KULTURA JĘZYKA POLSKIEGO

STAN NA 28.11.2008

T E M AT: B dy j zyko w e i ich rodzaje

łę

ę

UWAGA! TA TEORIA JEST POTRZEBNA DO KOŃCA SEMESTRU DO ĆWICZEŃ!

Błędami językowymi nazywamy nieuzasadnione odstępstwo od normy. Oceniając poprawność

językową wypowiedzi powołujemy się na następujące normy:

•

wymawianiowa: ustala poprawną wymowę,

•

fleksyjna (fleksja=odmiana): ustala obowiązujące wzorce odmiany wyrazów,

•

składniowa: ustala właściwe łączenie wyrazów w zdaniu, czyli pozwala tworzyć właściwe

zdania,

•

leksykalna i frazeologiczna: narzuca wyrazy i związki frazeologiczne w kontekście

wypowiedzi,

•

stylistyczna: narzuca styl w zależności od sytuacji komunikacyjnej.

Powyższe normy dotyczą zarówno języka pisanego, jak i mówionego. Poniżej normy TYLKO dla

języka pisanego:

•

ortograficzna,

•

interpunkcyjna.

Skąd się biorą błędy językowe?

1. Niewiedza;

2. bezmyślne naśladownictwo;

3. językowa moda, tj.: używanie wyrazów modnych i obcych (przyjmuje się, że jest to

negatywne zjawisko), językowe snobizmy, tj.: odrębność językowa danej grupy (przyjmuje

się, że jest to pozytywne zjawisko);

4. lekceważenie

5. zbytnia pewność siebie znajomości wiedzy językowej.

Rodzaje błędów językowych:

•

logiczne=rzeczowe,

•

ortograficzne. Kwestie: pisownia razem/osobno, wielka/mała litera, rz/ż, ó/u, ch/h w tekście

pisanym. Jeśli chodzi o interpunkcję, to są błędy robione myślnik-łącznik (zielono-

czerwono-niebieska, Burzec-Burzyńska, opiekuńczo-wychowawcza), apostrof.

Błąd językowy w wymowie może polegać na:

-artykulacji, np. „som” zamiast „są”,

-akcentu,

-intonacji.

Błąd językowy we fleksji może polegać na:

-błędnej odmianie wyrazów, np. „ten kontrol” zamiast „ta kontrola” (zły rodzaj rzeczownika),

-złej końcówce, np. „trzy kwadransy” zamiast „trzy kwadranse”,

-złej odmianie czasownika, np. „płukam” zamiast „płuczę”,

-złego bezokolicznika, np. „wziąść” zamiast „wziąć”,

-złego liczebnika.

Błędy słowotwórcze: złe tworzenie konstrukcji: czas zamiast czas/okres; budapeszt

A

ński

ZAMIAST budapeszt

E

ński.

Błędy leksykalne, czyli słownikowe wynikają z:

•

niewiedzy (niewłaściwie używany/zniekształcony wyraz),

•

zapożyczenia (obdżektor, materiały dla zadań).

Frazeologiczne błędy charakteryzują się:

•

kontaminacją, czyli skrzyżowaniem dwóch różnych związków frazeologicznych lub

•

skróceniem, rozwinięciem związku frazeologicznego lub

•

związek frazeologiczny nie pasuje do kontekstu wypowiedzi lub

•

za duża ilość związków frazeologicznych w zdaniu.

Błędy składniowe, stylistyczne:

•

wypowiedź jest zbyt wieloznaczna,

•

wypowiedź jest skrótowa,

•

wypowiedź to lanie wody, czyli wielosłowość,

•

wypowiedź zawiera powtórzenia,

•

wypowiedź zawiera mieszaninę stylów językowych,

•

wypowiedź jest zbyt kwiecista.