Bezpieczne wykonywanie
prac dz
wignicowych
Redakcja: Tuukka Pääkkönen
Matti Tuimala
SkÅ‚adanie: Tuukka Pääkkönen
ZdjÄ™cia: Tuukka Pääkkönen
Riku Tervo
Rysunki: Markku Mäkelä
Druk: Multiprint Oy
2007
Spis treści:
Kontrola urządzeń dz
wignicowych.......................3
Instrukcje ogólne dot. prac dz
wignicowych.....5
Zamocowania...............................................................8
Znaki przekazywane operatorowi dz
wigu....11
Podnoszenia i zamocowanie ładunków..........13
Podnoszenie blach......................................................15
Używanie uchwytów stosowanych do
podnoszenia....................................................................17
Podnoszenie elementów..........................................19
Dz
wigi sterowane drogÄ… radiowÄ….......................23
Kontrola urządzeń dz
wignicowych
Rok Kod Kolorowy
Przed użyciem urządzeń dz
wignicowych
oraz oprzyrządowań, upewnij się, że ich stan
techniczny zapewnia bezpiecznÄ… realizacjÄ™
pracy, posiada wszystkiewymagane i ważne
atesty, w tym potwierdzajÄ…ce przeprowadzenie
okresowych badań kontrolnych, a elementy
mogące stwarzać zagrożenie są oznakowane
zgodnie z zasadami bezpieczeństwa. Wymaga-
ne jest również umieszczanie na urządzeniach
oraz oprzyrządowaniach wielkości ich
dopuszczalnego obciążenia roboczego (DOR).
Nie wolno przeciążać oprzyrządowań, ani
wykorzystywać ich niezgodnie z przeznacze-
niem. Nadmierne obciążenie może powodować
ich niewidoczne uszkodzenia, które mogą
póz
niej być przyczyną wypadku.
3
W przypadku stwierdzenia nadmiernego
obciążenia lub jakichkolwiek uszkodzenia po-
informuj o tym bezpośredniego przełożonego.
Nie uruchamiaj urzÄ…dzenia, do czasu przepro-
wadzenia jego kontroli.
Podczas pracy urzÄ…dzenia w niskich tempera-
turach (w warunkach zimowych) unikaj maksy-
malnego obciążenia oprzyrządowań. W niskich
temperaturach, stal staje siÄ™ bardziej krucha
i łamliwa, niż w temperaturach normalnych.
Niskie temperatury mogą powodować wzrost
ryzyka zniszczenia lub uszkodzenia wykorzys-
tywanego sprzętu.
Nie używaj oprzyrządowań, jeżeli wykazują one
ślady zużycia lub uszkodzenia, lub nie zostały
poddane okresowym badaniom kontrolnym.
Zwróć je i poinformuj o tym fakcie
bezpośredniego przełożonego. Nie
poinformowanie pracowników nadzoru o
stwierdzonych nieprawidłowościach jest
zachowaniem nieodpowiedzialnym.
Uszkodzone liny należy przeciąć i wyrzucić do
śmieci.
4
Ogólne wymagania dotyczące
transportu dz
wignicowego
ObowiÄ…zkiem operatora dz
wignicy jest
sprawdzenie, czy podtorze (skrajnia) i teren
pracy dz
wignicy sÄ… wolne od jakichkolwiek
przeszkód, w tym osób postronnych, jeżeli
operacja podnoszenia tego wymaga.
Do realizacji operacji transportu
dz
wignicowego mogą być wykorzystywane
tylko oprzyrządowania, które zostały dobrane
odpowiednio do masy i kształtu transporto-
wanych ładunków. Absolutnie zabrania się
przenoszenia ludzi na haku, uchwytach lub
przenoszonym ciężarze.
Dz
wignice przeznaczone do transportu ludzi
sÄ… specjalnie do tego celu zaprojektowane,
spełniają określone wymagania związane
z podnoszeniem ludzi oraz sÄ… odpowiednio
oznakowane. Do podnoszenia ludzi wykorzystuj
tylko właściwie oznakowane dz
wignice.
Nie rozpoczynaj operacji transportu
dz
wignicowego, w przypadku wątpliwości
zwiÄ…zanych z eksploatacjÄ… dz
wignicy oraz
możliwością realizacji wszystkich etapów
procesu.
Proces transportu dz
wignicowego winien być
nadzorowany przez wyznaczonego pracowni-
ka, z którym należy uzgodnić każdą operację
transportu. Pomiędzy operatorem dz
wignicy,
5
a pracownikiem nadzorującym musi być
zapewniona skuteczna łączność. Odpowied-
zialny za organizowanie podnoszeń dyspo-
nuje radiotelefonem umożliwiającym kiero-
wanie pracami dz
wignicowymi. Należy z nim
uzgadniać wszystkie sprawy związane z pod-
noszeniami.
Podnoszeniem elementów na terenie stoczni
zajmuje siÄ™ odpowiednia grupa robocza
odpowiedzialna za takie podnoszenia.
Nie używaj zdalnie sterowanych dz
wignic,
jeżeli nie posiadasz odpowiednich kwalifikacji i
uprawnień do ich obsługi. Poproś
przełożonego o zapewnienie odpowied-
niego przeszkolenia w celu ich uzyskania.
Jeżeli istnieje specjalny tryb postępowania
w zakresie prowadzenia transportu
dz
wignicowego, należy go przestrzegać.
IstniejÄ… specjalne instrukcje dotyczÄ…ce trans-
portu dużych elementów konstrukcyjnych,
takich jak sekcje, moduły czy części maszyn.
Obejmują one szczegółowy tryb postępowania
podczas realizacji operacji transportu oraz
wskazujÄ… osoby odpowiedzialne w tym
zakresie.
Podczas mocowania zawiesi, łańcuchów,
uchwytów, itp. zawsze pamiętaj o środku
ciężkości ładunku. Jeżeli używasz kilku zawiesi
lub łańcuchów upewnij się, że są one nałożone
6
prawidłowo i ładunek utrzymywany jest w
stanie równowagi. Po uniesieniu ładunku na
wysokość 0,5 m zatrzymaj operację i sprawdz

mocowanie ładunku i jego równowagę.
Śnieg, śnieg z deszczem, deszcz, lód powodują,
że blachy i rury stają się śliskie. Należy
wówczas stosować uchwyty zabezpieczające
ładunek przed wysunięciem się.
Nie należy przenosić ciężarów nad ludz
mi
lub stanowiskami pracy, a jeżeli na drodze
transportowanego Å‚adunku znajdujÄ… siÄ™ bÄ…dz

pracują ludzie należy dawać sygnały ost-
rzegawcze. Jeżeli jest to niezbędne należy
wyznaczyć i wygrodzić strefę zagrożenia oraz
zapewnić jej nadzór. Zabrania się pozosta-
wiania zawieszonego Å‚adunku. Stanowi to
zagrożnie dla przemieszczających się pod nim
pracowników.
Operacja transportu jest zakończona w
momencie usadowienia Å‚adunku na miejscu
przeznaczenia, w sposób niezagrażający
jego upadkowi bÄ…dz
przewróceniu.
Wykorzystuj podnośniki lub wózki widłowe do
przemieszczania palet towarowych. Zamocuj
ładunek ostrożnie lub użyj podnośnika z
paletą podczas transportu na duże wysokości.
Nawet w przypadku korzystania z palety
należy zabezpieczyć drobne elementy przed
wypadnięciem.
7
Zamocowania
Zawsze zakręcaj całkowicie szakle. Używaj
tylko szakli, które zostały opisane wartością
DOR (dopuszczalne obciążenie robocze)
lub MDO (maksymalne dopuszczalne
obciążenie). Usuń szakle, które wykazują
jakiekolwiek ślady zużycia, są wygięte lub
w inny sposób uszkodzone. Ze względów
bezpieczeństwa szakle ze śrubami i
nakrętkami powinny być używane z
metalowymi zawleczkami.
Wkręć ogniwo, tak aby dotykało powierzchni.
Nie obciążaj go w kierunku otworu (nie
dotyczy skośnego obciążania). Zamocuj
oprzyrzÄ…dowanie do ogniwa szakli. Stosuj
tylko atestowane (oznakowane znakiem CE
oraz w sposób widoczny opisanewartością
dopuszczalnego obciążenia roboczego)
ogniwa do operacji podnoszenia.
8
Upewnij się, że miejsca zacisku są
wystarczająco mocne podczas zaciskania pętli
na przedmiotach, które chcesz podnieść. Z
wyprzedzeniem pomyśl o kierunku nacisku i
zgodnie z nim zaciśnij pętlę.
Podczas transportu dz
wignicowego ładunków
o ostrych krawędziach należy stosować
podkładki drewniane, osłony krawędzi lub inne
zabezpieczenia, w celu ochrony zawiesi przed
potencjalnym uszkodzeniem.
9
Poniższe rysunki przedstawiają kilka
przykładów oprzyrządowań stwarzających
poważne zagrożenie. Stosowanie takiego
osprzętu jest zabronione. Uszkodzone
zawiesia należy wyzłomować, w celu uniknięcia
przypadkowego ich użycia. Uszkodzone
łańcuchy i uchwyty należy przekazać do
regeneracji.
10
Ręczne sygnały porozumiewawcze
w ruchu dz
wignic
Należy wyznaczyć pracownika, który poprzez
sygnalizację ręczną, przekazuje instrukcje
dotyczące wykonania określonych manewrów.
W celu uniknięcia pomyłek istotne jest
przestrzeganie poniższych zasad.
Sygnały porozumiewawcze w ruchu
dz
wignic zamieszczone są poniżej.
Sygnał powinien być przekazany precyzyjnie
i w sposób łatwy do zrozumienia.
Podczas przekazywania sygnałów
należy utrzymywać stały kontakt
wzrokowy z operatorem dz
wignicy.
Sygnały przekazywane są przez
jednego wyznaczonego pracownika.
Należy unikać prowadzenia
transportu dz
wignicowego
podczas silnego wiatru.
Przed rozpoczęciem transportu
dz
wignicowego upewnij siÄ™,
że warunki atmosferyczne są
odpowiednie do prowadzenia prac.
11
Uwaga początek Ostrożnie Ostrożnie
kierowania podnieść opuścić
do góry w dół
Opuścić Zatrzymanie
Podnieść
w dół działania
do góry
Kierunek Zatrzymać, Stop,
(ruchu) koniec ruchu zatrzymanie
w nagłym
przypadku
12
Podnoszenia i zamocowanie Å‚adunku
Przed każdą operacją podnoszenia należy:
-sprawdzić ciężar ładunku
i jego środek ciężkości
-wybrać odpowiednie do
transportowanego Å‚adunku
oprzyrzÄ…dowanie
-sprawdzić stan techniczny dz
wignicy
Sposób mocowania oprzyrządowania do haka:
Nieprawidłowo Prawidłowo
Nieprawidłowo: Zawiesie się przesuwa
i Å‚adunek siÄ™ przechyla
Prawidłowo: Umieść pętlę zawiesia w
gardzieli haka i sprawdz
czy
pozostaje on w miejscu
podczas operacji transportu.
13
Używaj trawersy o odpowiedniej długości
podczas podnoszenia i transportu dużych
płatów blach oraz stalowych elementów
konstrukcyjnych. Upewnij się, że trawersa ma
wystarczającą ilość punktów podwieszenia
transportowanego Å‚adunku. Punkty podwies-
zenia zapobiegajÄ… deformacji transportowa-
nego ładunku. Jeżeli instalujesz np. ściankę
działową, podtrzymuj ją przy pomocy
dz
wignicy do momentu odpowiedniego jej
zabezpieczenia przed upadkiem.
Zachowaj ostrożność podczas opuszczania
transportowanego Å‚adunku blachy, podczas
manewru może dojść do przedwczesnego
rozłączenia uchwytu transportowego od haka.
W zwiÄ…zku z istniejÄ…cym ryzykiem upadku
blachy, idz
za transportowanym Å‚adunkiem.
14
Podnoszenie blach
Do realizacji każdego transportu
dz
wignicowego wybierz bezpieczne i właściwe
oprzyrzÄ…dowanie.
Do podnoszenia niskiego
( przy pomocy tego
oprzyrządowania można
przenosić kilka blach tej
samej szerokości).
Do podnoszenia
niskiego i podnoszenia
pojedynczych blach.
Nie mocuj
oprzyrzÄ…dowania do
uchwytu przeznaczonego
do podnoszenia blach.
Używaj oprzyrządowania
z rozpórką do
podnoszenia blach.
15
Chwytak powinien być wystarczająco szeroki,
aby zabezpieczyć blachę przed zgięciem
lub ześlizgnięciem.
W celu określenia wagi blachy należy
wykorzystać poniższy wzór:
Blacha o wymiarach: 1m długości na 1m
szerokości ma ciężar 8 kg na każdy milimetr
grubości.
Na przykład: blacha o wymiarach 5m x 2m
x10mm waży 5 x 2 x 10 x 8 = 800 kg
16
Pamiętaj, aby podczas używania uchwytów
Podnosić tylko jedną blachę podczas
stosowania uchwytu.
Upewnić się, że rozstaw uchwytu jest
odpowiedni do grubości blachy.
Sprawdzić czy powierzchnie zaciskowe
uchwytu sÄ… niezniszczone oraz czy
powierzchnie te i punkty kontaktu nie sÄ…
zabrudzone bÄ…dz
pokryte lodem.
Przed operacją podnoszenia upewnić się,
że uchwyt pewnie utrzymuje ładunek, i jego
stopień dokręcenia jest właściwy.
Podczas wykorzystywania dwóch uchwytów
rozmieść je tak, aby znajdowały się w linii
podnoszenia ładunku. Skośne obciążenie
może być nie wyższe niż 10% ( =ukośnemu
przemieszczaniu / naprężeniu).
Podczas pionowego obracania Å‚adunku z
wykorzystaniem uchwytu śrubowego, powinien
być on zaciśnięty przed rozpoczęciem każdej
operacji transportu.
Uchwyty mogą być używane tylko przez
pracowników posiadających doświadczenie
w ich stosowaniu.
17
Różne typy uchwytów transportowych
Uchwyty
Uchwyty Uchwyty
ogólnego
śrubowe samozaciskowe
zastosowania
do blach
Uchwyt zaciskowy
do blach
Uchwyty wykorzystywane z krążkami łańcuchowymi:
Uchwytów samozaciskowych i hakowych
nie wolno używać do podnoszenia!
Uchwyty Uchwyty hakowe
samozaciskowe
18
Podnoszenie elementów
Podczas podnoszenia długich elementów
upewnij się, że ładunek nie wyślizgnie się.
Nie rozpoczynaj podnoszenia zanim nie
upewnisz się, że zamocowanie jest bezpieczne.
Podczas podnoszenia długich elementów
pamiętaj, aby zarówno podczas podnoszenia
jednej, jak i kilku w jednej wiÄ…zce:
Używać dwóch zawiesi
stalowych lub łańcuchów.
Upewnić się, że ładunek
znajduje siÄ™ w stanie
równowagi.
Owijać zawiesie dwu-
krotnie wokół ładunku
(podwójna pętla) w celu
mocniejszego zamoco-
wania Å‚adunku.
Stosować oprzyrządowanie, którego
długość nad ładunkiem, jest przynajmniej
taka sama jak odległość pomiędzy
punktami zawieszenia (zobacz rysunek).
19
olua liua
W
Roztaw
uchwycenia
Używając jednego
uchwytu wykonuj
tylko podnoszenie
na niską wysokość.
Jeżeli prowadzisz ładunek, trzymając go,
zawsze idz
za nim. Zalecane jest używanie
drążka lub linki do prowadzenia transportu.
Kiedy podnosisz krótkie
elementy przy użyciu jednego
zawiesia stosuj zacieśniającą
pętlę podwójną zapobiegającą
ześlizgnięciu.
Kiedy transportujesz pionowo długie rury
bez kołnierza, podnoś każdą rurę osobno.
Do mocowania używaj zawiesia dokładnie
zaciśniętego wokół rury. Możesz zapobiec
wyślizgnięciu się rury poprzez przyspawanie
do niej dodatkowych elementów lub
zamocowanie wsporników.
20
Wielkość obciążenia oprzyrządowania
uzależniona jest od kąta rozwarcia zawiesia
i wielkości średnicy podnoszonego elementu
w stosunku do średnicy zawiesia. Absolutnie
zabronione jest stosowanie kątów powyżej
60o.
KÄ…t odchylenia zawiesia jest mierzony w
sposób pokazany na rysunku. Obciążenie
zmniejsza siÄ™ wraz ze wzrostem rozwarcia
kÄ…ta.
Wielkość obciążenia zawiesia jest także
ograniczona przez średnicę jego załamania.
Obciążenie zawiesia owiniętego wokół
elementu, mającego grubość średnicy liny sta-
nowi tylko 50% wartości nominalnej.
21
Sprawdz
dopuszczalne obciążenie robocze
oprzyrządowania zanim zaczniesz go używać.
Miej na uwadze typ wykorzystywanego
oprzyrządowania (łańcuchy, liny stalowe,
uchwyty, pasy), ilość osprzętu, sposoby
mocowania oraz kÄ…t podnoszenia.
Dla różnego typu oprzyrządowań opracowano
tabele obciążeń, w których można sprawdzić
wartości dopuszczalnego obciążenia
roboczego.
Na przykład proste podnoszenie z użyciem
oprzyrządowania o obciążeniu 1000 kg.
Zastosuj węzeł zaciskowy gdy dopuszczalne
obciążenie robocze wynosi 0,8
dopuszczalnego obciążenia roboczego DOR,
np. 0,8 x 1000 kg = 800 kg.
22
Dz
wigi sterowane radiowo
Prawidłowy sposób
użytkowania
Dz
wigami sterowanymi
radiowo mogÄ…
posługiwać się tylko
takie osoby, które
zostały oddzielnie
odpowiednio do tego
przygotowane i na
ich kasku ochronnym
znajduje siÄ™ nalepka
upoważniającą do
posługiwania się
dz
wigiem.
23
Przed wykonaniem podnoszenia
Sprawdz
na oznaczeniach urzÄ…dzenia, czy
nadajnik napewno steruje tym dz
wigiem, którym
masz zamiar się posługiwać.
Sprawdz
, czy nadajnik znajduje siÄ™ w
odpowiednim stanie używalności i pasy do
jego podtrzymywania nie sÄ… uszkodzone.
Sterowanie może być wykonywane tylko
wtedy, kiedy urzÄ…dzenie jest przymocowane do
podtrzymujących go pasów.
Sprawdz
położenie głównego wyłącznika prądu,
abyś w razie potrzeby mógł wyłączyć dopływ
prÄ…du do urzÄ…dzenia.
Przed rozpoczęciem sterowania upewnij
siÄ™, czy nikt nie znajduje siÄ™ na dz
wigu lub w
obszarze zagrożenia. Urządzenie
uniemożliwiające wejście na dz
wig powinno być
zamknięte i tablica zabraniająca przebywanie
osobom postronnym umieszczona na swoim
miejscu.
Upewnij siÄ™ czy hak, Å‚adunek i dz
wig
mogą poruszać się bez przeszkód w czasie
podnoszenia.
Sprawdz
kierunki jazdy i odpowiadajÄ…ce im
symbole kierunkowe.
Przed rozpoczęciem pracy wykonaj próbę
działania urządzeń sterujących, hamulców,
wyłączników granicznych i zatrzymywania
alarmowego.
24
W czasie podnoszenia
W czasie posługiwania się dz
wigiem poruszaj siÄ™
lub stój w odpowiedniej odległości od ładunku
w taki sposób, aby widoczność obszaru
wykonywania pracy była jak najlepsza.
Nie wchodz
pod ładunek ani w obszar zagrożenia.
Podnoszenie Å‚adunku ponad ludz
mi jest
zabronione. Wykonaj alarm ostrzegajÄ…cy innych
przedwykonywanym podnoszeniem.
Uważaj na zderzenia z ograniczeniami
końcowymi.
Upewnij się co do trasy przejściowej abyś nie
potknÄ…Å‚ siÄ™ w czasie wykonywania sterowania.
Dbaj o porzÄ…dek otoczenia.
Jeżeli stracisz panowanie nad dz
wigiem, zdejmij
ręce z urządzeń sterujących i wtedy dz
wig siÄ™
zatrzyma. W razie potrzeby naciśnij przycisk
stop-zagrożenie.
Zachowaj ostrożność w obsłudze nadajnika.
W żadnym wypadku nie przekazuj nadajnika
osobie, która nie ma uprawnień do posługiwania
siÄ™ dz
wigiem sterowanym drogÄ… radiowÄ….
Po wykonaniu podnoszenia
Wciśnij przycisk stop-zagrożenie natychmiast
po zakończeniu posługiwania się dz
wigiem.
Nadajnik powinien być przechowywany w
miejscu niedostępnym dla osób niepowołanych.
A
adowanie akumulatorów nadajnika należy
wykonywać zgodnie z instrukcją.
Zawsze powiadom swojego kierownika robót o
zauważonych brakach lub usterkach, które mogą
przeszkodzić lub uniemożliwić posługiwanie się
dz
wigiem. Jeżeli wydarzy się coś nieoczeki-
wanego używanie dz
wigu należy natychmiast
przerwać. Przerwa w używaniu dz
wigu powinna
trwać aż do chwili, kiedy usterki powodujące
bezpośrednie zagrożenie zostaną usunięte.
www.vayla.fi www.vayla.org