

1 szt.

Ciężar przęsła

12 kg

Obciążenie próbne 3 przęseł

70 kg

Obciążenie próbne 4 przęseł

50 kg

Obsługa: jedna osoba – jedno przęsło, cztery osoby - dwa, trzy i cztery przęsła.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Drabina D-3,1 (słupkowa)

Drabina słupkowa to drabina z zamocowanymi zawiasowo szczeblami, pozwalającymi na
złożenie bocznic ze sobą.

Przeznaczenie

Drabina D 3,1 (słupkowa) przeznaczona jest do prac wewnątrz budynków i pomieszczeń.

Można stosować ją jako nosze, kładkę lub dźwignię oraz do działań w obiektach parterowych.
Może być używana w kanałach, studniach itp.

Charakterystyka

Drabina D 3,1 (słupkowa) jest najmniejszą oraz najlżejszą z drabin przystawnych. Dzięki

specjalnej konstrukcji, drabina w stanie złożonym nie zajmuje w samochodzie gaśniczym
dużo miejsca. Bocznice od strony wewnętrznej mają wyżłobienia, w których zamocowane są
szczeble za pomocą sworzni lub śrub. Konstrukcja ta pozwala na złożenie drabiny bocznicami
do siebie. Drabina po złożeniu ma postać czworokątnej beleczki o zaokrąglonych
krawędziach. Końce bocznic są lekko zwężone i z jednej strony zakończone stopką ściętą,
z drugiej zaś stopką stożkową okutą.

Rys. 12. Schemat Drabiny D-3,1 [11]

Parametry drabiny D-3,1
Długość drabiny złożonej

3100 mm

Długość drabiny rozłożonej

2840 mm

Rozstaw bocznic

318 mm

Rozstaw szczebli

320 mm

Ciężar drabiny

7 kg

Obsługa: jedna osoba.

Drabina D 4,2 (hakowa)

Drabina hakowa to drabina wyposażona w hak (haki) służący do zawieszenia jej w czasie
użycia.

Przeznaczenie

Drabina D 4,2 (hakowa) jest drabiną zawieszaną. Jest sprzętem służącym do wyrabiania

zręczności, używana jako sprzęt wyczynowo-szkoleniowy podczas ćwiczeń i pokazów
pożarniczych na obiektach zwanych wspinalniami. Może być również stosowana do celów
praktycznych w czasie akcji ratowniczych. Daje bowiem możliwość dotarcia z zewnątrz do
wyższych kondygnacji budynku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Drabinę hakową sprawiamy w ten sposób, ze hakiem zahaczamy o parapet okienny,
a następnie wchodzimy na wiszącą drabinę i przechodzimy na piętro. Następnie strażak
siedząc na parapecie okiennym, podnosi ją do góry i zawiesza za pomocą haka o parapet
następnego piętra. Czynność tę powtarza się do chwili osiągnięcia właściwej wysokości.

Charakterystyka

Drabina hakowa to drabina dwubocznicowa z wysuniętym hakiem służącym do jej

zawieszania. Posiada ona trzynaście szczebli, z czego dziesięć jest drewnianych, a ostatnie
trzy metalowe. Z ostatnimi szczeblami metalowymi połączony jest hak (kosa). Hak
zbudowany jest w kształcie dwuramiennego płaskownika ukształtowanego względem siebie
pod kątem prostym. Jedno z ramion służy jako mocowanie ze szczeblami, drugie zaś
zaopatrzone w zęby służy do zaczepiania o parapet okienny. Bocznice drabiny względem
siebie są równoległe. Dla wzmocnienia i zabezpieczenia przed pęknięciem bocznic, wzdłuż
nich po stronie wewnętrznej wpuszczone są dwie linki stalowe, które dodatkowo oplatają
kolejno wszystkie szczeble.

Parametry:
Długość drabiny

4200 mm

Rozstaw bocznic

240 mm

Rozstaw szczebli

320 mm

Wysięg haka (kosy)

500 mm

Liczba szczebli:
Drewnianych

10 szt.

Metalowych

3 szt.

Obsługa: jedna osoba.

Rys. 13. Schemat drabiny D-4,2 [13]

Warunki sprawiania drabin przenośnych
Podczas sprawiania drabiny należy przestrzegać następujących zasad:

−

ustawienie drabiny na stabilnym gruncie i zabezpieczenie przed możliwością jej
przesuwu,

−

oparcie o stabilny element podpierający,

−

wierzchołek drabiny powinien wystawać ponad konstrukcję podpieranego elementu
przynajmniej na dwa szczeble,

−

unikać ustawienia drabiny jako wolnostojącej,

−

zabrania się sprawiania drabin w pobliżu napowietrznych linii energetycznych,

−

niedozwolone jest przesuwanie drabiny, gdy znajduje się na niej człowiek,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

podczas akcji należy wchodzić na drabinę w uzbrojeniu osobistym ze zwolnionym
zatrzaśnikiem zwróconym frontalnie do szczebli drabiny,

−

podczas budowy stanowiska gaśniczego na drabinie, po zajęciu miejsca należy przypiąć
zatrzaśnik do szczebla,

−

ewakuacja osób i mienia przeprowadzana jest tylko w wyjątkowych przypadkach, gdy
nie istnieją inne drogi ewakuacyjne,

−

podczas wysunięcia drabiny powyżej 70% oraz przy silnych wiatrach stosować linki
zabezpieczające.

Chodzenie po drabinach

Chodzenie po drabinach należy ćwiczyć bez temp. Przy wejściu na drabinę ręce powinny

być wysunięte powyżej głowy (nie należy trzymać rąk na wysokości pasa). Przy unoszeniu
ciała ręce powinny odgrywać taką samą rolę, jak nogi w pokonywaniu siły ciężkości. Dłoń
obejmuje szczebel (kciuk pod szczeblem) w pobliżu bocznic. Stopy należy stawiać tuż przy
bocznicach - nie za głęboko - stąpać na poduszkach stóp. Kolano nogi, spoczywającej na
wyższym szczeblu, odchylone na zewnątrz - wystaje poza bocznicę. Całe ciało przylega
do drabiny. Głowa podniesiona, wzrok skierowany do góry.

Nie należy patrzeć na stopy. Iść płynnie bez szarpnięć. W czasie wchodzenia na drabinę

należy zawsze mieć zwolniony zatrzaśnik. W celu uniknięcia bocznych szarpnięć drabiny
nogę należy stawiać na wyższy szczebel równocześnie z ręką, przy czym prawa noga
powinna podnosić się w górę wraz z lewą ręką i odwrotnie.

Podstawowe zasady bezpieczeństwa pracy
Podczas ćwiczeń i pracy na drabinie należy przestrzegać następujących zasad:

−

Zabronione jest opuszczanie się po drabinach ześlizgiem po bocznicach.

−

Na drabinach nie wolno stosować tzw. pełnej parady, polegającej na wyprostowaniu
ramion w bok z równoczesnym zawiśnięciem ćwiczącego na zatrzaśniku zaczepionym
o szczebel drabiny. Dopuszcza się natomiast wykonanie tzw. półparady, polegającej na
zaczepieniu zatrzaśnika o szczebel, zdjęciu rąk ze szczebla i wyprostowaniu ramion
w bok, z pozostawieniem stóp na szczeblu drabiny.

−

Nie wolno prowadzić ćwiczeń na wysokości w budynkach nie mających odpowiednio
wykonanej poduszki amortyzacyjnej bądź też nie zapewniających całkowitego
bezpieczeństwa ćwiczącym.

−

Przy sprawianiu drabin hakowych odsadki metalowe drabiny w żadnym wypadku nie
mogą być wzniesione ponad parapet okna.

−

Ćwiczący w czasie wchodzenia i schodzenia z linią wężową po drabinie musi prowadzić
ją między nogami, a jej końcówkę wraz z prądownicą powinien przewiesić przez bark ku
dołowi.

−

Budowa i prowadzenie linii wężowych po drabinach i klatkach schodowych powinna
odbywać się na sucho, bez zasilania ich wodą.

−

Przy prowadzeniu

linii

wężowych

na stanowiska gaśnicze w

budynkach

wielokondygnacyjnych należy stosować wciąganie węży za pomocą linek.

−

Linie wężowe należy podwieszać za łącznikami do poręczy schodów.

−

Linia wężowa na drabinie musi być prowadzona po szczeblach między bocznicami
i zabezpieczona podpinką na każdym przęśle drabiny.

Podawanie prądów gaśniczych z drabin

Linię gaśniczą zakończoną prądownicą na drabinę wprowadza ratownik między nogami,

przewieszoną przez bark, zwisającą na plecach. Prądownicy nie wolno wkładać za pas
bojowy. W chwili wciągnięcia linii gaśniczej na drabinę, łączniki, które znalazły się na
szczeblach należy zabezpieczyć poprzez podwieszenie ich podpinką linkową - zawsze pod

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

łącznikiem. Ratownik podający prądy gaśnicze z drabiny musi być podpięty zatrzaśnikiem do
szczebla, a prądownica dodatkowo zabezpieczona podpinką linkową na wysokości
pozwalającej swobodne podawanie prądów.
Schodzenie z drabiny z linią wężową odbywa się w odwrotnej kolejności niż wchodzenie,
lecz po wcześniejszym odwodnieniu linii. Istnieje również możliwość opuszczania linii
wężowej przez ratownika, jeżeli zapas węża na to pozwala. Wówczas ratownik przechwytami
rąk przesuwa wąż do chwili zetknięcia się prądownicy z podłożem.

Konserwacja i przechowywanie drabin

Po każdorazowym użyciu drabiny, podczas którego doszło do jej zabrudzenia lub

zawilgocenia, drabinę należy oczyścić, a następnie starannie wytrzeć miękką szmatą do
sucha. Ponadto należy przesmarować olejem maszynowym osie kółek, rolek, zapadek,
gwinty, punkty mocowań drążków stabilizujących oraz natrzeć rowki prowadników
sproszkowanym grafitem, o ile producent nie podał innych zaleceń. Przechowywanie drabin
nie wymaga żadnych specjalnych warunków, z tym że nie może drabina być wystawiana na
bezpośrednie działanie wilgoci lub działanie słońca. Powinno być to pomieszczenie
wentylowane, zaciemnione o temperaturze do około 20 ºC. Drabinę można przechowywać
w pozycji pionowej ustawionej na podłożu lub poziomej, zawieszonej nad podłożem
podpartej przynajmniej w trzech miejscach.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest drabina pożarnicza przenośna?
2. Jakie są rodzaje drabin pożarniczych przenośnych?
3. Jakie są możliwe przeznaczenia drabin pożarniczych przenośnych?
4. Jakie są elementy budowy poszczególnych drabin przenośnych?
5. Jakie są zasady bhp podczas sprawiania i eksploatacji drabin pożarniczych przenośnych?

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spraw linie wężową zakończoną prądownicą PW-52 po drabinie D10W.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zbudować stanowisko gaśnicze na drabinie D10W,

2) sprawić drabinę D10W zgodnie z zasadami BHP,
3) poprowadzić linię wężową po drabinie,
4) odpowiednio zabezpieczyć odcinek węża na drabinie,
5) zabezpieczyć się podczas podawania prądów gaśniczych na drabinie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura, Polskie Normy,

−

drabina D-10W,

−

odcinek węża wW-52,

−

rozdzielacz,

−

prądownica wodnaPW-52,

−

podpinka wężowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Spraw drabinę D-2,7 z 4 przęseł do ściany budynku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować drabinę D-2,7 do sprawienia,
2) sprawić drabinę D-2,7 zgodnie z zasadami BHP.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura, Polskie Normy,

−

drabina D-2,7.

Ćwiczenie 3

Spraw drabinę D-10W do okna na 2 piętrze i wejdź po drabinie do pomieszczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować drabinę D-10W do sprawienia,
2) sprawić drabinę D10W zgodnie z zasadami BHP,
3) przygotować pas i zatrzaśnik,

wejść po drabinie do pomieszczenia na 2 piętrze zgodnie z zasadami

BHP.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura, Polskie Normy,

−

drabina D-10W,

−

pas z zatrzaśnikiem.

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić pojęcie drabiny pożarniczej?



2) wyjaśnić jakie są rodzaje drabin pożarniczych przenośnych?



3) wyjaśnić jakie jest przeznaczenie poszczególnych drabin przenośnych?



4) sprawić drabinę D-10 W?



5) sprawić drabinę D-2,7?



6) wejść po drabinie do pomieszczenia?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9. Ekwipunek osobisty

4.9.1. Materiał nauczania

PN-EN 340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
PN-EN 469 Odzież ochronna dla strażaków. Wymagania i metody badania odzieży
ochronnej do akcji przeciwpożarowej.
Odzież ochronna – to odzież, która okrywa lub zastępuje odzież osobistą i chroni przed
jednym lub wieloma zagrożeniami.

Odzież ochronna dla strażaków – to właściwa odzież zapewniająca ochronę górnej i dolnej
części tułowia strażaka, szyi, ramion i nóg, z wyłączeniem głowy rąk i stóp.

Podział odzieży ochronnej
Odzież ochronna podzielona została na grupy uwzględniające stopień ochrony, głównie pod
względem zastosowania w warunkach pracy na:
1. ubrania ochrony termicznej (żaroochronne),
2. ubrania ochrony chemicznej (gazoszczelne),
3. ubrania specjalne,
4. inne ubrania.

Ubrania ochrony termicznej (żaroochronne)

PN-EN 1486 Odzież ochronna dla strażaków. Metody badania i wymagania dla odzieży
odbijającej promieniowanie cieplne przeznaczonej do specjalnej akcji przeciwpożarowej

Zabezpieczenie organizmu strażaka przed skutkami wymiany ciepła polega na

stosowaniu takiego ubrania ochronnego, które dostatecznie zabezpieczy go przed wysokimi
temperaturami w miejscu pracy. Ubranie tego typu to odzież żaroochronna.

Przeznaczenie

Odzież żaroochronna przeznaczona jest do przebywania w strefie z płomieniem oraz do

krótkotrwałego wejścia w strefę ognia. Zapewnia ona ochronę przed liźnięciem płomienia
i intensywnym promieniowaniem cieplnym, jest noszona tylko w krótkich okresach,
umożliwiających strażakowi wejście do akcji przeciwpożarowej o szczególnie wysokim
ryzyku i w sytuacjach ratowania z ognia, które także wymagają użycia aparatów
oddechowych oraz ochron głowy, rąk i stóp.
Ubrania żaroochronne muszą zapewniać między innymi:
1. skuteczną ochronę strażaka przed promieniowaniem cieplnym,
2. ochronę przed przewodzeniem ciepła,
3. umożliwiać swobodne poruszanie się i wykonywanie pracy fizycznej.
Odzież ochronna odbijająca promieniowanie cieplne przeznaczona do specjalnej akcji
przeciwpożarowej – to odzież ochronna zaprojektowana do zapewnienia ochrony przed
wysokimi poziomami promieniowania cieplnego, ciepła konwekcyjnego i kontaktowego,
polegającej na zdolności zewnętrznych materiałów do intensywnego odbijania promieniowania
cieplnego i odpowiednia do czynności specjalnej akcji przeciwpożarowej.

Ogólna konstrukcja odzieży

Odzież ochronna odbijająca promieniowanie cieplne przeznaczona do specjalnej akcji

przeciwpożarowej powinna składać się z:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. pojedynczego wyrobu odzieżowego, lub dwóch lub więcej wyrobów odzieżowych: w tym

przypadku kurtka powinna 30 cm zachodzić na spodnie, lub szeregu zewnętrznych
i wewnętrznych wyrobów odzieżowych noszonych łącznie.

Odzież powinna być noszona z odpowiednią ochroną głowy (obejmującą szyję), ochronami
rąk i stóp, które powinny odpowiadać normom. Powierzchnia odbijająca każdego
zewnętrznego wyrobu odzieżowego nie powinna być przykryta w jakikolwiek sposób
z wyjątkiem sytuacji, gdy jest przymocowany wizjer lub wizjer siatkowy.

Ochrona rąk
Konstrukcja ochron rąk powinna być kompatybilna z odzieżą i powinna także zapobiegać
przedostawaniu palących się szczątków na nadgarstek.

Ochrona głowy
Konstrukcja ochrony głowy powinna być kompatybilna z odzieżą i powinna także zapobiegać
przedostawaniu palących się szczątek za kołnierz.

Ochrona stóp
Konstrukcja ochron stóp powinna być kompatybilna z odzieżą i powinna także zapobiegać
przedostawaniu palących się szczątków na podudzie.

Ochrona dróg oddechowych

Odzież powinna być kompatybilna z odpowiednim sprzętem ochrony dróg oddechowych.
Przy konstruowaniu odzieży chroniącej przed promieniowanej cieplnym i krótkotrwałym

zetknięciem z ogniem wykorzystuje się zjawisko odbijania promieniowania ciepła przez
warstwę metalizowaną.

Materiały stosowane na odzież żaroochronna to tkaniny z materiałów o małym

współczynniku przewodności cieplnej, odznaczające się małą gęstością właściwą,
odpornością na uszkodzenia mechaniczne, niewrażliwością na wilgoć. Do produkcji ubrań
najczęściej stosuje się tkaniny z włókien szklanych i metalizowanych jak aluminium. Jako
dodatkowe warstwy izolacyjne w ubraniach żaroochronnych stosuje się podpinki z waty
szklanej lub warstwy specjalnej, niepalnej poliwinylowej masy piankowej.

Typy ubrań ochrony termicznej
1. Typ 1 odzieży składa się z kaptura ochronnego z wizjerem siatkowym. Jest on noszony

z ochronami rąk (pięciopalcowymi rękawicami z długimi mankietami) i stóp oraz inną
odzieżą ochronną, np. odzieżą zgodną z normą EN 469, zapewniającą dodatkową ochronę
głowy i barków.

2. Typ 2 odzieży składa się z płaszcza z kapturem ochronnym z wizjerem. Jest on noszony

z odpowiednimi ochronami rąk (pięciopalcowymi rękawicami z długimi mankietami)
i stóp.

3. Typ 3 odzieży całkowicie osłania ciało. Obejmuje on kaptur ochronny z wizjerem, jak również

buty chroniące przed ciepłem z odpornymi na ciepło podeszwami. Jest on noszony
z odpowiednimi ochronami rąk (pięciopalcowymi rękawicami z długimi mankietami). Typ 3
odzieży ochronnej może składać się z pojedynczego wyrobu odzieżowego, ale możliwy jest
podział na kilka części.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Typ 1

Typ 2

Typ 3

Rys. 14. Odzież ochronna odbijająca promieniowanie cieplne [20]

Zasady pracy w ubraniu żaroochronnym

Czas przebywania strażaka w strefie płomieni, czy też w ich pobliżu nie jest bliżej

określony. Jest on pojęciem względnym i zależy od warunków i nasilenia ognia oraz od
odporności fizycznej i psychicznej strażaka.

W trudnych akcjach, szczególnie wtedy kiedy należy spodziewać się wysokich

temperatur zaleca się, o ile pozwalają na to okoliczności izolować strażaka za pomocą
proszku gaśniczego lub piany. Spryskiwanie wodą jest dopuszczalne jedynie w przypadku,
kiedy odzież nie jest jeszcze rozgrzana. W przeciwnym razie grozi niebezpieczeństwo
oddziaływania termicznego do wnętrza ubrania.

W akcjach ratowniczych powinno brać udział co najmniej dwóch, w miarę możliwości

trzech strażaków w odzieży ochronnej.

Konserwacja i przechowywanie

Producent powinien dostarczyć szczegółowych informacji o zastosowaniu, przechowywaniu

i konserwacji odzieży ochronnej oraz o szkoleniu użytkowników. Powinny one obejmować
następujące aspekty:
1. określenie sytuacji o szczególnie wysokim ryzyku, do której odzież jest przeznaczona,
2. typ sprzętu pomocniczego stosowanego z odzieżą, np. ochrony głowy, rąk, stóp i układu

oddechowego,

3. konieczność noszenia specjalnego typu odzieży pod wyrobem odzieżowym,
4. okres, przez który odzież powinna być stosowana,
5. metodę nakładania i zdejmowania odzieży (do Typu 3 odzieży może być potrzebny

pomocnik),

6. potrzebę unikania stresu cieplnego poprzez noszenie odzieży tylko w czasie zbliżania się

do ogni; bezpośrednio po użyciu, użytkownik powinien ewakuować się z zagrożenia
ogniem i zdjąć ochronny wyrób odzieżowy, aby rozproszyć zgromadzone ciepło
wewnątrz wyrobu odzieżowego,

7. metodę przechowywania i konserwacji odzieży; powinno być podane, że ochrona przed

promieniowaniem cieplnym uzyskiwana przez stosowanie odbijających metalizowanych
powleczeń może być drastycznie zmniejszona na skutek brudzenia lub pękania
wywoływanego przez wielokrotne użytkowanie,

8. potrzebę szkolenia użytkowników odzieży odbijającej promieniowanie cieplne

przeznaczonej do specjalnej akcji przeciwpożarowej oraz potrzebę zapewnienia pracy
w odpowiednim zespole.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ubrania ochrony chemicznej (gazoszczelne)

Zastosowanie

Ubrania ochrony przeciwchemicznej stanowią podstawowe wyposażenie ochrony

osobistej ratownika pracującego w warunkach skażenia chemicznego. Jest to ubranie –
kombinezon, który całkowicie izoluje ratownika od atmosfery zewnętrznej.

Zadaniem takiego ubrania jest zabezpieczenie użytkownika przed kontaktem

z niebezpiecznymi związkami chemicznymi poprzez szczelne odizolowanie go od
otaczającego środowiska. Praca w tych ubraniach wymaga stosowania sprzętu ochrony dróg
oddechowych.

Podział ubrań ochrony chemicznej
Ubrania ochrony przeciwchemicznej możemy podzielić na:
1. chemoodporne ubrania gazoszczelne (CUG),
2. chemoodporne ubrania przeciwochlapaniowe (CUP) niegazoszczelne.

Ubrania gazoszczelne ze względu na konstrukcję możemy podzielić na:
1. sprzęt ochrony dróg oddechowych na zewnątrz ubrania,
2. sprzęt ochrony dróg oddechowych wewnątrz ubrania,
3. sprzęt ochrony dróg oddechowych wewnątrz ubrania, a wizjer jest jednocześnie maską

wbudowaną na stałe w kaptur.

Ubranie gazoszczelne ze sprzętem ochrony dróg oddechowych na zewnątrz ubrania
zapewnia gazoszczelność okrywając całe ciało.

Aparat ochronny dróg oddechowych noszony jest na zewnątrz ubrania.
Maska połączona jest z ubraniem w sposób trwały poprzez proces wulkanizacji,

gwarantując gazoszczelność ubrania. W wersji tej ubrania przystosowane są do współpracy
z każdym sprzętem ochrony dróg oddechowych tj. z aparatem oddechowym na sprężone
powietrze, z aparatem, do którego powietrze dostarczane jest z zewnątrz poprzez oddzielne
przewody, ze sprzętem filtracyjnym (filtry, pochłaniacze, filtropochłaniacze). Ze względu na
to, że sprzęt ochrony dróg oddechowych jest usytuowany na zewnątrz ubrania, stwarza to
możliwość szybkiej wymiany aparatu i przedłużenia tym samym okresu używania ubrania.
Należy mieć tu na względzie jednak bezpieczeństwo i fizyczną wydolność użytkownika.
Wadą tego typu ubrania jest brak ochronnego działania w stosunku do aparatu ochrony dróg
oddechowych.

Ubranie gazoszczelne ze sprzętem ochrony dróg oddechowych wewnątrz ubrania
cechuje stosunkowo luźny krój.

Zapewnia niezależną ochronę przed zanieczyszczeniami i agresywnymi chemikaliami

zarówno dla użytkownika jak i aparatu ochrony dróg oddechowych. Powietrze wydychane,
które kierowane jest do wewnątrz ubrania, wytwarza lekkie nadciśnienie. To nadciśnienie
regulowane jest przez odpowiednie zawory. W przypadku wystąpienia małych nieszczelności
nadciśnienie występujące w ubraniu może zabezpieczyć penetrację skażonego powietrza do
wewnątrz ubrania. Zaletą tego ubrania jest to, że podjęcie w nim pracy może nastąpić bardzo
szybko pod warunkiem, że nie będzie konieczna wymiana aparatu lub maski. Wymiana
skażonego ubrania po użyciu nie stwarza konieczności zdejmowania aparatu ochrony dróg
oddechowych.

Ubranie gazoszczelne ze sprzętem ochrony dróg oddechowych wewnątrz ubrania.

Z wizjerem wbudowanym na stałe osłania całe ciało i aparat izolujący drogi oddechowe.
Maska aparatu konstrukcyjnie stanowi część ubrania w taki sposób, że zawory wdechowe
i wydechowe znajdują się wewnątrz ubrania natomiast szkło panoramiczne połączone jest

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

z materiałem ubrania i spełnia rolę wizjera. Zaletą tego typu ubrań jest spełnienie warunku
całkowitej ochrony. Rozwiązany też został problem mglenia wizjera, bez konieczności
stosowania dodatkowej sztucznej wentylacji. Wadą tego ubrania jest utrudnione jego
zakładanie, a w szczególności zakładanie maski, regulowanie ucisków pasków, a następnie
zakładanie hełmu.

Materiał stosowany do produkcji ubrań gazoszczelnych
Właściwości ubrań zależą od ich odporności mechanicznej i odporności chemicznej. Materiał
ubrania gazoszczelnego składa się z kilku warstw – powłok:
1. gazoszczelna (odporność chemiczna),
2. nośna (odporność mechaniczna),
3. gazoszczelna (odporność gazowa).

Ubranie specjalne i dodatkowa ochrona głowy, rąk i nóg
W skład odzieży specjalnej wchodzi:
1. ubranie specjalne,
2. hełm strażacki,
3. kominiarka niepalna,
4. rękawice specjalne,
5. buty specjalne.

Ubrania specjalne

Ubranie specjalne jest podstawowym ubraniem ochronnym, zakładanym przez strażaka

w czasie prowadzonej akcji ratowniczej. Ma ono chronić ciało strażaka przed
oddziaływaniem promieniowania cieplnego i płomieni z wyłączeniem głowy, rąk i stóp.

Materiał zewnętrzny zapewnić ma ochronę przed zapaleniem się ubrania podczas

bezpośredniego kontaktu z ogniem.

Odzież ta powinna cechować się:

1. odpornością na przesiąkanie wody i działanie podwyższonej temperatury oraz

punktowych bodźców termicznych,

2. częściową odpornością na działanie czynników chemicznych,
3. być widoczna w różnych warunkach oświetlenia, zapewnić możliwość pracy na

wysokości bez dodatkowego wyposażenia,

4. nie powinna krępować ruchów i nie być zbyt ciężka, a także zapewniać komfort

termiczny w różnych warunkach atmosferycznych.

Materiały wykorzystywane do budowy ubrań specjalnych
Najbardziej rozpowszechnionym włóknem do wytwarzania materiałów stosowanych
w produkcji ubrań specjalistycznych są włókna NOMEX.
Tkaniny przeznaczone na ubrania specjalne powinny posiadać następujące cechy:
1. odporność na wysoką temperaturę,
2. duża stabilność wymiarów,
3. odporność chemiczna przed większością alkaliów, sodą żrącą, kwasami,
4. nie palą się i nie ulegają otwartym pęknięciom w trakcie działania ciepła,
5. odporność na zgniecenia,
6. minimalna emisja gazów podczas oddziaływania wysokiej temperatury,
7. doskonała odporność na ścieranie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uzbrojenie osobiste

Uzbrojenie osobiste jest to sprzęt pożarniczy stanowiący wyposażenie osobiste strażaka,

służący do jego ochrony w czasie trwania akcji ratowniczo – gaśniczej oraz prowadzenia
ćwiczeń doskonalących.

W skład uzbrojenia osobistego wchodzą:

1. pas strażacki bojowy,
2. zatrzaśnik,
3. toporek strażacki lekki wraz z pochewką,
4. podpinka linkowa,
5. sygnalizator bezruchu.

Pas bojowy
PN-88/M-51502 Sprzęt pożarniczy. Pasy strażackie

Zastosowanie
Pas strażacki spełnia rolę pasa bezpieczeństwa podczas pracy na drabinie lub dachu oraz
stanowi element asekuracyjny strażaka w trudnych warunkach akcji.
Używany z zatrzaśnikiem, wykorzystywany jest do:
1. zabezpieczenia strażaka podczas prac na wysokościach np. drabinie,
2. zabezpieczenia linki asekuracyjnej podczas pożarów np. piwnic,
3. samoratowania lub ratowania ludzi podczas akcji ratowniczych.

Pas strażacki powinien:
1. umożliwiać łatwe i niezawodne zabezpieczenie strażaka w różnych sytuacjach przy pracy

na znacznych wysokościach,

2. nie krępować ruchów, bez obniżania stopnia bezpieczeństwa osobistego pracującego

strażaka,

3. umożliwiać łatwe i niezawodne połączenia z urządzeniami służącymi do samoratowania,
4. dawać możliwość zawieszenia nim sprzętu, którym posługuje się strażak przy pracy (np.

topór lekki),

5. pozwolić na przeniesienie obciążeń dynamicznych o sile porównywalnej do trzykrotnego

ciężaru strażaka w pełnym uzbrojeniu wraz z ciężarem, obciążenia linią gaśniczą
z drabiny pożarniczej.

Zatrzaśnik
PN-87/M-51503 Sprzęt pożarniczy. Zatrzaśniki

Zastosowanie i typy zatrzaśnika
Zatrzaśnik współpracuje z pasem strażackim i zwykle dołączany jest do klamry zaczepowej
pasa bojowego.

Wyróżniamy dwa typy zatrzaśników:
1. duży – stosowany do celów ratowniczych i do zabezpieczenia strażaków pracujących na

wysokości,

2. mały – stosowany do celów pomocniczych (bez udziału ludzi w ratownictwie).
3. Zastosowanie zatrzaśnika dużego:
4. zabezpieczenie pracy strażaka w trakcie działań ratowniczych na wysokości i na drabinie,
5. do samoratowania w sytuacjach ekstremalnych,
6. do połączenia linki asekuracyjnej w miejscach utrudnionej widoczności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sygnalizator bezruchu
Zastosowanie i budowa

Sygnalizatory bezruchu są to przyrządy, które przyczyniają się do zwiększenia

bezpieczeństwa. Są to urządzenia alarmujące o braku czynności ruchowej, jak również
o znacznym czynniku termicznym.

Urządzenia przypina się do ubrania ochronnego bądź aparatu powietrznego

z jednoczesnym uruchomieniem go przez wyciągnięcie klucza.

Budowa sygnalizatora

1. przycisk alarmowy,
2. przycisk zerujący,
3. ukryte diody alarmu,
4. ukryte sygnały akustyczne,
5. klips mocujący.

Zasada działania

W chwili wysunięcia klucza z urządzenia następuje automatyczne załączenie detektora na

wykrywanie bezruchu. Przyrząd po włączeniu wydaje serię głośnych dźwięków. Dźwięki te
oznaczają stan naładowania baterii, a po sygnale następuje zapalenie żółtych lampek
sygnalizacyjnych. Gdy urządzenie wykryje brak ruchu trwający od 8 do 23 s, włączy się tryb
wstępnego alarmu, co jest oznajmiane odpowiednim sygnałem dźwiękowym. W trybie alarmu
wstępnego świecenie żółtych lampek jest zastępowane przez przerywane świecenie lampek
czerwonych. Gdy bezruch trwa dłużej niż 30-35 s, sygnał akustyczny nasila się i urządzenie
przechodzi w tryb alarmu właściwego. W trybie alarmu właściwego cztery diody w kolorze
czerwonym bardzo szybko pulsują intensywnym światłem, któremu towarzyszy głośny sygnał
dźwiękowy o mocy ponad 98dB.

Aby wyłączyć detektor należy jednocześnie wcisnąć dwa przyciski zerujące, znajdujące

się po obu stronach obudowy. Dodatkową funkcją detektora bezruchu jest czujnik
temperatury, który w środowisku pożaru sygnalizuje przez odpowiedni sygnał dźwiękowy
wzrost temperatury otoczenia.

4.9.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie elementy wchodzą w skład ekwipunku osobistego?
2. Jakie jest przeznaczenie poszczególnych elementów ekwipunku?
3. Jakie są zasady bhp podczas użytkowania elementów ekwipunku osobistego?
4. Jakie są zasady bieżącej konserwacji ekwipunku osobistego?
5. Jakie są rodzaje ubrań ochronnych?
6. Jakie są rodzaje ubrań chroniących przed oddziaływaniem cieplnym?
7. Jakie jest przeznaczenie ubrań chroniących przed oddziaływaniem cieplnym?
8. Przedstaw budowę ubrań chroniących przed oddziaływaniem cieplnym.
9. Jakie są zasady przygotowania ubrań chroniących przed oddziaływaniem cieplnym do

pracy?

10. Jakie są zasady bhp podczas wykonywania pracy w ubraniu chroniącym przed

oddziaływaniem cieplnym?

11. Jakie są zasady konserwacji ubrań chroniących przed oddziaływaniem cieplnym?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podaj prąd wody w ubraniu żaroochronnym.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować ubranie żaroochronne do pracy,
2) przygotować sprzęt dobudowy linii gaśniczej,
3) przygotować aparat powietrzny do pracy,
4) założyć aparat powietrzny i uruchomić go,
5) nałożyć ubranie żaroochronne,
6) zbudować linie gaśniczą i podać prąd.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura, Polskie Normy,

−

ubranie żaroochronne,

−

aparat powietrzny,

−

odcinek węża wW-52,

−

rozdzielacz,

−

prądownica wodnaPW-52.

Ćwiczenie 2

Przejdź przez tor przeszkód w ubraniu ochrony chemicznej.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować ubranie ochrony chemicznej do pracy,
2) przygotować aparat powietrzny do pracy,
3) założyć aparat powietrzny i uruchomić go,
4) nałożyć ubranie ochrony chemicznej,
5) przejść przez tor przeszkód

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura, Polskie Normy,

−

ubranie ochrony chemicznej,

−

aparat powietrzny,

−

poligonowy tor przeszkód.

4.9.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić pojęcie ekwipunku osobistego?



2) wyjaśnić jakie są rodzaje ubrań ochronnych?



3) wyjaśnić jakie są rodzaje ubrań chroniących przed wysoką temperaturą?



4) wyjaśnić jakie są rodzaje ubrań chroniących przed chemikaliami?



5) wyjaśnić budowę ubrań chroniących przed gazami?



6) założyć ubranie żaroochronne?



7) załżyj ubranie gazoszczelne?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem test, uzupełnij datę, pluton i kompanię.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Rozwiązanie testu polega na zaznaczeniu jednej prawidłowej

odpowiedzi lub uzupełnieniu (wpisaniu) prawidłowej odpowiedzi w pola wykropkowane
w pytaniu.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonym formularzu testu, stawiając przy odpowiedniej

odpowiedzi znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
podpisać się, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Wyłącz wszystkie urządzenia elektroniczne, które mogą przeszkadzać Ci podczas

sprawdzianu, to wykładowca poinformuje o czasie i zakończeniu sprawdzianu.

9. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Podręczny sprzęt gaśniczy służy do gaszenia pożarów

a) w dowolnej fazie.
b) w II fazie pożaru.
c) w III fazie pożaru.
d) w zarodku.

2. Pożar tłuszczy spożywczych określa grupa pożarowa

a) B.
b) C.
c) D.
d) F.

3. Gaśnice przenośne od gaśnic przewoźnych różnią się

a) rodzajami środka gaśniczego.
b) szybkością wyrzucania środka gaśniczego w czasie.
c) ilością środka gaśniczego.
d) sposobami gaszenia.

4. Jaka objętość pary wodnej można otrzymać z odparowania 1 kg wody

a) 1720 litrów.
b) 419 litrów.
c) 172 litry.
d) 41,9 litrów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Oznaczenie GP-6Z określa

a) gaśnice przewoźną zawierająca 6 kg proszku i wyrzutnikm w naboju.
b) gaśnice przenośna o stałym ciśnieniu zawierająca 6 kg proszku.
c) gaśnice przewoźna o stałym ciśnieniu zawierająca 6 kg proszku.
d) gaśnicę przenośna zawierającą 6 kg proszku i wyrzutnik w naboju.

6. Pokrywy nasad mają wielkości

a) 25,52,75,110.
b) tylko 110, 25, 52.
c) 25, 55, 115, 125.
d) 155, 75, 125.

7. Wielkości nasad kurtyn wodnych to

a) 75 i 52.
b) 75.
c) 52.
d) 25,52.

8. Uderzenia hydraulicznego można uniknąć poprzez

a) zwiększenie płynne ciśnienie wody.
b) gwałtowne zwiększenie ciśnienia wody.
c) utrzymywanie stałego ciśnienia wody.
d) stosowanie sprzętu o specjalnej konstrukcji.

9. Wytwornice pianowe służą do wywarzania i podawania piany

a) nienapowietrzonej.
b) ciężkiej.
c) średniej.
d) lekkiej.

10. Do wytwarzania piany lekkiej przeznaczone są

a) tylko APL.
b) GPL.
c) WPL.
d) APL i GPL.

11. Zasysacz liniowy służy do

a) zasysania i dozowania środka pianotwórczego.
b) wytwarzania piany.
c) podawania piany.
d) wytwarzania i podawania piany.

12. Konfuzor występuje nie występuje w

a) wytwornicy pianowej.
b) prądownicy pianowej.
c) zasysaczu liniowym.
d) prądownicy wodnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Dyfuzor występuje w

a) wytwornicy pianowej.
b) prądownicy pianowej.
c) zasysaczu liniowym.
d) prądownicy wodnej.

14. Pompy pożarnicze stosowane w konstrukcjach autopomp to pompy

a) wyporowe.
b) membranowe.
c) wirowe.
d) tłokowe.

15. Ile stopni redukcji ciśnienia powietrza występuje w standardowym aparacie powietrznym

butlowym
a) 1.
b) 2.
c) 3.
d) 4.

16. Butla powietrzna w standardowym aparacie jednobutlowym ma pojemność wodną

a) 2 dcm

b) 4 dcm

c) 6 dcm

d) 8 dcm

17. Drabiny ze względu na sposób sprawiania klasyfikowane są

a) tylko przystawne.
b) przystawne i zawieszane.
c) przystawne, wolnostojące i zawieszane.
d) wolnostojące i przystawne.

18. Drabina D 2.7 posiada rozstaw bocznic u nasady

a) 400mm.
b) 420mm.
c) 440 mm.
d) 460 mm.

19. Membrana przeciwwilgociowa występuje w ubraniach

a) metalizowanych.
b) gazoszczelnych.
c) specjalnych.
d) przeciwchlapaniowych

20. W którym z ubrań metalizowanych występuje pełna ochrona sylwetki ratownika przed

intensywnym promieniowaniem cieplnym

a) Typ 1 i Typ2
b) Typ 1
c) Typ 2
d) Typ 3

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko:..............................................................................

Obsługa podstawowego sprzętu ratowniczo – gaśniczego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Darecki T, Sprzęt pożarniczy do podawania wody i pian gaśniczych, Warszawa 1999
2. Guzowski P., Pawłowski R., Ranecki J.: Ubrania Ochrony Przeciwchemicznej, SA PSP

Poznań 1997

3. Kociołek K. (red.), Fizykochemia spalania i środki gaśnicze, Komenda Główna

Państwowej Straży Pożarnej, Warszawa 2005

4. Mazur S, Myśliwiec T, Obsługa autopomp, Warszawa 1987
5. Szlązak J, Szlązak N, Ratownictwo górnicze , Kraków 2007
6. Śmiełowski B., Gaśnice i agregaty. Cz. 1, Szkoła Aspirantów PSP, Kraków 1996
7. Wilczkowski S., Środki gaśnicze, Szkoła Aspirantów PSP, Kraków 1995
8. Wolny A., Pisarek M.: Gaśnice wczoraj dziś i jutro, Siemianowice Śląskie 2003

Polskie Normy

9. PN-66M-51204 Sprzęt pożarniczy. Drabina nasadkowa
10. PN-68/M-51206 Sprzęt pożarniczy. Drabina wysuwna
11. PN-71M-51207 Sprzęt pożarniczy. Drabina słupkowa
12. PN-75/M-51000 Sprzęt pożarniczy. Podział i nazwy
13. PN-87M-51205 Sprzęt pożarniczy. Drabina hakowa
14. PN-87/M-51503 Sprzęt pożarniczy. Zatrzaśniki.
15. PN-75/M-44090 Sprzęt pożarniczy. Pompy pożarnicze
16. PN-81/M-44001 Pompy wirowe i ich układy, wielkości charakterystyczne, nazwy,

określenia, symbole i jednostki miar

17. PN-EN 3 - (1-6) Gaśnice przenośne
18. PN-EN 1028-1 Pompy pożarnicze - Pożarnicze pompy odśrodkowe z urządzeniem

zasysającym

19. PN-EN 340 Odzież ochronna. Wymagania ogólne.
20. PN-EN 469 Odzież ochronna dla strażaków. Wymagania i metody badania odzieży

ochronnej do akcji przeciwpożarowej.

21. PN-EN 132 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Terminologia i znaki graficzne.
22. PN-EN 136 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Maski. Wymagania, badanie,

znakowanie.

23. PN-EN 1147 Drabiny przenośne dla straży pożarnej
24. PN-EN 1486 Odzież ochronna dla strażaków. Metody badania i wymagania dla odzieży

odbijającej promieniowanie cieplne przeznaczonej do specjalnej akcji przeciwpożarowej

Instrukcje
25. Instrukcja użytkowania i konserwacji bieżącej Fenzy AIR 5500.
26. Instrukcja obsługi aparatów powietrznych Auer.
27. Instrukcja obsługi aparatów powietrznych Dräger.

Strony internetowe:
28. www. auer.de.
29. www.draeger.com
30. www.artexbhp.pl
31. www.interpoz.com.pl
32. www.sprzet-gasniczy.com.pl
33. www.supober.pl

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
temat 3, sprzet ratowniczy i podreczny sprzet gasniczy [konspekt]
Podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas dziań ratowniczo gaśniczych [1]
Sprzęt ratowniczy i podręczny sprzęt gaśniczy
SZKOLENIE STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW OSP PODSTAWY ORGANIZACJI AKCJI GAŚNICZEJ
Sprzet i srodk gasnicze
TEORETYCZNE PODSTAWY WYCHOWANIA 03, teoretyczne podstawy wychowania
Oświadczenie uczestnictwa członka OSP w akcjach ratowniczo-gaśniczych- Załączniknr. 3
Spr Podstawowy sprzęt laboratoryjny
03 Wykonywanie podstawowych robót murarskich
Adam Solarek Konspekt zajęć o Podstawowej Dokumentacji Ratowniczej, szkolenia, WOPR, ratownictwo wod
23 03 2012 Podstawy państwa i prawa
09 03 2012 Podstawy prawne?zpieczeństwa
03 Wykonywanie podstawowych rob Nieznany
ZAŁAMANIA PODSTAWY DYDAKTYKI, Ratownictwo Medyczne
Temat 1, STRAŻ, Konspekty SZKOLENIE KIEROWCÓW KONSERWATOROW SPRZĘTU RATOWNICZEGO OSP
PODSTAWOWY SPRZĘT LABORATORYJNY

więcej podobnych podstron

03 Obsługa podstawowego sprzętu ratowniczo – gaśniczego