SPOSOBY NA ZB
DNE OWA
OSIENIE
Aleksandra Pater, Sebastian Kuczyński
Wyższa Szkoła Zawodowa Pielęgnacji i Urody w Poznaniu
Współcześnie nadmierne owłosienie jest usuwane głównie ze względów estetycznych
i higienicznych. Dlatego właściwsze wydaje się określenia niepożądane owłosienia zamiast
nadmiernego owłosienia. Usuwanie owłosienia w gabinecie kosmetycznym nie jest jeszcze
rozpowszechnione i w Polsce z takich usług korzysta zaledwie kilka procent kobiet.
Metod usuwania zbędnego owłosienia jest wiele. Niektórzy autorzy wyróżniają dwie
zasadnicze sposoby pozbycia się nadmiernego owłosienia Pierwszą grupę stanowią metody
zapewniające tymczasowe usunięcie owłosienia (w Polsce określane bardzo często
depilacją), druga grupa to metody trwałego usunięcia owłosienia (określane często
epilacją). Nie wydaje się jednak do końca zasadne, aby bezwzględnie stosować się do tej
nomenklatury, używanie więc określeń depilacja trwała, depilacja tymczasowa, epilacja brwi
nie wydaje się dużym błędem i ze względu na powszechność używanie naszym zdaniem nie
jest dużym błędem.
Metody tymczasowego usunięcia niepoz
ądanego owłosienia
Mechaniczne metody depilacji
Środki ścierne  takie jak paski czy rękawice papieru ściernego albo pumeks 
okrężnymi po owłosionej skórze, używane są do usuwania włosów z jej powierzchni zwykle
wywołują one podrażnienia skóry i są rzadko stosowane.
Nić bawełniana, przesuwana po powierzchni skóry, chwyta włosy i niektóre usuwa przy
korzeniach, inne zaś są przez nią urywane przy powierzchni skóry. Metoda ta jest
powszechnie stosowana w krajach arabskich i może wywoływać zapalenie mieszków
włosowych.
Pęseta
Nadaje się jedynie do usuwania pojedynczych włosów lub owłosienia z ograniczonych
powierzchni. Dlatego jako depilator znajduje zastosowanie głównie w obszarze twarzy. Za
wady tej metody uważa się: dyskomfort odczuwany przy zabiegu, możliwość powstania
stanu zapalnego mieszków włosowych .
Golenie
Golenie jest jedną z najstarszych, najprostszych i najczęściej stosowanych metod
usuwania zbędnego owłosienia. Tą metodę można stosować na każdej powierzchni skóry i
usunąć każdy rodzaj włosów. Wadą golenia jest konieczność częstego powtarzania zabiegu
i krótkotrwały efekt.
Depilatory elektryczne
Zaletą tej stosunkowo nowej metody jest dłuższy czas konieczny do odrostu włosów.
Włos zostaje usunięty razem z częścią korzeniem i skóra pozostaje gładka przez kilkanaście
dni. Niektóre depilatory mechaniczne pozwalają na usunięcie nawet bardzo krótkich włosów
Wadą tej metody jest w zależności od indywidualnej wrażliwości odczuwanie bólu podczas
zabiegu. Producenci jednak proponują coraz to nowe modele depilatorów w celu
zmniejszenia bolesności podczas zabiegu, np. z nasadką chłodzącą skórę.
Usuwanie nadmiernego owłosienia za pomocą wosku kosmetycznego
Jest to podstawowa metoda usuwania azbędnego owłosienia w praktyce gabinetu
kosmetycznego. Określenie  wosk gorący stosuje się do wosków zrywanych z
depilowanych powierzchni bezpośrednio palcami, a nie za pomocą szarf. Woski takie
występują w postaci np. perełek, które łatwo dozować.
Ten rodzaj wosku musi mieć odpowiednią temperaturę, oby nałożyć odpowiednią warstwę
wosku Należy również kontrolować temperaturę wosku, gdyż można nim poparzyć siebie
lub pacjentkę. Wosk gorący nie jest wskazany dla osób z tendencjami do żylaków i
rozszerzonych drobnych naczyń krwionośnych (teleangiektazji).
Woski ciepłe można nakładać tylko na szarfy. Warunkiem skuteczności tej metody
jest odpowiednia długość włosa - co najmniej 0,5 cm długości. Niektórzy sugerują, że
dłuższe włosy powinny być skrócone.
Woski ciepłe otrzymujemy za pomocą specjalnych podgrzewaczy lub we w kładach.
Stosowanie ciepłego wosku we wkładach jest szczególnie higieniczną, szybką i wygodną
formą usuwania owłosienia
Przeciwwskazania do stosowania depilacji woskiem są: żylaki, teleangiektazje,
zmiany chorobowe skóry w rejonach poddawanych depilacji, skłonność do pseudoffoliculitis,
nadwrażliwość na wosk.
Niewłaściwe postępowanie przy odrywaniu pasków z woskiem ciągnie skórę za bardzo
do góry, co jest niekorzystne dla układu żył, może też spowodować popękanie naczyń
krwionośnych. Przeprowadzając zabieg u takich pacjentek, należy nakładać wosk możliwie
cienko i delikatnie na te miejsca gdzie, widoczne są zmiany naczyniowe. Na pozostałe partie
chwilowo nie nakładamy wosku. Następnie nakładamy paski na wosk i trzymamy tkankę skóry
pod paskiem między kciukiem a palcem wskazującym lub środkowym, tuż przy granicy
nałożonego wosku. Szybkim, pewnym ruchem odrywamy pasek. Zabieg wykonujemy zawsze
na małych partiach, wówczas naprężenie skóry jest mniejsze, a o to przede wszystkim chodzi. W
ten sposób najpierw depilujemy przód obu nóg, a następnie pozostałe zdrowe partie skóry. Na
końcem w ten sam sposób postępujemy z tyłem nóg.
Efekty uboczne przy stosowaniu ciepłego wosku:
Niektóre woski zawierają składniki potencjalnie alergizujące, do takich zaliczane są: wosk
pszczeli, kalafonia, substancje zapachowe i benzokaina.
Oprócz dyskomfortu, depilacja woskiem może wywołać stan zapalny mieszków włosowych,
podrażnienie skóry oraz rzadko powstanie blizn przerosłych. Należy pamiętać, że
niedokładnie usunięty wosk po zabiegu i zawarte w nim związki są nierzadką przyczyną
odczynów fototoksycznych lub fotoalergicznych. Dlatego pacjentce po zabiegu powinno
zalecić się unikanie ekspozycji na promieniowanie UV przez co najmniej 3 dni.
Kolejny powikłanie związanym z depilacją woskiem są wrośnięte włosy. Tym terminem
określamy włosy,których koniec skręcił wzdłuż naskórka i rośnie dalej pod powierzchnia
skóry. Jest to tzw. psedofolliculitis. Stan ten obserwuje się u znacznej liczby osób
poddawanych depilacji, gdy jest on znacznie nasilony stanowi podstawowe wskazanie do
trwałego usunięcia owłosienia np. za pomocą odpowiedniego lasera bądz
impulsowgo z
ródła
światła (IPL). Takim zmianom sprzyja genetyczna skłonność do zaburzeń procesu
rogowacenia. Uważa się także, że pewne znaczenie ma ciasno przylegające ubranie.
Pacjentom z tym problemem można zalecić masaże szczotką (wówczas włos będzie mniej
podatny na skręcanie pod górną warstwę skóry) i peelingi także postaci preparatów
zawierających kwas glikolowy lub inne związki wpływające na proces rogowacenia.
7
Depilacja za pomocą wosku zimnego.
Wosk ten od razu jest gotowy do użycia i dzięki temu zabieg przebiega szybko.
Wosk zimny ma płynną konsystencję lub występuje w postaci wygodnych w użyciu
plastrów, które podgrzewa się w dłoniach. Pod wpływem ciepła ciała lekko się
rozpuszcza, skutecznie przylega do włosów, które łatwo można usunąć. Po nałożeniu
wosku na skórę zgodnie z kierunkiem wrastania włosa odczekujemy kilka minut aż
zastygnie, a następnie odrywamy go zdecydowanym ruchem.
Metoda ta jest skuteczna i daje stosunkowo długi efekt. Wadą jest odczuwany ból i
możliwość podrażnienia skóry. Zabieg powtarza się raz na 4  6 tygodni. Czas trwania
depilacji wynosi ok. 30 minut.
Cukrowanie
Do zabiegu tego wykorzystuje się specjalną pastę cukrową przygotowaną z
naturalnych surowców, tj.: cukru (o właściwościach leczniczych), ziół oraz soku z
cytryny, które dzięki właściwością ściągającym ułatwiają usunięcie włosów.
Pastę podgrzewamy do temperatury ciała, nie pojawia się więc ryzyko poparzenia skóry.
Nanosimy cienką warstwę preparatu na depilowane miejsca bez użycia szpatułki czy
aplikatora w kierunku przeciwnym do wzrostu włosa.
Następnie okrężnymi ruchami, głaszcząc skórę, dokładnie wmasowujemy w nią preparat,
tak by całkowicie wniknął do mieszka włosowego. Pastę usuwa się ze skóry zgodnie z
kierunkiem wzrostu włosa.
Pastę cukrową można stosować do depilacji nawet najbardziej delikatnych miejsc
ciała, tj.: okolice bikini, brwi, górna warga, przedramiona, brzuch. W przypadku
mężczyzn zabieg nie jest wskazany do depilacji włosów na brodzie.
Preparat można nanosić na skórę kilkakrotnie. Efekt zabiegu utrzymuje się od 4 do 6
tygodni.
Depilacja pastą cukrową pozwala na dokładne usunięcie owłosienia, nawet
najkrótszych włosów o długości łodygi zaledwie 1  2 mm Dodatkowa zaletą zabiegu są
właściwości oczyszczające skórę. Po depilacji szybko znika lekkie zaczerwienienie.
Pasta cukrowa nie klei się do ciała, łatwo się ją zmywa letnią wodą ze skóry. Nie wymaga
ona stosowania żadnych narzędzi, dzięki czemu zminimalizowane zostało ryzyko
zakażenia pacjentów np. wirusem zapalenia wątroby typu B.
Chemiczne metody usuwania zbędnego owłosienia
Depilacja chemiczna polega ona na usuwaniu owłosienia za pomocą kremów, żeli i
pianek. Depilatory chemiczne redukują wiązania dwusiarczkowe, co doprowadza do
oddzielenia się włosa od jego mieszka oraz otaczającej go skóry. A
odyga włosa w
większym stopniu składa się z cysteiny zawierającej wiązania dwusiarczkowe, dlatego
związki siarki z wapniem, arsenem, antymonem, barem i strontem mogą je skutecznie
rozpuszczać. Nowsze depilatory chemiczne zawierają merkaptan kwasu tioglikolowego
zmieszany z silna zasadą. Substancja o takim składzie powoduje uwodnienie łodygi włosa
i rozbicie wiązań dwusiarczkowych.
Efekty niepożądane:
Obecnie w preparatach substancje zapachowe mogą wywoływać kontaktowe zapalenie
skóry. Obserwowano również reakcje krzyżowe pomiędzy merkaptanem a
dimerkaptanem. Wiele osób uznaje tą metodę za zbyt kłopotliwą. Ponadto zapach
8
chemicznych środków do depilacji jest nieprzyjemny. Depilatory zawierające tioglikolan
nie są zalecane do depilacji zarostu u mężczyzn.
Chociaż zastosowanie na twarzy siarczków strontu i baru daje dobre efekty, zapach
uwalnianego przez nie siarkowodoru odczuwany jest jako bardzo nieprzyjemny. Siarczek
baru silniej podrażnia skórę niż częściej stosowany tioglikolan wapnia.(3)
Metody usuwania nadmiernego owłosienia na dłuz
szy okres czasu  tzw. epilacja
Epilacja jest to usunięcie włosów oraz zniszczenia macierzy włosa, aby uniemozliwić lub
nawet opóżnić ich odrost, po zabiegu tym (lub kilku zabiegach) pozostałe włosy odrastają
cieńsze i słabsze.
Epilacja jest metodą znacznie trudniejszą technicznie w wykonaniu od depilacja, wymaga też
odpowiednie aparatury, usuwanie w ten sposób owłosienia jest możliwe jedynie w gabinecie,
przez przeszkoloną osobę, a nierzadko wyłącznie przez dośiwadczonego lekarza.
Usuwanie nadmiernego owłosienia przy użyciu prądu elektrycznego.
Elektroliza jest najstarszą metodą epilacji igłowej. Wykonuje się ją za pomocą prądu
galwanicznego (stałego).
Aparat do zabiegu przypomina długopis, który zamiast wkładu ma igłę, przez którą płynie
prąd o odpowiednim napięciu i natężeniu. Igłę wkuwamy w mieszek włosowy, a następnie
przepuszczamy prąd. W otoczeniu igły wytwarza się odczyn zasadowy, który niszczy cebulki
włosowe kolejno jedną po drugiej. Do zabiegu stosuje się igły nie izolowane i dzięki temu
komórki włosa i dzięki temu komórki włosa są niszczone na całym przebiegu wkłutej igły.
Elektroliza jest niezwykle skuteczną metodą, pochłania jednak sporo czasu, 1  2 minut na
jeden włos. Najlepiej sprawdza się na twarzy. Przy zabiegach na kończynach dolnych czy
górnych czasami po zabiegu mogą pojawić się delikatne mikroblizny.(1)str21
Zaletą jej jest również skuteczne leczenie zniekształconych mieszków włosowych przez
ujemnie naładowane grupy hydroksylowe, które w płynnym środowisku mogą dostać się do
każdej ich części.
Z zabiegiem łączy się niestety pewne ryzyko. Możliwość podrażnienia prądem, jeśli
zastosujemy zbyt wysokie natężenie, lub nie został on wyłączony przed wyjęciem igły.
Zakażenie, gdy do zabiegu użyto niesterylnej igły. Może również dojść do bliznowacenia,
jeśli technika zabiegu była niewłaściwa.(11)
W czasie elektrolizy mogą być przenoszone choroby bakteryjne i wirusowe, takie jak
zapalenie mieszków włosowych, liszajec, trąd, kiła, gruz
lica, brodawki skórne, mięczak
zakaz
ny oraz opryszczka.
Przeciwwskazanie do zabiegu elektrolizy mogą stanowić takie choroby jak: bakteryjne
zapalenie osierdzia, przebyta operacja lub anomalie zastawek serca, obecność rozrusznika
serca lub protezy stawów.
Pacjenci, którzy są podatni na powstanie blizn przerostowych, keloidów, przebarwień
pozapalnych lub innych zaburzeń pigmentacji skóry, powinni być poinformowani, że tego
rodzaju powikłania mogą pojawiać się u nich po zabiegu elektrolizy.
5.2.2. Autoelektroliza jest mocno reklamowaną metoda domowej depilacji, którą wykonuje
się za pomocą urządzeń wytwarzających prąd galwaniczny. Metoda ta została uznana za
niebezpieczna przez Brytyjskie Stowarzyszenie Medyczne (British Medical Association)
Określono ją także jako niezadowalającą z powodu trudności jej stosowania, ból
towarzyszący zabiegowi oraz możliwość powstania blizn (3)str164
9
5.2.3. Termoliza w metodzie tej wykorzystuje się prąd zmienny o wysokiej częstotliwości i
niskim napięciu. Ponieważ prąd o wysokiej częstotliwości wytwarza ciepło, mówi się także o
prądzie diatermicznym a termoliza nazywana jest również diatermią.
Zabieg ten jest bardzo podobny do elektrolizy. W metodzie tej zastosowanie znalazło
zjawisko koalgulacji. Wysoka temperatura, jaka powstaje w igle użytej do zabiegu,
koalguluje cebulki włosowe. Zabieg trwa o wiele krócej niż elektroliza, bowiem na
zlikwidowanie jednej cebulki włosowej potrzebujemy kilku sekund. W ten sposób możemy
jednak zlikwidować tylko cienkie i delikatne włoski. Podczas tego zabiegu posługujemy się
igłami izolowanymi, w których prąd działa tylko na ich zakończeniu. Zmniejsza to
efektywność zabiegu i włosy trzeba epilować kilkakrotnie.(1,6)str285
Stosując termolize, można w ciągu 20 minut usunąć około 100 włosów.
#Obecnie coraz częściej stosuje się metodę łączącą elektrolizę i termolizę, a nowoczesne
urządzenia są sterowane mikroprocesorami.
5.2.4. Mikroliza (Microlysis) nowoczesna metoda wykorzystująca urządzenie, które
wytwarza prąd o wysokiej częstotliwości 2 MHz, o natężeniu 250 mA.
Microlysis tzw. postępującej epilacji zamiast igły wykorzystuje elektrodę termiczną.
Podczas zabiegu przesuwa się ją po powierzchni skóry pokrytej specjalnym żelem. Ciepło
dostarczane z elektrody powoduje lepsze i głębsze wchłanianie żelu, a w konsekwencji
niszczenie cebulek włosowych. Metoda ta wymaga poświęcenia czasu, ale jest bardzo
skuteczna, usuwa ok. 30  40% włosów za pierwszym razem. Po kilku zabiegach zarost
znika. (2,8)
5.2.5. Metoda Blend jest połączeniem elektrolizy i termolizy. Metoda ta należy do metod
mieszanych,( blend, ang. = mieszać) łączy ona korzyści zabiegu elektrolizy i termolizy. Jej
efektywność jest bardzo podobna do wyników, które osiąga się w elektrolizie, ale czas
wykonania zabiegu i nieprzyjemne odczucia zostały zminimalizowane. Po około 2-3
sekundach od wkucia igły do mieszka włosowego, włos wychodzi lekko ze skóry
Najnowsze aparaty (JontoEpil) posiadają sterowane komputerowo igłowe przyrządy
epilacyjne. Dzięki programom dostosowanym do różnych grubości włosów aparat
komputerowo redukuje moc prądu i czas działania. Jest również wyposażony w tzw.
przerywacz, który umieszcza się w dłoni klienta. Pozwala on na wyłączenie dopływu prądu,
gdy zabieg staje się zbyt bolesny. W zależności od intensywności owłosienia zabieg epilacji
wykonuje się wielokrotnie najczęściej, co tydzień. Przed, jak i po zabiegu nie wolno się
opalać.(1)
5.2.6. Metoda sekwencyjna do trwałego usuwania owłosienia stosowana jest dopiero od
kilku lat. Zaleta tej metody jest całkowita bezbolesność, dzięki czemu możemy przedłużyć
czas zabiegu epilacyjnego. Prąd elektryczny dopływa do brodawki włosa w pojedynczych,
zróżnicowanych sekwencjach. Podczas insercji dopływ prądu nie jest stały, ale następuje
skokami z przerwami. Metodę sekwencyjną można zastosować w termolizie (termolizie
sekwencyjnej) lub podczas epilacji metodą blena (sekwencyjna metoda blena).
Sondę lub igłę wprowadza się do mieszka włosowego aż do brodawki włosa lub do dna
mieszka włosowego. Proces ten nazywany jest insercją. W czasie tego procesu do brodawki
dostarczony jest na kilka sekund prąd. Zasadowe środowisko w brodawce prowadzi do
zniszczenia komórek zarodkowych i(lub) wysoka temperatura przyczynia się do ścinania się
białek (koagulacji). Po zabiegu sondę należ delikatnie wyjąć z mieszka włosowego, a
następnie za pomocą pęsety można łatwo i bezboleśnie wyjąć włos.
10
Istotne jest, aby sonda epilacyjna została wprowadzona do mieszka włosowego dokładnie
wzdłuż łodygi włosa. Ujście mieszka włosowego można troszkę poszerzyć delikatnie
naciągając skórę. Ułatwia to dokładne wprowadzenie sondy w głąb mieszka. Należy
uwzględnić kierunek wzrostu włosa. Niedokładność prowadząca do nakłuć, a tym samym do
uszkodzeń tkanki wokół mieszków włosowych. Należy się upewnić czy, została
doprowadzona do dna brodawki włosa, w przeciwnym razie prąd elektryczny spaliłby tylko
mieszek włosowy, a brodawka włosa pozostałaby nietknięta.(6)str. 286
5.3.Lasery
Lasery od dawna są już stosowane w kosmetyce i dermatologii jednakże w ostatnim czasie
do szerokiej gamy zabiegów laserowych dołączy jeszcze jeden  laserowa depilacja
owłosienia. Laser jest z
ródłem światła monochromatycznego (mającego ściśle określona
długość fali) co pozwala na wykorzystanie zjawiska selektywnej absorpcji energii. Wraz ze
wzrostem długości fali zmienia się absorpcja energii przez podstawowe chromofory skóry:
melaninę i oxyhemoglobinę. Idealne warunki do epilacji stwarza wysoka absorpcja dla
melaniny zawartej w mieszkach włosowych, przy możliwej jak najniższej absorpcji dla
hemoglobiny znajdującej się we krwi. Warunki te spełniają lasery o długościach fali od około
700 do 1000 nm. Inną, ważną zmienną jest penetracja tkanek przez promienie lasera. Istnieje
bezpośrednia, wprost proporcjonalna zależność pomiędzy długością fali, a głębokością
penetracji tkanek. Do skutecznego usunięcia włosów potrzebna jest penetracja rzędu 3  4
mm. Działanie na większej głębokości może zwiększać ryzyko uszkodzenia tkanek
otaczających. Niektórzy specjaliści są jednakże zdania, że lasery penetrujące głębiej (laser
Nd: Yag) pozwalają na uniknięcie podgrzewania naskórka i zmniejszeni możliwości
oparzenia.
Fakt, iż światło lasera swobodnie przenika przez skórę nie powodując jej uszkodzeń jest
szczególnie istotny, ponieważ minimalizuje podrażnienia i powikłania występujące po
stosowaniu konwencjonalnych metod. Dodatkowo skora jest chroniona podczas zabiegu
przez specjalny system chłodząco  znieczulający umieszczony w końcówce lasera. Mimo
tego u niektórych pacjętów mogą wystąpić objawy ciepła i pieczenia. Związane jest to z
faktem, iż u różnych pacjętów wymagane są różne dawki energii na jednostkę powierzchni a
co zatym idzie, przy użyciu bardzo dużych gęstości energii pacjent będzie odczuwał ciepło a
nawet pieczenie mimo działającego układu chłodzącego. Gęstość energii stosowane podczas
depilacji laserowej są uzależnione od koloru włosów, karnacji skóry i głębokości położenia
cebulek włosowych.
Ponieważ lasery do depilacji pracują w reżimie impulsowym dawkę energii możemy
regulować nie tylko mocą lasera, ale też ilością impulsów światła podanych w jeden punkt.
11
 12