Zmienne warunkujące

Czy psychoterapia działa?

efektywność

psychoterapii

Przeciętnie osoba korzystająca z

psychoterapii czuje się lepiej, niż 80%

nieleczonych osób z grup kontrolnych

(Lambert i Bergin, 1994; Lambert i

dr Monika Tarnowska

Barley, 2002).

Jak działa?

Co działa?

Uzupełniamy braki czy rozwijamy zasoby -

kompensacja czy kapitalizacja?

 Niewyjaśniona wariancja – 40%

 klienci z nasilonymi zaburzeniami funkcjonowania najmniej korzystają z terapii

 Klient (poziom zaburzenia, indywidualne

 klienci lepiej funkcjonujący na ogół uzyskują większą poprawę charakterystyki, zasoby) – 30%

 klienci lepiej funkcjonujący poznawczo reagowali lepiej na terapię poznawczą

 Relacja terapeutyczna – 12%

 osoby stosunkowo dobrze funkcjonujące w obszarze relacji społecznych lepiej reagowały na psychoterapię

 Specyficzne metody terapii – 8 %

interpersonalną

 Terapeuta – 7%

(Beutler, Harwood, Alimohamed, Malik, 2002; Rude i Rehm, 1991; Sotsky i in., 1991 za: Cooper, 2010).

 Inne czynniki – 3%

ROZWIJAMY ZASOBY!

1

Zaburzenia funkcjonowania

Zaburzenia funkcjonowania

 Prawdopodobieństwo poprawy jest pozytywnie

 Pojęcie „zaburzenia funkcjonowania” odnosi się do związane z poziomem wsparcia społecznego i głębokości problemów klienta oraz do liczby negatywnie – z zaburzeniami funkcjonowania.

życiowych kontekstów, w ramach których jego funkcjonowanie jest wyraźnie zakłócone.

 W przypadku osób o niskim poziomie społecznego wsparcia zaleca się interwencje ukierunkowane na

 Niski poziom wsparcia społecznego

jego zwiększenie

 Zakłócenia relacji w życiu społecznym i zawodowym

 Z farmakoterapii najbardziej korzystają osoby o

 Współwystępowanie zaburzeń

silnie zaburzonym funkcjonowaniu i niskim

 Chroniczność

poziomie społecznego wsparcia.

 W przypadku klientów z silnie zaburzonym funkcjonowaniem psychospołecznym:

 Pośród osób o silnie zaburzonym funkcjonowaniu korzyści z terapii są pozytywnie powiązane z jej

 Prognoza dla każdego rodzaju leczenia jest gorsza intensywnością (np. Dialektyczna Terapia

 Zaleca się włączenie farmakoterapii

Behawioralna M. Linehan)

 Zaleca się zwiększoną intensywność interwencji i dłuższy czas trwania leczenia

ESRs czy ESTs?

Integracja

 Empirycznie potwierdzone elementy relacji

 Relacja terapeutyczna – wzajemne

(Empirically supported relationships,

odczucia i ustosunkowania klienta i

ESRs) vs. empirycznie potwierdzone

terapeuty oraz sposób, w jaki są one

metody terapii (empirically supported

wyrażane.

treatments, ESTs):

 Pytania „Co? i „Jak?”

Czy techniki leczą zaburzenia, czy relacje

 Synergia między metodami (technikami) uzdrawiają ludzi?

terapeutycznymi i terapeutyczną relacją.

2

EBPP – rekomendacje

Co działa w ramach relacji

terapeutycznej?

 Psychoterapia oparta na dowodach

 The APA Task Force on Evidence-Based Therapy Relationships – aspekty relacji terapeutycznej: empirycznych – uwzględnianie

 Wyraźnie skuteczne (sojusz terapeutyczny –

Osoby terapeuty,

poziom reaktancji, empatia, uzyskiwanie informacji zwrotnej od klienta)

Relacji terapeutycznej,

 Prawdopodobnie skuteczne (zgodność, co do

Sposobów dopasowywania tej relacji do

celów – etap gotowości do zmiany, współpraca –

indywidualnych właściwości i potrzeb

styl radzenia sobie ze stresem, pozytywne nastawienie)

klienta (wykraczających poza samą

 Obiecujące (spójność terapeuty – oczekiwania diagnozę nozologiczną).

klienta, naprawianie zakłóceń sojuszu

terapeutycznego – styl więzi, radzenie sobie z przeciwprzeniesieniem).

Sojusz terapeutyczny

Sojusz terapeutyczny w terapii

indywidualnej

 Sojusz terapeutyczny – partnerstwo i wzajemna współpraca klienta i terapeuty.

 Wczesne zbudowanie sojuszu jest istotne

 Silny związek między jakością sojuszu a dla sukcesu terapii.

efektami terapii.

 Zwłaszcza we wczesnych fazach

 Terapeuci, którzy odpowiadają negatywnie na interwencji, dostosowywanie oddziaływań wrogość klienta, najprawdopodobniej nie do potrzeb klienta, a także jego możliwości zbudują z nim wysokiej jakości sojuszu.

i oczekiwań, ma duże znaczenie w

Nieobronna reakcja na negatywne nastawienie procesie budowania sojuszu.

klienta jest kluczowa dla budowania sojuszu.

3

Sojusz terapeutyczny w terapii

Poziom reaktancji / oporu

indywidualnej

 Opór w teorii psychoanalitycznej –

 Wahania siły sojuszu są normalne.

wewnętrzna właściwość klienta

 Wysoki poziom lęku społecznego oraz

(zaprzeczanie, ambiwalencja wobec

zaburzenia osobowości – wyzwania dla

zmiany).

budowania i podtrzymywania sojuszu.

Poziom reaktancji / oporu

Poziom reaktancji / oporu

 1966 – Brehm sformułował teorię

 Reaktancja – dostrzeganie

reaktancji (psychologia społeczna)

czynników zewnętrznych, stan +

Stan umysłu wzbudzony przez

cecha.

postrzegane zagrożenie dla własnej

Reaktancja klienta jest negatywnie

uprawnionej wolności, motywujące do

powiązana z uzyskiwaniem korzyści w

odzyskania jej.

terapii.

Systematyczna negatywna korelacja

między poziomem reaktancji klienta a

dyrektywnością terapeuty.

4

Poziom reaktancji / oporu

Poziom reaktancji / oporu

 Opór jako oznaka nieadekwatnie

 W przypadku klientów z wysokim

dobranych interwencji

poziomem reaktancji (cechy):

Interwencje niedyrektywne

 Negatywny związek między wzbudzaniem

oporu klienta a rezultatem terapii.

Strategie paradoksalne

 “Bardzo proszę, by nie ujawniał Pan więcej informacji, niż Pan faktycznie chce ujawnić”

 “Nierozsądnie jest zmieniać się zbyt

szybko”

Empatia

Empatia

 Współczesne podejście, bazujące m.in. na badaniach z obszaru społecznej neuronauki

 Empatia – opisywana przez C. Rogersa jako jeden z podstawowych warunków

– 3 podstawowe procesy:

koniecznych dla uzyskania pozytywnej zmiany

 Proces emocjonalnej symulacji - elementy cielesnego w toku psychoterapii:

doświadczenia partnera zostają odzwierciedlone u pozostającej z nim w kontakcie osoby. Struktury układu limbicznego.

„Umiejętność i chęć terapeuty do rozumienia

 Przyjmowanie perspektywy ( perspective-taking) –

myśli, uczuć oraz zmagań klienta z jego rozumienie, jak może się czuć i co może myśleć ta perspektywy (…) Oznacza ona wyczuwanie

osoba znajdująca się w tej sytuacji. Kora skroniowa znaczeń, których sam klient nie jest w pełni oraz przyśrodkowa kora przedczołowa.

świadom”

 Proces regulacji emocji ( emotion-regulation) - osoba pozostająca w kontakcie z kimś cierpiącym radzi sobie z dystresem wywołanym przez ekspozycję na cierpienie.

Kora okołooczodołowa oraz dolna część kory ciemieniowej prawej półkuli.

5