Z E S Z Y T Y
UBEZPIECZEC
SPOA
ECZNYCH
Marzec 2010 ISSN 1734-4980
Wyjaśnienia  interpretacje  praktyka
Uchwała SN
W numerze:
Składki:
Umowa zlecenia a prawo
Wypłata zaległego wynagrodzenia
do wcześniejszej emerytury przez komornika .............................. 2
Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne
Podjęcie pracy na podstawie jakiegokolwiek innego  poza pracowniczym  tytułu,
osoby bezrobotnej ........................... 2
rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych powoduje utratę uprawnień do
wcześniejszej emerytury, nawet gdy spełnione są warunki dotyczące wieku i stażu
Jakie składki należy odprowadzić
emerytalnego.
za nauczyciela zatrudnionego
w zespole szkół? ............................. 3
Zgodnie z przepisami prawo do wcześ- czenie przedemerytalne, której ZUS odmówił
Składka zdrowotna
niejszej emerytury przysługuje ubezpieczo- prawa do wcześniejszej emerytury. ZUS wydał
przedsiębiorców .............................. 3
nym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., decyzję odmowną z powodu niespełnienia
którzy ostatnio przed zgłoszeniem wnio- przez ubezpieczonego warunku ubezpieczenia
Składki od wynagrodzenia
sku o emeryturę byli pracownikami oraz pracowniczego, jako ostatniego przed złoże-
chorobowego nauczyciela
w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania niem wniosku. Sąd I instancji uznał odwołanie
akademickiego ................................ 4
ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpiecze- wnioskodawcy, stwierdzając, że spełnia on
Rozpoczęcie prowadzenia
niom emerytalnemu i rentowym pozostawali wymagania wieku i stażu emerytalnego do
działalności gospodarczej w czasie
w stosunku pracy co najmniej przez 6 mie- otrzymania wcześniejszej emerytury. Złożona
urlopu wychowawczego .................. 4
sięcy, chyba że w dniu zgłoszenia wniosku przez ZUS apelacja została oddalona, wobec
o emeryturę są uprawnieni do renty z tytułu czego skierował on do SN skargę kasacyjną,
Składki na FEP od wynagrodzenia
niezdolności do pracy. Sąd Najwyższy zaś rozstrzygnął sporną kwe-
z tytułu umowy zlecenia ................. 5
stię w poszerzonym składzie 7 sędziów.
Zatrudnienie obywatela Litwy
Zatem ostatnim ubezpieczeniem, jakiemu
a składki .......................................... 5
musiała podlegać przed zgłoszeniem wnio-
Warto wiedzieć
sku osoba ubiegajÄ…ca siÄ™ o emeryturÄ™, musi
Temat numeru:
W ustnym uzasadnieniu Prezes SN zwró-
być ubezpieczenie pracownicze. Warunek
cił uwagę, że dla organu rentowego nie Jak bezbłędnie wypełnić i wysłać
ten uznaje się za spełniony również wów-
druk ZUS ZSWA? ....................... 6 7
czas, gdy ubezpieczony ostatnio pobierał jest ważne, czy starający się o emeryturę
świadczenia dla bezrobotnych, np. zasiłek
jest byłym pracownikiem, ale czy w mo-
Åšwiadczenia:
dla bezrobotnych, świadczenie przedeme-
mencie składania wniosku o emeryturę
Nagroda roczna a podstawa wymiaru
rytalne lub zasiłek przedemerytalny, jeżeli
jego ostatnim tytułem ubezpieczenia było
świadczeń chorobowych ................. 8
w okresie poprzedzajÄ…cym pobieranie tych
ubezpieczenie pracownicze. W zwiÄ…zku
świadczeń był ubezpieczony jako pracownik.
Opieka nad członkiem rodziny
z tym ubezpieczony, który był pracowni-
 inwalidą a możliwość
kiem i następnie podlegał ubezpieczeniu
Tak też orzekł Sąd Najwyższy w uchwale
podwyższenia emerytury ................ 9
z tytułu umowy zlecenia, nie może nabyć
podjętej w składzie 7 sędziów 17 grudnia
prawa do wcześniejszej emerytury.
Jak poprawnie skorygować
2009 r. (sygn. akt I UZP 7/09). Zgodnie ze
dokumentację przy niewłaściwej
stanowiskiem SN ubezpieczeni urodzeni przed
wypłacie świadczeń
1 stycznia 1949 r., którzy po rozwiązaniu Warto przypomnieć, że spełnienia wa-
chorobowych? ............................... 10
stosunku pracy do czasu złożenia wniosku runku ubezpieczenia pracowniczego jako
o wcześniejszą emeryturę otrzymywali świad- ostatniego ubezpieczenia przed nabyciem
Urodzenie dziecka w trakcie
czenie przedemerytalne i w okresie jego pobie- prawa do emerytury nie wymaga siÄ™ od ubez-
umowy zlecenia  obowiÄ…zki
rania zawarli umowę zlecenia, z tytułu której pieczonych, którzy przez cały wymagany
zleceniodawcy ............................... 11
podlegali ubezpieczeniom społecznym, nie okres stażu emerytalnego podlegali ubez-
Dodatkowy urlop macierzyński
mogą być uznani za ubezpieczonych, którzy pieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom
 czy zawsze pracodawca
ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o eme- emerytalnemu i rentowym z tytułu pozosta-
musi go udzielić ............................ 11
ryturÄ™ byli pracownikami. wania w stosunku pracy.
Sąd Najwyższy podjął uchwałę po rozpa-
Kiedy ZUS zwaloryzuje świadczenia,
trzeniu skargi kasacyjnej skierowanej przez Magdalena Jędrzejewska
a kiedy obliczy je od nowej kwoty
ZUS w sprawie osoby ubezpieczonej z tytułu specjalista w zakresie
bazowej? ....................................... 12
umowy zlecenia, pobierającej od 2003 r. świad- ubezpieczeń społecznych
Zeszyty Ubezpieczeń Społecznych Marzec 2010 1
Składki
ZUS RZA
Wypłata zaległego wynagrodzenia przez komornika
Wypłaty zaległych wynagrodzeń dla pracowników członków rady nadzorczej,
Warto wiedzieć
podlegających z tego tytułu ubezpieczeniu zdrowotnemu, ściągniętych w ra-
W sytuacji gdy przychód stanowiący
mach egzekucji prowadzonej przez komornika sądowego rodzi określone
podstawę wymiaru składek na ubez-
skutki dotyczące składek na ubezpieczenie zdrowotne.
pieczenie zdrowotne jest uzyskany
Otóż w przypadku gdy wypłata przy- wotnej na podstawie przepisów o ko- przez komornika w drodze egzeku-
chodu stanowiÄ…cego podstawÄ™ wymiaru ordynacji,
cji, wówczas nie wykazuje się go na
składek na ubezpieczenie zdrowotne jest 4) NIP, jeżeli nadano,
raporcie ZUS RZA.
dokonywana przez komornika, wówczas 5) okres, którego dotyczy składka na
składkę na ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczenie zdrowotne.
opłaca sam ubezpieczony bezpośred- Omówione zagadnienie znajduje oo-
nio na rachunek bankowy, który wska- Należy pamiętać, że w przypadku zwierciedlenie w obowiązujących prze-
zuje właściwy oddział wojewódzki gdy ZUS nie pobiera składki na ubez- pisach. Chodzi tu o art. 47 ust.1 ustawy
funduszu. pieczenie zdrowotne, a co za tym idzie z 13 paz
dziernika 1998 r o systemie ubez-
nie odprowadza jej na właściwe konto, pieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U.
Przy opłacaniu składki na ubezpie- musi to mieć odzwierciedlenie w prze- z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) oraz
czenie zdrowotne ubezpieczony pracow- słanych dokumentach. art. 84 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r.
nik powinien podać: o świadczeniach opieki zdrowotnej finan-
1) nazwisko i imię; W takiej sytuacji płatnik składek sowanych ze środków publicznych (tekst
2) adres zamieszkania; przesyła za tego ubezpieczonego do jednolity: Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027
3) PESEL, a w przypadku jego nienada- ZUS dokument ZUS RZA z kodem ty- ze zm.).
nia  numer i serię innego dokumentu tułu ubezpieczeń 22 40 00, w którym jako
potwierdzającego jego tożsamość lub podstawę wymiaru składki na ubezpie- Sylwia Kurkiewicz
numer dokumentu potwierdzającego czenie społeczne oraz jej kwotę składki specjalista w zakresie
jego prawo do świadczeń opieki zdro- wpisuje wartość  0 . ubezpieczeń społecznych
Uwaga! Wniesienie opłaty warunkuje ubezpieczenie
Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne osoby
bezrobotnej
Osoba, która nie ma żadnego tytułu do objęcia obowiązkowym ubezpiecze- niu składek powyżej roku do 2 lat),
niem zdrowotnym może ubezpieczyć się dobrowolnie na podstawie pisemne- 100% (przerwa w opłacaniu skła-
go wniosku złożonego w NFZ, jeżeli ma miejsce zamieszkania na terytorium dek powyżej 2 lat do 5 lat), 150%
Rzeczpospolitej Polskiej. Powinna również przedstawić dokument tożsamości (przerwa w opłacaniu składek powy-
i zaświadczenie potwierdzające ostatni okres ubezpieczenia. żej 5 lat do 10 lat) i 200% (przerwa
w opłacaniu składek powyżej 10 lat)
Należy pamiętać, że objęcie ubez- jąca się dobrowolnie nie była objęta dochodów przyjętych jako podstawa
pieczeniem dobrowolnym uzależnione ubezpieczeniem zdrowotnym. wymiaru składki.
jest od wniesienia opłaty dodatkowej na
rachunek NFZ. Wynosi ona 20% (przerwa Joanna Goliniewska
Wysokość tej opłaty uzależniona jest w opłacaniu składek od 3 miesięcy specjalista w zakresie
od okresu, w którym osoba ubezpiecza- do roku), 50% (przerwa w opłaca- ubezpieczeń społecznych
Zeszyty Ubezpieczeń Społecznych nr 56/2010
Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospo-
Redaktor naczelny: Krystyna Trojanowska
darczy KRS, kapitał zakładowy w wysokości 200.000 zł
Konsultant merytoryczny: Magdalena Jędrzejewska
Materiały drukowane w  Zeszytach Ubezpieczeń Społecznych wraz z in-
Kierownik Grupy Wydawniczej:
nymi elementami subskrypcji chronione sÄ… prawem autorskim. Wykorzy-
stanie tych materiałów wymaga zgody wydawcy. Zakaz ten nie dotyczy
Julita Lewandowska-Tomasiuk
cytowania ze wskazaniem autora oraz z
ródła.
Druk: Lotos Poligrafia sp. z o.o.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych
Nakład: 6500 egz.
w  Zeszytach Ubezpieczeń Społecznych lub w innych elementach subskrypcji
ISSN: 1734-4980
informacji, wskazówek, przykładów itp. do konkretnych przypadków.
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. z siedzibÄ… w Warszawie
Zamówienia: tel.: [phone], e-mail: [e-mail]
ul. A
otewska 9a, 03-918 Warszawa
Zadaj nam pytanie: [e-mail]
numer KRS 0000098264, NIP 526-19-92-256
2 Marzec 2010 Zeszyty Ubezpieczeń Społecznych
Składki
Upewnij się, jakie składki naliczyć
Jakie składki należy odprowadzić za nauczyciela
zatrudnionego w zespole szkół?
Na terenie kraju funkcjonuje wiele zespołów szkół rozliczających składki, Podstawa prawna:
niekiedy za kilkanaÅ›cie placówek szkolnych. Wszyscy pracownicy sÄ… wówczas vð ð
art. 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r.
zgłaszani do ZUS pod numerem NIP zespołu. Czy w przypadku gdy pracow-  Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U.
nik jednej placówki (np. szkoły podstawowej) będzie miał umowę zlecenia z 1998 r., nr 21, poz. 94 ze zm.),
w innej (np. w przedszkolu), należy za niego odprowadzić wszystkie skÅ‚adki vð ð
art. 8 ust. 2a ustawy z 13 paz
dziernika
czy tylko na ubezpieczenie zdrowotne? To powszechny problem płatników. 1998 r. o systemie ubezpieczeń spo-
Å‚ecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2009 r.
Pracownik, który świadczy pracę gimnazjum czy konkretne przedszkole nr 205, poz. 1585 ze zm.),
na podstawie umowy o pracÄ™ w szkole wchodzÄ…ce w skÅ‚ad zespoÅ‚u, ale zespół vð ð 10 ust. 1, art.14 ust. 2 ustawy
art.
podstawowej, w innej placówce zaś (np. jako jednostka organizacyjna. W przy- z 14 stycznia 1982 r.  Karta Nauczy-
przedszkolu) wykonuje umowę zlecenia, padku zatrudnienia w zespole szkół akt ciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r.
powinien mieć z tytułu tej umowy odpro- mianowania i umowa o pracę powinny nr 97, poz. 674 ze zm.),
wadzone wszystkie skÅ‚adki na ubezpie- okreÅ›lać także typy (rodzaje) szkół w ze- vð ð 62 ust. 1 ustawy z 7 wrzeÅ›nia
art.
czenia społeczne. spole, w których pracuje nauczyciel. 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.:
Warto wiedzieć, że od 1 września Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 ze
2007 r. Karta Nauczyciela przewiduje W przypadku zatrudnienia w szkole zm.).
możliwość zatrudniania nauczycieli nie pracodawca i miejsce wykonywania pracy
tylko przez szkoły, przedszkola i innego będą tożsame. Natomiast w przypadku Renata Zawiślak
rodzaju placówki oświaty, ale również zespołu szkół pracodawcą wobec nauczy- specjalista w zakresie
przez zespoły szkół  jeśli zostały powo- cieli i pracowników niepedagogicznych ubezpieczeń społecznych
łane jako odrębne jednostki organizacyjne. zatrudnianych w tych szkołach jest zespół
szkół, a poszczególne szkoły są jedynie
Pamiętaj! Ważna cały rok!
Wyjaśnijmy, że zgodnie z przepi- miejscem wykonywania pracy (z uzasad-
sami ustawy o systemie oświaty organ nienia wyroku SN z 4 lipca 2001 r., I PKN
prowadzący szkoły różnych typów lub 523/00, OSNP 2003/10/246). Wówczas
Składka
placówki może je połączyć w zespół. Po- wszyscy pracownicy zespołu są zgłoszeni
łączenie nie narusza odrębności rad peda- pod wspólnym numerem NIP, można
zdrowotna
gogicznych, rad rodziców, rad szkół lub więc domniemywać, że zespół występuje
placówek i samorządów uczniowskich w charakterze pracodawcy.
przedsiębiorców
poszczególnych szkół lub placówek,
jeśli statut zespołu nie stanowi inaczej. Podstawę wymiaru składki zdrowot-
Warto wiedzieć
Jeżeli zatem statut zespołu przewiduje nej dla przedsiębiorców w 2010 r.
Zgodnie z przepisami ustawy syste-
powołanie stanowiska dyrektora zespołu, stanowi zadeklarowana kwota, nie
mowej za pracownika uważa się nie
ujednolicenie struktury administracyjnej, niższa jednak niż 75% przeciętnego
wówczas nauczyciel może być zatrud- tylko osobę pozostającą w stosunku miesięcznego wynagrodzenia w sek-
niony przez wspominany zespół szkół
pracy, lecz również osobę wyko- torze przedsiębiorstw w IV kwartale
 jako nauczyciel zespołu. W odniesieniu roku poprzedniego, tj. 3.454,61 zł.
nujÄ…cÄ… pracÄ™ na podstawie: umowy
do pracowników niebędących nauczy-
agencyjnej, umowy zlecenia lub innej
cielami, którzy są zatrudnieni w szko- Należy pamiętać, że w kolejnych mie-
umowy o świadczenie usług, do której
łach i placówkach prowadzonych przez siącach 2010 r. podstawa wymiaru składki
zgodnie z Kodeksem cywilnym sto-
jednostki samorzÄ…du terytorialnego, na ubezpieczenie zdrowotne przedsiÄ™-
suje siÄ™ przepisy dotyczÄ…ce zlecenia,
pracodawcą jest dyrektor szkoły jako biorców nie ulegnie zmianie, ponieważ
albo umowy o dzieło, jeżeli umowę
kierownik jednostki organizacyjnej, w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia
taką zawarła z pracodawcą, z którym
w przypadku zespołu zaś  dyrektor zespołu. 2010 r. wynosi ona na stałe 2.592,46
pozostaje w stosunku pracy, lub jeże-
zł (75% przeciętnego wynagrodzenia).
li w ramach takiej umowy wykonuje
Znowelizowane przepisy Karty Na- Obowiązują również osoby, które opła-
pracę na rzecz pracodawcy, z którym
uczyciela nakazują nawiązanie stosunku cają składki na ubezpieczenia społeczne
pracy z nauczycielem w przypadku po- pozostaje w stosunku pracy. na preferencyjnych zasadach. Przypo-
wołania zespołu szkół jako odrębnej minamy, że wysokość składki wynosi
Oznacza to, że taki pracownik podlega
jednostki organizacyjnej (na podstawie 233,32 zł, jej kwota zaś, o którą zmniejsza
ubezpieczeniom społecznym ze sto-
umowy o pracę lub mianowania). się podatek dochodowy, nie może prze-
sunku cywilnoprawnego tak jak ze sto-
kroczyć 7,75% podstawy wymiaru.
sunku pracy. Pracodawca opłaca więc
W przypadku powołania zespołu po
wszystkie składki od zsumowanych
stronie pracodawcy nie będzie już wy- Krzysztof Zieliński
przychodów ze wszystkich tych umów.
stępowała  jak dotychczas  szkoła, prawnik
Zeszyty Ubezpieczeń Społecznych Marzec 2010 3
Składki  pytania Czytelników
Upewnij się, jakie składki naliczyć
Składki od wynagrodzenia chorobowego nauczyciela
akademickiego
nad chorym dzieckiem czy też przebywa- prawnej, na podstawie której następuje
Czy po upływie 33 dni choroby nauczy-
niem na urlopie macierzyńskim. wypłata wynagrodzenia za  czas choroby .
ciela akademickiego w dalszym ciÄ…gu
Wobec tego z podstawy wymiaru
należy naliczać składkę na ubezpiecze-
W zakresie opłacania składek zna- składek wyłączone jest wynagrodzenie
nie zdrowotne?
czenie ma, czy nauczyciel akademicki za  czas choroby wypłacane na podsta-
księgowa z Ciechanowca
jest nieobecny w pracy z powodu swojej wie art. 92 Kodeksu pracy, jak również
choroby czy też nieobecność jest spo- wynagrodzenie przysługujące na pod-
Tak. Gdy pracownik naukowy choruje, wodowana inną usprawiedliwioną nie- stawie innych przepisów, a więc m.in.
to również po upływie 33. dnia choroby obecnością. wynagrodzenie przysługujące nauczycie-
przysługuje mu wynagrodzenie za czas lom akademickim na podstawie ustawy
choroby, od którego powinna być naliczana Na podstawie przepisów ustawy prawo o szkolnictwie wyższym.
składka na ubezpieczenie zdrowotne. o szkolnictwie wyższym nauczyciel akade- W związku z powyższym od wyna-
micki zachowuje prawo do wynagrodzenia grodzenia za czas usprawiedliwionej nie-
Przypominamy, że nauczyciele za czas usprawiedliwionej nieobecności. obecności wypłacanego nauczycielowi
akademiccy zatrudnieni na podstawie Za czas niezdolności do pracy wskutek akademickiemu z powodu jego choroby
umowy o pracę podlegają obowiąz- choroby lub odosobnienia w związku nie powinny być naliczane składki na
kowo ubezpieczeniom emerytalnemu, z chorobÄ… zakaz
ną, wypadku w drodze do ubezpieczenia społeczne. Wynagrodzenie
rentowym, chorobowemu, wypadko- pracy lub z pracy albo choroby przypa- to stanowi natomiast podstawÄ™ wymiaru
wemu oraz ubezpieczeniu zdrowot- dającej w czasie ciąży, a także poddania składek na ubezpieczenie zdrowotne.
nemu. Pewne odrębności w stosunku się niezbędnym badaniom lekarskim prze-
do tej grupy osób występują w sytuacji, widzianym dla kandydatów na dawców Podstawa prawna:
gdy osoby te pobierajÄ… wynagrodzenie komórek, tkanek i narzÄ…dów oraz poddania vð ð
art.18 ust. 2 ustawy z 13 paz
dzier-
za czas usprawiedliwionej nieobecności, się zabiegowi pobrania komórek, tkanek nika 1998 r. o systemie ubezpieczeń
w tym wynagrodzenie za czas choroby. i narządów nauczyciel akademicki zacho- społecznych (tekst jednolity: Dz.U.
Pracownicy ci, pomimo tego iż podlegają wuje prawo do wynagrodzenia i zasiłku z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.),
obowiÄ…zkowo ubezpieczeniu chorobo- chorobowego obliczanego na zasadach vð ð 66 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy
art.
wemu nie mają prawa do zasiłku cho- przewidzianych w art. 92 Kodeksu pracy. z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach
robowego, a za czas usprawiedliwionej opieki zdrowotnej finansowanych ze
nieobecności w pracy zachowują prawo Zgodnie z ustawą systemową w pod- środków publicznych (tekst jednolity:
do wynagrodzenia. stawie wymiaru składek na ubezpieczenia Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027
społeczne m.in. pracowników nie uwzględ- ze zm.).
Należy jednak zaznaczyć, iż uspra- nia się wynagrodzenia za czas niezdolności
wiedliwiona nieobecność pracownika do pracy wskutek choroby lub odosobnie- Andrzej Radzisław
naukowego może być spowodowana nia w związku z chorobą zakaz
nÄ…. Usta- specjalista w zakresie
chorobą lub inną przyczyną, np. opieką wodawca nie określa przy tym podstawy ubezpieczeń społecznych
Dowiedz się, czy musisz odprowadzać składki
Rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej
w czasie urlopu wychowawczego
Od początku bieżącego roku nasza
Nie, osoba przebywajÄ…ca na urlopie ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz
pracownica, przebywajÄ…ca do marca
wychowawczym, która w okresie tego zdrowotne z tytułu urlopu wychowawczego.
2010 r. na urlopie wychowawczym,
urlopu rozpocznie prowadzenie działal-
rozpoczęła prowadzenie działalno-
ności gospodarczej, jest zobowiązana Podstawa prawna:
ści gospodarczej. Czy w tej sytuacji
do opÅ‚acania skÅ‚adek na ubezpieczenia vð ð
art. 9 ust. 6 ustawy z 13 paz
dzier-
jest zobowiązana do opłacania tylko
społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne nika 1998 r. o systemie ubezpieczeń
składki na ubezpieczenie zdrowotne,
z tytułu działalności gospodarczej. społecznych (tekst jednolity: Dz.U.
a składki na ubezpieczenia emerytal-
O fakcie powstania innego tytułu do z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).
ne i rentowe powinien opłacać za nią
ubezpieczeń należy poinformować swo-
pracodawca?
jego pracodawcę, który nie będzie wów- Michał Jarosik
księgowa z Ełku
czas wykazywał za tę osobę składek na specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych
4 Marzec 2010 Zeszyty Ubezpieczeń Społecznych
Składki  pytania Czytelników
Upewnij się, jak bezbłędnie sporządzić dokumentację
Składki na FEP od wynagrodzenia z tytułu umowy
zlecenia
umowy nie będzie wykonywana w szcze- Taka sama zasada obowiązuje przy
Nasza firma zatrudnia pracowników, za
gólnych warunkach, nie ma w tym wy- naliczaniu składki na Fundusz Emerytur
których ma obowiązek opłacać skład-
padku znaczenia. Pomostowych.
kÄ™ na Fundusz Emerytur Pomostowych
Zatem w raporcie ZUS RCA z kodem
(FEP). Jeden z zatrudnionych pracow-
Za pracownika w rozumieniu prze- pracowniczym (01 10 xx) złożonym za
ników w lutym zawarł z naszą firmą
pisów ustawy uważa się osobę, która marzec 2010 r. składki na ubezpieczenia
dodatkowo umowÄ™ zlecenia na prace,
z własnym pracodawcą zawarła umowę społeczne należy naliczyć za pracow-
które nie są pracami w szczególnych
zlecenia, umowę o dzieło, umowę agen- nika od zsumowanego wynagrodzenia
warunkach. Przychód z tej umowy zo-
cyjną albo inną umowę o świadczenie ze stosunku pracy i z umowy zlecenia,
stanie mu wypłacony w marcu. Czy od
usług, do której zastosowanie mają a przychód ten powinien być również
wynagrodzenia z umowy zlecenia skład-
przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące uwzględniony w deklaracji rozliczenio-
ka na Fundusz Emerytur Pomostowych
umowy zlecenia albo gdy takie umowy wej ZUS DRA przy naliczaniu składki na
również powinna być naliczana, czy też
wykonuje na rzecz własnego praco- Fundusz Emerytur Pomostowych.
od tego przychodu składki naliczać nie
dawcy.
należy?
Podstawa prawna:
księgowa z Torunia
Pracodawca, który z wÅ‚asnym pra- vð ð 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 2a,
art.
cownikiem zawrze dodatkowo jednÄ… art. 18 ust. 1a ustawy z 13 paz
dzier-
Tak. Składka na ten fundusz powinna z ww. umów cywilnoprawnych, nie nika 1998 r. o systemie ubezpieczeń
być również naliczona od wynagrodzenia składa dodatkowego zgłoszenia do ubez- społecznych (tekst jednolity: Dz.U.
z umowy cywilnoprawnej, jakie otrzy- pieczeń, lecz składki na ubezpieczenia z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).
muje od swojego pracodawcy pracownik społeczne jest zobowiązany naliczyć od
zatrudniony w szczególnych warunkach. zsumowanego przychodu, jaki tej osobie Michał Jarosik
Przedmiot umowy zlecenia i okoliczność, wypłaci ze stosunku pracy i z umowy specjalista w zakresie
iż praca wykonywana na podstawie tej cywilnoprawnej. ubezpieczeń społecznych
Sprawdz
swoje obowiÄ…zki
Zatrudnienie obywatela Litwy a składki
dach położonych w różnych państwach bezpieczenia społecznego w stosunku
Polska spółka chce zatrudnić obywa-
członkowskich, a jednym z państw do pracowników najemnych, osób
tela Litwy, który dodatkowo na Litwie
zatrudnienia jest państwo, w którym prowadzących działalność na własny
jest zatrudniony na pełny etat. Czy
pracownik ma miejsce zamieszka- rachunek oraz do członków ich rodzin
taka osoba będzie podlegać pod pełny
nia  wówczas objęty jest przepisami przemieszczających się we Wspólno-
ZUS? Jak go zgłosić do ZUS?
ubezpieczeniowymi państwa, w którym cie (Dz.Urz. WE L 149 z 5.07.1971,
księgowa z Augustowa
zamieszkuje, jeśli wykonuje tam część s. 2 i nast. ze zm.),
swojej pracy.
Nie. WÅ‚aÅ›ciwym ustawodawstwem vð ð
rozporzÄ…dzenie Rady (EWG)
będzie w tym przypadku prawo litewskie Wobec tego w takiej sytuacji pracow- nr 574/72 z 21 marca 1972 r. w spra-
i do ZUS zatrudniona osoba nie powinna nik musi przedstawić formularz E 101 wie wykonywania rozporządzenia
być zgłaszana. poświadczający, iż podlega ubezpiecze- (EWG) nr 1408/71 w sprawie sto-
niom na Litwie. sowania systemów zabezpieczenia
Osoby przemieszczające się na tere- społecznego w stosunku do pracow-
nie Unii Europejskiej w celach zarobko- Pracodawca może natomiast ustalić ników najemnych, osób prowadzą-
wych podlegają ustawodawstwu tylko w litewskiej instytucji ubezpieczenio- cych działalność na własny rachunek
jednego państwa członkowskiego. Jest to wej, czy za zatrudnionego pracownika oraz do członków ich rodzin prze-
tzw. zasada jedności stosowanego prawa. od wypłacanego polskiego wynagrodze- mieszczających się we Wspólnocie
nia powinien opłacać składki na Litwie. (Dz.Urz. WE L74 z 27.03.1972, s. 1
W przypadku gdy pracownik za- i nast. ze zm.).
trudniony jest w kilku państwach człon- Podstawa prawna:
kowskich Unii Europejskiej u różnych vð ð MichaÅ‚ Jarosik
rozporzÄ…dzenie Rady (EWG)
pracodawców lub wykonuje pracę u tego nr 1408/71 z 14 czerwca 1971 r. specjalista w zakresie
samego pracodawcy w kilku jego zakła- w sprawie stosowania systemów za- ubezpieczeń społecznych
Zeszyty Ubezpieczeń Społecznych Marzec 2010 5
Temat
Uwaga! Termin na złożenie druku mija 31 marca!
Jak bezbłędnie wypełnić i wysłać druk ZUS ZSWA?
ZUS ZSWA, czyli zgłoszenie/korekta danych o pracy w szczególnych warun- wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń spo-
kach lub o szczególnym charakterze ma związek z utworzeniem od tego roku łecznych i ubezpieczenia zdrowotnego,
Funduszu Emerytur Pomostowych. Po raz pierwszy płatnicy mają obowiązek imiennych raportów miesięcznych
przesłać zgłoszenie do ZUS do końca marca br. z danymi dotyczącymi 2009 r. i imiennych raportów miesięcznych ko-
rygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji
Jakie informacje powinien
dawca powinien przekazać do ZUS rów- rozliczeniowych i deklaracji rozlicze-
zawierać formularz?
nież zgłoszenie zawierające dane z roku niowych korygujących, zgłoszeń danych
W zgłoszeniu danych o pracy poprzedniego (art. 38 ust. 3 i 4 ustawy o pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnych warunkach lub o szcze- o emeryturach pomostowych). o szczególnym charakterze oraz innych
gólnym charakterze (ZUS ZSWA) płat- dokumentów (Dz.U. z 2009 r. nr 186,
Przykład
nicy podają następujące informacje: poz. 1444).
uð ð
swoje dane identyfikacyjne, tj.: nu- Przyjmijmy, że pracownik Jerzy Winni-
ZUS ZSWA w nowej wersji
mery NIP, REGON, PESEL, serię cki złoży wniosek o przyznanie emerytury
programu PÅ‚atnik 8.01.001
i numer dowodu osobistego albo pasz- pomostowej 22 kwietnia 2010 r. Oznacza
portu, nazwę skróconą, imię pierwsze to, że w ciągu 7 dni od złożenia wniosku W obowiązującej od lutego br. wersji
oraz datÄ™ urodzenia, przez pana Jerzego pracodawca powinien programu PÅ‚atnik dane o pracy w szcze-
uð ð
informację o tym, czy jest to zgło- przekazać do organu rentowego druki ZUS gólnych warunkach lub o szczególnym
szenie pierwszorazowe czy korekta ZSWA z danymi zarówno za 2009 r., jak charakterze należy zapisywać w kartote-
danych już zgłoszonych, i za okres styczeń luty 2010 r. kach poszczególnych osób w Rejestrze
uð ð ubezpieczonych.
dane identyfikacyjne osoby wykonu-
jącej pracę w szczególnych warun- W programie wprowadzono na te po-
Kiedy i jak dokonać korekty
kach lub o szczególnym charakterze, trzeby dodatkową zakładkę w kartotece
ZUS ZSWA?
tj.: numery PESEL i NIP, seriÄ™ i numer ubezpieczonego o nazwie Inne Dane.
dowodu osobistego albo paszportu, Jeżeli zajdzie konieczność skorygo- Uzupełnianie tych danych polega na
nazwisko, imiÄ™ pierwsze i datÄ™ uro- wania danych wykazanych w formu- wybraniu polecenia Dodaj  na ekranie
dzenia, larzu ZUS ZSWA, płatnik będzie miał zostanie wyświetlona okno, w którym
uð ð należy podać kod tytuÅ‚u ubezpieczenia,
dane o pracy w szczególnych warun- na to:
kach lub o szczególnym charakterze, uð ð
7 dni  od dnia zauważenia niepra- kod pracy w szczególnych warunkach
do których zaliczamy: kod pracy, okres widłowości we własnym zakresie lub o szczególnym charakterze, okres tej
pracy oraz wymiar czasu pracy. lub otrzymania zawiadomienia o ich pracy oraz wymiar czasu pracy. Kolejne
stwierdzeniu przez ZUS albo PIP. okresy pracy dodajemy w analogiczny
W jakim terminie należy
Jeśli konieczność skorygowania da- sposób.
przesłać ZUS ZSWA do ZUS?
nych będzie wynikiem stwierdzenia
Zgodnie z obowiązującymi przepi- nieprawidłowości przez ZUS w drodze Dodatkowo można uzupełnić dane
sami zgłoszenie danych o pracy w szcze- decyzji, termin ten będzie liczony od o pracy w szczególnych warunkach po-
gólnych warunkach i o szczególnym dnia jej uprawomocnienia. przez import dokumentów ZUS ZSWA
charakterze należy przekazać do ZUS uð ð dni  od otrzymania protokoÅ‚u z programu kadrowo-pÅ‚acowego.
30
w terminie do 31 marca następnego pokontrolnego, jeżeli błędy zostaną Należy jednak pamiętać, że w prze-
roku kalendarzowego, z danymi do- stwierdzone w trakcie kontroli pro- ciwieństwie do innych dokumentów
tyczÄ…cymi roku poprzedniego (art. 38 wadzonej przez ZUS. podczas importu ZUS ZSWA nie
ust. 2 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o eme- sÄ… tworzone kartoteki dla nowych
ryturach pomostowych  Dz.U. nr 237, ubezpieczonych, a co za tym idzie
Warto wiedzieć
poz.1656).  dokumenty dla nowych osób nie
Druk ZUS ZSWA płatnicy składają
zostaną wczytane. Najpierw należy
w takiej formie, jaka obowiÄ…zuje ich
Termin ten nie jest jednak obowiązu- utworzyć kartotekę dla takiej osoby
jący w sytuacji, gdy pracownik wystąpi w stosunku do pozostałych formula- (ręcznie lub przez import innego doku-
o przyznanie emerytury pomostowej mentu), a następnie wczytać dokument
rzy ubezpieczeniowych, a jego kopiÄ™
w trakcie roku kalendarzowego. ZUS ZSWA.
powinni przechowywać w formie do-
kumentu pisemnego lub elektronicz-
Omawiane zgłoszenie powinno być Dokumenty ZUS ZSWA przechowy-
nego przez okres 5 lat od dnia jego
wówczas przekazane  z danymi doty- wane są w oddzielnym widoku na podob-
przekazania do ZUS.
czącymi bieżącego roku  w ciągu 7 dni nej zasadzie jak informacje ZUS IWA.
od zgłoszenia wniosku emerytalnego. Podczas tworzenia nowego dokumentu
Jeżeli zaś wniosek ten będzie złożony Przypominamy, że druk ZUS ZSWA zgłoszenia korekty ZUS ZSWA należy
przed upływem terminu wynikającego wprowadza rozporządzenie Ministra podać identyfikator zgłoszenia (numer
z art. 38 ust. 2 ustawy, w ciągu 7 dni od Pracy i Polityki Społecznej z 23 paz
- i rok, za który ma zostać utworzony do-
jego złożenia przez pracownika praco- dziernika 2009 r. w sprawie określenia kument).
6 Marzec 2010 Zeszyty Ubezpieczeń Społecznych
numeru
Pierwszy dokument za dany rok ka- ZUS ZSWA dostępny z menu Narzędzia.
Ważne
lendarzowy ma numer 001. Może być Kreator uruchamia polecenie Twórz zgło-
to zarówno dokument za poprzedni rok szenie ZUS ZSWA, na ekranie zostanie
vð ð
ZUS ZSWA to nowy formularz do-
kalendarzowy (jeśli w ciągu tego roku wyświetlone pierwsze okno kreatora.
tyczący zgłoszenia/korekty danych
nie było konieczności składania doku-
o pracy w szczególnych warunkach
mentów za poszczególnych ubezpie- Po wybraniu polecenia Dalej pro-
lub w szczególnym charakterze,
czonych), jak i dokument za dany rok gram przechodzi do następnego kroku,
który ma związek z utworzeniem
kalendarzowy, np. za ubezpieczonego, w którym należy podać rok, za jaki ma
Funduszu Emerytur Pomostowych.
który zgłosił wniosek o emeryturę po- być wykonany dokument ZUS ZSWA,
vð ð
Do 31 marca 2010 r. płatnicy mają obo-
mostową, składany w trakcie roku ka- oraz wskazać osoby, które mają się w nim
wiązek przesłać do ZUS druk ZSWA,
lendarzowego. znalez
ć.
zawierajÄ…cy dane z 2009 r. Zgodnie
uð ð
Zgłoszenie zbiorcze  zaznaczenie tej
bowiem z obowiÄ…zujÄ…cymi przepisami
Kolejne dokumenty ZUS ZSWA, opcji spowoduje, że program utworzy
zgłoszenie danych o pracy w szcze-
dotyczące tego samego roku kalen- zgłoszenie ZUS ZSWA za wszystkich
gólnych warunkach i o szczególnym
darzowego, numeruje się kolejnymi ubezpieczonych, którzy mają w swo-
charakterze należy przekazać do ZUS
identyfikatorami (z zakresu 001  999). jej kartotece wypełnione dane o pracy
w terminie do 31 marca następnego
Nie ma przy tym znaczenia, czy w do- szczególnej we wskazanym roku.
roku kalendarzowego, z danymi doty-
kumencie dokonywane sÄ… zgÅ‚oszenia czy uð ð
Zgłoszenie dla wskazanych osób
czÄ…cymi roku poprzedniego. Termin ten
korekty zgłoszeń.  zaznaczenie tej opcji spowoduje,
nie obowiązuje, jeśli pracownik wystą-
że program utworzy zgłoszenie ZUS
Następnie należy dodać osoby ubez- ZSWA tylko dla konkretnych, wskaza- pi o przyznanie emerytury pomostowej
pieczone, dla których ma być utworzony nych przez użytkownika osób. Po za- w trakcie roku kalendarzowego.
ZUS ZSWA. Po wybraniu ubezpieczo- znaczeniu tej opcji należy, korzystając
vð ð
W przypadku złożenia przez pracowni-
nych do dokumentu zostanÄ… skopiowane z polecenia Wybierz ubezpieczonych,
ka wniosku o emeryturÄ™ w trakcie roku
dane identyfikacyjne, natomiast użytkow- wskazać osoby, dla których ma być
ZUS ZSWA należy przekazać w ciągu
nik musi uzupełnić informacje dotyczące wykonany dokument.
7 dni od od daty złożenia wniosku eme-
pracy szczególnej: zgÅ‚oszenie/korektÄ™ uð ð
Korekta dla wskazanego ubezpie-
rytalnego, wpisując dane z bieżącego
danych, kod tytułu ubezpieczenia, kod czonego  zaznaczenie tej opcji spo-
roku.
i okresy pracy w szczególnych warunkach woduje, że program utworzy korektę
vð ð
Jeśli pracownik złoży wniosek o eme-
oraz wymiar czasu pracy (Rysunki 1 i 2). zgłoszenia ZUS ZSWA dla konkret-
ryturę przed 31 marca, wówczas w ter-
nych, wskazanych przez użytkownika
minie 7 dni od jego złożenia pracodaw-
osób. Po zaznaczeniu tej opcji należy,
ca powinien przesłać do ZUS również
korzystajÄ…c z polecenia Wybierz ubez-
pieczonych, wskazać osoby, dla któ- druk ZSWA z danymi z poprzedniego
roku.
rych ma być wykonany dokument.
vð ð
W zgłoszeniu danych o pracy w szcze-
W ostatnim kroku kreatora pojawi
gólnych warunkach lub o szczególnym
siÄ™ podsumowanie z informacjÄ…, jaki
charakterze płatnicy powinni podać
numer identyfikatora został nadany
m.in. swój NIP i REGON, PESEL,
nowo utworzonemu dokumentowi. Do
informacjÄ™ o tym, czy jest to pierwsze
tego dokumentu zostanÄ… skopiowane
zgłoszenie, czy korekta już zgłoszo-
dane identyfi kacyjne oraz dotyczÄ…ce
Rysunek 1
nych danych, dane identyfikacyjne
pracy szczególnej: kod tytułu ubez-
osób pracujących w szczególnych
pieczenia, kod i okresy pracy w szcze-
warunkach lub wykonujÄ…cych prace
gólnych warunkach oraz wymiar czasu
o szczególnym charakterze.
pracy. Po wybraniu polecenia Zakończ
vð ð
W przypadku popełnienia przez płatni-
program automatycznie otworzy ten
ka błędów w formularzu ZUS ZSWA
dokument.
ma on obowiÄ…zek dokonania korekty
w terminie:
Pamiętajmy, że dokumenty ZUS
ZSWA należy przekazywać do ZUS  7 dni  od dnia znalezienia błędów
samodzielnie , to znaczy w oddzielnych we własnym zakresie lub otrzyma-
zestawach zawierajÄ…cych tylko doku- nia zawiadomienia z ZUS lub PIP
Rysunek 2
menty tego typu. o ich stwierdzeniu,
 30 dni  od dnia otrzymania pro-
Dodatkowo w programie PÅ‚atnik Autorzy: Jan Beiger
tokołu pokontrolnego, jeśli niepra-
wprowadzono możliwość automatycz- specjalista w zakresie
widłowości wykryje kontrola.
nego utworzenia dokumentu ZUS ubezpieczeń społecznych
vð ð
Kopię ZUS ZSWA należy przechowy-
ZSWA dla wszystkich ubezpieczonych,
wać w formie pisemnej lub elektro-
którzy mają w kartotekach wprowadzone Rafał Truszkowski
nicznej przez okres 5 lat od dnia prze-
okresy pracy szczególnej w danym roku. specjalista w zakresie
kazania dokumentu do ZUS.
Do tego celu służy kreator dokumentu aplikacji komputerowych
Zeszyty Ubezpieczeń Społecznych Marzec 2010 7
Åšwiadczenia
Sprawdz
, czy uwzględniać trzynastkę w podstawie wymiaru!
Nagroda roczna a podstawa wymiaru świadczeń
chorobowych
Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku
pracownikowi nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, jeżeli postano- chorobowego, pracownik nie osiągnął
wienia układów zbiorowych pracy lub przepisy o wynagradzaniu (np. regula- wynagrodzenia wskutek nieobecności
min wynagradzania czy umowy o pracÄ™ zawarte z pracodawcÄ… niemajÄ…cym w pracy z przyczyn usprawiedliwionych,
obowiązku tworzenia takiego regulaminu) nie przewidują zmniejszania ich przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku
za okres pobierania zasiłku. chorobowego:
1) wyłącza się wynagrodzenie za mie-
W efekcie w takiej sytuacji pracow- Przykład
siące, w których przepracował mniej
nik otrzyma dodatkowy składnik wyna- Pracownik Witold Kamiński za 2009 r.: niż połowę obowiązującego go czasu
grodzenia (premię, nagrodę, dodatek) 1) otrzymał trzynastkę, która po pomniej- pracy;
w pełnej wysokości oraz zasiłek choro- szeniu o kwotę potrąconych składek 2) przyjmuje się, odpowiednio uzupeł-
bowy, w podstawie wymiaru którego ów wynosiła 2.500 zł, niając, wynagrodzenie z miesięcy,
składnik dodatkowy zostanie pominięty. 2) był obowiązany przepracować w których pracownik przepracował
252 dni, jednak z uwagi na niezdol- co najmniej połowę obowiązującego
Z kolei, w przypadku braku w regu- ność do pracy z powodu choroby prze- go czasu pracy.
lacjach płacowych zapisu dotyczącego pracował 235 dni.
zachowania prawa do danego składnika W takiej sytuacji nagrodę roczną pa- Z kolei w sytuacji gdy w ww. okresie
wynagrodzenia za okres pobierania za- na Witolda należy uzupełnić do kwoty pracownik w każdym miesiącu z przy-
siłku należy uznać, że składnik ten nie 2.680,85 zł (2.500 zł : 235 dni 252 dni = czyn usprawiedliwionych wykonywał
przysługuje pracownikowi w okresie = 2.680,85 zł). pracę przez mniej niż połowę obowią-
pobierania zasiłku. zującego go czasu pracy, przy ustalaniu
podstawy wymiaru zasiłku chorobowego
W związku z tym powinien zostać Warto wiedzieć, że składnik przy- przyjmuje się wynagrodzenie za wszyst-
uwzględniony w podstawie wymiaru sługujący za okres roku może zostać kie miesiące, odpowiednio uzupełniając
zasiłku. również przyjęty w kwocie, którą pra- jego wysokość.
cownik otrzymałby, gdyby w danym
roku nie chorował, np. jako określony Omówione zagadnienie znajduje
Warto wiedzieć
procent sumy pełnego wynagrodzenia, oparcie w przepisach art. 38, art. 41
ZUS dopuszcza możliwość wyłączenia
jakie uzyskałby w ciągu roku kalen- oraz art. 42 ustawy z 25 czerwca 1999 r.
przedmiotowego składnika z podsta-
darzowego, za który przysługuje to o świadczeniach pieniężnych z ubezpie-
wy wymiaru zasiłku chorobowego wynagrodzenie. czenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz.U.
wówczas, gdy pracodawca, pomimo
Zaznaczyć należy, że przy ustala- z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.).
braku odpowiednich postanowień
niu wysokości nagrody rocznej w celu
w przepisach płacowych, udokumen-
uwzględnienia jej w podstawie wymiaru Anna Tyśkiewicz-Mazur
tuje, że składnik wynagrodzenia jest
zasiłku chorobowego liczba dni niezdol- specjalista w zakresie
pracownikowi wypłacany także za
ności do pracy spowodowanej chorobą ubezpieczeń społecznych
okres pobierania zasiłku.
w okresie, z którego wynagrodzenie
przyjmowane jest do ustalenia podstawy
W myśl przepisów ustawy zasiłko- wymiaru zasiłku chorobowego, pozostaje
Masz wątpliwości z zakresu
wej premie, nagrody i inne składniki właściwie bez znaczenia (kwota nagrody
wynagrodzenia przysługujące za okresy przyjmowana do ustalenia podstawy wy-
ubezpieczeń społecznych?
roczne wlicza się do podstawy wymiaru miaru zasiłku jest zawsze uzupełniana do
zasiłku chorobowego w wysokości stano- wysokości, jaką pracownik otrzymałby,
wiącej jedną dwunastą kwoty wypłaco- gdyby nie chorował). Wypełnij
nej pracownikowi za rok poprzedzajÄ…cy
miesiąc, w którym powstała niezdolność Istotną rolę odgrywa ona natomiast
Kartę Pytań
do pracy. przy ustalaniu przeciętnego miesięcz-
nego wynagrodzenia stanowiÄ…cego
i odeślij do redakcji!
Podkreślenia wymaga, że nagroda podstawę wymiaru zasiłku chorobo-
roczna wypłacona w niepełnej wyso- wego.
kości podlegać będzie odpowiedniemu
A my pomożemy Ci je
uwzględnieniu w podstawie wymiaru Zgodnie z regulacją zawartą w usta-
zasiłku chorobowego po uprzednim wie zasiłkowej, jeżeli w okresie, z któ-
bezpłatnie rozwiązać!
uzupełnieniu jej wysokości. rego wynagrodzenie przyjmowane jest
8 Marzec 2010 Zeszyty Ubezpieczeń Społecznych
Åšwiadczenia
Przeczytaj, aby doradzić pracownikowi
Opieka nad członkiem rodziny  inwalidą
a możliwość podwyższenia emerytury
Czy opieka sprawowana przez pracownika nad członkiem rodziny, np. nad wskazać, że wysokość emerytury oblicza
matkÄ…  inwalidkÄ… I grupy, w trakcie zatrudnienia i kilka lat po uzyskaniu przez siÄ™ ponownie, na wniosek zaintereso-
niego prawa do emerytury ma wpływ na wysokość świadczenia pracownika? wanego, jeżeli do obliczenia podstawy
To wątpliwości wielu ubezpieczonych. wymiaru wskazano podstawę wymiaru
składek na ubezpieczenia społeczne lub
Wśród okresów nieskładkowych cko chorym członkiem rodziny, przez ubezpieczenia emerytalne i rentowe na
ustawa emerytalna wymienia m.in. przy- okres do 14 dni w roku kalendarzowym. podstawie przepisów prawa polskiego
padające przed dniem nabycia prawa A zatem przysługuje on zamiast wyna- przypadającą w całości lub w części po
do emerytury okresy niewykonywania grodzenia, które ubezpieczony otrzy- przyznaniu świadczenia, a wskaz
nik wy-
pracy, w granicach do 6 lat, spowodo- małby, gdyby w tym czasie wykonywał sokości podstawy wymiaru jest wyższy
wane koniecznością opieki nad innym niż pracę. od poprzednio obliczonego.
dziecko członkiem rodziny zaliczonym
do I grupy inwalidów lub uznanym za ZUS, ustalając podstawę wymiaru
Warto wiedzieć
całkowicie niezdolnego do pracy oraz emerytury pracownikowi opiekującemu
Osoby sprawujÄ…ce opiekÄ™ nad innym
do samodzielnej egzystencji albo uzna- się np. matką  inwalidką, uwzględni
niż dziecko członkiem rodziny zali-
nym za osobę niepełnosprawną w stopniu w niej kwotę pobranego przez ubezpie-
znacznym, sprawowanej przez członka czonego zasiłku opiekuńczego z tytułu czonym do I grupy inwalidów nie pod-
jego rodziny w wieku powyżej 16 lat, opieki (przysługującego zamiast wy- legają, zgodnie z przepisami ustawy
który w okresie sprawowania opieki nie nagrodzenia za pracę), jeśli oczywiście
systemowej, ubezpieczeniom emery-
osiÄ…gnÄ…Å‚ przychodu przekraczajÄ…cego w okresie zatrudnienia pracownik pobie-
talnemu i rentowym, wobec czego nie
miesięcznie połowę najniższego wyna- rał taki zasiłek.
opłacają składek na te ubezpieczenia.
grodzenia.
Stąd też okres opieki nie wpływa na
Wyjaśnienia wymaga jednak, że zasiłek
podwyższenie wysokości otrzymywa-
Okres korzystniejszy,
opiekuńczy wynosi 80% podstawy wy-
nej przez opiekuna emerytury.
uwzględniany przez ZUS przy
miaru zasiłku, a zatem jest świadczeniem
ustalaniu prawa do emerytury
niższym niż wynagrodzenie za pracę.
W sytuacji gdy okresy składkowe Podstawa prawna:
i nieskÅ‚adkowe zbiegajÄ… siÄ™ w czasie, Tak wiÄ™c pobieranie w okresie zatrud- vð ð
art. 5 ust. 1, art. 7 pkt 7, art. 11, art. 15
przy ustalaniu prawa do świadczeń okre- nienia przyjętym do ustalenia podstawy i art. 110 ustawy z 17 grudnia 1998 r.
ślonych w ustawie uwzględnia się okres wymiaru emerytury zasiłku opiekuńczego o emeryturach i rentach z Funduszu
korzystniejszy. (czy też zasiłku chorobowego) powoduje, Ubezpieczeń Społecznych (tekst
Jeżeli więc okres opieki nad matką że podstawa wymiaru emerytury jest jednolity: Dz.U. z 2009 r. nr 153,
przypadający przed nabyciem prawa niższa niż wówczas, gdy ubezpieczony poz. 1227),
do emerytury pokrywaÅ‚ siÄ™ z okresem w ww. okresie otrzymywaÅ‚ wynagrodze- vð ð
art. 6 i art. 7 ustawy systemowej (tekst
zatrudnienia, ZUS, ustalając prawo do nie za pracę (nie korzystał z zasiłku opie- jednolity: Dz.U. z 2009 r. nr 205,
emerytury, uwzględni okres ubezpie- kuńczego/zasiłku chorobowego). poz. 1585 ze zm.),
czenia z tytuÅ‚u wykonywanej pracy vð ð
art. 32 ust. 1 pkt 3, art. 33 ust. 1 pkt 2
Czy okres opieki wpływa na
będący okresem składkowym, a zatem i art. 35 ust. 1 ustawy chorobowej
podwyższenie emerytury?
okres korzystniejszy niż okres opieki (tekst jednolity: Dz.U. z 2005 r. nr 31,
nad członkiem rodziny zaliczanym do Odnosząc się natomiast do możliwo- poz. 267 ze zm.).
I grupy inwalidów, który jest okresem ści podwyższenia już ustalonej emery-
nieskładkowym. tury w związku ze sprawowaniem opieki Anna Tyśkiewicz-Mazur
nad członkiem rodziny  inwalidą I grupy specjalista w zakresie
ZUS, ustalając podstawę wymiaru w trakcie trwania emerytury, należy ubezpieczeń społecznych
emerytury ubezpieczonemu sprawu-
jącemu opiekę nad innym niż dziecko
Wez
udział w III Ogólnopolskim
członkiem rodziny, uwzględnia w niej
Forum Praktyków Kadry i Płace 2010!
kwoty pobieranego z tego tytułu za-
siłku opiekuńczego.
To jedyna w Polsce konferencja dla specjalistów
ds. kadr i płac rekomendowana przez PIP i ZUS,
Zgodnie z ustawą chorobową zasiłek
które już po raz trzeci obejmą nad nią patronat
opiekuńczy przysługuje m.in. ubezpie-
merytoryczny.
czonemu zwolnionemu od wykonywania
Wejdz
na www.KadryiPlace.wip.pl
pracy z powodu konieczności osobistego
i zgłoś swój udział
sprawowania opieki nad innym niż dzie-
Zeszyty Ubezpieczeń Społecznych Marzec 2010 9
Świadczenia  pytania Czytelników
Przeczytaj o zasadach korekty raportów i deklaracji
Jak poprawnie skorygować dokumentację przy
niewłaściwej wypłacie świadczeń chorobowych?
chorobowe, mimo że niezdolność do pracy nieważ od zasiłku chorobowego składka
Wypłaciłam pracownikowi wynagrodze-
została spowodowana wypadkiem przy nie powinna być naliczana.
nie za czas choroby, a niezdolność do
pracy.
pracy była spowodowana wypadkiem
Płatnik w raporcie ZUS RSA składanym za Kwota nadpłaconych składek zostanie
przy pracy. W konsekwencji wynagro-
pana Edmunda do ZUS wykazał: wykazana po złożeniu korekty deklaracji
dzenie chorobowe zostało wykazane
uð ð
kwotę wypłaconego wynagrodzenia rozliczeniowej, będzie to różnica pomię-
w raporcie ZUS RSA.
chorobowego, dzy kwotą, jaką płatnik powinien wpłacić,
Co zrobić, aby naprawić błąd?
uð ð
okres, za który wynagrodzenie to przy- a kwotą, która faktycznie za ten miesiąc
księgowa z Leska
sługuje i została wpłacona. Gdy płatnik nie ma za-
uð ð
kod świadczenia przerwy  331 (wy- dłużenia za wcześniejsze miesiące o kwotę
Poruszony w pytaniu problem wy- nagrodzenie za czas niezdolności powstałej nadpłaty, powinien pomniejszyć
maga szerszego omówienia. do pracy z powodu choroby, finan- wpłatę składek dokonywanych za kolejny
sowane ze środków pracodawcy). miesiąc.
Wynagrodzenie za czas choroby jest Kwotę wypłaconego wynagrodzenia
wyłączone z podstawy wymiaru składek chorobowego uwzględnił w podsta-
Warto wiedzieć
na ubezpieczenia społeczne. Stanowi na- wie wymiaru składki na ubezpieczenie
Co do zasady zasiłek chorobowy
tomiast podstawę wymiaru składki na zdrowotne w raporcie ZUS RCA.
z ubezpieczenia wypadkowego jest
ubezpieczenie zdrowotne. Oznacza to,
że w miesiącu, w którym wynagrodze- Ponieważ niezdolność do pracy pana wyższy (100% podstawy wymiaru)
nie to zostało wypłacone, jego kwota Edmunda została spowodowana wypad- od wynagrodzenia chorobowego
była uwzględniona w imiennym rapor- kiem przy pracy, w związku z czym od
(80% podstawy wymiaru). Wobec
cie miesięcznym ZUS RCA w podsta- pierwszego dnia niezdolności przysługuje
tego po ustaleniu, iż niezdolność do
wie wymiaru składki na ubezpieczenie pracownikowi zasiłek z ubezpieczenia wy-
pracy została spowodowana wypad-
zdrowotne. padkowego, oba złożone za niego raporty
kiem przy pracy, płatnik będzie rów-
muszą zostać skorygowane.
nież zobowiązany do wypłacenia panu
W sytuacji gdy niezdolność do pracy
Edmundowi wyrównania zasiłku cho-
została spowodowana wypadkiem przy W skorygowanym raporcie ZUS RSA
robowego. Kwotę wyrównania należy
pracy, pracownikowi przysługuje nie wy- płatnik powinien wpisać ten sam okres
wykazać w raporcie ZUS RSA, w któ-
nagrodzenie chorobowe, lecz od pierw- niezdolności do pracy, tę samą kwotę,
rym płatnik wykaże ten sam okres nie-
szego dnia niezdolności do pracy zasiłek natomiast w pole kod świadczenia prze-
zdolności do pracy, kwotę wypłaco-
chorobowy z ubezpieczenia wypadko- rwy powinien wpisać 314 (zasiłek cho-
wego. Zasiłek ten jest finansowany ze robowy z ubezpieczenia wypadkowego). nego wyrównania i kod świadczenia
środków FUS.
przerwy 318  wyrównanie zasiłku
Natomiast w skorygowanym raporcie
chorobowego z ubezpieczenia wypad-
ZUS RCA za ten miesiÄ…c w podstawie
Warto wiedzieć kowego. Oczywiście wyrównanie za-
wymiaru składki na ubezpieczenie zdro-
siłku trzeba wykazać w raporcie ZUS
Od kwoty zasiłku z tytułu ubezpie-
wotne nie należy uwzględniać kwoty wy-
RSA składanym za miesiąc, w którym
czenia wypadkowego nie sÄ… naliczane
nagrodzenia chorobowego, które okazało
wypłata wyrównania nastąpiła.
i opłacane zarówno składki na ubez- się zasiłkiem.
pieczenia społeczne, jak i składki na
Oczywiście oprócz tych dwóch raportów
ubezpieczenie zdrowotne.
płatnik powinien za ten miesiąc złożyć Podstawa prawna:
również korektÄ™ deklaracji rozliczeniowej vð ð 41, art. 46 i art. 47 ustawy
art.
W zwiÄ…zku ze zmianÄ… kwalifikacji ZUS DRA. z 13 paz
dziernika 1998 r. o systemie
wypłaconego świadczenia płatnik jest ubezpieczeń społecznych (tekst jedno-
zobowiązany do złożenia korekty do- W konsekwencji na koncie płatnika po- lity: Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz.1585
kumentów rozliczeniowych za ubezpie- wstanie nadpłata składek, gdyż wypłacona ze zm.).
czonego. kwota zasiÅ‚ku jest finansowana ze Å›rod- vð ð
ż 1 ust. 1 pkt 12 i 14 rozporządzenia Mini-
ków FUS i podlega rozliczeniu w ciężar stra Pracy i Polityki Społecznej z 23 paz
-
Zagadnienie to prezentujemy na za- składek, podczas gdy wypłacone wyna- dziernika 2009 r. w sprawie określenia
mieszczonym przykładzie. grodzenie chorobowe jest finansowane ze wzorów zagłoszeń do ubezpieczeń spo-
środków pracodawcy. łecznych (...) (Dz.U. nr 186, poz. 1444).
Przykład
Firma wypłaciła swemu pracownikowi Płatnik będzie miał również nadpłatę Michał Jarosik
Edmundowi Lipińskiemu wynagrodzenie składki na ubezpieczenie zdrowotne, po- specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych
10 Marzec 2010 Zeszyty Ubezpieczeń Społecznych
Świadczenia  pytania Czytelników
Upewnij siÄ™, jakie masz obowiÄ…zki dokumentacyjne
Urodzenie dziecka w trakcie umowy zlecenia
 obowiÄ…zki zleceniodawcy
vð ð
rozporzÄ…dzenie Ministra Pracy i Poli-
Osoba, majÄ…ca podpisanÄ… z nami umo-
Podstawę wymiaru zasiłku macie- tyki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w spra-
wę zlecenia, pobierająca zasiłek choro-
rzyńskiego będzie stanowiła podstawa wie określenia dowodów stanowiących
bowy z ZUS ( my nie wypłacamy zasił-
wymiaru zasiłku chorobowego, pobie- podstawę przyznania i wypłaty zasił-
ków), wczoraj urodziła dziecko. Jakie,
ranego przez zleceniobiorczynię przed ków z ubezpieczenia społecznego w ra-
jako zleceniodawca, mamy z tego tytułu
porodem. zie choroby i macierzyństwa (Dz.U.
obowiÄ…zki wobec ZUS?
Jeżeli chodzi o kody, to kod zasiłku nr 65, poz. 742 ze zm.),
autor listu
chorobowego ma symbol 313, a kod za- vð ð
rozporzÄ…dzenie Ministra Pracy i Polityki
siłku macierzyńskiego  311, natomiast społecznej z 23 paz
dziernika 2009 r.
Aby ZUS podjął wypłatę zasiłku kod przerwy wypełniany przez praco- w sprawie określenia wzorów zgłoszeń
macierzyńskiego, konieczne jest do- dawcę niewypłacającego zasiłków nie do ubezpieczeń społecznych i ubezpie-
starczenie metryki urodzenia dziecka ulega zmianie. czenia zdrowotnego, imiennych rapor-
oraz druku ZUS Z-3a wypełnionego tów miesięcznych i imiennych raportów
przez zleceniodawcę. Podstawa prawna: miesięcznych korygujących, zgłoszeń
vð ð
art. 29 i art. 43 ustawy z 25 czerwca płatnika, deklaracji rozliczeniowych
Gdyby ZUS wypłacał zasiłek choro- 1999 r. o świadczeniach pieniężnych i deklaracji rozliczeniowych... (Dz.U.
bowy po zakończeniu umowy zlecenia z ubezpieczenia społecznego w razie nr 186, poz. 1444).
 uzyskanie przez zleceniobiorczynię choroby i macierzyństwa (tekst jedno-
zasiłku macierzyńskiego nie byłoby lity: Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 Krystyna Tymorek
możliwe. ze zm.), radca prawny
Sprawdz
wymiar dodatkowego urlopu w 2010 r.
Dodatkowy urlop macierzyński  czy zawsze
pracodawca musi go udzielić
Dodatkowy urlop macierzyński dawca musi udzielić pracownicy dodat-
Urlop macierzyński naszej pracownicy
(art. 1821 kp), wprowadzony od 1 stycz- kowego urlopu macierzyńskiego.
kończy się 10 marca 2010 r. Czy pra-
nia 2010 r., ma charakter fakultatywny, Jeżeli termin nie zostanie dotrzy-
cownica będzie mogła skorzystać z do-
tzn. pracownica lub pracownik mogÄ… many  pracodawca nie jest zobo-
datkowych dwóch tygodni urlopu? Czy
z niego skorzystać, ale nie jest to obo- wiązany do udzielenia dodatkowego
pracodawca musi udzielić tego urlopu?
wiązkowe. Z dodatkowego urlopu urlopu  może jednak zgody na do-
Czy jest odpowiedni formularz, aby ten
macierzyńskiego nie mogą skorzystać datkowy urlop udzielić, pod warunkiem
dodatkowy urlop zgłosić?
oboje rodzice jednocześnie. że wniosek o dodatkowy urlop macie-
specjalista ds. płac z Wolicy
rzyński został złożony nie póz
niej niż
O dodatkowy urlop macierzyń- w ostatnim dniu urlopu podstawowego.
Tak. Pracownica będzie mogła sko- ski (w wymiarze tygodnia lub jego
rzystać z dodatkowych dwóch tygodni wielokrotności) pracownica powinna
Warto wiedzieć
urlopu macierzyńskiego i zasiłku macie- wystąpić na piśmie bezpośrednio po za-
Jeżeli podstawowy urlop macierzyń-
rzyńskiego. Jeśli spełni określone formalne kończeniu podstawowego urlopu macie-
ski pracownicy kończy się 10 marca
warunki, pracodawca będzie zobowiązany rzyńskiego i tylko jeden raz.
do udzielenia dodatkowego urlopu. 2010 r., to wniosek o dodatkowy ur-
Dodatkowy urlop macierzyński
lop macierzyński, który musi udzielić
wynosi w 2010 r., w przypadku uro-
pracodawca, powinien być przez nią
Warto wiedzieć
dzenia jednego dziecka przy jednym
złożony nie póz
niej niż 4 marca 2010 r.
Ani wniosek pracownicy o udzielenie porodzie  do 2 tygodni.
 przy zachowaniu tego terminu pra-
Wniosek o dodatkowy urlop macierzyń-
dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
codawca nie będzie mógł odmówić
ski pracownica powinna złożyć na piśmie,
ani zaświadczenie pracodawcy o udzie-
udzielenia tego dodatkowego urlopu.
w terminie nie krótszym niż 7 dni przed
leniu takiego urlopu nie wymagajÄ…
rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.
żadnej określonej formy, poza tym że
Krystyna Tymorek
muszą być złożone na piśmie.
Przy zachowaniu tego terminu praco- radca prawny
Zeszyty Ubezpieczeń Społecznych Marzec 2010 11
Åšwiadczenia
Od 1 marca 2010 r.  nowa kwota bazowa!
Kiedy ZUS zwaloryzuje świadczenie, a kiedy obliczy
je od nowej kwoty bazowej?
Od 1 marca 2010 r. kwota bazowa, a więc jeden z elementów decydujących został złożony w dniu 11 marca 2010 r.
o wysokości świadczeń obliczanych według dotychczasowych zasad  wynosi Organ rentowy ustali prawo do emerytury
2 716,71 zł. od dnia 1 marca 2010 r., tj. od pierwszego
dnia miesiąca, w którym został zgłoszony
O tym, czy emerytura lub renta jest Waloryzacją nie są również objęte wniosek o świadczenie. Emerytura zosta-
objętą podwyżką w ramach waloryzacji, świadczenia przyznane na wniosek zgło- nie obliczona od nowej kwoty bazowej,
czy też do jej obliczenia przyjmuje się szony przed dniem 1 marca 2010 r., jeżeli a tym samym nie będzie podlegała walo-
kwotÄ™ bazowÄ… obowiÄ…zujÄ…cÄ… od 1 marca warunki wymagane do przyznania tych ryzacji od dnia 1 marca 2010 r.
danego roku, decyduje zarówno data, od świadczeń zostały spełnione po tej dacie.
której przysługuje świadczenie, jak i data
zgłoszenia wniosku o przyznanie emery- Przykład Kiedy składać wniosek
o świadczenie
tury lub renty. Ewa Zawiślak 17 lutego 2010 r. złożyła
wniosek o rentę z tytułu niezdolności do Osoby, które spełniły warunki wy-
Data zgłoszenia wniosku
pracy. Pracownica do 22 marca 2010 r. magane do przyznania świadczenia
i powstania prawa
będzie pobierała zasiłek chorobowy. ZUS przed dniem 1 marca 2010 r. (dotyczy
do świadczenia
ustali prawo do renty (wobec spełnienia to w zasadzie emerytury, bowiem w przy-
Waloryzacji od 1 marca 2010 r. r. pozostałych warunków) od dnia zaprzesta- padku osób ubiegających się o rentę  dla
podlegają emerytury i renty przyznane nia pobierania tego zasiłku, tj. od 23 marca stwierdzenia uprawnień  konieczne jest
do dnia 28 lutego 2010 r. 2010 r. Świadczenie to nie zostanie objęte złożenie wniosku) corocznie stają przed
Za świadczenia przyznane do dnia 28 lu- waloryzacją od 1 marca 2010 r., a jego dylematem, czy wniosek o świadczenie
tego 2010 r. uważa się emerytury i renty wysokość ZUS obliczy od kwoty bazowej składać w chwili spełnienia warunków,
przyznane na wniosek zgłoszony najpóz
- 2 716,71 zł. W tym przypadku decydująca czy też wstrzymać się z jego złożeniem
niej do końca lutego 2010 r., jeżeli wszyst- jest data powstania uprawnień, a nie data do marca, a więc od miesiąca w którym
kie warunki wymagane do przyznania zgłoszenia wniosku. wysokość emerytury będzie ustalana od
świadczenia zostały spełnione do tej daty. nowej, przeważnie wyższej kwoty ba-
zowej.
Nie podlegają waloryzacji świad- Świadczenia ustalane od nowej
kwoty bazowej
czenia przyznane na wniosek zgłoszony W poprzednich latach zdarzały się
po dniu 28 lutego 2010 r., niezależnie Przy zastosowaniu nowej kwoty ba- takie przypadki, w których świadczenia
od tego, że wszystkie warunki wyma- zowej (2.716,71 zł.) będzie obliczana obliczone od nowej kwoty bazowej były
gane do ich przyznania zostały spełnione wysokość świadczeń przysługujących od mniej korzystne niż ustalone przy zasto-
wcześniej. dnia 1 marca 2010 r., a więc świadczeń sowaniu kwoty wcześniejszej, a następ-
przyznawanych na wniosek zgłoszony nie objęte waloryzacją.
Przykład
począwszy od 1 marca br., bez względu
Janusz Kowal 22 marca 2010 r. złożył na datę spełnienia warunków do świad- W tym roku niewątpliwie korzyst-
wniosek o emeryturę. Pan Janusz udo- czenia oraz wysokość emerytur i rent niejsza jest wysokość świadczenia usta-
wodnił 20 lat pracy (staż ten osiągnął przyznawanych na wniosek zgłoszony lona przy zastosowaniu nowej kwoty
w styczniu 2010 r.) oraz ukończył 66 lat. przed 1 marca 2010 r., jeżeli warunki bazowej, wynoszącej 2716,71 zł.
Zatem już w styczniu br. spełnił warun- wymagane do przyznania świadczenia
ki wymagane do przyznania świadczenia zostały spełnione po tej dacie. Jednak w sprawie, czy wniosek zło-
dla mężczyzny urodzonego przed 1949 r. żyć w lutym i pobrać świadczenie za ten
Przykład
ZUS przyzna panu Januszowi emeryturę miesiąc, czy poczekać do marca, każdy
od 1 marca 2010 r., tj. od miesiąca, w któ- Adam Lisiecki 19 stycznia 2010 r. skoń- z ubezpieczonych musi podjąć indywi-
rym złożył wniosek o świadczenie. Emery- czył 65 lat. Pan Adam zakończył karierę dualną decyzję.
tura ta nie podlega waloryzacji od 1 marca zawodowÄ… 31 grudnia 2008 r. Ubezpieczo-
2010 r., a jej wysokość ZUS obliczy od ny udowodnił 27 lat okresów składkowych Maria Puchała
nowej kwoty bazowej. i nieskładkowych. Wniosek o emeryturę specjalista w zakresie emerytur i rent
W następnych numerach:
Informacje i aktualności
Pð ð przydatne dla ksiÄ™gowych!
Nowa wysokość składki wypadkowej
Zamów bezpłatny, cotygodnio-
Pð ð
Jakie ubezpieczenia dla pracownika na urlopie ojcowskim?
wy serwis e-mailowy ze strony
Pð ð www.zeszytyus.pl
Zakwalifikowanie w przeszłości do III grupy inwalidzkiej a prawo do renty
12 Marzec 2010 Zeszyty Ubezpieczeń Społecznych
ANU 58