wiadomoĘci dotyczące ewolucji róŻnych
etapów Å»ycia oraz uzupe"niç je o aktu-
Rewolucje w ewolucji
alne odkrycia i poglÄ…dy, ale przede
wszystkim ci, którzy mają k"opoty ze
TAJEMNICE PRZE¸OMÓW W EWOLUCJI. OD NARODZIN ÚYCIA
zrozumieniem jej mechanizmów. Po-
DO POWSTANIA MOWY LUDZKIEJ. John Maynard Smith i Eörs Szathmáry.
toczne myĘlenie o ewolucji roi si´ od
mitów, nieporozumieł
i przekonał
si´-
T"umaczy" Micha" Madalił
ski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
gajÄ…cych dawno zarzuconych, XVIII-
-wiecznych poglądów.
ohn Maynard Smith to jedna z naj- ników, odkrytych dopiero przez pionie- Powstanie Życia z prebiotycznej ma-
wybitniejszych postaci wspó"czesnej rów mikroskopii 2 tys. lat póęniej, pod- terii organicznej, pojawienie si´ pierw-
biologii ewolucyjnej. Wraz z W´grem czas gdy Stagiryta mia" oczywiĘcie na szych komórek, chromosomów, p"ci,
J
Eörsem Szathmárym napisa" w ro- myĘli nasienie m´skie.) wielokomórkowców, organizmów spo-
ku 1995 The major transitions in evolution. Lektura ksiąŻki wymaga od odbiorcy "ecznych czy rozwój kultury ludzkiej to
By"a to ksiÄ…Å»ka specjalistyczna, adreso- elementarnej wiedzy przyrodniczej, ale wciÄ…Å» dla wielu nie zg"´bione tajemnice.
wana do fachowców i stanowiÄ…ca obszer- uwaÅ»ne przeĘledzenie wywodu auto- Tymczasem Smith i Szathmáry przejrzy-
ny przeglÄ…d problemów zwiÄ…zanych rów na pewno si´ op"aci, a prostota wy- Ęcie analizujÄ… uwarunkowania tych
z pojawianiem si´ nowych poziomów k"adu niewÄ…tpliwie pomaga zrozumieç wszystkich prze"omów, wskazujÄ… drogi,
z"oÅ»onoĘci w toku ewolucji, za- go czytelnikowi nie obeznanemu jakimi mog"o dochodziç do pojawiania
wiera"a nowatorskie koncepcje z Å»argonem naukowców prze- si´ nowych jakoĘci na pod"oÅ»u wczeĘniej
teoretyczne. W roku 1999 obaj "omu tysiącleci. Syntetyczne istniejących mechanizmów. To bardzo
autorzy opublikowali przyst´p- spojrzenie na zjawiska biologicz- klarowny wywód, przedstawiajÄ…cy spo-
niejszÄ… wersj´ swego dzie"a  ne, od poziomu molekularnego sób rozumowania w biologii ewolucyj-
PWN wyda"o ją zaledwie rok do Życia spo"ecznego, doskona- nej i jego moc objaĘniającą. Przy okazji
póęniej. NaleÅ»y pogratulowaç le integruje wiadomoĘci z róŻ- prezentuje podstawowe poj´cia i kon-
tempa, które nie odbi"o si´ nych dziedzin. cepcje, niezb´dne do zrozumienia wspó"-
negatywnie na jakoĘci pol- KsiąŻka nie jest prze"adowana czesnej biologii. WaŻne jest teŻ to, Że t"u-
skiej edycji. Przek"ad jest wy- szczegó"ami. Skupia si´ raczej macz rozumie niuanse terminologiczne
jątkowo rzetelny i opatrzony na z"oŻonoĘci mechanizmów i wiernie prowadzi czytelnika za tokiem
przypisami, dodatkowo uaktualniają- ewolucji, ich ogólnych prawid"owo- myĘli autorów.
cymi i uprzyst´pniajÄ…cymi treĘç ksiÄ…Å»ki. Ęciach, choç oczywiĘcie odwo"uje si´ do Na tle zalewajÄ…cej nasz rynek ksi´gar-
W zwartej formie, na oko"o 200 stro- konkretnych przyk"adów z laboratorium ski fali wtórnych, bezwartoĘciowych lub
nach, omówiono prze"omowe wydarze- czy obserwacji terenowych, przywo"ując niekompetentnie prze"oŻonych pozycji
nia 4 mld lat dziejów biosfery: Od naro- opinie zarówno pionierów biologii, jak popularnonaukowych Tajemnice prze"o-
dzin Życia do powstania mowy ludzkiej, jak i badaczy dokonujących najĘwieŻszych mów w ewolucji wypadają wyjątkowo ko-
g"osi podtytu". Takie uj´cie tematu przy odkryç i proponujÄ…cych nowe hipotezy rzystnie. To kompendium, które zainte-
jego rozleg"oĘci prowadzi czasem do (od czego zresztą nie stronią sami auto- resowanemu tematem laikowi zastąpi
uproszczeł
czy skrótów myĘlowych rzy, wyraÄ™nie przy tym dbajÄ…c o rozróŻ- lektur´ trudnych podr´czników i arty-
(np. ze wzmianki na stronie 22 o poglÄ…- nienie mi´dzy wiedzÄ… a domys"ami). ku"ów fachowych, a zarazem wyposaÅ»y
dach Arystotelesa na rol´ obojga rodzi- Tajemnice prze"omów w ewolucji powin- go w wiedz´ pomocnÄ… w zrozumieniu
ców w pocz´ciu potomstwa moÅ»na by ni przeczytaç nie tylko biolodzy czy stu- ca"ej z"oÅ»onoĘci otaczajÄ…cego Ęwiata.
wnosiç, Å»e wiedzia" on o istnieniu plem- denci biologii chcÄ…cy uporzÄ…dkowaç Karol Sabath
W KSIóGARNIACH
P O L E C A M Y
P
O
L
E
C
A
M
Y
Wydawnictwo Prószył
ski i S-ka
ANGIELSKI DLA INTERNAUTÓW. Gabriel Otman. T"umaczy" Jerzy
Mój dom k´dy wiejÄ… wiatry Fred Hoyle
Gronkowski. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2000.
Pan Bóg jest wyrafinowany. Nauka i Życie
Alberta Einsteina Abraham Pais
Kierunek Ksi´Å»yc. Kulisy amerykaÅ‚
skiego
´zyk polski wystarcza w na- czeÅ‚
stwa i cyberkultury  umoÅ»-
programu ksi´Å»ycowego Alan Shepard,
szym zakÄ…tku Internetu, jed- liwia samodzielne uczenie si´
Deke Slayton
J
nak w ogólnoĘwiatowej Sieci wyspecjalizowanego j´zyka i po-
Wydawnictwa Naukowo-Techniczne
dominuje angielski. Polskim uŻyt- znanie technicznych aspektów
S"ownik naukowo-techniczny angielsko-polski
kownikom WWW s"uŻą pomocÄ… Internetu. Podr´cznik uzupe"-
Wydanie dwunaste poprawione i rozszerzone
rozmaite zestawy t"umaczeł
ko- niajÄ… dwa skorowidze, angiel-
Red.: Maria M. Berger, Teresa Jaworska,
munikatów i terminów siecio- sko-polski i polsko-angielski,
Anna Baranowska, Monika Barał
ska
wych, ale do zag"´bienia si´ w In- oraz zestaw internetowych akro-
Proekologiczne ęród"a energii odnawialnej
ternet i korzystania w pe"ni z je- nimów i skrótów, a takŻe lista
Witold M. Lewandowski
go zasobów potrzebna jest znajomoĘç terminów z Å»argonu Sieci. Polecamy t´
Dom Wydawniczy REBIS
wyspecjalizowanego j´zyka. Angielski dla ksiÄ…Å»k´ wszystkim polskim internau-
Aktywna strona nieskoł
czonoĘci
internautów jest podr´cznikiem do nauki tom, którzy chcÄ… Ęwiadomie korzystaç
Carlos Castaneda
tego j´zyka  wystarczy znajomoĘç pod- z zasobów i us"ug Ęwiatowej Sieci. Pod-
Zerwaç okowy iluzji Erich Fromm
staw angielskiego i dobra wola. Podzie- r´cznik zyska teÅ» z pewnoĘciÄ… uznanie
Psychoanaliza a religia Erich Fromm
lony na 14 rozdzia"ów u"oÅ»onych tema- nauczycieli (i ich uczniów), zarówno j´-
Wydawnictwo G + J RBA
tycznie  od wprowadzenia przez us"ugi zyka angielskiego, jak i informatyki.
Inne Ęwiaty. Tajemnice kosmosu James Trefil
sieciowe, edukacj´, e-prac´ do bezpie- M.F.
82 ÂWIAT NAUKI KwiecieÅ‚
2001
Recenzje