plik

Do czego to służy?

Wydawać by się mogło, że w związku

z powstawaniem dużej liczby prywatnych
stacji  radiofonicznych  FM  znikną  proble−
my  z odbiorem  radiowym.  Tymczasem
z odbiorem  jest  różnie.  Uwarunkowania
prawne wiążące się z tym, że PAR oprócz
częstotliwości przydziela także inne para−
metry  stacji  (maksymalną  moc  wyjścio−
wą  nadajników)  powodują,  że  powstają−
ce  prywatne  stacje  nadawcze  emitują
sygnały o niewielkiej mocy, a więc o nie−
wielkim zasięgu. Poza tym, nie wszystkie
stacje nadają z przydzieloną pełną mocą.
Często,  ze  względu  na  duży  koszt  urzą−
dzeń  końcowych  nadajnika,  stacje  mniej
zamożne na początku rozwoju nadają na
“pół  gwizdka”.  Oczywiście  są  i wyjątki,
gdzie stacje nie zważając na konsekwen−
cje zawyżają swoje moce. W pierwszym
przypadku chcąc skutecznie odbierać sła−
be sygnały FM (praktycznie na granicy za−
sięgu)  należy  dysponować  albo  anteną
zewnętrzną  o większym  zysku  albo
przedwzmacniaczem antenowym (często
jednym  i drugim).  Tak  się  składa,  że  na
rynku  z nabyciem  przedwzmacniacza  te−
lewizyjnego  z reguły  nie  ma  problemu.
Jest nawet spory wybór i można dobrać
układ  o odpowiednim  pasmie  i wzmoc−
nieniu.  Gorzej  wygląda  sprawa  z przed−
wzmacniaczem radiowym. Zamiast tracić
czas  na  poszukiwanie  w sklepie  takiego
drobiazgu  poniżej  proponujemy  bardzo
prosty  a jednocześnie  skuteczny  układ
który może wykonać każdy w ciągu kilku
minut z dostępnych elementów.

Jak to działa?

Ponieważ z założenia nasz przed−

wzmacniacz powinien działać zarówno

w zakresie fal długich, średnich, krótkich,
jak i UKF (w obydwu podzakresach) musi
być to układ szerokopasmowy.

Przedstawiony

przedwzmacniacz

przystosowany jest do zakresu częstotli−
wości 0,2...150MHz i zasilania napięciem
stałym z baterii lub zasilacza stabilizowa−
nego 9...15V/3mA. Impedancja wejścio−
wa i wyjściowa układu zawiera się w za−
kresie 50...75

Ω

. Maksymalne wzmocnie−

nie  napięciowe  wzmacniacza  wynosi
ponad  10dB.  Schemat  elektryczny
wzmacniacza  zamieszczono  na  rry

n−

u 1

1. Jest to typowy układ ze wspólnym

emiterem  pracujący  w klasie  A z wyko−
rzystaniem  tranzystora  bipolarnego  typu
BF199.  Sygnał  wejściowy  w.cz.  bezpo−
średnio z anteny poprzez kondensator C1
jest  podawany  na  bazę  tranzystora  T1.
Ogranicznik diodowy na wejściu stanowi
układ  zabezpieczenia  na  wypadek  zbyt
dużego  sygnału  wejściowego  (pobliska
radiostacja,  wyładowania  burzowe...).
Wzmocniony  sygnał  wyjściowy  poprzez
kondensator  C3  podawany  jest  na  we−
jście antenowe odbiornika.

Punkt pracy stopnia ustala rezystor

R2. Obciążeniem stopnia jest rezystor ko−
lektorowy R3. Dwójniki R1 C1 i R4 C3 C4

wchodzą w skład układów dopasowania
odpowiednio wejścia i wyjścia układu.
Dławik w obwodzie kolektorowym stano−
wi układ filtrujący napięcie zasilania.

Układ jest zasilany z akumulatora sa−

mochodowego lub z innego zasilacza 9−
12V w przypadku wykorzystania wzmac−
niacza jako stacjonarnego.

Montaż i uruchomienie

Urządzenie modelowe było wykonane

w małym pudełeczku ekranowanym wy−
konanym z blachy pobielanej o wymiarach
35x35x20mm. Czytelnicy mogą skorzys−

tać z

płytki drukowanej

przedstawionej na rry

u 2

Montaż rozpoczynamy od

wykonania obudowy i wluto−
wania w otwór antenowego
gniazda  samochodowego,
a po  wykonaniu  montażu
usztywnienia  przewodu  za−
silającego  12V  oraz  ekrano−
wanego  kabla  antenowego
zakończonego  wtykiem.  Po
poprawnym  montażu  i pod−
łączeniu  zasilania  wzmac−
niacz  jest  gotowy  do  pracy.
Sprawdzenia układu (zdjęcia

charakterystyki wzmocnienia w funkcji
częstotliwości) można dokonać za po−

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 12/97

Samochodowy przedwzmacniacz
AM/FM

2174

Rys. 1 Schemat ideowy

Rys. 2. Schemat montażowy

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 12/97

średnictwem szerokopasmowego gene−
ratora w.cz. dołączonego do wejścia ukła−
du przy obciążeniu wyjścia rezystorem
50

Ω

wraz z sondą w.cz. Sposób podłą−

czenia wzmacniacza do radioodbiornika
samochodowego pokazuje rry

k 3

W przypadku zastosowania wzmacnia−

cza do radiotelefonu CB (odbiornika) na ze−
wnątrz urządzenia należy zastosować do−

datkowy  układ  z prze−
kaźnikiem  przełączają−
cym  antenę  i ewentu−
alnie odłączający zasila−
nie  wzmacniacza  pod−
czas nadawania.

Pomimo prostoty

układowej  przedsta−
wiony  układ  charakte−
ryzuje się małymi szu−
mami  własnymi  oraz
w y s t a r c z a j ą c y m
wzmocnieniem do po−
lepszenia  odbioru  sła−
bego sygnału AM−FM.

drrzze

ejj J

czze

Rys.3. Podłączenie do radioodbiornika

azz e

elle

nttó

ów

ezzy

stto

orry

R1: 10
R2: 68k
R3: 2,7k
R4: 47

atto

orry

C1: 100pF
C2: 10nF
C3: 1nF

Pó

ółłp

prrzze

niik

kii

T1: BF199
D1, D2: 1N4148
Dł: 100uH

ozzo

stta

ałłe

G: gniazdo antenowe samochodowe
W: wtyk antenowy samochodowy + odcinek
przewodu ekranowanego
Płytka drukowana AVT−2174.pcb

plle

ett p

dzze

ołłó

ów

w zz p

płły

yttk

ką

ą jje

stt

sttę

ęp

y w

w s

siie

cii h

dllo

ejj A

T jja

„

„k

kiitt s

szzk

olln

y”

” A

T−2

4..

ceramiczne

Jak wspomniano, dokładna kalibracja

przyrządu nie jest konieczna. Kto chciałby
uzyskać wynik w

miliamperogodzi−

nach,powinien  zmierzyć  prąd  rozładowa−
nia  i skorzystać  z podanego  wcześniej
wzoru,  a następnie  ustawić  potrzebny
czas za pomocą PR1.

Układ zmontowany ze sprawnych ele−

mentów nie wymaga uruchamiania.

Po zmontowaniu całości należy dołą−

czyć  do  punktów  A,  O baterię  1,5V  lub
naładowany akumulator i sprawdzić war−
tość prądu rozładowania – powinien wy−
nosić 120...130mA. Gdyby prąd miał war−
tość  poniżej  1mA,  należy  sprawdzić  czy
pracuje układ U1. Po dołączeniu do punk−
tów  A,  O baterii  lub  akumulatora,  napię−
cie na wyjściu wzmacniacza U1 powinno
być wieksze od 3V i powinna się świecić
dioda D17. Jeśli dioda D17 świeci, a prąd

przez tranzystor nie płynie, trzeba spraw−
dzić napięcie na końcówkach tranzystora
T1  –  na  jego  bramce  napięcie  powinno
wynosić więcej niż 1,2V, a na rezystorze
R12: 0,55...0,62V. Jeśli jest inaczej to naj−
prawdopodobniej delikatny tranzystor T1
uległ  uszkodzeniu  w trakcie  montażu.
W zasadzie zamiast tranzystora MOSFET
typu  BS170,  w roli  T1  można  też  użyć
zwykłego  tranzystora  bipolarnego  o du−
żym  wzmocnieniu  (>200),  np.  BC548B
lub BC548C, albo modyfikowanego ukła−
du Darlingtona wg rysunku 3.

Możliwości zmian

Układ przeznaczony jest do współpra−

cy z akumulatorami o napięciu do 3V. Do−
stosowanie  do  współpracy  z akumulato−
rami  o wyższym  napięciu  jest  możliwe,
ale  wymaga  kilku  istotnych  zmian.  Prze−

de wszystkim napięcie zasilające (napię−
cie stabilizatora U2) musi być co najmniej
o 2V większe od napięcia akumulatora.

Po zmianie typu stabilizatora U2 należy

także odpowiednio zmienić poziom napięcia
rozładowania, dobierając elementy dzielnika
R1...R3. Zwiększenie napięcia zasilającego
będzie także wymagało zmniejszenia prądu
diod LED przez zmianę wartości R14 i zastą−
pienie D13, D4, diodą Zenera i dobranym re−
zystorem. Być może modyfikacji ulegnie też
obwód brzęczyka Y1.

Przy większych napięciach zasilania

w roli tranzystora T1 można zastosować
MOSFET dużej mocy, albo „darlingtona”
wg rry

u 3

3 i znacznie zwiększyć prąd

rozładowania, zmniejszając wartość R12.

Ponieważ wszelkie przeróbki mogą za−

owocować dalszymi niespodziankami, do
ich przeprowadzenia powinni zabierać się
jedynie bardziej zaawansowani elektronicy.

Piio

ottrr G

Gó

órre

kii

biig

niie

w O

Orrłło

kii

Miernik pojemności akumulatorów,

cd. ze str. 57