KLASYFIKACJA OGNIOWA - REAKCJA NA OGIEŃ WYROBÓW BUDOWLANYCH

ZGODNA Z WYMOGAMI UE

Opracowała-dr inż. Teresa Rucińska

Wyroby budowlane muszą uzyskać klasyfikację ogniową po badaniach i ocenie wyników wg norm wspólnych dla wszystkich krajów Unii. Powinna ona znajdować się na etykiecie każdego wyrobu w postaci odpowiedniego oznaczenia.

Klasy główne oznacza się jako A1, A2, B, C, D, E, F. Charakteryzują one wyrób pod względem:

• ilości i szybkości wydzielania energii podczas palenia się wyrobu

• czasu do zapalenia wyrobu przy kontakcie z płonącym przedmiotem

• szybkość i zasięg rozprzestrzeniania płomieni.

Elementy wpływające na klasyfikację ogniową:

• najważniejsza jest podstawowa Euroklasa wyrobu, która wskazuje jak (i czy) wyrób przyczynia się do rozwoju pożaru tzn. jak dużo energii materiał dodaje do ognia.

• najbezpieczniejszym wyborem jest produkt z Euroklasą A1, a następnie A2 i B. Produkty znajdujące się w klasach C-D-E oraz F mogą doprowadzać do rozgorzenia czyli gwałtownego wybuchowego rozprzestrzeniania się ognia charakteryzujacego się skokowym wzrostem temperatury. W związku z tym, ich zastosowanie powinno być, w miarę możliwości, ograniczone

• dodatkowe oznaczenie towarzyszące klasie podstawowej “s” oznacza dym (ang. smoke). Dym jest przyczyną śmierci dwóch trzecich wszystkich ofiar pożarów, dlatego dobrze jest unikać wszystkich wyrobów wytwarzających intensywny dym, oznaczonych s2 lub s3.

Klasy ogniowe wyrobów budowlanych wg PN-EN 13501-1 (z wyłączeniem posadzek)

Tabela 1. Euroklasy - klasyfikacja podstawowa. Reakcja wyrobu na ogień

Euroklasa (Klasa)	Zachowanie wyrobu w teście  referencyjnym RCT*	Badania, kryteria, wymagania klasyfikacyjne	Wyroby z przykładowych materiałów
A1	brak rozgorzenia**	niepalność i minimalna wartość ciepła spalania	Beton, stal, wełna kamienna
A2	brak rozgorzenia**	niepalność i w SBI FIGRA***<120 W/s lub niska wartość ciepła spalania i w SBI j.w.	Płyta gipsowo-kartonowa
B	brak rozgorzenia**	w SBI FIGRA***<120 W/s, zapalność małym płomieniem: przez 60 s Fs<150 mm	PCV twarde
C	brak rozgorzenia** przy strumieniu cieplnym 100 kW, rozgorzenie** nie wcześniej niż po 10 min przy strumieniu cieplnym 300 kW	w SBI FIGRA***<250 W/s, zapalność małym płomieniem: przez 60 s Fs<150 mm	Płyta gipsowo-kartonowa z tapetą papierową
D	rozgorzenie** nie wcześniej niż po 2 min przy strumieniu cieplnym 100 kW	w SBI FIGRA***<750 W/s, zapalność małym płomieniem: przez 60 s Fs<150 mm	Drewno bez zabezpieczeń
E	rozgorzenie** przed upływem 2 min przy strumieniu cieplnym 100 kW	zapalność małym płomieniem: przez 20 s Fs<150 mm	Spienione tw.sztuczne o zmniejszonej palności
F	brak wymagań	nie badany lub nie spełnia żadnych kryteriów	Spienione tw.sztuczne

*RCT (z ang. Room Corner Test) - metoda badania
**Rozgorzenie (z ang. Flashover) - gwałtowne rozprzestrzenianie się ognia, któremu towarzyszy skokowy wzrost temperatury w pomieszczeniu zamkniętym
***FIGRA (Fire GRowth RAte) - współczynnik rozwoju pożaru (przyrost szybkości wydzielania energii)

SBI - badanie reakcji na pojedynczy płonący przedmiot

Fs - rozprzestrzenianie płomieni [mm]

Klasy emisji dymu - reakcja na ogień wyrobów budowlanych wg PN-EN 13501-1

Etykiety produktów budowlanych oznaczone Euroklasami od A2 do D muszą także wskazywać na wielkość emisji dymu w warunkach pożaru. Klasy emisji dymu to s1, s2 i s3. To właśnie dym powoduje śmierć dwóch trzecich wszystkich ofiar pożarów.

Dym powoduje także u ludzi osłabienie zmysłu orientacji, przez co utrudnia opuszczenie budynku w czasie pożaru. Utrudnia prowadzenie akcji ratowniczej. Poprzez oznaczenie intensywności emisji dymu na etykiecie produktu, Unia Europejska daje konsumentowi możliwość unikania stwarzających zagrożenie wyrobów z klasy s2 i s3. Dotychczas kraje członkowskie Unii nie mogły porozumieć się w zakresie sklasyfikowania toksyczności poszczególnych składników dymu zgodnie z żądaniami organizacji zaangażowanych w ochronę środowiska oraz niektórych ekspertów.

Tabela 2. Klasy emisji dymu wg PN-EN 13501-1

Klasa emisji dymu	Kryteria i wymagania klasyfikacyjne	Wyjaśnienie	Materiały
s1	SMOGRA < 30m²/s² i TSP < 50 m²	Prawie bez dymu	Płyty gipsowo-kartonowe
s2	SMOGRA < 180m²/s² i TSP < 200 m²	Średnia emisja dymu	Drewno ze środkami ogniochronnymi
s3	Brak wymagań lub SMOGRA > 180m²/s² i/lub TSP > 200 m²	Intensywna emisja dymu	Guma Spienione tworzywa poliuretanowe

SMOGRA - SMoke GRowth RAte - szybkość wytwarzania dymu
TSP - całkowita ilość wytworzonego dymu w czasie 600 s

Podklasy charakteryzujące możliwość wytwarzania płonących kropli i odpadów przez palący się wyrób wg PN-EN 13501-1

Wyroby budowlane objęte klasami od A2 do D muszą także posiadać oznaczenie wskazujące na możliwość tworzenia płonących kropli i odpadów/cząsteczek (angielski odpowiednik - „droplet” został skrócony w oznaczeniu do litery „d”, stąd d0, d1 lub d2), które mogą powodować dalsze rozprzestrzenianie się pożaru oraz oparzenia skórne.

Dotychczas bardzo niewiele krajowych klasyfikacji ogniowych brało pod uwagę czynnik płonących kropli/cząsteczek; dzięki nowej klasyfikacji i w tym zakresie projektant lub konsument będzie mógł łatwiej wybrać wyższy poziom bezpieczeństwa materiałów, nawet ponad lokalne wymagania władz budowlanych.

Tabela 3. Klasy ze względu na płonące krople/cząstki wg PN-EN 13501-1

Klasa	Kryteria i wymagania klasyfikacja	Charakterystyka	Wyroby
d0	brak płonących kropli i odpadów płonących w ciągu 600 s	Brak płonących kropli	Wełna mineralna, stali, betonu
d1	brak płonących kropli i odpadów płonących dłużej niż 10 s w ciągu 600 s	Niewiele płonących kropli/-cząsteczek (podobne do iskier z płonącego drewna)	Sklejki
d2	nie spełnia kryteriów dla d0 lub d1	Wiele płonących kropel/-cząsteczek, które mogą powodować poparzenia skóry lub rozprzestrzenianie się pożaru.	Polistyren spieniony

Tabela 4. Zestawienie wszystkich euroklas dla wyrobów budowlanych

z wyjątkiem posadzkowych wg PN-EN 13501-1

A1
A2 - s1, d0 A2 - s2, d0 A2 - s3, d0	A2 - s1, d1 A2 - s2, d1 A2 - s3, d1	A2 - s1, d2 A2 - s2, d2 A2 - s3, d2
B - s1, d0 B - s2, d0 B - s3, d0	B - s1, d1 B - s2, d1 B - s3, d1	B - s1, d2 B - s2, d2 B - s3, d2
C - s1, d0 C - s2, d0 C - s3, d0	C - s1, d1 C - s2, d1 C - s3, d1	C - s1, d2 C - s2, d2 C - s3, d2
D - s1, d0 D - s2, d0 D - s3, d0	D - s1, d1 D - s2, d1 D - s3, d1	D - s1, d2 D - s2, d2 D - s3, d2
E E - d2
F

Do zakwalifikowania wyrobu do poszczególnych klas, łącznie z podklasami, wykorzystywane są następujące badania:

• Badanie niepalności (Non-Combustibility Test) wg metody podobnej do ISO 1182, polegające na określeniu zachowania materiałów w warunkach pożaru, tj. pod działaniem temperatury około 750°C w czasie 30 minut.

• Badanie oznaczenia ciepła spalania (Determination of Gross Calorific Value Test) wg EN ISO 1716, pozwalające na określenie średniej wartości ciepła spalania.

• Badanie reakcji na pojedynczy płonący przedmiot SBI (Single Burning Item Test). Jest to nowa metoda badania - średniej skali, opracowana specjalnie na potrzeby klasyfikacji. Pozwala na określenie tych samych charakterystyk, co badanie pełnej dużej skali RCT, ale w sposób tańszy i prostszy. Jednak dla wyrobów na granicy poszczególnych klas, w przypadkach niejednoznacznych wyników, odwołanie do testu referencyjnego RCT może okazać się niezbędne.

• Badanie zapalności przy małym płomieniu (Small Flame Ignitability Test EN-ISO 11925-2) pozwala na rejestrowanie zapalenia się, żarzenia lub rozprzestrzeniania płomienia w czasie i na powierzchni wyrobu pod wpływem oddziaływania małego płomienia.

Klasy ogniowe wyrobów posadzkowych wg PN-EN 13501-1

• A1_fl - wyroby tej klasy nie biorą udziału w rozwoju pożaru w żadnej fazie, wliczając pożar rozwinięty

• A2_fl - wyroby spełniające kryterium strumienia cieplnego, takie jak dla klasy B_fl. Dodatkowo, w warunkach rozwiniętego pożaru, wyroby te nie wpływają na zwiększenie gęstości obciążenia ogniowego i rozwój pożaru.

• B_fl - wyroby tj. dla klasy C_fl, ale spełniające bardziej rygorystyczne wymagania

• C_fl - wyroby tj. dla klasy D_fl, ale spełniające bardziej rygorystyczne wymagania

• D_fl - wyroby spełniające wymagania, takie jak dla klasy Efl i dodatkowo, zdolne przeciwstawiać się oddziaływaniu strumienia cieplnego przez określony czas

• E_fl - wyroby zdolne przeciwstawiać się oddziaływaniu małego płomienia

• F_fl - wyroby, dla których nie określono właściwości w zakresie reakcji na ogień lub wyroby, których nie można zaliczyć do klas A1_fl, A2_fl, B_fl, C_fl, D_fl, E_fl.

Dodatkowo przewidziano klasyfikację ze wzg. na wydzielanie dymu: s2 - brak ograniczeń, s1 - ograniczona całkowita ilość wydzielanego dymu.

Tabela 5. Zestawienie wszystkich klas dla wyrobów budowlanych

posadzkowych wg PN-EN 13501-1

A1fl
A2fl - s1	A2fl - s2
Bfl - s1	Bfl - s2
Cfl - s1	Cfl - s2
Dfl - s1	Dfl - s2
Efl
Ffl

3

---