sách. Ngu’o`’i dùng caˆ`n tìm các cuoˆ´n hu’o´’ng daˆ˜n tu’o’ng u´’ng. Tuy nhiên, tác gia’ cu˜ng muoˆ´n d¯u’a
ra vài lo`’i khuyên d¯eˆ’ giúp ngu’o`’i dùng d¯u’a ra quyeˆ´t d¯i

nh trong khi cài d¯a˘

Thu´’ nhaˆ´t, d¯u`’ng voˆ

i vàng và hãy chú ý d¯o

c nhu

˜’ng thông báo se˜ hieˆ’n thi

trên màn hình,

và hãy suy nghı˜ ky˜ khi cho

n câu tra’ lo`’i. D

¯ eˆ’ minh chu´’ng cho lo`’i khuyên này xin d¯u’o

’c keˆ’ la

tru’o`’ng ho

’p khi tác gia’ cài Red Hat 7.1, và tu

’ d¯oˆ

ng nhaˆ´n lên nút Next, vì cho ra˘`ng phu’o’ng án

theo ma˘

c d¯i

nh là d¯u’. Keˆ´t qua’ là tác gia’ không theˆ’ truy caˆ

p d¯u’o

’c d¯eˆ

´ n máy này qua các giao

thu´’c ma

ng (telnet, ftp, NFS, Samba), ma˘

c dù d¯ã caˆ´u hình giao dieˆ

n ma

ng cho máy. Nguyên

nhân là trong phu’o’ng án theo ma˘

c d¯i

nh thì tu’o`’ng lu’’a d¯u’o

’c cài d¯a˘

t, và tu’o`’ng lu’’a d¯óng heˆ´t các

truy caˆ

p tu`’ ma

ng. D

¯ eˆ’ mo’’ truy caˆ

p này, thì trong quá trình cài d¯a˘

t caˆ`n chı’ rõ các di

ch vu

d¯u’o

’c

mo’’. Nhu’ng chúng ta quá voˆ

i vàng! Thu´’ hai, tác gia’ khuyên không nên d¯oˆ`ng ý vo´’i vieˆ

c tu

’

d¯oˆ

ng kho’’i d¯oˆ

ng vào giao dieˆ

n d¯oˆ` ho

a. Vì cuoˆ

´ i cùng ngu’o`’i dùng không khó kha˘n gì khi gõ

câu leˆ

startx

, còn vieˆ

c caˆ´u hình giao dieˆ

n d¯oˆ` ho

a (neˆ´u có gì d¯ó làm vieˆ

c không d¯úng)

vo´’i ngu’o`’i dùng mo´’i raˆ´t khó thành công.

Sau khi làm xong các công vieˆ

c phòng xa, caˆ`n quyeˆ´t d¯i

nh se˜ toˆ’ chu´’c kho’’i d¯oˆ

ng nhieˆ`u

¯ H nhu’ theˆ

´ nào, chuaˆ’n bi

các oˆ’ d¯ı˜a (phân vùng) d¯eˆ’ cài d¯a˘

t, tu´’c là caˆ`n chia oˆ’ d¯ı˜a thành soˆ´

phân vùng caˆ`n thieˆ´t. Nhu’ng tru’o´’c khi chuyeˆ’n sang các bu’o´’c cu

theˆ’ d¯eˆ’ chuaˆ’n bi

oˆ’ d¯ı˜a, xin

d¯u’o

’c nói qua moˆ

t chút veˆ` caˆ´u trúc cu’a d¯ı˜a và quá trình kho’’i d¯oˆ

ng HD

¯ H. Neˆ

´ u ai d¯ó không d¯u’

kiên nhaˆ˜n d¯eˆ’ d¯o

c phaˆ`n lý thuyeˆ´t này, thì có theˆ’ bo’ qua chúng và chuyeˆ’n tha˘’ng d¯eˆ´n vaˆ´n d¯eˆ`

cho

n chu’o’ng trình kho’’i d¯oˆ

ng.

2.3

Phân vùng trên d¯ı˜a và quá trình kho’’i d¯oˆ

2.3.1

Theˆ

´ nào là caˆ´u trúc "hình ho

c cu’a d¯ı˜a"

Nhu’ ba

n d¯o

c bieˆ´t, d¯ı˜a cu´’ng goˆ`m vài d¯ı˜a có phu’ lo´’p tu`’ tính, na˘`m trên cùng moˆ

t tru

c và quay

vo´’i vaˆ

n toˆ

´ c lo´’n. D

¯ o

c/Ghi du

˜’ lieˆ

u d¯u’o

’c thu

’c hieˆ

n bo’’i các d¯aˆ`u d¯o

c na˘`m giu

˜’a các d¯ı˜a này, di

chuyeˆ’n tu`’ tâm d¯ı˜a ra rìa ngoài cu’a d¯ı˜a. Vòng tròn d¯aˆ`u d¯o

c ve˜ ra trên các d¯ı˜a khi quay quanh

chúng go

i là rãnh (track), còn taˆ

p ho

’p các rãnh na˘`m choˆ`ng lên nhau go

i là cylinder. Moˆ˜i

rãnh la

i chia thành các sector, và có theˆ’ ghi vào moˆ˜i sector 512 byte thông tin. Vì theˆ´ d¯a˘

d¯ieˆ’m cu’a moˆ

t oˆ’ d¯ı˜a thu’o`’ng là taˆ

p ho

’p ba sô: soˆ

´ cylinder/soˆ´ rãnh trong cylinder/soˆ´ sector trên

rãnh hay còn vieˆ´t ta˘´t là C/H/S (ba chu˜’ cái d¯aˆ`u tiên cu’a các thuaˆ

t ngu

˜’ Tieˆ´ng Anh tu’o’ng u´’ng:

Cyliner/Head/Sector). Ba soˆ

´ này go

i là caˆ´u trúc "hình ho

c cu’a d¯ı˜a". D

¯ ı˜a vo´’i caˆ

´ u trúc hình ho

C/H/S có dung lu’o

’ng C*H*S*512 byte.

¯ ı˜a cu´’ng là các thieˆ

´ t bi

khoˆ

´ i, tu´’ là d¯o

c và ghi thông tin theo các khoˆ

´ i, và kích thu’o´’c nho’

nhaˆ´t cu’a khoˆ

´ i ba˘`ng moˆ

t sector (512 byte). D

¯ eˆ’ có theˆ’ ghi thông tin lên d¯ı˜a, caˆ`n d¯a˘

t d¯aˆ`u d¯ı˜a

d¯úng vi

trí, tu´’c là chı’ cho controller bieˆ´t caˆ`n ghi thông tin này vào sector nào. Sector d¯u’o

’c

d¯ánh d¯i

a chı’ theo soˆ

´ thu´’tu

’ cylinder, soˆ

´ thu´’tu

’ d¯aˆ`u d¯o

c (hay rãnh) và soˆ

´ thu´’tu

’ sector trên rãnh.

2.3 Phân vùng trên d¯ı˜a và quá trình kho’’i d¯oˆ

2.3.2

Phân vùng và ba’ng phân vùng cu’a d¯ı˜a

Trong các heˆ

thoˆ

´ ng Intel oˆ’ d¯ı˜a thu’o`’ng d¯u’o

’c chia thành các phân vùng. Raˆ

´ t có theˆ’ nguyên

nhân cu’a vieˆ

c phân vùng là nguyên nhân li

ch su’’: các phiên ba’n MS-DOS d¯aˆ`u tiên không theˆ’

su’’ du

ng d¯u’o

’c các d¯ı˜a lo´’n, mà dung lu’o

’ng d¯ı˜a la

i phát trieˆ’n nhanh ho’n kha’ na˘ng cu’a DOS.

Khi d¯ó d¯ã nghı˜ ra vieˆ

c chia oˆ’ d¯ı˜a thành các phân vùng. D

¯ eˆ’ làm d¯u’o

’c d¯ieˆ`u này, trong sector

soˆ

´ 0 cu’a d¯ı˜a (sector soˆ´ 0 cu’a rãnh d¯aˆ`u tiên trong cylinder soˆ´ 0) ghi nho´’ ba’ng chia oˆ’ d¯ı˜a thành

các phân vùng (partition table). Moˆ˜i phân vùng d¯u’o

’c dùng nhu’ moˆ

t d¯ı˜a vaˆ

t lý riêng re˜. Moˆ

tru’o`’ng ho

’p nói riêng d¯ó là trong các phân vùng khác nhau có theˆ’ cài d¯a˘

t các heˆ

d¯ieˆ`u hành

khác nhau.

Ba’ng phân vùng chu´’a 4 ba’n ghi 16 byte cho 4 phân vùng chính. Moˆ˜i ba’n ghi có caˆ´u trúc

nhu’ sau:

kênh giao tác

struct partition {

char active;

/* 0x80: phân vùng kích hoa

t, 0: không kích hoa

t */

char begin[3];

/* CHS sector d

¯a

`u tiên, 24 bit

char type;

/* loa

i phân vùng (ví du

, 83 — LINUX_NATIVE, 82 — LINUX_SWAP) */

char end[3];

/* CHS sector cuo

´ i cùng, 24 bit */

int start;

/* so

´ cu

’a sector d¯a

`u tiên (32-bit, tính tu

`’ 0) */

int length;

/* so

´ sector có trong phân vùng (32 bit) */

};

Ba’ng phân vùng d¯ı˜a thu’o`’ng d¯u’o

’c ta

o bo’’i chu’o’ng trình

fdisk

. Trên HD

¯ H Linux ngoài

chu’o’ng trình

fdisk

"truyeˆ`n thoˆ

´ ng" (tuy vaˆ

y raˆ´t khác so vo´’i chu’o’ng trình fdisk trong MS-DOS

và Windows), còn có hai chu’o’ng trình d¯eˆ’ làm vieˆ

c vo´’i phân vùng d¯ı˜a:

cfdisk

và

sfdisk

Chu’o’ng trình

cfdisk

, gioˆ

´ ng nhu’

fdisk

chı’ dành d¯eˆ’ làm vieˆ

c vo´’i ba’ng phân vùng d¯ı˜a: nó

không quan tâm chú ý d¯eˆ´n thông tin có trên d¯ı˜a. Chı’ khác bieˆ

t vo´’i

fdisk

o’’ giao dieˆ

n thuaˆ

tieˆ

n: chı’ daˆ˜n su’’du

ng leˆ

nh và heˆ

thoˆ

´ ng trình d¯o’n (thu

’c d¯o’n). Chu’o’ng trình

sfdisk

có vài kha’

na˘ng cao ho’n, ví du

, cho phép thao tác trên các phân vùng d¯ã có cu’a d¯ı˜a.

DOS su’’du

ng tru’o`’ng begin và end cu’a ba’ng phân vùng và Interrupt 13 cu’a BIOS (Int 13h)

d¯eˆ’ truy caˆ

p to´’i d¯ı˜a, vì theˆ´ không theˆ’ su’’ du

ng d¯ı˜a có dung lu’o

’ng lo´’n ho’n 8,4 Gbyte, ngay ca’

vo´’i các BIOS mo´’i (veˆ` vaˆ´n d¯eˆ` này se˜ nói d¯eˆ´n o’’ sau), còn phân vùng thì không theˆ’ lo´’n ho’n 2,1
Gbyte (nhu’ng d¯ây là do ha

n cheˆ´ cu’a heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin FAT16).

Linux thì chı’ su’’ du

ng tru’o`’ng start và length cu’a ba’ng phân vùng d¯ı˜a và hoˆ˜ tro

’ các phân

vùng chu´’a d¯eˆ´n 232 sector, tu´’c là dung lu’o

’ng có theˆ’ d¯a

t 2 Tbyte

Vì trong ba’ng chia oˆ’ d¯ı˜a chı’ có 4 dòng cho các phân vùng, soˆ

´ phân vùng chính trên d¯ı˜a

ngay tu`’ d¯aˆ`u dã ha

n cheˆ´: không theˆ’ lo´’n ho’n 4. Khi mà 4 phân vùng tro’’ thành ít, thì ngu’o`’i ta

sáng cheˆ´ ra phân vùng lôgíc. Moˆ

t trong soˆ

´ các phân vùng chính tro’’ thành mo’’ roˆ

ng (loa

i phân

vùng - 5 hay F hay 85 trong heˆ

co’ soˆ´ mu’o`’i sáu). Và trong phân vùng mo’’ roˆ

ng ngu’o`’i ta ta

o ra

các phân vùng lôgíc. Phân vùng mo’’ roˆ

ng không d¯u’o

’c su’’ du

ng tru

’c tieˆ

´ p mà chı’ dùng d¯eˆ’ ghi

các phân vùng lôgíc. Sector d¯aˆ`u tiên cu’a phân vùng mo’’ roˆ

ng ghi nho´’ ba’ng phân vùng vo´’i

boˆ

´ n d¯aˆ`u vào: moˆ

t dùng cho phân vùng lôgíc, moˆ

t cho phân vùng mo’’ roˆ

ng khác, còn hai cái

còn la

i không d¯u’o

’c su’’ du

ng. Moˆ˜i phân vùng mo’’ roˆ

ng có moˆ

t ba’ng chia cu’a mình, trong ba’ng

này, cu˜ng gioˆ

´ ng nhu’ trong phân vùng mo’’ roˆ

ng chính, chı’ su’’ du

ng có hai dòng d¯eˆ’ d¯u’a ra moˆ

phân vùng lôgíc và moˆ

t phân vùng mo’’ roˆ

ng. Nhu’ vaˆ

y, thu d¯u’o

’c moˆ

t chuoˆ˜i các ma˘´t xích tu`’

ba’ng phân vùng, ma˘´t xích d¯aˆ`u tiên mô ta’ ba phân vùng chính, và moˆ˜i ma˘´t xích tieˆ´p theo –
moˆ

t phân vùng lôgíc và vi

trí cu’a ba’ng tieˆ´p theo.

Chu’o’ng trình

sfdisk

trên Linux cho thaˆ´y toàn boˆ

chuoˆ˜i này:

Cài d¯a˘

t HD

¯ H Linux trên cùng máy tính vo

´’i Windows

kênh giao tác

[root]# sfdisk -l -x /dev/hda

Disk /dev/hda: 784 cylinders, 255 heads, 63 sectors/track

Units = cylinders of 8225280 bytes, blocks of 1024 bytes, counting from 0

Device

Boot

Start

End

#cyls

#blocks

System

/dev/hda1

189

190-

1526143+

FAT16

/dev/hda2

190

783

594

4771305

Extended

/dev/hda3

—

Empty

/dev/hda4

—

Empty

/dev/hda5

190+

380

191-

1534176

FAT16

—

381

783

403

3237097+

Extended

—

190

189

Empty

—

190

189

Empty

/dev/hda6

381+

783

403-

3237066

HPFS/NTFS

—

381

380

Empty

—

381

380

Empty

—

381

380

Empty

Soˆ

´ phân vùng lôgíc theo nguyên ta˘´c không ha

n cheˆ´, vì moˆ˜i phân vùng lôgíc có theˆ’ chu´’a

ba’ng phân vùng và các phân vùng lôgíc cu’a mình. Tuy nhiên trên thu

’c theˆ

´ vaˆ˜n có nhu˜’ng ha

cheˆ´. Ví du

, Linux không theˆ’ làm vieˆ

c vo´’i ho’n 15 phân vùng trên các d¯ı˜a SCSI và ho’n 63 phân

vùng trên d¯ı˜a IDE.

Phân vùng mo’’ roˆ

ng trên moˆ

t d¯ı˜a vaˆ

t lý, hay trong moˆ

t phân vùng mo’’ roˆ

ng chu´’a nó (có

theˆ’ go

i là "me

") chı’ có theˆ’ làm moˆ

t: không moˆ

t chu’o’ng trình phân chia oˆ’ d¯ı˜a nào trong soˆ´ d¯ã

có (

fdisk

và tu’o’ng tu

’) có theˆ’ ta

o thêm moˆ

t phân vùng mo’’ roˆ

ng thu´’ hai.

ˆ’ d¯ı˜a trên Linux nói riêng (oˆ’ d¯ı˜a vaˆ

t lý) d¯u’o

’c truy caˆ

p qua tên cu’a thieˆ´t bi

/dev/hda

/dev/hdb

/dev/sda

, v.v. . . Các phân vùng chính có thêm soˆ

´ 1-4 trong tên thieˆ´t bi

/dev/hda1

/dev/hda2

/dev/hda3

, còn phân vùng lôgíc thì có các tên:

/dev/hda5, /dev/hda6, /dev/hda7

. . . (ba˘´t d¯aˆ`u tu`’ soˆ´ 5). Tu`’ nhu˜’ng gì d¯eˆ` caˆ

p d¯eˆ´n o’’ trên có theˆ’ suy ra ta

i sao la

i có theˆ’ bo’ qua các

tên nhu’

/dev/hda3

hay

/dev/hda4

(d¯o’n gia’n là phân vùng chính thu´’ ba và thu´’ tu’ không

d¯u’o

’c ta

o ra) và ngay sau

/dev/hda2

n d¯o

c thaˆ´y

/dev/hda5

(phân vùng lôgíc trong phân

vùng mo’’ roˆ

/dev/hda2

), và sau d¯ó thì vieˆ

c d¯ánh soˆ

´ la

i theo thu´’ tu

’ thông thu’o`’ng.

Trong Windows các phân vùng lôgíc nhaˆ

n d¯u’o

’c tên (chu

˜’ cái), ba˘´t d¯aˆ`u tu`’ chu˜’ cái cuoˆ

´ i

dùng dành cho phân vùng chính. Ví du

neˆ´u moˆ

t d¯ı˜a cu´’ng có hai phân vùng chính (C: và D:)

và moˆ

t phân vùng mo’’ roˆ

ng, trong phân vùng mo’’ roˆ

ng ta

o ra hai phân vùng lôgíc, thì nhu

˜’ng

phân vùng lôgíc này se˜ d¯u’o

’c d¯a˘

t tên E: và F:. Xin nói thêm, trong Windows NT và 2000/XP

có theˆ’ thay d¯oˆ’i tên cu’a các phân vùng d¯ı˜a.

2.3.3

Quá trình kho’’i d¯oˆ

ng HD

¯ H công ty Microsoft

Dù heˆ

d¯ieˆ`u hành có là gì, thì d¯eˆ’ có theˆ’ ba˘´t d¯aˆ`u d¯ieˆ`u khieˆ’n máy tính, caˆ`n na

p HD

¯ H vào boˆ

nho´’. Vì theˆ´ hãy xem xét qua quá trình kho’’i d¯oˆ

ng cu’a các HD

¯ H khác nhau. Chúng ta chı’ quan

tâm d¯eˆ´n vieˆ

c kho’’i d¯oˆ

ng tu`’ oˆ’ d¯ı˜a cu´’ng, nên se˜ không xem xét d¯eˆ´n vieˆ

c kho’’i d¯oˆ

ng tu`’ d¯ı˜a meˆ`m,

CD-ROM và qua ma

ng. Hãy ba˘´t d¯aˆ`u tu`’ MS-DOS và MS Windows cu˜ (xin d¯u`’ng quên ra˘`ng,

vieˆ

c phát trieˆ’n và hoàn thieˆ

n máy tính cá nhân song song vo´’i su

’ phát trieˆ’n cu’a HD

¯ H cu’a

Microsoft và nhu

˜’ng quyeˆ´t d¯i

nh su’’ du

ng trong các HD

¯ H này có a’nh hu’o’’ng ma

nh d¯eˆ´n quyeˆ´t

d¯i

nh cu’a các nhà phát trieˆ’n thieˆ´t bi

2.3 Phân vùng trên d¯ı˜a và quá trình kho’’i d¯oˆ

Nhu’ ba

n d¯o

c bieˆ´t, khi baˆ

t máy tính d¯aˆ`u tiên se˜ cha

y chu’o’ng trình POST (Power On Self

Test). Chu’o’ng trình xác d¯i

nh dung lu’o

’ng boˆ

nho´’, thu’’ nghieˆ

m boˆ

nho´’, và xác d¯i

nh các thành

phaˆ`n khác (bàn phím, oˆ’ cu´’ng. . . ), kho’’i d¯oˆ

ng các the’ adaptor. Trên màn hình thu’o`’ng xuaˆ´t hieˆ

các thông báo veˆ` dung lu’o

’ng boˆ

nho´’, veˆ` vieˆ

c thu’’ nghieˆ

m boˆ

nho´’, danh sách các thieˆ´t bi

nhaˆ

ra (oˆ’ d¯ı˜a cu´’ng và meˆ`m, boˆ

xu’’ lý, coˆ’ng COM và v.v. . . ).

Sau khi hoàn thành vieˆ

c thu’’nghieˆ

m POST go

i Int 19h. Công vieˆ

c cu’a Int 19h là tìm thieˆ´t

kho’’i d¯oˆ

ng. Vieˆ

c tìm kieˆ´m thu

’c hieˆ

n theo thu´’ tu

’ xác d¯i

nh trong Setup BIOS và theo cách

tha˘m dò sector soˆ

´ 0 cu’a các thieˆ´t bi

tu’o’ng u´’ng. Neˆ´u d¯ı˜a có theˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng, thì trong sector soˆ

0 cu’a d¯ı˜a có ba’n ghi kho’’i d¯oˆ

ng chính – Master Boot Record (MBR). Hai byte cuoˆ

´ i cùng cu’a

MBR – "soˆ´ màu nhieˆ

m", là daˆ´u hieˆ

u cho bieˆ´t sector có MBR, và theo d¯ó d¯ı˜a có theˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng.

Ngoài "soˆ

´ màu nhieˆ

m" MBR còn chu´’a ba’ng phân vùng d¯ı˜a d¯ã nói o’’ trên, và moˆ

t chu’o’ng trình

nho’ – trình kho’’i d¯oˆ

ng chính, kích thu’o´’c chı’ có 446 (0x1BE) byte.

Ba’ng

2.1

cho thaˆ´y caˆ´u trúc cu’a sector kho’’i d¯oˆ

ng chính sau khi cài d¯a˘

t Windows.

Ba’ng 2.1: Caˆ´u trúc cu’a sector kho’’i d¯oˆ

ng chính

ch chuyeˆ’n

Noˆ

i dung

0x000

Mã cu’a trình kho’’i d¯oˆ

ng chính

0x1BE

Ba’ng phân vùng oˆ’ d¯ı˜a

0x1FE

"Soˆ

´ màu nhieˆ

m" (0xAA55)

MS-DOS, Windows95 và NT ghi nho´’ DOS MBR trong khi cài d¯a˘

t. Ngoài ra cu˜ng có theˆ’

o MBR cu’a MS vo´’i câu leˆ

nh DOS sau:

fdisk /mbr

Xin tro’’ la

i vo´’i quá trình kho’’i d¯oˆ

ng. Int 19h cu’a BIOS na

p trình kho’’i d¯oˆ

ng chính vào boˆ

nho´’ máy tính và chuyeˆ’n quyeˆ`n d¯ieˆ`u khieˆ’n cho chu’o’ng trình này. Nhu’ng chu’o’ng trình "bé
nho’" này không d¯u’ kha’ na˘ng kho’’i d¯oˆ

ng HD

¯ H; taˆ

´ t ca’ nhu˜’ng gì mà nó có theˆ’ làm – d¯ó là na

vào boˆ

nho´’ chu’o’ng trình ma

nh ho’n – trình kho’’i d¯oˆ

ng thu´’ hai.

¯ eˆ’ làm d¯u’o

’c d¯ieˆ`u này, nó tìm trong ba’ng phân vùng kích hoa

t và d¯o

c vào boˆ

nho´’ trình

kho’’i d¯oˆ

ng thu´’ hai, ba˘´t d¯aˆ`u tu`’ sector lôgíc d¯aˆ`u tiên cu’a phân vùng kích hoa

t. Hãy chú ý d¯eˆ´n

m tu`’ "ba˘´t d¯aˆ`u tu`’". Vì trình kho’’i d¯oˆ

ng thu´’ hai trên các heˆ

thoˆ

´ ng khác nhau có d¯oˆ

dài khác

nhau.

Trong phân vùng d¯u’o

’c d¯i

nh da

ng du’o´’i heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin FAT, trình kho’’i d¯oˆ

ng thu´’hai chieˆ´m

moˆ

t sector (512 byte). Trong phân vùng d¯i

nh da

ng du’o´’i heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin NTFS, trình kho’’i

d¯oˆ

ng thu´’ hai chieˆ´m vài sector.

Trình kho’’i d¯oˆ

ng thu´’ hai na

p lo´’p chu’o’ng trình d¯aˆ`u tiên, caˆ`n thieˆ´t cho vieˆ

c kho’’i d¯oˆ

ng heˆ

d¯ieˆ`u hành. Trong tru’o`’ng ho

’p MS DOS chu’o’ng trình kho’’i d¯oˆ

ng d¯oˆ

ng na

p IO.SYS theo d¯i

a chı’

700h, sau d¯ó MSDOS.SYS và chuyeˆ’n quyeˆ`n d¯ieˆ`u khieˆ’n cho SYSINIT cu’a môd¯un IO.SYS.

Neˆ´u vì lý do nào d¯ó không tìm thaˆ´y trên d¯ı˜a phân vùng kích hoa

t, thì quá trình kho’’ d¯oˆ

se˜ tieˆ´p tu

c vo´’i vieˆ

c xu’’ lý Int 18h. Tru’o`’ng ho

’p này trên thu

’c teˆ

´ raˆ´t hieˆ´m khi su’’ du

ng, nhu’ng

kha’ na˘ng này có theˆ’ có ích trong tru’o`’ng ho

’p nào d¯ó. Trong khi kho’’i d¯oˆ

ng tu`’ xa, khi heˆ

d¯ieˆ`u

hành kho’’i d¯oˆ

ng tu`’ máy chu’, thì Int này d¯u’o

’c POST chuyeˆ’n hu’o´’ng lên ROM cu’a ca

c ma

ng.

¯ oˆ

´ i vo´’i các HD

¯ H khác cu’a Microsoft thì quá trình kho’’i d¯oˆ

ng dieˆ˜n ra tu’o’ng tu

’.

• Windows95 kho’’i d¯oˆ

ng gioˆ

´ ng nhu’ DOS nhu’ng thay theˆ´ IO.SYS và MSDOS.SYS bo’’i

các taˆ

p tin cu’a mình. Các taˆ

p tin DOS d¯u’o

’c giu

˜’ la

i du’o´’i các tên tu’o’ng u´’ng IO.DOS và

MSDOS.DOS. Khi ba

n d¯o

c cho

n kho’’i d¯oˆ

ng DOS, Windows95 se˜ d¯oˆ’i tên các taˆ

p tin

cu’a mình vo´’i phaˆ`n mo’’ roˆ

ng w40 và phu

c hoˆ`i tên ban d¯aˆ`u cu’a các taˆ

p tin heˆ

thoˆ

´ ng cu’a

DOS. Quá trình kho’’i d¯oˆ

ng tieˆ´p tu

c vo´’i vieˆ

c na

p IO.SYS. Nhu’theˆ´, sector kho’’i d¯oˆ

ng cu’a

DOS và Windows95 là nhu’ nhau.

Cài d¯a˘

t HD

¯ H Linux trên cùng máy tính vo

´’i Windows

• Windows NT4 su’’ du

ng MBR DOS, nhu’ng thay theˆ´ ba’n ghi kho’’i d¯oˆ

ng cu’a phân vùng

kích hoa

t ba˘`ng cách thay theˆ´ NTLDR vào choˆ˜ IO.SYS. D

¯ ây là moˆ

t chu’o’ng trình ma

và có theˆ’ làm d¯u’o

’c nhieˆ`u thu´’. Ví du

, có theˆ’ tìm taˆ

p tin boot.ini và neˆ´u nhu’ tham soˆ´

timeout lo´’n ho’n 0, thì d¯u’a ra trình d¯o’n (thu

’c d¯o’n) kho’’i d¯oˆ

ng.

Moˆ˜i dòng cu’a phaˆ`n

[operating systems]

trong taˆ

p tin boot.ini xác d¯i

nh moˆ

phu’o’ng án (moˆ

t HD

¯ H) kho’’i d¯oˆ

ng và d¯u’o

’c vieˆ

´ t theo maˆ˜u sau:

¯i

a_chı

’_trình_kho

’’i_d¯o

ng_thu

´’_hai="tên_go

i_cu

’a_phu’o’ng_án"

¯ i

a chı’ cu’a trình kho’’i d¯oˆ

ng thu´’ hai có theˆ’ là moˆ

t phân vùng cu

theˆ’ nào d¯ó cu’a d¯ı˜a cu˜ng

nhu’ taˆ

p tin kho’’i d¯oˆ

ng. Du’o´’i d¯ây là moˆ

t ví du

taˆ

p tin boot.ini:

[operating systems]

multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(3)\WINNT="Windows NT Workstation 4.00 VIETNAM"

multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(3)\WINNT="Windows NT Workstation 4.00 VIETNAM [VGA mode]" /basevideo /sos

C:\="Microsoft Windows"

C:\BOOTSECT.LNX="Linux"

Neˆ´u ngu’o`’i dùng cho

n NT, thì se˜ kho’’i d¯oˆ

ng theo d¯i

a chı’ phân vùng d¯u’o

’c chı’ trên dòng d¯aˆ`u

tiên. Trên dòng tu’o’ng u´’ng vo´’i phu’o’ng án Microsoft Windows, chı’ d¯u’a ra "C:\", vì tên cu’a
taˆ

p tin kho’’i d¯oˆ

ng d¯u’o

’c laˆ

´ y theo ma˘

c d¯i

nh: bootsect.dos. Taˆ

p tin d¯u’o

’c na

p vào boˆ

nho´’ và quá

trình kho’’i d¯oˆ

ng d¯u’o

’c tieˆ

´ p tu

c gioˆ

´ ng nhu’khi ba’n ghi kho’’i d¯oˆ

ng d¯u’o

’c na

p bo’’i mã chu’o’ng trình

tu`’ MBR.

¯ oˆ

´ i vo´’i vieˆ

c kho’’i d¯oˆ

ng các heˆ

thoˆ

´ ng khác, có theˆ’ su’’ du

ng cách d¯ó. Chı’ caˆ`n thêm vào

boot.ini các dòng chu´’a liên keˆ´t d¯eˆ´n taˆ

p tin kho’’i d¯oˆ

ng khác. Khi cho

n các dòng này se˜ kho’’i

d¯oˆ

ng HD

¯ H tu’o’ng u´’ng. Trong ví du

trên Linux cu˜ng d¯u’o

’c kho’’i d¯oˆ

ng theo các này. Trong taˆ

tin C:\BOOTSECT.LNX caˆ`n ghi noˆ

i dung cu’a ba’n ghi kho’’i d¯oˆ

ng, ta

o bo’’i Linux (nói d¯úng

ho’n – LILO, trình kho’’i d¯oˆ

ng tiêu chuaˆ’n cu’a Linux).

2.3.4

Vaˆ

´ n d¯eˆ` vo´’i các d¯ı˜a lo´’n

Trên MS-DOS và các phiên ba’n d¯aˆ`u tiên cu’a Windows truy caˆ

p to´’i d¯ı˜a (trong d¯ó có ca’ bu’o´’c

kho’’i d¯oˆ

ng d¯aˆ`u tiên cu’a HD

¯ H) d¯u’o

’c toˆ’ chu´’c qua Int 13 (Int 13h) cu’a BIOS. Khi này su’’ du

’ d¯ánh d¯i

a chı’ sector trên d¯ı˜a trên co’ so’’ C/H/S (xem trên). Chính xác ho’n:

• AH — cho

n thao tác;

• CH — 8 bit nho’ ho’n cu’a soˆ´ cylinder;

• CL — 7-6 bit tu’o’ng u´’ng bit lo´’n cu’a soˆ´ cylinder, 5-0 tu’o’ng u´’ng soˆ´ sector;

• DH — soˆ

´ cu’a d¯aˆ`u d¯o

• DL — soˆ

´ cu’a d¯ı˜a(80h hay 81h).

(Caˆ`n lu’u ý ra˘`ng vieˆ

c d¯ánh soˆ

´ cylinder vaˆ

t lý và rãnh thu’o`’ng ba˘´t d¯aˆ`u tu`’ 0, còn sector trên

rãnh d¯ánh soˆ

´ ba˘´t d¯aˆ`u tu`’ 1). Tuy nhiên trên thu

’c teˆ

´ soˆ´ d¯aˆ`u d¯o

c không quá 16, còn soˆ

´ sector

trên rãnh – không quá 63, và dù có dùng 10 bit d¯eˆ’ chı’ ra cylinder, BIOS vaˆ˜n không theˆ’ làm
vieˆ

c vo´’i d¯ı˜a dung lu’o

’ng lo´’n ho’n 1024*63*16*512 = 528 Mbyte.

¯ eˆ’ vu’o

’t qua ha

n cheˆ´ này, ngu’o`’i ta áp du

ng nhieˆ`u cách "láu cá" khác nhau. Ví du

, Extended

CHS (ECHS) hay "Large disk support" (d¯ôi khi còn go

i là "Large") su’’du

ng ba bit chu’a dùng

2.4 Lu

’a cho

n trình kho’’i d¯oˆ

d¯eˆ´n cu’a soˆ

´ thu´’ tu

’ d¯aˆ`u d¯o

c d¯eˆ’ ta˘ng soˆ

´ cylinder. Cách này cho pehsp su’’ du

ng caˆ´u trúc "hình

c gia’ ma

o cu’a d¯ı˜a" vo´’i 1024 cylinder, 128 d¯aˆ`u d¯o

c và 63 sector/rãnh. Bieˆ´n d¯oˆ’i Extended

CHS thành d¯i

a chı’ CHS thu

’c (có theˆ’ chu´’a d¯eˆ

´ n 8192 cylinder) d¯u’o

’c BIOS thu

’c hieˆ

n. Cách này

cho phép làm vieˆ

c vo´’i d¯ı˜a có dung lu’o

’ng d¯eˆ

´ n 8192*16*63*512 = 4 227 858 432 byte hay 4,2

Gbyte.

Nhu’ng các nhà phát trieˆ’n càng ngày càng ta˘ng maˆ

t d¯oˆ

ghi cu’a d¯ı˜a, soˆ

´ d¯ı˜a và soˆ´ rãnh, và

còn phát minh ra các phu’o’ng pháp khác d¯eˆ’ ta˘ng dung lu’o

’ng d¯ı˜a. Ví du

, soˆ

´ sector trên rãnh

không còn coˆ

´ d¯i

nh mà tro’’ thành khác nhau trên các rãnh khác nhau (trên các rãnh na˘`m gaˆ`n

rìa ngoài cu’a d¯ı˜a, dài ho’n, soˆ´ sector d¯u’o

’c ta˘ng lên). Keˆ

´ t qua’ là boˆ

ba soˆ

´ C/H/S không còn

pha’n ánh d¯úng caˆ´u trúc "hình ho

c cu’a d¯ı˜a", và các phiên ba’n BIOS cu˜ không theˆ’ hoˆ˜ tro

’ truy

caˆ

p to´’i toàn boˆ

không gian d¯ı˜a.

Khi d¯ó ngu’o`’i ta nghı˜ ra phu’o’ng pháp khác d¯eˆ’ làm vieˆ

c vo´’i các d¯ı˜a lên qua Int 13h - d¯ánh

d¯i

a chı’ các khoˆ´i theo d¯u’o`’ng tha˘’ng ("Linear Block Addressing" hay LBA). Không d¯i sâu vào

chi tieˆ´t, có theˆ’ nói ra˘`ng taˆ´t ca’ sector trên d¯ı˜a d¯u’o

’c d¯ánh soˆ

´ moˆ

t cách tuaˆ`n tu

’, ba˘´t d¯aˆ`u tu`’ sector

d¯aˆ`u tiên trên rãnh soˆ

´ 0 cu’a cylinder soˆ´ 0. Thay vào choˆ˜ d¯i

a chı’ CHS moˆ˜i sector nhaˆ

n d¯u’o

’c

moˆ

t d¯i

a chı’ lôgíc – soˆ

´ thu´’ tu

’ cu’a sector trong toˆ’ng soˆ

´ taˆ´t ca’ sector. Vieˆ

c d¯ánh soˆ

´ sector lôgíc

ba˘´t d¯aˆ`u tu`’ 0, trong d¯ó sector soˆ´ 0 chu´’a ba’n ghi kho’’i d¯oˆ

ng chính (MBR). Trong Setup BIOS

hoˆ˜ tro

’ bieˆ

´ n d¯oˆ’i soˆ´ thu´’ tu

’ theo d¯u’o`’ng tha˘’ng thành d¯i

a chı’ CHS có da

ng "Hoˆ˜ tro

’ LBA". Nhu’

vaˆ

y, trong các phiên ba’n BIOS mo´’i thu’o`’ng có lu

’a cho

n vo´’i ba phu’o’ng án: "Large", "LBA",

và "Normal" (phu’o’ng án cuoˆ´i cùng có nghı˜a là không thu

’c hieˆ

n bieˆ´n d¯oˆ’i d¯i

a chı’).

Tuy nhiên trong cheˆ´ d¯oˆ

LBA vieˆ

c su’’ du

ng d¯ı˜a vaˆ

t lý vaˆ˜n d¯u’o

’c thu

’c hieˆ

n qua Int 13h, mà

Int 13h vaˆ˜n su’’ du

ng boˆ

3D (C,H,S). Vì nguyên nhân này xuaˆ´t hieˆ

n ha

n cheˆ´ lên dung lu’o

’ng

cu’a d¯ı˜a: BIOS, và theo d¯ó, MS-DOS và các phiên ba’n Windows d¯aˆ`u tiên không theˆ’ d¯ánh d¯i

chı’ các d¯ı˜a có dung lu’o

’ng lo´’n ho’n 8,4 Gbyte.

Caˆ`n chú ý ra˘`ng ha

n cheˆ´ nói trên chı’ áp du

ng vo´’i các d¯ı˜a có giao dieˆ

n IDE. Trong các

controller cu’a d¯ı˜a SCSI, soˆ

´ cu’a sector d¯u’o

’c chuyeˆ’n vào các leˆ

nh SCSI, và sau d¯ó tu

’ d¯ı˜a tìm

ra vi

trí caˆ`n thieˆ´t, vì theˆ´ ha

n cheˆ´ lên dung lu’o

’ng d¯ı˜a không xuaˆ

´ t hieˆ

Moˆ

t laˆ`n nu˜’a muoˆ´n nha˘´c la

i ra˘`ng, taˆ´t ca’ nhu˜’ng ha

n cheˆ´ nói trên chı’ có ý nghı˜a trong giai

d¯oa

n kho’’i d¯oˆ

ng HD

¯ H. Bo’’i vì Linux và các phiên ba’n Windows mo´’i nhaˆ

´ t khi làm vieˆ

c vo´’i d¯ı˜a

d¯ã không còn su’’ du

ng Int 13 cu’a BIOS, mà su’’ du

ng driver riêng cu’a mình. Nhu’ng tru’o´’c khi

có theˆ’ su’’du

ng driver cu’a mình, heˆ

thoˆ

´ ng pha’i d¯u’o

’c na

p. Vì theˆ´ trong giai d¯oa

n kho’’i d¯oˆ

ng d¯aˆ`u

tiên baˆ´t ky` heˆ

thoˆ

´ ng nào cu˜ng caˆ`n su’’ du

ng BIOS. D

¯ ieˆ`u này ha

n cheˆ´ vieˆ

c d¯a˘

t nhieˆ`u heˆ

thoˆ

´ ng

ra ngoài vùng 8 Gbyte d¯ı˜a d¯aˆ`u tiên: chúng không theˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng tu`’ d¯ó, ma˘

c dù sau khi kho’’i

d¯oˆ

ng thì có theˆ’ làm vieˆ

c vo´’i các d¯ı˜a có dung lu’o

’ng lo´’n ho’n nhieˆ`u. D

¯ eˆ’ có theˆ’ hieˆ’u cách thoát

kho’i nhu

˜’ng ha

n cheˆ´ này, chúng ta caˆ`n moˆ

t chút kieˆ´n thu´’c veˆ` quá trình kho’’i d¯oˆ

ng cu’a HD

¯ H

Linux.

2.4

’a cho

n trình kho’’i d¯oˆ

2.4.1

Trình kho’’i d¯oˆ

ng LILO cu’a HD

¯ H Linux

Trình kho’’i d¯oˆ

ng LILO d¯u’o

’c vieˆ

´ t bo’’i Werner Almesberber. LILO có theˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng nhân

Linux tu`’ d¯ı˜a meˆ`m, d¯ı˜a cu´’ng, và cu˜ng có theˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng các heˆ

d¯ieˆ`u hành khác: PC/MS-DOS,

DR DOS, OS/2, Windows 95/98, Windows NT/2000/XP, 386BSD, SCO UNIX, Unixware
v.v. . . LILO cho phép cho

n d¯eˆ´n 16 heˆ

d¯ieˆ`u hành khác nhau d¯eˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng.

LILO không pha’i là chu’o’ng trình d¯o’n le’ mà là moˆ

t boˆ

goˆ`m nhieˆ`u chu’o’ng trình: trình kho’’i

d¯oˆ

ng, các chu’o’ng trình su’’du

ng d¯eˆ’ cài d¯a˘

t và caˆ´u hình trình kho’’i d¯oˆ

ng, và các taˆ

p tin phu

c vu

Cài d¯a˘

t HD

¯ H Linux trên cùng máy tính vo

´’i Windows

• chu’o’ng trình

/sbin/lilo

, cha

y du’o´’i Linux, phu

c vu

d¯eˆ’ ghi taˆ´t ca’ thông tin caˆ`n thieˆ´t

trong giai d¯oa

n kho’’i d¯oˆ

ng vào các choˆ˜ tu’o’ng u´’ng. Caˆ`n cha

y chu’o’ng trình này sau moˆ˜i

laˆ`n có thay d¯oˆ’i trong nhân hay trong taˆ

p tin caˆ´u hình LILO;

• các taˆ

p tin phu

c vu

, caˆ`n cho LILO trong tho`’i gian kho’’i d¯oˆ

ng. Nhu

˜’ng taˆ

p tin này thu’o`’ng

na˘`m trong thu’ mu

/boot

. Quan tro

ng nhaˆ´t trong soˆ

´ chúng – d¯ó là ba’n thân trình

kho’’i d¯oˆ

ng (xem phía du’o´’i) và taˆ

p tin map (

/boot/map

); trong taˆ

p tin này có chı’ ra

trí cu’a nhân. Moˆ

t taˆ

p tin quan tro

ng khác – taˆ

p tin caˆ´u hình LILO; thu’o`’ng có tên

/etc/lilo.conf

;

• trình kho’’i d¯oˆ

ng – d¯ây là phaˆ`n LILO d¯u’o

’c na

p vào boˆ

nho´’ d¯aˆ`u tiên qua Int cu’a BIOS;

trình kho’’i d¯oˆ

ng na

p nhân Linux hay sector kho’’i d¯oˆ

ng cu’a heˆ

d¯ieˆ`u hành khác. Trình

kho’’i d¯oˆ

ng goˆ`m có hai phaˆ`n. Phaˆ`n thu´’ nhaˆ´t d¯u’o

’c ghi vào sector kho’’i d¯oˆ

ng và phu

c vu

d¯eˆ’ na

p phaˆ`n thu´’ hai, có kích thu’o´’c lo´’n ho’n raˆ´t nhieˆ`u. Ca’ hai phaˆ`n thu’o`’ng d¯u’o

’c ghi trên

d¯ı˜a trong taˆ

p tin

/boot/boot.b

Caˆ`n nho´’ ra˘`ng, d¯i

nh da

ng cu’a sector kho’’i d¯oˆ

ng ta

o ra bo’’i LILO khác vo´’i d¯i

nh da

ng MBR

cu’a DOS. Vì theˆ´ neˆ´u ghi sector kho’’i d¯oˆ

ng LILO vào MBR, thì các heˆ

d¯ieˆ`u hành d¯ã cài cu’a

Microsoft se˜ ngu`’ng kho’’i d¯oˆ

ng (neˆ´u nhu’ không có các bieˆ

n pháp boˆ’ sung).

Sector kho’’i d¯oˆ

ng cu’a LILO có theˆ’ d¯u’o

’c thieˆ

´ t keˆ´ d¯eˆ’ su’’ du

ng nhu’ sector kho’’i d¯oˆ

ng cu’a

phân vùng; trong d¯ó có choˆ˜ cho ba’ng phân vùng.

Sector kho’’i d¯oˆ

ng cu’a LILO trong khi cài d¯a˘

t có theˆ’ d¯a˘

t vào nhu

˜’ng choˆ˜ sau:

• sector kho’’i d¯oˆ

ng cu’a d¯ı˜a meˆ`m trong d¯i

nh da

ng Linux (

/dev/fd0

, . . . );

• MBR cu’a d¯ı˜a cu´’ng d¯aˆ`u tiên (

/dev/hda, /dev/sda

, . . . );

• sector kho’’i d¯oˆ

ng cu’a phân vùng chính vo´’i heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin Linux trên d¯ı˜a cu´’ng d¯aˆ`u tiên

(

/dev/hda1, /dev/hda2

, . . . );

• sector kho’’i d¯oˆ

ng cu’a phân vùng lôgíc trong phân vùng mo’’ roˆ

ng d¯ı˜a cu´’ng d¯aˆ`u tiên

(

/dev/hda5

, . . . ). Su

’thaˆ

t là phaˆ`n lo´’n chu’o’ng trình da

fdisk

không d¯eˆ` ra kha’ na˘ng

kho’’i d¯oˆ

ng kho’’i d¯oˆ

ng tu`’phân vùng mo’’ roˆ

ng và tu`’choˆ´i vieˆ

c kích hoa

t phân vùng này. Vì

vaˆ

y trong thành phaˆ`n LILO có chu´’a moˆ

t chu’o’ng trình d¯a˘

c bieˆ

t (

activate

) cho phép

vu’o

’t qua ha

n cheˆ´ này. Tuy nhiên chu’o’ng trình

fdisk

cu’a ba’n phân phoˆ

´ i Linux hoˆ˜ tro

’

kha’ na˘ng kích hoa

t phân vùng mo’’ roˆ

ng. Caˆ`n su’’ du

ng tùy cho

-b

hoa˘

c bieˆ´n

BOOT

Sector kho’’i d¯oˆ

ng cu’a LILO không theˆ’ d¯a˘

t vào các choˆ˜ sau:

• sector kho’’i d¯oˆ

ng cu’a d¯ı˜a meˆ`m hay phân vùng chính, vo´’i d¯i

nh da

ng heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin

khác Linux;

• trong phân vùng swap cu’a Linux;

• trên d¯ı˜a cu´’ng thu´’ hai.

Ngoài ra, caˆ`n nho´’ ra˘`ng, LILO trong tho`’i gian kho’’i d¯oˆ

ng nhu

˜’ng taˆ

p tin sau:

•

/boot/boot.b

;

•

/boot/map

(ta

o ra bo’’i leˆ

/sbin/lilo

);

2.4 Lu

’a cho

n trình kho’’i d¯oˆ

• taˆ´t ca’ phiên ba’n nhân kho’’i d¯oˆ

ng (neˆ´u ba

n d¯o

c cho

n phiên ba’n nhân khi kho’’i d¯oˆ

ng);

• sector kho’’i d¯oˆ

ng cu’a các heˆ

d¯ieˆ`u hành khác mà ba

n d¯o

c muoˆ

´ n kho’’i d¯oˆ

ng qua LILO;

• taˆ

p tin chu´’a các thông báo d¯u’a ra khi kho’’i d¯oˆ

ng (neˆ´u d¯u’o

’c xác d¯i

nh).

Nhu’vaˆ

y, sector kho’’i d¯oˆ

ng LILO cu˜ng nhu’nhu˜’ng taˆ

p tin d¯ã lieˆ

t kê (trong soˆ

´ d¯ó có các taˆ

tin ba

n d¯o

c se˜ cài d¯a˘

t sau này) caˆ`n na˘`m trong pha

m vi 1024 cylinder d¯aˆ`u tiên cu’a d¯ı˜a cu´’ng,

bo’’i vì chúng caˆ`n d¯u’o

’c truy caˆ

p qua BIOS. Xem phaˆ`n nói veˆ` ha

n cheˆ´ cu’a BIOS o’’ trên.

Ba˘´t d¯aˆ`u tu`’ phiên ba’n 21, LILO d¯u’a ra màn hình trình d¯o’n (thu

’c d¯o’n) cho phép cho

n heˆ

thoˆ

´ ng d¯eˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng (tru’o´’c d¯ây caˆ`n nhaˆ´n phím Tab d¯eˆ’ go

i trình d¯o’n này).

2.4.2

Các trình kho’’i d¯oˆ

ng khác

Ngoài LILO d¯eˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng Linux có theˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng các trình kho’’i d¯oˆ

ng khác.

• Neˆ´u nhu’tru’o´’c khi cài d¯a˘

t Linux d¯ã có HD

¯ H Windows NT/2000/XP, thì trình kho’’i d¯oˆ

n d¯o

c có theˆ’ su’’ du

ng là OS Loader cu’a NT. So sánh vo´’i LILO thì trình kho’’i d¯oˆ

OS Loader có ít nhaˆ´t hai u’u theˆ´. Thu´’ nhaˆ´t, taˆ´t ca’ caˆ´u hình cu˜ không bi

maˆ´t (chúng ta

có theˆ’ cho

n kho’’i d¯oˆ

ng Windows hay Linux theo lu

’a cho

n), và thu´’ hai, có theˆ’ cài d¯a˘

Linux lên d¯ı˜a mà LILO không theˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng, ví du

, oˆ’ d¯ı˜a thu´’hai trên controller thu´’hai

(Secondary Slave).

• Neˆ´u nhu’tru’o´’c khi cài d¯a˘

t Linux ba

n d¯o

c chı’ có HD

¯ H Windows 95 hay Windows 98 và

không có Windows NT/2000 hay XP, thì OS Loader không d¯u’o

’c cài d¯a˘

t. Và neˆ´u nhu’vì

moˆ

t lý do nào d¯ó ba

n d¯o

c không muoˆ

´ n cài d¯a˘

t LILO, thì có theˆ’ su’’ d¯u

ng chu’o’ng trình

kho’’i d¯oˆ

ng loadlin.exe (thu’o`’ng d¯i kèm vo´’i ba’n phân phoˆ´i Linux);

• Tho`’i gian gaˆ`n d¯ây trong thành phaˆ`n ba’n phân phoˆ´i Linux thu’o`’ng có chu’o’ng trình kho’’i

d¯oˆ

ng GRUB.

• Trong thành phaˆ`n OS/2 cu’a công ty IBM có chu’o’ng trình kho’’i d¯oˆ

ng Boot Manager.

Trong raˆ´t nhieˆ`u hu’o´’ng daˆ˜n ngu’o`’i ta khuyên dùng chu’o’ng trình này d¯eˆ’ toˆ’i chu´’c kho’’i
d¯oˆ

ng nhieˆ`u HD

¯ H.

• Trong các nguoˆ`n thông tin khác nhau còn nha˘´c d¯eˆ´n chu’o’ng trình System Commander;

• Thêm moˆ

t trình kho’’i d¯oˆ

ng khác có trong thành phaˆ`n gói PartitionMagic cu’a công ty

Power Quest. Chúng ta se˜ nói veˆ` chu’o’ng trình này trong phaˆ`n nho’ tieˆ´p theo.

Ngoài ra tác gia’ còn thaˆ´y ngu’o`’i ta nói d¯eˆ´n moˆ

t loa

t trình kho’’i d¯oˆ

ng khác (moˆ

t soˆ

´ có theˆ’

tìm thaˆ´y trong thu’ mu

/public/ftp/pub/Linux/system/boot/loaders

trên trang

ftp://metalab.unc.edu/

. Nhu’ng vì tác gia’ không su’’ du

ng nhu

˜’ng chu’o’ng trình này, nên không

theˆ’ nói cu

theˆ’ cách su’’ du

ng chúng. Và taˆ´t ca’ nhu˜’ng lo`’i khuyên dùng sau cu’a tác gia’ se˜ du

’a

trên vieˆ

c su’’ du

ng LILO, NT Loader và loadlin.exe. Neˆ´u nhu’ có ý muoˆ´n cài d¯a˘

t chu’o’ng trình

kho’’i d¯oˆ

ng khác, thì ba

n d¯o

c caˆ`n d¯o

c hu’o´’ng daˆ˜n cài d¯a˘

t và su’’ du

ng cu’a nó.

Cài d¯a˘

t HD

¯ H Linux trên cùng máy tính vo

´’i Windows

2.4.3

Các phu’o’ng án kho’’i d¯oˆ

Nhu’ vaˆ

y, theo ý kieˆ´n cu’a tác gia’ có các phu’o’ng án kho’’i d¯oˆ

ng sau:

• Neˆ´u d¯ã cài d¯a˘

t Windows NT hay Windows 2000/XP, thì hãy su’’ du

ng NT Loader.

• Neˆ´u có Windows 95 hay Windows 98 trên FAT16, và ba

n d¯o

c không muoˆ

´ n cài d¯a˘

chu’o’ng trình kho’’i d¯oˆ

ng nào khác, thì có theˆ’ su’’du

ng LILO, hoa˘

c d¯aˆ`u tiên cha

y DOS và

sau d¯ó kho’’i d¯oˆ

ng Linux nho`’ chu’o’ng trình loadlin.exe (hay moˆ

t chu’o’ng trình tu’o’ng tu

’,

có vài chu’o’ng trình nhu’ vaˆ

y, nhu’ng chúng ta se˜ không xét d¯eˆ´n).

• Neˆ´u d¯ã cài d¯a˘

t Windows 95 OSR2 hay Windows 98 trên FAT32, và ba

n d¯o

c không

muoˆ

´ n cài d¯a˘

t thêm chu’o’ng trình kho’’i d¯oˆ

ng, thì caˆ`n su’’ du

ng loadlin.exe. Raˆ´t nhieˆ`u

HOWTO kha˘’ng d¯i

nh ra˘`ng không caˆ`n su’’ d¯u

ng LILO, neˆ´u nhu’ phân vùng kích hoa

t có

d¯i

nh da

ng FAT32, ma˘

c dù tác gia’ không rõ nguyên nhân. Tuy nhiên thí nghieˆ

m kho’’i

d¯oˆ

ng Linux qua NT Loader, cài d¯a˘

t trên phân vùng FAT32, cu’a tác gia’ d¯ã keˆ´t thúc

không thành công. Vì theˆ´, trong tru’o`’ng ho

’p này tác gia’ d¯ã pha’i su’’ du

ng chu’o’ng trình

loadlin.exe. Chu’o’ng trình này d¯ã hoàn thành toˆ´t nhieˆ

m vu

, và ta

o cho tác gia’ moˆ

t aˆ´n

tu’o

’ng toˆ

´ t, vì theˆ´ tác gia’ khuyên ba

n d¯o

c su’’ du

ng loadlin.exe d¯eˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng Linux.

Trong nhu

˜’ng phaˆ`n tieˆ´p theo tác gia’ se˜ cho bieˆ´t cách cài d¯a˘

t Linux, su’’ du

ng taˆ´t ca’ ba

phu’o’ng án kho’’i d¯oˆ

ng: qua trình kho’’i d¯oˆ

ng NT Loader, trình kho’’i d¯oˆ

ng LILO và trình kho’’i

d¯oˆ

ng loadlin.exe. Tuy nhiên tru’o´’c khi cài d¯a˘

t trình kho’’i d¯oˆ

ng caˆ`n chuaˆ’n bi

các phân vùng

trên d¯ı˜a, hay ít nhaˆ´t là nghı˜ cách toˆ’ chu´’c chúng.

2.5

Chuaˆ’n bi

các phân vùng trên d¯ı˜a

2.5.1

Lo`’i khuyên khi ta

o phân vùng

¯ u’a ra lo`’i khuyên o’’ d¯ây không pha’i là vieˆ

c deˆ˜ dàng, vì phân vùng d¯ı˜a phu

c thuoˆ

c raˆ´t nhieˆ`u

vào ý thích và nhu caˆ`u cu’a chu’ nhân d¯ı˜a. Nhu’ng cu˜ng xin thu’’ d¯u’a ra vài d¯eˆ` nghi

sau. Tác

gia’ se˜ d¯a˘

t tên d¯ı˜a và phân vùng theo "tiêu chuaˆ’n" cu’a Linux, tu´’c là

/dev/hda, /dev/hdb

v.v. . . d¯oˆ

´ i vo´’i d¯ı˜a và

/dev/hda1, /dev/hda2

, v.v. . . – d¯oˆ

´ i vo´’i các phân vùng.

Vieˆ

c phân chia d¯ı˜a thành các phân vùng là caˆ`n thieˆ´t, bo’’i vì Windows và Linux su’’ du

các cách lu’u tru˜’ thông tin trên d¯ı˜a và sau d¯ó d¯o

c chúng tu`’ d¯ı˜a khác nhau. Chính vì theˆ´ toˆ´t ho’n

heˆ´t là dành cho moˆ˜i heˆ

d¯ieˆ`u hành moˆ

t (hoa˘

c thaˆ

m chí moˆ

t vài nhu’ chúng ta se˜ thaˆ´y o’’ du’o´’i)

phân vùng riêng.

¯ aˆ`u tiên chúng ta hãy xem xét moˆ

t tru’o`’ng ho

’p d¯o’n gia’n – dung lu’o

’ng oˆ’ d¯ı˜a cu’a ba

n d¯o

không vu’o

’t quá 8,4 Gbyte (nói chính xác ho’n – soˆ

´ cylinder không vu’o

’t quá 1024). Trong

tru’o`’ng ho

’p này mo

i thu´’ d¯eˆ`u d¯o’n gia’n: ba

n d¯o

c chı’ vieˆ

c chia d¯ı˜a làm sao d¯eˆ’ d¯u’ choˆ˜ cho heˆ

d¯ieˆ`u hành se˜ cài d¯a˘

t. Có theˆ’ su’’ du

ng du

˜’ lieˆ

u cho bieˆ´t kích thu’o´’c d¯ı˜a nho’ nhaˆ´t caˆ`n thieˆ´t d¯eˆ’ cài

d¯a˘

t heˆ

d¯ieˆ`u hành vo´’i caˆ´u hình co’ ba’n trong ba’ng

2.2

Tuy nhiên xin hãy nho´’ ra˘`ng, không nhu˜’ng pha’i tính kích thu’o´’c các taˆ

p tin cu’a ba’n thân

heˆ

d¯ieˆ`u hành, mà còn pha’i tính ca’ kích thu’o´’c cu’a các chu’o’ng trình ba

n d¯o

c du

’ tính cha

y. Và

còn pha’i dành moˆ

t phaˆ`n du

’ tru

˜’ không nho’ cho các chu’o’ng trình se˜ cài d¯a˘

t sau này (không theˆ’

tránh kho’i!). Hãy tính ra˘`ng, 700 Mbyte dành cho Linux o’’ trong ba’ng nói trên chı’ dành cho
các chu’o’ng trình cài d¯a˘

t cùng vo´’i Linux theo ma˘

c d¯i

nh, trong soˆ

´ d¯ó có, ví du

, chu’o’ng trình

soa

n tha’o raˆ´t ma

nh Lyx. D

¯ oˆ

´ i vo´’i Windows cu˜ng tu’o’ng tu

’ nhu’ vaˆ

2.5 Chuaˆ’n bi

các phân vùng trên d¯ı˜a

Ba’ng 2.2: Nhu caˆ`u su’’ du

ng không gian d¯ı˜a cu’a HD

¯ H

Heˆ

d¯ieˆ`u hành

Yêu caˆ`u

Windows 95

100 Mbyte

Windows 98

200 Mbyte

Windows NT

200 Mbyte

Windows 2000

700 Mbyte

Linux Red Hat 6.2 (Worksta-
tion vo´’i KDE)

700 Mbyte

Theo kinh nghieˆ

m cu’a tác gia’ thì d¯eˆ’ làm vieˆ

c vo´’i Windows 95/98, Windows NT và Linux

các phân vùng vo´’i kích thu’o´’c 800-1000 Mbyte là d¯u’ (taˆ´t nhiên, neˆ´u ba

n d¯o

c không cài d¯a˘

các gói chu’o’ng trình lo´’n, nhu’ OpenOffice.Org), còn d¯oˆ´i vo´’i Windows 200 thì caˆ`n phân vùng
lo´’n ho’n.

Bây gio`’ chúng ta se˜ xem xét vaˆ´n d¯eˆ` chia các phân vùng cho Linux. O

’’ d¯ây không theˆ’ chı’

chia moˆ

t phân vùng. Thu´’ nhaˆ´t, caˆ`n chia moˆ

t phân vùng swap riêng bieˆ

t cho Linux. Khi xác

d¯i

nh dung lu’o

’ng cu’a phân vùng swap Linux caˆ`n tính d¯eˆ

´ n nhu˜’ng yeˆ´u toˆ´ sau:

• Trong Linux, RAM và không gian swap ho

’p la

i ta

o thành boˆ

nho´’ a’o chung. Ví du

, neˆ´u

n d¯o

c có 256 MByte RAM và 128 Mbyte không gian swap, thì se˜ có 384 Mbyte boˆ

nho´’ a’o.

• D

¯ eˆ’ làm vieˆ

c vo´’i Linux caˆ`n ít nhaˆ´t 16 Mbyte boˆ

nho´’ a’o, vì theˆ´ neˆ´u ba

n d¯o

c chı’ có 4

Mbyte RAM, thì caˆ`n phân vùng swap không nho’ ho’n 12 Mbyte.

• Trên Linux kích thu’o´’c moˆ

t phân vùng swap không theˆ’ vu’o

’t quá 128 Mbyte. Nghı˜a là

phân vùng swap có theˆ’ có kích thu’o´’c lo´’n bao nhiêu tùy thích nhu’ng Linux không theˆ’
su’’ du

ng ho’n 128 Mbyte. Neˆ´u ba

n d¯o

c muoˆ

´ n có boˆ

nho´’ a’o lo´’n ho’n, thì caˆ`n ta

o hai phân

vùng swap hoa˘

c su’’ du

ng taˆ

p tin swap.

• Khi tính kích thu’o´’c cu’a không gian swapping, caˆ`n nho´’ ra˘`ng kích thu’o´’c quá lo´’n có theˆ’

là vô ích. Trên máy tính vo´’i 16 Mbyte RAM khi cài d¯a˘

t Linux vo´’i caˆ´u hình chuaˆ’n và

các chu’o’ng trình u´’ng du

ng chuaˆ’n thì 48 Mbyte không gian swapping là d¯u’. Còn neˆ´u

cài d¯a˘

t Linux vo´’i caˆ´u hình nho’ nhaˆ´t, thì không caˆ`n d¯eˆ´n không gian swap. Taˆ´t nhiên,

kích thu’o´’c chính xác cu’a không gian swap phu

thuoˆ

c lo´’n vào chu’o’ng trình se˜ d¯u’o

’c cài

d¯a˘

Nói chung, chı’ nên suy nghı˜ veˆ` vaˆ´n d¯eˆ` dung lu’o

’ng cu’a phân vùng swap khi có moˆ

t d¯ı˜a

nho’ và ít boˆ

nho´’ RAM. Trong tru’o`’ng ho

’p ngu’o

’c la

i hãy phân chia d¯eˆ’ toˆ’ng soˆ

´ dung lu’o

’ng cu’a

boˆ

nho´’ a’o (goˆ`m RAM và phân vùng swap) không nho’ ho’n 128 Mbyte. Còn neˆ´u nhu’ ba

n d¯o

có 128 Mbyte RAM hay nhieˆ`u ho’n, thì phân vùng này có theˆ’ không caˆ`n thieˆ´t.

Taˆ´t ca’ các phaˆ`n còn la

i cu’a Linux và các chu’o’ng trình hoˆ˜ tro

’ theo nguyên ta˘´c có theˆ’ d¯a˘

vào moˆ

t phân vùng. Tuy nhiên, vieˆ

c d¯a˘

t heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin Linux lên vài phân vùng riêng re˜ là

có ý nghı˜a. Ví du

, có nhà chuyên gia khuyên nên dành cho heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin Linux ba phân

vùng (neˆ´u tính ca’ swap thì thành 4). Phân vùng thu´’nhaˆ´t (theo ý kieˆ´n cá nhân tác gia’, 1 Gbyte
là d¯u’) se˜ chu´’a heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin goˆ

´ c (

). Phân vùng thu´’ hai dành cho thu’ mu

/home

. Còn

phân vùng thu´’ ba d¯u’o

’c ga˘´n vào thu’ mu

/usr

. Vieˆ

c phân chia nhu’ vaˆ

y du

’a trên nhu

˜’ng lý le˜

sau. Dù HD

¯ H Linux có oˆ’n d¯i

nh và d¯áng tin caˆ

y d¯eˆ´n d¯âu, thì thı’nh thoa’ng cu˜ng caˆ`n cài d¯a˘

t la

Ví du

, ba

n d¯o

c muoˆ

´ n caˆ

p nhaˆ

t phiên ba’n mo´’i cu’a ba’n phân phoˆ´i, hoa˘

c vì ít kinh nghieˆ

m su’’

Cài d¯a˘

t HD

¯ H Linux trên cùng máy tính vo

´’i Windows

ng nên làm ho’ng taˆ

p tin heˆ

thoˆ

´ ng quan tro

ng, hoa˘

c d¯o’n gia’n là muoˆ´n cài d¯a˘

t moˆ

t ba’n phân

phoˆ

´ i khác. Neˆ´u nhu’ taˆ´t ca’ d¯u’o

’c cài d¯a˘

t vào moˆ

t phân vùng, thì khi cài d¯a˘

t la

i nhu

˜’ng du˜’ lieˆ

d¯ã làm ra và ghi nho´’ trong thu’mu

c cá nhân se˜ bi

maˆ´t (neˆ´u không có ba’n sao chép). Ngoài ra,

se˜ bi

maˆ´t ca’ nhu˜’ng chu’o’ng trình d¯ã cài tu`’ mã nguoˆ`n, hay cài ba˘`ng phu’o’ng pháp khác. Phaˆ`n

lo´’n nhu˜’ng gói chu’o’ng trình này d¯u’o

’c cài vào thu’ mu

/usr

. Neˆ´u dành cho thu’ mu

c này moˆ

phân vùng riêng và khi cài d¯a˘

t không d¯i

nh da

ng la

i chúng, thì nhu

˜’ng chu’o’ng trình nói trên

se˜ d¯u’o

’c giu

˜’ la

i và có theˆ’ se˜ làm vieˆ

c (raˆ´t có theˆ’ caˆ`n vài caˆ´u hình nho’) sau khi cài d¯a˘

t la

i heˆ

thoˆ

´ ng. Trong tiêu chuaˆ’n veˆ` heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin cu’a Linux FHS (cu

theˆ’ xin xem o’’ chu’o’ng ??)

cu˜ng có lo`’i khuyên veˆ` vieˆ

c d¯a˘

t thu’ mu

/usr

lên moˆ

t phân vùng riêng.

Theo tác gia’ thaˆ´y, nhu˜’ng ý kieˆ´n nói trên d¯ã d¯u’ d¯eˆ’ ba

n d¯o

c tu

’ tìm ra phu’o’ng án phân chia

oˆ’ d¯ı˜a cu’a mình, trong tru’o`’ng ho

’p chı’ có moˆ

t oˆ’ d¯ı˜a nho’. Bây gio`’ chúng ta xem xét tru’o`’ng ho

’p

d¯ı˜a vo´’i soˆ´ cylinder lo´’n ho’n 1024.

Tu`’nhu˜’ng gì d¯ã nói d¯eˆ´n o’’ phaˆ`n tru’o´’c (ha

n cheˆ´ dung lu’o

’ng d¯ı˜a cu´’ng), caˆ`n d¯a˘

t chu’o’ng trình

kho’’i d¯oˆ

ng trong pha

m vi 1024 cylinder d¯aˆ`u tiên. Nhân tieˆ

n, NT Loader không nhaˆ´t thieˆ´t pha’i

d¯a˘

t vào phân vùng NTFS, cu˜ng nhu’ không nhaˆ´t thieˆ´t pha’i d¯a˘

t vào phân vùng chu´’a các taˆ

p tin

khác cu’a HD

¯ H. Nhu’ d¯ã nói o’’ trên, d¯oˆ

´ i vo´’i Linux có theˆ’ d¯a˘

t thu’ mu

c goˆ

´ c cùng vo´’i thu’ mu

con

/boot

vào các cylinder "thaˆ´p" (trong vòng 1024 d¯aˆ`u tiên), còn các thu’mu

c khác – o’’ choˆ˜

nào tùy thích.

Nhu’ vaˆ

y trong tru’o`’ng ho

’p này, nhu

˜’ng d¯eˆ` nghi

cu’a tác gia’ cho ra ba’ng toˆ’ng keˆ´t sau:

• phaˆ`n kho’’i d¯oˆ

ng cu’a taˆ´t ca’ các heˆ

thoˆ

´ ng Microsoft d¯a˘

t vào phân vùng chính d¯aˆ`u tiên cu’a

d¯ı˜a, vo´’i d¯i

nh da

ng FAT16 (DOS);

• phân vùng chính tieˆ´p theo dành cho thu’ mu

c goˆ

´ c (

), kích thu’o´’c khoa’ng 1 Gbyte;

• phân vùng chính thu´’ ba dành cho swap cu’a Linux (lo`’i khuyên veˆ` kích thu’o´’c cu’a phân

vùng này xem o’’ trên);

• phaˆ`n còn la

i cu’a d¯ı˜a d¯a˘

t thành phân vùng mo’’ roˆ

ng;

• trong phân vùng mo’’ roˆ

ng ta

o các phân vùng lôgíc cho moˆ˜i HD

¯ H se˜ cài d¯a˘

t: Windows

98, Windows NT/2000/XP, và d¯oˆ`ng tho`’i cho các heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin

/home

và

/usr

cu’a

¯ H Linux (trong

/home

se˜ d¯a˘

t các taˆ

p tin riêng cu’a ngu’o`’i dùng, còn trong

/usr

–

chu’o’ng trình se˜ cài d¯a˘

t).

Taˆ´t nhiên, neˆ´u nhu’ ba

n d¯o

c chı’ có Windows 95 vo´’i FAT16, thì có theˆ’ d¯eˆ’ Windows trên

phân vùng d¯aˆ`u tiên. Neˆ´u nhu’ trên máy d¯ã cài d¯a˘

t Windows NT hay có FAT32, thì moˆ

t phân

vùng FAT16 cu˜ng không thu`’a. Thu´’ nhaˆ´t, keˆ’ ca’ trong tru’o`’ng ho

’p heˆ

thoˆ

´ ng có vaˆ´n d¯eˆ`, ba

n d¯o

có theˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng tu`’ d¯ı˜a meˆ`m DOS (ta

m tho`’i khi chu’a làm quen vo´’i Linux moˆ

t cách "tu’o`’ng

taˆ

n") và thaˆ´y d¯u’o

’c ra˘`ng d¯ı˜a cu´’ng làm vieˆ

c bình thu’o`’ng. Thu´’hai, heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin FAT16 d¯u’o

’c

hoˆ˜ tro

’ trên mo

i HD

¯ H, trong d¯ó có Linux, vì theˆ

´ phân vùng này có theˆ’ phu

c vu

cho vieˆ

c trao

d¯oˆ’i taˆ

p tin giu

˜’a các heˆ

thoˆ

´ ng. Nhu’ng không nên d¯eˆ’ phân vùng này lo´’n, vì FAT16 su’’ du

không gian d¯ı˜a raˆ´t không ho

’p lý. Chính vì vaˆ

y hãy dành cho phân vùng này khoa’ng 256 hoa˘

512 Mbyte.

Nhu

˜’ng lo`’i khuyên này d¯u’a ra vo´’i gia’ thieˆ´t ra˘`ng, ba

n d¯o

c chı’ có moˆ

t d¯ı˜a cu´’ng. Neˆ´u nhu’

n d¯o

c có 2, thì vaˆ˜n su’’ du

ng d¯u’o

’c nhu

˜’ng lo`’i khuyên này, chı’ có d¯ieˆ`u phân vùng swap toˆ

´ t

ho’n d¯a˘

t trên d¯ı˜a khác vo´’i d¯ı˜a dành cho Linux. Ngu’o`’i ta nói ra˘`ng nhu’vaˆ

y ta˘ng toˆ

´ c d¯oˆ

làm vieˆ

trong Linux (cu˜ng deˆ˜ hieˆ’u vì d¯aˆ`u d¯o

c ít pha’i cha

y ho’n).

2.6 Windows NT và Linux: kho’’i d¯oˆ

ng qua OS Loader cu’a NT

2.5.2

Chu’o’ng trình d¯eˆ’ phân chia oˆ’ d¯ı˜a

Sau khi hoàn thành keˆ´t hoa

ch chia oˆ’ d¯ı˜a, caˆ`n lu

’a cho

n công cu

d¯eˆ’ d¯u’a keˆ´ hoa

ch này thành

hieˆ

n thu

’c. Chu’o’ng trình phân chia d¯ı˜a d¯u’o

’c bieˆ

´ t d¯eˆ´n nhieˆ`u nhaˆ´t là

fdisk

; trên mo

i heˆ

d¯ieˆ`u

hành d¯eˆ`u có phiên ba’n riêng cu’a chu’o’ng trình này. Và không caˆ`n gì ho’n ngoài chu’o’ng trình
này, neˆ´u nhu’phân chia oˆ’ d¯ı˜a tra˘´ng, không chu´’a baˆ´t ký du˜’lieˆ

u nào. Nhu’ng chúng ta d¯ang xem

xét tru’o`’ng ho

’p d¯ã có HD

¯ H nào d¯ó trên d¯ı˜a và caˆ`n phân chia oˆ’ d¯ı˜a mà không làm maˆ

´ t thông

tin.

fdisk

không thích ho

’p cho nhu

˜’ng mu

c d¯ích nhu’ vaˆ

Trong thành phaˆ`n các ba’n phân phoˆ

´ i Red Hat và BlackCat (raˆ´t có theˆ’ trong các ba’n

phân phoˆ

´ i khác) có chu’o’ng trình

fips

, phu

c vu

cho phân chia oˆ’ d¯ı˜a. Tuy nhiên, theo ý

kieˆ´n cu’a ngu’o`’i dùng thì không nên su’’ du

ng chu’o’ng trình này. Vì theˆ´ lo`’i khuyên cu’a tác

gia’ vo´’i ba

n d¯o

c, nhu

˜’ng ngu’o`’i dùng Linux mo´’i – neˆ´u nhu’ muoˆ

´ n phân chia la

i oˆ’ d¯ı˜a mà

không làm maˆ´t thông tin, thì hãy tìm chu’o’ng trình Partition Magic cu’a công ty Power Quest
(

http://www.powerquest.com

) và su’’ du

ng chu’o’ng trình này.

Thu´’nhaˆ´t, chu’o’ng trình này cho phép phân chia la

i oˆ’ d¯ı˜a mà không làm maˆ´t thông tin (tu´’c

là, taˆ´t ca’ nhu˜’ng cài d¯a˘

t và caˆ´u hình tru’o´’c d¯ó se˜ d¯u’o

’c ghi la

i). Khi này, không chı’ ta

o d¯u’o

’c

phân vùng mo´’i tu`’ choˆ˜ troˆ´ng trên d¯ı˜a, mà còn có theˆ’ di chuyeˆ’n các phân vùng d¯ã có theo ý
muoˆ

´ n.

Thu´’ hai, chu’o’ng trình này (thaˆ

m chí trong phiên ba’n dành cho DOS) cung caˆ´p moˆ

t giao

dieˆ

n d¯oˆ` ho

a deˆ˜ su’’ du

ng có hoˆ˜ tro

’ chuoˆ

t, và mo

i thao tác cu˜ng nhu’ thay d¯oˆ’i d¯eˆ`u thaˆ´y rõ ràng.

¯ ieˆ`u này raˆ

´ t quan tro

ng vo´’i ngu’o`’i dùng mo´’i.

Khi ta

o phân vùng caˆ`n d¯eˆ’ ý không cho ranh gio´’i giu˜’a các phân vùng ca˘´t laˆ˜n nhau.

Tác gia’ cho ra˘`ng, nhu

˜’ng thông tin d¯ã d¯u’a d¯u’ d¯eˆ’ ba

n d¯o

c laˆ

p keˆ´ hoa

ch và thu

’c hieˆ

n vieˆ

phân chia oˆ’ d¯ı˜a thành các phân vùng. Vì theˆ´ tieˆ´p theo chúng ta se˜ xem xét các phu’o’ng án cài
d¯a˘

t hai HD

¯ H trên moˆ

t máy tính.

2.6

Windows NT và Linux: kho’’i d¯oˆ

ng qua OS Loader cu’a NT

Trong phaˆ`n này, khi nói veˆ` Windows NT xin ngaˆ`m hieˆ’u ca’ Windows 2000 và NT, vì "quan
heˆ

" cu’a chúng d¯oˆ

´ i vo´’i vieˆ

c cài d¯a˘

t Linux hoàn toàn gioˆ

´ ng nhau. Chúng ta gia’ thieˆ´t là Windows

NT d¯ã d¯u’o

’c cài vào phân vùng

/dev/hda2

(neˆ´u nhu’ ba

n d¯o

c nho´’,

/dev/hda1

se˜ dành cho

phân vùng FAT16). Neˆ´u HD

¯ H Windows NT d¯ã d¯u’o

’c cài d¯a˘

t, nghı˜a là trình kho’’i d¯oˆ

ng OS

Loader cu˜ng d¯ã d¯u’o

’c cài d¯a˘

t. Và nhu’theˆ´ có theˆ’ su’’du

ng chu’o’ng trình này d¯eˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng Linux.

Tác gia’ hy vo

ng ra˘`ng ba

n d¯o

c d¯ã sao lu’u nhu˜’ng thông tin có giá tri

cu’a mình. Các bu’o´’c cài

d¯a˘

t có theˆ’ mô ta’ nhu’ sau:

1. Neˆ´u nhu’ ba

n d¯o

c chu’a cài d¯a˘

t Linux bao gio`’, thì tru’o´’c khi ba˘´t d¯aˆ`u caˆ`n chuaˆ’n bi

d¯ı˜a

meˆ`m kho’’i d¯oˆ

ng và phu

c hoˆ`i Windows NT. D

¯ eˆ’ ta

o d¯ı˜a meˆ`m kho’’i d¯oˆ

ng chı’ caˆ`n d¯i

ng la

i d¯ı˜a meˆ`m, roˆ`i sao chép lên d¯ó các taˆ

p tin ntldr, ntdetect.com và boot.ini tu`’ thu’

c goˆ

´ c cu’a oˆ’ d¯ı˜a kho’’i d¯oˆ

ng NT. Chu’o’ng trình ta

o d¯ı˜a phu

c hoˆ`i Windows 2000/XP có

theˆ’ cha

y tu`’ trình d¯o’n heˆ

thoˆ

´ ng (leˆ

nh Backup trong Start/Program/Accessories).

2. Dùng chu’o’ng trình Partition Magic d¯eˆ’ laˆ´y moˆ

t phaˆ`n d¯ı˜a troˆ

´ ng và tu`’d¯ó ta

o ra phân vùng

vo´’i da

ng ext2(3) (heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin Linux) và phân vùng swap. Cách tính kích thu’o´’c cu’a

chúng d¯ã nói o’’ trên.

3. Cài d¯a˘

t Linux theo chı’ daˆ˜n cu’a ba’n phân phoˆ

´ i. Trong khi cài d¯a˘

t caˆ`n chú ý d¯eˆ´n nhu˜’ng

d¯ieˆ’m sau:

Cài d¯a˘

t HD

¯ H Linux trên cùng máy tính vo

´’i Windows

• thu´’ nhaˆ´t, trong quá trình cài d¯a˘

t nhaˆ´t d¯i

nh pha’i ta

o ra các d¯ı˜a meˆ`m kho’’i d¯oˆ

Linux. Tu´’c là caˆ`n tra’ lo`’i "Yes, make a BOOT DISK" (hay tu’o’ng tu

’ theˆ

´ , tùy thuoˆ

vào ba’n phân phoˆ

´ i) khi d¯u’o

’c ho’i có ta

o d¯ı˜a meˆ`m kho’’i d¯oˆ

ng hay không. D

¯ ı˜a meˆ`m

này se˜ d¯u’o

’c dùng d¯eˆ

´ n o’’ sau. Ngoài ra, có theˆ’ su’’ du

ng d¯ı˜a meˆ`m này d¯eˆ’ kho’’i d¯oˆ

Linux. D

¯ ây cu˜ng là moˆ

t phu’o’ng án kho’’i d¯oˆ

ng, và ho’n nu˜’a khác vo´’i d¯ı˜a meˆ`m kho’’i

d¯oˆ

ng DOS, sau khi kho’’i d¯oˆ

ng heˆ

thoˆ

´ ng không còn yêu caˆ`u d¯ı˜a meˆ`m nu˜’a, có theˆ’

bo’ nó ra kho’i oˆ’, su’’ du

ng oˆ’ d¯eˆ’ d¯o

c các d¯ı˜a meˆ`m khác. Tuy nhiên cách kho’’i d¯oˆ

này cu˜ng có d¯ieˆ`u tieˆ

n, vì theˆ´ không nên su’’du

ng thu’o`’ng xuyên. Chı’ su’’du

ng trong

tru’o`’ng ho

’p "baˆ

´ t d¯a˘´c dı˜". D

¯ ı˜a meˆ`m này còn caˆ`n thieˆ

´ t cho caˆ´u hình d¯eˆ’ kho’’i d¯oˆ

nhieˆ`u HD

¯ H.

• thu´’ hai, khi cài d¯a˘

t Linux caˆ`n cài LILO vào sector d¯aˆ`u tiên cu’a phân vùng dành

cho thu’ mu

c goˆ

´ c (/) cu’a Linux, chu´’ không pha’i vào sector kho’’i d¯oˆ

ng chính cu’a

d¯ı˜a (MBR). Chúng ta gia’ thieˆ´t Linux d¯u’o

’c cài vào phân vùng

/dev/hda3

. Nhu’

vaˆ

y LILO se˜ d¯u’o

’c cài vào sector d¯aˆ`u tiên cu’a

/dev/hda3

Theo nguyên ta˘´c, neˆ´u nhu’ba

n d¯o

c cài LILO vào MBR, thì không pha’i mo

i thu´’d¯ã ho’ng

heˆ´t. Keˆ´t qua’ cuoˆ

´ i cùng (kho’’i d¯oˆ

ng qua NT Loader) vaˆ˜n có theˆ’ d¯a

t d¯u’o

’c nhu’ng caˆ`n bo’

ra moˆ

t chút công su´’c. Vaˆ´n d¯eˆ` o’’ choˆ˜, d¯i

nh da

ng MBR ta

o bo’’i LILO và Windows (DOS)

khác nhau. Vì theˆ´ neˆ´u ba

n d¯o

c cài LILO vào MBR, thì caˆ`u phu

c hoˆ`i la

i MBR cu’a

Windows. Tác gia’ cu˜ng se˜ nói cách phu

c hoˆ`i, nhu’ng toˆ´t ho’n heˆ´t là ba

n d¯o

c cài LILO

ngay laˆ

p tu´’c vào sector d¯aˆ`u tiên cu’a phân vùng d¯ã cài Linux.

4. Sau khi cài d¯a˘

t xong, kho’’i d¯oˆ

ng Linux ba˘`ng d¯ı˜a meˆ`m (neˆ´u nhu’ ba

n d¯o

c cài LILO vào

phân vùng cu’a Linux và không d¯oˆ

ng gì d¯eˆ´n MBR, thì d¯ây là kha’ na˘ng duy nhaˆ´t).

5. Sao chép sector kho’’i d¯oˆ

ng cu’a Linux vào moˆ

t taˆ

p tin; taˆ

p tin này se˜ caˆ`n d¯eˆ’ trình kho’’i

d¯oˆ

ng Windows NT/2000 có theˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng Linux. Vieˆ

c sao chép thu

’c hieˆ

n nhu’sau: d¯aˆ`u

tiên ga˘´n moˆ

t d¯ı˜a meˆ`m tra˘´ng (mo´’i mua thì càng toˆ´t),

kênh giao tác

[root]# mount -t vfat /dev/fd0 /mnt/floppy

chuyeˆ’n vào thu’ mu

c /mnt/floppy

kênh giao tác

[root]# cd /mnt/floppy

và thu

’c hieˆ

n câu leˆ

kênh giao tác

[root]# dd if=/dev/hda3 of=/mnt/floppy/bootsect.lnx bs=512 count=1

d¯eˆ’ghi noˆ

i dung sector kho’’i d¯oˆ

ng cu’a d¯ı˜a

/dev/hda3

vào taˆ

p tin

/mnt/floppy/bootsect.lnx

6. Tieˆ´p theo caˆ`n kho’’i d¯oˆ

ng la

i d¯eˆ’ vào Windows NT, ba˘`ng câu leˆ

nh:

Ghi chú: neˆ´u d¯ı˜a C: (/dev/hda1) có d¯i

nh da

ng FAT, thì có theˆ’ ta

o taˆ

p tin bootsect.lnx trong thu’mu

c goˆ

´ c cu’a

d¯ı˜a C:. Tác gia’ không bieˆ´t (chu’a thu’’) có theˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng không caˆ`n d¯ı˜a meˆ`m không, neˆ´u phân vùng chính d¯aˆ`u

tiên có d¯i

nh da

ng NTFS. Tuy nhiên o’’ d¯ây cu˜ng không có vaˆ´n d¯eˆ` gì, chı’ caˆ`n sao chép sector kho’’i d¯oˆ

ng qua d¯ı˜a

meˆ`m nhu’ d¯ang trình bày. Ta

m tho`’i nhân Linux còn chu’a hoˆ˜ tro

’ toˆ

´ t vieˆ

c ghi lên phân vùng NTFS.

2.6 Windows NT và Linux: kho’’i d¯oˆ

ng qua OS Loader cu’a NT

kênh giao tác

[root]# shutdown -h now

Vì MBR chu’a có gì thay d¯oˆ’i, nên Windows NT se˜ kho’’i d¯oˆ

ng. Trong NT caˆ`n sao chép

taˆ

p tin bootsect.lnx vào thu’ mu

c goˆ

´ c cu’a d¯ı˜a C:, hay chính xác ho’n là vào thu’mu

c goˆ

´ c

cu’a phân vùng mà tu`’ d¯ó kho’’i d¯oˆ

ng Windows NT. D

¯ ây có theˆ’ là phân vùng FAT16 hay

phân vùng NTFS. D

¯ a˘

c d¯ieˆ’m d¯eˆ’ nhaˆ

n ra phân vùng này là hai taˆ

p tin ntldr và boot.init

chu´’a trong d¯ó (nhu˜’ng taˆ

p tin này có theˆ’ aˆ’n!). Taˆ

p tin bootsect.lnx có theˆ’ d¯a˘

t thuoˆ

c tính

chı’ d¯o

c (read-only).

7. Sau d¯ó tìm taˆ

p tin boot.ini và thêm vào dòng sau:

C:\bootsect.lnx="LINUX"

(taˆ´t nhiên, trong daˆ´u ngoa˘

c kép ba

n d¯o

c có theˆ’ d¯a˘

t tên baˆ´t ky`.)

8. Vieˆ

c còn la

i là kho’’i d¯oˆ

ng la

i máy tính moˆ

t laˆ`n nu˜’a, và trong trình d¯o’n cho

n heˆ

d¯ieˆ`u

hành se˜ có LINUX. Neˆ´u cho

n LINUX, thì LILO se˜ d¯u’o

’c cha

y và sau d¯ó nó (LILO) se˜

p Linux.

Còn bây gio`’ chúng ta se˜ xem xét tru’o`’ng ho

’p ba

n d¯o

c (do vô tình hay coˆ

´ ý) cài d¯a˘

t LILO

vào ba’n ghi kho’’i d¯oˆ

ng chính cu’a d¯ı˜a (Master Boot Record, MBR). Trong tru’o`’ng ho

’p này ba’n

ghi kho’’i d¯oˆ

ng Windows NT (hay 2000) se˜ bi

xóa, và vieˆ

c kho’’i d¯oˆ

ng Windows NT (bu’o´’c thu´’

6 o’’ trên) là không theˆ’. Neˆ´u nhu’ ba

n d¯o

c vaˆ˜n còn muoˆ

´ n su’’ du

ng trình kho’’i d¯oˆ

ng OS Loader

cu’a NT, chu´’ không muoˆ´n dùng LILO, thì nhu˜’ng bu’o´’c trên có thay d¯oˆ’i moˆ

t chút: thay cho

bu’o´’c thu´’ 6 caˆ`n làm các thao tác sau.

1. Kho’’i d¯oˆ

ng Windows NT tu`’ d¯ı˜a meˆ`m kho’’i d¯oˆ

ng (d¯ã ta

o tru’o´’c khi cài d¯a˘

t Linux, neˆ´u

không có thì ba

n d¯o

c caˆ`n tìm moˆ

t máy khác d¯ang cha

y Windows NT roˆ`i ta

o). Trong

trình d¯o’n (thu

’c d¯o’n) cu’a trình kho’’i d¯oˆ

ng caˆ`n cho

n leˆ

nh Recover, roˆ`i cho

n cheˆ´ d¯oˆ

Command mode. Sau d¯ó d¯a˘ng nhaˆ

p vào tài khoa’n nhà qua’n tri

(administrator).

2. Phu

c hoˆ`i la

i ba’n ghi kho’’i d¯oˆ

ng chính cu’a d¯ı˜a. Su’’ du

ng câu leˆ

nh fdisk /mbr. Tác gia’

dùng leˆ

nh này thành công, ma˘

c dù trong moˆ

t soˆ

´ bài báo nói cách phu

c hoˆ`i MBR nhu’

vaˆ

y không pha’i lúc nào cu˜ng làm vieˆ

c. Trong Windows 2000 có các leˆ

nh chuyên dùng

fixboot và fixmbr (cha

y tu`’ console phu

c hoˆ`i heˆ

thoˆ

´ ng). Cha

y hai leˆ

nh này theo thu´’ tu

’

d¯ã chı’ ra. Sau d¯ó Windows 2000 se˜ kho’’i d¯oˆ

ng bình thu’o`’ng.

3. Kho’’i d¯oˆ

ng la

i máy tính tu`’ d¯ı˜a meˆ`m kho’’i d¯oˆ

ng Linux và d¯a˘ng nhaˆ

p vào heˆ

thoˆ

´ ng vo´’i

quyeˆ`n ngu’o`’i dùng root.

4. Nhaˆ

p leˆ

cd /etc

và mo’’ taˆ

p tin

lilo.conf

. O

’’ d¯aˆ`u taˆ

p tin này có liên keˆ´t d¯eˆ´n phân

vùng kho’’i d¯oˆ

ng theo ma˘

c d¯i

nh, ví du

/dev/hda

5. Dùng baˆ´t ky` trình soa

n tha’o nào, ví du

, CoolEdit cu’a Midnight Commander, d¯eˆ’ thay

theˆ´ giá tri

này thành phân vùng d¯ã cài Linux lên (chính xác ho’n là thành phân vùng

d¯u’o

’c ga˘´n nhu’ goˆ

´ c (/) cu’a Linux). Neˆ´u Linux d¯u’o

’c cài vào phân vùng

/dev/hda3

, thì

caˆ`n ghi cái d¯ó, tu´’c là thay theˆ´

/dev/hda

thành

/dev/hda3

. Neˆ´u nhu’ ba

n d¯o

c không

nho´’ d¯ã cài Linux vào d¯âu, thì hãy cha

y câu leˆ

mount

và tìm keˆ´t qua’ tu’o’ng tu

’ nhu’

có nghı˜a là tìm phân vùng d¯ã ga˘´n vào thu’ mu

c goˆ

´ c /, trong ví du

này là /dev/hda3

Cài d¯a˘

t HD

¯ H Linux trên cùng máy tính vo

´’i Windows

kênh giao tác

/dev/hda3 on / type reiserfs (rw)

6. Cha

y leˆ

/sbin/lilo

d¯eˆ’ ghi trình kho’’i d¯oˆ

ng vào phân vùng /dev/hda3 (caˆ`n cha

leˆ

lilo

không có tham soˆ

´ ). Se˜ có ca’nh báo veˆ` vieˆ

c phân vùng không pha’i là d¯aˆ`u

tiên trên d¯ı˜a. D

¯ ây chính là d¯ieˆ`u chúng ta caˆ`n, ba’n ghi kho’’i d¯oˆ

ng cu’a Windows d¯u’o

’c giu

˜’

nguyên ve

7. Thu

’c hieˆ

n các bu’o´’c 6-8 nhu’ o’’ trên.

Deˆ˜ dàng d¯oán ra ra˘`ng, "quy trình" phu´’c ta

p vo´’i hai laˆ`n kho’’i d¯oˆ

ng la

i chı’ d¯eˆ’ chuyeˆ’n sector

kho’’i d¯oˆ

ng Linux tu`’ MBR vào sector d¯aˆ`u tiên cu’a phân vùng dành cho Linux, và phu

c hoˆ`i

MBR cu’a Windows.

Quá trình cài d¯a˘

t Linux keˆ´t thúc o’’ d¯ây. Ba

n d¯o

c d¯ã có theˆ’ cho

n HD

¯ H se˜ kho’’i d¯oˆ

ng và d¯ieˆ`u

khieˆ’n máy tính cu’a mình.

2.7

Su’’ du

ng trình kho’’i d¯oˆ

ng LILO

2.7.1

Cài d¯a˘

t và caˆ

´ u hình LILO

Nhu’ d¯ã nói trong phaˆ`n lu

’a cho

n chu’o’ng trình kho’’i d¯oˆ

ng, neˆ´u trên máy d¯ã cài Windows 98

vo´’i heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin FAT16, thì lu

’a cho

n toˆ

´ t ho’n cho trình kho’’i d¯oˆ

ng là chu’o’ng trình có trong

thành phaˆ`n cu’a mo

i ba’n phân phoˆ

´ i HD

¯ H Linux – LILO (LInux LOader).

Gioˆ

´ ng nhu’ tru’o`’ng ho

’p Windows NT, chúng ta se˜ d¯u’a ra các bu’o´’c caˆ`n thu

’c hieˆ

n d¯eˆ’ có theˆ’

kho’’i d¯oˆ

ng nhieˆ`u HD

¯ H.

1. Tru’o´’c khi cài d¯a˘

t Linux hãy chuaˆ’n bi

d¯ı˜a meˆ`m kho’’i d¯oˆ

ng Windows.

2. Dùng chu’o’ng trình Partition Magic d¯eˆ’ laˆ´y phaˆ`n không gian d¯ı˜a còn troˆ´ng và trên d¯ó

o ra moˆ

t phân vùng ext2(3) (heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin Linux) và moˆ

t phân vùng swap. Cách

chia oˆ’ d¯ı˜a d¯ã nói o’’ trên. Neˆ´u dung lu’o

’ng oˆ’ d¯ı˜a cu´’ng vu’o

’t quá 8,4 Gbyte thì hãy d¯o

c ky˜

các phaˆ`n

2.3

và

2.5

3. Cài d¯a˘

t Linux theo chı’ daˆ˜n d¯i kèm vo´’i ba’n phân phoˆ´i. Caˆ`n nho´’ ra˘`ng, neˆ´u ba

n muoˆ

´ n su’’

ng trình kho’’i d¯oˆ

ng LILO, thì trong quá trình cài da˘

t Linux caˆ`n cho

n phu’o’ng án cài

LILO vào ba’n ghi kho’’i d¯oˆ

ng chính (Master Boot Record). Ta

o các d¯ı˜a meˆ`m kho’’i d¯oˆ

theo nguyên ta˘´c là không ba˘´t buoˆ

c, nhu’ng tác gia’ khuyên ba

n d¯o

c nên làm.

4. Bu’o´’c tieˆ´p theo caˆ`n caˆ´u hình LILO d¯eˆ’ có theˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng các HD

¯ H theo lu

’a cho

n. LILO

d¯u’o

’c caˆ

´ u hình ba˘`ng taˆ

p tin

/etc/lilo.conf

và câu leˆ

/sbin/lilo

. Câu leˆ

nh này

dùng d¯eˆ’ cài d¯a˘

t (hay cài d¯a˘

t la

i) LILO.

Chúng ta xem xét moˆ

t ví du

nho’ cu’a taˆ

p tin caˆ´u hình LILO. Trong ví du

này chúng

ta se˜ coi nhu’ thieˆ´t bi

/dev/hda1

là phân vùng vo´’i DOS/Windows, còn phân vùng

Ghi chú. Trình kho’’i d¯oˆ

ng LILO không ba˘´t buoˆ

c pha’i cài d¯a˘

t vào ba’n ghi kho’’i d¯oˆ

ng chính cu’a d¯ı˜a, LILO

có theˆ’ na˘`m o’’ ba’n ghi kho’’i d¯oˆ

ng cu’a phân vùng chính d¯u’o

’c kích hoa

t và chu´’a thu’ mu

c goˆ

´ c cu’a Linux hoa˘

c thaˆ

chí trên phân vùng lôgíc trong phân vùng mo’’ roˆ

ng. Trong tru’o`’ng ho

’p d¯ó MBR caˆ`n pha’i có kha’ na˘ng na

p LILO,

ví du

khi MBR là trình kho’’i d¯oˆ

ng cu’a MS-DOS hay Windows. Tuy nhiên tác gia’ chu’a nhìn thaˆ´y su

’ caˆ`n thieˆ

´ t

cu’a u´’ng du

ng này (neˆ´u d¯ã cho

n LILO làm trình kho’’i d¯oˆ

ng chính thì hãy su’’ du

ng cho "tro

n boˆ

"), vì theˆ´ chúng ta

se˜ không xem xét d¯eˆ´n.

2.7 Su’’ du

ng trình kho’’i d¯oˆ

ng LILO

/dev/hda2

chu´’a Linux. Trong tru’o`’ng ho

’p d¯ó

/etc/lilo.conf

có da

ng gaˆ`n nhu’

kênh giao tác

boot = /dev/hda2

compact

delay = 50

# message = /boot/bootmesg.txt

root = current

image = /boot/vmlinuz-2.4.22

label = linux

read-only

other = /dev/hda1

table = /dev/hda

label = dos

Vài lo`’i gia’i thích cho ví du

: Dòng

boot

cho bieˆ´t thieˆ´t bi

kho’’i d¯oˆ

ng.

Dòng

compact

baˆ

t cheˆ´ d¯oˆ

nén taˆ

p tin map – taˆ

p tin chu´’a d¯a˘

c tính cu’a nhân d¯u’o

’c kho’’i

d¯oˆ

ng; tính na˘ng (nén) này ta˘ng toˆ

´ c d¯oˆ

cu’a kho’’i d¯oˆ

ng d¯aˆ`u.

Câu leˆ

message

dùng d¯eˆ’ d¯u’a ra thông báo theo ý muoˆ´n khi kho’’i d¯oˆ

ng.

Ba˘´t d¯aˆ`u tu`’ dòng

image

là các phaˆ`n nho’ cu’a taˆ

p tin caˆ´u hình, moˆ˜i phaˆ`n tu’o’ng u´’ng vo´’i

moˆ

t heˆ

d¯ieˆ`u hành se˜ kho’’i d¯oˆ

ng theo lu

’a cho

n cu’a ngu’o`’i dùng. Trong moˆ˜i phaˆ`n nhu’vaˆ

có moˆ

t dòng

label

. Trên dòng này ghi tên caˆ`n nhaˆ

p vào daˆ´u nha˘´c LILO hay tên se˜

hieˆ’n thi

trong trình d¯o’n cu’a LILO d¯eˆ’ có theˆ’ cho

n HD

¯ H muoˆ

´ n kho’’i d¯oˆ

ng. Neˆ´u nhu’ tên

không d¯u’o

’c nhaˆ

p sau khoa’ng tho`’i gian chı’ trên dòng

delay

(tính theo phaˆ`n mu’o`’i giây

– caˆ`n nhân vo´’i 0,1 giây), thì se˜ kho’’i d¯oˆ

ng HD

¯ H theo ma˘

c d¯i

nh. Trong ví du

này, se˜

kho’’i d¯oˆ

ng Linux theo ma˘

c d¯i

nh, vì phaˆ`n caˆ´u hình tu’o’ng u´’ng vo´’i Linux na˘`m d¯aˆ`u tiên

trong taˆ

p tin. Có theˆ’ chı’ ra heˆ

d¯ieˆ`u hành d¯u’o

’c kho’’i d¯oˆ

ng theo ma˘

c d¯i

nh khi thêm moˆ

dòng có da

default=dos

, tu´’c là su’’ du

ng tên d¯ã d¯a˘

t trên dòng

label

Dòng

table=<device>

cho bieˆ´t tên thieˆ´t bi

chu´’a ba’ng phân chia d¯ı˜a. LILO se˜ không

d¯u’a thông tin veˆ` phân chia d¯ı˜a cho heˆ

d¯ieˆ`u hành d¯u’o

’c kho’’i d¯oˆ

ng neˆ´u bieˆ´n này không

d¯u’o

’c d¯u’a ra. (Moˆ

t soˆ

´ heˆ

d¯ieˆ`u hành có công cu

khác d¯eˆ’ xác d¯i

nh là d¯ã d¯u’o

’c kho’’i d¯oˆ

tu`’phân vùng nào.) D

¯ u`’ng quên ra˘`ng, caˆ`n thu

’c hieˆ

n câu leˆ

/sbin/lilo

, sau khi thay

d¯oˆ’i chı’ daˆ˜n d¯eˆ´n ba’ng phân chia d¯ı˜a, tu´’c là thay d¯oˆ’i bieˆ´n

table

. Neˆ´u d¯a˘

t dòng (go

là phaˆ`n nho’ thì toˆ

´ t ho’n)

other = /dev/hda1

trong taˆ

p tin

/etc/lilo.conf

, thì

trong thu’mu

c goˆ

´ c cu’a d¯ı˜a

/dev/hda1

(d¯ı˜a C: trong heˆ

thoˆ

´ ng thuaˆ

t ngu

˜’Microsoft) caˆ`n

có trình kho’’i d¯oˆ

ng phu

(không pha’i là chính). Trên moˆ

t máy cu’a tác gia’ o’’ d¯ó na˘`m trình

kho’’i d¯oˆ

ng NT Loader (vì Windows NT d¯u’o

’c cài d¯a˘

t tru’o´’c Linux), và LILO kho’’i d¯oˆ

thành công Windows NT. Chı’ caˆ`n d¯a˘

t tho`’i gian cho`’ kho’’i d¯oˆ

ng trong taˆ

p tin boot.ini

ba˘`ng không, d¯eˆ’ không thaˆ´y trình d¯o’n kho’’i d¯oˆ

ng cu’a NT Loader. Tuy nhiên, neˆ´u vì moˆ

lý do nào d¯ó ba

n muoˆ

´ n thaˆ´y trình d¯o’n này thì giá tri

timeout trong taˆ

p tin boot.ini caˆ`n

d¯a˘

t khác không (tho`’i gian cho`’ d¯u’o

’c tính theo giây). D

¯ ieˆ`u này có theˆ’ caˆ`n thieˆ

´ t khi muoˆ´n

kho’’i d¯oˆ

ng ca’ Windows 98 tu`’ trình d¯o’n cu’a NT Loader (trong tru’o`’ng ho

’p này se˜ có 3

¯ H: Linux, Windows NT và Windows 98, trong trình d¯o’n cu’a LILO neˆ

´ u cho

n dos

thì se˜ hieˆ

n ra trình d¯o’n cu’a NT Loader roˆ`i tu`’ d¯ó cho

n moˆ

t trong hai HD

¯ H Windows d¯eˆ’

kho’’i d¯oˆ

ng).

Neˆ´u ba

n d¯o

c muoˆ

´ n kho’’i d¯oˆ

ng Windows tru

’c tieˆ

´ p tu`’ LILO, thì hãy thêm phaˆ`n nho’ sau

vào

/etc/lilo.conf

Cài d¯a˘

t HD

¯ H Linux trên cùng máy tính vo

´’i Windows

kênh giao tác

other = /boot/bootsect.dos

label = win

trong d¯ó bootsect.dos laˆ´y tu`’ thu’ mu

c goˆ

´ c cu’a oˆ’ d¯ı˜a chu´’a NT Loader.

5. Sau khi su’’a xong taˆ

p tin

/etc/lilo.conf

theo ý muoˆ

´ n, caˆ`n cha

y câu leˆ

/sbin/lilo

d¯eˆ’ nhu˜’ng thay d¯oˆ’i có hieˆ

u lu

’c. Câu leˆ

nh này (trong tài lieˆ

u hu’o´’ng daˆ˜n go

i là map-

installer) cài d¯a˘

t trình kho’’i d¯oˆ

ng phu

, mà se˜ d¯u’o

’c kích hoa

t trong laˆ`n kho’’i d¯oˆ

ng tieˆ´p

theo. Tru’o´’c khi cha

/sbin/lilo

d¯eˆ’ thay d¯oˆ’i bu’o´’c kho’’i d¯oˆ

ng, hãy thu

’c hieˆ

n câu leˆ

này vo´’i tham soˆ´

-t

. Khi có tham soˆ

´ này se˜ thu

’c hieˆ

n taˆ´t ca’ các thu’ tu

c cài d¯a˘

t trình

kho’’i d¯oˆ

ng, tru`’vieˆ

c thay d¯oˆ’i taˆ

p tin map, ba’n ghi sector kho’’i d¯oˆ

ng, và ba’ng phân chia oˆ’

d¯ı˜a, tu´’c là chı’ cha

y thu’’ caˆ´u hình mo´’i. Neˆ´u cho thêm tùy cho

-v

, thì ba

n d¯o

c se˜ d¯u’o

’c

bieˆ´t thêm thông tin chi tieˆ´t veˆ` nhu˜’ng gì leˆ

/sbin/lilo

se˜ thu

’c hieˆ

Khi

/sbin/lilo

ghi d¯è noˆ

i dung mo´’i lên sector kho’’i doˆ

ng, thì noˆ

i dung cu˜ cu’a

sector này se˜ tu

’ d¯oˆ

ng d¯u’o

’c ghi nho´’ vào moˆ

t taˆ

p tin. Theo ma˘

c d¯i

nh d¯ó là taˆ

p tin

/boot/boot.NNNN

, trong d¯ó NNNN tu’o’ng u´’ng vo´’i soˆ´ cu’a thieˆ´t bi

, ví du

, 0300 –

tu’o’ng u´’ng

/dev/hda

, 0800 –

/dev/sda

, v.v. . . Neˆ´u taˆ

p tin này d¯ã có trên d¯ı˜a, thì nó

không bi

ghi d¯è lên. Tuy nhiên có theˆ’ d¯a˘

t moˆ

t tên khác d¯e’ ghi sector kho’’i d¯oˆ

ng, không

nhaˆ´t thieˆ´t pha’i dùng

/boot/boot.NNNN

Taˆ

p tin

/boot/boot.NNNN

có theˆ’ su’’ du

ng d¯eˆ’ phu

c hoˆ`i noˆ

i dung cu˜ cu’a sector kho’’i

d¯oˆ

ng, neˆ´u không còn cách phu

c hoˆ`i nào khác d¯o’n gia’n ho’n. Câu leˆ

nh d¯eˆ’ thu

’c hieˆ

n có

ng:

kênh giao tác

[root:~#] dd if=/boot/boot.0300 of=/dev/hda bs=446 count=1

hay

kênh giao tác

[root:~#] dd if=/boot/boot.0800 of=/dev/hda bs=446 count=1

(bs=446 vì chı’ phu

c hoˆ`i chu’o’ng trình kho’’i d¯oˆ

ng, và không d¯oˆ

ng gì d¯eˆ´n ba’ng phân chia

d¯ı˜a).

Cu˜ng có theˆ’ phu

c hoˆ`i MBR cu˜ khi caˆ`n thieˆ´t ba˘`ng câu leˆ

/sbin/lilo

vo´’i tùy cho

-u

. Nhu’ng caˆ`n bieˆ´t ra˘`ng, câu leˆ

nh này chı’ làm vieˆ

c d¯úng vo´’i d¯ieˆ`u kieˆ

n là thu’mu

c LILO

(tu´’c là

/boot

) không thay d¯oˆ’i keˆ’ tu`’ khi cài d¯a˘

MBR cu’a MS-DOS có theˆ’ d¯u’o

’c phu

c hoˆ`i ba˘`ng cách kho’’i d¯oˆ

ng vào DOS tu`’ d¯ı˜a meˆ`m

(CD) roˆ`i cha

y câu leˆ

nh fdisk /mbr (xem trên). Leˆ

nh này chı’ thay d¯oˆ’i mã chu’o’ng trình

kho’’i d¯oˆ

ng na˘`m trong MBR, mà không thay d¯oˆ’i ba’ng phân chia d¯ı˜a.

6. Sau khi cài d¯a˘

t la

i trình kho’’i d¯oˆ

ng caˆ`n kho’’i d¯oˆ

ng la

i máy tính và thu’’ các phu’o’ng án

kho’’i d¯oˆ

ng khác nhau d¯eˆ’ kieˆ’m tra.

¯ eˆ’ keˆ

´ t thúc phaˆ`n nói veˆ` LILO này chúng ta se˜ xem xét vài khó kha˘n có theˆ’ xuaˆ´t hieˆ

n khi

su’’ du

ng LILO, và cách kha˘´c phu

c (neˆ´u có theˆ’).

Khi LILO d¯u’o

’c na

p, nó d¯u’a ra màn hình tu`’ "LILO". Khi này moˆ˜i chu˜’ cái bieˆ’u thi

’ keˆ

´ t

thúc moˆ

t hành d¯oˆ

ng nào d¯ó hay keˆ´t thúc moˆ

t bu’o´’c na

p LILO. Neˆ´u kho’’i d¯oˆ

ng bi

ngu’ng

giu

˜’a chu`’ng, thì qua soˆ

´ chu˜’ cái d¯u’a ra có theˆ’ nhaˆ

n d¯i

nh veˆ` nguyên nhân xuaˆ´t hieˆ

n vaˆ´n d¯eˆ`.

2.7 Su’’ du

ng trình kho’’i d¯oˆ

ng LILO

• Không chu

˜’cái nào hieˆ

n ra – không có phaˆ`n nào cu’a LILO d¯u’o

’c na

p. Hoa˘

c LILO không

d¯u’o

’c cài d¯a˘

t, hoa˘

c phân vùng chu´’a LILO chu’a d¯u’o

’c kích hoa

• L [mã loˆ˜i] – trình kho’’i d¯oˆ

ng chính d¯ã d¯u’o

’c na

p và d¯ã cha

y (tu´’c là d¯ã nhaˆ

n d¯u’o

’c quyeˆ`n

d¯ieˆ`u khieˆ’n), nhu’ng nó không theˆ’ na

p trình kho’’i d¯oˆ

ng phu

. Mã loˆ˜i hai ký tu

’ cho bieˆ

´ t

nguyên nhân cu

theˆ’ cu’a vaˆ´n d¯eˆ` (cách gia’i mã caˆ`n tìm trong tài lieˆ

u ky˜ thuaˆ

t cu’a LILO).

Thông thu’o`’ng thì vaˆ´n d¯eˆ` na’y sinh do oˆ’ d¯ı˜a xaˆ´u (có khuyeˆ´t taˆ

t) hay không d¯a˘

t d¯úng caˆ´u

trúc hình ho

c cu’a d¯ı˜a. Neˆ´u LILO không du`’ng la

i o’’ d¯ây, mà tieˆ´p tu

c d¯u’a ra moˆ

t chuoˆ˜i

vô taˆ

n các mã loˆ˜i, thì vaˆ´n d¯eˆ` thu’o`’ng deˆ˜ gia’i quyeˆ´t.

• LI – trình kho’’i d¯oˆ

ng chính d¯ã na

p d¯u’o

’c trình kho’’i d¯oˆ

ng phu

, nhu’ng không cha

y d¯u’o

’c

nó. Có theˆ’ là loˆ˜i d¯u’a caˆ´u trúc hình ho

c cu’a d¯ı˜a, hoa˘

c taˆ

p tin

boot/boot.b

di chuyeˆ’n

mà ngu’o`’i dùng quên không cha

/sbin/lilo

• LIL — trình kho’’i d¯oˆ

ng phu

d¯ã d¯u’o

’c cha

y, nhu’ng nó không theˆ’ na

p ba’ng mô ta’ tu`’ taˆ

tin map. Nguyên nhân thu’o`’ng do khuyeˆ´t taˆ

t cu’a oˆ’ d¯ı˜a hoa˘

c không d¯u’a d¯úng caˆ´u trúc

hình ho

c cu’a d¯ı˜a.

• LIL? – trình kho’’i d¯oˆ

ng phu

d¯ã d¯u’o

’c na

p vào d¯i

a chı’ không d¯úng. Thông thu’o`’ng do loˆ˜i

d¯u’a ra caˆ´u trúc hình ho

c cu’a d¯ı˜a hoa˘

c taˆ

p tin

/boot/boot.b

di chuyeˆ’n mà ngu’o`’i

dùng quên không cha

/sbin/lilo

• LIL- – ba’ng mô ta’ trong taˆ

p tin map bi

phá hu’y. Thông thu’o`’ng do loˆ˜i d¯u’a ra caˆ´u trúc

hình ho

c cu’a d¯ı˜a hoa˘

c taˆ

p tin

/boot/boot.b

di chuyeˆ’n mà ngu’o`’i dùng quên không

cha

/sbin/lilo

• LILO – taˆ´t ca’ các phaˆ`n cu’a LILO d¯u’o

’c na

p thành công.

2.7.2

Cài d¯a˘

t các heˆ

d¯ieˆ`u hành khác sau Linux

Khi cài d¯a˘

t MS-DOS và Windows 95/98, trình kho’’i d¯oˆ

ng cu’a chúng (không phu

thuoˆ

c vào ý

muoˆ

´ n cu’a ba

n d¯o

c) d¯u’o

’c ghi vào Master Boot Record (MBR), và daˆ

´ u kích hoa

t trong ba’ng

phân vùng se˜ d¯u’o

’c chuyeˆ’n sang phân vùng MS-DOS (Windows 95/98). Mà trình kho’’i d¯oˆ

MS-DOS và Windows 95/98 chı’ "bieˆ´t" chuyeˆ’n quyeˆ`n d¯ieˆ`u khieˆ’n cho sector d¯aˆ`u tiên cu’a
phân vùng kích hoa

t. Nhu’ theˆ´, neˆ´u nhu’ ba

n d¯o

c d¯aˆ`u tiên cài d¯a˘

t Linux, và sau d¯ó mo´’i cài d¯a˘

Windows 95/98 hay MS-DOS, thì Linux se˜ không theˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng. Có theˆ’ phu

c hoˆ`i la

i LILO

ba˘`ng cách cha

y leˆ

/sbin/lilo

(neˆ´u LILO d¯u’o

’c cài vào MBR), hoa˘

c kích hoa

t phân vùng

chu´’a LILO (neˆ´u LILO d¯u’o

’c cài vào phân vùng chính).

Khi có vaˆ´n d¯eˆ` sau khi cài d¯a˘

t moˆ

t heˆ

d¯ieˆ`u hành khác sau Linux, thu’o`’ng có theˆ’ gia’i quyeˆ´t

ba˘`ng cách kho’’i d¯oˆ

ng vào Linux ba˘`ng d¯ı˜a meˆ`m kho’’i d¯oˆ

ng, su’’a la

i taˆ

p tin caˆ´u hình LILO (thêm

phaˆ`n nho’ cho HD

¯ H mo´’i), roˆ`i cha

/sbin/lilo

2.7.3

Chuyeˆ’n thu’ mu

c /boot lên phân vùng DOS

Nhu

˜’ng phiên ba’n nhân Linux mo´’i nhaˆ´t hoˆ˜ tro

’ kha’ na˘ng d¯a˘

t các taˆ

p tin caˆ`n thieˆ´t trên giai d¯oa

kho’’i d¯oˆ

ng vào heˆ

thoˆ

´ ng taˆ

p tin MS-DOS (hay UMSDOS). Vì trong phaˆ`n lo´’n các tru’o`’ng ho

’p

phân vùng DOS chieˆ´m các vùng d¯ı˜a o’’ d¯aˆ`u (không có ha

n cheˆ´ cu’a BIOS), nên cho phép gia’i

quyeˆ´t nhieˆ`u vaˆ´n d¯eˆ` cu’a oˆ’ d¯ı˜a lo´’n, khi mà thu’mu

/boot

không theˆ’ na˘`m trên phân vùng dành

cho Linux.

Cài d¯a˘

t HD

¯ H Linux trên cùng máy tính vo

´’i Windows

¯ eˆ’ thu

’c hieˆ

n phu’o’ng án kho’’i d¯oˆ

ng này, caˆ`n phân vùng DOS o’’ cheˆ´ d¯oˆ

d¯o

c/ghi, ta

o trong

d¯ó moˆ

t thu’ mu

c (ví du

/dos/linux

), và chuyeˆ’n taˆ´t ca’ các taˆ

p tin tu`’ thu’ mu

/boot

vào

d¯ó; thu’ mu

/boot

d¯u’o

’c chuyeˆ’n thành liên keˆ

´ t tu’o

’ng tru’ng d¯eˆ

´ n thu’mu

/dos/linux

; vi

trí

mo´’i cu’a thu’ mu

/boot

caˆ`n chı’ ra trong taˆ

p tin

/etc/lilo.conf

, và cuoˆ

´ i cùng cha

y leˆ

/sbin/lilo

2.8

Kho’’i d¯oˆ

ng Linux tu`’ MS-DOS ba˘`ng loadlin.exe

Không chı’ các taˆ

p tin kho’’i d¯oˆ

ng và nhân có theˆ’ na˘`m trong phân vùng DOS, mà ca’ tieˆ´n trình

kho’’i d¯oˆ

ng Linux nói chung có theˆ’ d¯u’o

’c toˆ’ chu´’c tu`’ DOS. Kha’ na˘ng này thu

’c hieˆ

n nho`’ chu’o’ng

trình d¯a˘

c bieˆ

t loadlin.exe, do Hans Lermen (

lermen@elserv.ffm.fgan.de

) vieˆ´t. Chu’o’ng trình

này thu’o`’ng có trên các d¯ı˜a cu’a ba’n phân phoˆ´i.

Loadlin.exe cung caˆ´p cách kho’’i d¯oˆ

ng Linux tu`’ oˆ’ cu´’ng an toàn nhaˆ´t, khi có phân vùng

kích hoa

t là DOS hay Windows. Phu’o’ng án kho’’i d¯oˆ

ng này d¯u’o

’c khuyên su’’ du

ng cho ngu’o`’i

dùng Linux mo´’i. Phaˆ`n lo´’n ngu’o`’i dùng mo´’i (và không chı’ ho

) không d¯u’ kiên nhaˆ˜n d¯eˆ’ d¯o

c tài

lieˆ

u raˆ´t hay nhu’ng raˆ´t dài (và la

i vieˆ´t trên tieˆ´ng Anh nu˜’a) cu’a LILO. Vì theˆ´ ho

thu’o`’ng su’’du

LILO không d¯úng cách, và keˆ´t qua’ là không theˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng d¯u’o

’c baˆ

´ t ky` heˆ

d¯ieˆ`u hành nào (tác

gia’ cu˜ng d¯ã ro’i vào tru’o`’ng ho

’p nhu’ vaˆ

y). D

¯ oˆ

´ i vo´’i nhu˜’ng ngu’o`’i dùng mo´’i thì se˜ thuaˆ

n tieˆ

n ho’n

khi su’’du

ng loadlin.exe d¯eˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng và ba˘´t d¯aˆ`u tìm hieˆ’u Linux. Tuy nhiên, "không vào hang

p sao ba˘´t d¯u’o

’c co

p".

Chu’o’ng trình loadlin.exe không yêu caˆ`u pha’i cài d¯a˘

t, chı’ caˆ`n d¯a˘

t chu’o’ng trình – taˆ

p tin

loadlin.exe và nhân (a’nh cu’a nhân) lên moˆ

t trong các d¯ı˜a mà DOS nhaˆ

n ra. Có theˆ’ dùng

chu’o’ng trình này d¯eˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng Linux tu`’ CD hoa˘

c tu`’ oˆ’ d¯ı˜a trong ma

ng mà không caˆ`n su’’ du

d¯ı˜a meˆ`m kho’’i d¯oˆ

ng. Kha’ na˘ng này bieˆ´n loadlin.exe thành moˆ

t công cu

tuyeˆ

t vo`’i d¯eˆ’ kho’’i d¯oˆ

Linux khi có vaˆ´n d¯eˆ` vo´’i LILO.

Phiên ba’n 1.6 cu’a loadlin.exe làm vieˆ

c vo´’i mo

i caˆ´u hình DOS và có raˆ´t ít ha

n cheˆ´. Phiên

ba’n này có theˆ’ su’’ du

ng boˆ

nho´’ mo’’ roˆ

ng; có theˆ’ na

p các nhân lo´’n (các bzImage) và các a’nh

d¯ı˜a a’o (initrd) tru

’c tieˆ

´ p vào vùng boˆ

nho´’ na˘`m trên.

Vieˆ

c su’’ du

ng loadlin.exe không có nghı˜a là Linux làm vieˆ

c du’o´’i DOS, vì chu’o’ng trình

này hoˆ˜ tro

’ "kho’’i d¯oˆ

ng lôgíc" cu’a máy tính, và sau d¯ó DOS d¯u’o

’c thay theˆ

´ hoàn toàn ba˘`ng

Linux. Neˆ´u nhu’ ba

n d¯o

c muoˆ

´ n quay tro’’ la

i DOS, thì pha’i kho’’i d¯oˆ

ng la

i máy tính, ví du

, ba˘`ng

câu leˆ

reboot

Nhu’ vaˆ

y, caˆ`n làm gì d¯eˆ’ có theˆ’ su’’ du

ng chu’o’ng trình loadlin.exe.

• Trên máy tính cu’a ba

n (taˆ´t nhiên vo´’i boˆ

xu’’ lý 386 hoa˘

c cao ho’n) caˆ`n cài d¯a˘

t DOS hay

WINDOWS 95.

• Caˆ`n có a’nh nén cu’a nhân Linux (zImage, bzImage)

• Chu’o’ng trình loadlin.exe. Có theˆ’tìm thaˆ´y trên d¯ı˜a phân phoˆ´i o’’da

ng không nén hay trong

gói LOADLIN16.TGZ. Gói nén này còn chu´’a hu’o´’ng daˆ˜n su’’du

ng DOC\MANUAL.TXT,

taˆ

p tin tham soˆ

´ ví du

DOC\TEST.PAR, và hu’o´’ng daˆ˜n cách d¯u’a các tham soˆ´ DOC\PARAMS.DOC

(d¯u`’ng quên ra˘`ng chúng là nhu˜’ng taˆ

p tin DOS).

moˆ

t soˆ

´ ba’n phân phoˆ´i còn có gói cài d¯a˘

t cho chu’o’ng trình này, thông thu’o`’ng ghi taˆ

p tin loadlin.exe vào thu’

c cu’a ngu’o`’i dùng root

Ghi chú. zImage là d¯i

nh da

ng nhi

phân cu˜ cu’a nhân, bzImage là d¯i

nh da

ng mo´’i ho’n (soˆ´ phiên ba’n nhân lo´’n

ho’n 1.3.73) có kích thu’o´’c lên to´’i 1 Mbyte, do d¯ó, nhân khi gia’i nén có kích thu’o´’c lên to´’i 2 Mbyte. Tieˆ´p theo
chúng ta se˜ chı’ nói veˆ` các taˆ

p tin zImage, ma˘

c dù ba

n d¯o

c có theˆ’ thay theˆ´ zImage thành bzImage

2.8 Kho’’i d¯oˆ

ng Linux tu`’ MS-DOS ba˘`ng loadlin.exe

Neˆ´u ba

n cha

y loadlin.exe không có tham soˆ

C:\LOADLIN> loadlin

thì se˜ nhaˆ

n d¯u’o

’c hu’o´’ng daˆ˜n su’’ du

ng nga˘´n go

n. Thuaˆ

n tieˆ

n ho’n d¯eˆ’ d¯o

c hu’o´’ng daˆ˜n này, khi

cha

y chu’o’ng trình vo´’i tham soˆ´

(gioˆ

´ ng trong Linux)

C:\LOADLIN> loadlin | more

Bây gio`’ chúng ta có theˆ’ xem xét các bu’o´’c cài d¯a˘

t Linux khi su’’ du

ng loadlin.exe d¯eˆ’ kho’’i

d¯oˆ

ng.

1. Chia các phân vùng cho Linux (cách làm xem phaˆ`n

2.5

)

2. Cài d¯a˘

t Linux vào phân vùng d¯ã chia. LILO caˆ`n cài d¯a˘

t vào sector d¯aˆ`u tiên cu’a phân

vùng Linux d¯eˆ’ không ghi d¯è lên MBR và không bi

maˆ´t kha’ na˘ng kho’’i d¯oˆ

ng vào

Windows.

3. Sau khi keˆ´t thúc phaˆ`n cài d¯a˘

t hãy kho’’i d¯oˆ

ng Linux (neˆ´u không có cách nào khác, hãy

su’’ du

ng d¯ı˜a meˆ`m kho’’i d¯oˆ

ng). Ga˘´n phân vùng DOS (gia’ thieˆ´t là

/dev/hda1

, còn phân

vùng Linux là

/dev/hda3

kênh giao tác

[root]# mount -t vfat /dev/hda1 /mnt/C

o thu’ mu

/mnt/C/loadlin

và gia’i nén taˆ

p tin LOADLIN16.TGZ vào d¯ó. Ngoài

ra sao chép tu`’ thu’ mu

/boot

vào thu’ mu

c d¯ó ca’ taˆ

p tin chu´’a a’nh cu’a nhân Linux. Có

theˆ’ tìm taˆ

p tin chu´’a a’nh cu’a nhân caˆ`n thieˆ´t nho`’ taˆ

p tin

/etc/lilo.conf

: tìm trong

taˆ

p tin caˆ´u hình dòng "image=..." và ba

n d¯o

c se˜ thaˆ´y tên caˆ`n thieˆ´t o’’ phía bên pha’i daˆ´u

ba˘`ng. Ví du

tên cu’a taˆ

p tin này là vmlinuz-2.4.22. Sao chép taˆ

p tin vmlinuz-2.4.22 tu`’

/boot

vào

/mnt/C/loadlin

và d¯oˆ’i tên thành vmlinuz (vieˆ

c d¯oˆ’i tên là không nhaˆ´t

thieˆ´t, và chı’ có ý nghı˜a thuaˆ

n tieˆ

n cho su’’ du

ng):

kênh giao tác

[root]# cp /boot/vmlinuz-2.4.22 /mnt/C/loadlin/vmlinuz

4. Bây gio`’i kho’’i d¯oˆ

ng la

i máy tính vào DOS tru

’c tieˆ

´ p (neˆ´u ba

n d¯o

c có Windows 95/98 thì

caˆ`n nhaˆ´n phím <F8> khi kho’’i d¯oˆ

ng d¯eˆ’ hieˆ’n thi

trình d¯o’n cho phép cho

n DOS), hoa˘

qua hoˆ

p thoa

i lu

’a cho

n khi nhaˆ´n leˆ

nh ta˘´t máy (shutdown) Windows 95/98.

Sau khi vào DOS hãy chuyeˆ’n sang thu’ mu

c C:\LOADLIN (leˆ

nh CD \LOADLIN) và

thu

’c hieˆ

n leˆ

C:\LOADLIN> LOADLIN vmlinuz /dev/hda3 ro vga=ask

hoa˘

c, neˆ´u ba

n d¯o

c muoˆ

´ n na

p nhân cùng vo´’i oˆ’ d¯ı˜a RAM:

C:\LOADLIN> LOADLIN vmlinuz /dev/ram rw initrd=diskimage

Còn có theˆ’ ghi taˆ´t ca’ các tham soˆ

´ cu’a leˆ

nh loadlin.exe vào taˆ

p tin (ví du

vo´’i tên params)

và go

i câu leˆ

nh d¯ó o’’ da

ng sau:

C:\LOADLIN> LOADLIN @params

Kha’ na˘ng này d¯a˘

c bieˆ

t có ích khi d¯u’a nhieˆ`u tham soˆ´ dòng leˆ

nh và khi d¯oˆ

dài

cu’a dòng leˆ

nh lo´’n ho’n 127 ký tu

’. Mô ta’ d¯aˆ`y d¯u’ taˆ

´ t ca’ các tham soˆ´ cu’a câu leˆ

loadlin.exe có theˆ’ tìm thaˆ´y trong taˆ

p tin PARAMS.DOC hoa˘

c Internet trên trang

http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/BootPrompt-HOWTO.html

và

http://rsphy1.anu.edu/ gpg109/BootPrompt-

HOWTO.html

Cài d¯a˘

t HD

¯ H Linux trên cùng máy tính vo

´’i Windows

Bây gio`’ ba

n d¯o

c có theˆ’ su’’ du

ng cách này d¯eˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng Linux. Công vieˆ

c duy nhaˆ´t còn

i là làm sao d¯eˆ’ không pha’i gõ leˆ

nh loadlin vo´’i taˆ´t ca’ các tham soˆ´ sau moˆ˜i laˆ`n kho’’i d¯oˆ

i. Có theˆ’ vieˆ´t thêm leˆ

nh go

i loadlin vào taˆ

p tin autoexec.bat hoa˘

c ta

o moˆ

t taˆ

p tin leˆ

nh (ví

, linux.bat), và khi cha

y taˆ

p tin này, máy tính se˜ chuyeˆ’n vào cheˆ´ d¯oˆ

DOS tru’o´’c, sau d¯ó thì

cha

y Linux. Tác gia’ cho ra˘`ng nhu

˜’ng thông tin d¯ã d¯u’a ra o’’ trên d¯u’ d¯eˆ’ ta

o taˆ

p tin bat caˆ`n thieˆ´t.

Caˆ`n nói thêm ra˘`ng, không d¯u’o

’c kho’’i d¯oˆ

ng Linux tu`’ giao dieˆ

n d¯oˆ` ho

a DOS/Windows và caˆ`n

ta˘´t moˆ

t vài tùy cho

n trong taˆ

p tin aˆ’n C:\MSDOS.SYS (d¯ây là taˆ

p tin va˘n ba’n thông thu’o`’ng),

ba˘`ng cách thêm vào hai dòng sau (neˆ´u chu’a có):

BootGUI=0

Logo=0

Dòng d¯aˆ`u tiên ta˘´t giao dieˆ

n d¯oˆ` ho

a, và DOS se˜ d¯u’o

’c kho’’i d¯oˆ

ng thay cho Windows 95/98.

¯ eˆ’ cha

y giao dieˆ

n d¯oˆ` ho

a, caˆ`n nhaˆ

p câu leˆ

nh C:> win).

Logo=0 ta˘´t vieˆ

c hieˆ’n thi

bieˆ’u tu’o

’ng Windows (cu’’a soˆ’). Vaˆ

´ n d¯eˆ` o’’ choˆ˜, d¯oˆ´i vo´’i moˆ

t soˆ

´ ca

màn hình Linux se˜ d¯u’a ra moˆ

t màn hình troˆ

´ ng roˆ˜ng sau khi kho’’i d¯oˆ

ng, neˆ´u nhu’ có hieˆ’n thi

bieˆ’u tu’o

’ng Windows.

Chu’o’ng 3

Bash

Toˆ

´ t goˆ˜ ho’n toˆ´t nu’o´’c so’n

– ca dao tu

c ngu

˜’ Vieˆ

t Nam

Trong phaˆ`n này chúng ta se˜ d¯eˆ` caˆ

p d¯eˆ´n vaˆ´n d¯eˆ` làm vieˆ

c vo´’i Linux o’’ cheˆ´ d¯oˆ

text, hay còn

d¯u’o

’c go

i là console hoa˘

c terminal. Nhu

˜’ng ngu’o`’i dùng Linux mo´’i (newbie) thu’o`’ng nghı˜ se˜

cha˘’ng bao gio`’ làm vieˆ

c o’’ cheˆ´ d¯oˆ

này, vì d¯ã có giao dieˆ

n d¯oˆ` ho

a. Tuy nhiên d¯ây là moˆ

t ý kieˆ´n

sai laˆ`m, bo’’i vì raˆ´t nhieˆ`u công vieˆ

c có theˆ’ thu

’c hieˆ

n nhanh và thuaˆ

n tieˆ

n trong cheˆ´ d¯oˆ

này ho’n

là su’’ du

ng giao dieˆ

n d¯oˆ` ho

a. Và dù sao thì cheˆ´ d¯oˆ

text cu’a HD

¯ H Linux không pha’i là cheˆ

´ d¯oˆ

text moˆ

t tieˆ´n trình cu’a MS-DOS. Vì Linux là HD

¯ H d¯a tieˆ

´ n trình, nên ngay trong cheˆ´ d¯oˆ

text

d¯ã có kha’ na˘ng làm vieˆ

c trong vài cu’’a soˆ’. Và d¯eˆ’ soa

n tha’o moˆ

t taˆ

p tin va˘n ba’n không nhaˆ´t

thieˆ´t pha’i cha

y các trình soa

n tha’o lo´’n và chaˆ

m cha

p (d¯a˘

c bieˆ

t trên các máy có caˆ´u hình phaˆ`n

cu´’ng thaˆ´p) cu’a môi tru’o`’ng d¯oˆ` ho

3.1

Heˆ

vo’ là gì?

Chúng ta thu’o`’ng nói "ngu’o`’i dùng làm vieˆ

c vo´’i heˆ

d¯ieˆ`u hành". D

¯ ieˆ`u này không hoàn toàn

d¯úng, vì trên thu

’c teˆ

´ "liên heˆ

" vo´’i ngu’o`’i dùng d¯u’o

’c thu

’c hieˆ

n bo’’i moˆ

t chu’o’ng trình d¯a˘

c bieˆ

Có hai da

ng cu’a chu’o’ng trình d¯ã d¯eˆ` caˆ

p - heˆ

vo’, hay shell, d¯eˆ’ làm vieˆ

c trong cheˆ´ d¯oˆ

text

(giao dieˆ

n dòng leˆ

nh) và giao dieˆ

n d¯oˆ` ho

a GUI (Graphical User Interface), thu

’c hieˆ

n "liên

heˆ

" vo´’i ngu’o`’i dùng trong môi tru’o`’ng d¯oˆ` ho

a. Caˆ`n nói ngay ra˘`ng, baˆ´t ky` chu’o’ng trình nào

trong Linux có theˆ’ kho’’i d¯oˆ

ng tu`’ dòng leˆ

nh cu’a heˆ

vo’ (neˆ´u máy chu’ X d¯ã cha

y), cu˜ng nhu’

qua giao dieˆ

n d¯oˆ` ho

a. Cha

y chu’o’ng trình tu`’ dòng leˆ

nh cu’a heˆ

vo’ tu’o’ng d¯u’o’ng vo´’i vieˆ

c nháy

(d¯úp) chuoˆ

t lên bieˆ’u tu’o

’ng cu’a chu’o’ng trình trong GUI. D

¯ u’a các tham soˆ

´ cho chu’o’ng trình

trên dòng leˆ

nh tu’o’ng d¯u’o’ng vo´’i vieˆ

c chúng ta kéo và tha’ cái gì d¯ó lên bieˆ’u tu’o

’ng chu’o’ng trình

trong môi tru’o`’ng d¯oˆ` ho

a. Nhu’ng ma˘

t khác, moˆ

t soˆ

´ chu’o’ng trình không theˆ’ cha

y o’’ GUI và chı’

có theˆ’ thu

’c hieˆ

n tu`’ dòng leˆ

nh. Nói ngoài leˆ` moˆ

t chút, tên go

i "heˆ

vo’" bi

pha’n d¯oˆ

´ i raˆ´t nhieˆ`u.

Theo ý kieˆ´n cu’a moˆ

t soˆ

´ chuyên gia ngôn ngu˜’cu˜ng nhu’chuyên gia Linux thì nên go

i chu’o’ng

trình này moˆ

t cách d¯úng ho’n là "trình xu’’ lý leˆ

nh" hay "trình biên di

ch leˆ

nh". Tuy nhiên, tên

i "heˆ

vo’" (shell) d¯u’o

’c dùng cho các chu’o’ng trình dùng d¯eˆ’ biên di

ch leˆ

nh trong cheˆ´ d¯oˆ

text

trên mo

i heˆ

thoˆ

´ ng UNIX. Trên các heˆ

thoˆ

´ ng UNIX d¯aˆ`u tiên có moˆ

t chu’o’ng trình, go

i là

vieˆ´t ta˘´t cu’a

shell

. Sau d¯ó, vài bieˆ´n theˆ’ cu’a sh d¯u’o

’c phát trieˆ’n và làm toˆ

´ t ho’n, trong d¯ó có

Bourne shell

- phiên ba’n mo’’ roˆ

ng cu’a

, vieˆ´t bo’’i Steve Bourne. Du

’ án GNU (du

’ án

phát trieˆ’n chu’o’ng trình u´’ng du

ng cu’a Stollman, xem

http://www.gnu.org/

) sau d¯ó cho ra d¯o`’i

heˆ

vo’

bash

, tên go

i cu’a nó d¯u’o

’c gia’i mã ra là

Bourne-again shell

, tu´’c là "la

i là heˆ

vo’

Bash

cu’a Bourne". Trên tieˆ´ng Anh d¯ây là moˆ

t cách cho’i chu˜’, vì tu`’ Bourne d¯o

c gioˆ

´ ng vo´’i tu`’ borne

(sinh ra, d¯e’ ra), và nhu’ theˆ´ bash còn có theˆ’ gia’i mã là "shell d¯u’o

’c sinh ra laˆ`n hai". Tieˆ

´ p theo

chúng ta se˜ chı’ xem xét

bash

, vì theˆ´ o’’ du’o´’i khi nói d¯eˆ´n heˆ

vo’, xin ngaˆ`m hieˆ’u d¯ó là

bash

’ moˆ

t mình

bash

không thu

’c hieˆ

n moˆ

t công vieˆ

c u´’ng du

ng nào. Nhu’ng nó hoˆ˜ tro

’ vieˆ

c thu

’c

thi mo

i chu’o’ng trình khác, tu`’ vieˆ

c tìm kieˆ´m chu’o’ng trình d¯u’o

’c go

i, cha

y chúng d¯eˆ´n vieˆ

c toˆ’

chu´’c du˜’ lieˆ

u d¯aˆ`u vào/d¯aˆ`u ra. Ngoài ra, heˆ

vo’ chi

u trách nhieˆ

m veˆ` công vieˆ

c vo´’i các bieˆ´n môi

tru’o`’ng và thu

’c hieˆ

n moˆ

t vài bieˆ´n d¯oˆ’i (theˆ´, hoán d¯oˆ’i vi

trí) các tham soˆ

´ leˆ

nh. Nhu’ng tính chaˆ´t

chính cu’a heˆ

vo’, nho`’ d¯ó d¯u’a heˆ

vo’ tro’’ thành moˆ

t công cu

nh cu’a ngu’o`’i dùng, d¯ó là nó

bao goˆ`m moˆ

t ngôn ngu

˜’ laˆ

p trình d¯o’n gia’n. Trong toán ho

c tu`’ lâu d¯ã d¯u’o

’c chu´’ng minh ra˘`ng,

baˆ´t ky` moˆ

t thuaˆ

t toán nào cu˜ng có theˆ’ d¯u’o

’c xây du

’ng tu`’ hai (ba) thao tác co’ ba’n và moˆ

t toán

tu’’ d¯ieˆ`u kieˆ

n. Heˆ

vo’ cung caˆ´p các toán tu’’ d¯ieˆ`u kieˆ

n và toán tu’’ vòng la˘

p. Nó su’’ du

ng các tieˆ

ích và chu’o’ng trình khác (có trong thành phaˆ`n heˆ

d¯ieˆ`u hành, hay d¯u’o

’c cài d¯a˘

t riêng) d¯eˆ’ làm

các thao tác co’ ba’n cho ngôn ngu˜’ laˆ

p trình mà nó hoˆ˜ tro

’. D

¯ oˆ`ng tho`’i cho phép d¯u’a các tham

soˆ

´ cu˜ng nhu’ keˆ´t qua’ làm vieˆ

c cu’a moˆ

t chu’o’ng trình to´’i các chu’o’ng trình khác hay to´’i ngu’o`’i

dùng. Keˆ´t qua’ thu d¯u’o

’c là moˆ

t ngôn ngu

˜’ laˆ

p trình ma

nh. D

¯ ây cu˜ng là su´’c ma

nh và là moˆ

trong các chu´’c na˘ng chính cu’a heˆ

vo’. Tru’o´’c khi ba˘´t d¯aˆ`u phaˆ`n này, ba

n d¯o

c nên bieˆ´t các toˆ’ ho

’p

phím chính, su’’ du

ng d¯eˆ’ d¯ieˆ`u khieˆ’n vieˆ

c nhaˆ

p du

˜’ lieˆ

u trên dòng leˆ

nh. Nên nho´’ ít nhaˆ´t cách su’’

ng cu’a các (toˆ’ ho

’p) phím <Ctrl>+<C>, <Ctrl>+<D>, <Tab> và các phím có mu˜i tên.

3.2

Các ký tu

’ d¯a˘

c bieˆ

Heˆ

vo’ bash su’’ du

ng moˆ

t vài ký tu

’ tu`’ boˆ

256 ký tu

’ ASCII cho các mu

c d¯ính riêng, hoa˘

c d¯eˆ’

bieˆ’u thi

các thao tác nào d¯ó, hoa˘

c d¯eˆ’ bieˆ´n d¯oˆ’i bieˆ’u thu´’c. Các ký tu

’ này bao goˆ`m:

‘ ~ ! @ # $ % ^ & * ( ) _ -- [ ] { } : ; ’ " / \ > <

và ký tu

’ vo´’i mã 0, ký tu

’ hàng mo´’i (ta

o ra khi nhaˆ´n phím <Enter>) và ký tu

’ khoa’ng tra˘´ng. Phu

thuoˆ

c vào tình huoˆ

´ ng các ký tu

’ d¯a˘

c bieˆ

t này có theˆ’ su’’ du

ng vo´’i ý nghı˜a d¯a˘

c bieˆ

t cu’a nó hay

su’’ du

ng nhu’ moˆ

t ký tu

’ thông thu’o`’ng. Nhu’ng trong d¯a soˆ

´ các tru’o`’ng ho

’p không khuyên dùng

các ký tu

’ vo´’i giá tri

thu´’ hai. Tru’o´’c heˆ´t d¯ó là vieˆ

c su’’ du

ng chúng trong tên taˆ

p tin và thu’ mu

Tuy nhiên các ký tu

’ _, - và . (daˆ

´ u ga

ch du’o´’i, ga

ch ngang và daˆ´u chaˆ´m) thu’o`’ng d¯u’o

’c su’’ du

trong tên taˆ

p tin, và d¯ây là moˆ

t ví du

cho thaˆ´y không pha’i lúc nào chúng cu˜ng có giá tri

d¯a˘

bieˆ

t. Trong tên taˆ

p tin chı’ daˆ´u chaˆ´m (.) và ga

ch chéo (/) có giá tri

d¯a˘

c bieˆ

t. Ký hieˆ

u ga

ch chéo

dùng d¯eˆ’ phân chia tên các thu’ mu

c trong d¯u’o`’ng daˆ˜n, còn daˆ´u chaˆ´m có giá tri

d¯a˘

c bieˆ

t khi nó

là ký tu

’ d¯aˆ`u tiên trong tên taˆ

p tin (cho bieˆ´t taˆ

p tin là "aˆ’n"). Vieˆ

c d¯u’a ngay taˆ´t ca’ ý nghı˜a d¯a˘

bieˆ

t cu’a nhu

˜’ng ký tu

’ này và các tình huoˆ

´ ng su’’ du

ng chúng ta

m tho`’i không có ích. Chúng ta

se˜ xem xét chúng daˆ`n daˆ`n trong các phaˆ`n sau, khi caˆ`n su’’ du

ng d¯eˆ´n. Tuy nhiên, 3 ký hieˆ

u có

ý nghı˜a lo´’n và caˆ`n d¯eˆ` caˆ

p d¯eˆ´n d¯aˆ`u tiên. Ký hieˆ

(ga

ch chéo ngu’o

’c) có theˆ’ go

i là "ký hieˆ

xóa bo’ ý nghı˜a d¯a˘

c bieˆ

t" cho baˆ´t ky` ký tu

’ d¯a˘

c bieˆ

t nào, d¯u´’ng ngay sau

. Ví du

, neˆ´u muoˆ

´ n

su’’ du

ng khoa’ng tra˘´ng trong tên taˆ

p tin, thì chúng ta caˆ`n d¯a˘

t tru’o´’c ký tu

’ khoa’ng tra˘´ng d¯ó moˆ

daˆ´u ˙

Ví du

, câu leˆ

nh sau:

kênh giao tác

teppi82@teppi:~$ cp lennon_imagine lennon\ imagine

Các ký tu

’ ’ và " (ngoa˘

c d¯o’n và ngoa˘

c kép) có theˆ’ go

i là "các ký tu

’ trích daˆ˜n". Moˆ˜i ký tu

’

này luôn luôn d¯u’o

’c su’’ du

ng trong moˆ

t ca˘

p vo´’i ba’n sao cu’a chính nó d¯eˆ’ d¯óng khung moˆ

t bieˆ’u

thu´’c nào d¯ó, gioˆ´ng nhu’ trong các va˘n ba’n, sách báo, . . . thông thu’o`’ng. Neˆ´u nhu’ moˆ

t d¯oa

3.3 Thu

’c thi các câu leˆ

va˘n ba’n nào d¯ó d¯a˘

t trong ngoa˘

c d¯o’n, thì taˆ´t ca’ các ký tu

’ na˘`m trong ngoa˘

c d¯o’n này có giá

tri

nhu’ các ký tu

’ thông thu’o`’ng, khôn moˆ

t ký tu

’ nào có ý nghı˜a d¯a˘

c bieˆ

t. Tro’’ la

i vo´’i ví du

su’’

ng khoa’ng tra˘´ng trong tên taˆ

p tin o’’ trên, có theˆ’ nói, neˆ´u muoˆ´n d¯a˘

t taˆ

p tin cái tên "lennon

imagine" caˆ`n d¯u’a tên d¯ó vào daˆ´u ngoa˘

kênh giao tác

teppi82@teppi:~$ cp lennon_imagine ’lennon imagine’

’ khác nhau trong cách su’’ du

ng ký tu

’ ’ và " d¯ó là, trong ngoa˘

c d¯o’n maˆ´t ý nghı˜a d¯a˘

c bieˆ

taˆ

´ t ca’ các ký tu

’, còn trong ngoa˘

c kép - taˆ´t ca’ chúng ngoa

i tru`’

$, ’

và

(daˆ´u d¯ô la, ngoa˘

d¯o’n và daˆ´u ga

ch ngu’o

’c).

3.3

Thu

’c thi các câu leˆ

Nhu’ d¯ã nói o’’ trên, moˆ

t trong các chu´’c na˘ng chính cu’a heˆ

vo’ là toˆ’ chu´’c vieˆ

c thu

’c hieˆ

n các câu

leˆ

nh mà ngu’o`’i dùng d¯u’a vào trên dòng leˆ

nh. Heˆ

vo’, nói riêng, cung caˆ´p cho ngu’o`’i dùng hai

thao tác d¯a˘

c bieˆ

t d¯eˆ’ toˆ’ chu´’c vieˆ

c d¯u’a các câu leˆ

nh trên dòng leˆ

nh:

;

và

3.3.1

Thao tác ;

Ma˘

c dù ngu’o`’i dùng thu’o`’ng chı’ nhaˆ

p trên dòng leˆ

nh tu`’ng câu leˆ

nh moˆ

t, nhu’ng còn có theˆ’ d¯u’a

vào dòng leˆ

nh d¯ó ngay laˆ

p tu´’c vài câu leˆ

nh, và chúng se˜ thu

’c hieˆ

n laˆ`n lu’o

’t tu`’ câu leˆ

nh này

d¯eˆ´n câu leˆ

nh khác. D

¯ eˆ’ làm d¯u’o

’c d¯ieˆ`u này caˆ`n su’’ du

ng ký tu

’ d¯a˘

c bieˆ

t -

;

. Neˆ´u dùng ký tu

’ này

d¯eˆ’ phân chia các câu leˆ

nh, thì câu leˆ

nh tieˆ´p theo se˜ d¯u’o

’c coi nhu’ tham soˆ

´ cu’a leˆ

nh phía tru’o´’c.

Nhu’ vaˆ

y, neˆ´u nhaˆ

p vào dòng leˆ

nh cái gì d¯ó gioˆ

´ ng nhu’ sau:

kênh giao tác

teppi82@teppi:~$ command1 ; command2

thì heˆ

vo’ d¯aˆ`u tiên se˜ thu

’c hieˆ

n câu leˆ

nh command1, cho`’ cho leˆ

nh d¯ó hoàn thành, sau d¯ó

cha

y command2, cho`’leˆ

nh hoàn thành, sau d¯ó la

i d¯u’a ra dòng nhaˆ

p leˆ

nh và cho`’các hành d¯oˆ

tieˆ´p theo cu’a ngu’o`’i dùng.

3.3.2

Thao tác &

Thao tác & d¯u’o

’c dùng d¯eˆ’ toˆ’ chu´’c vieˆ

c thu

’c hieˆ

n các câu leˆ

nh trong cheˆ´ d¯oˆ

neˆ`n sau. Neˆ´u d¯a˘

daˆ´u & ngay sau câu leˆ

nh, thì heˆ

vo’ se˜ tra’ la

i quyeˆ`n d¯ieˆ`u khieˆ’n cho ngu’o`’i dùng ngay sau khi

cha

y câu leˆ

nh, mà không d¯o

’i cho câu leˆ

nh d¯ó hoàn thành. Ví du

, neˆ´u nhaˆ

p vào dòng leˆ

command1 & command2 &

", thì heˆ

vo’ cha

y câu leˆ

nh command1, ngay laˆ

p tu´’c cha

y leˆ

command2, và sau d¯ó không chaˆ

m treˆ˜ tra’ la

i dòng nhaˆ

p leˆ

nh cho ngu’o`’i dùng.

3.3.3

Thao tác && và ||

Các thao tác && và || lá nhu

˜’ng thao tác d¯ieˆ`u khieˆ’n. Neˆ´u trên dòng leˆ

nh là

command1 && command2

thì command2 se˜ thu

’c hieˆ

n và chı’ thu

’c hieˆ

n trong tru’o`’ng ho

’p tra

ng thái thoát ra cu’a leˆ

command1 ba˘`ng không (0), tu´’c là leˆ

nh d¯ó thu

’c hieˆ

n thành công. Moˆ

t cách tu’o’ng tu

’, neˆ

´ u dòng

leˆ

nh có da

command1 || command2

, thì command2 se˜ thu

’c hieˆ

n và chı’ thu

’c hieˆ

n khi

tra

ng thái thoát cu’a leˆ

nh command1 khác không. Chúng ta se˜ không xem xét ma˘

t ky˜ thuaˆ

t cu’a

Bash

vieˆ

c thu

’c hieˆ

n moˆ

t câu leˆ

nh nào d¯ó. Chı’ có theˆ’ nói nga˘´n go

n ra˘`ng, heˆ

vo’ pha’i tìm mã (code)

chu’o’ng trình, na

p mã d¯ó vào boˆ

nho´’, chuyeˆ’n các tham soˆ´ d¯ã nhaˆ

p trên dòng leˆ

nh vào cho câu

leˆ

nh, và sau khi thu

’c hieˆ

n xong thì theo moˆ

t cách nào d¯ó tra’ la

i keˆ´t qua’ thu

’c hieˆ

n leˆ

nh này

cho ngu’o`’i dùng hay tieˆ´n trình khác. Chúng ta se˜ xem xét qua các bu’o´’c này. Bu’o´’c d¯aˆ`u tiên -
tìm kieˆ´m câu leˆ

nh. Các câu leˆ

nh chia thành hai loa

i: noˆ

i trú (mã cu’a chúng có trong mã cu’a

chính heˆ

vo’) và ngoa

i trú (mã cu’a chúng na˘`m trong moˆ

t taˆ

p tin riêng le’ trên d¯ı˜a). Heˆ

vo’ luôn

luôn tìm thaˆ´y leˆ

nh noˆ

i trú, còn d¯eˆ’ tìm các leˆ

nh ngoa

i trú ngu’o`’i dùng, theo nguyên ta˘´c, pha’i

chı’ cho heˆ

vo’ d¯u’o`’ng daˆ˜n d¯aˆ`y d¯u’ to´’i taˆ

p tin tu’o’ng u´’ng. Tuy nhiên d¯eˆ’ go˜’"gánh na˘

ng" cho ngu’o`’i

dùng heˆ

vo’ bieˆ´t cách tìm leˆ

nh ngoa

i trú trong các thu’ mu

c, mà d¯u’o

’c lieˆ

t kê trong d¯u’o`’ng daˆ˜n

tìm kieˆ´m. Chı’ khi (heˆ

vo’) không theˆ’ tìm thaˆ´y taˆ

p tin caˆ`n thieˆ´t trong các thu’ mu

c d¯ó, nó mo´’i

quyeˆ´t d¯i

nh ra˘`ng ngu’o`’i dùng d¯ã nhaˆ`m khi nhaˆ

p tên leˆ

nh. Veˆ` cách thêm thu’ mu

c vào d¯u’o`’ng

daˆ˜n tìm kieˆ´m chúng ta se˜ nói d¯eˆ´n o’’ du’o´’i, còn bây gio`’ chúng ta se˜ xem xét cách heˆ

vo’ toˆ’ chu´’c

vieˆ

c d¯u’a du˜’ lieˆ

u vào cho câu leˆ

nh d¯ang thu

’c hieˆ

n và vieˆ

c d¯u’a keˆ´t qua’ to´’i cho ngu’o`’i dùng.

3.4

¯ aˆ`u vào/d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ

’n

3.4.1

Dòng du

˜’ lieˆ

u vào-ra

Khi moˆ

t chu’o’ng trình d¯u’o

’c thu

’c hieˆ

n, nó d¯u’o

’c cung caˆ

´ p ba dòng du˜’ lieˆ

u (hay còn go

i là

kênh):

• d¯aˆ`u vào tiêu chuaˆ’n (standard input hay stdin). Qua kênh này du˜’ lieˆ

u d¯u’o

’c d¯u’a vào cho

chu’o’ng trình;

• d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n (standard output hay stdout). Qua kênh này chu’o’ng trình d¯u’a ra keˆ´t

qua’ làm vieˆ

c cu’a mình;

• kênh thông báo loˆ˜i tiêu chuaˆ’n (standard error hay stderr). Qua kênh này chu’o’ng trình

d¯u’a ra thông tin veˆ` loˆ˜i.

Tu`’ d¯aˆ`u vào tiêu chuaˆ’n chu’o’ng trình chı’ có theˆ’ d¯o

c, còn hai d¯aˆ`u ra và kênh thông báo loˆ˜i

d¯u’o

’c chu’o’ng trình su’’ du

ng chı’ d¯eˆ’ ghi. Theo ma˘

c d¯i

nh d¯aˆ`u vào có liên keˆ´t

vo´’i bàn phím, còn

d¯aˆ`u ra và kênh báo loˆ˜i hu’o´’ng d¯eˆ´n terminal cu’a ngu’o`’i dùng. Nói cách khác, toàn boˆ

thông tin

cu’a leˆ

nh hay chu’o’ng trình mà ngu’o`’i dùng d¯ã cha

y, và taˆ´t ca’ nhu˜’ng thông báo loˆ˜i, d¯u’o

’c d¯u’a

ra cu’’a soˆ’ terminal. Tuy nhiên, chúng ta se˜ thaˆ´y o’’ du’o´’i, có theˆ’ chuyeˆ’n hu’o´’ng thông báo d¯aˆ`u
ra (ví du

, vào taˆ

p tin). D

¯ eˆ’ cho thaˆ

´ y kênh thông báo loˆ˜i tiêu chuaˆ’n làm vieˆ

c nhu’ theˆ´ nào, hãy

thu

’c hieˆ

n câu leˆ

vo´’i moˆ

t tham soˆ

´ không d¯úng, ví du

dùng tham soˆ

´ là moˆ

t tên taˆ

p tin

không toˆ`n ta

i. Trong tru’o`’ng ho

’p này,

d¯u’a moˆ

t tin nha˘´n báo loˆ˜i ra kênh thông báo loˆ˜i tiêu

chuaˆ’n. Tuy nhiên, d¯oˆ

´ i vo´’i ngu’o`’i dùng thì trong tru’o`’ng ho

’p này kênh thông báo loˆ˜i tiêu chuaˆ’n

không khác gì vo´’i d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n, bo’’i vì chúng ta cu˜ng thaˆ´y thông báo loˆ˜i d¯ó trên cu’’a soˆ’
terminal. Làm vieˆ

c vo´’i d¯aˆ`u vào và d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n d¯u’o

’c minh ho

a toˆ

´ t nhaˆ´t qua ví du

các

leˆ

echo

và

cat

3.4.2

Leˆ

nh echo

Câu leˆ

echo

dùng d¯eˆ’ chuyeˆ’n to´’i d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n dòng ký tu

’, mà d¯u’o

’c d¯u’a vào làm tham

soˆ

´ cho nó. Sau d¯ó leˆ

nh này d¯u’a ra tín hieˆ

u chuyeˆ’n dòng và hoàn taˆ´t công vieˆ

c. Hãy thu’’ thu

’c

hieˆ

n câu leˆ

nh sau:

gioˆ

´ ng liên keˆ´t hóa ho

3.5 Chuyeˆ’n hu’o´’ng d¯aˆ`u vào/d¯aˆ`u ra, d¯u’o`’ng oˆ

´ ng và d¯aˆ`u lo

kênh giao tác

[user]$ echo ’xin chao cac ban!’

Tôi nghı˜ ra˘`ng lo`’i gia’i thích se˜ là thu`’a thãi (chı’ xin hãy su’’ du

ng daˆ´u ngoa˘

c d¯o’n, neˆ´u không

keˆ´t qua’ có theˆ’ se˜ khác. Neˆ´u ba

n d¯o

c chú ý thì có theˆ’ gia’i thích ta

i sao la

i khác).

3.4.3

Leˆ

nh cat

Chúng ta se˜ xem xét leˆ

cat

o’’ d¯ây vì leˆ

nh này thu’o`’ng làm vieˆ

c vo´’i d¯aˆ`u vào và d¯aˆ`u ra tiêu

chuaˆ’n. Theo ma˘

c d¯i

nh keˆ´t qua’ làm vieˆ

c cu’a leˆ

cat

hu’o´’ng to´’i d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n. D

¯ eˆ’ chu´’ng

minh là leˆ

nh này theo ma˘

c d¯i

nh tieˆ´p nhaˆ

n dòng du

˜’ lieˆ

u nhaˆ

p vào, hãy cha

y leˆ

cat

không

có tham soˆ

´ . Keˆ´t qua’ là con tro’ chuyeˆ’n to´’i moˆ

t dòng mo´’i, và ho’n nu˜’a có ve’ nhu’ không có gì

xa’y ra. Lúc này câu leˆ

nh cho`’ các ký tu

’ d¯eˆ

´ n tu`’d¯aˆ`u vào tiêu chuaˆ’n. Hãy nhaˆ

p baˆ´t ky` ký tu

’ nào,

và nó se˜ xuaˆ´t hieˆ

n ngay laˆ

p tu´’c trên màn hình, tu´’c là chu’o’ng trình ngay laˆ

p tu´’c d¯u’a chúng to´’i

d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n. Có theˆ’ tieˆ´p tu

c nhaˆ

p các ký tu

’, và chúng cu˜ng se˜ xuaˆ

´ t hieˆ

n trên màn hình.

Thông thu’o`’ng bàn phím d¯u’o

’c caˆ

´ u hình d¯eˆ’ nhaˆ

p vào theo tu`’ng dòng, vì theˆ´ neˆ´u ba

n nhaˆ´n phím

<Enter>, dòng ký tu

’ ba

n vu`’a nhaˆ

p se˜ d¯u’o

’c d¯u’a to´’i leˆ

cat

, và leˆ

nh này se˜ la

i d¯u’a du˜’ lieˆ

u ra

màn hình thông qua d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n. Nhu’ vaˆ

y, moˆ˜i dòng ký tu

’ nhaˆ

p vào se˜ d¯u’o

’c hieˆ

n ra

hay laˆ`n: moˆ

t laˆ`n khi gõ và laˆ`n thu´’ hai bo’’i câu leˆ

cat

. Neˆ´u nhaˆ´n toˆ’ ho

’p phím <Ctrl>+<D>,

mà dùng d¯eˆ’ ngu`’ng vieˆ

c nhaˆ

p du

˜’ lieˆ

u, chúng ta se˜ qua la

i dòng nhaˆ

p leˆ

nh. Cu˜ng có theˆ’ su’’

ng toˆ’ ho

’p phím <Ctrl>+<C>, mà là câu leˆ

nh trong heˆ

vo’ d¯eˆ’ du`’ng chu’o’ng trình d¯ang cha

Neˆ´u d¯u’a tên moˆ

t taˆ

p tin vào làm tham soˆ

´ cho leˆ

cat

, thì noˆ

i dung cu’a leˆ

nh này se˜ d¯u’o

’c

d¯u’a to´’i d¯aˆ`u vào tiêu chuaˆ’n, tu`’ d¯ó leˆ

cat

se˜ d¯o

c noˆ

i dung này và d¯u’a to´’i d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n

(xem so’ d¯oˆ`).

i dung ta

p tin -> D

¯ a

`u vào tiêu chua

’n (stdin) --cat--> d¯a

`u ra

tiêu chua

’n (stdout)

¯ ây chı’ là moˆ

t tru’o`’ng ho

’p riêng cu’a vieˆ

c chuyeˆ’n hu’o´’ng du˜’ lieˆ

u d¯aˆ`u vào, moˆ

t co’ cheˆ´ raˆ´t

có ích cu’a heˆ

vo’. Và taˆ´t nhiên chúng ta caˆ`n xem xét ky˜ ho’n co’ cheˆ´ này.

3.5

Chuyeˆ’n hu’o´’ng d¯aˆ`u vào/d¯aˆ`u ra, d¯u’o`’ng oˆ

´ ng và d¯aˆ`u lo

Ma˘

c dù, nhu’ d¯ã nói o’’ trên, thông thu’o`’ng d¯aˆ`u vào/d¯aˆ`u ra cu’a moˆ

t chu’o’ng trình liên keˆ´t vo´’i

các d¯aˆ`u vào/d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n, trong heˆ

vo’ còn có các môi tru’o`’ng d¯a˘

c bieˆ

t cho phép chuyeˆ’n

hu’o´’ng d¯aˆ`u vào/d¯aˆ`u ra.

3.5.1

Su’’ du

ng >, < và >>

¯ eˆ’ chuyeˆ’n hu’o´’ng d¯aˆ`u vào/ra, su’’ du

ng các ký hieˆ

u ">", "<" và ">>". Thu’o`’ng su’’ du

ng vieˆ

chuyeˆ’n hu’o´’ng d¯u˜’ lieˆ

u ra cu’a câu leˆ

nh vào taˆ

p tin. Du’o´’i d¯ây là moˆ

t ví du

tu’o’ng u´’ng:

kênh giao tác

maikhai@fpt:/some/where$ ls -l > /home/maikhai/ls.txt

Theo leˆ

nh này danh sách taˆ

p tin và thu’ mu

c con cu’a thu’ mu

c, mà tu`’ d¯ó ngu’o`’i dùng

thu

’c hieˆ

n leˆ

se˜ d¯u’o

’c ghi vào taˆ

p tin

/home/maikhai/ls.txt

; khi này neˆ´u taˆ

p tin

thu’ mu

c hieˆ

n tho`’i

Bash

ls.txt

không toˆ`n ta

i, thì nó se˜ d¯u’o

’c ta

o ra; neˆ´u taˆ

p tin d¯ã có, thì noˆ

i dung cu’a nó se˜ bi

xóa và ghi d¯è bo’’i danh sách nói trên. Neˆ´u ba

n không muoˆ

´ n xóa noˆ

i dung cu˜ mà ghi thêm

˜’ lieˆ

u d¯aˆ`u ra vào cuoˆ

´ i taˆ

p tin, thì caˆ`n su’’ du

ng ký hieˆ

thay cho

. Khi này khoa’ng

tra˘´ng tru’o´’c và sau các ký hieˆ

hay

không có ý nghı˜a và chı’ dùng vo´’i mu

c d¯ích thuaˆ

tieˆ

n, deˆ˜ nhìn. Ba

n có theˆ’ chuyeˆ’n hu’o´’ng không chı’ vào taˆ

p tin, mà còn to´’i d¯aˆ`u vào cu’a moˆ

câu leˆ

nh khác hay to´’i moˆ

t thieˆ´t bi

nào d¯ó (ví du

, máy in). Ví du

, d¯eˆ’ d¯u’a noˆ

i dung taˆ

p tin

/home/maikhai/ls.txt

vu`’a ta

o o’’ trên to´’i cu’’a soˆ’ terminal thu´’ hai

có theˆ’ su’’ du

ng leˆ

kênh giao tác

maikhai@fpt:/sw$ cat /home/maikhai/ls.txt > /dev/tty2

Nhu’ ba

n thaˆ´y,

dùng d¯eˆ’ chuyeˆ’n hu’o´’ng du˜’ lieˆ

u cu’a d¯aˆ`u ra. Chu´’c na˘ng tu’o’ng tu

’ d¯oˆ

´ i vo´’i

d¯aˆ`u vào d¯u’o

’c thu

’c hieˆ

n bo’’i

. Ví du

, có theˆ’ d¯eˆ´m soˆ

´ tu`’ trong taˆ

p tin

ls.txt

nhu’ sau (chú ý,

d¯ây chı’ là moˆ

t ví du

minh ho

a, trên thu

’c teˆ

´ thu’o`’ng su’’ du

ng câu leˆ

nh d¯o’n gia’n ho’n):

kênh giao tác

maikhai@fpt:/sw$ wc -w < /home/maikhai/ls.txt

Cách chuyeˆ’n hu’o´’ng này thu’o`’ng d¯u’o

’c su’’du

ng trong các script, cho các câu leˆ

nh mà thu’o`’ng

tieˆ´p nhaˆ

n (hay cho`’) du˜’ lieˆ

u vào tu`’ bàn phím. Trong script dùng d¯eˆ’ tu

’ d¯oˆ

ng hóa moˆ

t thao tác

nào d¯ó, có theˆ’ d¯u’a các thông tin caˆ`n thieˆ´t cho câu leˆ

nh tu`’ taˆ

p tin: trong taˆ

p tin này ghi sa˘˜n

nhu

˜’ng gì caˆ`n d¯eˆ’ thu

’c hieˆ

n leˆ

nh d¯ó. Bo’’i vì các ký hieˆ

<, >

và

làm vieˆ

c vo´’i các kênh tiêu

chuaˆ’n (d¯aˆ`u vào hoa˘

c d¯aˆ`u ra), chúng không chı’ d¯u’o

’c dùng theo các cách quen thuoˆ

c, thu’o`’ng

dùng, mà còn có theˆ’ theo cách khác, "la

ma˘´t" ho’n. Ví du

, các câu leˆ

nh sau là tu’o’ng d¯u’o’ng:

kênh giao tác

[user]$ cat > file

[user]$ cat>file

[user]$ >file cat

[user]$ > file cat

Tuy nhiên, tu

’ chúng (không có moˆ

t leˆ

nh nào, tu´’c là không có kênh tiêu chuaˆ’n nào cho

leˆ

nh) các ký tu

’ chuyeˆ’n hu’o´’ng này không theˆ’ d¯u’o

’c su’’ du

ng, nhu’ theˆ´ không theˆ’, ví du

, nhaˆ

vào dòng leˆ

nh sau:

kênh giao tác

[user]$ file1 > file2

mà thu d¯u’o

’c ba’n sao cu’a moˆ

t taˆ

p tin nào d¯ó. Nhu’ng d¯ieˆ`u này không làm gia’m giá tri

cu’a

co’ cheˆ´ này, bo’’i vì các kênh tiêu chuaˆ’n có cho mo

i câu leˆ

nh. Khi này, có theˆ’ chuyeˆ’n hu’o´’ng

không chı’ d¯aˆ`u vào và d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n, mà còn các kênh khác. D

¯ eˆ’ làm d¯u’o

’c d¯ieˆ`u này, caˆ`n

d¯a˘

t tru’o´’c ký hieˆ

u chuyeˆ’n hu’o´’ng soˆ´ cu’a kênh muoˆ´n chuyeˆ’n. D

¯ aˆ`u vào tiêu chuaˆ’n stdin có soˆ

´ 0,

d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n stdout - soˆ

´ 1, kênh thông báo loˆ˜i stderr - soˆ´ 2. Tu´’c là leˆ

nh chuyeˆ’n hu’o´’ng có

ng d¯aˆ`y d¯u’ nhu’ sau (xin d¯u’o

’c nha˘´c la

i, khoa’ng tra˘´ng ca

nh > là không nhaˆ´t thieˆ´t):

command N > M

n caˆ`n dùng toˆ’ ho

’p phím <Ctrl>+<Alt>+<F2> d¯eˆ’ chuyeˆ’n to´’i cu’’a soˆ’ terminal này và d¯a˘ng nhaˆ

p tru’o´’c

3.5 Chuyeˆ’n hu’o´’ng d¯aˆ`u vào/d¯aˆ`u ra, d¯u’o`’ng oˆ

´ ng và d¯aˆ`u lo

Trong d¯ó, N và M - soˆ

´ cu’a kênh tiêu chuaˆ’n (0, 1, và 2) hoa˘

c tên taˆ

p tin. Trong moˆ

t vài

tru’o`’ng ho

’p có su’’ du

ng các ký hieˆ

<, >

và

mà không chı’ ra soˆ

´ kênh hay tên taˆ

p tin, vì

vào choˆ˜ còn thieˆ´u se˜ d¯a˘

t, theo ma˘

c d¯i

nh, 1 neˆ´u dùng

, tu´’c là d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n, hoa˘

c 0 neˆ´u

dùng

, tu´’c là d¯aˆ`u vào tiêu chuaˆ’n. Nhu’ theˆ´, khi không có soˆ´ nào chı’ ra,

se˜ d¯u’o

’c biên di

là

1 >

, còn

se˜ d¯u’o

’c biên di

ch là

0 <

. Ngoài vieˆ

c chuyeˆ’n hu’o´’ng các kênh tiêu chuaˆ’n d¯o’n

gia’n nhu’ vaˆ

y, còn có kha’ na˘ng không nhu

˜’ng chuyeˆ’n hu’o´’ng du˜’ lieˆ

u vào kênh này hay kênh

khác, mà còn sao chép noˆ

i dung cu’a các kênh tiêu chuaˆ’n d¯ó. Ký hieˆ

u & dùng d¯eˆ’ thu

’c hieˆ

d¯ieˆ`u này, khi d¯a˘

t nó (&) tru’o´’c soˆ´ cu’a kênh se˜ chuyeˆ’n du˜’ lieˆ

u d¯eˆ´n:

command N > &M

Leˆ

nh này có nghı˜a là, d¯aˆ`u ra cu’a kênh vo´’i soˆ´ N d¯u’o

’c gu’’i d¯eˆ

´ n ca’ d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n, và sao

chép to´’i kênh có soˆ´ M. Ví du

, d¯eˆ’ sao chép thông báo loˆ˜i vào d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n, caˆ`n dùng leˆ

2>&1, còn 1>&2 sao chép stdout vào stderr. Kha’ na˘ng này d¯a˘

c bieˆ

t có ích khi muoˆ

´ n ghi d¯aˆ`u

ra vào taˆ

p tin, vì khi d¯ó chúng ta vu`’a có theˆ’ nhìn thaˆ´y thông báo trên màn hình, vu`’a ghi chúng

vào taˆ

p tin. Ví du

, tru’o`’ng ho

’p sau thu’o`’ng d¯u’o

’c u´’ng du

ng trong các script cha

y khi kho’’i d¯oˆ

Linux:

kênh giao tác

teppi82@teppi:~$ cat hiho > /dev/null

cat: hiho: No such file or directory

teppi82@teppi:~$ cat hiho > /dev/null 2>&1

3.5.2

Su’’ du

ng |

Moˆ

t tru’o`’ng ho

’p d¯a˘

c bieˆ

t cu’a chuyeˆ’n hu’o´’ng d¯aˆ`u ra là su

’ toˆ’ chu´’c các d¯u’o`’ng oˆ

´ ng (ha y còn có

theˆ’ go

i là kênh giu

˜’a các chu’o’ng trình, hoa˘

c ba˘ng chuyeˆ`n). Hai hay vài câu leˆ

nh, mà d¯aˆ`u ra

cu’a leˆ

nh tru’o´’c dùng làm d¯aˆ`u vào cho leˆ

nh sau, liên keˆ´t vo´’i nhau (có theˆ’ nói phân cách nhau,

neˆ´u muoˆ

´ n) bo’’i ký hieˆ

u ga

ch tha˘’ng d¯u´’ng - "

". Khi này d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n cu’a leˆ

nh d¯u´’ng bên

trái so vo´’i

du’o

’c chuyeˆ’n d¯eˆ

´ n d¯aˆ`u vào tiêu chuaˆ’n cu’a chu’o’ng trình, du´’ng bên pha’i so vo´’i

Ví du

kênh giao tác

maikhai@fpt:/sw$ cat ls.txt | grep knoppix | wc -l

Dòng này có nghı˜a là keˆ´t qua’ cu’a leˆ

cat

, tu´’c là noˆ

i dung taˆ

p tin ls.txt, se˜ d¯u’o

’c chuyeˆ’n

d¯eˆ´n d¯aˆ`u vào cu’a leˆ

grep

, leˆ

nh này se˜ phân chia noˆ

i dung nói trên và chı’ laˆ´y ra nhu˜’ng

dòng nào có chu´’a tu`’ knoppix. D

¯ eˆ

´ n lu’o

’t mình, keˆ

´ t qu’a cu’a leˆ

grep

d¯u’o

’c chuyeˆ’n to´’i d¯aˆ`u

vào cu’a leˆ

wc -l

, mà tính soˆ

´ nhu˜’ng dòng thu d¯u’o

’c. D

¯ u’o`’ng oˆ

´ ng su’’ du

ng d¯eˆ’ keˆ´t ho

’p vài

chu’o’ng trình nho’ la

i vo´’i nhau (moˆ˜i chu’o’ng trình thu

’c hieˆ

n moˆ

t bieˆ´n d¯oˆ’i xác d¯i

nh nào d¯ó trên

d¯aˆ`u vào) ta

o thành moˆ

t leˆ

nh toˆ’ng quát, mà keˆ´t qua’ cu’a nó se˜ là moˆ

t bieˆ´n d¯oˆ’i phu´’c ta

p. Caˆ`n

chú ý ra˘`ng, heˆ

vo’ go

i và thu

’c hieˆ

n taˆ´t ca’ các câu leˆ

nh có trong d¯u’o`’ng oˆ´ng cùng moˆ

t lúc, cha

moˆ˜i leˆ

nh d¯ó trong moˆ

t ba’n sao heˆ

vo’ riêng. Vì theˆ´ ngay khi chu’o’ng trình thu´’nhaˆ´t ba˘´t d¯aˆ`u d¯u’a

keˆ´t qua’ o’’ d¯aˆ`u ra, chu’o’ng trình tieˆ´p theo ba˘´t d¯aˆ`u xu’’ lý keˆ´t qua’ này. Cu˜ng y nhu’ vaˆ

y, các leˆ

tieˆ´p theo thu

’c hieˆ

n các công vieˆ

c cu’a mình: cho`’ du˜’ lieˆ

u tu`’ leˆ

nh tru’o´’c và d¯u’a keˆ´t qua’ cho leˆ

tieˆ´p theo, gioˆ

´ ng nhu’moˆ

t dây chuyeˆ`n sa’n xuaˆ´t. Neˆ´u nhu’muoˆ´n moˆ

t leˆ

nh nào d¯ó keˆ´t thúc hoàn

toàn, tru’o´’c khi thu

’c hieˆ

n leˆ

nh tieˆ´p theo, ba

n có theˆ’ su’e’ du

ng trên moˆ

t dòng ca’ ký hieˆ

u dây

chuyeˆ`n

, cu˜ng nhu’ daˆ´u chaˆ´p phaˆ’y

;

. Tru’o´’c moˆ˜i daˆ´u chaˆ´m phaˆ’y, heˆ

vo’ se˜ du`’ng la

i và cho`’

cho d¯eˆ´n khi thu

’c hieˆ

n xong taˆ´t ca’ các câu leˆ

nh tru’o´’c cu’a d¯u’o`’ng oˆ´ng. Tra

ng thái thoát ra (giá

Bash

tri

lôgíc, mà d¯u’o

’c tra’ la

i sau khi thu

’c hieˆ

n xong chu’o’ng trình) cu’a moˆ

t d¯u’o`’ng oˆ´ng se˜ trùng

vo´’i tra

ng thái thoát ra cu’a câu leˆ

nh sau cùng trong d¯u’o`’ng oˆ´ng. O

’’ tru’o´’c câu leˆ

nh d¯aˆ`u tiên cu’a

d¯u’o`’ng oˆ´ng có theˆ’ d¯a˘

t ký hieˆ

u "

", khi d¯ó tra

ng thái thoát ra cu’a d¯u’o`’ng oˆ´ng se˜ là phu’ d¯i

lôgíc cu’a tra

ng thát thoát ra cu’a leˆ

nh cuoˆ

´ i cùng trong d¯u’o`’ng oˆ´ng. Tu´’c là neˆ´u tra

ng thái thoát

ra cu’a leˆ

nh cuoˆ

´ i cùng ba˘`ng 0 thì tra

ng thái thoát ra cu’a d¯u’o`’ng oˆ´ng se˜ ba˘`ng 1 và ngu’o

’c la

i. Heˆ

vo’ cho`’ cho taˆ´t ca’ các câu leˆ

nh keˆ´t thúc roˆ`i mo´’i xác d¯i

nh và d¯u’a ra giá tri

này.

3.5.3

¯ aˆ`u lo

Ví du

cuoˆ

´ i cùng o’’trên (ví du

vo´’i câu leˆ

grep

) có theˆ’ dùng d¯eˆ’ minh ho

a cho moˆ

t khái nieˆ

qua tro

ng khác, d¯ó là, d¯aˆ`u lo

c chu’o’ng trình. D

¯ aˆ`u lo

c - d¯ó là leˆ

nh (hay chu’o’ng trình), mà tieˆ´p

nhaˆ

n du

˜’ lieˆ

u vào, thu

’c hieˆ

n moˆ

t vài bieˆ´n d¯oˆ’i trên du˜’ lieˆ

u này và d¯u’a ra keˆ´t qua’ o’’ d¯aˆ`u ra tiêu

chuaˆ’n (tu`’ d¯ây còn có theˆ’ chuyeˆ’n d¯eˆ´n no’i nào d¯ó theo ý muoˆ´n cu’a ngu’o`’i dùng). Các câu leˆ

- d¯aˆ`u lo

c bao goˆ`m các leˆ

nh d¯ã nói d¯eˆ´n o’’ trên

cat, more, less, wc, cmp, diff

và ca’ nhu

˜’ng câu leˆ

nh có trong ba’ng

3.1

Ba’ng 3.1: Các câu leˆ

nh d¯aˆ`u lo

Leˆ

Mô ta’ nga˘´n go

grep, fgrep, egrep

Tìm trong taˆ

p tin hay du

˜’ lieˆ

u d¯aˆ`u vào các dòng có chu´’a maˆ˜u va˘n ba’n

d¯u’o

’c chı’ ra và d¯u’a các dòng này to´’i d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n

Trong du

˜’lieˆ

u d¯aˆ`u vào thay theˆ´ các ký tu

’ o’’ ô thu´’ nhaˆ

´ t bo’’i các ký tu

’ tu’o’ng

u´’ng o’’ ô thu´’ hai. Hãy thu’’ gõ leˆ

tr abc ABC

roˆ`i gõ vài dòng chu´’a

các ký tu

’ abc!

comm

So sánh hai taˆ

p tin theo tu`’ng dòng moˆ

t và d¯u’a vào d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n 3

coˆ

t : moˆ

t - nhu

˜’ng dòng chı’ ga˘

p o’’ taˆ

p tin thu´’ nhaˆ´t, hai - nhu˜’ng dòng chı’

ga˘

p o’’ taˆ

p tin thu´’ hai, và ba - nhu˜’ng dòng có trong ca’ hai taˆ

p tin.

¯ i

nh da

ng taˆ

p tin hay noˆ

i dung cu’a d¯aˆ`u tiêu chuaˆ’n d¯eˆ’ in aˆ´n.

sed

Trình soa

n tha’o taˆ

p tin theo dòng, su’’du

ng d¯eˆ’ thu

’c hieˆ

n moˆ

t vài bieˆ´n d¯oˆ’i

trên du

˜’ lieˆ

u d¯aˆ`u vào (laˆ´y tu`’ taˆ

p tin hay d¯aˆ`u vào tiêu chuaˆ’n)

Moˆ

t d¯aˆ`u lo

c d¯a˘

c bieˆ

t, câu leˆ

tee

, nhân d¯ôi du˜’ lieˆ

u d¯aˆ`u vào, moˆ

t ma˘

t gu’’i du˜’ lieˆ

u này

d¯eˆ´n d¯aˆ`u ra tiêu chuaˆ’n, ma˘

t khác ghi nó (du

˜’lieˆ

u) vào taˆ

p tin (ngu’o`’i dùng caˆ`n d¯a˘

t tên). Deˆ˜ thaˆ´y

ra˘`ng theo chu´’c na˘ng cu’a mình leˆ

tee

tu’o’ng tu

’ nhu’ nhóm ký tu

’ chuyeˆ’n hu’o´’ng 1>&file.

Kha’ na˘ng cu’a d¯aˆ`u lo

c có theˆ’ mo’’ roˆ

ng vo´’i vieˆ

c su’’ du

ng các bieˆ’u thu´’c chính quy (d¯ieˆ`u khieˆ’n),

cho phép, ví du

, toˆ’ chu´’c tìm kieˆ´m theo các maˆ˜u tìm kieˆ´m tu`’ d¯o’n gia’n d¯eˆ´n phu´’c ta

p và raˆ´t

phu´’c ta

p. Neˆ´u muoˆ

´ n, chúng ta có theˆ’ nói raˆ´t nhieˆ`u veˆ` chuyeˆ’n hu’o´’ng và d¯aˆ`u lo

c. Nhu’ng noˆ

dung này có trong phaˆ`n lo´’n các cuoˆ´n sách veˆ` UNIX và Linux (xem phaˆ`n lo`’i keˆ´t). Vì vaˆ

chúng ta se˜ du`’ng o’’ d¯ây và chuyeˆ’n sang moˆ

t phaˆ`n khác, d¯u’o

’c go

i là "môi tru’o`’ng và các bieˆ´n

môi tru’o`’ng" ta

o bo’’i heˆ

vo’.

3.6

Tham bieˆ

´ n và các bieˆ´n soˆ´. Môi tru’o`’ng cu’a heˆ

vo’

Khái nieˆ

m tham bieˆ´n trong heˆ

vo’ bash tu’o’ng u´’ng vo´’i khái nieˆ

m bieˆ´n soˆ

´ trong các ngôn ngu˜’

laˆ

p trình thông thu’o`’ng. Tên go

i (hay ID) cu’a tham bieˆ´n có theˆ’ là moˆ

t tu`’ bao goˆ`m các ký tu

’

ba’ng chu

˜’ cái, chu˜’ soˆ

´ , daˆ´u ga

ch du’o´’i (chı’ ký tu

’ d¯aˆ`u tiên cu’a tu`’ này không d¯u’o

’c là chu

˜’ soˆ

´ ), và

ca’ nhu

˜’ng ký tu

’ sau: , , #, , - (ga

ch ngang), $,, 0, _ (ga

ch du’o´’i). Chúng ta nói ra˘`ng, tham bieˆ´n

3.6 Tham bieˆ

´ n và các bieˆ´n soˆ´. Môi tru’o`’ng cu’a heˆ

vo’

d¯u’o

’c xác d¯i

nh hay d¯u’o

’c d¯a˘

t ra, neˆ´u ngu’o`’i dùng ga˘´n cho nó moˆ

t giá tri

. Giá tri

có theˆ’ là moˆ

dòng troˆ

´ ng roˆ˜ng. D

¯ eˆ’ nhìn thaˆ

´ y giá tri

cu’a tham bieˆ´n, ngu’o`’i ta su’’ du

ng ký tu

’ $ o’’ tru’o´’c tên cu’a

nó. Nhu’ vaˆ

y, leˆ

nh:

kênh giao tác

maikhai@fpt:/sm$ echo parameter

hieˆ’n thi

tu`’ parameter, còn leˆ

kênh giao tác

maikhai@fpt:/sm$ echo $parameter

hieˆ’n thi

giá tri

cu’a tham bieˆ´n parameter (taˆ´t nhiên neˆ´u nhu’ tham bieˆ´n d¯ó du’o

’c xác d¯i

nh).

3.6.1

Các da

ng tham bieˆ

´ n khác nhau

Tham bieˆ´n chia thành ba da

ng: tham bieˆ´n vi

trí, tham bieˆ´n d¯a˘

c bieˆ

t (các ký tu

’ d¯a˘

c bieˆ

t d¯ã nói

o’’ trên chính là tên cu’a nhu˜’ng tham bieˆ´n này) và các bieˆ´n soˆ´ cu’a heˆ

vo’. Tên (ID) cu’a tham

bieˆ´n vi

trí goˆ`m moˆ

t hay vài chu

˜’ soˆ

´ (nhu’ng không có tham bieˆ´n vi

trí 0). Giá tri

cu’a tham bieˆ´n

trí là các tham soˆ

´ cho leˆ

nh, d¯u’o

’c d¯u’a ra khi cha

y heˆ

vo’ (tham soˆ

´ d¯aˆ`u tiên là giá tri

cu’a tham

bieˆ´n 1, tham soˆ

´ thu´’ hai - tham bieˆ´n 2, v.v. . . ). Có theˆ’ dùng câu leˆ

set

d¯eˆ’ thay d¯oˆ’i giá tri

cu’a tham bieˆ´n vi

trí. Giá tri

cu’a các tham bieˆ´n này cu˜ng thay d¯oˆ’i trong khi heˆ

vo’ thu

’c hieˆ

moˆ

t trong các hàm soˆ

´ (chúng ta se˜ xem xét vaˆ´n d¯eˆ` này o’’du’o´’i). Các tham bieˆ´n d¯a˘

c bieˆ

t không

gì khác ho’n là các maˆ˜u, mà su

’ thay theˆ

´ (phép theˆ´, phép hoán d¯oˆ’i) chúng d¯u’o

’c thu

’c hieˆ

n nhu’

trong ba’ng

3.2

Các tham bieˆ´n d¯a˘

c bieˆ

t, d¯u’o

’c lieˆ

t kê o’’ ba’ng trên, có moˆ

t d¯ieˆ’m khác bieˆ

t d¯ó là chı’ có theˆ’

"nha˘´c" d¯eˆ´n chúng, không theˆ’ gán các giá tri

cho các tham bieˆ´n này. Bieˆ

´ n môi tru’o`’ng, nhìn

tu`’ phía heˆ

vo’, d¯ó là các tham bieˆ´n d¯u’o

’c d¯a˘

t tên. Giá tri

cu’a bieˆ´n môi tru’o`’ng d¯u’o

’c gán nho`’

thao tác có da

ng sau:

kênh giao tác

[user]$ name=value

Trong d¯ó,

name

- tên cu’a bieˆ´n, còn

value

- giá tri

muoˆ

´ n gán cho bieˆ´n (có theˆ’ là moˆ

dòng troˆ

´ ng). Tên cu’a bieˆ´n môi tru’o`’ng chı’ có theˆ’ bao goˆ`m các chu˜’ soˆ´, chu˜’ cái và không d¯u’o

’c

ba˘´t d¯aˆ`u bo’’i moˆ

t chu

˜’soˆ

´ . (Tin ra˘`ng sau khi d¯o

c d¯oa

n vieˆ´t veˆ` tham bieˆ´n vi

trí thì các ba

n d¯ã hieˆ’u

i sao moˆ

t bieˆ´n môi tru’o`’ng không theˆ’ ba˘´t d¯aˆ`u bo’’i moˆ

t chu

˜’ soˆ

´ .) Giá tri

có theˆ’ là baˆ´t ky` moˆ

dòng va˘n ba’n nào. Neˆ´u giá tri

có chu´’a nhu˜’ng ký tu

’ d¯a˘

c bieˆ

t, thì caˆ`n d¯a˘

t nó (giá tri

) vào daˆ´u

ngoa˘

c. Giá tri

taˆ´t nhiên se˜ không chu´’a các daˆ´u ngoa˘

c này. Neˆ´u moˆ

t bieˆ´n môi tru’òng d¯u’o

’c xác

d¯i

nh, thì cu˜ng có theˆ’ bi

xóa bo’ ba˘`ng leˆ

nh noˆ

i trú

unset

. Taˆ

p ho

’p taˆ

´ t ca’ các bieˆ´n này cùng vo´’i

các giá tri

d¯ã gán cho chúng go

i là môi tru’o`’ng (enviroment) cu’a heˆ

vo’. Có theˆ’ xem nó (môi

tru’o`’ng) nho`’ leˆ

set

khi không có tham soˆ

´ (có theˆ’ caˆ`n dùng d¯u’o`’ng oˆ´ng ’

set | less

neˆ´u môi tru’o`’ng lo´’n, có nhieˆ`u bieˆ´n). D

¯ eˆ’ xem giá tri

cu’a moˆ

t bieˆ´n môi tru’o`’ng cu

theˆ’, thay vì

dùng leˆ

set

(khi này caˆ`n tìm trong keˆ´t qua’ cu’a nó bieˆ´n muoˆ

´ n xem), có theˆ’ su’’ du

ng leˆ

echo

kênh giao tác

[user]$ echo $name

Bash

Ba’ng 3.2: Thay theˆ´ các tham bieˆ´n d¯a˘

c bieˆ

Tham bieˆ´n

Quy luaˆ

t thay theˆ´

Thay theˆ´ bo’’i các tham bieˆ´n vi

trí, ba˘´t d¯aˆ`u tu`’ tham bieˆ´n thu´’ nhaˆ´t. Neˆ´u su

’

thay theˆ´ thu

’c hieˆ

n trong daˆ´u ngoa˘

c kép, thì tham bieˆ´n này se˜ d¯u’o

’c thay

bo’’i moˆ

t tu`’ duy nhaˆ

´ t, mà ta

o ra tu`’ taˆ´t ca’ các tham bieˆ´n vi

trí, phân cách

nhau bo’’i ký tu

’ d¯aˆ`u tiên cu’a bieˆ

´ n soˆ´ IFS (se˜ nói d¯eˆ´n o’’ sau). Tu´’c là "$"

tu’o’ng d¯u’o’ng vo´’i "$1c$2c. . . ", trong d¯ó

- ký tu

’ d¯aˆ`u tiên trong giá tri

cu’a bieˆ´n soˆ

´ IFS. Neˆ´u giá tri

cu’a IFS troˆ

´ ng, hoa˘

c không d¯u’o

’c xác d¯i

giá tri

, thì tham bieˆ´n phân cách nhau bo’’i các khoa’ng tra˘´ng.

Thay theˆ´ bo’’i tham bieˆ´n vi

trí, ba˘´t d¯aˆ`u tu`’tham bieˆ´n thu´’nhaˆ´t. Neˆ´u thay theˆ´

thu

’c hieˆ

n trong ngoa˘

c kép, thì moˆ˜i tham bieˆ´n se˜ d¯u’o

’c thay theˆ

´ bo’’i moˆ

tu`’ riêng bieˆ

t. Tu´’c là, "$@" tu’o’ng d¯u’o’ng vo´’i "$1" "$2" . . . Neˆ´u không có

tham bieˆ´n vi

trí, thì giá tri

se˜ không d¯u’o

’c thieˆ

´ t laˆ

p (tham bieˆ´n se˜ bi

Thay theˆ´ bo’’i giá tri

thaˆ

p phân cu’a các tham bieˆ´n vi

trí.

Thay theˆ´ bo’’i tra

ng thái thoát ra cu’a câu leˆ

nh cuoˆ

´ i cùng trong d¯u’o`’ng oˆ´ng,

mà d¯u’o

’c thu

’c hieˆ

n trong cheˆ´ d¯oˆ

neˆ`n tru’o´’c.

- (ga

ch ngang)

Thay theˆ´ bo’’i giá tri

các co`’, flag, d¯u’o

’c d¯a˘

t bo’’i leˆ

nh noˆ

i trú

set

hay trong

khi cha

y heˆ

vo’.

Thay theˆ´ bo’’i soˆ´ cu’a tieˆ´n trình (PID - process identificator)
Thay theˆ´ bo’’i soˆ´ cu’a tieˆ´n trình (PID) cuoˆ´i cùng trong soˆ´ các câu leˆ

nh thu

’c

hieˆ

n trong neˆ`n sau.

Thay theˆ´ bo’’i tên heˆ

vo’ hay tên cu’a script d¯ang cha

y. Neˆ´u bash cha

moˆ

t taˆ

p tin leˆ

nh nào d¯ó, thì $0 có giá tri

ba˘`ng tên cu’a taˆ

p tin này. Trong

tru’o`’ng ho

’p ngu’o

’c la

i giá tri

này ba˘`ng d¯u’o`’ng daˆ˜n d¯aˆ`u d¯u’ d¯eˆ´n heˆ

vo’ (ví

/bin/bash

_ (ga

ch du’o´’i)

Thay theˆ´ bo’’i tham soˆ´ cuoˆ´i cùng cu’a câu leˆ

nh tru’o´’c trong soˆ´ các câu leˆ

d¯ã d¯u’o

’c thu

’c hieˆ

n (neˆ´u d¯ó la

i là moˆ

t tham bieˆ´n hay bieˆ´n soˆ

´ , thì se˜ su’’

ng giá tri

cu’a n

Trong d¯ó, caˆ`n thay name bo’’i tên bieˆ´n (nhu’ vaˆ

y, trong tru’o`’ng ho

’p này, ba

n la

i caˆ`n pha’i

bieˆ´t tên cu’a bieˆ´n muoˆ

´ n xem). Trong soˆ´ các bieˆ´n, mà ba

n se˜ thaˆ´y trong keˆ´t qua’ cu’a leˆ

set

có nhu

˜’ng bieˆ´n raˆ´t thú vi

. Xin hãy chú ý d¯eˆ´n, ví du

, bieˆ´n RANDOM. Neˆ´u thu’’cha

y vài laˆ`n liên

tieˆ´p câu leˆ

nh sau:

kênh giao tác

maikhai@fpt:/sw$ echo $RANDOM

thì moˆ˜i laˆ`n ba

n se˜ nhaˆ

n d¯u’o

’c moˆ

t giá tri

mo´’i. Nguyên nhân là vì bieˆ´n này tra’ la

i moˆ

t giá

tri

ngaˆ˜u nhiên

trong khoa’ng 0 - 32 768.

3.6.2

Daˆ

´ u nha˘´c cu’a heˆ

vo’

Moˆ

t trong các bieˆ´n raˆ´t quan tro

ng có tên PS1. Bieˆ´n này cho bieˆ´t da

ng cu’a daˆ´u nha˘´c, mà

bash

d¯u’a ra trong khi cho`’ ngu’o`’i dùng nhaˆ

p câu leˆ

nh tieˆ´p theo. Theo ma˘

c d¯i

nh thì bieˆ´n này d¯u’o

’c

gán giá tri

\s-\v\$

, tuy nhiên trên các ba’n phân phoˆ

´ i khác nhau thu’o`’ng có các script

random là tu`’ tieˆ´ng Anh có nghı˜a ngaˆ˜u nhiên

3.6 Tham bieˆ

´ n và các bieˆ´n soˆ´. Môi tru’o`’ng cu’a heˆ

vo’

kho’’i d¯oˆ

ng (hay script d¯a˘ng nhaˆ

p) xác d¯i

nh la

i bieˆ´n này. Nói chung thì trong

bash

có taˆ´t ca’

boˆ

´ n daˆ´u nha˘´c, d¯u’o

’c su’’ du

ng trong các tru’o`’ng ho

’p khác nhau. Bieˆ

´ n PS1 d¯u’a ra da

ng cu’a daˆ´u

nha˘´c khi heˆ

vo’ cho`’ nhaˆ

p leˆ

nh. Daˆ´u nha˘´c thu´’ hai, xác d¯i

nh bo’’i bieˆ´n PS2, xuaˆ´t hieˆ

n khi heˆ

vo’

cho`’ ngu’o`’i dùng nhaˆ

p thêm moˆ

t vài du

˜’ lieˆ

u caˆ`n thieˆ´t nào d¯ó d¯eˆ’ có theˆ’ tieˆ´p tu

c cha

y câu leˆ

(chu’o’ng trình) d¯ã go

i. Theo ma˘

c d¯i

nh bieˆ´n PS2 có giá tri

">". Raˆ´t có theˆ’ ba

n d¯ã nhìn thaˆ´y

daˆ´u nha˘´c này, khi cha

y leˆ

cat

d¯eˆ’ d¯u’a du˜’ lieˆ

u vào tu`’ bàn phím vào taˆ

p tin. Moˆ

t ví du

khác

- leˆ

ftp

, sau khi cha

y leˆ

nh này daˆ´u nha˘´c se˜ có da

ng nhu’ d¯ã nói. Daˆ´u nha˘´c, xác d¯i

nh bo’’i

bieˆ´n PS3, su’’ du

ng trong leˆ

select

. Daˆ´u nha˘´c, xác d¯i

nh bo’’i bieˆ´n PS4, d¯u’o

’c d¯u’a ra tru’o´’c

moˆ˜i câu leˆ

nh, trong lúc

bash

theo dõi quá trình thu

’c hieˆ

n. Giá tri

theo ma˘

c d¯i

nh - "+". Neˆ´u

có mong muoˆ

´ n, ba

n có theˆ’ thay d¯oˆ’i các bieˆ´n PS1 và PS2. Khi này có theˆ’ su’’ du

ng baˆ´t ky` ký

’ nào nhaˆ

p tu`’ bàn phím, cu˜ng nhu’ moˆ

t vài ký tu

’ chuyên dùng d¯eˆ’ xác d¯i

nh da

ng daˆ´u nha˘´c

nhu’trong ba’ng

3.3

(chı’ d¯u’a ra moˆ

t vài trong soˆ

´ chúng làm ví du

, danh sách d¯aˆ`y d¯u’ xem trong

trang man cu’a

bash

- gõ leˆ

nh "

man bash

").

Ba’ng 3.3: Ký tu

’ xác d¯i

nh da

ng daˆ´u nha˘´c

m ký tu

’ Giá tri

(keˆ´t qua’ thu d¯u’o

’c)

Tín hieˆ

u âm thanh (mã ASCII 07)

Tho`’i gian o’’ da

ng "Thu´’, tháng, ngày", ví du

, Sun, Dec, 26.

Tên máy (hostname) d¯eˆ´n daˆ´u chaˆ´m d¯aˆ`u tiên.

Tên máy d¯aˆ`y d¯u’, ví du

teppi.phanthinh.com

Tho`’i gian hieˆ

n tho`’i o’’ da

ng 24 gio`’: HH:MM:SS (gio`’:phút:giây)

Tho`’i gian hieˆ

n tho`’i o’’ da

ng 12 gio`’: HH:MM:SS

Tho`’i gian hieˆ

n tho`’i o’’ da

ng 12 gio`’ am/pm (sáng/chieˆ`u)

Tên ngu’o`’i dùng d¯ã cha

y heˆ

vo’, ví du

teppi

Tên d¯aˆ`y d¯u’ cu’a thu’ mu

c làm vieˆ

c hieˆ

n tho`’i (ba˘´t d¯aˆ`u tu`’ goˆ´c), ví du

/home/teppi82/project/l4u

Thu’ mu

c hieˆ

n tho`’i (không có d¯u’o`’ng daˆ˜n)

Ký tu

’ #, neˆ

´ u heˆ

vo’ d¯u’o

’c cha

y bo’’i ngu’o`’i dùng root, và ký tu

’ $, neˆ

´ u heˆ

vo’

d¯u’o

’c cha

y bo’’i ngu’o`’i dùng thu’o`’ng.

\nnn

Ký tu

’ có mã heˆ

tám nnn

Dòng mo´’i (chuyeˆ’n dòng)

Tên heˆ

vo’

Soˆ

´ hieˆ

n tho`’i cu’a câu leˆ

Daˆ´u ga

ch ngu’o

’c (backslash)

Sau ký tu

’ này taˆ

´ t ca’ các ký tu

’ se˜ không d¯u’o

’c in ra.

Keˆ´t thúc chuoˆ˜i các ký tu

’ không d¯u’o

’c in ra.

Soˆ

´ thu´’ tu

’ cu’a leˆ

nh hieˆ

n tho`’i trong li

ch su’’ các câu leˆ

nh d¯ã dùng.

Soˆ

´ cu’a leˆ

nh (soˆ

´ thu´’tu

’ cu’a leˆ

nh d¯ang thu

’c hieˆ

n trong buoˆ’i làm vieˆ

c hieˆ

n tho`’i) có theˆ’ khác

vo´’i soˆ´ cu’a chính nó trong danh sách "li

ch su’’ các câu leˆ

nh", bo’’i vì danh sách còn chu´’a ca’

nhu

˜’ng câu leˆ

nh d¯ã d¯u’o

’c ghi la

i trong taˆ

p tin li

ch su’’. Sau khi giá tri

cu’a bieˆ´n d¯u’o

’c heˆ

vo’ d¯o

xong, se˜ xa’y ra su

’ thay theˆ

´ theo các quy luaˆ

t mo’’ roˆ

ng trong ba’ng trên, d¯oˆ`ng tho`’i còn xa’y ra

’ thay theˆ

´ trong tên các câu leˆ

nh, trong các bieˆ’u thu´’c soˆ´ ho

c, và su

’ chia tu`’ (word splitting).

Chúng ta se˜ nói d¯eˆ´n nhu˜’ng su

’thay theˆ

´ này o’’du’o´’i.Ví du

, sau khi thu

’c hieˆ

n leˆ

nh (vì trong dòng

va˘n ba’n có khoa’ng troˆ

´ ng, nên nhaˆ´t thieˆ´t pha’i có daˆ´u ngoa˘

c):

kênh giao tác

[user/root]$ PS1="[\u@\h \W]\$"

Bash

thì trong daˆ´u nha˘´c se˜ có daˆ´u mo’’ ngoa˘

c vuông, tên ngu’o`’i dùng, ký hieˆ

u , tên máy, khoa’ng

tra˘´ng, tên cu’a thu’ mu

c hieˆ

n tho`’i (không có d¯u’o`’ng daˆ˜n), daˆ´u d¯óng ngoa˘

c vuông, và ký hieˆ

$ (neˆ´u trên heˆ

vo’ d¯ang làm vieˆ

c ngu’o`’i dùng bình thu’o`’ng) hay #(neˆ´u heˆ

vo’ cha

y du’o´’i ngu’o`’i

dùng root).

3.6.3

Bieˆ

´ n môi tru’o`’ng PATH

Còn moˆ

t bieˆ´n cu˜ng quan tro

ng nu

˜’a có tên

PATH

. Bieˆ´n này d¯u’a ra danh sách d¯u’o`’ng daˆ˜n

d¯eˆ´n các thu’ mu

c, mà

bash

se˜ tìm kieˆ´m taˆ

p tin (tru’o`’ng ho

’p riêng là các taˆ

p tin leˆ

nh)

trong tru’o`’ng ho

’p, d¯u’o`’ng daˆ˜n d¯aˆ`y d¯u’ d¯eˆ

´ n taˆ

p tin không d¯u’o

’c d¯u’a ra. Các thu’ mu

c trong

danh sách này phân cách nhau bo’’i daˆ´u hai chaˆ´m (:). Theo ma˘

c d¯i

nh bieˆ´n

PATH

chu´’a

các thu’ mu

/usr/local/bin, /bin, /usr/bin, /usr/X11R6/bin

, tu´’c là có

ng:

/usr/local/bin:/bin:/usr/bin:/usr/X11R6/bin:

¯ eˆ’ thêm thu’ mu

vào danh sách này, caˆ`n thu

’c hieˆ

n câu leˆ

nh sau:

kênh giao tác

[user]$ PATH=$PATH:new_path

Khi tìm kieˆ´m, heˆ

vo’ "lu

c lo

i" các thu’ mu

c theo d¯úng thu´’ tu

’ d¯ã lieˆ

t kê trong bieˆ´n

PATH

Moˆ

t chú ý nho’, có theˆ’ d¯u’a vào danh sách này thu’ mu

c hieˆ

n tho`’i, khi thêm vào bieˆ´n

PATH

moˆ

t daˆ´u chaˆ´m (.). Tuy nhiên, d¯ây là d¯ieˆ`u không khuyên làm vo´’i lý do ba’o maˆ

t: ngu’o`’i có ác

ý có theˆ’ d¯a˘

t vào thu’ mu

c dùng chung moˆ

t chu’o’ng trình nào d¯ó, có cùng tên vo´’i moˆ

t trong soˆ

nhu

˜’ng câu leˆ

nh thu’o`’ng dùng bo’’i root, nhu’ng thu

’c hieˆ

n nhu

˜’ng chu´’c na˘ng khác hoàn toàn (d¯a˘

bieˆ

t nguy hieˆ’m neˆ´u thu’ mu

c hieˆ

n tho`’i d¯u´’ng o’’ d¯aˆ`u danh sách tìm kieˆ´m).

3.6.4

Bieˆ

´ n môi tru’o`’ng IFS

Bieˆ´n này xác d¯i

nh ký tu

’ (cu

m ký tu

’) phân cách (Internal Field Separator), su’’ du

ng trong thao

tác phân chia tu`’ngu˜’khi bieˆ´n d¯oˆ’i dòng leˆ

nh, mà heˆ

vo’ thu

’c hieˆ

n tru’o´’c khi cha

y moˆ

t câu leˆ

nh nào

d¯ó (xem du’o´’i). Giá tri

theo ma˘

c d¯i

nh cu’a bieˆ´n này - "<Khoa’ng_tra˘´ng><Tab><Ký_tu

’_hàng_mo´’i>".

Neˆ´u thu’’ gõ leˆ

nh "

echo $IFS

", ba

n se˜ nhaˆ

n d¯u’o

’c moˆ

t nga

c nhiên nho’.

3.6.5

Thu’ mu

c hieˆ

n tho`’i và thu’ mu

c cá nhân

Tên cu’a thu’mu

c hieˆ

n tho`’i ghi trong bieˆ´n môi tru’o`’ng vo´’i tên

PWD

, và giá tri

cu’a bieˆ´n này thay

d¯oˆ’i sau moˆ˜i laˆ`n cha

y chu’o’ng trình

(cu˜ng nhu’ moˆ˜i laˆ`n thay d¯oˆ’i thu’ mu

c hieˆ

n tho`’i theo baˆ´t

ky` cách nào, ví du

, qua Midnight Commander). Tu’o’ng tu

’ nhu’ vaˆ

y tên d¯aˆ`y d¯u’ (goˆ`m ca’ d¯u’o`’ng

daˆ˜n) cu’a thu’ mu

c cá nhân cu’a ngu’o`’i dùng, cha

y tieˆ´n trình d¯ã cho, ghi trong bieˆ´n

HOME

3.6.6

Câu leˆ

nh export

Khi heˆ

vo’ cha

y moˆ

t chu’o’ng trình hay câu leˆ

nh nào d¯ó, nó (heˆ

vo’) cung caˆ´p cho chúng moˆ

phaˆ`n bieˆ´n môi tru’o`’ng. D

¯ eˆ’ có theˆ’ cung caˆ

´ p bieˆ´n môi tru’o`’ng cho tieˆ´n trình cha

y tu`’ heˆ

vo’, caˆ`n

gán giá tri

cho bieˆ´n này vo´’i leˆ

export

, tu´’c là thay vì

kênh giao tác

[user]$ name=value

caˆ`n gõ:

3.7 Khai trieˆ’n bieˆ’u thu

´’c

kênh giao tác

[user]$ export name=value

Trong tru’o`’ng ho

’p này, taˆ

´ t ca’ các chu’o’ng trình cha

y tu`’ heˆ

vo’ (keˆ’ ca’ ba’n sao thu´’ hai cu’a

chính heˆ

vo’) se˜ có quyeˆ`n truy caˆ

p to´’i các bieˆ´n d¯u’o

’c gán nhu’ vaˆ

y, tu´’c là su’’ du

ng giá tri

cu’a

chúng qua tên.

3.7

Khai trieˆ’n bieˆ’u thu

´’c

Hay he

’ d¯o

c các câu le

nh nhu’ the

´ nào?

Khi heˆ

vo’ nhaˆ

n d¯u’o

’c moˆ

t dòng

leˆ

nh này d¯ó caˆ`n thu

’c hieˆ

n, nó (heˆ

vo’) tru’o´’c khi cha

y câu leˆ

nh thu

’c hieˆ

n vieˆ

c "phân tích ngu

˜’

pháp" dòng leˆ

nh này (gioˆ

´ ng trong ngôn ngu˜’, phân tích chu’ ngu˜’, vi

ngu

˜’). Moˆ

t trong nhu

˜’ng

bu’o´’c cu’a su

’ phân tích này là phép mo’’ hay khai trieˆ’n bieˆ’u thu´’c (expansion). Trong

bash

có

ba’y loa

i khai trieˆ’n bieˆ’u thu´’c:

• Khai trieˆ’n daˆ´u ngoa˘

c (brace expansion);

• Thay theˆ´ daˆ´u ngã (tilde expansion);

• Phép theˆ´ các tham bieˆ´n và bieˆ´n soˆ

´ ;

• Phép theˆ´ các câu leˆ

nh;

• Phép theˆ´ soˆ

´ ho

c (thu

’c hieˆ

n tu`’ trái sang pha’i);

• Phép chia tu`’ (word splitting);

• Khai trieˆ’n các maˆ˜u tên taˆ

p tin và thu’ mu

c (pathname expansion).

Các thao tác này d¯u’o

’c thu

’c hieˆ

n theo d¯úng thu´’ tu

’ lieˆ

t kê trên. Chúng ta se˜ xem xét chúng

theo tu´’ tu

’ này.

3.7.1

Khai trieˆ’n daˆ

´ u ngoa˘

Khai trieˆ’n daˆ´u ngoa˘

c toˆ

´ t nhaˆ´t minh ho

a trên ví du

. Gia’ thieˆ´t, chúng ta caˆ`n ta

o thu’ mu

c con

trong moˆ

t thu’mu

c nào d¯ó, hoa˘

c thay d¯oˆ’i ngu’o`’i dùng so’’ hu˜’u cu’a vài taˆ

p tin cùng moˆ

t lúc. Có

theˆ’ thu

’c hieˆ

n d¯ieˆ`u này nho`’ các câu leˆ

nh sau:

kênh giao tác

[user]$ mkdir /usr/src/unikey/{old,new,dist,bugs}

[root]# chown root /usr/{ucb/{ex,edit},lib/{ex?.?*,how_ex}

Trong tru’o`’ng ho

’p d¯aˆ`u, trong thu’ mu

/usr/src/unikey/

se˜ ta

o ra các thu’ mu

c con

old,new,dist

, và

bugs

. Trong tru’o`’ng ho

’p thu´’hai, ngu’o`’i dùng so’’ hu

˜’u cu’a các taˆ

p tin sau

se˜ thay d¯oˆ’i (thành root):

• /usr/ucb/ex

• /usr/lib/ex?.?

Bash

• /usr/ucb/edit

• /usr/lib/ex?.?

• /usr/ucb/ex

• /usr/lib/how_ex

• /usr/ucb/edit

• /usr/lib/how_ex

Tu´’c là vo´’i moˆ˜i ca˘

p daˆ´u ngoa˘

c se˜ ta

o ra vài dòng riêng re˜ (soˆ

´ nhu˜’ng dòng này ba˘`ng soˆ´ tu`’

na˘`ng trong daˆ´u ngoa˘

c) ba˘`ng cách ghi thêm vào tru’o´’c moˆ˜i tu`’trong ngoa˘

c nhu

˜’ng gì d¯u´’ng tru’o´’c

daˆ´u ngoa˘

c, và ghi thêm vào sau moˆ˜i tu`’ này nhu˜’ng gì d¯u´’ng sau daˆ´u ngoa˘

c. Moˆ

t ví du

khác:

dòng

a{d,c,b}e

khi khai trieˆ’n se˜ thu d¯u’o

’c ba tu`’ "

ade ace abe

". Khai trieˆ’n daˆ´u ngoa˘

d¯u’o

’c thu

’c hieˆ

n tru’o´’c các da

ng khai trieˆ’n khác trong dòng leˆ

nh, ho’n nu˜’a taˆ´t ca’ các ký tu

’ d¯a˘

bieˆ

t có trong dòng leˆ

nh, keˆ’ ca’ nhu˜’ng ký tu

’ na˘`m trong daˆ

´ u ngoa˘

c, se˜ d¯u’o

’c giu

˜’ không thay d¯oˆ’i

(chúng se˜ d¯u’o

’c biên di

ch o’’ các bu’o´’c phía sau).

3.7.2

Thay theˆ

´ daˆ´u ngã (Tilde Expansion)

Neˆ´u nhu’tu`’ba˘´t d¯aˆ`u vo´’i ký tu

’daˆ

´ u ngã (’∼’), taˆ´t ca’ các ký tu

’d¯u´’ng tru’o´’c daˆ

´ u ga

ch chéo d¯aˆ`u tiên

(hay taˆ´t ca’ các ký tu

’ neˆ

´ u nhu’ không có daˆ´u ga

ch chéo) se˜ d¯u’o

’c hieˆ’u là tên ngu’o`’i dùng (login

name). Neˆ´u nhu’tên này là moˆ

t dòng roˆ˜ng (tu´’c là daˆ´u ga

ch chéo d¯u´’ng ngay phía sau daˆ´u ngã),

thì daˆ´u ngã se˜ d¯u’o

’c thay theˆ

´ bo’’i giá tri

cu’a bieˆ´n

HOME

. Và neˆ´u giá tri

cu’a bieˆ´n

HOME

không

d¯u’o

’c gán thì daˆ

´ u ngã se˜ d¯u’o

’c thay theˆ

´ bo’’i d¯u’o`’ng daˆ˜n d¯aˆ`u d¯u’ d¯eˆ´n thu’ mu

c cá nhân cu’a ngu’o`’i

dùng, mà d¯ã cha

y heˆ

vo’. Neˆ´u nhu’ ngay sau daˆ´u ngã (và tru’o´’c daˆ´u ga

ch chéo) là moˆ

t tu`’ trùng

vo´’i tên cu’a moˆ

t ngu’o`’i dùng ho

’p pháp, thì daˆ

´ u ngã coˆ

ng vo´’i tên ngu’o`’i dùng d¯u’o

’c thay theˆ

´ bo’’i

d¯u’o`’ng daˆ˜n d¯aˆ`y d¯u’ d¯eˆ´n thu’ mu

c cá nhân cu’a ngu’o`’i dùng này. Neˆ´u nhu’ tu`’ d¯u´’ng sau daˆ´u ngã

không pha’i là tên cu’a moˆ

t ngu’o`’i dùng (và không roˆ˜ng), thì tu`’không bi

thay d¯oˆ’i. Neˆ´u nhu’sau

daˆ´u ngã là ’+’, hay ký hieˆ

u này se˜ d¯u’o

’c thay theˆ

´ bo’’i tên d¯aˆ`u d¯u’ cu’a thu’ mu

c hieˆ

n tho`’i (tu´’c là

giá tri

cu’a bieˆ´n

PWD

). Neˆ´u du´’ng sau daˆ´u ngã là ’-’, thì thay theˆ´ giá tri

cu’a bieˆ´n

OLDPWD

(thu’

c "cu˜").

3.7.3

Phép theˆ

´ các tham bieˆ´n và bieˆ´n soˆ´

Ký tu

’ $ d¯u’o

’c su’’ du

ng cho các thao tác theˆ´ tham bieˆ´n, theˆ´ các câu leˆ

nh và theˆ´ các bieˆ’u thu´’c

soˆ

´ ho

c. Bieˆ’u thu´’c hay tên d¯u´’ng sau $ có theˆ’ d¯u’o

’c d¯u’a vào ngoa˘

c, không nhaˆ´t thieˆ´t, nhu’ng

raˆ´t tieˆ

n, vì daˆ´u ngoa˘

c phân cách bieˆ’u thu´’c vo´’i các tu`’ hay ký tu

’ d¯u´’ng sau. Nhu’ vaˆ

y, d¯eˆ’ go

giá tri

cu’a tham bieˆ´n nói chung cu˜ng nhu’ bieˆ´n môi tru’o`’ng nói riêng trong dòng leˆ

nh, caˆ`n d¯a˘

bieˆ’u thu´’c da

ng $parameter. Daˆ´u ngoa˘

c chı’ caˆ`n thieˆ´t, neˆ´u tên cu’a tham bieˆ´n có chu´’a vài chu˜’

soˆ

´ , hoa˘

c khi theo sau tên còn có các ký tu

’ khác, mà chúng ta không muoˆ

´ n heˆ

vo’ "hieˆ’u laˆ`m"

chúng là moˆ

t phaˆ`n cu’a tên tham bieˆ´n. Trong taˆ´t ca’ các giá tri

cu’a bieˆ´n soˆ

´ xa’y ra phép theˆ´ daˆ´u

ngã (∼), su

’ khai trieˆ’n tham bieˆ

´ n và bieˆ´n soˆ´, phép theˆ´ các câu leˆ

nh, phép theˆ´ các bieˆ’u thu´’c soˆ´

c, cu˜ng nhu’ xóa các ký tu

’ trích daˆ˜n (xem du’o´’i). Su

’ phân chia tu`’ không xa’y ra, tru`’ tru’o`’ng

’p "$" (lo`’i gia’i thích xem o’’ ba’ng soˆ

´ 3). Su

’ khai trieˆ’n các maˆ˜u tên taˆ

p tin và thu’ mu

c cu˜ng

không d¯u’o

’c thu

’c hieˆ

3.7 Khai trieˆ’n bieˆ’u thu

´’c

3.7.4

Phép theˆ

´ các câu leˆ

Phép theˆ´ các câu leˆ

nh là moˆ

t công cu

raˆ´t ma

ng cu’a

bash

. Ý nghı˜a cu’a nó na˘`m o’’ choˆ˜ thay theˆ´

tên các câu leˆ

nh bo’’i keˆ´t qua’ thu

’c hieˆ

n cu’a chúng. Có hai da

ng phép theˆ´ leˆ

nh:

$(command)

và

‘command‘

Neˆ´u u´’ng du

ng da

ng thu´’ hai (chú ý o’’ d¯ây su’’ du

ng daˆ´u "ngoa˘

c d¯o’n ngu’o

’c",

phím cho nó thu’o`’ng na˘`m trên phím Tab), thì daˆ´u ga

ch ngu’o

’c (\) o’’ trong daˆ

´ u ngoa˘

c se˜ có chu´’c

na˘ng nhu’ moˆ

t ký tu

’ thông thu’o`’ng, tru`’ tru’o`’ng ho

’p, khi d¯u´’ng sau nó (daˆ

´ u ga

ch ngu’o

’c) là moˆ

$, ‘, hay moˆ

t \. Neˆ´u nhu’su’’du

ng da

ng $(command), thì taˆ´t ca’ các ký tu

’ d¯u´’ng trong ngoa˘

c ta

thành moˆ

t câu leˆ

nh, không có ký tu

’ nào có ý nghı˜a d¯a˘

c bieˆ

t. Neˆ´u phép theˆ´ câu leˆ

nh xa’y ra

phía trong ngoa˘

c kép, thì trong keˆ´t qua’ cu’a phép theˆ´ se˜ không thu

’c hieˆ

n phép phân chia tu`’ và

’ khai trieˆ’n maˆ˜u tên taˆ

p tin và thu’ mu

3.7.5

Phép theˆ

´ soˆ´ ho

c (Arithmetic Expansion)

Phép theˆ´ soˆ

´ ho

c cho phép tính giá tri

cu’a moˆ

t bieˆ’u thu´’c soˆ´ ho

c và thay theˆ´ nó (bieˆ’u thu´’c)

bo’’i keˆ´t qua’ thu d¯u’o

’c. Có hai da

ng phép theˆ´ soˆ

´ ho

$[expression] ((expression))

Trong d¯ó

expression

d¯u’o

’c hieˆ’u (d¯u’o

’c

bash

d¯o

c) nhu’ khi d¯u´’ng trong ngoa˘

c kép, nhu’ng

nhu

˜’ng daˆ´u ngoa˘

c kép o’’ trong

expression

i d¯u’o

’c d¯o

c nhu’ moˆ

t ký tu

’ thu’o`’ng. Phía trong

expression

có thu

’c hieˆ

n các phép theˆ´ tham bieˆ´n và theˆ´ câu leˆ

nh. Cú pháp cu’a bieˆ’u thu´’c

expression

tu’o’ng tu

’ nhu’ cú pháp cu’a bieˆ’u thu´’c soˆ

´ ho

c cu’a ngôn ngu

˜’

, cu

theˆ’ ho’n veˆ` vaˆ´n

d¯eˆ` này có theˆ’ d¯o

c trong phaˆ`n ARITHMETIC EVALUATION cu’a trang man cu’a

bash

. Ví

, câu leˆ

kênh giao tác

[user]$ echo $((2 + 3 * 5))

cho keˆ´t qua’ ba˘`ng "17". Neˆ´u bieˆ’u thu´’c không chính xác,

bash

se˜ d¯u’a ra thông báo loˆ˜i.

3.7.6

Phân chia tu`’ (word splitting)

Sau khi thu

’c hieˆ

n xong các phép theˆ´ tham bieˆ´n, theˆ´ leˆ

nh, và theˆ´ các bieˆ’u thu´’c soˆ´ ho

c, heˆ

vo’ la

phân tích dòng leˆ

nh moˆ

t laˆ`n nu˜’a (nhu’ng o’’ da

ng thu d¯u’o

’c sau các phép theˆ

´ nói trên) và thu

’c

hieˆ

n vieˆ

c phân chia tu`’ (word splitting). Thao tác này na˘`m o’’ choˆ˜, heˆ

vo’ tìm trong dòng leˆ

taˆ´t ca’ các ký tu

’ phân chia, xác d¯i

nh bo’’i bieˆ´n

IFS

(xem trên), và nho`’ d¯ó chia nho’ dòng leˆ

thành các tu`’ riêng re˜ trong các choˆ˜ tu’o’ng u´’ng. Neˆ´u giá tri

cu’a

IFS

ba˘`ng moˆ

t dòng troˆ

´ ng, thì

vieˆ

c phân chia tu`’ se˜ không xa’y ra. Neˆ´u trong dòng leˆ

nh không thu

’c hieˆ

n phép theˆ´ nào trong

các phép theˆ´ keˆ’ trên, thì phân chia tu`’ cu˜ng không xa’y ra.

3.7.7

Khai trieˆ’n các maˆ˜u tên taˆ

p tin và thu’ mu

c (Pathname Expansion)

Phép theˆ´ tên d¯u’o`’ng daˆ˜n và taˆ

p tin (Pathname expansion) su’’ du

ng d¯eˆ’ chı’ nho`’ moˆ

t maˆ˜u nho’

n mà có theˆ’ chı’ ra vài taˆ

p tin (hay thu’ mu

c), tu’o’ng u´’ng vo´’i maˆ˜u này. Sau khi phân chia tu`’,

và neˆ´u nhu’ không d¯u’a ra tùy cho

-f

, thì

bash

se˜ tìm kieˆ´m trong tu`’ng tu`’ cu’a dòng leˆ

nh các

ký tu

’

*, ?,

và

[

. Neˆ´u tìm thaˆ´y tu`’ vo´’i moˆ

t hay vài ký tu

’ nhu’ vaˆ

y, thì tu`’ này se˜ d¯u’o

’c xem

nhu’ moˆ

t maˆ˜u, và caˆ`n thay theˆ´ bo’’i các tu`’ trong danh sách d¯u’o`’ng daˆ˜n, tu’o’ng u´’ng vo´’i maˆ˜u này.

Neˆ´u nhu’ không tìm thaˆ´y tên tu’o’ng u´’ng vo´’i maˆ˜u, và bieˆ´n nullglob không d¯u’o

’c d¯u’a ra, thì tu`’

se˜ không thay d¯oˆ’i, tu´’c là các ký tu

’ d¯a˘

c bieˆ

t bi

maˆ´t giá tri

và hieˆ’u nhu’ các ký tu

’ thu’o`’ng. Neˆ

´ u

nhu’ bieˆ´n này d¯u’o

’c xác d¯i

nh, mà d¯u’o`’ng daˆ˜n tu’o’ng u´’ng vo´’i maˆ˜u không tìm thaˆ´y, thì tu`’ se˜ bi

xóa kho’i dòng leˆ

nh. Các ký tu

’ dùng d¯eˆ’ ta

o maˆ˜u có các giá tri

trong ba’ng

3.4

Bash

Ba’ng 3.4: Các ký tu

’ ta

o maˆ˜u

Ký tu

’ Quy luaˆ

t thay theˆ´

Tu’o’ng u´’ng vo´’i baˆ´t ky` dòng ký tu

’ nào, keˆ’ ca’ dòng roˆ˜ng. Ví du

v*.txt

se˜ d¯u’o

’c thay theˆ

´ bo’’i

vnoss.txt, vnlinux.txt

và

vntex.txt

(neˆ´u các taˆ

p tin này toˆ`n ta

i), và *.png se˜ tu’o’ng u´’ng taˆ´t ca’ các taˆ

p tin có

phaˆ`n mo’’ roˆ

ng png (taˆ

p tin d¯oˆ` ho

a hai chieˆ`u).

Tu’o’ng

u´’ng

baˆ´t

ký

moˆ

ký

’

d¯o’n

nào.

Ví

maˆ˜u

file?.txt

se˜

d¯u’o

’c

thaytheˆ´

bo’’i

các

tên

teˆ

file1.txt, file2.txt, file3.txt

và

filea.txt

(neˆ´u chúng toˆ`n ta

i), nhu’ng

file23.txt

thì không.

[...]

Tu’o’ng u´’ng baˆ´t ky` ký tu

’ nào trong soˆ

´ các ký tu

’ na˘`m trong daˆ

´ u ngoa˘

vuông này. Ca˘

p ký tu

’, phân cách nhau bo’’i daˆ

´ u tru`’ (-), ví du

c-f

, bieˆ’u

thi

moˆ

t dãy; baˆ´t ký ký tu

’ nào, theo tu`’ d¯ieˆ’n, na˘`m giu

˜’a hai ký tu

’ này, keˆ’ ca’

hai ký tu

’ ta

o ra dãy (

và

trong ví du

) cu˜ng tu’o’ng u´’ng vo´’i maˆ˜u. Neˆ´u

ký tu

’ d¯aˆ`u tiên trong ngoa˘

c vuông là hay ˆ, thì maˆ˜u (o’’ vi

trí này) se˜ tu’o’ng

u´’ng taˆ´t ca’ các ký tu

’, không d¯u’o

’c chı’ ra trong ngo

Maˆ˜u tên taˆ

p tin raˆ´t thu’o`’ng xuyên su’’ du

ng trong dòng leˆ

nh có chu´’a

. Hãy tu’o’’ng tu’o

’ng

là ba

n muoˆ

´ n xem thông tin cu’a moˆ

t thu’ mu

c, trong d¯ó có chu´’a moˆ

t soˆ

´ lu’o

’ng lo´’n các taˆ

p tin

d¯u’ các da

ng, ví du

, taˆ

p tin hình a’nh, phim vo´’i da

ng gif, jpeg, avi, v.v. . . . D

¯ eˆ’ thu d¯u’o

’c thông

tin chı’ cu’a taˆ

p tin da

ng jpeg, có theˆ’ dùng câu leˆ

kênh giao tác

[user]$ ls *.jpg

Neˆ´u trong thu’ mu

c có nhieˆ`u taˆ

p tin, mà tên cu’a chúng là các soˆ

´ goˆ`m boˆ´n chu˜’soˆ´ (thu’mu

/proc

là moˆ

t ví du

+), thì leˆ

nh sau chı’ d¯u’a ra danh sách các taˆ

p tin có soˆ

´ tu`’ 0500 d¯eˆ´n 0999:

kênh giao tác

[user]$ ls -l 0[5-9]??

3.7.8

Xóa các ký tu

’ d¯a˘

c bieˆ

Sau khi làm xong taˆ´t ca’ các phép theˆ´, các ký tu

’

\, ‘

và

còn la

i trong dòng leˆ

nh (chúng

d¯u’o

’c su’’ du

ng d¯eˆ’ huy’ bo’ giá tri

d¯a˘

c bieˆ

t cu’a các ký tu

’ khác) se˜ bi

xóa heˆ´t.

3.8

Shell - moˆ

t ngôn ngu

˜’ laˆ

p trình

Nhu’ d¯ã nói o’’ trên, d¯eˆ’ có theˆ’ xây du

’ng baˆ

´ t ky` gia’i thuaˆ

t nào, cu˜ng caˆ`n có các toán tu’’ kieˆ’m tra

d¯ieˆ`u kieˆ

n. Heˆ

vo’

bash

hoˆ˜ tro

’ các toán tu’’ lu

’a cho

if...then...else

và

case

, cu˜ng

nhu’ các toán tu’’ vòng la˘

for, while, until

, nho`’ d¯ó nó (

bash

) tro’’ thành moˆ

t ngôn

ngu

˜’ laˆ

p trình ma

nh.

3.8.1

Toàn tu’’ if và test (hoa˘

c [ ])

Caˆ´u trúc cu’a toán tu’’ d¯ieˆ`u kieˆ

n có da

ng thu go

n nhu’ sau:

list1

then

list2

else

list3

trong d¯ó,

list1, list2

, và

list3

là các chuoˆ˜i câu leˆ

nh, phân cách nhau bo’’i daˆ´u

3.8 Shell - moˆ

t ngôn ngu

˜’ laˆ

p trình

pha’y và keˆ´t thúc bo’’i moˆ

t daˆ´u chaˆ´m phaˆ’y hay ký tu

’ dòng mo´’i. Ngoài ra, các chuoˆ˜i này có theˆ’

d¯u’o

’c d¯u’a vào daˆ

´ u ngoa˘

c nho

n: list. Toán tu’’ if kieˆ’m tra giá tri

d¯u’o

’c tra’ la

i bo’’i các câu leˆ

tu`’

list1

. Neˆ´u trong danh sách có vài câu leˆ

nh, thì kieˆ’m tra giá tri

d¯u’o

’c tra’ la

i bo’’i câu leˆ

cuoˆ

´ i cùng cu’a danh sách. Neˆ´u giá tri

này ba˘`ng 0, thì se˜ thu

’c hieˆ

n các leˆ

nh tu`’

list2

; còn

neˆ´u giá tri

này khác không, thì se˜ thu

’c hieˆ

n nhu

˜’ng leˆ

nh tu`’

list3

. Giá tri

d¯u’o

’c tra’ la

i bo’’i

toán tu’’

nhu’ vaˆ

y, trùng vo´’i giá tri

mà chuoˆ˜i leˆ

nh thu

’c hieˆ

n (

list2

hoa˘

list3

) d¯u’a ra.

ng d¯aˆ`y d¯u’ cu’a leˆ

nhu’ sau:

list

then

list [

elif

list

then

list ] ... [

else

list ]

(o’’d¯ây daˆ´u ngoa˘

c vuông chı’ có nghı˜a là, nhu˜’ng gì na˘`m trong nó, ngoa˘

c vuông, không nhaˆ´t

thieˆ´t pha’i có). Bieˆ’u thu´’c d¯u´’ng sau

hay

elif

thu’o`’ng là câu leˆ

test

, mà có theˆ’ d¯u’o

’c

bieˆ’u thi

bo’’i daˆ´u ngoa˘

c vuông [ ]. Leˆ

test

thu

’c hieˆ

n phép tính moˆ

t bieˆ’u thu´’c nào d¯ó, và

tra’ la

i giá tri

0, neˆ´u bieˆ’u thu´’c là d¯úng, và 1 trong tru’o`’ng ho

’p ngu’o

’c la

i. Bieˆ’u thu´’c d¯u’o

’c d¯u’a

to´’i chu’o’ng trình

test

nhu’ moˆ

t tham soˆ

´ cu’a chu’o’ng trình. Thay vì gõ

test expression

có theˆ’ d¯u’a bieˆ’u thu´’c

expression

vào ngoa˘

c vuông:

[ expression ]

Caˆ`n chú ý ra˘`ng,

test

và

[

d¯ó là hai tên cu’a cu’a cùng moˆ

t chu’o’ng trình, chu´’ không pha’i

là moˆ

t phép bieˆ´n hóa thaˆ`n thông nào d¯ó cu’a heˆ

vo’

bash

(chı’ là cú pháp cu’a

[

d¯òi ho’i pha’i có

daˆ´u d¯óng ngoa˘

c). Và cu˜ng caˆ`n chú ý ra˘`ng o’’ choˆ˜ cu’a

test

trong caˆ´u trúc

có theˆ’ su’’ du

baˆ´t ky` chu’o’ng trình nào. D

¯ eˆ’ keˆ

´ t thúc mu

c này, chúng ta d¯u’a ra ví du

su’’ du

kênh giao tác

if [ -x /usr/bin/unicode_start ] ; then

unicode_start

else

echo "hello world"

Veˆ` toán tu’’

test

(hay

[...]

) caˆ`n d¯i sâu ho’n.

3.8.2

Toán tu’’ test và d¯ieˆ`u kieˆ

n cu’a bieˆ’u thu

´’c

Bieˆ’u thu´’c d¯ieˆ`u kieˆ

n, su’’ du

ng trong toán tu’’

test

, d¯u’o

’c xây du

’ng trên co’ so’’ kieˆ’m tra thuoˆ

tính taˆ

p tin, so sánh các dòng và các so sánh soˆ´ ho

c thông thu’o`’ng. Bieˆ’u thu´’c phu´’c ta

p ho’n

d¯u’o

’c ta

o ra tu`’ các thao tác d¯o’n và kép sau ("nhu˜’ng viên ga

ch co’ so’’"):

•

-a file

¯ úng neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

•

-b file

¯ úng neˆ

´ u

file

toˆ`n ta

i, và là moˆ

t taˆ

p tin thieˆ´t bi

khoˆ

´ i (block device) d¯a˘

c bieˆ

•

-c file

¯ úng neˆ

´ u

file

toˆ`n ta

i, và là moˆ

t taˆ

p tin thieˆ´t bi

ký tu

’ (charater device) d¯a˘

c bieˆ

•

-d file

¯ úng neˆ

´ u

file

toˆ`n ta

i và là moˆ

t thu’ mu

•

-e file

¯ úng neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

Bash

•

-f file

¯ úng neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

i và là moˆ

t taˆ

p tin thông thu’o`’ng.

•

-g file

¯ úng neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

i và d¯u’o

’c d¯a˘

t bit thay d¯oˆ’i nhóm.

•

-h file

hay

-L file

¯ úng neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

i và là liên keˆ´t meˆ`m (liên keˆ´t tu’o

’ng tru’ng).

•

-k file

¯ úng neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

i và d¯u’o

’c d¯a˘

t bit sticky.

•

-p file

¯ úng neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

i và là tên cu’a moˆ

t oˆ

´ ng (kênh FIFO).

•

-p file

¯ úng neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

i và là tên cu’a moˆ

t oˆ

´ ng (kênh FIFO).

•

-r file

¯ úng neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

i và có quyeˆ`n d¯o

•

-s file

¯ úng neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

i và kích thu’o´’c lo´’n ho’n không.

•

-t fd

¯ úng neˆ

´ u boˆ

mô ta’ cu’a taˆ

p tin (fd) mo’’ và chı’ lên terminal.

•

-u file

¯ úng neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

i và d¯u’o

’c d¯a˘

t bit thay d¯oˆ’i ngu’o`’i dùng.

•

-w file

¯ úng neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

i và có quyeˆ`n ghi.

•

-x file

¯ úng neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

i và có quyeˆ`n thu

’c thi.

•

-0 file

¯ úng, neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

và chu’ so’’ hu˜’u cu’a nó là ngu’o`’i dùng mà ID có hieˆ

u lu

’c

chı’ d¯eˆ´n.

•

-G file

¯ úng, neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

i và thuoˆ

c veˆ` nhóm, xác d¯i

nh bo’’i ID nhóm có hieˆ

’c.

•

-S file

¯ úng, neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

i và là socket.

•

-N file

¯ úng, neˆ

´ u taˆ

p tin có tên

file

toˆ`n ta

i và thay d¯oˆ’i tu`’ laˆ`n d¯u’o

’c d¯o

c cuoˆ

´ i cùng.

•

file1 -nt file2

¯ úng, neˆ

´ u taˆ

p tin

file1

có tho`’i gian su’’a d¯oˆ’i muoˆ

n ho’n

file2

3.8 Shell - moˆ

t ngôn ngu

˜’ laˆ

p trình

•

file1 -ot file2

¯ úng, neˆ

´ u taˆ

p tin

file1

"già" ho’n

file1

(tru’o`’ng ho

’p ngu’o

’c la

i cu’a tru’o`’ng ho

’p trên).

•

file1 -ef file2

¯ úng, neˆ

´ u taˆ

p tin

file1

và

file2

có cùng moˆ

t soˆ´ thieˆ´t bi

và chı’ soˆ

´ mô ta’ inode.

•

-o optname

¯ úng, neˆ

´ u tùy cho

optname

cu’a heˆ

vo’ d¯u’o

’c kích hoa

t. Chi tieˆ´t xin xem trên trang

man bash

•

-z string

¯ úng, neˆ

´ u d¯oˆ

dài cu’a chuoˆ˜i

string

ba˘`ng không.

•

-n string

¯ úng, neˆ

´ u d¯oˆ

dài cu’a chuoˆ˜i khác không.

•

string1 == string2

¯ úng, neˆ

´ u hai chuoˆ˜i trùng nhau. Có theˆ’ thay hai

ba˘`ng moˆ

•

string1 !== string2

¯ úng, neˆ

´ u hai chuoˆ˜i không trùng nhau.

•

string1 < string2

¯ úng, neˆ

´ u chuoˆ˜i

string1

, theo tu`’ d¯ieˆ’n, d¯u´’ng tru’o´’c chuoˆ˜i

string2

(d¯oˆ

´ i vo´’i ngôn

ngu

˜’ hieˆ

n tho`’i).

•

string1 > string2

¯ úng, neˆ

´ u chuoˆ˜i

string1

, theo tu`’d¯ieˆ’n, d¯u´’ng sau chuoˆ˜i

string2

(d¯oˆ

´ i vo´’i ngôn ngu˜’

hieˆ

n tho`’i).

•

arg1 OP arg2

’’ d¯ây OP là moˆ

t trong các phép so sánh soˆ

´ ho

-eq

(ba˘`ng),

-ne

(khác, không ba˘`ng),

-lt

(nho’ ho’n),

-le

(nho’ ho’n hoa˘

c ba˘`ng),

-gt

(lo´’n ho’n),

-ge

(lo´’n ho’n hoa˘

c ba˘`ng).

’’ choˆ˜ các tham soˆ´ arg1 và arg2 có theˆ’ su’’du

ng các soˆ

´ nguyên (âm hoa˘

c du’o’ng).

Tu`’ các bieˆ’u thu´’c d¯ieˆ`u kieˆ

n co’ ba’n này có theˆ’ xây du

’ng các bieˆ’u thu´’c phu´’c ta

p theo ý

muoˆ

´ n nho`’ các phép lôgíc thông thu’o`’ng PHU’ D

¯ I

NH, VÀ (coˆ

ng) và HOA

˘
˙

•

!(expression)

Phép phu’ d¯i

nh. D

¯ úng, neˆ

´ u bieˆ’u thu´’c sai.

•

expression1 -a expression2

Phép coˆ

ng lôgic

AND

. D

¯ úng neˆ

´ u ca’ hai bieˆ’u thu´’c d¯eˆ`u d¯úng.

•

expression1 -o expression2

Phép lôgíc hoa˘

. D

¯ úng neˆ

´ u moˆ

t trong hai bieˆ’u thu´’c d¯úng.

Bash

3.8.3

Toán tu’’ case

ng cu’a toán tu’’

case

nhu’ sau:

case

word

[ [(] pattern [ | pattern ] ... ) list ;; ] ...+

esac

Câu leˆ

case

d¯aˆ`u tiên khai trieˆ’n tu`’

word

, và so sánh nó (word) vo´’i moˆ˜i tu`’ trong maˆ˜u

pattern

theo thu´’ tu

’. Sau khi tìm thaˆ

´ y su

’ trùng nhau d¯aˆ`u tiên thì du`’ng vieˆ

c so sánh la

i, và

thu

’c hieˆ

n danh sách

list

các câu leˆ

nh d¯u´’ng sau maˆ˜u d¯ã tìm thaˆ´y. Giá tri

tra’ la

i bo’’i toán tu’’

này, ba˘`ng 0, neˆ´u không tìm thaˆ´y su

’ trùng nhau nào. Trong tru’o`’ng ho

’p ngu’o

’c la

i, tra’ la

i giá tri

mà câu leˆ

nh cuoˆ

´ i cùng trong danh sách

list

d¯u’a ra. Ví du

su’’ du

ng toán tu’’

case

sau laˆ´y tu`’

script

/etc/rc.d/rc.sysinit

(FreeBSD-style):

kênh giao tác

case "$UTC" in

yes|true)

CLOCKFLAGS="$CLOCKFLAGS -u";

CLOCKDEF="$CLOCKDEF (utc)";

;;

no|false)

CLOCKFLAGS="$CLOCKFLAGS --localtime";

CLOCKDEF="$CLOCKDEF (localtime)";

;;

esac

Neˆ´u bieˆ´n soˆ

´ (

UTC

) nhaˆ

n giá tri

yes

hoa˘

true

, thì se˜ thu

’c hieˆ

n ca˘

p leˆ

nh thu´’ nhaˆ´t, nhaˆ

giá tri

hoa˘

false

- ca˘

p thu´’ hai.

3.8.4

Toán tu’’ select

Toán tu’’

select

cho phép toˆ’ chu´’c hoˆ

i thoa

i vo´’i ngu’o`’i dùng. Nó có da

ng sau:

select

name [

word; ]

list;

done

Lúc d¯aˆ`u tu`’ maˆ˜u

word

hình thành moˆ

t danh sách nhu

˜’ng tu`’ tu’o’ng u´’ng vo´’i maˆ˜u này. Taˆ

’p nhu

˜’ng tu`’ này d¯u’o

’c d¯u’a vào kênh thông báo loˆ˜i tiêu chuaˆ’n, ho’n nu

˜’a moˆ˜i tu`’ d¯u’o

’c d¯i kèm

vo´’i moˆ

t soˆ

´ thu´’tu

’. Neˆ

´ u maˆ˜u

word

bo’ qua (không có trong toán tu’’

select

), thì se˜ d¯u’a vào

các tham bieˆ´n vi

trí (xem trên) theo moˆ

t cách tu’o’ng tu

’. Sau d¯ó, daˆ

´ u nha˘´c PS3 d¯u’o

’c d¯u’a ra,

và heˆ

vo’ cho`’ chuoˆ˜i nhaˆ

p vào trên d¯aˆ`u vào tiêu chuaˆ’n. Neˆ´u chuoˆ˜i nhaˆ

p vào có chu´’a soˆ´, tu’o’ng

u´’ng vo´’i moˆ

t trong các soˆ

´ d¯ã hieˆ

n ra, thì bieˆ´n

name

se˜ d¯u’o

’c gán giá tri

ba˘`ng tu`’ d¯i kèm vo´’i soˆ´

này. Neˆ´u nhaˆ

p vào moˆ

t dòng roˆ˜ng, thì soˆ

´ và tu`’ se˜ d¯u’o

’c hieˆ

n ra them moˆ

t laˆ`n nu˜’a. Neˆ´u nhaˆ

vào baˆ´t ky` moˆ

t giá tri

nào khác, thì bieˆ´n

name

se˜ nhaˆ

n giá tri

ba˘`ng không. Chuoˆ˜i mà ngu’o`’i

dùng nhaˆ

p vào, d¯u’o

’c ghi la

i trong bieˆ´n

. Danh sách leˆ

list

d¯u’o

’c thu

’c hieˆ

n vo´’i giá

tri

bieˆ´n

name

d¯ã cho

n. Sau d¯ây là moˆ

t script nho’ (xin hãy gõ không daˆ´u neˆ´u console cu’a ba

chu’a hoˆ˜ tro

’ vieˆ

c hieˆ’n thi

Tieˆ´ng Vieˆ

t):

kênh giao tác

#!/bin/sh

echo "Ba

n thích dùng OS nào?"

select var in "Linux" "Gnu Hurd" "Free BSD" "MacOSX" "Solaris" "QNX"

"Other"; do

break

done

echo "Ba

n d

¯ã cho

n $var"

3.8 Shell - moˆ

t ngôn ngu

˜’ laˆ

p trình

Ghi d¯oa

n trên vào moˆ

t taˆ

p tin (ví du

select.sh

), thay d¯oˆ’i d¯eˆ’ taˆ

p tin thành kha’ thi (ví

chmod 755 select.sh

), và cha

y (

./select.sh

). Trên màn hình se˜ hieˆ

n ra câu

ho’i sau:

kênh giao tác

n thích dùng OS nào?

1) Linux

3) Free BSD

5) Solaris

7) Other

2) Gnu Hurd

4) MacOSX

6) QNX

Hãy nhaˆ´n moˆ

t trong 7 soˆ

´ d¯u’a ra (tu`’ 1 d¯eˆ´n 7). Neˆ´u ba

n nhaˆ

p 4 (nhaˆ´n ca’ <Enter>), thì se˜

thaˆ´y thông báo sau:

kênh giao tác

n d

¯ã cho

n MacOSX

3.8.5

Toán tu’’ for

Toán tu’’

for

làm vieˆ

c có khác moˆ

t chút so vo´’i

for

trong các ngôn ngu

˜’laˆ

p trình thông thu’o`’ng.

Thay vì ta˘ng hoa˘

c gia’m giá tri

cu’a moˆ

t bieˆ´n soˆ

´ nào d¯ó (lên hoa˘

c xuoˆ

´ ng) moˆ

t d¯o’n vi

sau moˆ˜i

vòng la˘

p, thì nó gán giá tri

tieˆ´p theo trong

danh sách tu

`’ d

¯u’a sa

˜n

cho bieˆ´n d¯ó trong

moˆ˜i vòng la˘

p. Nói chung caˆ´u trúc có da

ng sau:

for

name

words

list

done

Quy luaˆ

t xây du

’ng danh sách leˆ

nh (

list

) gioˆ

´ ng trong toán tu’’

. Ví du

. Script sau ta

các taˆ

p tin

fu1, fu2

, và

fu3

kênh giao tác

for a in 1 2 3 ; do

touch fu$a

done

Có theˆ’ gõ ba dòng này trên moˆ

t dòng leˆ

nh, keˆ´t qua’ thu d¯u’o

’c tu’o’ng tu

’ vo´’i script. Da

toˆ’ng quát cu’a toán tu’’

for

nhu’ sau:

for

name [

word; ]

list ;

done

¯ aˆ`u tiên cu˜ng xa’y ra su

’ khai trieˆ’n tu`’

word

theo quy luaˆ

t khai trieˆ’n bieˆ’u thu´’c (xem trên).

Sau d¯ó bieˆ´n

name

laˆ`n lu’o

’t d¯u’o

’c gán các giá tri

thu d¯u’o

’c tu`’ su

’ khai trieˆ`n này, và thu

’c hieˆ

danh sách leˆ

list

trong moˆ˜i laˆ`n nhu’ vaˆ

y. Neˆ´u không có "

in word

", thì danh sách leˆ

list

d¯u’o

’c thu

’c hieˆ

n moˆ

t laˆ`n cho moˆ˜i

tham bie

´ n vi

trí

d¯ã d¯u’a ra. Trên Linux có

chu’o’ng trình

seq

, tieˆ´p nhaˆ

n hai soˆ

´ nguyên làm tham soˆ´, và d¯u’a ra chuoˆ˜i taˆ´t ca’ các soˆ´ na˘`m

giu

˜’a hai soˆ

´ này (coˆ

ng thêm ca’ chúng). Nho`’ câu leˆ

nh này có theˆ’ su’’ du

for

cu’a

bash

làm

vieˆ

c nhu’ toán tu’’

for

trong các ngôn ngu

˜’ laˆ

p trình thông thu’o`’ng. D

¯ eˆ’ làm d¯u’o

’c d¯ieˆ`u này chı’

caˆ`n vieˆ´t vòng la˘

for

nhu’ sau:

kênh giao tác

for a in $( seq 1 6 ) ; do

cat fu$a

done

Câu leˆ

nh (script) này d¯u’a ra màn hình noˆ

i dung cu’a 10 taˆ

p tin (neˆ´u có): "

fu1

", ..., "

fu10

Bash

3.8.6

Toán tu’’ while và until

Toán tu’’

while

làm vieˆ

c tu’o’ng tu

’ nhu’

, nhu’ng vòng la˘

p các câu leˆ

nh trong

list2

chı’

thu

’c hieˆ

n khi d¯ieˆ`u kieˆ

n còn d¯úng, và se˜ ngu`’ng khi d¯ieˆ`u kieˆ

n không tho’a mãn. Caˆ´u trúc có

ng nhu’ sau:

while

list1

list2

done

Ví du

kênh giao tác

while [ -d directory ] ; do

ls -l directory >> logfile

echo -- SEPARATOR -- >> logfile

sleep 60

done

Chu’o’ng trình (script) trên se˜ theo dõi và ghi la

i noˆ

i dung cu’a thu’ mu

Document Outline

Tua de
HÐH Linux: lich su và các ban phân phoi
Cài dat HÐH Linux trên cùng máy tính voi Windows
Bash

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ĐHBK Tài Liệu Hướng Dẫn Thiết Kế Thiết Bị Điện Tử Công Suất Trần Văn Thịnh, 122 Trang
ĐHĐN Giáo Trình Quy Hoạch Đô Thị 2 Ths Tô Văn Hùng & Phan Hữu Bách, 28 Trang
ĐHĐN Giáo Trình Quy Hoạch Đô Thị 1 Ths Tô Văn Hùng & Phan Hữu Bách, 71 Trang
ĐHHH Bài Giảng Hệ Thống Thông Tin Vệ Tin Ths Nguyễn Ngọc Sơn, 43 Trang
ĐHĐL Giáo Trình Điện Tử Căn Bản Phan Văn Nghĩa, 177 Trang
Summaries of the Four Arab Israeli Conflicts in the th?n
ĐHTN Giáo Trình Môn Học Xử Lý Ảnh Ts Đỗ Năng Toàn & Ts Phạm Việt Bình, 76 Trang
Slide kỹ Thuật Lập Trình Nguyễn Thủy Đoan Trang, 20 Trang
Căn Bản Về IP CNTT VNE, 16 Trang
ĐHCN Thực Hành Phân Tích Mạch DC AC Ths Nguyễn Chương Đỉnh, 29 Trang
ĐHSP Giáo Trình Trí Tuệ Nhân Tạo (NXB Hà Nội 2011) Phạm Thọ Hoàn, 58 Trang
ĐHCT Giáo Trình Thực Hành Lập Trình Hệ Thống (NXB Cần Thơ 2008) Nguyễn Hứa Duy Khang, 39 Trang
ĐHCN Giáo Trình Lý Thuyết Trường Điện Từ Võ Xuân Ân, 108 Trang
C Cơ Bản Và Nâng Cao Updatesofts, 79 Trang
Quy Phạm Trang Bị Điện 4 Bảo Vệ Và Tự Động
LVDA An Ninh Trong Các Hệ Thống Thông Tin Di Động Đinh Xuân Hiệp, 74 Trang
ĐHMO Thực Hành Điện Tử Tương Tự Ks Nguyễn Phúc Ân, 38 Trang

więcej podobnych podstron

Linux Cho Người Dùng Phan Vĩnh Thịnh, 55 Trang

Document Outline