Saksofon

1

Saksofon

Saksofon

ang. Saxophone

Klasyfikacja naukowa

Aerofon piszczałkowy

Klasyfikacja popularna

instrument dęty drewniany

Skala instrumentu

Podobne instrumenty

•

Soprillo

•

Saksofon sopranowy

•

Saksofon mezzo-sopranowy

•

Saksofon altowy

•

Saksofon C melody

•

Saksofon tenorowy

•

Saksofon barytonowy

•

Saksofon basowy

•

Saksofon kontrabasowy

•

Saksofon subkontrabasowy

Producenci

•

Selmer, Yanagisawa, Keilwerth, Buecher, Conn, King, Buffet, Yamaha

Saksofon – instrument dęty drewniany z grupy aerofonów stroikowych. Klasyfikację tę zawdzięcza swojej budowie

i stroikowi. Występuje w siedmiu odmianach różniących się wielkością i zakresem dźwięków. Najczęściej

stosowanymi odmianami saksofonów są:

• Saksofon sopranowy - zazwyczaj w kształcie prostej rury. Strój B lub C. Brzmienie delikatne i słodkie.

Saksofon

2

• Saksofon altowy - w kształcie odwróconej litery S. Stosunkowo mały i lekki. Strój Es lub F ale najczęściej Es.

Bogate i ciepłe brzmienie.

• Saksofon tenorowy - w kształcie odwróconej litery S. Średniej wielkości lecz ciągle dość łatwy w użyciu. Strój

B lub C (znany także jako C-Melody). Czyste, wyraziste i nieco rzewne brzmienie.

• Saksofon barytonowy - w kształcie odwróconej litery S z zawinięciem w górnej części. Dużych rozmiarów.

Strój Es. Głębokie, nieco chropowate brzmienie.

Do rzadziej używanych odmian saksofonu należą:

• Saksofon sopraninowy - w kształcie prostej rury. Brzmienie wysokie i piskliwe.

• Saksofon basowy - w kształcie odwróconej litery S z dodatkowymi zawinięciami. Bardzo dużych rozmiarów.

Bardzo głębokie i chropowate brzmienie.

• Saksofon kontrabasowy - w kształcie odwróconej litery S z dodatkowymi zawinięciami. Bardzo dużych

rozmiarów. Ciężki do tego stopnia, że w czasie gry ustawiany na stojaku. Bardzo niskie, głębokie i chropowate

brzmienie.

Pod koniec lat dziewięćdziesiątych B. Eppelsheim skonstruował nowe, "saksofonopodobne" instrumenty operujące

w rejestrach ekstremalnych: tubax, saksofon subkontrabasowy i soprillo. Do nisko brzmiących zaliczamy: tubax (rok

powstania: 1999) w stroju Es (zgrabniejszy odpowiednik saksofonu kontrabasowego, o 3 oktawach i ustniku

saksofonu barytonowego) i saksofon subkontrabasowy w stroju B. Wysoko brzmiącym saksofonem jest soprillo w

stroju Es (nazywane tak od 2002 roku, wcześniej nazywany saksofonem sopranissimo). Instrumenty te znajdują

zastosowanie w chórach saksofonowych ale powstaje na nie również literatura solowa. Obecnie na świecie jest

wykorzystywanych około 30 soprilli i 6 tubaxów.

Saksofon w przeciwieństwie do większości innych instrumentów nie ma swojego, archaicznego poprzednika. Został

wynaleziony od razu w swym praktycznie niezmienionym kształcie w roku 1840 przez belgijskiego wytwórcę

instrumentów Adolpha Saxa i opatentowany w 1846.

Saksofon

3

Saksofon w muzyce poważnej

Saksofon

sopranowy

Już w cztery lata po wynalezieniu saksofon został użyty jako instrument koncertowy. Hector

Berlioz wprowadza saksofon do swego dzieła chóralnego Chant Sacre. W grudniu tego

samego roku zostaje pierwszy raz umieszczony w składzie orkiestry symfonicznej w operze

Ostatni król Judei Georges'a Kastnera. W 1845 pierwszy raz i to z wielkim powodzeniem

zostaje użyty w orkiestrze marszowej. W 1858 Adolphe Sax zostaje pierwszym profesorem gry

na saksofonie w konserwatorium paryskim. Gdy Sax umiera w 1894, istnieje już spora

literatura muzyczna na saksofon:

• 1845 - Georges Kastner - Variations Faciles et Brillante na saksofon solo i Sextour na 2

sopranowe, altowy, basowy i kontrabasowy.

• 1858 - Jean-Baptiste Singelee Koncert na saksofony sopranowy i tenorowy i Fantaisie na

barytonowy.

• 1861 - Richard Wagner dołącza sekcję saksofonów do orkiestry w czasie premiery opery

Tannhäuser.

• 1862 - Jules Demerssemann- Fantaisie sur un Theme Originale na saksofon altowy.

a także później:

• 1903 - Symphonia Domestica Richarda Strausa zawiera partie na saksofony sopranowy,

altowy, barytonowy i basowy. (Współczesne partytury określają je jako partie na

"instrumenty o stroju B and Es")

• 1904 - premiera Elise Hall w utworze Vincenta d'Indy'ego Choral Varie w Copley Hall,

Boston.

• 1906 - Georges Sprok Legend for saxophone and orchestra

• 1917 - Bela Bartok Drewniany Książę zawiera partie na saksofon altowy i tenorowy.

• 1919 - Claude Debussy na zlecenie Elise Hall pisze Rapsodię na saksofon altowy i orkiestrę.

• 1922 - Maurice Ravel wykorzystuje saksofony w swoim Bolero (saksofon sopranino,

sopranowy i tenorowy) i orkiestracji Obrazków z wystawy Modesta Musorgskiego.

• 1923 - George Gershwin Błękitna rapsodia. W składzie orkiestry trzy saksofony - 2 altowe i 1 tenorowy.

• 1928 - Anton Webern Kwartet na klarnet, saksofon, skrzypce i fortepian.

Saksofon nie jest często spotykany w orkiestrze symfonicznej. Powstało natomiast wiele utworów na ten instrument

solo (z akompaniamentem) jak również na kwartet saksofonowy.

Saksofoniści jazzowi

Choć saksofon znalazł pewne użycie w muzyce poważnej to jego najszerszym polem zastosowania stała się muzyka

jazzowa. Począwszy do czasów ragtime'u, orkiestr Nowego Orleanu, dixieland i swing, a w szczególności be-bopu,

cool jazzu, hard-bopu, free jazzu aż po jazz współczesny stał się instrumentem stale występującym w

instrumentarium jazzu. Do najbardziej znanych saksofonistów jazzowych należą: Sidney Bechet, Johnny Hodges,

Sonny Stitt, Benny Carter, Coleman Hawkins, Lester Young, Ben Webster, Dexter Gordon, Charlie Parker, Sonny

Rollins, John Coltrane, Joe Henderson, Johnny Griffin, Cannonball Adderley, Gerry Mulligan, Stan Getz, Paul

Desmond, Phil Woods, Wayne Shorter, Ornette Coleman. Znanym saksofonistą polskiego pochodzenia jest norweski

muzyk Jan Garbarek.

Saksofon

4

Saksofon w muzyce rockowej

W rocku saksofon znalazł ograniczone zastosowanie. Istnieją, co prawda wykonawcy i grupy, które miały saksofon

w stałym składzie np. Martin Meredith i Brian Travers (UB40), Colosseum, Supertramp, The Soft Machine,

Caravan, Gong, Chicago, Frank Zappa, Roxy Music, Van der Graaf Generator i inne, lecz nie mieszczą się one w

głównym nurcie tego gatunku muzyki. Także i inne grupy sporadycznie wykorzystywały saksofon jako dodatkowy

instrument.

Źródła i autorzy artykułu

5

Źródła i autorzy artykułu

Saksofon  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=24344895  Autorzy: Aegis Maelstrom, Alessia, Alfons6669, Alus, Beno, Berasategui, Bukaj, Buldożer, Byczek1, Captain.sax,
Chepry, DingirXul, Dobromila, Dohaeng, EMeczKa, Ghazer, Herr Kriss, Jerry, Jonasz, K bogusz1, Kinga69, Kpjas, Ludmiła Pilecka, LukKot, Martixx, Mathel, Mati377 oca, Mulat, Paweł ze
Szczecina, Pjahr, Przykuta, Ptw, Rewizor, Roo72, Sewar, Smat, Tdc6502, Togo, Xett, Zielu20, 75 anonimowych edycji

Źródła, licencje i autorzy grafik

Plik:Tenorsaxophon.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Tenorsaxophon.jpg  Licencja: GNU General Public License  Autorzy: Ahellwig, Bemoeial2, Eusebius, Rex

Plik:Sax range.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Sax_range.svg  Licencja: Public Domain  Autorzy: User:Tkgd2007

Plik:Sopransaxophon.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Sopransaxophon.jpg  Licencja: GNU Free Documentation License  Autorzy: Bemoeial2, Eusebius

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/

/

creativecommons.

org/

licenses/

by-sa/

3.

0/