43. Wyjaśnij pojęcie naturalizmu odwołując się do "Chłopów" Reymonta.

Naturalizm jest kierunkiem ukształtowanym już w okresie pozytywizmu. Jego
twórcą był Emil Zola, który określił cechy naturalizmu w "Powieści
eksperymentalnej". Według niego literatura powinna zawierać dokładny,
fotograficzny obraz rzeczywistości. Naturalista to przede wszystkim badacz,
naukowiec, który stara się opisywać mechanizmy rządzące światem
według Emila
Zoli mają one naturę biologiczną, fizjologiczną. Zachowanie człowieka jest
uzależnione przez instynkt, cechy dziedziczne, środowisko, w którym żyje,
moment historyczny, który towarzyszy jego egzystencji. Dzięki tym założeniom
dzieła literackie nabrały charakteru dokumentów społecznych, w których
kładziono nacisk na fizjologiczną, biologiczną, zwierzęcą wizję ludzkiej
natury. Dla pisarza
naturalisty nie istniały tematy tabu, zakazane. Ujawniał
on najbardziej wstydliwe, intymne, zwykle ukrywane momenty, zachowania,
reakcje, kierował się obiektywizmem, dokładnością, wiernością wobec
rzeczywistości. Postaram się teraz przedstawić, jakim celom miały służyć
założenia naturalizmu na przykładzie twórczości Władysława Stanisława
Reymonta.
Przykładem tego typu powieści jest utwór "Chłopi". Pisarz pracował nad nią
przez okres niemal dziesięcioletni (1899-1908), a w roku 1924 otrzymał za
"Chłopów" literacką Nagrodę Nobla. Powieść ta jest tetralogią, składa się z
czterech tomów: Jesień, Zima, Wiosna, i Lato. Akcja powieści rozgrywa się w
autentycznej wsi Lipce, znajdującej się na południu dawnego Księstwa
Łowickiego, w zaborze rosyjskim. Czas powieści obejmuje okres dziesięciu
miesięcy ostatniego dziesięciolecia XIX wieku: od wczesnej jesieni do późnego
lata. W powieści "Chłopi" W.S. Reymonta człowiek ukazany jest jako element
natury, kierujący się w swoim działaniu przede wszystkim pierwotnymi
instynktami i popędami. Przedstawione w "Chłopach" życie mieszkańców Lipiec
regulowane było następującymi po sobie porami roku. Byli oni bezwzględnie
uzależnieni od przyrody. To ona wyznaczała im plan obowiązków
wiosną
wychodzili w pole, by zasiać, latem pracowali przy żniwach, jesienią zbierali
plony, a zimą odpoczywali. Ten bliski związek z naturą mieszkańców wsi oznaczał
między innymi walkę o przetrwanie.
Na przykład Hanka, podejmując walkę o byt swoich dzieci, o uratowanie rodziny
od głodu i nędzy, była przecież tylko matką, która kierowała się instynktem
macierzyńskim. To właśnie on spowodował, iż Hanka wykazała się ogromną odwagą w
swoim działaniu. Przyroda miała również wpływ na zachowanie chłopów i ich
nastroje. Zimą pozwalała im na lenistwo, senność, odpoczynek, gdyż sama na
pewien czas zamierała. Wiosna jednak budziła ich do życia, dawała energię i
zapał do pracy.
Przyroda w pewien sposób jakby wykreowała postać Jagny, której miłość została
potraktowana jako bezgraniczny instynkt biologiczny. Jagusia była inna niż
pozostałe kobiety we wsi, gdyż nie zabiegała o bogactwo i ziemię. Była wrażliwa
i delikatna, nie potrafiła opanować swoich żądz, gdyż było to zjawisko
biologiczne. Lecz została ona potępiona przez społeczeństwo lipieckie, ponieważ
rozbijała małżeństwa, co oznaczało zagrożenie dla istnienia rodziny i
normalnego życia. Do przetrwania były potrzebne dwie osoby
kobieta jako
gospodyni oraz mężczyzna, który pracował. Dlatego też ludzie we wsi okazali się
tak surowi dla Jagny
wygnali ją poza granice Lipiec na wozie gnoju, co
właśnie jest opisane przez Reymonta w sposób naturalistyczny: W opisie wygnania
Jagusi autor nie poskromił odrażających detali, które odzwierciedlają, pokazują
czytelnikowi całą prawdę.
Postaci Jagny towarzyszą liczne opisy aktów miłosnych z zachowaniem charakteru
naturalistycznego, gdyż ukazane zostały nawet najdrobniejsze szczegóły, np. gdy
Jagna kochała się z Antkiem w polu lub gdy bohaterka po pijackich libacjach
kochała się z wójtem w lesie, po czym przechodzący ludzie widzieli ją bez
bielizny. Opisy te fotograficznie przekazują czytelnikowi prawdę.
W charakterze naturalistycznym został również przedstawiony opis, gdzie Kuba
odciął sobie siekierą postrzeloną nogę. Autor nie oszczędził czytelnikowi
drastycznych szczegółów, które ukazywały brutalną prawdę.
Zgodnie z założeniami naturalizmu, Reymont ograniczał wartości moralne w swojej
powieści. Jego bohaterowie byli tacy, jakimi ukształtowała ich natura i
warunki, w jakich żyli. Motywacja ludzkich działań tkwiła więc w podstawowych,
biologicznych uwarunkowaniach. Reymont używał naturalizmu nie tylko, by opisać
prawdę, lecz również do tego, by zrozumieć to, co się dzieje na świecie.