Do czego to służy?

Wydawać by się mogło, że w związku

z powstawaniem dużej liczby prywatnych
stacji radiofonicznych FM znikną proble−
my z odbiorem radiowym. Tymczasem
z odbiorem jest różnie. Uwarunkowania
prawne wiążące się z tym, że PAR oprócz
częstotliwości przydziela także inne para−
metry stacji (maksymalną moc wyjścio−
wą nadajników) powodują, że powstają−
ce prywatne stacje nadawcze emitują
sygnały o niewielkiej mocy, a więc o nie−
wielkim zasięgu. Poza tym, nie wszystkie
stacje nadają z przydzieloną pełną mocą.
Często, ze względu na duży koszt urzą−
dzeń końcowych nadajnika, stacje mniej
zamożne na początku rozwoju nadają na
“pół gwizdka”. Oczywiście są i wyjątki,
gdzie stacje nie zważając na konsekwen−
cje zawyżają swoje moce. W pierwszym
przypadku chcąc skutecznie odbierać sła−
be sygnały FM (praktycznie na granicy za−
sięgu) należy dysponować albo anteną
zewnętrzną o większym zysku albo
przedwzmacniaczem antenowym (często
jednym i drugim). Tak się składa, że na
rynku z nabyciem przedwzmacniacza te−
lewizyjnego z reguły nie ma problemu.
Jest nawet spory wybór i można dobrać
układ o odpowiednim pasmie i wzmoc−
nieniu. Gorzej wygląda sprawa z przed−
wzmacniaczem radiowym. Zamiast tracić
czas na poszukiwanie w sklepie takiego
drobiazgu poniżej proponujemy bardzo
prosty a jednocześnie skuteczny układ
który może wykonać każdy w ciągu kilku
minut z dostępnych elementów.

Jak to działa?

Ponieważ z założenia nasz przed−

wzmacniacz powinien działać zarówno

w zakresie fal długich, średnich, krótkich,
jak i UKF (w obydwu podzakresach) musi
być to układ szerokopasmowy.

Przedstawiony

przedwzmacniacz

przystosowany jest do zakresu częstotli−
wości 0,2...150MHz i zasilania napięciem
stałym z baterii lub zasilacza stabilizowa−
nego 9...15V/3mA. Impedancja wejścio−
wa i wyjściowa układu zawiera się w za−
kresie 50...75

Ω

. Maksymalne wzmocnie−

nie napięciowe wzmacniacza wynosi
ponad 10dB. Schemat elektryczny
wzmacniacza zamieszczono na rry

ys

su

un

n−

k

ku

u 1

1. Jest to typowy układ ze wspólnym

emiterem pracujący w klasie A z wyko−
rzystaniem tranzystora bipolarnego typu
BF199. Sygnał wejściowy w.cz. bezpo−
średnio z anteny poprzez kondensator C1
jest podawany na bazę tranzystora T1.
Ogranicznik diodowy na wejściu stanowi
układ zabezpieczenia na wypadek zbyt
dużego sygnału wejściowego (pobliska
radiostacja, wyładowania burzowe...).
Wzmocniony sygnał wyjściowy poprzez
kondensator C3 podawany jest na we−
jście antenowe odbiornika.

Punkt pracy stopnia ustala rezystor

R2. Obciążeniem stopnia jest rezystor ko−
lektorowy R3. Dwójniki R1 C1 i R4 C3 C4

wchodzą w skład układów dopasowania
odpowiednio wejścia i wyjścia układu.
Dławik w obwodzie kolektorowym stano−
wi układ filtrujący napięcie zasilania.

Układ jest zasilany z akumulatora sa−

mochodowego lub z innego zasilacza 9−
12V w przypadku wykorzystania wzmac−
niacza jako stacjonarnego.

Montaż i uruchomienie

Urządzenie modelowe było wykonane

w małym pudełeczku ekranowanym wy−
konanym z blachy pobielanej o wymiarach
35x35x20mm. Czytelnicy mogą skorzys−

tać z

płytki drukowanej

przedstawionej na rry

ys

su

un

nk

ku

u 2

2.

Montaż rozpoczynamy od

wykonania obudowy i wluto−
wania w otwór antenowego
gniazda samochodowego,
a po wykonaniu montażu
usztywnienia przewodu za−
silającego 12V oraz ekrano−
wanego kabla antenowego
zakończonego wtykiem. Po
poprawnym montażu i pod−
łączeniu zasilania wzmac−
niacz jest gotowy do pracy.
Sprawdzenia układu (zdjęcia

charakterystyki wzmocnienia w funkcji
częstotliwości) można dokonać za po−

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 12/97

58

Samochodowy przedwzmacniacz
AM/FM

2174

Rys. 1 Schemat ideowy

Rys. 2. Schemat montażowy

59

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 12/97

średnictwem szerokopasmowego gene−
ratora w.cz. dołączonego do wejścia ukła−
du przy obciążeniu wyjścia rezystorem
50

Ω

wraz z sondą w.cz. Sposób podłą−

czenia wzmacniacza do radioodbiornika
samochodowego pokazuje rry

ys

su

un

ne

ek

k 3

3.

W przypadku zastosowania wzmacnia−

cza do radiotelefonu CB (odbiornika) na ze−
wnątrz urządzenia należy zastosować do−

datkowy układ z prze−
kaźnikiem przełączają−
cym antenę i ewentu−
alnie odłączający zasila−
nie wzmacniacza pod−
czas nadawania.

Pomimo prostoty

układowej przedsta−
wiony układ charakte−
ryzuje się małymi szu−
mami własnymi oraz
w y s t a r c z a j ą c y m
wzmocnieniem do po−
lepszenia odbioru sła−
bego sygnału AM−FM.

A

An

nd

drrzze

ejj J

Ja

an

ne

ec

czze

ek

k

Rys.3. Podłączenie do radioodbiornika

W

Wy

yk

ka

azz e

elle

em

me

en

nttó

ów

w

R

Re

ezzy

ys

stto

orry

y

R1: 10
R2: 68k
R3: 2,7k
R4: 47

K

Ko

on

nd

de

en

ns

sa

atto

orry

y

C1: 100pF
C2: 10nF
C3: 1nF

P

Pó

ółłp

prrzze

ew

wo

od

dn

niik

kii

T1: BF199
D1, D2: 1N4148
Dł: 100uH

P

Po

ozzo

os

stta

ałłe

e

G: gniazdo antenowe samochodowe
W: wtyk antenowy samochodowy + odcinek
przewodu ekranowanego
Płytka drukowana AVT−2174.pcb

K

Ko

om

mp

plle

ett p

po

od

dzze

es

sp

po

ołłó

ów

w zz p

płły

yttk

ką

ą jje

es

stt

d

do

os

sttę

ęp

pn

ny

y w

w s

siie

ec

cii h

ha

an

nd

dllo

ow

we

ejj A

AV

VT

T jja

ak

ko

o

„

„k

kiitt s

szzk

ko

olln

ny

y”

” A

AV

VT

T−2

21

17

74

4..

ceramiczne

Jak wspomniano, dokładna kalibracja

przyrządu nie jest konieczna. Kto chciałby
uzyskać wynik w

miliamperogodzi−

nach,powinien zmierzyć prąd rozładowa−
nia i skorzystać z podanego wcześniej
wzoru, a następnie ustawić potrzebny
czas za pomocą PR1.

Układ zmontowany ze sprawnych ele−

mentów nie wymaga uruchamiania.

Po zmontowaniu całości należy dołą−

czyć do punktów A, O baterię 1,5V lub
naładowany akumulator i sprawdzić war−
tość prądu rozładowania – powinien wy−
nosić 120...130mA. Gdyby prąd miał war−
tość poniżej 1mA, należy sprawdzić czy
pracuje układ U1. Po dołączeniu do punk−
tów A, O baterii lub akumulatora, napię−
cie na wyjściu wzmacniacza U1 powinno
być wieksze od 3V i powinna się świecić
dioda D17. Jeśli dioda D17 świeci, a prąd

przez tranzystor nie płynie, trzeba spraw−
dzić napięcie na końcówkach tranzystora
T1 – na jego bramce napięcie powinno
wynosić więcej niż 1,2V, a na rezystorze
R12: 0,55...0,62V. Jeśli jest inaczej to naj−
prawdopodobniej delikatny tranzystor T1
uległ uszkodzeniu w trakcie montażu.
W zasadzie zamiast tranzystora MOSFET
typu BS170, w roli T1 można też użyć
zwykłego tranzystora bipolarnego o du−
żym wzmocnieniu (>200), np. BC548B
lub BC548C, albo modyfikowanego ukła−
du Darlingtona wg rysunku 3.

Możliwości zmian

Układ przeznaczony jest do współpra−

cy z akumulatorami o napięciu do 3V. Do−
stosowanie do współpracy z akumulato−
rami o wyższym napięciu jest możliwe,
ale wymaga kilku istotnych zmian. Prze−

de wszystkim napięcie zasilające (napię−
cie stabilizatora U2) musi być co najmniej
o 2V większe od napięcia akumulatora.

Po zmianie typu stabilizatora U2 należy

także odpowiednio zmienić poziom napięcia
rozładowania, dobierając elementy dzielnika
R1...R3. Zwiększenie napięcia zasilającego
będzie także wymagało zmniejszenia prądu
diod LED przez zmianę wartości R14 i zastą−
pienie D13, D4, diodą Zenera i dobranym re−
zystorem. Być może modyfikacji ulegnie też
obwód brzęczyka Y1.

Przy większych napięciach zasilania

w roli tranzystora T1 można zastosować
MOSFET dużej mocy, albo „darlingtona”
wg rry

ys

su

un

nk

ku

u 3

3 i znacznie zwiększyć prąd

rozładowania, zmniejszając wartość R12.

Ponieważ wszelkie przeróbki mogą za−

owocować dalszymi niespodziankami, do
ich przeprowadzenia powinni zabierać się
jedynie bardziej zaawansowani elektronicy.

P

Piio

ottrr G

Gó

órre

ec

ck

kii

Z

Zb

biig

gn

niie

ew

w O

Orrłło

ow

ws

sk

kii

Miernik pojemności akumulatorów,

cd. ze str. 57

K

Ko

om

mp

plle

ett p

po

od

dzze

es

sp

po

ołłó

ów

w zz p

płły

yttk

ką

ą jje

es

stt

d

do

os

sttę

ęp

pn

ny

y w

w s

siie

ec

cii h

ha

an

nd

dllo

ow

we

ejj A

AV

VT

T jja

ak

ko

o

„

„k

kiitt s

szzk

ko

olln

ny

y”

” A

AV

VT

T−2

21

16

68

8..

Rys. 3. Modyfikowany układ Darlingtona