Aeronautical Standard (norma SAE) AS-8013 z dnia 30.3.1989
Pomiar prędkości względem powietrza
Typy przyrządów:
A- przyrządy o napędzie powietrznym, niezależnym, o odczycie bezpośrednim
B- przyrządy o działaniu elektrycznym, niezależnym.
1. Wymagania ogólne
Prędkość powinna być wskazywana za pomocą wskazówki, tarczy z podziałką, taśmy, bębna lub
też wyświetlana cyfrowo.
Podziałki:
Pierwsza podziałka powinna oznaczać najmniejszą prędkość mierzoną i określoną przez
producenta
-do 250 kts 250 mph i 400 km/h podziałki główne powinny być co najmniej co każde 10 kts 10
mph i 20 km/h
-ponad 250 kts,250 mph i 400 km/h podziałki powinny być co każde 20 kts, 50 mph i 100 km/h
2. Odporność ogniowa
Za wyjątkiem małych części takich jak gałki, elementy złącza, uszczelnienia i małe części, które
nie powodują w istotny sposób rozprzestrzeniania się ognia wszystkie użyte materiały muszą mieć
właściwości samo-gaszące
3. Współczynnik odbicia
Całkowity współczynnik odbicia światła przyrządu nie powinien być większy niż 10% światła
padajÄ…cego.
4.1. BÅ‚Ä…d skali
Prędkościomierze powinny mieć sprawdzony błąd dla różnić ciśnień jętych w tabeli 1,2,3 w
całym zakresie przy ciśnieniach rosnących jak i malejących. Wraz ze wzrostem P powinno być ono
podnoszone do żądanej wartości ale nie przekraczającej jej. Przy obniżaniu też do zadanej wartości nie
przekraczajÄ…c jej.
4.2. Tarcie
Przyrząd powinien być poddany próbie tarcia podczas jego działania w 4-ech głównych
przedziałach wskazań stosownie do całego zakresu skali. Po ustaleniu różnicy wartości, należy
utrzymywać ją i należy dokonać dwóch odczytów. Pierwszy odczyt powinien być dokonany przed
działaniem wibracji na przyrząd a drugi po poddaniu go wibracjom. Różnica pomiędzy każdą parą takich
odczytów nie powinna przekraczać wartości tolerancji ujętych w tabeli 4. Stosowne wibracje mogą być
wystarczające do  usunięcia całego tarcia w przyrządzie i mogą być większe od podanych w dodatku A.
4.3. Błąd wyważenia
CiÅ›nienie równoważne dla ź, ½, ¾ peÅ‚nego wychylenia wskazówki na skali powinno być
stosowane dla przyrządu sprawdzanego kolejno. Różnica odczytów przy sprawdzaniu, w każdym z tych
punktów pomiarowych pomiędzy przyrządem będącym w normalnej pozycji działania a przyrządem w
innych pozycjach (podczas wibracji) nie powinna przekraczać tolerancji podanych w tablicy 4.
4.4. Nieszczelność. Tylko typ A i B
Po doprowadzeniu podciśnienia 15 cali Hg( 50.7 kPa) do końcówek ciśnienia całkowitego i
statycznego i ich uszczelnieniu dopuszczalna nieszczelność nie powinna spowodować spadku ciśnienia
większego niż 0.05 cala Hg (0.17 kPa) w czasie jednej minuty. Przy otwartej końcówce ciśnienia
statycznego i równoważnym ciśnieniu dla pełnego wychylenia wskazówki doprowadzonym do końcówki
ciśnienia całkowitego i jej uszczelnieniu przeciek nie powinien powodować zmniejszenia wskazań więcej
niż o 1 mph 1 kts 1.6 km/h w czasie 1 minuty. Próba powinna być wykonana w aparaturze o całkowitej
pojemności 100 +/- 10 cali3 (1.6 +/- 0.16 l)
AS-8013 (TÅ‚umaczenie robocze) 1
4.5. Rezystancja izolacji
Rezystancja izolacji pomiędzy wszystkimi przyłączami obwodów elektrycznych a obudową
metalową mierzona napięciem 200 V przez 5 sekund prądu stałego powinna wynosić minimum 5M&!.
Rezystancja izolacji nie powinna być mierzona w obwodach gdzie różnica potencjałów pojawia się na
takich elementach jak uzwojenie rezystory, kondensator itp.
5. Minimalne charakterystyki normy w warunkach środowiskowych.
Jeżeli nie jest podane inaczej metodyka pomiarów stosowanych do określania charakterystyk
prędkościomierzy w warunkach środowiskowych jest podana w dokumencie Radio Technicznej Komisji
Lotniczej DO-160
5.1. Oddziaływanie magnetyczne
Przyrząd badany zgodnie z DO-16 ż15 musi spełniać wymagania klasy A lub Z.
5.2. Temperatura
a) Niska temperatura
Przyrząd poddany badaniu wg DO-160 ż 4.4. musi działać elektrycznie i mechanicznie i musi
być zgodny z punktem 4.1 tej normy z wyjątkiem tolerancji dla wszystkich punktów. Powinna być ona
zwiększona o 3 kts 3,5 mph lub 6 km/h. Po tej próbie przyrząd powinien spełniać wymagania 4.1 ,4.2 tej
normy.
b) Wysoka temperatura.
Przyrząd poddany badaniu wg DO-160 ż 4.5. musi działać elektrycznie i mechanicznie i musi
być zgodny z punktem 4.1 tej normy z wyjątkiem tolerancji dla wszystkich punktów. Powinna być ona
zwiększona o 3 kts 3,5 mph lub 6 km/h. Po tej próbie przyrząd powinien spełniać wymagania 4.1 ,4.2 tej
normy.
c) Zmienność temperatury
Przyrząd poddany badaniu wg DO-160 ż 5.0. kategoria C musi działać elektrycznie i
mechanicznie i musi być zgodny z punktem 4.1 tej normy z wyjątkiem tolerancji dla wszystkich
punktów. Powinna być ona zwiększona o 3 kts 3,5 mph lub 6 km/h. Po tej próbie przyrząd powinien
spełniać wymagania 4.1 ,4.2 tej normy. Znormalizowana temperatura badań jest w dodatku A
5.3. Wysokość
Przyrząd poddany badaniu wg DO-160 ż 4.6. musi działać elektrycznie i mechanicznie i musi
być zgodny z punktem 4.1 i 4.2 tej normy.
5.4. Wilgotność
Przyrząd poddany badaniu wg DO-160 ż 6.3.1. Bezpośrednio po badaniu przyrządu muszą być
spełnione 41 4.2 tej normy.
5.5. Wibracje.
Przyrząd poddany badaniu wg DO-160 ż 8.0 musi działać elektrycznie i mechanicznie i musi
być zgodny z punktem 4.1 tej normy z wyjątkiem tolerancji dla wszystkich punktów. Wymagania
wibracji związane z typem samolotu powinny i rozmieszczeniem wyposażenia powinny być podane przez
producenta.
5.6. Udary
Przyrząd poddany badaniu wg DO-160 ż 7.0. Bezpośrednio po badaniu przyrządu muszą być
spełnione 4.1 4.2 tej normy.
5.7. Zasilanie typ B
Próba normalnych warunków zasilania elektrycznego. Przyrząd poddany badaniu wg DO-160 ż
16.3.1.1. oraz 16.3.21 musi działać elektrycznie i mechanicznie i spełniać 4.1 tej normy.
5.7.2. Próba nienormalnych wahań zasilania elektrycznego
Przyrząd poddany badaniu wg DO-160 ż 16.3.3.1. oraz 16.3.4.1 musi działać elektrycznie i
mechanicznie. Dopuszczalne jest obniżenie osiągów. Po przywróceniu warunków prawidłowego
zasilania przyrząd musi spełniać wymagania 4.1 tej normy.
AS-8013 (TÅ‚umaczenie robocze) 2
5.8. Próba krótkiego impulsu napięciowego typ B i C
Przyrząd poddany badaniu wg DO-160 ż 17.0. Bezpośrednio po badaniu przyrządu muszą być
spełnione 4.1 tej normy.
5.9. Próba podatności na przewodzone sygnały o częstotliwościach akustycznych. Typ B i C
Przyrząd poddany badaniu wg DO-160 ż 18.0 musi działać elektrycznie i mechanicznie i musi
być spełniać punkt 4.1 tej normy.
5.10. Próba podatności na sygnały indukowane
Przyrząd poddany badaniu wg DO-160 ż 19.0 musi działać elektrycznie i mechanicznie i
musi być spełniać punkt 4.1 tej normy.
5.11. Próba podatności na częstotliwości radiowe promieniowane i przewodzone. Typ B i C
Przyrząd poddany badaniu wg DO-160 ż 20.0 musi działać elektrycznie i mechanicznie i
musi być spełniać punkt 4.1. tej normy
5.12. Próba emisji energii o częstotliwościach radiowych . Typ B i C
Przyrząd poddany badaniu wg DO-160 ż 21.0 musi działać elektrycznie i mechanicznie i
musi być spełniać punkt 4.1. tej normy
5.13. Odporność na eksplozję
Przyrządy oznakowane kategorią  E muszą być sprawdzone zgodnie z DO-160 ż 9.0.
5.14. Wodoszczelność
Przyrządy oznakowane kategorią  W muszą być sprawdzone zgodnie z DO-160 ż 10.0. Po
badaniu przyrządu muszą być spełnione 4.1, 4.2 tej normy.
5.15. Odporność na płyny techniczne.
Przyrządy oznakowane kategorią  H muszą być sprawdzone zgodnie z DO-160 ż 11.0. Po
badaniu przyrządu muszą być spełnione 4.1, 4.2 tej normy.
5.16. Odporność na piasek i kurz
Przyrządy oznakowane kategorią  D muszą być sprawdzone zgodnie z DO-160 ż 12.0. Po
badaniu przyrządu muszą być spełnione 4.1, 4.2 tej normy.
5.17. Odporność na mikroorganizmy
Przyrządy oznakowane kategorią  F muszą być sprawdzone zgodnie z DO-160 ż 13.0. Po
badaniu przyrządu muszą być spełnione 4.1, 4.2 tej normy.
5.18. Odporność na słoną mgłę
Przyrządy oznakowane kategorią  S muszą być sprawdzone zgodnie z DO-160 ż 14.0. Po
badaniu przyrządu muszą być spełnione 4.1, 4.2 tej normy.
DODATEK A
1. Normalne warunki badań
Warunki atmosferyczne
Jeśli nie jest określone inaczej wszystkie sprawdzenia wymagane w niniejszym muszą być
wykonane przy ciśnieniu atmosferycznym 29.921 cali Hg lub 1013.25 hPa przy temperaturze otoczenia
okoÅ‚o +20 ° C i wilgotnoÅ›ci powietrza nie wiÄ™kszej niż 85%
Jeżeli badanie są wykonywane przy ciśnieniu powietrza temperaturze lub wilgotności
odbiegających od w/w to należy przyjmować poprawkę uwzględniając odstępstwo od wyszczególnionych
wskazówek.
2. Wibracje dla zmierzenia wpływu tarcia.
Jeżeli nie jest określone inaczej wszystkie badania mogą być przeprowadzone po poddaniu
przyrządów wibracjom 0.001 cala (0.025 mm) podwójnej amplitudy o częstotliwości 10~60 Hz.
AS-8013 (TÅ‚umaczenie robocze) 3
3. Warunki zasilania
Jeżeli nie jest określone inaczej wszystkie badania muszą być wykonane przy zasilaniu
znamionowym podanym przez producenta mierzonym na wejściu do przyrządu.
4. Połączenia montażowe.
Jeżeli nie jest określone inaczej wszystkie badania muszą być wykonane w normalnych
położeniach przyrządu (pozycja robocza).
TABELE
Tabela 1
Różnice ciśnień dla prędkości w węzłach
Węzły
"P [kPa] Tolerancja Ä…
20 0.065 5
30 0.15 5
40 0.26 5
50 0.41 5
60 0.59 5
70 0.76 4
80 1.04 4
90 1.32 4
100 1.63 3
120 2.35 3
140 3.21 3
160 4.20 3
180 5.35 5
200 6.64 5
220 8.06 5
Tabela 1.Tabela przedstawiająca różnice ciśnień dla odpowiednich prędkości i dopuszczalny błąd skali z
nimi zwiÄ…zany.
Tabela 2. zawierała dane dla prędkości w mph
Tabela 3.
Różnice ciśnień dla prędkości w kilometrach
Km/h
"P [kPa] Tolerancja Ä…
40 0.074 8
60 0.159 8
80 0.301 8
100 0.474 8
120 0.684 6
140 0.938 6
160 1.205 5
180 1.534 5
200 1.903 5
250 2.983 5
300 4.317 5
350 5.909 10
400 7.765 10
450 9.898 10
500 12.316 10
Tabela 3.Tabela przedstawiająca różnice ciśnień dla odpowiednich prędkości i dopuszczalny błąd skali z
nimi zwiÄ…zany.
AS-8013 (TÅ‚umaczenie robocze) 4
Tabela 4
Prędkość mierzona w: Tolerancja
Węzłach 190-200
Ä…3
40-180
Ä…5
km/h 336-450
Ä…6
64-320
Ä…10
Tab 4. Tolerancja błędu tarcia i położenia.
AS-8013 (TÅ‚umaczenie robocze) 5