Pole widzenia aparatu

Jest to wycinek kąta pełnego jaki odwzorowuje obiektyw na detektorze aparatu. Mówi nam
on jak duży obszar fotografowanej sceny jest w stanie uwiecznid nasz sprzęt. Kąt pola
widzenia mierzony jest po przekątnej matrycy.

Obiektywy fotograficzne można podzielid w następujący sposób:

Ze względu na pole widzenia:

o

Ultra-szerokokątne (8-20mm) - mogą mied postad "rybich oczu" (to obiektywy
o wielkiej aberracji sferycznej, często o polu widzenia równym 180 stopni),
istnieją również obiektywy rektylinearne w których zniekształcenia
geometryczne są przez konstruktorów korygowane

o

Szerokokątne (20-35mm) - stosowane często do fotografowania architektury,
w tym celu konstruuje się je z myślą o całkowitym wyeliminowaniu
zniekształceo geometrycznych. Kąt widzenia tych obiektywów wynosi
kilkadziesiąt stopni

o

"Normalne" (35mm-80mm) - ich nazwa wzięła się stąd, że soczewka ludzkiego
oka daje obraz podobny do tego, który można zaobserwowad obiektywem o
ogniskowej równej 50mm. Obiektywy normalne często stosowane są przez

portrecistów. Są to zazwyczaj najjaśniejsze obiektywy, których konstrukcja
(względnie prosta) była dopracowywana przez lata.

o

Teleobiektywy (80mm-1200mm) - zazwyczaj duże i ciężkie (ze względu na
znaczną odległośd ogniskową) pozwalają fotografom "ustrzelid" wiele ptaków,
a paparazzim - znanych osobistości. Obiektywy te pozwalają też na osiąganie
bardzo płytkiego pola ostrości (to temat pozostawię na osobny rozdział :).
Teleobiektywy charakteryzują się polem widzenia od kilku do pojedynczych
stopni

Ze względu na położenie płaszczyzny ostrości:

o

Varifokalne - obiektywy, które wymagają ponownego dobrania ostrości po
zmianie odległości ogniskowej (potocznie po "zoomowaniu"). Obecnie
praktycznie każdy obiektyw zoom jest varifokalny.

o

Parfokalne - obiektywy w których położenie tylnego ogniska jest stałe,
niezależnie od odległości ogniskowej.

Ze względu na możliwośd zmiany odległości ogniskowej:

o

Stałoogniskowe (ang. prime lenses) - mogą to byd zarówno proste obiektywy
portretowe o f=50mm, jak i wielkie lunety w arsenale paparazzich. Ich
konstrukcja jest prostsza w stosunku do obiektywów typu ZOOM, dlatego
mogą byd jaśniejsze i lżejsze (za to trzeba się nabiegad).

o

Zmiennoogniskowe (ZOOM

Ze względu na powiększenie :

o

Obiektywy makro - o powiększeniach rzędu 1:2 (biedronka pojawi się na
sensorze dwukrotnie mniejsza niż jest na liściu), 1:1 i większych

o

Obiektywy nie-makro - czyli większośd. Warto jednak wiedzied, powiększenie
obiektywu wynoszące np. 1:5 (0,2x) zamontowanego do korpusu aparatu o
sensorze mniejszym niż pełnoklatkowy (wszystkie ogniskowe, powiększenia
itp. są podawane właśnie dla nich) jest większe. Większe tyle razy ile wynosi
przelicznik ogniskowej (ang. crop factor) sensora (czyli np. 1,5x lub 2x ).

Zoom optyczny - zasada działania

Zoom optyczny to popularna nazwa obiektywu fotograficznego o zmiennej ogniskowej, który

utrzymuje stałe położenie płaszczyzny ostrości, niezależnie od ustawionej długości
ogniskowej.

To bardzo ważne podkreślenie, gdyż istnieją obiektywy o zmiennej ogniskowej które

po każdej zmianie długości ogniskowej wymagają nowego ustawiania ostrości.

Obiektywy takie są już bardzo rzadko używane ale dobrze wiedzied, że są i nie nazywają się
zoomem.
Jak działa taki obiektyw typu zoom? Rozpatrzmy fotografowanie bardzo odległych obiektów,
czyli ostry obraz powstaje w odległości równej długości ogniskowej. Ale odległości od czego?
W przypadku pojedynczej, cienkiej, soczewki, Rys., jest to odległośd od środka soczewki.

Rys.1. Obraz przedmiotów bardzo odległych, wytworzony przez pojedynczą cienką soczewkę, jest ostry w

płaszczyźnie prostopadłej do osi optycznej, przechodzącej przez ognisko soczewki.

Obiektyw to układ kilku do kilkunastu soczewek, w kilku grupach ale zawsze można wyliczyd
położenie i ogniskową soczewki, która dała by taki sam obraz (pomijając zniekształcenia
wnoszone przez pojedynczą soczewkę), gdyby umieścid ją w odpowiednik miejscu.
Schematycznie przedstawia to Rys.2.

Rys.2. Układ 6 soczewek w 3 grupach, czyli prosty obiektyw, można zastąpid jedną soczewką S

Z

o odpowiednio

dobranej ogniskowej F

Z

i umieszczoną we właściwym miejscu.

Układ soczewek 1 do 6, w grupach I, II i III, to schemat typowego obiektywy typu zoom.
Grupa I i III soczewek jest nieruchoma, natomiast odpowiedni mechanizm pozwala
przesuwad soczewki w grupie II.
Wzajemne oddalanie lub zbliżanie soczewek 3 i 4 daje w efekcie zmianę ogniskowej całego
obiektywu, jak i zmianę położenie hipotetycznej soczewki zastępczej F

Z

, co jest

równoznaczne odsuwaniu lub zbliżaniu tej soczewki do matrycy. Łatwo wydedukowad, że
odpowiednio obliczone położenia soczewek 3 i 4 pozwalają na zmianę ogniskowej, przy
zachowaniu tego samego położenia płaszczyzny ostrości. Innymi słowy

regulując położenie soczewek 3 i 4 zmieniamy ogniskową ale utrzymujemy ciągle

raz ustawioną ostrośd.
I to jest właśnie zasada działanie zoomu. Obliczenia ogniskowych poszczególnych
soczewek, ich położenia i kolejnych pozycji soczewek 3 i 4 dla uzyskania zmiany
ogniskowej przy zachowaniu ostrości, to bardzo skomplikowana procedura, jednak
opanowana już przez producentów do perfekcji.

Obiektyw zoom, aby byd obiektywem dobrej jakości musi mied skorygowane wady takie jak
aberracja chromatyczna, sferyczna, wada zniekształcenia obrazu itd. Obliczenie kształtów
soczewek ich położenia w obiektywie to bardzo skomplikowana procedura a wykonanie
obiektywy wg takiego projektu jest jeszcze trudniejsze. Dlatego na świecie Jest zaledwie kilku
producentów obiektywów a pozostali producenci aparatów cyfrowych kupują u nich gotowe
obiektywy.

Ogniskowa obiektywu i kąt widzenia.
Obiektyw rozróżniamy za pomocą wielkości zwanej ogniskową. Na "naturalną" ogniskową
uważa się 50 mm. Obiektywy o dłuższej ogniskowej to teleobiektywy, o krótszej zaś -
obiektywy szerokokątne. Długośd ogniskowej określa odległośd ogniska obiektywu od
płaszczyzny filmu. Po ustawieniu ostrości na nieskooczonośd przy zastosowaniu obiektywu
50 mm odległośd ta wynosi właśnie 50 mm. Wielkośd kąta widzenia jest odwrotnie
proporcjonalna do długości ogniskowej aparatu. Obiektyw o ogniskowej 28 mm ma kąt
widzenia bliski 74 stopni. Teleobiektyw o ogniskowej 200 mm ma bardzo wąski kąt widzenia,
zaledwie 12 stopni. Powiększenie jest wprost proporcjonalne do długości ogniskowej. Obraz
przedmiotu oglądanego przez obiektyw o ogniskowej 50 mm jest mniej więcej tej samej
wielkości, co widziany gołym okiem. Ten sam obiekt obserwowany przez obiektyw o
ogniskowej 24 mm wydaje się mniejszy i bardziej oddalony niż jest w rzeczywistości,
natomiast oglądany przez obiektyw 300 mm robi wrażenie znacznie większego

Od rybiego oka do superteleobiektywu

Obiektywy typu rybie oko wydają się obejmowad wszystko, co tylko znajduje się w polu

widzenia, superteleobiektywy natomiast przybliżają odległe obiekty.

Uwagi wstępne
Możliwośd zmiany obiektywu jest jednym z największych udogodnieo lustrzanej
jednoobiektywowych. Ta sama scena fotografowana obiektywem o ogniskowej 28 mm
wygląda zupełnie inaczej, niż kiedy używamy obiektywu o ogniskowej 200 mm. Teleobiektyw
pomaga dostrzec odległe szczegóły, a przy użyciu obiektywu szerokokątnego odkrywamy
relacje między przedmiotami widocznymi na zdjęciu. Makroobiektyw zaś umożliwia
największe zbliżenia. Ogólnie biorąc, korzystanie z różnych obiektywów pomaga spojrzed na
świat z różnych perspektyw.

A – teleobiektyw B – obiektyw szerokokątny

Perspektywa
Pojęcie perspektywy odnosi się do względnej wielkości obiektów widzianych w kadrze, przy
ich różnym oddaleniu od aparatu, co sprawia wrażenie trójwymiarowości sceny.
Perspektywa, podobnie jak kąt widzenia, jest odwrotnie proporcjonalna do ogniskowej
obiektywu. Oznacza to, że przedmioty widziane przez obiektyw szerokokątny będą sprawiały
wrażenie bardziej oddalonych od siebie niż można to zaobserwowad przez zwykły obiektyw. I
odwrotnie, teleobiektyw sprawia, że różne przedmioty wydają się byd bliżej siebie niż są w
rzeczywistości. Takie przybliżenie odległych od siebie obiektów, spowodowane użyciem
teleobiektywu, nazywamy "spłaszczeniem" perspektywy; jest to jedna z ciekawszych
właściwości obiektywów o długiej ogniskowej.

Obiektywy szerokokątne

Obiektywy o zmiennej ogniskowej przydają się także w plenerze - nie trzeba wówczas
nosid wielu obiektywów.

Obiektywy fotograficzne o polu widzenia zawierającym się
pomiędzy 60 a 150 stopni nazywamy obiektywami
szerokokątnymi. W przypadku, gdy detektorem jest
małoobrazkowy film fotograficzny lub matryca o rozmiarach
24x36 mm wszystkie obiektywy o ogniskowych mniejszych
lub równych 35 milimetrom i charakteryzujące się
standardowym odwzorowaniem obrazu nazywamy
szerokokątnymi.

Używanie obiektywów szerokokątnych i obiektywów szerokokątnych o zmiennej ogniskowej
przynosi wiele znaczących korzyści. Obiektywy tego typu przydają się w sytuacjach, kiedy
fotografujemy w ciasnych pomieszczeniach i ze względu na ograniczoną przestrzeo, nie

możemy cofnąd się, by objąd kadrem większy wycinek przestrzeni. Poza tym, głębia ostrości
obiektywów szerokokątnych jest bardzo duża, więc nadają się one do ujęd, w których zależy
nam na ostrym przedstawieniu elementów położonych zarówno na pierwszym planie, jak i
tych w głębi kadru. Oprócz tego, używając obiektywów szerokokątnych możemy osiągnąd
wrażenie głębokiej perspektywy.

Obiektyw standardowy

Zachowując kąt widzenia ludzkiego oka, obiektyw standardowy ukazuje świat takim, jaki

jest on w rzeczywistości.

35-80 mm

Za obiektyw standardowy uważa się taki

którego ogniskowa zbliżona jest do długości
przekątnej formatu zdjęcia, dla aparatów
małoobrazkowych o formacie zdjęcia 24 x 36 mm -
standardowym jest obiektyw o ogniskowej ok. 50
mm. Natomiast przy współcześnie bardzo
popularnych obiektywach zmiennoogniskowych za
standardowy uważa się obiektyw którego zakres
ogniskowania wynosi 28 - 80 mm. Dla porównania -
ludzkie oko widzi tak jak obiektyw o ogniskowej 70

mm.

Obiektyw standardowy o zmiennej ogniskowej jest prawdopodobnie najbardziej popularnym
obiektywem używanym w dzisiejszych czasach. Korzyści wynikające z jego stosowania są
oczywiste. Używając obiektywu tego rodzaju łatwo jest regulowad kąt widzenia i
powiększenie obrazu obiektu. Pozwala to dowolnie komponowad kadr w celowniku przez
wypróbowanie kilku możliwych ujęd przed naciśnięciem spustu migawki. Poza tym, obiektyw
standardowy o zmiennej ogniskowej zawsze dysponuje długością ogniskowej odpowiadającą
trzem najczęściej stosowanym obiektywom ? szerokokątnemu, normalnemu oraz krótkiemu
teleobiektywowi. Oznacza to, że wystarczy nosid ze sobą jeden obiektyw zamiast trzech.
Zmniejszoną wagę sprzętu docenimy, przemierzając pola lub ulice miast.

Teleobiektywy

Teleobiektywy doskonale nadają się do fotografowania odległych obiektów.

80-200 mm

Teleobiektywy oddają nieocenione usługi przy rejestrowaniu wydarzeo sportowych i są
wręcz nieodzowny podczas oglądania natury. Fotografowanie zwierząt w ich naturalnym
środowisku prawie zawsze wymaga korzystania z teleobiektywu. Właściwie zawsze, kiedy nie
można zbliżyd się do fotografowanego obiektu na wystarczającą odległośd, trzeba skorzystad
z teleobiektywu. Ze względu na korzystną perspektywę krótkie teleobiektywy doskonale

nadają się do portretów, a większa odległośd od fotografowanej osoby wpływa dodatnio na
jej samopoczucie podczas fotografowania. Teleobiektywy są często bardzo ciężkie, więc
użycie teleobiektywu ze zmienną ogniskową, który z powodzeniem zastępuje kilka różnych
obiektywów, pozwoli nam uniknąd noszenia zbędnego ciężaru.

Obiektywy specjalne - rybie oko i

makroobiektywy

Obiektywy typu rybie oko i makroobiektywy oferują niecodzienne spojrzenie na świat.

Obiektyw Fish Eye EF 15 m F/2.8 (rybie oko)

Obiektywy o bardzo szerokim kącie widzenia
ułatwiają robienie zdjęd na ograniczonej przestrzeni,
ale ich pozostałe cechy także są warte
zainteresowania. Głębia ostrości obiektywów tego
typu jest prawie nieskooczona, lecz wrażenie
zaokrąglenia obrazu wywołane zniekształceniami
może okazad się kłopotliwe. Wiedza jak się z tym
uporad ? a nawet jak wykorzystad zniekształcenia
czyniąc z nich częśd kompozycji ? bardzo się przyda przy fotografowaniu obiektywem typu
rybie oko. Poza tym, wrażenie głębokiej perspektywy obrazu może zaowocowad bardzo
intrygującymi zdjęciami.

Warto też zaznaczyd, że w fotografii wyróżniamy dwa rodzaje obiektywów typu rybie oko.
Pierwszy to tzw. "rybie oko" pełnoklatkowe, w którym obraz jest widoczny na całej klatce, a
jego przekątna ma 180 stopni. Drugi to tzw. kołowe "rybie oko", w którym obraz ma kształt
koła wpisanego w detektor. W tym przypadku, pola widzenia mogą wynosid nawet ponad
180 stopni.

Makroobiektywy

W serii EF dostępne są dwa wysokiej jakości obiektywy do wykonywania zdjęd przy

maksymalnych zbliżeniach. Obiektyw Compact Macro EF 50 mm
f.2.5 ma ten sam kąt widzenia co obiektyw standardowy o
ogniskowej 50 mm i umożliwia robienie zbliżeo w zakresie
ostrości od nieskooczoności do odległości, w której powiększenie
obrazu wynosi 0,5 x. Używany razem pierścieniem pośrednim
(Life-size Converter EF) umożliwia fotografowanie w zakresie
powiększeo od 0,26x do rzeczywistej wielkości obiektu. Z kolei
przy użyciu obiektywu Macro EF 100 mm f/2.8 można
fotografowad w szerokim zakresie odległości bez dodatkowych
akcesoriów, od nieskooczoności aż do uzyskania obrazu w
naturalnych rozmiarach. Ogniskowa właściwa średnim
teleobiektywom umożliwia zbliżenia z niewielką głębią ostrości,
co pozwala osiągnąd efekt kontrolowanego rozmazania tła.
Między obiektywem a fotografowanym obiektem pozostaje duża
przestrzeo, co czyni ten obiekt idealnym narzędziem do
wykonywania makrofotografii owadów lub kwiatów.

Obiektywy specjalne - superteleobiektywy

Szybki teleobiektyw jest niezwykle przydatny, kiedy nadarza się okazja wykonania

niepowtarzalnej fotografii.

W skład serii EOS wchodzi cała gama teleobiektywów i superteleobiektywów o bardzo dużej

jasności. Na przykład, obiektyw EF 200 mm F/1.8L jest pierwszym naprawdę szybkim

teleobiektywem na świecie. Najlepiej nadaje się on do fotografowania wydarzeo sportowych

w pomieszczeniach lub w sytuacjach, kiedy użycie lampy błyskowej jest niemożliwe. Zarówno

ten obiektyw jak i obiektywy o symbolach EF 300 mm F/2.8L i EF 600 mm f/4L są

wyposażone w cichobieżne silniczki (USM) mechanizmu automatycznego nastawiania

ostrości, które są bezpośrednim źródłem precyzyjnego napędu o wysokim momencie

obrotowym. Dzięki temu system autofocusu odznacza się wyjątkowo cichą pracą i

praktycznie zerowym czasem reakcji. Poza tym, specjalna funkcja pozwala na trzy nastawy

prędkości ręcznej regulacji ostrości równe 1/2x, 1x lub 2x wartości prędkości, co ułatwia

dopasowanie szybkości regulacji do warunków fotografowania. Oprócz tego, wspomniane

obiektywy wyposażone są w funkcję pamiętania nastawieo ostrości, która umożliwia szybki

powrót do zapamiętanych wartości przy użyciu pierścienia odtwarzania.

Obiektywy z serii "L".

Te specjalne obiektywy o bardzo wysokiej jakości wyróżniają się znakomitą kompensacją
wszelkich zniekształceo optycznych i mają doskonałe charakterystyki odwzorowania obrazu.
Obiektywy z serii "L" zapewniają wyjątkową ostrośd i wysoki kontrast na całej powierzchni
obrazu, nawet przy najszerzej otwartej przysłonie. Obiektywy Ultrasonic (USM) wyposażne
są w system napędowy wykorzystujący cichobieżne silniczki, co wpływa na wyjątkowo
precyzyjną i cichą pracę systemu automatycznego nastawiania ostrości.

Canon EF 100-400 mm L IS USM

Specjalne techniki fotografowania z lampą błyskową

Wiedza, jak efektywnie wykorzystad lampę błyskową umożliwia lepszą kontrolę

oświetlenia i zapewnia poprawę jakości zdjęd.

Doświetlenie lampą błyskową.
Fakt, że robimy zdjęcia w plenerze oświetlonym promieniami słooca nie oznacza jeszcze, że
lampę błyskową powinniśmy zostawid w domu. Warunki oświetleniowe często bywają
niedoskonałe. Używając lampy błyskowej możemy "wypełnid" jej błyskiem niedoświetlone

elementy sceny. Jest to bardzo przydatne, zwłaszcza kiedy robimy zdjęcia
przy tak zwanym oświetleniu kontrowym, czyli pod światło. Często
najlepszym sposobem fotografowania osób jest takie ustawienie, że słooce
znajduje się za modelem. Fotografowane osoby nie mrużą wówczas oczu,
a światło za nimi jest wtedy piękniejsze. Problemem jest tu ekspozycja.
Jeśli tło jest właściwie oświetlone, wówczas główny motyw może byd za
ciemny. Najlepszym rozwiązaniem jest właśnie doświetlenie lampą
błyskową. Lampa doświetla główny motyw, przy niezmienionym,
odpowiednim oświetleniu tła. Efektem jest piękniejszy ogólny wygląd
sceny.

Synchronizacja przy długim czasie naświetlania.
Fotografowanie z lampą błyskową w pomieszczeniach lub na nocnym plenerze może
prowadzid do niedostatecznego oświetlenia tła przy prawidłowym oświetleniu pierwszego
planu. Lampy błyskowe Speedlite 540EZ i 380EX mają tryb synchronizacji wyzwalania błysku
przy długim czasie otwarcia migawki (slow sync), co umożliwia robienie zdjęd z lampą
błyskową przy długiej ekspozycji, gwarantując w ten sposób
prawidłowe naświetlenie tla.

Synchronizacja z drugą kurtyną migawki.
Konwencjonalne lampy błyskowe wyzwalają błysk w chwili otwarcia
pierwszej kurtyny migawki. Specjalna opcja lamp Speedlite 540EZ i
380EX pozwala na synchronizację z drugą kurtyną, co oznacza, że
błysk zostaje wyzwolony tuż przed zamknięciem szczeliny migawki. W
efekcie na zdjęciach ruchomych obiektów poruszające się światła zostaną utrwalone w
bardziej naturalny sposób.

Lampa błyskowa Speedlite 540EZ
Speedlite 540EZ to zaawansowana lampa błyskowa wyposażona we wbudowane
pomocnicze światło systemu automatycznego nastawiania ostrości, które umożliwia
systemowi EOS nastawienie ostrości już przy słabym oświetleniu. Lampa może byd używana
ze wszystkimi aparatami z serii EOS, chod została zaprojektowana z myślą o modelu EOS 1N,
co zapewnia jej szczególnie dobrą współpracę z pięciopunktową automatyką ustawienia
ostrości tego aparatu oraz trzypunktowym pomiarem światla TTL. System TTL automatycznie
optymalizuje intensywnośd błysku, aby zagwarantowad naturalnośd oświetlenia zarówno tła
jak i pierwszego planu. Funkcja stroboskopowa umożliwia wielokrotną ekspozycję
pojedynczej klatki. Lampa 540EZ jest jednym z najlepszych modeli serii Speedlite, o czym
świadczy jej wysoka liczba przewodnia (54 przy czułości ISO 100) i możliwośd zmiany
ogniskowej aż do 105 mm. Poza tym wbudowana nasadka rozpraszająca umożliwia.

Lampa błyskowa Speedlite 380EZ
Speedlite 380EX to lampa, która może współpracowad ze wszystkimi aparatami serii EOS, nie

wyłączając tych, które są wyposażone w wielopolowy system ewaluacyjny E-TTL firmy
Canon. Jest ona wyposażona we wbudowane pomocnicze światło systemu automatycznego
nastawiania ostrości. Konstrukcja głowicy lampy pozwala regulowad ogniskową w zakresie
od 24 mm do 70 mm, a system E-TTL automatycznie optymalizuje intensywnośd błysku.
Specjalny tryb FP umożliwia synchronizację przy wszystkich czasach otwarcia migawki.
Odpowiednio do zmiany ogniskowej głowicy, liczba przewodnia lampy zmienia się w zakresie
od 21 do 38 (dla firmy o czułości ISO 100).

Lampy błyskowe macro