Qi, Meridiany, Yin Yang i Teoria Pi ciu Elementów

Qi stanowi glówn osnow chi skiej medycyny. Jej dobre poznanie wymaga pelnego zrozumienia znaczenia poj cia qi. Medycyna
chi ska, w najwi kszym uproszczeniu, rozumie wszelkie dolegliwo ci, rany i bole ci jako blokady przeplywu qi, tudzie jej
nadmiar lub niedobór. Wi kszo ludzi, którzy slyszeli o qi, po prostu rozumie j jako „energi ”, „sil witaln ”, lub „sil yciow ”.
Slowo qi, tak jak je si u ywa w j zyku angielskim, jest terminem wyj tkowo pojemnym. To, co Anglosasi uwa aj za qi, Chi
czycy nazywaj qi, xue, wei, ying, shengjing lub jeszcze inaczej. Slowem qi angielszczyzna próbuje obj wszystkie te poj cia. W
pó nych latach 20-tych terminem tym okre lano wszystko co fizyczne i kosmologiczne. To niefortunne przypisywanie wielu
znacze jednemu poj ciu prowadzi do wielu nieporozumie czym naprawd jest qi, jak si zachowuje i jak jest mo liwe.

Qi jako „Energia życia”

W 1917 roku francuski konsul w Szanghaju powrócil do kraju po szesnastoletniej slu bie. Podczas pobytu w Chinach bardzo
interesowal si chi sk medycyn i poznal j w takim stopniu w jakim tylko byl w stanie. Po powrocie do Francji spopularyzowal
medycyn chi sk i w du ym stopniu wplyn l na jej przyswojenie przez kultur zachodni . Wielu ludzi podró owalo do Francji na
akupunktur ucha, szczególnie w celu wyleczenia z uzale nie od narkotyków.
Ten francuski konsul przetlumaczyl „qi” jako „energi ”, prawdopodobnie z „braku lepszego okre lenia”. Przetlumaczyl tak e jing
i jingluo jako „meridian”. Meridiany s w rzeczywisto ci naczyniami – cz ci swoistego ukladu naczyniowego. Ten uklad
naczyniowy jest powi zany z systemami kr enia i nerwowym. Pokrywa si on w ok. 80% z ich przebiegiem. Jednak e meridiany
nie s stalymi elementami anatomii, poniewa przemieszczaj si .
Qi jest nowym poj ciem dla zachodniego stylu my lenia. Dlatego nieszcz liwie si stalo, e zostalo przetlumaczone jako
„energia”, poj cie znane dla ludzi Zachodu. Jako nowa idea, qi powinno by zdefiniowane jako qi lub poprzez inne nowe poj cie.

Problemy z „Energi życia”

Energia ycia brzmi mistycznie, w stylu new age, jak co niewiarygodnego. Automatycznie wzbudza poczucie falszu i podwa a
wiarygodno medycyny chi skiej. Gdy ludzie slysz slowo „energia”, od razu my l o energii elektromagnetycznej. To naturalne,
poniewa jest to ten rodzaj energii, którego do wiadczamy na Ziemi i który dzi ki fizyce rozumiemy. Energia
elektromagnetyczna objawia si w postaci wszystkich znanych nam energii: wietlnej, cieplnej, elektrycznej, atomowej.
Tlumaczenie qi jako „energii ycia” zaprowadzilo naukowców i fizyków do poszukiwania qi jako wla nie energii
elektromagnetycznej. I j znale li!
Naukowe dowody obecno ci Qi
Odkryto, e gdy przylo ymy pr d do dowolnego miejsca na skórze, rozchodzi si on we wszystkich kierunkach. Je li przylo ymy
go w miejscu meridianu, lub jeszcze lepiej, w punkcie akupunkturowym, pr d biegnie wzdlu skóry po cie ce wyznaczanej przez
meridian. Odkryto równie , e w ka dym punkcie akupunkturowym wzdlu wi cego je meridianu, mo na zaobserwowa skoki nat
enia pr du. Tym sposobem mo na prze ledzi bieg wszystkich 12 meridianów i wyznaczy ich map na ciele czlowieka. Ta
technika pozwolila na stworzenia zminiaturyzowanych „wyszukiwaczy” punktów akupunktury, u ywanych do pomocy przy
nauczaniu akupunktury.
Dobrze, ale sk d wiemy, e nie oznaczamy po prostu impulsów elektrycznych pochodz cych z systemu nerwowego? W latach 50-
tych, zanim wprowadzono surowsze zakazy etyczne, francuski naukowiec wstrzykiwal ludziom w ramiona radioaktywne
znaczniki. Cz ci z badanych wstrzykiwano je w dowolne miejsca, cz ci w
punkt ródlowy Kanalu Jelita Grubego, LI 4 – „hoku”, czyli w miejsce pomi dzy palcem wskazuj cym a kciukiem. Wybrano ten
meridian, poniewa jest latwo dost pny i przybiera zygzakowaty ksztalt na trójgraniastym mi niu ramienia. Ci, którzy byli
nakluci w przypadkowym miejscu, mieli cie ki w ksztalcie malych okr glych powierzchni wokól punktu naklucia. Natomiast
nakluci w punkcie LI 4 mieli cie ki prowadz ce w gór ramienia, wzdlu zygzaku i przez kark. Wla nie obecno zygzaka
dowiodla, e znacznik nie zostal poprowadzony wzdlu ukladu kr enia lub innego systemu. Faktycznie, cie ka zostala
poprowadzona wzdlu Kanalu Jelita Grubego tak, jak to przedstawiano i opisywano w chi skich tekstach. Zwró my szczególn
uwag na kolorowe zdj cia przedstawiaj ce do wiadczenie z dwiema postaciami. Gdy znajduj si w odleglo ci dwóch stóp od
siebie, to nie tylko wchodz we wzajemn przestrze psychologiczn i osobist , ale tak e w przestrze qi. Znalem lekarza, który
zwykl mawia : „Uwa aj, je eli cz sto spacerujesz z on przyjaciela, niedlugo zostanie twoj on ”. Nasze qi l czy si z qi innych. Je
li kto wyj tkowo zdenerwowany wchodzi do pokoju, czuje si w atmosferze jak zmian . Czasem nie musimy spogl da , aby j
zauwa y . Albo gdy kto radosny wchodzi do pokoju, jego rado i optymizm szybko si nam udzielaj . Ludzie o du ym wei qi, qi
które tworzy barier ochronn wokól naszego ciala, cz sto posiadaj zwierz ta. Dzieci i zwierz ta s bardzo czule na qi.
W 1996 roku badania przeprowadzone w Centrum Bada nad Akupunktur i Elektro-Terapi w Tokio daly efekt w postaci pracy
naukowej pt. „Emisja wyj tkowo silnych pól magnetycznych z glowy do calego ciala towarzysz ca wschodnim praktykom
oddechowym”. Wschodnie praktyki oddechowe odnosz si tutaj do qigong, wicze nad przeplywem i budowaniem qi. Badacze
umie cili ludzi w ogromnym pier cieniu magnetycznym i mierzyli sil ich pól biomagnetycznych. Gdy poproszono ich o
wiczenie qigong, regularnie stwierdzano nat enie 0.013 tesli.
Podano nast puj ce warto ci:

Do wiadczeni wicz cy: 0.013 tesli

Szczególnie silny mistrz: 0,3 tesli

Pole magnetyczne Ziemi: 5X10

-5

tesli

Poziom ludzkiego uziemienia: taki jak Ziemi

Pole wytwarzane przez magnes lodówkowy: 0.01-0.035 tesli

Do wiadczeni wicz cy byli zdolni do tworzenia pól o okolo tej samej sile jak magnes lodówkowy. Jeden z mistrzów byl w stanie
wytworzy pole 10-30-tokrotnie silniejsze od magnesu lodówkowego! Wnioski z bada s nast puj ce: qigong stymuluje
wytwarzanie niezwykle du ych pól biomagnetycznych.
Tak wi c badacze byli w stanie znale qi... ale...
Nawet je li zbadamy qi na sposób elektromagnetyczny, fizyka nie potrafi wyja ni zachowania qi (je li tak by bylo, wszystko na
ziemi byloby qi, wielu ludzi w latach 20-tych zdawalo si w to wierzy ). Energia elektromagnetyczna nie plynie po kr tych cie
kach. Nie „porusza si ”, nie „kr y” wokól obiektów i nie przechodzi przez nie. Porusza si od stanu energii potencjalnej do stanu
energii kinetycznej, cieplnej lub wietlnej, do stanu ni szej energii potencjalnej.
Ale jak wspomnialem wcze niej mo liwe jest wykrycie qi w sposób elektromagnetyczny. Dlatego energia elektromagnetyczna
jest cz ci qi i znacznikiem jej obecno ci. Tak jak w chemii umieszczamy znacznik o zmiennym kolorze w celu wykrycia reakcji.
Lub gdy kto stoi za rogiem i widzimy jego cie to wiemy, e tam jest. Cie nie jest osob , ale znacznikiem obecno ci. Albo jak
wlo ymy kurczaka do pudelka, to wiemy, e tam jest dzi ki zapachowi. Ale zapach nie jest kurczakiem; tylko wskazuje, e
kurczak jest w rodku. W ten sam sposób, elektromagnetyczna cz qi pozwala nam na u ycie naszych technologii do wykrycia jej
obecno ci. Energia jest cz ci qi, ale qi NIE jest energi .

Analiza terminu/modelu „Energia ycia”

Jak wspomnieli my wcze niej, gdy slyszymy slowo „energia” automatycznie my limy o energii elektromagnetycznej, poniewa
tego rodzaju energii do wiadczamy na Ziemi. Ale istniej te energie innego rodaju

Dobrym przykladem jest ciemna energia. Ze studiów astronomicznych wiadomo, e wszech wiat si rozszerza. Wedlug zasad
fizyki grawitacji i elektromagnetyzmu, rozszerzanie to powinno zwalnia . Ale w latach 90-tych XX wieku astrofizycy zdumieli si
: odkryli, e w rzeczywisto ci rozszerzanie si wszech wiata przyspiesza. W celu wyja nienia tego zachowania, fizycy zaj li si
zjawiskami ciemnej materii i antygrawitacji. Czarne dziury wla nie s wypelnione ciemn energi i materi . To rodzaj
olbrzymiego skupienia masy i energii. wiatlo wkracza w t przestrze i nigdy nie wraca. Istnieje w kosmosie wiele obszarów o
niskiej energii potencjalnej, wi c dlaczego ta energia nie plynie do tych obszarów?
Dlatego e ciemn energi rz dz reguly zupelnie inne ni energi elektromagnetyczn – cz sto jest tak, e zachowuj si one w
sposób przeciwstawny. Wi c dlaczego oba te zjawiska nazywamy wspólnie „energi ”?
To po prostu sposób opisu czego niesubstancjalnego. Je li istniej ró nego rodzaju energie, nie ma powodu, aby my nie mogli
nazwa qi „energi ycia” i oczekiwa , e b dzie si zachowywa wedlug innych zasad, ró nych od zasad elektromagnetycznych. Je
li ciemna energia mo e si zachowywa inaczej, to dlaczego nie mo e energia ycia?

Czym jest qi?

Qi w j zyku chi skim doslownie oznacza „powietrze”. Odzwierciedla to bliski zwi zek pomi dzy naszym qi i oddechem. Mo emy
rozebra symbol, którym Chi czycy oznaczaj qi i pozna sens prawdziwego znaczenia tego slowa:
=

+

Chi ski znak „qi”

staro ytny znak „powietrza”

“ziarno” lub “po ywienie

Kilka tysi cy lat temu, powietrze zacz to opisywa znakiem pierwszym od lewej. Byl to efekt rozpoznania znaczenia powietrza
jako czynnika od ywczego i jako ródla qi. Powietrze to skladnik, którego najbardziej potrzebujemy do ycia; bez niego mo emy
prze y tylko kilka minut. Mo emy y tygodniami bez wody, jedzenia, witamin itp. Opieraj c si na sposobie zapisu slowa qi, mo
na je przetlumaczy jako „oddech ycia”. Ta definicja bardziej adekwatnie oddaje chi skie znaczenie terminu, b d c tylko
elementem wielu znacze zawartych w obszernym poj ciu angielskim.
Jako e ta obszerna wersja znaczenia qi jest szeroko u ywana, bezzasadnym jest próbowa rozbija je na oddzielne poj cia tak jak
s rozumiane w Chinach; wi kszo angielskiej literatury dotycz cej chi skiej medycyny stalaby si niezrozumiala. Zamiast tego
rozró nijmy dwa typy qi:
1)

Qi Uniwersalne: O tym rodzaju qi wspominamy, gdy rozwa amy takie zjawiska jak aura, czy Feng Shui. Jest ono we

wszystkim. Cala materia i energia zawieraj uniwersalne qi. Dzi ki Einsteinowi wiemy, e E=mc

2

, tzn. masa i energia to po prosu

dwa stany tego samego zjawiska. Mo emy my le o uniwersalnym qi glównie jak o energii elektromagnetycznej, ale nie do ko ca
opisuje to wszystkiego zwi zanego z tym rodzajem qi. Uniwersalne qi kr y na poziomie rodowiska.
2)

Qi ycia : W medycynie chi skiej, qi ycia jest tym, czym si zajmujemy, gdy diagnozujemy zdrowie i równowag

pacjenta. Od teraz, gdy mówimy o qi, to mamy na my li wla nie qi ycia. Je li jest co wa nego do zapami tania z tego wykladu ,
to powinno by to, e:

QI JEST ZASADĄ ŻYCIA

Je li yjesz, masz qi. Je li jeste martwy, nie masz. Je li jeste przedmiotem nieo ywionym, nigdy nie miale qi. W alopatycznej
medycynie zachodniej, trudno jest zdiagnozowa moment mierci. Lekarz musi próbowa reanimowa ofiar nawet, je li jej serce
nie bije i nie oddycha. Mo e mu si uda lub nie. Tylko lekarz mo e prawnie stwierdzi czy ofiara yje czy nie. W medycynie chi
skiej, moment mierci jest okre lany jako ten, gdy cale qi opu ci cialo. U osób w pi czce, wi kszo qi ulatuje. Kr y wtedy na kraw
dzi mierci, decyduj c czy ma umrze , czy y . Cz sto przywolujemy naszych bliskich w nadziei, e pomo e to im w podj ciu
decyzji.
Zasady ycia maj istotny wplyw na nasze zdrowie
Jest ich wiele, m.in.:
rozwój (wzrost) zu ycie wody
zu ycia tlenu (w przypadku tlenowców)
zu ycie energii: jedzenia, wiatla (czyli od ywianie)
ruch (nawet u ro lin, substancje s przenoszone z jednego miejsca do drugiego)
Co si dzieje, gdy zabraknie nam wody? Czujemy pragnienie, tracimy kondycj fizyczn , spada ci nienie krwi i ostatecznie
umieramy. Co si dzieje, gdy zbytnio nawodnimy cialo? Przez caly czas oddajemy mocz, tracimy równowag elektrolityczn , co
w konsekwencji prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia i mierci. Co si dzieje, gdy brakuje nam tlenu? Z trudno ci si
poruszamy i dzialamy. Mo emy chodzi , ale bieganie prowadzi do zadyszki: czujemy si chorzy. Je li mamy zbyt du e braki tlenu
– umieramy. Z du o tlenu powoduje cz ciowy wzrost ci nienia w plucach i spadek dwutlenku w gla. Nasze pluca nie otrzymuj
sygnalu
do wzi cia wdechu i przestajemy oddycha . Wysoki poziom tlenu we krwi powoduje zaburzenia poziomu pH i zatrzymanie
procesów metabolicznych. Nasze zdrowie si zalamuje i ostatecznie umieramy, Mo emy tak dalej i wzdlu listy zasad ycia – ka
dy nadmiar lub brak skutkuje pogorszeniem stanu zdrowia i mierci . Zasady ycia maj ogromny wplyw na nasze zdrowie. Ka de
zaburzenie równowagi jednej z zasad czyni nas niezdrowymi. Tak te qi ma równie ogromny wplyw na nasze zdrowie i mo emy
zaobserwowa dramatyczne czasem zmiany, gdy regulujemy nasze qi. Nierównowaga qi, jak oslabienie, nadmiar lub blokady jej
przeplywu maja negatywny wplyw na nasze zdrowie. Przywrócenie równowagi qi pomaga w przywróceniu nas do zdrowia.

Umysł, ciało, duch, qi

Na zachodzie zwykło si_ dzieli_ osob_ ludzk_ na kilka cz__ci; mówimy, _e składa si_ ona z ciała, umysłu i ducha (duszy). W
istocie powinni_my jeszcze uzupełni_ to wyliczenie o qi i mo_e jeszcze emocje. Tradycja chi_ska równie_ rozpoznaje te
elementy, ale nigdy nie redukuje jednostki do jednego z nich. Tradycja zachodnia Tradycja chi_ska

UMYSŁ CIAŁO = OSOBA DUCH QI
W my_l konwencjonalnej praktyki medycznej, gdy niedomagamy na umy_le, to zgłaszamy si_ dopsychologa; gdy cierpi ciało,
kierujemy swe kroki do lekarza ogólnego; gdy dusza – idziemy do ksi_dza lub kogo_ pełni_cego podobn_ rol_ w danej
kulturze. W Chinach, przy okazji ka_dej z dolegliwo_ci, zwracaj_ si_ opomoc po prostu do lekarza. Obecnie zauwa_alna jest
tendencja w zachodniej medycynie alopatycznej, do ponownego traktowania jednostki jako cało_ci, której wszystkie elementy
s_ ze sob_ powi_zane. Umysł, ciało i duch nie istniej_
niezale_nie.
UMYSŁ: Wyobra_my sobie udział w wy_cigu. Jeste_my na linii startowej. Ogromny tłum widzów krzyczy i dopinguje. S_dzia
wzywa zawodników do zaj_cia pozycji w blokach. Bierzesz gł_boki oddech, pochylasz si_, skupiasz si_ na przygotowaniu do
biegu. [Wyobra_asz sobie] Wystrzał! P_dzisz do mety. Gdyby podł_czy_ ci_ do biostymulatora, odkryliby_my, _e w
trakcie gł_bokiego pobudzenia wyobra_ni, t_tno i ci_nienie krwi nieznacznie podnosz_ si_. Gdy zaj_łe_ miejsce w bloku i
pobiegłe_, impulsy nerwowe zostały wysłane z mózgu do mi__ni. Niektóre z nich napi_ły si_ - nie na tyle jednak, aby_my mogli
zaobserwowa_ ruch. Jest to efekt powi_zania ciała i umysłu. Trenerzy olimpijczyków cz_sto wykorzystuj_ ten zwi_zek. W
istocie, aktualne standardy treningu lekkoatletów to 80% wizualizacji i 20% treningu fizycznego. (W Polsce wizualizacje z
powodzeniem stosuj_ trenerzy skoczków narciarskich, w

tym Adama Małysza – przyp. tłum.).
CIAŁO: Osoby, które do_wiadczyły tortur fizycznych, cz_sto cierpi_ z powodu zaburze_ psychicznych. Trac_ zmysły i staj_ si_
bezwolne. Torturowanie stosowano w celu złamania ducha niewolników, uczynienia ich uległymi i posłusznymi. Nie ka_dego
ducha dało si_ złama_, ale wiele tak. St_d wiedza o wzajemnym powi_zaniu ciała, umysłu i ducha. DUCH: Złama_ w kim_
ducha, to uczyni_ go niczym wydr__on_ skorup_. Nie oczekujmy, _e umysł takiej osoby b_dzie działał sprawnie. Jej ciało
stanie si_ apatyczne i bezwolne. Umysł, ciało i duch s_ ze sob_ powi_zane; dotyczy to równie_ qi. Ka_dej my_li towarzyszy
zwi_zana z ni_ reakcja ciała i ruch qi.

MY_L Ű REAKCJA CIAŁA Ű REAKCJA QI

Siła tego powi_zania została naukowo wykazana w wielu opracowaniach na temat pozareligijnych modlitw i praktyk
leczniczych oraz wpływu qi gong i innych terapii qi na zdrowie. Mo_na je odnale__ nastronach PUBMED lub WORLDCAT,
szukaj_c pod hasłami „qi”, „chi” lub „ki”.

Powszechny charakter Qi

Praktycznie ka_da ze znanych kultur na swój sposób rozpoznawała obecno__ qi. · Medycyna kultur orientalnych (qi, ki, prana) ·
Medycyna hawajska (huna) · Ka_da kultura z szamanami, uzdrowicielami, czarownikami lub kapłanami, którzy praktykowali
uzdrawianie b_d_ egzorcyzmy (Afryka i voodoo, rdzenni mieszka_cy obu Ameryk, staro_ytni Egipcjanie) · Celtowie
wyj_tkowo gł_boko rozumieli działanie qi, szczególnie qi uniwersalnej· Wikingowie potrafili kontrolowa_ kr__enie qi i
spowolni_ jej ubytek po otrzymaniu _miertelnej ranyInstynktownie, ka_dy z nas rozpoznaje i odkrywa obecno__ i przepływ qi
przez ciało. Je_li wyj_tkowo zdenerwowana osoba wejdzie do pokoju, wiemy o tym bez potrzeby spogl_dania. Zmianie ulega
„atmosfera” pomieszczenia. Dzieje si_ podobnie, gdy wchodz_ca osoba jest radosna lub smutna, lub grupa ludzi współdzieli
pewne emocje. Uczestniczeniu w pogrzebie towarzysz_ inne odczucia ni_ towarzyszeniu przy piel_gnacji niemowl_cia. Gdy
gubimy klucze, zazwyczaj chwytamy si_ za czoło i mówimy: „Zaraz, gdzie poło_yłem moje klucze?”. W tym momencie
zaczynamy u_ywa_ qi. Nosz_cy okulary cz_sto pocieraj_ grzbiet nosa, pobudzaj_ w ten sposób punkty le__ce na kanale
P_cherza moczowego – znane z odpowiedzialno_ci za popraw_ widzenia. Co si_ dzieje, gdy zostaniemy nagle uderzeni np.
kijem baseballowym w rami_? Krzyczymy „Ała”, łapiemy si_ za bolesne miejsce i pocieramy. Okrzykowi towarzyszy
gwałtowny wydech. Wykonuj_c wdech pobieramy qi [nieba] z otoczenia. Uderzenie powoduje zablokowanie kr__enia qi, co
skutkuje bólem. Wydech powoduje pobudzenie kr__enia qi, co zmniejsza ból. Pocieranie uderzonego miejsca przynosi podobny
skutek. Pomagamy qi pokona_ powstał_ blokad_, przez co ból łagodnieje. Gdy przestajemy – ból wraca. Niebawem, blokada
zostaje oczyszczona, ból mija lub zmniejsza si_ na tyle, _e mo_emy przesta_ masowa_.

Sk_d si_ bierze Qi?

Na ogół pobieramy qi wraz z po_ywieniem, gdy oddychamy oraz poprzez _rodowisko. W tradycji chi_skiej, człowiek
traktowany jest jak rodzaj ł_cznika (naczynia) pomi_dzy niebem a ziemi_. Ziemia dostarcza nam po_ywienia i wody. Zjedzony
pokarm prawie natychmiast jest wcielany jako qi kanału

oł_dka, która swoimi _cie_kami doprowadzana jest do

innych kanałów. W zasadzie woda i jedzenie maj_ charakter Yin wopozycji do powietrza, którego charakter jest Yang. Qi nieba,
pobierana z wdychanego powietrza, jest nam niezb_dna do prze_ycia. Wdychane powietrze jest wcielane jako qi kanału Płuc.
Statystyki mówi_, _e wi_kszo__ zgonów w szpitalach nast_puje ok. 5 rano, zaraz po tym, gdy skupienie qi przechodzi z kanału
Płuc do kanału Jelita Grubego. Pierwsz_ qi otrzymujemy od naszych rodziców w trakcie aktu pocz_cia. Nazywana jest ona
qdziedziczn_ (przodków). To co_ w rodzaju DNA dla qi; jest dziedziczona, niepowtarzalna od ka_dego z rodziców; determinuje
pewne charakterystyczne dla nas cechy: kształt ciała, preferencje _ywieniowe, naturaln_ _ywiołowo__, zdolno__ do realizacji
długoterminowych zada_. Jako _e ten rodzaj qi otrzymujemy od naszych rodziców, tak jak oni otrzymali j_ od swoich
przodków, wielcy mistrzowie i lekarze qi gong potrafi_ odczytywa_ histori_ rodziny analizuj_c dziedziczn_ qi. W trakcie
pocz_cia otrzymujemy troch_ wi_cej qi do naszych ojców, poniewa_ ich qi jest bardziejYang. Qi Yang jest bardzo istotna dla
rozwoju płodu, noworodka i niemowl_cia, z uwagi na jej siln_ moc ochrony przed infekcjami. Poniewa_ dziecko pozostaje z
matk_ przez cały okres ci__y i cz_sto długo potem, mniej Yin qi jest potrzebne podczas pocz_cia. M__czy_ni zwykle czuj_ si_
wyczerpani po uprawianiu seksu,poniewa_ w tym czasie trac_ du_o qi; ka_dy plemnik musi by_ napełniony pewn_ ilo_ci_ qi.
W ilo_ci nasienia wielko_ci lepka od pinezki mie_ci si_ ok. 10 milionów plemników, wi_c akt seksualny powoduje u
m__czyzndu__ utrat_ qi, czyni_c ich zm_czonymi. To zm_czenie, to po cz__ci mechanizm obronny, maj_cy chroni_ m__czyzn
przed utrat_ zbyt du_ej ilo__ qi.
12 kanałów organicznych
Qi porusza si_ po naszym ciele wzdłu_ dwunastu kanałów, wypełnia wszystkie komórki, przechodzi przez osiem Kanałów
(Naczy_) Nadzwyczajnych, na poziomie skóry kształtuje nasz_ warstw_ ochronn_ (wei chi). Kanały Nadzwyczajne w zasadzie
przenosz_ nasz_ qi przyrodzon_ i, z wyj_tkiem dwóch, nie posiadaj_ punktów akupunkturowych. Współdziel_ natomiast te
punkty z dwunastoma meridianami. Kanały te wykorzystywane s_ zwykle w przypadkach zagra_aj_cych _yciu oraz gdy
potrzebna jest szybka i silna reakcja. Poniewa_ przecinaj_ linie przebiegu wielu z dwunastu meridianów, słu__ tak_e do
szybkiego przesuwania qi pomi_dzy nimi, bez potrzeby prowadzenia przez cały obieg. Podczas pocz_cia, Yin qi naszych matek
ł_czy si_ z Yang qi ojców, daj_c pocz_tek naszej przyrodzonej, dziedzicznej qi. Zapłodniona komórka dzieli si_ na dwie, potem
cztery, nast_pnie osiem itd. a_ utworzy balon komórek zwany blastul_. Na tym etapie powstaj_ te_ naczynia nadzwyczajne. W
nast_pnym etapie wewn_trz balonika komórki zwijaj_ si_ przybieraj_c kształt tuby przebiegaj_cej wzdłu_ blastuli. Etap ów
nazywany jest gastrul_ i jest zacz_tkiem tworzenia si_ układu pokarmowo-trawiennego. U ludzi tworzy si_ on od odbytu doust.
Wtedy te_, podczas procesu gastrulacji, kształtuje si_ naszych dwana_cie meridianów. Zasadniczo qi kr__y w naszym ciele
wzdłu_ dwunastu meridianów: Płuc, Jelita grubego,

oł_dka, _ledziony, Serca, Jelita cienkiego, P_cherza moczowego, Nerek,

Osierdzia, Potrójnego ogrzewacza, P_cherzyka _ółciowego i W_troby. Chocia_ tradycyjna medycyna chi_ska rozpoznaje i
wykorzystuje dwana_cie kanałów, w rzeczywisto_ci ka_demu organowi ciała towarzyszy jaki_ kanał. Np. mózg powi_zany jest
z Naczyniem Zarz_dzaj_cym, jednym z Naczy_ Nadzwyczajnych. Wszystkiemu, co fizycznie obecne w naszym ciele, towarzyszy
jego przejaw qi.Organ, który u_ycza nazwy danemu kanałowi, po_ywia kanał i utrzymuje w nim silny przepływ qi. Usuni_cie
(amputacja) organu skutkuje osłabieniem lub zastojem przepływu qi. T_ ró_nic_ mo_na zniwelowa_ _wiczeniami
stymuluj_cymi dany kanał, nawet, je_eli fizycznie organu ju_ nie ma. Potrójny ogrzewacz cz_sto bywa przyczyn_
nieporozumie_, gdy_ zachodnia anatomia o takim nie wspomina. Niektórzy s_dz_, _e nie odnosi si_ on do _adnej konkretnej
cz__ci ciała. Inni lokalizuj_ go wpodwzgórzu. W rzeczywisto_ci odnosi si_ do jamy ciała i otrzewnej, surowiczej błony
wy_ciełaj_cej jam_ brzuszn_ i otaczaj_cej wn_trzno_ci. Ka_dy z meridianów przechodzi przez i od_ywia organ, od którego
przyj_ł nazw_. Przepływaj_ca przeze_ qi, wpływa nie tylko na skojarzone z nimi organy, ale i na cały organizm. Nale_y
pami_ta_, _e wszystko, co dotyczy _ycia nie tkwi w bezruchu, tak przynajmniej ujmuje to medycyna chi_ska; wszystko
znajduje si_ w ruchu, w dynamicznym d__eniu do równowagi. Nawet punkty akupunkturowe i kanałyprzemieszczaj_ si_ w
ciele. Qi, kr___c po dwunastu meridianach, zatrzymuje si_ w pojedynczym kanale na dwie godzinyMeridiany tworz_ w ciele
trzy obiegi: od piersi do dłoni, od dłoni do głowy, od głowy do stopy i od stopy do piersi. W cyklu dobowym, qi obiega ciało
trzykrotnie, zatrzymuj_c si_ w ka_dym z meridianów na dwiegodziny. Poni_sza tabela przedstawia rozkład przepływu qi przez
ciało. Ka_de dwa meridiany tworz_ pary typu Yin – Yang, np. Płuc i Jelita grubego,

oł_dka i _ledziony itd. Pora dnia Kanał

Yin czy Yang Przepływ

3 00 – 5 00 Płuca (Pł) Yin Od piersi do r_ki 5 00 – 7 00 Jelito grube (JG) Yang Od r_ki do głowy 7 00 – 9 00 _oł_dek (_) Yang
Od głowy do stopy 9 00 – 11 00 _ledziona(_) Yin Od stopy do piersi 11 00 – 13 00 Serce (S) Yin Od piersi do r_ki 13 00 – 15
00 Jelito cienkie (JC) Yang Od r_ki do głowy 15 00 – 17 00 P_cherz moczowy(PM) Yang Od głowy do stopy 17 00 – 19 00
Nerki (N) Yin Od stopy do piersi 19 00 – 21 00 Osierdzie (O) Yin Od piersi do r_ki 21 00 – 23 00 Potrójny ogrzewacz (PO)
Yang Od r_ki do głowy 23 00 – 1 00 P_cherzyk _ółciowy (P_) Yang Od głowy do stopy 1 00 – 3 00 W_troba Yin Od stopy do
piersi
Nast_pna tabela jest pomocna przy zapami_tywaniu lokalizacji meridianów.
Ka_dy z kanałów zaczyna si_ lub ko_czy od paznokcia, oprócz kanału Nerek. Pierwsza kolumna od
lewej wskazuje na punkt pocz_tkowy lub ko_cowy kanału. Kolumna na prawo od kolumny z nazwami kanałów
wskazuje numer palca rozpoczynaj_cego lub ko_cz_cego kanał. Kolumna pierwsza od prawej wskazuje czy jest
to palec dłoni czy stopy. I tak: 1. kolejno__ kanałów odpowiada kolejno_ci przepływu qi 2. ka_da z kolumn kanałów opisuje
jeden z cyklów obiegu qi 3. kanały s_ pogrupowane w odpowiednie pary Yin – Yang Koniec Pł Du_y S Mały O _rodkowy
Pocz_tek JG Drugi JC Mały PO Czwarty Dło_ Koniec _ Drugi PM Mały P_ Czwarty Pocz_tek _ Du_y N Spód stopy W Du_y
Stopa Karta dobowego kr__enia qi przez meridiany z elementami teorii Pi_ciu Przemian