Badania laboratoryjne gruntów
w.g. PKN-CEN ISO/TS 17892-4
Oznaczanie składu granulometrycznego
Dla gruntów zawierających mniej niż 10 % cząstek drobnych (< 0,063)stosuje się analizę sitową.
Jeżeli tych cząstek jest więcej, można stosować kombinację metody sitowej i sedymentacyjnej. Obie
metody stosuje się dla wszystkich gruntów niescementowanych o średnicy ziaren mniejszej niż 125 mm.
Średnica zastępcza dz jest to średnica oczka sita, przez które ziarno już nie przejdzie; dla
cząstek jest to średnica cząstki kulistej o tej samej gęstości właściwej co cząstka gruntowa,
opadającej w wodzie z taką samą prędkością jak rzeczywista cząstka gruntowa.
Analiza sitowa polega na określeniu składu granulometrycznego gruntu, poprzez rozdzielenie
poszczególnych frakcji gruntu w wyniku przesiewania próbki na zestawie znormalizowanych sit.
Należy stosować sita z drutu metalowego lub blachy metalowej perforowanej. Wymiary oczek sit
powinny być zgodne z wymiarami ziaren poszczególnych rodzajów gruntu. Zestaw sit powinien zawierać
sito o średnicy oczek 0,063mm i sito o średnicy oczek 2mm oraz naczynie do zbierania przesiewu. Liczba
sit powinna zapewnić uzyskanie ciągłości krzywej uziarnienia.
Schemat procedury badań metodą sitową
1 próbka
2 wytrząsanie lub ćwiartowanie
3 suszenie
4 ważenie
5 mieszanie
6 oddzielanie
7 suszenie
8 oddzielanie na sucho (alternatywnie)
9 przesiewanie
10 ważenie
11 obliczanie
a odczynnik rozpraszajÄ…cy
b czysta woda
Norma zaleca przygotowywanie próbki na mokro  przemywanie jej przez sito o oczkach 2mm,
umieszczone na sicie o oczkach 0,063 mm. Jeżeli próbka nie zawiera 10% cząstek drobnych ( nie obserwuje
się sklejania się ziaren ) można zastosować uproszczoną procedurę przesiewu  bez namakania próbki.
Procedura badania składu granulometrycznego gruntu metodą na sucho.
1. Próbka reprezentatywna powinna być przygotowana przez ćwiartowanie lub wytrząsanie i suszenie.
PróbkÄ™ należy wysuszyć w temperaturze 105°C Ä… 0,5°C do staÅ‚ej masy.
2. Po wysuszeniu próbkę należy zważyć z dokładnością do 0,1 % całkowitej suchej masy.
3. Wysuszony grunt należy przesiać przez zestaw sit. Przesiewanie ręczne powinno trwać przynajmniej 2
minuty, przesiewanie mechaniczne  10 min. Materiał, pozostały na poszczególnych sitach i w naczyniu do
zbierania przesiewu należy zważyć. Masy pozostałe na sitach nie powinny przekroczyć wartości podanych
w normie  inaczej trzeba przeprowadzać badanie etapowo. Całkowita masa przesianej próbki nie może
różnić się od masy początkowej więcej niż o 1 %.
4. Wyniki badań.
Tabela wyników przesiewu.
wymiar oczka sita  masa gruntu masa Zawartość procentowa
średnica zastępcza pozostała na sicie frakcji poszczególnych frakcji
[mm] [g] [g] [%]
<0,063 m1 m1 m1/m * 100%
0,063 m2 m1+m2 (m1+m2)/m * 100 %
0,1 m3 m1+m2+m3 (m1+m2+m3)/m* 100%
0,25 m4 m1+m2+m3+m4 & & & .
0,5 m5 m1+m2+m3+m4+m5 & & & .
1,0 m6 m1+m2+m3+m4+m5+m6 & & &
2,0 m7 & . & & ..
10,0 m8 & . & & &
25,0 m9 m="mi 100%
Frakcję gruntu przechodzącą przez poszczególne sita oblicza się ze wzoru :
m m .... m
1 2 n
f 100 %
n
m
gdzie fn  frakcja przechodzÄ…ca przez sito (%)
m1 - masa gruntu, przechodzÄ…ca przez sito o najmniejszych oczkach (0,063mm)
m2  mn - masa gruntu, przechodząca przez kolejne sita, az do rozważanego sita (g)
m - całkowita masa suchej próbki (g)
Wyniki badania przedstawiamy w postaci wykresu uziarnienia - na podstawie wykresu ustala siÄ™
rodzaj gruntu wg. zasad podanych w normie PN- EN ISO 14688.
X rozmiar ziaren w mm
Y procentowa zawartość ziaren, przechodzących przez sito ( ułamek masowy )
Z wykresu odczytuje się średnice miarodajne d10 ( średnica cząstek gruntu, które wraz z mniejszymi
stanowią 10% masy próbki ), d60 i d30, których wartości posłużą do obliczenia wskaz
nika różnoziarnistości i
wskaz
nika krzywizny.
d
60
Wskaz
nik różnoziarnistości C
u
d
10
2
d
30
Wskaz
nik krzywizny C
c
d d
10 60
Wskaz
niki te opisują kształt krzywej uziarnienia. Jeżeli na wykresie brakuje którejś frakcji  grunt określa
siÄ™ jako z
le uziarniony.