Mitologia Germańska

ArturSzrejter

MITOLOGIA

GERMAŃSKA

Przedświt

Ilustracje:JarosławMusiał

ISBN83-85081-93-3

WydawnictwoPrzedświtALUjazdowskie16m.4900-478
Warszawatel.621-67-64

JesionYggdrasillnajpierwszyjestzdrzew,Skidbladnirzestatków,Odinz
Asów,Sleipnirzkoni,Bifrostzmostów,Bragizeskaldów,Habrok—z
jastrzębi,azpsów—Garm.

Grimnismal

tłum.A.Załuska-Strómberg

Spistreści

Wstęp..........................................................9

Wykazskrótów..................................................13

OPOWIEŚCIOBOGACH

I.Genesis

Otym,jakpowstałświat......................................19

Otym,jakświatwygląda......................................23

1.AsgardiWanaheim.....................................23

2.Alfheim..............................................25

3.Midgard..............................................25

4.Utgard...............................................26

5.Svartalfheim..........................................26

6.Niflheim.............................................27

7.JesionYggdrasill.......................................28

Otym,jakczasjestpodzielony.................................29

Otym,ilujestbogów.........................................30

II.Olbrzymy,bogowieikrasnoludy

OPOWIEŚCIZPRAWIEKÓWIERYZŁOTEJ

Opotopiewprawieku........................................37

Otym,jakAsowiezWanamiwalczyli............................38

OtrunkuSkaldamjód,czylioMiodzieSkaldów....................

TurniejDarów,czyliokunszciekrasnoludów........:.............49

Otym,jakOdynofiarowałsięsamemusobie......................54

ThjaziiSkadi,czylioolbrzymachzThrymheimu..................56

Otym,jakRigludzkośćpodzielił...............................61

Otym,jakThorMjóllniraodzyskiwał...........................63

OskarbieAndwariego,zwanymteżzłotemWólsungówlub

złotemGjukungów,czyliotym,jakklątwazabiławielu

dzielnychmężów............................................67

OkotleHymira.............................................71

Otym,jakThorsamotrzećwyprawiłsiędoUtgardu................78

OnowychmurachAsgardu,czylijakFreyęzamążwydawano........
84

OkamiennogłowymHrungnirze................................87

OuwięzieniuGrimnira.......................................90

OwilkuFenrirze.............................................94

Ojciecisyn:OdyniThor.....................................99

Loki......................................................100

Freya.....................................................102

Frigg.....................................................103

Gefjun....................................................103

Idunn....................................................104

Nójrd....................................................104

RAGNARÓK—LOSBOGÓW

Otym,jakOdynRindzdobywał...............................107

Otym,jakOdynwólwęwskrzesił..............................110

OBaldrzeiHódzie,zemścieWalegoiwyprawieHermoda..........112

OwyprawieSkirnira.........................................118

Otym,jakucztowanouAegiraiściganoLokiego.................121

OmądrymWafthrudnirze....................................124

Otym,jakświatsięskończył,czylioRagnaróku..................125

SŁOWNIKPOSTACIZNANYCHZMITOLOGIII
DEMONOLOGII

1.Bogowie................................................137

2.Potwory.................................................171

3.Ogólneinformacjeobogachiinnych

stworzeniachmitologiigermańskiej..........................175

4.Niektórestworzeniaznanezdemonologiigermańskiej...........183

ANEKSY

ANEKSI:BUDOWAŚWIATA

Rzutpionowyukładuświatów.................................195

MapaświatanapoziomieMidgardu............................196

ANEKSII:TABLICEGENEALOGICZNE

GenealogiaAsów...........................................197

Asowie,którzybędąpanowaćwGimlei..........................197

GenealogiaWanów..........................................198

GenealogiabogówuTacyta...................................198

GenealogiaIpokoleniaolbrzymów(przedpotopem)..............199

GenealogiaOlbrzymówOgniaorazpotomstwoLokiego............199

GenealogiaOlbrzymówWody.................................200

GenealogiaOlbrzymówWichruiBurzy.........................201

GenealogianiektórychOlbrzymówSkalnychiOszronionych........
202

Genealogiaolbrzymówonieznanympochodzeniu,których

potomkamibyłypółboskiebytyastralne.........................202

GenealogiakrasnoludówzeSvartalfheimu.......................203

Genealogialudzi...........................................203

Bibliografia...................................................205

Wstęp

Wszystkieznanehistoriiludyposiadały(lubposiadają)opowieściobogach,
demonach,potworachiherosach—mity,tworzącemitologię.Tłumaczyłaona
(oczywiście,niewsposóbhistoryczno-racjonalny,tylkoreligijno-magiczny)
porządekświata—jegostworzenie,rolębogów,miejsceczłowieka.Niektóre
mitologie,opisywanejużwstarożytności(jakgrecka,babilońskaczyegipska),
natrwałeweszłydokulturyświatowej,byłyteżjednakżetakie,którezanikły,
choćstworzonezostałyprzezludyzamieszkująceśrodekEuropy—naprzykład
Słowian.

Mitologiagermańskamiaławięcejszczęścia.Wprawdziepogaństwogermańskie
zostałowykrzewioneprzezchrześcijaństwotaksamojakpogaństwo
słowiańskie,jednakwodległejIslandiiznaleźlisięwśredniowieczu
wykształceniludzie,którzypostanowiliprzekazaćpotomnymdziedzictwo
przodków.Zapisaliwięcpogańskieopowieściobogachgermańskich.Tak
powstałyobieEddy:Starsza(Poetycka),zawierającaanonimowepieśnio
bogachibohaterach,orazMłodsza(Prozaiczna),napisanaproząprzez
najwybitniejszegoislandzkiegohistorykadobyśredniowiecza,Snorriego
Sturlusona(1179-1241),rozszerzającaniektórewątkimitologiczne,znanejużze
StarszejEddy.

Właśniegłównienatychdwóchksięgachprzyjdzienamsięoprzeć,opisując
mitologięgermańską.Oczywiściekażdaznichniesieinnąwartośćpoznawczą
—EddaStarsza(jaknaukowcypowszechnieprzyjmują)znaczniewiększą,gdyż
erudycyjnedziełoSturlusona,EddęMłodsząuważasięzanazbytpóźneizbyt
przesyconeuczonościąśredniowieczną,bywpełnioddawałopogańskiego
„ducha"poprzedniejepoki.

Trzecimpodstawowymźródłemjestnapisanaw98r.n.e.pracarzymskiego
historyka,Tacyta(ok.55-120r.n.e.),Germania(pełnytytułłacińskibrzmiDe
origineetsituGermanorum),opisującakontynentalneludygermańskie.
Znajdujesiętamteżkilkaustępówoichreligii.Wprawdzieodległośćwczasie
(Iw.n.e.—XIIIw.n.e.)iprzestrzeni(kontynent—Islandia)pomiędzy
GermaniąaEddamijestjest

duża,

aleudałosięznaleźćlicznepokrewieństwa,

łączącefakty,opisanewtychtrzechdziełach.

Istniejąteżinneźródła—pieśniśredniowiecznychskaldówskandynawskich,
wzmiankiwskandynawskichkronikachkrólewskich,pojedynczezapisyotreści
kultowejzterenuNiemiecczyAnglii,eposyobohaterachitd.,ależadne/.nich
niematakiegoznaczeniajakwymienionewcześniejtrzydzieła.

Mimodługichbadań,nieudałosięjednoznacznieustalić,jakbardzopowiązane
byływierzeniaGermanówkontynentalnychzeskandynawskimi(aprzecież90%
świadectwpisanychodnosisiędotychostatnich),jednakprzeważapogląd,żena
podstawieprzekazówSkandynawówmożnarekonstruowaćreligięwszystkich
Germanów.Tosprawia,żeopracowaniaopartenaEddachnazywasięreligią
czymitologiąGermanów.

CelemniniejszejksiążkiniebyłocałościoweomówieniereligiiGermanów,a
skupieniesięnamitologiiiskrótoweprzedstawieniedemonologii(patrz
omówienieróżnicypomiędzytymiterminaminakońcuwstępu).Autorzebrał,
spróbowałlogicznieposegregowaćiustawićw„chronologicznej"kolejności
mity,zapisaneprzedewszystkimwStarszejEddzie.Zadanietoniedokońca
zostałowypełnione,bowypełnionebyćniemogło,gdyżkażdamitologia
charakteryzujesiębrakiemwewnętrznejspójnościtreściibrakiemściśle
określonegonastępstwazdarzeń(jesttonieuniknione,gdyżmitologiebyły
tworzoneniewjednymczasieinieprzezjednegoczłowieka,awciągustuleci,
czynawettysiącleci,przezcałeludy,naprzykładGermanów,zamieszkujących
połowęEuropy).

AutorograniczyłsięprzytymdotakzwanychPieśniobogachzeStarszejEddy,
pomijającPieśniobohaterach,gdyżichopracowaniestanowimateriałna
odrębną,dużąksiążkę.Oczywiście,iznichzostaływyciągniętepotrzebne
informacje,aletylko,jeślityczyłymitologii.

Książkazostałapodzielonanadwieczęści.Wpartiipierwszejwsposób
narracyjnyopowiedzianomityobogachgermańskich,natomiastczęśćdruga
zostałaskonstruowananazasadziesłownikowej—omawiaposzczególnych
bogów,potwory,całe„rasy"mityczne(np.krasnoludy,walkirieitd.),azostała
wzbogaconakrótkimprzeglądemstworzeńznanychzdemonologiigermańskiej
(tutajjużwrównejmierzewziętopoduwagęSkandynawię,NiemcyiAnglię).
Mogąteżokazaćsięprzydatnetablicegenealogiczne,porządkującestosunki
pokrewieństwapomiędzybogamiiinnymistworzeniamiznanymizmitologii.

Autormanadzieję,żeksiążkata,wpełnipopularnaiprzystępna,rozbudziw
Czytelnikachzainteresowaniemitologiągermańskąizachęcidosięgnięciapo
opracowaniagłębiejtraktująceproblematykęreligiinaszychzachodnichi
północnychsąsiadów,wktórychodnalezieniumożedopomócbibliografia,
zamieszczonanakońcupracy.

Pierwszaczęśćopowieści,nazwana„Genesis",naszpikowanazostaładużą
ilościąnazwwłasnych,,aleniechCzytelnikniezniechęcasię,jeśliniebędzie
mógłichwszystkichspamiętać,bowiem„Genesis"toprzedstawieniebudowy
światamitówgermańskichorazskrótoweomówieniepostacibogów,więcduża
ilośćnazwiimionjesttamniezbędna.Dopieropotemzacznąsięwłaściwe
opowieścioprzygodachbogów,atesąjużznaczniełatwiejszewodbiorze.

Autorzrezygnowałzczęstostosowanejmetodytzw.interpretatioRomana,czyli
porównywaniabogów(wtymprzypadkugermańskich)zichodpowiednikami
grecko-rzymskimi.Decyzjatapowziętazostała,abvnieutrudniaćczytelnikowi
odbioru,szczególnie,żepodanoanalogiezpanteonówindyjskiegooraz
słowiańskiegoczybałtyjskiego(szczególnieprzynawiązaniachdoteoriijednego
znajwiększychreligioznawców,G.Dumezila—teoriętępokrótceomówionow
SłownikuprzyhaśleAlkowie}.Zbytdużoanalogii,czasemmerytorycznie
zbędnych,zaciemniłobytylkoogólnyobraz.

WieluCzytelników(nietylkonależącychdomłodegopokolenia)może
zastanowićpodobieństwonazwwłasnych,zdarzeń,anawetcałychwątkówdo
imionitreścinapotkanychwksiążkachnależącychdopopularnejodlat
odmianyfantastyki,zwanejfantasy.Irzeczywiście,podobieństwateniesą

przypadkowe—jużklasycyfantasy,pisarzetejmiarycoJ.R.R.Tolkien
(„WładcaPierścieni")czyUrsulaLeGuin(te-tralogia„Ziemiomorze"),tworząc
powieści,pełnymigarściamiczerpalizmitologiigermańskiej(opróczniej
korzystaliteżzceltyckiej,fińskiejiwieluinnych),zaludniającwymyślone
światyelfami,krasnoludamiczysmokami.Takżewbardzopopularnychgrach
roleplayinggames(międzyinnymiWarhammer,Dungeons&Dragons)
wykorzystujesięgroselementów,wprostnawiązującychdomitologii
germańskiej.Zdaniemautora,znalezieniewponiższejksiążcewątkówznanych
jużzliteraturypięknej,sprawiprzyjemnośćmiłośnikomfantasyiRPG,a
dodatkowąradośćmożeprzynieśćkonstatacja,zjakimmistrzostwemzostały
oneprzerobioneprzez,naprzykład,Tolkiena(notabene—profesora,specjalisty
odjęzyków,kulturyihistoriiludówdawnejEuropy).

Mitologia—zespółmitów(opowieściobogachibohaterachorazichczynach),
porządkującychwiedzęoświecie(wszechświecie)iustalającychpozycjęwnim
człowieka.

Religia—systemwierzeńiinstytucjikultowych(symboli,obrzędów,modlitw,
ofiariludzispecjalnieprzygotowanychdoichskładania),któregocelemjest
doprowadzeniedokontaktuczłowiekazbóstwemizapewnieniesobiejego
opieki.

Demonologia—zakreswierzeńwistotydemoniczne(zarównopozytywnie,jak
inegatywnienastawionedoczłowieka),któreotaczająsiedzibyludzkie,
mieszkającwlasach,wodach,powietrzuczynawetwobrębiesamego
gospodarstwa.Istotytedawałysięzjednywaćdrobnymiofiarami.

Wierzeniapogańskienajdłużejzachowałysięwłaśniewdemonologiiludowej,
choćzostałyznaczniezniekształconeprzeznalotwpływówchrześcijańskich.

lipiec1997ArturSzrejter

Wykazskrótów

Objaśnieniaskrótówużytychwtekście:

ang.—angielski

celt.—celtycki

duń.—duński

goc.—gocki

ie.—indoeuropejski

lit.—litewski

lać.—łaciński

łot.—łotewski

niem.—niemiecki

norw.—norweski

pdgerm.—południowogermański

p(ra)germ.—pragermariski

sang.—staroangielski

sanskr.—sanskryt

słranc.—starofrancuski

spol.—staropolski

sskand.—staroskandynawski

stgerm.—starogermański

st.-gór.-niem.—staro-górno-niemiecki

stisl.—staroislandzki

s/w.—szwedzki

śr.-gór.-niem.—średnio-górno-niemiecki

/nak*napoczątkuwyrazuoznacza,iżsłowotozrekonstruowanonapodstawieźródeł

filologicznych.

Skrótynazwutworówliterackich:

PieśnizaczerpniętezEddyFbetyckiej(polskietłumaczeniatytułówwgwersjiA.Załuskiej-Strómberg):
Alvis.—Alvisnuil(PieśńAlwisaWszechwiedzącego)

Allak.—Atlakvid'd(PieśńoAtlim)

Ali.engr.—Atlamdlengronlanzku(GrenlandzkapieśńoAtlim)

BrotafSigurd.—BrolafSigurdarkuidu(FragmentpieśnioSygurdzie)

Fafnis.—Fafnismdl(PieśńoFamirze)

Grirnn.—Gńmnismdl(Grimnirapieśń)

Grotl.—Groltasongr(PieśńomłynieGrottim)

G-udriin.il—GudrunarkvidaII.Enforna(PieśńoGudrunII.Dawna)

Hdrbard.—Hdrbardsljód(PieśńoHarbardzie)

Hamd.—Hamdismdl(PieśńoHatndir/e)

HńiKim.—Hdnamdl(PieśniNajwy/.s/ego)

HulgakvidaHjin:—HelgakindaHjórnardssonar(PieśńoHelgimsynuHjorwarda)

HelgakwtlaHand.l—HelgakyulaHundmgsbanaI(PieśńoHelgimy.abójcyHundingaI)

HelgakvidaHunil.11—HelgakindaHuiidingsharuiII(PieśńoHelgim/.abójcyHundin—

gali)

Hymis.—Hymiskvid'd(PieśńoHymir/.e)

Hyndlul.—Hyndluljód(PieśńHyndli)

Hyndlul.:Vnluspaenskamma—Hyndluljód:\vstawka,y.wana\'!>luspamskammii(Pieśń

Hyndli:

Wies/c/baWolwyKrótka)

Lokas.—Lokasenna(KłótniaLokiego)

Orldrun.gr.—Oddrunargrdtr(PłaczOddruny)

Regin.—Reginsmdl(PieśńoReginie)

Rigs.—Rigsthula(PieśńoRigu)

Sigrdnf.—Sigrdrifumdl(PieśńoSygrdrifie)

Sigurd.enskamma—Sigurdarkviilaenskamma(PieśńoSygurdziekrótka)

Skirnis.—Skirnismdl(WyprawaSkirnira)

Swipdag.—Svipdagsmdl(PieśńoSwipdagu)

Swipdag./FjoLwin.—Svipdagsmdl—drugaczęść,noszącapodtytułFjoLwinnmdl(Pieśnio
Swipdagu/PieśrioFjolswinnie)

Thrfm.—Thr}mskvida(PieśńoThrymie)

V(ifthr.—Ułfihrudmsmdl(PieśńoWafthrudnir/,e)

yeglam.—Veglamskvida(PieśńoWegtamie)

Vólu.nd.—V(>lundarkvida(PieśńoWólund/ie)

Vi>luspa-Wiluspa(Wies/.c/baWolwy)

C/,ęśćEddyProzaicznejSnorriegoSturlusona:

Gylfag.—Gylfagynning(Os/ustwoGylfego),w:TheProseEddaofSnorriSturluson.

Inneźródła:

DrugaPrzysięgaMersclmrska.

Owsius-Alfred—Chorogra/iaOrozjuszawanglosaskim,przekladziekrólaAlfreda,w:Źródła
skandynawskieianglosaskiedodziejówSłowiańszczyzny.

PawełDiakon:Hisl.Long.—PawełDiakon:HistoriaLongobardów,w:PawełDiakon:Historiarzymska.
HistoriaLongobardów.PieśnioErykuanonimowe.PieśńoHaakomeEyvindaSkaldaspillira.Pieśńo
Nibelungach.

Pieśńwalkmi—w:SagaoNjalumv..157.SagaoWólsungack—w:TheSagaojiheliilsungs.Saxo
Grarnrnaticus:GęstaDanorum(CzynyDuńczyków).lacyt,Germ.—Tacyt:Germania,w:'lacyt:Dziełat.II.
Ynglmgasaga(SagaroduYnglingów)—w:Heimskringla(KrągŚwiata).

Opowieściobogach

I.GENESIS

OTYM,JAKPOWSTAŁŚWIAT

(wg:Yóluspa3-6;9;l7-18;Vafthr.20-27;Alvis.l4;29;Grimn.40-41;Gylfag.4-9;
Orosius-Alfred1,1,1)

Napoczątkuniebyłoanibogów,aniolbrzymów,ani

ludzi.Światwyglądałzupełnieinaczejniżdziś,pusteprzestrzenieżyłydla
samychsiebie,niktniminierządził.

PółnocnągranicęObszarówzajmowałyszarganewiecznązamieciąpolalodowe,
żywiącesięzimnem,wypełzającymzpodziemnychprzestrzenimroźnego
Niflheimu,czarnejpustki,którąwprzyszłościmiałoopanowaćponurewładztwo
umarłych.

Dalekonapołudniugorzałprzeciwnyżywioł—wkrainiezwanej
Muspellheimembluzgałygniewemwulkany,zaśziemiępożerałniezaspokojony
ogień.Szalał,buchająctakimgorącem,żenawetskałymusiępoddawałyi
spływałyrzekamirozpalonejlawy.

Pośrodkuzaś,międzyNiflheimemaMuspellheimem,ziałaniezgłębiona
przepaśćGinnungagap(MagicznaOtchłań),dnajejniedosięg-nąłbywzrokiem
nawetbystrookiwypatrywacz.

Uśpieniestaregoświatatrwałotysiąceitysiącetysiącleci,ażwreszciewulkany
Muspellheimuwystrzeliłyniewidzianymwcześniejbogactwemognia.
Płomiennejęzoryposzybowałydaleko,daleko,byopaśćnazamarznięte
równinyPółnocy.Gigantycznachmuraparywzbiłasięwpowietrze,skłębiław
deszczowechmury,poczymlunęłaulewą.Padałotakprzezsetkilat,aż
wreszciewodawypełniłacałąGinnungagap.Takpowstałocean,któryotacza
naszświat.

Iwreszcienadszedłczas,byprzestrzeńporodziłapierwsząistotę.

Wodyoceanuwyłoniłyciałonajwiększegozolbrzymów,jakiegooglądałnasz
świat.Przerażałswymogromem:napółnocymrózsplatałmuwłosywsztywne
sople,zaśstopyskwierczały,przypiekaneogniamiMuspellheimu.Innizaś
twierdzą,żeolbrzymYmir(Podwójny,Bliźniaczy)narodziłsięzjadu,
wyciekającegozpierwszejrzeki,Eliwag(BurzliweFale),jazaśmyślę,że
Eliwagioceantymsamymbyły—orzecezaśopowiadająnasikrewniacy,
żyjącywgłębiląduinigdynieoglądającymorza.

OlbrzymYmirbezwładnieunosiłsięnapowierzchniwód.Niemógłruszyćręką
ninogą,brakowałomusił—niemiałpożywienia.

Wtedyzestopniałejgórylodowejpowstałapierwszakrowa,świętaAudumla
(ObfitaBezroga).UlitowałasięnadYmiremiwykarmiłagoswymmlekiem,aż
stałsięnatylesilny,byzrodzićpotomstwo.Znogiwyskoczyłmuolbrzym
Thrudgelmir(GłośnoRyczący)oSześciuGłowach,zaśpodpachąurósłdrugi
synicórka.ToodnichpochodzicałyródThursów(olbrzymów),itych
mieszkającychnaPółnocy,itychzMuspellheimu,itych,cowdarlisiędo
Midgardu.

AudumlaopuściłaYmira,bylizaćsłonylódPółnocy,ażwylizałazniego
następnegoolbrzyma,wielkiegoBuriego.Temuprzypisanazostałapotężnamoc
magiczna.StarszeThursyniechciałyprzyjąćBuriegodoswegogrona,anidać
muzażonężadnejzeswychcór,niepochodziłbowiemzichrodu.Dlatego,za
pomocązaklęcia,samstworzyłswegosyna

—Bura,apotemoddaliłsięz

naszegoświata.Niektórzyopowiadają,żenieodszedł,azasnąłitrwagdzieśna
mroźnejPółnocy.

Burdługostarałsięożonęspośródolbrzymów,aleciwciążodrzucalijego
konkury.PostanowiłzatemwziąćnaThursachpomstę.PorwałolbrzymkęBestię
ispłodziłzniątrzechsynów,pierwszychbogówzroduAsów:Odyna,Wilegoi
We.Trójcatamiałastaćsięnarzędziemjegozemsty.

Kiedysynowiedorośli,ojciecprzekazałimwłasnąmoc,przewyższającąnawet
siłyojcaolbrzymów,Ymira.Braciapostanowilitowykorzystaćistworzyć,na
przekórThursom,własnekrólestwo.

StanęlidowalkizYmirem—rozpoczęlipierwsząwojnę,jakąziemiawidziała.
Olbrzymyzestrachuzakrywałyoczyiuciekałynakrajświata,opuszczającojca.
Wreszcieprzebrzmiałyzaklęciamagiczneiokazałosię,żeYmirleżymartwy.
Trzejzwycięzcyrzucilisięnajegozwłokiirozszarpalijenaczęści.

Zciałastworzylilądstałyiumieściligonasamymśrodkuświata,oddzielającod
lodówPółnocyiogniPołudniapradawnymoceanem.LądtentonaszMidgard
(ŚrodkowaKraina).ZkościYmirastworzyligóry,zkrwimorza,zwłosówlasy,
zaśMidgardotoczylipalisadązjegorzęs.OceanowinadaliimięGarsecg,czyli
SzalejąceMorze.

UnieśliodartązeskóryczaszkęYmiraiumieścilinawysokościach

—takstałosięniebo.Zczaszkiwylałsięmózgiwkawałkachrozpłynąłpo
bezmiarzepowietrza—tosąchmury,szybująceponadnaszymigłowami.

Robotytejniedośćbyłotrzembraciom.Bymócliczyćczas,zawiesilina
nieboskłoniepojazdySłońcaiKsiężyca,zaśichwoźnicamiuczynilipotomstwo
olbrzymaMundilfóriego—SoiiManiego.Potemrozdarlizasłonęodwiecznej
Ciemnościnabiałąchustędniaiczarnypłaszcznocynoc,atezkoleipodzielili
naczęści,abyłatwiejokreślaćupływczasu.OjcemDaga,czyliDnia,był
olbrzymDelling,zaśrodzicemNott,czyliNocy—ThursNórwi(Nor).Bogowie
wyznaczyliteżdługośćrokui,abyskładałsięzpór,rozgraniczyligonaLatoi
Zimę.IchojcamibyłyolbrzymyWindswaliSwasud.

Itapracaniezadowoliłaniestrudzonychbraci.Powzięlizamiarzapełnienia
światastworzeniami,pragnęlibowiem,byktośichsłuchałioddawałcześć.

PierwszezjawiłysięAlfy.Niestanowiływszakżedziełazwycięskichbogów,
przybyłyponoćzdaleka,pobudowałynagrzbietachchmurświetlistyAlfheimi
wnimzamieszkały.Oddałysiębogompodopiekę

1odtądwiernieimsłużyły,

wspomagającwpotrzebie.

BogowiepostanowilizatemstworzyćistotynawzórAlfów.Użylijakobudulca
kościikrwiYmira,leczdziełookazałosięnietakznakomite,jakpierwowzór:
krasnoludywyglądałybrzydkoipokracznie,adotegobałysięświatła
słonecznego.BlaskSłońca,takmiłyAlfom,zamieniałkrasnoludywszary

kamień.Dlategoteżbogowiezamiejscepobytuwyznaczyliimpodziemny
Svartalfheim,PaństwoCiemnychAlfów,czyliSvartalfów,jakAsowienazwali
nieudanekopieduchówAlfheimu.Pierwszekrasnoludy,ModsogniriDurin,
ulepiłyzglinypobratymców,cizaś,niczymrobaki,rozpełzlisiępo
nieskończonychpodziemnychkorytarzachswejkrainy.Krasnoludytoplemię
niesforneikrnąbrne,częstoniesłuchającesiębogów,anawetwyrządzająceim
szkodę.Znanesąwszakżejakoniezrównanikowale,złotnicyibudowniczowie.

Pokrasnoludachprzyszłaporananas,ludzi.

WczasachtychOdynipozostalibraciadochowalisięjużpotomstwa,zaśdoich
gronadołączyłjedenzwładcówOgnistychOlbrzymów,potężnyLoki.

PewnegorazupoMidgardziepodróżowaliOdyn,jegobrat(choćsątacy,co
przecząwięzomichkrwi)HóniriLoki.Idącmorskimwybrzeżem,natknęlisię
narosnąceoboksiebiedwadrzewa—jesioniwiąz.Hónirprzeszedłoboknich
obojętnie,aleLokiprzystanąłirzekłdoOdyna:

—Braciekrwi(LokiiOdyn

przysięglisobiewiecznąprzyjaźń,umocnionąwspólnotąkrwi),zawszechciałeś,
byMidgardzamieszkiwałyistotynamposłuszne.Czyniebyłobydobre,
gdybyśmyztychdrzewstworzylinoweplemię?

—Tobybyłodobre—odparłOdyn.

Istałosię,żezjesionu(askr)powstałmężczyznaoimieniuAskr,zaś

2wiązu(embla,)—kobieta,Embla.Leżelijednaknieruchomo,licamieliblade,
bezśladużycia.PrzetoOdyntchnąłwnichmocoddychania,Hónirofiarowałim
duszę,zaśLoki—ciepłogorącejkrwi,apoliczkomrumieńce.

OdAskraiEmblipochodząwszyscyludzie,nawetnasiwrogowie,mówiący
innymjęzykiem.TakwłaśnieMidgardzapełniłsięsługamibogów.

Postworzeniuludzipowstałprzypływiodpływ,itowłaśniedziękidwojgu
ludzkimdzieciom.PewnejnocyMani-Księżycwyruszyłnaswąnocną
wędrówkęponiebieizeznacznejwysokościprzyglądałsięziemi.Dostrzegł
dwóchchłopców—HjukiegoiBila,niosącychwodęwdrewnianychwiadrach.
Zabrałichdoswojegowozu,bypodczasdrogiopowiadaćimciekawehistorie.

Anadranem,ponocypełnejlegend,okazałosię,żeanionbezdzieci,anione
bezniegoniemogąsięjużobyć.Aleprzecieżmusiaływrócićnaziemię,
dokończyćto,corozpoczęły.ManipoprosiłwięcNocopozwoleniezatrzymania
dzieci.Wzamianprzyrzekłdopilnować,byHjukiiBilnadalzajmowalisię
ziemskąwodą.Itak,conocHjukinapełniawoceanieswojewiadroiwtedy
następujeodpływ,akiedypóźniejBiljeopróżnia—przypływ.

Bogowieniemieligdziemieszkać,tułalisięniczymsforawilkówzimą,toteż
postanowiliznaleźćmiejscepodprzyszłydom.Napodniebnychbłoniach
wznieśliwarownyAsgard,siedzibępełnąpałaców,gdzieodbywałysięcónocne
zabawy.Otaczałygoprzestronnerówniny,zdatnedoćwiczeńbitewnych.
AsgardumieszczonojeszczewyżejniżAlfheim,cojestsłuszne,gdyżAlfowie
sątylkosługamibogów.

NaniebiosachtkwiteżzakotwiczonyWanaheim,ojczyznaboskichWanów,
drugiegorodunajwyższychistot.NiewiadomokiedyijakWanowiego
wznieśli,wieśćniesie,iżuczynilitowcześniej,niżAsowiepobudowaliAsgard.
Mówisię,żeWanówporodziłaboskaZiemiaiprzetistalisięopiekunami
naszychzasiewów.Pilnująteż,byśmyniepotracili;mocypłodzeniadzieci.Jak
byłowzaraniuczasów—czypierwsipoją-!wilisięAsowie,czyWanowie,nikt
niewie,wkażdymrazieWanowie;panowalinadniebiosamiwcześniejod
Asów.

Polatachokazałosię,żeludziesąśmiertelni—wszakniespożywają]boskich
JabłekMłodości—zaśichuwolnioneduszebłąkająsiępoMidgardzie,nie
mającsięgdziepodziać.OdynpostanowiłzatemprzyjmowaćdoswejWalhalli
poległychnapoluwalkiwojowników—potempodzieliłsięnimizpiękną
Freyą.Cozaśmiałosięstaćzpozostałymiduszami?Inatobogowieznaleźli
radę.OtóżgłębokopodziemiąpustkąstałNiflheim,mroźnaismutnakraina.
Tamteżzsyłaćpostanowionoduszeludzi,niemającychszczęścianiczymsię
wyróżnićpodczasziemskiegożycia.Powiadasię,żeZiemiazpoczątku
przekazałaNiflheimpodrządyolbrzymaMimira,potemjednakAsowieusunęli
gostamtądikrólowąNiflheimuustanowiliprzerażającąHel,córkęLokiego.

Takwłaśniepowstałświat,naszaAlda,złożonazdziewięciukrain.Adziś
wyglądaonatak,jakwyliczyćzarazzdołam.

WnajwyższychsferachniebiosdryfująpodczaszkąYmiraAsgardiWanaheim.
AsgardjestpołączonyzMidgardemtęczowymmostem,Bifrostem,jedynądrogą
międzyśmiertelnikamiabogami.Poddziedzinamibogówwisiświetlisty
Alfheim.Piętroniżejrozłożonajestpłaskaziemia,ajejśrodekzajmujeoblany
oceanemMidgard.ZaGar-secgiemnapołudniupłonieMuspellheim,świat
OgnistychOlbrzymów.NapółnocyistniejeJótunnheim,zaśnapółnocnym
wschodzie—Hrimthursheim.Obietekrainytrzaskająmrozem,aichziemie
skuwalód.ZimniejszyjestponoćHrimthursheim,niebezpowoduzatemjego
mieszkańcównazywasięHrimthursami—OszronionymiOlbrzymami.
WszystkiekrajeThursów,anawetterenyprzemocąprzeznichzajętew
Midgardzie,zwiemyoddawiendawnaUtgardem(ObszaremZewnętrznym).

WGarsecgupływająławiceryb,azanimiciągnążarłocznepotwory,ze
strasznymikrakenaminaczele.Jednaknajgroźniejszezestworzeńoceanu,
Jórmungand(WielkiKij),kryjesięwniedostępnychgłębinach.Zwiesięgoteż
Midgardsormem(WężemŚwiata),gdyżcałymswymogromnymcielskiemtkwi
wwodzie,opasującMidgard.Urósłtakbez-brzeżnie,żeobejmujeświatludzi,a
itakzdolnyjestugryźćwłasnyogon.

PodpłaskąziemiąhuczykowalskąrobotąSvartalfheim,skądprzekopanowiele
przejśćdoMidgardu.Jeszczeniżej,znacznieniżej,rozciągająsięciemne
równinyNiflheimu,krainyumarłych,gdzieniktnigdysięnieśmieje.Cojest
podnim,niewiadomo.Możepustka,amożeinnekrainy.

AbyAldasięnierozleciała,połączonazostałamocnympniemYggdrasilla
(DrzewaYgga,czyliStrasznego,czyliOdyna).Jedenzkorzenijesionuwyrasta
zNiflheimu,drugizHrimthursheimu,trzecizaśbierzepoczątekwAsgardzie.
Wieczniezielonakoronadrzewarozpościerasięnadkrainąbogów,dającjej
przyjemnycień.TakwłaśniepołączonesąwszystkiekrainyAldy,ajeślikiedyś
runieowapodpora,gwiazdyspadną,Słońcezgaśnie,zaśMidgardiUtgard
pogrążąsięwodmętachoceanu.

OTYM,JAKŚWIATWYGLĄDAAsgardi
Wanaheim

:Wluspa7;43;Yafihr.15-16;Grimn.4-30;44;Fafnis.15;Lokas.34-35;42.;

Gylfag.)

Naniedosięgłychwysokościach,nasamymniebie,podtrzymywanym

przezczterechkrasnoludów:Austriego,Westriego,NordriegoiSudriego,
rozłożonesądwiekrainyboskie,Asgard(GródAsów)iWanaheirn(Kraj
Wanów).Wanaheimjeststarszy,istniałnimprzybyliAso-wieinimwybudowali
AsgardnawschódodmurówWanaheimu.MimożeWanaheimwiekiemsię
szczyci,większośćbogówmieszkawAsgardzieikrajtenznamyznacznie
lepiej,niżstarożytnyWanaheim.

ZzieminaszejdostaćsiędoAsgardumożnajednąjedynądrogą,poprzez
tęczowymostBifrost(DrżącaŚcieżka),pilnowanyprzezbystrookiegoboga
Heimdalla.WprostzBifrostuwkraczasięnaprzestronną,bajeczniezieloną
równinęIdawall.NajejodległymskrajujdostrzecmożnamuryAsgardu.

ZpoczątkugródtenAsowiesłaboumocnili,dlategoteżWanowiezdobyligo
jednymwściekłymszturmem.Późniejwszakże,dlaochronyprzedThursami,
bogowiepostanowiliwznieśćpotężniejszemury.Zbudowałjezkamienia
pewienolbrzym,wzamianżądającFreyizajżonę,anadokładkęKsiężycai
Słońca.Bogowiezgodzilisięnatęcenę,aledziękisprytowiLokiegoisileThora
niemusieliwypełniaćwarunkówumowy.TakAsgardzostałumocniony.

WewnątrzmurówwznosząsięnajwspanialszebudowleAldy—pałaceniebian.
Prawiecałyboskiródzamieszkujeasgardzkikrąg,jedynieGullweigprzebywa
wWanaheimie,NjórdwNoatunienawybrzeżu,morskim,FreywAlfheimie,
AegiriRanwgłębinachoceanu,zaśHel'wNiflheimie.Wszyscyinnibogowie
zażywająwypoczynkuwluksusach;GroduAsów.NajwiększypałacAsgardu,
Bilskirnir,należydobogaThora,zaśzanajznakomiciejwzniesioneuchodzą
wszystkietrzydwory;bogaOdyna.SpośródnichpierwszymjestWalaskjalfo
niebotycznejwieżyHlidskjalf.Odyn,tronującnajejszczycie,sięgawzrokiemki
każdemuskrawkowiwszystkichdziewięciuświatów.

PonaddachamipałacówkołujewspaniałyjastrząbAsów—Habrok.j

Mimo,żeAsgardunosisięwprzestworzach,cojakiśczas,magicznym
sposobem,wyłaniająsięgranice,oddzielającegoodkrainolbrzymów:od
Muspellheimu—bórMyrkwid,zaśodJótunnheimu—nigdyniezamarzająca
rzekaIfing.

NajgrubszyzkorzeniYggrasillawyrastazAsgardu,anadboskimgrodem
górujekoronategojedynegowswymrodzajuDrzewa.Naniejsiedzijeleń
Eikthyrnir,azjegorogówskapujerosatakobfita,żezamieniasięwrzeki
Asgardu(niektóreznichtocząswewodyażdoMidgardu).Kochanką
EikthyrnirajestkozaHeidrun,dającazamiastmlekamiód,napójbogów.Innym
pożywieniemniebiansąJabłkaMłodości,rosnącetużprzymurachAsgardu,w
małymsadzie.Bogowiemusząsięnimiżywić,abyzachowaćmłodośći
nieśmiertelność—bezichcudownegodziałaniapodlegalibywładzyśmiercitak
samo,jakludzie.

Tylkotylewiadomooojczyźniebogów,resztajestzakrytaprzednaszymi
oczami.

Alfheim

(wg:Grimn.4-5;Gylfag.)

ZiemiaAlfówwznosisięwyżejniżnajwyższeszczyty,aleitakniesięga
niebiańskiegoAsgardu.Dryfujegdzieśpośrodku.

Żadenczłowiekaninawetpoległybohaternigdyniepostawiłtamstopy.Nie
wiemyzatemnicpewnegootejświetlistejkrainie.PonoćstoitampałacFreya
—synNjórdadostałAlfheimwewładanie,będącjeszczedziecięciemwkołysce
—alejakówdwórwyglądaiczyjestpodobnywspaniałymsiedzibomAsgardu
—żadnaopowieśćotymniewspomina.

Midgard

(wg:Yóluspa4;36;40;Gnmn.28;31;41;HelgakuidaHund.II,29)

Midgardzie,naszymŚrodkowymŚwiecie,opowiemniewiele.Znamygodobrze,

starczywięc,jeśliopiszęjegogranice.Wiadomowszystkim,żejestotoczonyze
wszechstronpłotemzrzęsYmira.Aletoniewszystko.

PozarzęsamiYmirafalujeoceanGarsecg.Odpółnocyniejestzbytszeroki,tak
żewydajesięrzeką.DlategoniektórzynazywajątamtąjegoczęśćrzekąSlid,
mroźną,pełnąmieczy,włóczniiinnychzapowiedziwiecznejwojny.Wypływa
onazotchłanipołożonegonadalekimwschodzieHrimthursheimu,bypołączyć
sięzwodamioceanu.Tam,gdzieudałojejsięwedrzećżarłocznymifalami
powodzinaziemieMidgardu,zatruwajejademiwyziewamiśmierci.Tak
wyglądagranicazJótunnheimem.

Odwschodu,opróczwódGarsecgu,pilnujenasprzedzachłannościąolbrzymów
ŻelaznyLasIsarnvidr.WłaśniewjegoponurychmrokachStaraGygurporodziła
Fenrirowiobastrasznewilki:SkóllaiHatiego.Takwyglądagranicaz
Hrimthursheimem.

NapołudniutylkoGarsecg,broninasodpłomieniOgnistychOlbrzymówz
Muspellheimu.

Zapytaciecojestnazachodzie?Garsecg.Acopozanim?Możejeszczejednoz
wejśćdoNiflheimu?

Może.Botojedyne,jakieznamy,znajdujesięnadalekiejpółnocy,zaś
wyznaczajekipiącekrwawąpianąpołączeniedwóchrzek—GjólliLeipt.
Tocząwspólnewodynajpierwprzezmroźnerówniny,potemwlewająsiędo
bezdennejjaskini,prowadzącejkuświatowiHel,gdziewsmutkutrwająsami
umarli.

Utgard

(wg:Yoluspa:36;37;40;42;50-52;Yafthr.15-16;30-31;Gnmn.11;31;Hy-\mis.
5;Lokas.42;Thrym.5;Harbard.prolog)

Utgardem,czyliZiemiąZewnętrzną,

nasiojcowienazwaliwszystkiejtrzykrainyzamieszkaneprzezolbrzymy:
północnyJótunnheim,wschód-1niHrimthursheimipołudniowyMuspellheim.
OichgranicachzMidgardemiAsgardemmówiłemjużwcześniej,sąwięcwam

znane.

Jótunnheimtoświatzimnailodu,zasiedlonyprzezplemięolbrzymów
Jótunnów.Podzielilionisweziemienawielekrólestw,anajbogatszeznich
przypadłyThrymowi,wsławionemukradzieżą!należącegodoThora
magicznegomłotabojowego,orazBrimirowizjOkólni,takzasobnemu,że
wzniósł«obiepałaczezłota.Kogutem!Jótunnheimu,piejącymcorano,jest
siedzącynawysokimdrzewiejciemnoczerwonyFjalar.

Wschodniląd,Hrimthursheim,zamieszkująHrimthursy,czyliOszronione
Olbrzymy.Zwanesątakzpowoduciągłychmrozów,panującychwich
ojczyźnie,mrozówjeszczedotkliwszychniżteznanez

Jótunnheimu.Przez

HrimthursheimtoczyjadswychwódmroźnaizłarzekaEliwag.Nawschódod
niejmieszkałongiśpotężnyThursHymir,ojciecbogaTyra.Wkrainie
OszronionychOlbrzymówtkwijeden!zkorzeniwielkiegodrzewaYggdrasill.

Muspellheim,widniejącynapołudniowymskrajuAldy,wciążgorzeje
wulkanicznymiogniami—dobrzesiętamczućmogątylkoPłomienne
Olbrzymy,władcyczerwonegożywiołu.Zichroduwywodzą!siębógognia,
Loki,atakżejegobrat,Byleist,jedenzwodzówMuspellheimu.Jednak
naczelnymkrólemcałejtejkrainypozostajeSurtj(Czarny),wielkiwrógbogów.
Temutomocarzowiloswyznaczyłdecydującąrolęwspektaklukońcaświata.

Svartalfheim

(wg:Yóluspa37;Alvis.3;Gylfag.)

Wtrzewiachziemi,pomiędzyMidgardema

czeluściamiNiflheimu,wykutezostałytuneleSvartalfheimu,KrainyCiemnych
Alfów,czylikrasnoludów.Oddanoimpokresczasówtęmrocznądziedzinę,aby
więcejnielękałysięświatłaSłońca.Zasiedliłyprzetoniezmierzonekorytarze,
zakładająckrólestwa,oświetlaneblaskiemzłotaikryształugórskiego.

Krasnoludyokazałysięznakomitymigórnikami,złotnikamiijubilerami,toteż
bogowiepodarowaliimpodziemnezłożametaliikamieniszlachetnych.Stądteż
każdeosiedletegomałegoluduzadymionejestoparami,wydobywającymisięz
piecówhutniczych,arozbrzmiewatamniemilknącyodgłoskucia.Najlepiejo
kunszciekrasnoludówmówiąopowieścioTurniejuDarówinaszyjniku
Brisingamen.

Skaldowieopowiadają,żenajniezwyklejszyzwykutychwskałachpałaców
SvartalfówzostałpobudowanynapolachNiduprzezkrólaSindriego,ateraz
należydojegopotomków.

Niflheim

(wg:Yóluspa38;39;43;44;47;Yegtam.2-3;5;6;Skirnis.31;35;Grimn.31;32;35;
Altńs.18;20;26;28;32;Swipdag.26;BelgakvidaHund.II,29;Gylfag.)

Ponurata

otchłańposiadakilkanazw.NiflheimjestnajstarsząznichioznaczaKrainę
Ciemności.MówisięnaniąteżGnip,czyliJaskinia.NazywasięjąrównieżHel
(azatemimieniemtamtejszejwładczyni),Niflhel(CiemnościHel)iGniphellir
(JaskiniaHel).

StamtądwyrastajedenzkorzeniYggdrasilla,gdyżDrzewotosięgaażdo
podziemnejkrainyumarłych,Niflheimu.Dostająsiętamduchywszystkich,nie
mającychszczęściapolecnapolubitwy,aprzetoniewywyższonychłaską
ucztowaniawpałacachOdynaiFreyi.WejściedoGniphellirznajdujesiępośród
lodówdalekiejPółnocy,azwiesięjeBramąTrupów.Zaniąpłynądwie
cuchnącerzekigraniczne,GjólliLeipt,aletylkonatejpierwszejwzniesiono
mostGjallarbru,pilnowanyprzezolbrzymkęModgud.OpróczniejbramHelu
strzegąwściekłypiesGarm—jegoponureujadanieobwieścipoczątek
Ragnaróku—orazobrzydliwy,trójgłowyolbrzymHrimgrimnir.

PrzykorzeniuYggdrasillaburzysięwodawstudniHwergelmir(Kipiący
Kocioł),doniejbowiemzlewasięrosazcałegoDrzewaizniejteżwypływają
wszystkierzekiświata.

NasamymdnieNiflheimutoczyfalestraszliwystrumień,awnimpodprąd
brodząkrzywoprzysiężcyiwilkołaki.Tamteżniebezpiecznywilkrozrywa
zwłokiludzkie,asmokNidhóggssieciałaumarłychibezskutkupodgryza
korzeńYggdrasilla.NakorzeniutymsiedziKogutNiflheimu—jestrudyjak
ogień.

WNiflheimieodnaleźćmożnadwapałace.Pierwszyniewiadomodokogo
należy,zaśwznosisięnaWybrzeżuTrupów.Wszystkiejegobramywychodzą
napółnoc,ścianysąpobudowanezciałwęży,aprzezdymnikwpadajądoniego
jadnienawiściicałezłoświata.

Drugipałac,Olund(Smutek),należydokrólowejNiflheimu,wiecznieponurej
Hel,otwarzyzżartejtrupimrozkładem.Wewnętrzutegodworu,nazłotej
podłodzestoizastawionystółHungr(Głód),nanimzaśleżynóżSultr
(Łaknienie).Whallipałacowej,nałożuKor(Letarg),zazasłonamiBlikande
Boli(LśniąceZłorzeczenia),spoczywaHel,ubranawsuknięzwanąMdłością.

TyletylkowiadomooNiflheimie,niemabowiemstamtąducieczki

—powrótdokrainyżywychnieudałsięnawetświetlanemuBaldrowi

—więcteżwieścioHelusąskąpe.

JesionYggdrasill

(wg:Yóluspa2;19;27;29;47;Gnmn.25;26;29;31-34;Hyndlul.47-48;Gylfag.)
Różniróżniepowiadająonazwachtegonajwiększegozdrzew,więcimy
powtórzymyimionkilka.Popierwsze:Yggdrasill,czyliDrzewoStrasznego,
czyliOdyna.Podrugie:Laerad.Potrzecie:Mimameid,czyliDrzewoMimira.
Poczwarte:Irminsul,czyliSłupIrmina,czyliHeimdalla.Widaćstąd,żeów
świętyjesionpowiązanyjestzlicznymibogami,lecztakpoprawdzietowielu
niebianchciałobybyćznimpowiązanych,gdyżbogowieiopowieścionich
przeminą,apamięćoYggdrasillupozostanienazawszeżywawpieśniach
skaldówisagachsagamadrów.

WedługjednychYggdrasillopierasięnatrzechkorzeniach,wyrastającychz
Niflheimu,HrimthursheimuiAsgardu,choćinnitwierdzą,żekorzenijest
dziewięć,akażdybierzepoczątekwinnymświecie.

JedentkwiuStudniUrd,przysiedzibieNorn.Innymabyćumieszczonyobok
ŹródłaMimira,wktórymukrytorógGjallarhorniokoOdyna.Przyjeszcze
innymbogowiecodziennieodbywająwieceisądy.

Korzeń,wyrastającyzNiflheimu,podgryzajązawzięciwrogowiebogów:smok
NidhóggorazpotomstwoprawężąGrafwitnira:Goin,Mo-in,Grabak,

Grafwóllund,OfniriSwafnir.Mimopróbpowalenia;jesionu,Yggdrasillstoi
mocno—nicniemożenaruszyćjednościświata.Pieńdrzewalśniodrosy,
opadającejwdolinyziemskieidającejglebieżyzność.

Mimameidtworzyszkieletświata:nanim,naróżnychwysokościach,tkwią
pozawieszanekrainy—odnajniższegoNiflheimuponajwyższyAsgard.
Yggdrasilltojednakżenietylkospoina,łączącawszystkieświaty—totakże
światsamwsobie,bogatyizamieszkanyprzezniezliczonestworzenia.Spośród
nichwymieniętylkonajsławniejsze.

NasamymszczyciejesionusiedzizłotykogutYithofnir,niemyptak_poraz
pierwszyzapiejedopieronapoczątkuRagnaróku.Obokmajestatycznie
spoczywawielkiorzeł,nagłowietrzymającwładcępogody,sokołaWedrfónira
(WyliniałegoodNiepogody).ObelgiiwyzwiskapomiędzyorłemaNidhóggiem
zNiflheimuprzenosiszybkonogawiewiórkaRatatosk(GryzącyZąb).Po
gałęziachdrzewabiegajątamizpowrotemczteryjelenie,żywiącesięmłodymi
pędamijesionu—Dain,Dwalin,DuneyriDyrathrór.Ichkuzyn,jeleń
Eikthryrnir(MającyDęboweKońceRogów),zamieszkujeYggdrasillna
wysokościAsgardu.Zjegorogówkapiewodawprostdopodziemnejstudni
Hwergelmir(KipiącyKocioł)wNiflheimie,azniejwpływadowszystkichrzek
Aldy.TeżnawysokościAsgarduzadomowiłasiękozaHeidrun.Podążazanią
krokwkrokcałestadokozłów,alenawetonewżadensposóbniemogąjej
seksualniezaspokoić.Heidrundajebogomieinherjarommleko,natychmiast
zamieniającesięwnajlepszymiódsycony.

CałytenwspaniałyświatDrzewaskończysięirunie,gdynadejdzieczas
Ragnaróku.NajpierwpieńYggdrasillazatrzęsiesię,apotem,podnaciskiem
nieszczęśćizła,złamie,pociągajączesobąwotchłaniewszystkieświaty,całą
Aldę.Alepamięćoświętymjesioniepozostanie,gdyżnigdyjużniewyrośnie
drugitakiogródcudów.

OTYM,JAKCZASJESTPODZIELONY

Czasżyciaświatazostałpodzielony.Ktoikiedytegodokonał,niewiadomo.
Niektórzytwierdzą,żenadwszystkim,nawetnadbogami,władzędzierży
niezmiennyLos,innizaświdząwtymwolęWszechmocnegonaWysokościach,
któryprzybędzie,kiedydopełnisięczas.Niemniewydawaćwerdykty,ktoma
rację.

EraI:WiekZłoty

Nastałonwrazzestworzeniemświataprzezbogów,niezakłóciłagoteżwojna
AsówzWanami,zakończonaprzecieżtrwałympokojem.Powzniesieniu
Asgarduniebianiebawilisię,urządzalizawodyiigrzyska,wykazywalisię
wiedzą,sprawnościąikunsztem.Wymyśliliwszelkierzemiosła,ioddawalisię
imzupodobaniem.Cieszylisięzblaskuzłotaidrogichkamieni.Tańczyliigrali
napierwszychinstrumentach.Ucztyniekończyłysięwrazześwitem,alewtedy
właśnieponownierozpoczynały.Śmiechniegasłnaasgardzkichrówninach.Ale
każdaradośćmaswójkres.ZkrajuJótunnówprzybyłytrzyślepestaruchy,
Norny.JednanazywałasięUrd,drugaSkuld,atrzeciaWerndandi.Wrazz
każdymichkrokiemdoAsgarduwsączałysięstrachizwątpienie,bowiem
Norny

okazałysięprządkamiLosu,tkałyPrzeznaczenie.Bogowiedowiedzieli

sięwtedy,żeichświatuzapisanyjestponurykres.Ipoczulicieńśmierci,choć
koniecwszystkiego—Ragnarók—miałnastąpićzalatwięcej,niżnajmędrszy
zniebianmógłsobiewyobrazić.

EraII:WiekUczt

Władcyświata,immocniejszyczulistrachprzedzbliżającąsiękatastrofą,tym
chętniejrzucalisięwwirzabaw.Nocamihalepałacówrozbrzmiewały
odgłosamiuczt,zaśwdzieńzastępybogów,Alfówieinherjarów
(pojedynkującychsię),czylipoległychludzkichwojowników,przygarniętych
przezOdynaiFreyę,ćwiczyłysprawnośćbojową.jWiedzianobowiem,że
koniecświataobjawisięwielkąbitwąpomiędzyisiłamiboskimiazastępami
Ciemności.JużniesłychaćbyłowAsgardzieciągłegoradosnegośmiechu.
Pobrzmiewaływnimnutygoryczy.

EraIII:ZmierzchBogów

Przyszedłwreszciedzień,niosącypewność,iżostatecznawalka,!Ragnarók
(PrzeznaczenieBogów),nadejdzieladarok,ladachwila.Znakiempoczątku
końcaokazałasięśmierćnajłagodniejszegozbogów,młodegoBaldra.Stałosię
tak,jakbySłońcezgasło.Nibyczaspłynąłtaksamo,nibyludzieibogowieżyli
jakdawniej,alekresstaregoświatazbliżałsięwielkimikrokami.

Imywłaśnieżyjemywtymponurymokresie,bojącsięnastępnegoporanka,
Ragnarókwisinadnaminiczymmaczuganajsilniejszegoz!olbrzymów.I
wiemy,żepewnegodniaSłońcezostaniepożarteprzez!wielkiegowilka,a
wojskaboskieiszeregiThursównatrąnasiebie,byłwyrżnąćsięwzajemnie.
TakibędziekoniecdawnejAldy.

EraIV:CzasNowegoAsgardu

JednakkilkubogówprzeżyjeRagnarók,powrócitakżeBaldr,bypa-jnowaćnad
odrodzonymświatem.Gimlea,NowyAsgard,zostaniewzniesionana
wypalonychruinach,władcyodbudująMidgard.Znów!rozrodzisięludzkość.
Nastanieeraszczęśliwości.ZakończyjąprzybycieNajwyższegoSędziego,
WszechwładnegonaWysokościach,Który]Sądzi.Wtedywszyscyoddadząsię
podJegoopiekę.

Dalszedziejeświatasązasłoniętedlaoczuludzkich.

OTYM,ILUJESTBOGÓW

Należywamwiedzieć,żeistniejądwagłówneszczepyniebian:
AsowieiWanowie,aleoprócznichgodnościboskiejdostąpiłokilku
olbrzymówiolbrzymek—cipostanowiliodstąpićswychbracii
związaćloszsiłamiAsgardu.

PierwszymzbogówjestOdyn(Szalony),sprawującynajwyższąwładzęwrazz
małżonką,Frigg,opiekunkąogniskadomowego.Ichdwajsynowie,świetlisty
BaldriślepyHód,nieszczęśliwibracia,obajprzebywająjużwkrainiezmarłych,
Niflheimie.

OdynposiadadziecinietylkozFrigg,takżeinneniewiastyobdarzyłygo
potomstwem,aniejesttobylejakiepotomstwo.ZanajstarszegouchodziThor,
panburzy,synJórd(Ziemi).Ponimnastępują:Bragi,największyzeskaldów;
OddWiecznyPodróżnik;MilczącyWidar;WaliMścicielBrataorazMeili.Są
tacy,cotwierdzą,iżlyrJednoręki,pansprawiedliwościiprawwojennych,to
takżesynOdyna,leczjamówię,iżjestonwiekiemconajmniejrównyOdynowi
iprzednimsprawowałnaczelnąwładzęwśródbogów.Pochodzizatemzrodu

Thursów,zkrwiHymira,azostałprzyjętywpoczetAsównazasadzie
braterstwakrwi.

InnymigodnymiczciAsamisąHónir,współojciecludzi;HermodPosłaniec
Bogów;Nanna,żonaBaldra;ForsetiSędzia,synBaldraiNanny;troskliwa
Sygin,połowicaLokiego;ZłotowłosaSif,żonaTho-ra,orazichdwajsilni
synowie—MagniiModi.

Równieznamienity,choćznaczniemniejliczny,jestródWanów.Wodzostwo
jegodzierżyopiekunludzimorza,dobrotliwyNjórd.OlbrzymkaSkadiurodziła
mubliźniaki,władcówurodzajuimiłości:FreyaiFreyę.Czczonąniegdyś,dziś
bowiemprzebywanawygnaniuwoddalonymWanaheimie,jestwładczynizłota
ibogactw,Gullweig.DziewicewspomagainnaWanirka,mądraGefjun.

Zkrainyolbrzymówwywodziswojepochodzenieresztabogów.Aegirijego
złośliważonaRanpanująnadodmętamimorskimi.Zawnukamająjasnego
Heimdalla,strażnikaAsgarduinauczycielaludzi.

PanemogniaiciepłajestzazdrośnikLoki,olbrzymozmiennejnaturze,raz
wspomagającyludziibogów,toznówimszkodzący.Boginiązostałatakżejego
córka,Hel,panimrocznegoNiflheimu,orazsyn,UliŁucznik,spłodzonyzżoną
Thora.

ZabogauchodziteżtajemniczyolbrzymMimir,odpoczątkuczasów
opowiadającysiępostronieAsów,przezcozostałzakładnikiemwWanaheimie
powojnieAsówzWanarni.Późniejnaraziłsiębogomiścięlimugłowę,nadali
jejjednakwieczneżycieipozwolilizachowaćmądrość,byOdynmógł
korzystaćzjejrad.

Istniejąjeszczeinnisynowieicórkibogów,ciwszakżenieposiadająaniwładzy,
anipozycjilubteżsązwykłymiludźmi,jakSkjóld,synOdyna,założyciel
sławnejduńskiejdynastiiSkjóldungów.

II.OLBRZYMY,

BOGOWIE

IKRASNOLUDY

OPOWIEŚCIZPRAWIEKÓWIERY
ZŁOTEJ

OPOTOPIEWPRAWIEKU

(wg:Yafthr.35;Gylfag.7)

Działosiętojeszczenimpowstaliludzie,nawetwcześniej,nimkrasnoludy
ujrzałynieskończonekorytarzeSvartalfheimu.TrzejsynowieBurawzięlisięza
tworzenieAldyzciałaYmira.Jegokrwiąpostanowilizalaćniskopołożone
połacieMidgardu,byutworzyćmorza.Cóżjednaksięstało?Posokawielkoluda
buchnęłazsiłąstuwulkanówirozlałasięszerokąfaląpocałymświecie.Ocean
wystąpiłzbrzegów,bypochłonąćkażdyskraweksuchegolądu.

Wowychczasachziemięzamieszkiwałyjedynieolbrzymy,pochodząceod
trojgapotomkówYmira.Itowłaśnieonezostaływytraconezalewemkrwi
własnegodziada.StądteżowewielkoludynazywasięPierwszymPokoleniem
Olbrzymów.Ztamtychczasówzachowałosiębardzomałoopowieści,toteż
znamytylkokilkaimionżyjącychwtedyThursów.Opróczdwóchsynówicórki
Ymira,przekazywspominająoBólthornieijegocórce,Bestii(porwanejprzez
Bura,matceOdyna,WilegoiWe)orazosynuThrudgelmira,Bergelmirze
(MruczącymjakNiedźwiedź)ijegonieznanejzimieniażonie.

Widzączbliżającąsięfalę,mądryBergelmirniepostąpiłjakresztajego
krewniaków,nieuciekałkugóromaniniechowałpojaskiniach.Wrazzżoną
wsiadłdoswegoludru,czylistatkuzbudowanegozszufladynamąkę,istanąłu
steru.Przezwielednifalemiotałyłodzią,ażzaniosłyjąkukrańcomświatai
osadziłynasamotnejskale.

Wodapoczęłaopadać,wkońcucofnęłasiędodawnychgranic,odsłaniając
zniszczonelądy.Bergelmirrozejrzałsiępookolicy—surowej,górzystej,ale
wprostwymarzonejdlaThursów—jejniedostępnegranieskuteczniebroniły
przedwodąigniewempotomkówBura.Postanowiłzająćtęziemię,apotem
przekazaćpotomkom.

OdBergelmiraijegożonypochodziDrugiePokolenieOlbrzymów.Thursy
rozeszłysiępocałymJótunnheimie,dotarłydoHrimthursheimu,potem
dopłynęłydoMuspellheimu,anawetwdarłysięwparumiejscachdoMidgardu.

Wszystkieziemie,gdziesięosiedliły,nazywamyUtgardem.

Odczasówpotopuolbrzymysąnieprzejednanymiwrogamibogów,ichwłaśnie,
całkiemsłusznie,obciążajączawygubienieswychkrewniakówzPierwszego
Pokolenia.Gdybyniepotop,całaziemiazamieszkanabybyłaprzez
wszechmocnewielkoludy.Atakmusząkryćsięprzedboskimiiludzkimi
czarami.

OTYM,JAKASOWIEZWANAMIWALCZYLI

(wg:Yóluspa21-24;Vafi.hr.38-39;Lokas.34)

Naniebiańskichbłoniachistniały

dwietwierdze:starszy,bogatszypotężniejszyWanaheimorazdopieroco
wzniesionyAsgard.WanowitkosymokiempatrzylinaAsów,widzącwnich
jedyniedzikichprzybyszów,zaśAsowiełakomiespozieraliwkierunkuwarowni
Wanów.Marzyliozawładnięciulegendarnymibogactwamistaregogrodu.

WkońcuOdynpostanowiłzebraćAsównawiecu,thingu.Kiedyzapełniłysię
wszystkiemiejscaWielkiegoZgromadzenia,władcaAsówzabrałgłos.

—Spójrzciekuzachodowi!Tamjaśniejewswejpyszetwierdzabogaczy.A
czyżmyjesteśmygorsi,byśmymusielicierpiećnaniedostatekzłotaidrogich
kamieni?Nie,niejesteśmygorsi!Tonamsięnależ;złotepierścienie,botomy
wznieśliśmyświatistworzyliśmyżyweistot)

KilkuzapalczywychAsów

poderwałosięzmiejscigorącopoparłOdyna.Szczególniegłośnokrzyczał
gorącogłowyThor,potrząsająckamiennąmaczugą(wowychczasachnie
posiadałjeszczeswegosławnegobojowegomłota).

TylkostatecznyTyrsiedziałcicho.Jakobógprzysiągisprawiedliwościnie
pochwalałzamierzeńOdyna,alewiedział,żesamniezdołaprzeciwstawićsię
walce.Dlategoteż,gdydoszłodogłosowania,ktopopierazerwaniepokoju,
wstałiopuściłkrągzgromadzeń.Niechciałprzykładaćrękidotakhaniebnego
czynu.

Wojnazostałapostanowiona.

Asowierozpaliliogniewkowalskichpiecach.Znalisięnaobróbekżelaza,
potrafiliwykuwaćznakomitąbroń,ustępującąjedynieorężowiwyrabianemuw

pracowniachSvartalfheimu.Przygotowaniadoatakucałkowiciepochłonęły
bogów.

OdynpróbowałzyskaćprzychylnośćAlfów,aleciwierniestalipostronie
Wanów,pamiętając,ilezawdzięczająopieceFreya.

WkońcuOdynwyprowadziłswojezastępyipowiódłkuWanahei|mówi.
Wanowieczekaliwpełniprzygotowani.Widzączbliżającegosięwroga,
otworzylibramyiwyszlinarówninę.

Obawojskastanęłynaprzeciwkosiebiewzwartychszeregach.Wojownicy
uderzaliwłóczniamiimieczamiotarcze.Najwięksisiłaczewy-biegalina
przedpoleipopisywalisięzręcznością.WkońcuOdyndałznakrzutemwłóczni
—Asowieruszyli.ChwilępotemNjórdskinął

głową—Wanowiepodążylinaprzeciwwroga.

Cotobyłzabój!Nigdywcześniej,aninigdypotem,ażdoczasówRagnaróku,
światniewidziałpodobnegomęstwa.Legendarnibohaterowiestawalitwarząw
twarz,cięlimieczami,kłuliwłóczniami.Toporybłyskaływsłońcu.

Równybójtrwałtrzydniitrzynoce,ażwreszcieczwartegorankaFreyprzeciął
swymmagicznymmieczemmaczugęThora.Widzącto,Asowiejęknęlize
strachuirzucilisiędoucieczki.RozwścieczonyNjórdniepowstrzymywał
swychwojowników.GonilinajeźdźcóważpodwałyAsgardu.Asowiezdążyli
schronićsięzanimiizawrzećbramy.

WanowiepodbacznymokiemmądregoNjórdazbudowaliogromnetarany.
Gotowe,grubejakpnietysiącletnichdębów,zakończoneszpicami,podciągnięto
podwałyAsgardu.Uderzyłyjednocześnie.Umocnieniasięzachwiały.Uderzono
drugiraz.Uderzonotrzeciraz.Murypokryłysięsieciąpęknięćirunęły,
odsłaniającprzedWanamidrogędozwycięstwa.

NjórdspostrzegłzgrupowanychprzedpałacemOdynaobrońców.Przeliczywszy
ich,zniezadowoleniemstwierdził,żesiłamidorównująWanom.Zamyśliłsię.
TymrazemAsowiebronilibywłasnejwarowni,więcwalczylibydoostatniego
tchu.Stratymogłybyokazaćsięogromne,Wanowiepotakiejbitwieokazaliby
sięzapewnezasłabi,byprzeciwstawićsięjakiemukolwieknowemuwrogowi,

chociażbyolbrzymom.Tylkozawarcietrwałegopokojumogłozatemprzynieść
korzyści.

Wanowiezpoczątkusprzeciwilisiędecyzjiswegowładcy,alegdyochłonęliz
podnieceniabitewnego,przyznalimurację.Trzebasłaćposłów.

NjórdprzekazałAsomswojepostanowienieiuprzedził,żenastępnegodnia
przyślejednegozWanównaukłady.Potemwycofałwojskonaszczytpobliskiej
góry,gdziekazałzałożyćobozowisko—jaknadłoniwidziałrozłożonąwdole
armięAsów.Takminęłanoc.

RankiemNjórdprzywołałprzedsweobliczeboginięGullweig,patronkę
bogactwa,przepięknąpaniąocielebłyszczącymniczymczystezłoto.

—Gullweig,krewniaczkomoja,niktspośródnasniematakiegodaru
przekonywaniajakty,wszakrozdajeszszczodrąrękąbogactwategoświata.Idź
zatemiprzekonajAsów,byzawarliwiecznypokój,jakiegonigdyniezniszczy
waśń.

—Słyszęcię,panie,isłucham—odparłaGullweig,alewzdrygnęłasięze
strachuprzeddzikościąAsów.Wiedziała,coczekananiąwobozie

wroga,

gdyż,jakkażdyzWanów,ionamogłakorzystaćzdarupatrzeniawprzyszłość.

Asowiejużzdalekadostrzegli,ktoprzychodziwposelstwie.Odynnatenwidok
takrzekłdoswychkrewniaków:

_GłupiWanowie!Samioddająnamwręceto,ocowalczyliśmy!Spójrzcie,to
Gullweig,ocielezżywegozłota!Uwięzimyjąizmusimydowyjawienia
tajemnicywiecznegobogactwa!

Jakpostanowił,takzrobili.SchwytaliGullweigiwzięlijąnaspytki.Bogini
jednakzewzgardąodpowiadałanagroźby,niemiałazamiaruzdradzićswych
sekretów.

OpórpięknejboginidoprowadziłSzalonegoOdynadowściekłości.Chwyciłza

włócznięiprzebiłciałoGullweig.Kiedycofnąłbroń,ranasięzasklepiła.To
samostałosięzadrugimitrzecimrazem.AsowieprzerazilisięmocyGullweig,
alechciwośćprzygłuszyłastrach.Postanowilizatempoddaćboginiętorturom
ognia.

Trzykrotniepodpalalinowestosy.Kiedyżywiołzamierał,Gullweigodradzała
sięwdawnejpostaci,taksamojaśniejącaiwspaniała.Ożywiałojąprzecież
złoto,aononicnietracinaurodzie,poddaneatakompłomieni.

DopierowtedyAsowiezrozumieli,żenicniewskórają.Izdjąłichlęk,zadrżeli
namyślokarze,jakąimprzyjdziezapłacićzatorturowaniewysłannikapokoju.
NawetOdynpojął,jakbardzogozaślepiłażądzabogactwa.

UwolniłGullweig,obdarowałjąhojnieiodesłałdoWanów,byza-niosławieść
oprzyjęciupokoju.

GdyGullweigopowiedziała,jakobeszlisięzniąAsowie,Njórdwpadłwgniew
izażądałzwołaniaogólnejradyAsówiWanów,abylmógłprzedstawićżądania
codogrzywny,jakiejdomagasięzawywo-łaniewojnyizakrzywdy
wyrządzoneGullweig.

Asowie,radzi-nieradzi,musieliprzystaćnazwołaniethingu.Bogowiespotkali
sięwpołowiedrogipomiędzyzastępamiwojskizasiedljnaprzeciwsiebie.
NjórdkazałAsomwybierać—albospotkaicłśmierć,albopodzieląsięwładzą
nadwybudowanąprzezsiebieoraznadistotamiżywymi.

KrewniacyOdynajakniepysznimusielizgodzićsięnatwardewalrunki.Njórd
dostałwposiadaniewybrzeżamorskieorazpowierzonemuwładzęnad
żeglarzamiiinnymiludźmiżyjącymizmorza.FreyFreyastalisięopiekunami
żyznościziem,płodnościludziiichtrzód,orazstrażnikamitakbardzoprzez
nichupragnionegopokoju.DodatkowoFreyamiaładostawaćpołowę
bohaterskichwojowników,poległychnapoluwalki,codotądprzysługiwało
tylkoOdynowi,zaśFreyotrzymałpotwierdzenieswejwładzynadAlfheimem.
Gullweignadalpozostałapaniąbogactw,lecz,bynigdywięcejniewzbudziła
pożądaniaswymzłotymciałem,musiałapowrócićdoWanaheimuitamna
zawszepozostać.

Abyzaśpokójokazałsiętrwały,stronywymieniłyhonorowychzakładników.
AsowieoddaliwręceWanówmądregoMimiraiwspółtwórcęludzkości,
Hónira.ZaśwAsgardzieosiedlilisięNjórd,FreyiFreya.Tenpierwszypo
pewnymczasieprzeniósłsiędonowowzniesionegopałacuNoatunnawybrzeżu
morskim,zaśtużprzedRagnarókiempowrócidorodzinnegoWanaheimu.Freya
nazawszewybrałaAsgard,Freynatomiastwpóźniejszychczasachosiedliłsięw
swejdomenie—Alfheimie.

Potemwyprawionowspólnąucztę.Przedwychyleniempucharuprzymierza,dla
przypieczętowaniapokoju,wszyscybogowiesplunęlidojednegokotłanaznak,
żezostająbraćmi.

TakzakończyłasięwojnaAsówzWanami.Odtądpomiędzytymiboskimi
plemionamipanujewiecznypokój.

OTRUNKUSKALDAMJÓD,CZYLIOMIODZIE
SKALDÓW

(wg:Havam.103-109;Gylfag.)

Podczaswielkiejuczty,kiedytoAsowiezawarliprzyjaźńzWanami,pogodzeni
bogowienaplulidojednegokotła,abyichlossplótłsiętaksamo,jakzmieszała
ślina.

Potemruszylidozabawy,zasiedlizastołamiizaczęlijeśćipić.Jakieżbyłoich
zdziwienie,gdycieczwkotlepoczęłabulgotaćiburzyćsię.Bogowiesamio
tymniewiedzieli,aletowłaśnieoni,łączącswąślinę,skupiliwjednymmiejscu
całąprzyrodzonąimmądrośćidoświadczenie.Mocąsamoistnegozaklęciaze
ślinypowstałanajmędrszaistotaświata—Kwasir,postawnymąż,znającysię
zarównonarzemiosłach,jakirolnictwie,naleczeniuchoróbinaich
sprowadzaniu,narzucaniuczarówinaprzeciwdziałaniuim.Bogowiepojęli,że
nieświadomiestworzylikogośpotężniejszegoodkażdegoznich,toteżwpadliw
strach.Okazałosięwszakże,iżKwasirjesttaksamołagodnyisprawiedliwy,jak
potężny.Zapragnąłnaszyćnaziemię,bynauczyćludziswychumiejętności,co
bogowieprzyjęlizulgą,pragnęlibowiemjaknajszybciejpozbyćsię

niebezpiecznegogościa.

Kwasirznalazłsięzatempośródludzi.Wszędzieprzyjmowanogozotwartymi
ramionami,aonpokazywałludziom,jakprzekuwaćżelazo,jaksplataćsznury,
jakoswajaćkonie,jakobsiewaćpola.LudziepodziwialiKwasiraniemniejniż
bogów.Sławanauczycielarozprzestrzeniałasięszybciejodwszędobylskiego
wiatru,każdawioskachciałagogościć.pogłoskiomądrościniebiańskiego
przybyszadotarłynawetdoSva-talfheimu.

Wjednymzkrańcówtejkrainyżyłodwóchkrasnoludów,FjałariGalar.Przed
latyzostaliwypędzeniprzezwłasnyród,gdyżodznaczalisięwyjątkowo
nieprzyjemnymcharakterem,posuwalisięnawetdokradzieżyioszustw.
Skazanoichzatemnaprzebywaniewjaskini,posiadającejwyjścietylkona
powierzchnięMidgardu,niepołączonejzaśzkrasnoludzkimikopalniami.

FjałariGalarusłyszelioKwasirzeipozazdrościlimumądrości.Siedzącw
jaskini,rozmyślali,jakimtorturomnależałobypoddaćtegosamozwańczego
nauczyciela,byukaraćgozazdradzenieludziomsztukikowalskiej,przekazanej
przezbogówtylkokrasnoludom.

Zdarzyłosiępewnegodnia,żewędrując,Kwasirprzechodziłobokjaskini
FjalaraiGalara.Wtemzciemnościgrotyrozległysięgłosyobukrasnoludów.

—Nauczycielu!Prosimy,przyjdźidonas,ioświećnasswąmądrością.
Jesteśmyjedyniekrasnoludami,niemożemywychodzićnazabójczeświatło
słońca,typrzetowejdźdonaszegoschronienia.

UfnyKwasirulitowałsięnadSvartalfamiiwstąpiłwmrokjaskini.Braciatylko
natoczekali.Rzucilisięnamędrcainaśmierćzatłuklikamieniami.Nanic
zdałasięwiedzaimocKwasira,znienackazaatakowany,szybkowyzionął
ducha.FjałariGalarusiedlinajegocieleizaczęłymyśleć,cobyteżdalej
zrobić.WkońcuGalarwpadłnapomysł,byutoczyćświeżejkrwiKwasirai
zmieszaćzmiodempitnym,przechowywanymprzeznichwwielkimkotle.
Możetakpowstałytrunekbędziejeszczelepszy,skorozawrzewsobiesłodyczi
mocmioduorazpotęgęmądrościKwasira.Takteżuczynili,ależebylizbyt
głupi,byskorzystaćzwłasnegodzieła,odstawilikociołwkątipojakimśczasie
zupełnieonimzapomnieli.

Takmijałydniimiesiące,ażwkońcuznudzonekrasnoludypostanowiły
zabawićsięczyimśkosztem.Nocamikrążyłypookolicy,wreszcienaofiarę
wybrałyolbrzymaGillinga.Zauważyły,żezwykłonwybieraćsiępozmrokuna
spacer,poczymsiadałnabrzegumorzaiwędkował.

Którejśnocyzjawiłysięnawybrzeżu,ciągnącłódź,izaprosiłyGillingana
wspólnymorskipołów.Olbrzymodmówił,nieumiałpływać,jednaktakdługo
nalegały,ażzdecydowałsięnarejs.Gdyjużwypłynę-li,FjałariGalarwybili
dziuręwdniełodziiucieklinabrzeg.BezskuteczniewzywającypomocyThurs
zatonąłwrazzestateczkiem.Krasnoludywydostałysięnabrzegiśmiałydo
rozpuku,zadowolonezokrutnegożartu.Toimjednakniewystarczyło.Umyśliły
więcdokonać

dzieła,ajednocześniezabezpieczyćsięprzedzemstąmocarnej

żonyThursa.Całąresztęnocyzajęłaimkradzieżipodtoczeniepoddom
Gillingaogromnegokamieniaodżaren.Wciągnęłygonadachchatyizaczęły
wołać:

—Kobieto!Twójmąż,Gilling,ginienamorzu!

Olbrzymkawybiegłaprzeddom,zaniepokojonaolosmęża.Wtedykrasnoludy
puściłygłaz.KamieńrunąłnażonęGillinga,zabijającjąnamiejscu,lyalari
Galarśmialisiępotymuczynkutakdługo,żeświtniemalzastałichnawolnym
powietrzu.Udałoimsięjednakwostatniejchwiliskryćwmrokujaskini.Tam
bylibezpieczni,niespodziewalisięodwetuzaowestraszneczyny.

Nieminęłowszakżewieledni,awodwiedzinydoGillingaprzybyłjegosyn,
potężnyolbrzymSuttung,jedenznajbogatszychinajsilniejszychThursów
całegoUtgardu.Zobaczyłswąmatkęprzygniecionągłazemizawrzałgniewem.
Niemusiałdługoszukać,bynatrafićnaśladzabójców.Tropzaprowadziłgodo
jaskiniFjalaraiGalara.

Zastałkrasnoludyśpiące,spitemocnympiwem.Złapałjezagardłaizaczął
cisnąć,chciał,bywszystkiminaturalnymiotworamiwyszłyznichwnętrzności.
Potemwszakżepostanowił,żezaznająwięcejcierpień,jeślipotopijewmorzu.
Niegodziwcypoczęlibłagaćozlitowanie,wkońcuprzypomnielisobie,iż
przecieżposiadająniezwykłymiód.Zgodniezprzyjętymzwyczajem
zaproponowaligoolbrzymowijakogłówszczyznę,okupzazabójstwokrewnego.
Suttungnajpierwniechciałsięzgodzić,alegdykrasnoludymuopowiedziały,
czyjakrewwzmocniłaównapój,Thursprzemyślałsprawęiwyraziłzgodę.
Zabrałkociołiwróciłdodomu.FjałariGalarpozostaliżywi,więcejoichzłych

uczynkachniesłyszymy,obakrasnoludyniewystąpiąjużwnaszejsadze.

SuttungprzybyłdoswegodworuwHrimthursheimieipostanowiłukryćmiód.
Doskonalezdawałsobiesprawęzjegomocy,choćsamnigdyzniejnie
skorzystał.Byłwystarczającopotężny—niemusiałryzykowaćspożywania
trunku,zawierającegomocboską,takprzecieżwrogąświatowiolbrzymów.
Skorojednaksambałsięobcejsiły,postanowiłjąuchronićteżprzedinnymi,
zarównoThursami,jakteżbogami.WewnętrzugóryHnitbjórgwydrążył
komorę,gdzieumieściłmiódwtrzechnaczyniach.Jedno,największe,zwałosię
Odrórir,czyliWprawiającyDuchawRuch,drugieSon,atrzecieBodn.Na
strażymioduPostawiłswądziewiczącórkę,Gunnlódę.Ażpokoniecświata
miałasamotnieprzebywaćpodziemią,wypełniającpoleceniechciwegoojca.

Nicjednakżetakniepragniezostaćwydostane,jakrzeczschowana,szczególnie
gdyjestprzedmiotemmagicznym.Taksprawasięmiałaizowymmiodem.

PewnegodniaOdynwspiąłsięnaszczytswejwieżyHlidskjalfispojrzałnalądy
Aldy.NigdzieniedostrzegłKwasira.Niezmartwiłogotozbytnio,ale
zaintrygowało.Wkońcuodswychwszędobylskichkruków,iHuginnai
Muninna,dowiedziałsię,cozaszło.Izapragnąłwejśćwposiadanieczarownego
miodu.

PrzybrałpostaćwędrowcaizstąpiłdoHrimthursheimu.Abyzaśolbrzymynie
rozpoznaływnimboga,nadałsobieimięBolwerk(Złoczyńca).

WdrodzedowarowniSuttungaprzechodziłprzezpolanależącedojegobrata,
Baugiego.TamnapotkałparobkówBaugiegoinaostrzyłichsierpymagiczną
osełką,apotemdoprowadziłolbrzymydobójkiotęosełkę.Cizaśpozabijalisię
nawzajem.

OdynposzedłpotemdoBaugiegoiopowiedziałośmierciparobków.Stwierdził
też,żejeśliThursnajmiegojakopomocnika,onsamwkrótkimczasiezakończy
żniwa.Baugizapytałsięzatemozapłatę,jakiejprzybyszżąda.Tenodparł,że
wyznaczyjąporobocie.

Irzeczywiście,Odynwniedługimczasiezebrałplonyiprzeniósłjedozagrody.
Wystąpiłwtedyoobiecanąnagrodę.Baugidziwiłsięsprawnościżniwiarza,

możenawetwyczuwałjakiśpodstęp,aleniemógłprzecieżzłamać
przyrzeczenia.

—Jakiejchceszzapłaty?—zapytał.

—SzanownyBaugi,brattwójposiadatrzydzbanyzmiodem.Pragnęjedynie
wziąćpołykuzkażdegoznich.

—Jakżejacimogędaćcoś,codomnienienależy?

—Ależnależy,Baugi,należy.Miódówbowiemjestgłówszczyznąza
zabójstwowaszychrodzicieli,tobiezaśSuttungposkąpiłprzypadającejczęści
odszkodowania.Maszzatemprawozażądaćnależnegocinadziału.

BaugiprzyznałracjęOdynowiiwybrałsięzwizytądoSuttunga.Tenzaś,
usłyszawszyczegobratżąda,wpadłwgniewiskarciłBaugiego,żeniemiał
prawarozporządzaćczymś,conieznajdujesięwjegoposiadaniu.Odmówiłteż
oddaniabratuprzypadającegomunadzłałuzgłówszczyzny.Rozzłoszczony
Baugiwróciłdodomuzniczym.Odyn-Bolwerktegowłaśniesięspodziewał.
PodjudziłzatemBaugiego,bytenpożyczyłmu.swójwspaniałyświder,Ratę
(Gryzącego),ipomógłprzekopaćsiędownętrzagóryHnitbjórg.Złynabrata
Baugiprzystałnatenplan.

Nocąwybralisięnagórę.Wierciliwielegodzin,ażwreszciedobralisiędo
komory.Powstałyotwórokazałsięjednakzbytwąski,bymogliprzezniego
przejść.Odynzatemprzybrałpostaćwężaiwśliznąłsiędośrodka.Dopiero
wtedyBaugizrozumiał,żeBolwerktoniezwykływę-

drowiec,azapewnejakiśprzebranybóg.Przeklinającsamegosiebie,pobiegłdo
Suttungapopomoc.

OchnwpełzłdokomoryipojawiłsięprzedGunónldą.Niewiastazamiierzała
rozdeptaćwęża,alewtedytenzamieniłsięwurodziwegomłodzieńca.
Olbrzymkazmiejscasięwnimzakochała—nigdyprzedtemniewidziała
przystojniejszegomężczyzny.WtensposóbOdynuwiódłGunnlódę,by
pozostawićją,jakpóźniejwyszłonajaw,brzemienną.Owocowejmiłości,
Bragi,bóg-poeta,dorósłszylatmłodzieńczych,zamieszkałubokuojcaw
Asgardzie.Kiedyjużnasycilisięmiłością,Odynpoprosił.

—Gunnlódo,chciałbymspróbowaćporykuzkażdegozedzbanów.

—Dobrze,kochany,aletylkopołyku,byojciecniezoczył,żecokolwiekubyło.

Odynnatoprzystał.Okazałosięjednak,żejedenjegołykrównyjestcałej
zawartościkażdegozedzbanów.Itaknajwyższybógosuszyłnaczyniado
samegodna.

Jaktylkozdobyłto,pocoprzybył,wydostałsięnapowierzchnię,porzucając
olbrzymkę.Zobaczył,żecłogórywłaśniezbliżasięSuttungnaczelecałego
zastępuuzbrojonycholbrzymów.Przybrałzatempostaćbiałegoorłaiumknąłna
niebo.Suttung,takżedysponującypotężnymiczarami,przedzierzgnąłsięw
czarnegoorłairuszyłwpościg.Okazałosięwszakże,żeimwyżej,tym
Thursowiszybciejubywasił,zostawałzatemcorazdalejwtyle.Wkońcu
zrezygnowałzpogonii,jakniepyszny,musiałzawrócić.

KiedytylkoOdynwskórzeorłausiadłnadziedzińcuAsgardu,bogowie
natychmiastpodstawiligarnce,bymógłwydalićzsiebiemiódpoezji.Większą
częśćmioduOdynwyplułdziobem,aleczęśćwyszłamuodtyłu.Stądna
świeciesąnietylkoprawdziwi,uzdolnieniskaldowie,aletakżemarni
wierszokleci.

Zaledwiekilkarazyksiężycurósł,apotemwychudł,gdyprzedbramami
AsgardupojawiłasięuroczystadelegacjaodolbrzymaSuttunga.Żądała,byten
bóg,którywykradłmiód,zapłaciłzaniegoodszkodowanieorazpojąłzażonę
brzemiennąGunnlódę.Odynjednakżewy-parłsięwszystkiegoiwygnałz
Asgarduposłów.OileradbyłzoszukaniaSuttunga,tojeszczeprzezwielelat
wyrzucałsobie,żeuwiódłGunnlódę,apotemjąporzucił.Dlategoteżztaką
radościąpowitałjejiswegosyna,gdytenwwielelatpóźniejpoprosiłowstęp
doAsgardu.Czuł,żewtensposóbnieconaprawiłwyrządzonąkrzywdę,cóżaż
takniezwykłegoznajdowałosięwowymmiodzie,żepołakomiłsięnaniegoi
odbyłniebezpiecznąwędrówkędokrainyswychzaciętychwrogówsamOdyn?

OtóżzwanogoSkaldamjod,MiodemSkaldów,czylipoetówipieś-niarzy.
Napełniałichduszetalentem,wprawiałjewruch,sprawiał,językstawałsię
giętki,amowawykwintna.

JednakSkaldamjodposiadałteżowieleważniejsząwłaściwośćten,ktosięgo
napił,przejmowałmądrośćKwasira,atakżezyskiwapanowanienadmagią,
szczególniezaśnaddziewięciomapieśniamizaklęciamirunicznymi,
władającymicałymżyciem,począwszyodmiłości,askończywszynawojnie.

Takżemy,zwykliskaldowie,dążymydoopanowaniaowychczarówaczynimy
tozapomocąmiodusyconegoipiwa,ależealkoholówniezawierakrwi
Kwasira,możemysięgnąćjedyniepocząstkęmocyprzypisanejMiodowi
Skaldów.

NatymkończysięhistoriaSkaldamjódu.

OPOWIEŚCIZERYUCZT

TURNIEJDARÓW,CZYLI

OKUNSZCIEKRASNOLUDÓW

(wg:Gylfag.)

SilnyiporywczybógThormiałzażonęboginięSif,uznawaną,obokFreyi,za
najpiękniejsząspośródniebiańskiegogronabiałogłów.Wyróżniałasięnietylko
uderzającąurodą,aleszczyciłasięteżniezwykłymiwłosami.Długimi,miękkimi
izłotymi,jakdojrzałyłanzboża.Żadnakobieta,aninieśmiertelna,ani
śmiertelnanieposiadałapodobnegoskarbu,toteżSifzdumąobnosiłasięznimi
pocałymAsgardzie.

Zdarzyłosiępewnegowieczoru,żepomiędzypałacamiGroduAsówkrążyłbez
celuznanyszelmaidowcipniś,Loki,OlbrzymOgnia,przyjętyniegdyśdogrona
bogów.Bardzomusięnudziło—oddawnanieurządzanoturniejów,nie
wyruszanonawyprawywojenne,aniniewyprawianouczt.ZaśLokiniemógł
takdługowytrzymaćwspokoju.

Wałęsałsiępopustychdziedzińcach,ażwreszciezobaczyłwokniepałacu
BilskirnirboginięSif,stojącąprzedlustremirozczesującązłotewłosy.Loki
zastanawiałsięchwilę,wreszciezatarłręcezradości.Jużwiedział,cozrobi.

ZsamegoranacałyAsgardzostałpostawionynanogiprzeraźliwymwrzaskiem,
dochodzącymzBilskirniru.Bogowiezbieglisięjaknajszybciej.ZastaliThora,
trzymającegowramionachłkającąSif.Miałagłowęzawiniętąwchustę.

Asowie,jedenprzezdrugiego,dopytywalisięoprzyczynęzamieszania,aleSif
dopieropodługiejchwilizdołałaodpowiedzieć:wnocyktośjejobciąłwłosy!
Ściągnęłachustę—bogowiezamarlizezgrozy—nagłowieniepozostałani
jedenzprzecudnychpukli.

Ktotomógłzrobić?Heimdall,jakconocstojącynastrażymostuBifrost,
zaklinałsię,żeniktobcyniewkroczyłdoAsgardu.WtedyThorzerwałsięna
równenogiiwybiegł.Wróciłniedługo,ciągnącLokiego,niezdarniewijącego
sięwjegomocarnymuścisku.

—Tytozrobiłeś,parszywcze!—ryknąłThor.

Lokiwolałniezaprzeczać.Słusznieprzypuszczał,żepokrętneodpowiedzi
rozsierdziłybybogabłyskawicjeszczebardziej.

Thorwielkimgłosemzacząłsiędomagaćukaraniawinowajcy,corusz
wymyślającokrutniejszetortury.WtedywłaśnieodezwałsięOdyn.Łączyłogoz
Lokimbraterstwokrwi,toteżzawszepoczuwałsiędo!opiekinadżyciem
przyjaciela.NakazałThorowizamilknąć.WpatrzyłsięwLokiego
rozwścieczonymioczymai\\yznaczvlmutrzydninanaprawienieszkody.

OlbrzymOgniapoczułsięwnieladaopałach.JaktuzwrócićwłosySif?Amoże
byuciec?Nie,toraczejniewchodziłowrachubę,Thorodnalazłbygonawetw
najdalszymzakątkuMuspellheimu,awtedybyłobyznimkrucho,ojkrucho.

Wkońcuprzyszedłmudogłowypewienpomysł,alemusiałwytężyćcałyswój
spryt,bywykonaćpolecenieOdyna.

JeszczetegosamegodniaudałsiędoMidgardu,atamznalazłwejściedo
Syartalfheimu,krainykrasnoludów.

Strażeprzepuściłydostojnegogościa.Nakazałprowadzićsiędosynów
Iwaldiego,słyszałbowiem,żesąnajlepszymikowalamipodziemnegoświata.
Powiedzionogozatemwmrocznegłębinyziemi.mijanychprzezniegosztolni
dochodziłyodgłosykucia,dobywani:rudwęglaimetalioraztorturowania
niezliczonychwięźniów.Tojednaknieobchodziło.SzukałsynówIwaldiego.

Dotarłwreszciedowskazanejprzezprzewodnikaprzestronnejjaskini,
oświetlonejjedynieblaskiem,buchającymzpiecówkowalskich.Dziesiątki
krasnoludówuwijałosięjakwukropieprzynarzędziach,próbującwykrzesaćz
siebieblasktego,cozwyklenazywasiętalentem

Wolnymkrokiemprzechodził

kołokażdejparykowali,przypatrująsięichpracy.Iogarniałogocorazwiększe
zdumienie.ZnałkunsztAsów,genialnychwynalazcówpiecakowalskiego,
narzędziisposobówobróbkimetalu.Znałdoprowadzonedodoskonałości
umiejętnościswychbraci,OlbrzymówOgnia,nadającychprzedmiotomformy,
jakietylkozapragnęli.Aleto,cozobaczyłtutaj,przekroczyłowszelkie
wyobrażenią—owemarnestworzenia,wyklutezkościjegoprzodka,posiadały
niemalmagicznąwładzęnadmetalem,którysłuchałichjakdobryNawetLoki,
bógognia,niepojmował,jaktosięmogłodziać.

Chodziłtak,przypatrującsiępracującym,ażwreszciespostrzegłparę
krasnoludów,przewyższającychswychbracizarównoszaleńcząszyb-kością
roboty,jakizdumiewającymkunsztem.OtosynowieIwaldiegc

Odczekał

chwilę,poczymprzemówiłdonichsłodkimisłowami,niszczędzącani
pochwał,aniokrzykówzdumienia.Wkońcustwierdził:

—NawetAsowieniewykonajątakwspaniałychprzedmiotów,jakiewidzęu
wasnawarsztacie.

Zdumionekrasnoludyodwróciłysięodpaleniskai,zobaczywszykimjestgość,
pokłoniłydosamejziemi.Czułysięzaszczycone

odwiedzinamiboga,szczególnie,żebógtenrozkazywałogniowi,zaśbezognia
CiemneAlfyniewykonałybynawetjednejmalutkiejsiekierki.NadodatekLoki
raczyłpochwalićjezapracę!

_Nietylkotojesteśmywstaniewykonać!—wyrwałsięjedenzbraci,naco
Lokiuśmiechnąłsięzadowolony,legowłaśnieoczekiwał.

_Zapewnetak—odparł,pocierającwzamyśleniubrodę—aleniecośtakiego,
jakcudowne,złotewłosySif.

Krasnoludyposzeptałymiędzysobą,poczymuśmiechnęłyzdumą.

—Ależtak!

Lokijużmiałukładnymsłowemprzekonaćbraci,bywykonaliwłosySif,ale
postanowiłdalejdrążyćsprawę.

_Możeipotraficie,aleczyniezyskalibyściewiększejsławy,sprawiającgodne
prezentykilkubogom,anietylkosamejSif?

Krasnoludyitymrazempodjęłysięspełnieniapostawionegoprzednimi
zadania.Lokizatarłręce.Nietylkowrócizdarem,przypominającymwłosySif,
aletakżeprzyniesiedrobneupominkiinnymAsom.Wtedynapewnowybaczą
muwybryk!

Jedenzbraciprzyniósłnaręczepotrzebnychmateriałów—Lokidostrzegł,
opróczmetalowychsztab,różnorakiedrewno,kośćmorsa,skóryiinnerzeczy,
aletychjużnierozpoznał—poczymzabralisiędoroboty.Kulipółtoradnia,
dymbuchał,skrystrzelałynawszystkiestrony,potściekałpowęzłachmięśni
krasnoludów.AżwreszciesynowieIwaldiegoprzerwalipracęizdumnymi
minamiprzystąpilidoLokiego.

—Otonaszedary:złotaperukadlaSif—czarodziejskiewłosynatychmiast
zacznąrosnąć,gdyboginizałożyjenagłowę.OtookrętSkidbladnirdlaboga
Freya.Zrobiliśmygozdrewna,metaluikości.Możepomieścićwszystkich
bogów,agdyprzestaniebyćpotrzebny,wystarczygozłożyć—zmieścisiędo
sakwy.Pomyślnewiatryzawszebędądęływjegożagle.Otozaśtrzecidar,dla
samegoOdyna:nigdymechybiającaceluwłóczniaGungnir.Drzewce
wycięliśmyzkonaruświętegojesionuYggdrasill,zaśostrzehartowaliśmyw
mleku,krwi,smoleimiodzie.

Lokibezsłowaprzyglądałsiędarom.Jeśliprzechwałkikrasnoludówokażąsię
prawdziwe,wrócipomiędzybogówzdaramiwspanialszymi,niżsięspodziewał.
Zaiste,kunsztkrasnoludówniemiałsobierównego!

Kiedychciałjużpodziękowaćmistrzomkowalskimizabraćmagiczne
przedmioty,ujegobokustanąłjakiśobcykarzeł.Pokłoniłsięboguitak
przemówił:

"—Panie,zwęsięBrokk.Jeślizależycinazobaczeniuprzypracyprawdziwego
mistrzakowali,powinieneśspojrzećnabratamego,Sindriego.Przynim
synowieIwaldiegotozwykliczeladnicy.

LokipowstrzymałsynówIwaldiegoprzedrzuceniemsięzpięściaminaBrokka.
Zaciekawiony,kazałprowadzićsiędoSindriego.Rzekł,żeniewierzy,iżbrat
Brokkajestlepszymkowalem,aleidzie,bynauczyćgopokory.Natotak
odrzekłBrokk:

—Załóżmysięzatem,panie,oto,ktowykonawspanialszedary

—synowieIwaldiegoczySindriija!

Lokizgodziłsię,radnastępnymprezentomdlabogów,awtedy!Brokkzażądał,
bystawkąbyłagłowaprzegranego.Bóg,całkowiciepewienzwycięstwa,
przystałnatakiwarunek.

SindriiBrokkzmiejscazabralisiędopracy.

Uwijalisięjużcałydzień,dwaztrzechdarówleżałygotowe.Braciapracowali
nadostatnim.SindrikazałBrokkowipilnować,byniewy-gasłogieńwpiecu—
włożyłtamwłaśniewielkikawałżelaza.ZniegojmiałpowstaćobuchMjóllnira,
bojowegomłota.SamSindriodszedłnachwilę,byniecoodpocząć.Loki
postanowiłskorzystaćzokazjiprzeszkodzićbraciomwpracy.Przybrałpostać
gzaiukąsiłBrokkarękę.Tennawetniepoczułbóluprzezzgrubiałąodpracy
skórę.Lokidrugirazzamieniłsięwgza,większegoisilniejszego.Brokktylko
podrapałsięwswędzącemiejsce.ZdenerwowanyLokiporaztrzeci
przedzierzgnąłsięwgza,tymrazemprawdziwieogromnego,iuciąłkrasnoluda
wczoło.WreszcieBrokkazabolało—takbardzo,żeprzestałzajmowaćsię
podtrzymywaniemogniawpiecu,azacząłścieraćskapującąnaoczykrew.

WtedywróciłSindri.Zobaczył,żeogieńprawiewygasł,zaśobuchMjóllniranie
osiągnąłplanowanejdługości.Wzruszyłjednakramionami—takateżpowinna
wystarczyć.

Popółtorejdniarobotazostałazakończona.UśmiechniętyBrokkstanąłprzed

obliczemLokiego.

—Obejrzyj,panie,naszedary:otozłotyodyniecGullinburstidlaiFreya.
Pokryliśmyjegoskóręzłotąszczeciną,byświeciławnocnychciemnościach.
Umieteżlatać,będzieznakomitymwierzchowcemdlawładcyAlfów.Otozłoty
naramiennikDraupnirdlaOdyna.Posiadatakąwłaściwość,żecodziewiątąnoc
rodziosiemwłasnychbliźniaków,jestzatemźródłembogactwa.Aotomłot
bojowyMjóllnirdlaThora.Nieznajdzieszpotężniejszejbroni.Wyrzuconywe
wroga,zawszepowracadorąkwłaściciela.

Lokibezwiedniepodrapałsiępogłowie—itedaryokazałysięzdumiewające
—jużniemiałpewności,czywyrokbogówokażesiędlaniegokorzystny.
Rzekłjednakspokojnie,żeprzedstawiAsomiWanomwszystkiedzieła,zaś
wynikturniejupóźniejujawnikrasnoludom.NatoBrokksięniezgodził,
słuszniepodejrzewającLokiegoopodstępZażądał,byionmógłdostaćsiędo
Asgarduiwysłuchaćwyroku.Lokimusiałprzystaćnatenwarunek.

BogowiejużczekalinapowrótLokiegozwłosamiSif.Zdumielisię,widzącaż
tylepodarunków.FreywsiadłnaGullinburstiegoinatychmiastposzybowałna
nimponiebie.ThorrzuciłMjóllnirem,tenzaśskruszyłdrzewoiwróciłdodłoni
właściciela.Sifzałożyłaperukę,atanatychmiastprzyrosładojejgłowy,zaś
włosyułożyłysięwnaturalnepukle—wyglądałaterazjeszczepiękniej,niż
przedżartemLokiego.Bogówoszołomiłytakieprezenty.

l"mielitrudnywybór.OdynzFreyemstwierdzili,żeniemogąbraćudziałuw
głosowaniu,bootrzymalidaryodobugrupwspółzawodników.Zatempozostał
wybór:cowspanialsze—włosySifczymłotThora.Bogowiedługosięspierali,
zaśLokijakmógł,najusilniejprzekonywał,żezłotewłosytocudonadcudami.
Nanicjednakzdałysięjegosłowa.Bogowieorzekliwkońcu,iżmłotMjóllnir
jestlepszymdarem,gdyżterazAsgardwolnybędzieodnapadówolbrzymów—
żadenznichniezdołasięprzeciwstawićtakpotężnejbroni,zdolnejjednym
ciosempowalićkilkuThursów.

Słyszącwyrok,Brokkpodskoczyłzradości.Ipierwszecozrobił,towyciągnął
zzapasadługinóż,bypoderżnąćLokiemugardło.Tenwszakżeodepchnąłrękę
krasnoluda.

—Damciodpowiedniokupwzłocie,aleodstąpodwarunkówzakładu!

—Nicztego—odparłBrokk.—Śmiałeśsięzkunsztumojegobrata,więc
zemstacięnieminie!

Lokizrozumiał,żetonieprzelewki,więcczymprędzejwziąłnogizapasi
schroniłsięwewłasnympałacu.Tamwzułmagiczneciżmyirzuciłsiędo
ucieczki.Czarodziejskiebutyniosłygoponadlądamiimorzami,akiedybyło
trzeba,jedenkrokwystarczał,byunosiłygowpowietrze.Takzapamiętałsięw
tymbiegu,żeprzebyłcałyMidgardiUtgard,byznówznaleźćsięwAsgardzie!

AtamwciążczekałBrokk.PoprosiłteżThora,bytendopomógłmuw
wypełnieniuwarunkówzakładu.Bóggromumusiałpostąpićhonorowo,zresztą
przecieżniekomuinnemu,awłaśnieBrokkowizawdzięczałMjóllnira.Schwycił
więcwierzgającegoLokiegoiprzyprowadziłgodokrasnoluda.Tenznów
wyciągnąłnóż,bypoderżnąćLokiemugardło.Alewtedypanogniatak
wykrzyknął:

—Dałemciprawodomojejgłowy,anieszyi!

Bogowieroześmielisięzżartu,Lokirzeczywiścieokazałsięprawdziwym
figlarzem.Brokkwszakżeniedałzawygraną.Pochwiliwyjąłigłęznicią.

—Skoromamprawodotwojejgłowy,tozaszyjęciusta,abyśnigdywięcejnie
twierdził,żebraciaIwaldiegosąnajzdolniejszymispośródkrasnoludów!

"lakteżzakończyłsięTurniejDarów.Brokkodszedł,dumnyzezwycięstwa,zaś
Lokijakiśczaspozostawałzzaszytymiustami.Jednakgdyjtylkozgłodniał,
rozciąłszew.Nigdywięcejniezaprzeczył,żeSindriiBrokksąnajlepszymi
kowalamiświata.

OTYM,JAKODYNOFIAROWAŁSIĘSAMEMU
SOBIE

(wg:Havam.137-145:tzw.Rozdziałorunach;Yóluspa27-30)

Najwyższegoz

niebian,SzalonegoOdyna,trapiłykoszmarnesny.iPrzezwielekolejnychnocy

przewracałsięzbokunabok,cośniedawałomuspokoju.Wkońcuodprawił
czaryidowiedziałsię,cogognębi:głódwiedzy.MiódSkaldów,mimożetak
bogatywmagięimądrość,okazałsięniewystarczającyjaknaapetyt
największegozbogów.

Odynpostanowiłzatemzajrzećwgłąbsiebieiznaleźćrozwiązanie.Udałsię
nazajutrzwchłódimrokpodziemi.Wędrowałdługo,kilkarazygubiłdrogę,ale
wreszciedotarłdocelu—stanąłprzynajgłębiejosadzonymkorzeniuDrzewa
Yggdrasill.Onobowiempodtrzymywałowjednościcałyświatiwnim
znajdowałasięwszelkamądrość,tyleżegłębokoukryta.

OdynpatrzyłnaDrzewo,oczekującrady,jakdalejmapostępować.Wreszcie
jakiśgłosszepnął,żewinienjestdlawiedzypoświęcićsamegosiebie.Poświęcić
samegosiebiesamemusobie.

PrzygotowałlinęicudownąwłócznięGungnir.WspiąłsięnaDrzewoina
najniższymzkonarówzawiesiłsznur,tworzącnajegokońcuwisielcząpętlę.
WłócznięoparłopieńYggdrasilla.

Stanąłipomodliłsiędosamegosiebieosiłyiwytrzymałość.Poprosiłteż
Drzewo,bygoprzyjęło.Gdytouczynił,zabrałsięzaspełnienieofiary.

Nałożyłpętlęnaszyję.Chwilęodczekałipuściłsiękonaru.Sznurzacisnąłsięna
tchawicy,zmiażdżyłją,poczymprzełamałkręgosłup.Odynumarł.

Meduszajegocałyczaskrążyławokółciała,byczekaćnachwilęodpowiednią
dopowrotu.Oiletakachwilakiedykolwieknadejdzie.

Inadeszła:podziewięciudniachidziewięciunocachOdynpoczuł,jak
kręgosłupsięzrasta,tchwicaznówprzepuszczapowietrze,zaśduszamawolny
wstępdociała.Alenieskorzystałzokazjiłatwegopowrotudoświatażywych,
wszakmiałzasobądopieropołowępróby.ChwyciłwłócznięGungniriwbiłją
wewłasnybok,umierającporazwtóryTymrazemduszaniewypłynęławrazz
krwią,nadaltkwiłanaswymmiejscu.Szalonybógdziwniesięczuł,wiedząc,iż
jednocześnieżyjeijestmartwy.Nawetniebianierzadkodoświadczają
podobnegostanu.

Odynpatrzyłnieruchomymiźrenicamiwdół.Patrzył,ażujrzał.Oczymaduszy

dotarłdoukrytegoŹródłaMądrości,strzeżonegoprzezprzemądregoolbrzyma
Mimira.

Mimirprzedwiekamizostałokaleczony.Niektórzymówią,żeprzezbogów,inni
zaś,żeprzezwłasnedzieci,olbrzymy.Odjętomugłowęodciała,aległowaowa
zachowałażycieidawnąmądrość.Jątoustawiononastrażyźródła.

PowiekiMimirauniosłysię.OczyspostrzegłyOdyna.

—Czegopragniesz,onajwiększyzbogów?—zapytałyusta.

—Przybyłempomądrość—odparłOdyn.

—Zatempragniesznapićsięzestudniwiedzy?Dobrze,wolnocitouczynić,ale
musiszzapłacićzatenprzywilej.

—Damcizłotenaszyjniki—Odynpokazałtrzyjaśniejąceobręcze,ukutez
grubych,złotychprętów.—Tooznakawładzykrólewskiej,niemaszdaru
bardziejgodnego.

—Przyjmujęje,aletoniewystarczy.

—DamcitenotozłotypierścieńHerfód.Miałemprawogonosićtylkoja,
najwyższyzbogów.

—Przyjmujęgo,aleionniestarczy.

—Czegozatemoczekujesz?

—Acóżmaszbardzocennego,czegojednakmożeszsiępozbyć,mającdwie
takierzeczy?

Odyndługoszukałodpowiedzinatęzagadkę,przypominającsobiepokolei
wszystko,coposiadał.Ażwreszciesiędomyślił.

—Chceszmegooka?

—Tak,chcętwegooka,bowiemoczybogówwidządalejigłębiej.Tobie

wystarczyjedno.

Odynskinąłgłową.Sięgnąłpalcamikulewemuoku.Jednymszybkimruchemje
wyrwał.Rykbólubogawstrząsnąłziemiąiwzburzył

morza.

^godniezpoleceniemMimira,wrzuciłokodostudni.\\r

tejżechwilixczeluści

wzbiłsięwysokigejzerwody,poczymopadł,złagodniałi·^mieniłwrzekę.To
matkarzek,odniejpochodząwszystkieinne.Mówisię,żenawetzatruterzeki
NiflheimubiorąpoczątekwStudniMimira.OdtamtegoczasuMimirużywa
wyłupanegookaOdynajakołyżkidoczerpaniawodymądrości.

PotejofierzeOdynnapiłsięwodyispłynęłananiegowiedzaomagiirun—
mógłterazczynićSłowazesłówiCzynyzczynów.Takprzygotowanego
ucznia,Mimirzaznajomiłznajpotężniejszymizaklęciamimagicznymi.
Każdemuznichodpowiadałajednaruna,czyliznaktajemnegoalfabetu.Wiedzę
oczarachtychOdynzachowałdlasiebie,innymzdradzającsameruny,zdatne
dozapisywaniasłówizdań.

Odynobjaśniłrunybogom;krasnoludDainobjawiłjeAlfom;krasnoludDwalin
—własnymwspółplemieńcom;olbrzymomzdradziłjeThursAlswidr,zaś
ludziom—bógHeimdall.

OdynprzyjąłmagięrunizszedłzDrzewa,odrodzony,zdrówipotężniejszyniż
kiedykolwiekprzedtem.Posiadłwiedzę,jakiejnigdyjwcześniejaninigdy
późniejniktnieogarnął.Takzakończyłosięsamo-'ofiarowanieSzalonego
Odyna.

THJAZIISKADI,CZYLIOOLBRZYMACHZ
THRYMHEIMU

(wg:Harbard.19;Lokas.50-51;Hyndlul.:Yóluspaenskamma32;Gylfag.)
LokiemuznówzaczęłosięnudzićwAsgardzie,bogowiestalisiętacy]jacyś
ospaliiotępiali,postanowiłwięcprzyłączyćsiędoniestrudzone-!goThora,
zamierzającegonastępnegodniawyruszyćnawschód,by)stoczyćkilkabitewz

olbrzymami.Władcabłyskawicnieucieszyłsieizbytniozpropozycjiwspólnej
wędrówki,alewkońcustwierdził,żewedwóchraźniej.Wyruszyliwięcz
samegorana.

PopołudniemwkroczylinaziemieUtgardu.Słońcechyliłosiękunieboskłonowi,
przyszławięcporanajedzenie.JednymrzutemMjóllniraThorupolowałsarnę,
Lokizaśszybkozdjąłzniejskórę.Rozpaliliogniskoizaczęlipiecmięso.

Siedzieliprzyogniuiczekalinaposiłek.Wbrzuchachpoczęłoimburczećtak
gwałtownie,żeThorpopędziłkompana:

—Loki,rozkazujeszprzecieżogniowi,zróbcoś,żebymięsoszybciej;się
upiekło!j

Lokiwięcspróbował.Ale,dziwnymtrafem,płomienieniechciałygosłuchać—
nachwilębuchaływyżej,alezarazpotemznówzamierałyiwcalenie
obejmowałymięsa.KilkarazyLokitrudziłsiępodtrzymywaniemognia,ale
wciążponosiłporażki.

—Cośzłegosiętudzieje—szepnąłdoThora.—Toczyjeśczary.

Irzeczywiście,dostrzegli,żenaszczycienajbliższegodrzewasiedziogromny
orzełiwpatrujesięwprostwognisko.Orzełtakrzekł:

—Dopókiniedopuściciemniedojedzenia,niezdejmęzaklęciazpłomieni!

Bogowie,radzi-nieradzi,musielisięnatozgodzić.Ledwiepodjęlidecyzję,a
ogieńsięuniósł,mięsozaczęłowydzielaćpięknyzapachpieczystego,atłuszcz
zaskwierczałwpalenisku.

Kiedydaniebyłogotowe,jakdzikiezwierzętarzucilisięnamięso.Jednak,nim
bogowiezdążyliugryźćpodwakęsy,całaresztazwierzęciazniknęławgardzieli
orła.GłodnyThorwybuchnąłgniewemisięgnąłpomłot.Lokiteżrzuciłsięna
orła.Alerozprawazniechcianymgościemokazałasiętrudniejszaniż
przewidywali.PtakchwyciłLokiegopotężnymipazuramiiuniósłw
przestworza.Mknąłtakszybko,żeThornawetniezdążyłrzucićzanim
Mjóllnirem.

—Kimjesteś?Czegochcesz?—zaskomlałprzerażonyLoki.

—JestemolbrzymemThjazimzThrymheimu,władcąwichruiburzy!Jeślinie
spełniszmegożądania,wypuszczęcięzeszponówirozbijeszsięoziemię!

—Mów,czegopragniesz,atospełnię!

—MaszmidostarczyćzłoteJabłkaNieśmiertelnościpilnowaneprzezboginię
Idunn!Chcęodzyskaćmłodość!

—Jabłkanicciniepomogą—odparłLoki.—TylkojeśliIdunndajejez
własnejwoli,przynosządarwiecznegożycia.

—ZatemrazemzjabłkamiprzywiedzieszdomnieIdunn.

—Aleonasięnatoniezgodzi.

—Jużtwojagłowawtym,bysięzgodziła.Chyba,żechceszpolataćowłasnych
siłach?

Panogniamusiałprzystaćnażądanieorła.

ZostawionyprzezThjaziegonagranicyUtgardu,piechotąpowędrowałdo
Asgardu.Odetchnął,zobaczywszy,żeThorjeszczeniewróciłzwyprawy.
Postanowiłzatemodrazuwziąćsiędodzieła.

PoszedłdoIdunnitakrzekł:

—Posłuchaj,przyjaciółko.Całkiemniedaleko,kołomurówAsgardu,
dostrzegłemjabłoń,rodzącąowoceidentycznejaktwojeJabłkaMłodości.Czy
chciałabyśjązobaczyć?

—Musiałocisięcośpomylić,Loki,niemadrugichtakichsamychjabłek.

—Uwierzmi,sąłudzącopodobne.Amożebyśzabrałakilkawłasnych,
porównamyjezeznalezionymiprzezemnie?

Idunnzgodziłasię,zerwałaowoceiwsadziładokoszyka.Razemwyszlipoza

muryAsgardu.Kiedytylkoznaleźlisiępomiędzydrzewami,gałęzierozkołysały
sięudpotężnegowiatru,aliścieposypałynazie-mię.NadlatywałThjazi.
ChwyciłIdunniuniósłjadodalekiegoThrymheimu.ALokispokojniepowrócił
doAsgardu.

OlbrzymzabrałIdunndoswojegozamczyskaiuwięziłwnajwyższej,czarnej
wieży,nieposiadającejnormalnegowejściaaniwyjścia,ajedyniemalutkie
okienko,położonenapoziomiechmur.

Gdytylkotamwylądowali,Thjaziprzybrałswąnormalnąpostaćisięgnąłdo
koszykaIdunn.Chwyciłizjadłjabłko,alebezskutecznieczekał,byjegostare
ciałoodmłodniało.Wkońcu,rozwścieczony,spojrzałnaboginię.Tazaś
odparła,żeThjazimożezjeśćwszystkiezłotejabłka,aitak,jeślionasięnato
niezgodzi,nieodzyskamłodościinieposiądziewiecznegożycia.Thjazizdusił
gniew,bozrozumiał,żesiłąniczegonieosiągnie.Postanowiłzatemwymyślić
jakiśsposóbnaprzekonanieIdunn.

WtymczasieżyciewAsgardziebiegłojakzazwyczaj—aprzynajmniejtaksię
bogomwydawało.DopieropięknaFreya,spojrzawszypewnegodniawlustro,
spostrzegła,żenajejgładkiejtwarzypojawiłysięzmarszczki.Wybiegłaz
krzykiemprzerażeniazkomnaty.Natensygnałzebralisięwszyscybogowie.
Dopieroterazionidostrzegli,żezaczęlisięstarzeć.

—Toprzecieżniemożliwe—roześmiałsięHermodPosłaniec.—Jemyjabłka
NieśmiertelnościiMłodości!

—jaichniejadłemjużkilkadni—rzekłnatoNjrd.—Iczujęsięowiele
starszy.ZnajdźmyIdunn.

Oczywiście,niemogliodszukaćszafarkimłodości.Niezastalitakżejejmęża,
Bragiego,zapewneznówwłóczyłsięwprzebraniupoMidgardzie,śpiewając
pieśninakrólewskichdworach,jegonieobecnośćtłumaczyła,dlaczegonikt
wcześniejniezauważyłzniknięciaIdunn.

Asowiebezskutkuwytężaligłowy,usiłującrozwikłaćzagadkęode-jjścia
bogininieśmiertelności.TylkoOdyn,jedynyzniebian,niejada-jacyzłotych
jabłek,aprzeztowciążstary,odszedłnabokispodokaprzyjrzałsięobecnym.

Ktośzgronabogówmusiałcoświedziećnate-matIdunn.Wkońcujegowzrok
spocząłnaLokim.WładcaogniauciekłspojrzeniemprzedoczamiOdyna—to
zdecydowało,żenajwyższybógpodszedłdobratakrwi.

—Loki—zagrzmiałOdyn.—Mów,cowieszoIdunn!Mów,aleszybko,bo
nawetnaszebraterstwonieochronicięprzedgniewempragnącychmłodości
bogów!

Lokinicmiałinnegowyjścia,jakwszystkowyjawić.Niebianieoburzylisięna
jegohaniebnewiarołomstwoispiskowaniezolbrzymemwichruiburzy.
Schwyciliwinowajcę,chcącrozerwaćnastrzępy,kiedy

własnymciałemosłonił

goOdyn.RozkazałLokiemusprowadzićIdunnzpowrotem,ilepiejniewracać
bezniej,bodecyzjazwołanegowtedythingubogówniebyłabyłaskawadla
zdrajcy.AsowieiWanowiepoparliżądanieOdyna.Lokiudałsięzatemna
równinęIdawall,stanąłnadbrzegiemstrumienia,wypowiedziałmagiczną
formułęiodczyniłniezbędneczary,byprzybraćpostaćwielkiegojastrzębia.
WzbiłsięwpowietrzeiposzybowałkuThrymheimowi.

Zaczekałwukryciu,ażzapadniezmrokidopierowtedyzdecydowałsięzbliżyć
doczarnejwieżyzamkuThjaziego.Usiadłnaparapecieoknaiprzemówił
normalnymgłosem:

—Idunn,toja,Loki!

—Odejdź,podstępnyzdrajco—odparłabogini,nawetniepodchodzącdookna.
—Jakąnastępnąniegodziwośćchceszpopełnić?

—Idunn,wybaczmi,niemogłemwtedyinaczejpostąpić.Aleterazwróciłem,
bycięuratować.Proszę,uwierzmi,azabioręciędodomu.Pozwól,że
przemienięcięworzech,któryłatwomibędziewziąćwdzióbizanieśćdo
Asgardu.

IdunnpostanowiłajeszczerazzawierzyćOlbrzymowiOgnia.Zrobiłaczego
żądał,aonzarazuniósłsięzparapetuirozpocząłlot.

JednakThjaziniepróżnował.Dostrzegłjastrzębia,wylatującegozoknaczarnej
wieżyidomyśliłsię,żetojedenzbogówprzybyłpoIdunn.Zamieniłsięworłai

pomknąłzaLokim.

Bógogniazobaczyłprzeciwnika,więcdobyłreszteksiłipomknąłniczymmyśl.
Posiadałteżpewnąprzewagęodległości,aleznaczniewiększyiszybszyorzeł
doganiałgozkażdąchwilą.

LokidostrzegłwreszciemuryAsgardu.Bramęgrodubogówprzekraczałwłaśnie
Thor,wracającyzwyprawydoJótunnheimu.

jastrząbczułjużnapiórachgorącyoddechorła,gdyudałomusięzwinnym
unikiemskręcićwbokiwylądowaćnadziedzińcuAsgardu.Orzełniezdążył
wyhamowaćiwpadłtamtużzaLokim.Usiłowałzawrócić,alePłomienny
OlbrzymzaklęciemrozpaliłmagicznyogieńispaliłnimpióraThjaziego.Thurs
spadłnakamieniepodwórcaAsgardu.iamobajprzeciwnicyprzybraliwłasne
postacie.

ThjazirzuciłsięnawycieńczonegoLokiego,tenzaśniemiałsiłysiębronić.I
jużOlbrzymOgniaspodziewałsięmorderczegociosu,gdyciałowroga
poszybowałowpowietrzeiroztrzaskałosięomurjednegozpałaców.

ToThor,dostrzegłszynagłezagrożenie,przyszedłLokiemuzpo-mocąiuderzył
olbrzymawichruswymbojowymmłotem.

lakwłaśnieIdunnzostałauratowana,Lokiocalony,Thjazizabity,abogowie
znówmoglistaćsięmłodzi.

NiebyłtowszakżekoniecprzygódniebianzrodemThursów,pochodzącychz
dalekiegoThrymheimu.

Minęłozaledwiekilkadni,adobramAsgarduzacząłsięktośdobijać.Bogowie
chwycilizabrońiotworzyliwierzeje.Wwejściustałaolbrzymkacudnejurody,
całazakutawciężkązbroję.Nosiłanagłowi<hełm,awręcedzierżyłamiecz.

—JamjestSkadi—rzekła.—Córkazdradzieckoprzezwaszabi-jtego
ThjaziegozThrymheimu.Przybyłampozemstę.Któryzwas,jajkopierwszy,
stanieprzeciwkomniewuczciwejwalce?

Bogowiepopatrzyliposobie—jakośżadnemuniespieszyłosiędobitki.Nie

obawialisięwprawdzieolbrzymki,alewalczyćzkobietątonithonor.

WrystąpiłwreszcieThoritakrzekł:

—Skadi,córkoThjaziego,niemamzamiarukrzyżowaćztobąbrcni.Owiele
chętniejzawarłbymrozejm,gdyżwydajeszsięnietylkopiękna,aleirozumna.
RaczodstąpićodswychwojennychzamiarówJakorękojmiępokojuiznak
naszejdobrejwoli,przyjmijto...

OdszukałczekającenapochówekciałoThjaziego,wyłupiłmuoczypoczym
rzuciłjenanieboskłon.Wypowiedziałzaklęcie,amartweźrenicerozbłysły,
stającsiędwiemanowymigwiazdami.

—Thorze,wybaczam,żetotwójciosodebrałmemuojcużycie.Pokójmiędzy
nami.AlepozostajemijeszczedowyrównaniarachunekzLokim.Prosiliścieo
rozejm,więcniebędęgozrywać—nieżądarśmierciLokiego.Alejeżelinie
zdołamnierozśmieszyć,jegożyciedom-niebędzienależało.

Lokimusiałprzystaćnatożądanie.

Wszyscyzasiedlizastołem,służbapodałajedzenie,piwoimiód,Loki
zastanawiałsię,jakrozśmieszyćolbrzymkę.Przypomniałsobiewszystkie
dowcipyizabawnehistorie,jakieznał,ależadnaznichniewzbudziłanatwarzy
Skadinawetśladuuśmiechu.Zacząłwięctańczyćnarękach,skakaćnagłowie,
jeśćzpodłogijakpiesiwyczyniaćinnedziwnerzeczy.Oneteżniespodobały
sięolbrzymce.ZniechęconyLo-kiusiadłprzystole.Czuł,żeladachwila
rozpłaczesięzbezsilności.

IwłaśniewtedySkadisięroześmiała.MinaLokiego,wyrażającapo-nura
rezygnację,takjąrozbawiła,żeniemogłajużdłużejudawaćsro-gości.Loki
odetchnął—zostałuratowany.

SkadipopatrzyłanaAsówiWanów.Awięcspełniłapierwszączęśćswejmisji,
porateraznadrugą.WlepiłaoczywBaldra,wówczasjeszczenieżonategoz
Nanną,irzekła:

—Zgoda,jestemwstanieprzebaczyćwamśmierćmegoojca,alfpodjeszcze

pewnymwarunkiem—jedenzwasweźmiemniezażonę.

Bogowieucichli.Niespodziewalisiętakiegoobroturzeczy.ChytryLoki
odezwałsiępierwszy.

_Dobrze—uśmiechnąłsię,mrugającporozumiewawczodoOdy-a_Sama
wybierzeszmęża.Alebędzieszmusiałatouczynić,widząctylkojegostopyi
łydki.

AsowieiWanowieroześmialisię,słysząctendziwacznypomysł.Nie-zrażona
Skacliprzystałanawarunek.„Napewno,nawetposamychłydkach,poznam
jasnegoBaldra,najpiękniejszegozbogów"—pomyślała.

Rozpiętowięcmaterię,zasłaniającąciałabogówodłydekwgórę.Niebianie
ustawilisięwszereguikolejnowchodzilizazasłonę.Skadibacznie
obserwowałałydki,ażwreszciezobaczyłanoginiezrównanejpiękności—silne
imocne,ajednocześnieodelikatnej,zdrowejskórze,zgrabneismukłe.Tak,te
nogimusiałynależećdoBaldra!

—Tegochcęmiećzamęża!—rzekłanatychmiast.

Ijakieżowładnęłoniązdziwienie,kiedyzzaparawanuwyszedłnieBaldr,a
Njórd,panwódprzybrzeżnych!Amiałonnajpiękniejszenogi,gdyżuwielbiał
chodzićbosoponadmorskichpłyciznach,gdziezdrowewodyoceanuomywały
mustopy,nadającmięśniomjędrność,askórzepięknąbarwę.

Skadinieośmieliłasięwyrazićniezadowolenia,aiszybkosięokazało,jak
trafniewybrała.Njórdbyłmężemczułym,wyrozumiałymikochającym,jako
władcazaśmógłsięposzczycićniezmierzonymibogactwami.

Jednakniezbytdługotrwałoszczęśliwepożyciemałżonków.Pokrótkimczasie
Skadiznudziłsięspokójnadmorskichplaż,otaczającychNoatun,pałacNjórda.
Zatęskniłazaniebezpiecznymigórami,gdziesięwychowała.Wyrozumiały
NjórdzgodziłsięnaprzeprowadzkędoThrymheimu,aleionniezadługo
stwierdził,żeniemożewytrzymaćwciągłymzimnie,pośródwichrówizawiei,
wkrainie,gdziezimatrwałapółroku.Odtamtejporymieszkalioddzielnie,
każdewewłasnymgnieździe.Pozostalimałżeństwem,alespotykalisięjedynie

podczasthingówizjazdówwAsgardzie.SkadiurodziłaNjórdowiFreyaiFreyę
(choćniektórzytwierdzą,amająchybarację,żeFreyemobdarzyłaNjórdajego
siostra,Nerthus).

lakzakończonyzostałspórmiędzybogamiathrymheimskimrodemolbrzymów
wichruiburzy.

OTYM,JAKRIGLUDZKOŚĆPODZIELIŁ

(wg:Rigs.całość;Yóluspa27)PewnegodniaświetlistybógHeimdall,strażnik
BifrostuiAsgardu,poczuł,żemusizejśćzposterunku,abypodążyćmiędzy
ludzi.Pleminasze,stworzoneniegdyśprzezOdyna,HóniraiLokiego,żyłow
Midgardzie,nieznającwładzyniporządku.Każdyczłowiekrobiłcochciał,nikt
nikogoniesłuchał,przezcopowstawałyciągłekłótnie,walkiiwojny.Nie
istniałszacunekanibojaźń.Heimdallpostanowiłtozmienić.Udałsięku
DrzewuYggdrasill,objąłjegopieńispytałoradę.Pochwiliwiedziałjuż,coma
uczynić.

Zmieniłpostaćizstąpiłnaziemię,przybierającimięRig,cowjęzykudawnych
ludzioznaczałoKróla.Szedłbezdrożami,ażnatrafiłnaubogąziemiankę,
zamieszkanąprzezmałżonkówAiego(Pradziadka)iEddę(Prababkę).
Gościnniepodjęliwędrowca,ależebiedasiedziałaunichzapiecem,mogligo
poczęstowaćjedynieczarnymchlebemzplewamiorazzwykłąwodą.Rigzjadł
wieczerzę,apotemudałsięnaspoczynek,kładącsięwłóżkupomiędzy
małżonkami.Aiszybkozasnął,zaśRigposiadłEddę.Potrzechdniachgość
poszedłwłasnądrogą.

Kiedynadszedłodpowiedniczas,EddapowiłaThraela(Niewolnika).Wyrósłna
silnego,choćbrzydkiegomężczyznę,azażonępojąłThir,silną,choćbrzydką
kobietę.Razemzajmowalisiępasaniemstad,nawożeniempól,splataniem
sprzętówzwiklinyizajęciamisłużebnymi.Mieliwielusynów,cizaśdaliżycie
wszystkimniewolnikomicałejczeladzi.

Rigszedłdalej,ażdotarłdoskromnegodomu,należącegodomałżonków
Afiego(Dziadka)iAmmy(Babki).Przyjęligogościnnie,zaśnawieczerzę

podalismacznemięsocielęce.Potemudalisięnaspoczynek.Afizasnął,zaśRig
posiadłAmmę.Potrzechdniachgośćposzedłswojądrogą.

DziewięćmiesięcypóźniejAmmapowiłasyna,Karla.Wyrósłnasilnegoi
pracowitegomłodzieńca,azażonęwziąłSnór,oszczędnąigospodarnąpannę.
Razempracowali,uprawiającziemięizajmującsięrzemiosłami.Mieliwiele
dzieci.Odnichpochodząwszyscyboendrowie,czylichłopi.

Rigszedłdalej,ażdotarłdozasobnegogospodarstwa,gdzienapotkał
małżonkówFadiraiModirę.Podaliwieczerzęnasrebrnychtacach,zaświno
nalewalidozłoconychpucharów.Potemudalisięnaspoczynek.Fadirszybko
zasnął,aRigposiadłModirę.Potrzechdniachgośćposzedłswojądrogą.Gdy
straciłzoczugospodarstwo,wzleciałdoAsgardu,skądobserwowałswych
synów.

PoodpowiednimczasieModiraurodziłasynaJarla(Wodza).Wyrósłna
młodzieńca,doskonaleznającegosięnawojaczceipotrafiącegowalczyć
wszelkimirodzajamibroni.WtedyHeimdalljeszczerazzstąpiłnaziemięiudał
siędoJarla.Nauczyłgosztukipanowanianadpodwładnymi,przekazałmuwe
władaniecałąziemię,atakżeobjaśniłtajemnicęrunmagicznych.Kiedyuznał,
żenaukazostałazakończon

usynowiłgojnazwałwłasnymimieniem—Rig.Od

tamtejporyjarlo-wiemająprawodoziemiizamieszkującychnaniejludzi.
Niektórzyteżuznająsięzaboskichsynów.

Tarłposzedłnawojnę,mieczemzdobyłosiemnaściekrajówiustanowiłwnich
własnerządy.StałsięRozdawcąPierścieni,wczymnaśladujągowszyscy
władcy,rozdzielającbogactwamiędzywłasnychwojownikówwnagrodęza
bohaterskieczynynapoluwalki.ŻonąJarlazostałaErna,córkaHersira(od
Hersirapochodząwszyscyhersirowie,czyliprzewodzącyzbrojnymzastępom).
Mieliwielusynów,akażdyzostałznamienitymwojownikiemikrólem.Ale
tylkonajmłodszy,Koń,zwanyUngiem(Młodym),mógłsięrównaćzojcemw
sztuceryciarunmacicznych.Dlategojedynieonodziedziczyłstarodawneimię-
tytułRig.Zaśodjegoimieniaiprzydomkazwiemynajpotężniejszychwładców,
osławiewiększejodsławyjarlów,konungami,czylikrólami.

TakHeimdallwprowadziłładdoświataludzi,stającsięjednocześnieojcem
wszystkich—władców,wolnychrolnikówiniewolników.

Mówisię,żepotychczynachHeimdallukryłswójmagicznyrógGjallarhornu
jednegozkorzeniYggdrasilla,przyStudniMimira.Dlaczegotouczynił?Ponoć
dlatego,żeukochałludziipragnąłdaćimjaknajwięcejczasunażycie,a
wiadomoprzecież,żekoniecświata—Ragnarók,rozpoczniesiędopierowtedy,
gdyzagrzmigłosGjallarhorna.

OTYM,JAKTHORMJÓLLNIRAODZYSKIWAŁ

(wg:Thrym.całość)

NowyranekwstawałnadAsgardem.Piękny,spokojnyranek,pełensłonecznego
blaskuiciszy.Ażtunagle...

—Złodzieje!!!—wrzaskThorawyrwałzesnunawetolbrzymywdalekim
Jótunnheimie.

Natenniespodziewanykrzykzlecielisięwszyscybogowie.ZastaliThoraw
samychspodniach,gorączkowobiegającegopocałympałacu.

—Thorze,cosięstało?—spytałLoki.Bóggromuspojrzałnaniegospodełba.

—-Jużwiem,toty!—podbiegłdoLokiegoichwyciłgozakoszulę.—Tona
pewnotyschowałeśmójmłot!

——Twójmłot?—zapytałLoki.—NicniewiemoMjóllnirze.

—Puśćgo—rozkazałsynowiOdyn.—Mówiprawdę.Ajeśliim-njenie
wierzysz,każLokiemuwybadać,ktoukradłtwójmłot.

Bogaogniazbytnionieucieszyłapowierzonamisja,alecóżmógłzrobić?
Przeszedłpomiędzyniebianami,ustawionymiwgrupkachitrwożnie
rozmawiającymioniebezpieczeństwie,jakiezawisłonadAsgardemzestrony
olbrzymów,gdyThorjestpozbawionyMjóllnira.Lokiminąłichwszystkichi
zbliżyłsiędoFreyi.

—Onajpiękniejszazewszystkichmychprzybranychsióstr!Czyityłboiszsię
nagłejnapaściolbrzymów?

—Tak,bojęsię.

—WtakimraziepomóżmiodszukaćmłotThora.Pożyczmiswójstrójsokoli,
abymmógłposzybowaćnadJótunnheimiwypatrzeć,ktopoważyłsięnatę
kradzież.

Freyaspełniłaprośbę.Lokizałożyłsokolepióraiodrazuzamieniłsięw
drapieżnegoptaka.WzleciałnadAsgardiskierowałsiękukrainieThursów.

Zastanawiałsię,ktomożewiedzieć,gdziejestmłot.Wkońcupostałnowił,że
zapukadodrzwijednegoznajznaczniejszycholbrzymó

królaThryma.

Jakpostanowił,takuczynił.Wylądowałprzedbramąponuregoza-mkuThrymai
uderzyłwwierzeje.Wartownikowiokrzyknąłsięjakoprzyjacielizażądał
prowadzeniaprzedobliczegospodarza.

KrólThursówposadziłgoprzyswymstoleipoczęstowałmiodem!Dopiero
potemLokidelikatniegozapytał,czyniesłyszał,abyktośchwaliłsię,żeukradł
cośbogom.Jakieżbyłojegozdumienie,gdy

Thrymodparłwprost:

—TojazakradłemsięnocądopałacuBilskirniriukradłemMjóllniraspod
samegonosategoopojaThora—spałwtedyzupełniepijany!Potemwróciłem
doJótunnheimuischowałembrońosiemmilpodziemią,takgłęboko,żeniktjej
nieodnajdzie!i

Lokiczekałchwilę,czyThrymjeszczeczegośniedopowie.

—CzegożądaszzaoddanieMjóllnira?

—Ooo,niczegowielkiego—zaśmiałsiękrólolbrzymów7.—Samiwiecie,jak
cennyjestdlawasmłotThora.Dlategosądzę,żebezpieczeństwoAsgarduwarte
jestpoświęceniarękiFreyi.

LokistarałsięzmienićżądanieThryma,aletentylkopogardliwiewydąłwargii

odparł,żekobietatodobracenazabroń.

Niepozostałonicinnego,jakwracaćdoAsgardu.Lokiznówprzedzierzgnąłsię
wsokołai,najszybciejjakmógł,poleciałdopodniebnegogrodu.Skierował
krokiwprostdoThora.UsłyszawszyożądaniuThryma,bóggromuucieszyłsięi
rzekł,żeskoroolbrzymtylkotylechce,toodrazuniechidądoFreyi,abysię
sposobiładodrogi.Lokinatomiastniebyłwtakdobrymhumorze,wiedział,jak
zareagujeboginimiłości.

—Co!?Jamamwychodzićzamążzajakiegośbrudnegoiobrzyd-'

Thursa!?Chybaścienagłowypoupadali!Mamsięoddaćnaszemu
największemuwrogowizakawałekjakiegośżelastwa!?

ThoriLokijakniepyszniucieklizpałacuFreyi,ściganijejprzekleństwami.

Niezdołaliwymyślićżadnegosensownegowyjścia,wobectegozwołalithing
bogów.JeszczetegosamegodniaAsowieiWanowiezgromadzilisięwkręgu
wiecowym.Niktniemiałradosnejminy.Zjednejstronywszyscypragnęli
odzyskaniaMjóllnira,aleteżrozumieli,jakciężkabędziedlaFreyidecyzja
wyjściazamążzaobrzydliwegoThursa_/aswszystkowskazywałonato,że
wiecwłaśnietakądecyzjęuchwali.DladobraAsgardu.

TużOdynmiałwezwaćobecnychdogłosowania,ktojestzazmuszeniembogini
domałżeństwa,aktoprzeciw,gdypodniósłsięświetlistyHeimdallitak
przemówił:

—Byćmożeznalazłemwyjście.ThorpowinienprzebraćsięzaFreyę,udaćsię
doThrymajakopannamłoda,awodpowiednimmomencieodebraćmłotiuciec.
GdyjużbędziemiałMjóllnirawgarści,żadenolbrzymniepoważysięznim
walczyć.

BogowiegłośnowyrazilipoparciedlaplanuHeimdalla,jedynieThorsiedział
jakiśponuryizasępiony.Lokipodszedłdobogagromuispytałgo,wczym
rzecz.

—Tomisięniepodoba.—odburknąłmocarz—Ja,wielkiThor,pogromca
olbrzymów,najsilniejszyzsilnych,miałbymsięprzebieraćzababę?Zakogowy

mniemacie?Potemwszyscydrwiliby,żelubięwdziewaćkobiecekiecki,akto
wie—możenawetczynięcoświęcej!

Lokipodrapałsiępobrodzie.Tak,rzeczywiściedumnyThorniepowinien
wystawiaćsięnapośmiewisko.AlesprytnyOlbrzymOgniazarazznalazł
wyjście.

—PozwólThorze,żebędęcitowarzyszył.Typrzebierzeszsięzafreyę,ajaza
twojąsłużkę.Wtedyniktnierzeknie,żelubiszchodzićwdamskichspódnicach,
awszyscybędąuznawaćwtymzacnypodstępdwóchodważnychbogów.

UradowanyThorzgodziłsięnatakąpropozycję.TakżeFreyaniemiałanic
przeciwkotemu,bywybralispośródjejubrańodpowiedniestroje.Nakoniec
zawiesiłanaszyiThoranaszyjnikBrisingamen,bowiemwszemiwobec
wiedziano,żeFreyanigdziesiębezniegonierusza.

Abyjaknajszybciejdotrzećnamiejsce,Thorpostanowiłużyćswegostającego

tydwanu,zaprzężonegowdwaczarodziejskiekozły.Takzrobili,1Jeszczetego

samegodniawieczoremznaleźlisięniedalekozamkuThry-ma'Pośródskał
ukrylizaprzęgipodeszlipodmurywarowni.

Thrymoczekiwałichzniecierpliwością.Natychmiastkazałwieśćgościdosali
biesiadnej,gdzieposadzonoichnahonorowychmiejscach.Królolbrzymów
pragnąłobejrzećtwarzoblubienicy,aleThoruparciezasłaniałjąchustą,więc
Lokiwytłumaczyłswą„panią"tym,jestlekkochorainiechcezarazić
gospodarza.

Wniesiononastółlicznepotrawy.Thor,niezważającnato,iżpowiłnien
udawaćFreyę,wmgnieniuoka,gdyinnizaledwiezaczynalijepożarłcałego
wołu,osiemłososi,wszystkiesłodycze,apopiłtowszystkotrzemabeczkami
syconegomiodu.

Thrymprzyglądałsięwyczynompannymłodejzniedowierzaniemale
jednocześniezogromnymzadowoleniem.Wkońcurzekł:

—Ho,ho,nieprzypuszczałem,żemojanarzeczonaposiadatalapetyt,alemnie
tonieprzeszkadza—jeślipotrafitylezjeść,napevnogodnajestzostaćżoną

olbrzyma.

—Ach,Thrymie—odparłLoki.—Wybaczmejpani,aleprzezosiemdnii
nocygnałyśmynatwespotkanie,takbardzoFreyispieszyłosiędotwegoboku.
Przezcałytenczasnieuszczknęłyśmynakromkichleba.

—Skorotak—roześmiałsięThrym—niechajnatychmiastprzypie-czętowane
zostanienaszemałżeństwo.Chcępocałowaćpannęmłodą!

PochyliłsiękuThorowi,aletenodpowiedziałtakostrymspójrzniem,że
olbrzymaażzmroziło.CofnąłsięiwzrokiemspytałLokiegocotooznacza.Ten
odparłprzepraszająco:

—Ach,wybacz,panie,aleprzezosiemdnignałyśmydo

twegomku—Freyajestbardzozmęczona,raczwięcodłożyćpieszczotypoiy
nocnej.

—Dobrze,odłożę—westchnąłThrym.—Aleoczekiwaćbędętymwiększą
niecierpliwością,gdyżpowszechnieznanyjestkunsztFreyiwsprawach
miłosnych.

Thorażzadygotałzgniewu,aleLokiuspokoiłgowzrokiem.Jeszczetylkoby
brakowało,żebyThorrozpocząłjakąśburdę!

Wowejchwilidohalliweszłaobrzydliwaolbrzymka,siostraThry-ma.Miotała
niązłość,ponieważbratniezaprosiłjejnaucztęweselnąMimotozlekceważyła
jegopostanowienieizjawiłasięwsali.PodeszłaterazdoThoraiodezwałasię
pogardliwie:

—OtopięknaFreya,którejurodausidliłamegobrata.Czywśród

bogówznanyjestzwyczaj,żepannamłoda,wchodzącdodomuprzy-szłego
męża,musiobdarowaćjegomatkęisiostrę?Gdziewięczłotepierścienie,godne
członkinirodukrólewskiego?

—Zamilcz,siostro!—ryknąłThrym.—Takijestnaszzwyczaj,niemuszągo
przestrzegaćWanowie!Alejestempewien,żeFreyaprzywiozłaciipierścienie,
isuknie.Raczwybaczyć,najukochańsza

zwróciłsiędoThora.—Mojasiostra,

podobniejakja,szybciejdziała

iżmyśli.Nimjednakwręczyszjejpodarki,muszęprzecieżzwrócićci

młotThora,jakwcześniejprzewidzieliśmywumowie.Naniegoteż

przysięgniemy,oddającsiębaczeniuboginiWar,opiekuncemałżeństw.

Adoskonałydziśdzieńnaślub—czwartek.

ZarazteżwniesionoMjóllniraipodanogoThorowi.Zaledwiepoczułwdłoni
drzewceznajomejbroni,zerwałzgłowykobiecąchustęijednymruchemzdarłz
siebiesuknie—Lokipomyślał,żeFreyabędziemiałatrochężaluoich
zniszczenie

—Zdrada!ToThor!—wrzasnęłasiostraThryma,jedynanatyle

przytomna,byusiłowaćuciec.

Resztędomownikówprzykułodoławzdumienieiprzerażenie,niepróbowali
nawetuchylaćsięprzedciosamiMjóllnira.Jakopierwszypadłzezgruchotaną
czaszkąsamThrym.Potemprzyszłakolejnajegodrużynę,służącychiinnych
domowników.ThornajdłużejszukałsiostrykrólaThursów,bowiemuciekła
niemaldosamejbramyzamku.Tamjednakjązłapałizatłukłnaśmierć,żądny
zemstyzatakniegodnepotraktowanie.

Pojakimśczasieuleciałzjegogłowybojowyszał.WypiłpodanyprzezLokiego
rógpełensyconegomiodu.Tak,dokonałrzeczywielkiej—wszedłdostolicy
królewskiejiwyszedłzniejżywy,pozostawiajączasobąjenotrupyizgliszcza.

—Podpaltebudy—rozkazałLokiemu.—Ainiezapomnij,jakjużwrócimy,
opowiedziećwszystkimoszczegółachwalki.Chwilępotemjeszczerazzwrócił
siędoLokiego.

—Możejednakniewspominaj,żeThrymchciałmniepocałować.TakThor,
przypomocysprytnegoPłomiennegoOlbrzyma,odzyskałhonoriswójmłot
bojowy.

OSKARBIEANDWARIEGO,

ZWANYMTEŻZŁOTEMWÓLSUNGÓW

LUBZŁOTEMGJUKUNGÓW,CZYLIOTYM,
JAKKLĄTWAZABIŁAWIELUDZIELNYCH
MĘŻÓW

(wg:Regin,całość;Fafnis.całość;BrotafSigurd.całość;Sigurd.enskamma
całość;Atlnk.27-29)

Królwikingów,Hreidmar,miałtrzechsynów:Reginna,

FafniraiOtra.Wszyscyoni,taksamojakiojciec,władalimagią.

PewnegodniaOtrpostanowiłwybraćsięnadjezioro,zasilanenurtemrzeki,
przelewającejsięprzezwodospadAndwarafors—nazwanytakodżyjącegow
pobliżukrasnoluda-czarodziejaAndwariego.Otrchciałnałapaćtrochęryb,więc
wypowiedziałzaklęcieizamieniłsięwwydrę(trzebawamwiedzieć,żeimięOtr
oznaczaWydrę).Wtejpostaciniemiałnajmniejszychtrudnościzchwytaniem
łososi.

Loschciał,żewtymsamymczasienaziemieMidgarduzeszłatrójkabogów—
Odyn,HóniriLoki(odczasuwspólnegostworzenialudzibardzolubilirazem
wybieraćsięwpodróż).PrzechodziliwłaśnieobokwodospaduAndwarafors,
gdyOdynspojrzałnajezioroiwykrzyknął:

—Spójrzcie,jakapięknawydratam

pływa!Ech,przydałobymisięjejfutronaoblamowaniemegonowegopłaszcza!

Lokitylkosięzaśmiał,chwyciłkamień,wycelowałicisnąłnimwwodyjeziora.
Trafiłidealnie—wydrawypłynęłanapowierzchnięjużnieżywa.Odyn
podziękowałswemubratukrwi,poczymściągnąłskóręzwydry.Potemposzli
dalej.

Wieczoremdotarlidowspaniałegozamku,stolicykrólestwa,rządzonegoprzez

królaHreidmara.Władcazszacunkiemprzyjąłgości,niedomyślającsię,żema
przedsobąbogów.

Odynotworzyłswąsakwęiwyciągnąłskóręwydry.

—WspaniałyHreidmarze,czymożeszrozkazaćsługom,bywyprawilimito
futro,boinaczejwłoszniegowypadnie.

Hreidmarprzyjrzałsięskórzewydryizbielałnatwarzy.Kiedyzaśdowiedział
się,gdziepodróżniupolowalizwierzę,wpadłwewściekłość.

Wpierwszejchwilipoleciłstrażyzamknąćbogówwlochu,aleprzypomniał
sobie,żeprzecieżprzyjąłichpodwłasnydach,aświęteprawozabraniało
krzywdzeniagości.Niemógłzatemwywrzećzemstykrwi,pozostawałojedynie
upomniećsięogłówszczyznęzaśmierćsyna.

—JakiejcenyżądaszzaprzebłaganiecieniaOtrą?—zapytałOdyn,zmuszony
uznaćprawoHreidmaradoodszkodowania.

—Chcę,byścienapełnilizłotemskórępomoimsynu,atakżepokrylijąod
zewnątrzzłotymiozdobami.

—Skądmamywziąćtylecennegokruszcu?—Hónirzłapałsięzagłowę.

—Takajestmojacenaiodniejnieodstąpię.Inaczejprzyjdziesięwampotykać
zmoimiwojownikami—odparłHreidmar.

OdynwzruszyłramionamiispojrzałnaLokiego.PłomiennyOlbrzym
odpowiedniozrozumiałrozkaz—skorotoon,nawetjeślitylkospełniał
zachciankęOdyna—zabiłOtrą,toterazsammusisiępostaraćookup.Zgodził
się,wkońcuprzecieżbyłbogiemiznałsekretyróżnychskarbów.Jeden
powinienznajdowaćsięcałkiemniedaleko.

Najpierwwszakżeudałsięnabrzegmorzaizaśpiewałpieśńmagiczną,
wzywającswąkuzynkę—Ran,olbrzymkę,ajednocześnieboginięmorza.
Miałazamężapanagłębin,Aegira,alewprzeciwieństwiedoniego,lubiła
zatapiaćstatkiorazwywoływaćsztormy.Świetniesięprzytymbawiła,
uważającswewyczynyzadobryżart.Lokiuwielbiałpodobneokrutnedowcipy,

dlategojakojedynyzbogówzyskałprzyjaźńiprzychylnośćRan.

Wkońcukrewniaczkaprzybyłanawezwanie,wysłuchałaprośby,poczymznów
zniknęławśródfal.Wróciłanadspodziewanieszybko,niosąc,ocoprosił.Loki
śliczniepodziękował,poczymżwawopomaszerowałkuwodospadowi
Andwarafors.

Zacząłbrodzićwwodachjeziora,ażwypatrzyłpokrytegozłotąłuską,
olbrzymiegoszczupaka.RozwinąłwtedydarRan—siećrybacką—ischwytał
rybę.Szamotałasięwściekle,alemusiaładaćzawygraną,gdywydobyłjąna
płyciznę.

Wtedyszczupakodezwałsięludzkimgłosem.

—Czegożądasz,Loki,wzamianzazwróceniemiwolności?

—Dogadamysię,Andwari—rzekłLoki,zadowolony,żejegoprzypuszczenia
okazałysięsłuszne:krasnoludAndwarirzeczywiścieukrywałsięwjeziorzepod
postaciąszczupaka.—Mimoswegoimienia,znaczącegoprzecież„Ostrożny",
dałeśsięłatwoschwytać.Alenieotomichodzi.Słyszałem,żewłasneplemię
wygnałocięnietylkodlatego,żeokazałeśsięniegodziwcem.Niechciałeśsię
teżpodzielićzebranymskarbem.

Krasnoludnicnieodpowiedział,więcLokichwyciłgozaskrzelaiuniósł.

—ChybaniechceszskończyćjakopotrawanastolekrólaHreidmara?

Oczywiście,AndwarizgodziłsięzaprowadzićLokiegodoswojejkryjówki.
Tam,ukrytypodgłazem,spoczywałcałystoszłota.PłomiennyOlbrzym
napełniłnimskóręwydry,aresztkamiobwiesiłjejfutro.Pozostałowszak
jeszczejednopustemiejsce,aAndwarinieposiadałjużżadnychskarbów.

LokipopatrzyłnaAndwariego,stojącegoprzednimwswejnormalnej,
krasnoludzkiejpostaci.Dostrzegł,żenapalcuczarownikatkwiwspaniałyzłoty
pierścień.Zabrałmugowięciprzyczepiłnaostatniewolnemiejscenafutrze.

Krasnoludbezskutecznieprosiłooddaniemagicznegopierścienia,twierdząc,że
bezniegostracicałąswąmoc.

—Nocóż—mruknąłLoki.—Mnietenpierścień,nazwałeśgochyba
Andwaranautem,jestrówniepotrzebny,coitobie.Aletojajestemsilniejszy.

—Ijesteśteżokrutny—syknąłkrasnolud.—Okradłeśmniezostatniego
kawałkazłota.Dobrze,zatemklątwaspocznienaowymzłocie—niech
nieszczęścieścigakażdego,ktojestjegowłaścicielem,niechdosięgniego
śmierć!

Lokitylkoroześmiałsię,słyszącprzekleństwo.

—Minąłeśsięzezłymżyczeniem—odparł.—Niejajestem,aniniebędę
właścicielemtegozłota.Żegnaj!

OlbrzymogniaoddałokupHreidmarowi,tenzaśnatychmiastwypędziłbogów
zeswegozamku.NaodchodnymLokizdążyłjeszczeprzekazaćkrólowitreść
klątwyAndwariego.

PóźniejszedziejeSkarbuAndwariegoniewiążąsięzgodnymiczciosobami
bogów,więcopowiemjetylkopokrótce.

DwajpozostaliprzyżyciusynowieHreidmara,ReginniFafnir,zażądali,by
ojciecdopuściłichdoudziałuwgłówszczyźnie.Królodmówił,więcFafnirgo
zabił,zabrałskarbiuciekłnapółnocnepustkowiaGnitaheidi.Zaszyłsięna
moczarachizapomocączarówprzemieniłsięwsmoka.Dnieminocąpilnował
złota,samemuniemajączniegopożytku,aniniedzielącsięnimznikiminnym.
Tymczasem,polatachposzukiwań,Reginnodkryłmiejscepobytubrata.Nie
miałjednakszansnawalkęzesmokiem,postanowiłzatemzaczekać,ażzdarzy
sięsposobnośćwykorzystaniakogoinnegodozabiciapotwora.

UkrólaHjalprekawychowywałsięmłodySigurdzroduWólsungów.Norny
wyznaczyłydlaniegolossławnegowojownika.Jednymzjegonauczycieli
zostałReginn,którynatychmiastdostrzegłwchłopcuzadatkinawielkiego
bohatera.Namówiłgozatem,byudałsięnapustkowiaGnitaheidiizabił
potwora.Takteżsięstało,aleReginnniezdobyłupragnionegoskarbu.Sigurd
przypadkiemposmakowałsmoczejkrwi,dziękiczemuzacząłrozumiećmowę
zwierząt—odptakówdowiedziałsię,żeReginnzamierzagozabićizagarnąć
złoto.Uprzedziłwięczamiarwychowawcyisampozbawiłgożycia.Wt"

sposóbtoonwszedłwposiadanieprzeklętegoSkarbuAndwariego.

PolatachSigurd,zpowoduposiadanegozłota,zostałzdradziecko!zabityprzez
swychsprzymierzeńców,braciGjukungów,władcówplemieniaBurgundów.Ci
zkoleizginęlizrękiAtlego,królaHunów,pragnącegozawładnąćskarbem.Nie
udałomusiętowszakże,gdyżwcześniejbraciazatopilizłotowwodachRenu.
AtlegozabiławzemściesiostraGjukungów,wdowapoSigurdzie.

TakzakończyłasięhistoriaSkarbuAndwariego.Spocząłgdzieśwbrzuchu
rzeki,zaśwszyscywalczącyojegoposiadanie,zginęli.Takspełniłosię
przekleństwookradzionegokrasnoluda.

OKOTLEHYMIRA

(wg:H)'inis.całość;Gylfag.48)

Nadchodziłazima,wyjączawiejamiśnieżnymi

itrzaskającmrozem.PrzezostatniemiesiącespokójpanowałwAsgardzie,a
bogowiespędzaliczasnaucztachiturniejach.WkońcuOdynowiprzejadłosię
ciągłeprzebywaniewpodniebnejsiedzibie.Ponamyślewezwałsynaswego,
Thora,itakrzekł:

—Synu,nawybrzeżuMidgardumasiedzibęolbrzymAegir,

podniesionyprzeznasdogodnościbogaodmętówmorskich.Chcę,abyśudałsię
doniegoijegomałżonkiRan,irzekłim,żenadeszłapora,abyprzygotowali
wielkąucztędlabogów.

—Ojcze—odparłzdziwionyThor.—Nieprzypominamsobie,byAegir
kiedykolwiekpodejmowałnaswswympałacu.

—Awięcnadszedłodpowiedniczas,bytouczynił.Odtąd,corokunazimę,
ucztowaćbędziemykilkadniwkrólestwieAegira.Takajestmojawola.

PosłusznyThorwybrałsięwięcnawyspęHlesey,gdzieAegiriRanwznieśli
swójpałac,wpołowiezatopionypodfalami,awpołowiestojącynasuchym
brzegu.

AegirniezbytochotniewysłuchałsłówThora,atymbardziejbył
niezadowolony,iżbóggromuzwracałsiędoniego,jakdosługi,któremu
nakazujesięprzyszykowaniewieczerzy.

—Niestety,cnyThorze—odparł,ledwieskrywającszyderczyuśmiech.—Nie
mogęwydaćucztynacześćbogów.

—Atodlaczego?—groźniespytałThor.

—Niemamkotłaodpowiedniowielkiego,abyprzyszykowaćgrzanepiwodla
wszystkichbogów.Spójrz—wskazałnabelkępułapowa,gdziezawieszone
zostaływszystkiebrązowekotły—żadenznichniepomieścinawetpołowy
napoju,potrzebnegodonasyceniaboskichgardeł.Ale,oczywiście,bardzochcę
podjąćAsówiWanów,więcjeżelitylkoprzyniesieszmiodpowiednienaczynie,

spełniętwojąprośbę.

—Agdziemamjeznaleźć?—spytałThor.Doskonalewiedział,jakodszukać
wroga,aleprzecieżniemiałpojęcia,skądsiębiorąbrązowekotły.

—Niewiem—Aegiruśmiechnąłsięnapożegnanie.

Thorbezsilniemiotałsiępowłasnympałacu,niemogącdojść,wjakisposób
zdobyćodpowiednienaczynie.AkurattegodniaodwiedziłgoTyr,bógwojny
sprawiedliwej,przysiągiwierności.Thorzwierzyłmusięzkłopotu,naco,po
chwilizastanowienia,Tyrodparł:

—Chybaumiemzaradzićtwoimkłopotom.

Czywiesz,gdziemieszkamójojciec?

Thorniewiedział,aidopierowtejchwiliuświadomiłsobie,żenigdyniepoznał
ojcaTyra.PonoćspłodziłgojakiśOszronionyOlbrzym,mieszkającygdzieśna
krańcachświata.

—Otóżmójojciec,Hymir,posiadanajwiększynaświeciebrązowykocioł,na
tylepojemny,żenietylkodocnaopijąsięzniegobogowie,alejeszczezostanie
coś-niecośnadnie.

—Imyślisz,żetwójojciecmigoda?

—Niewiem,alezawszewartospróbować.Jeślichcesz,będęcitowarzyszyłw
drodze.

Thorzradościąprzystałnapropozycję—dobrzemiećprzysobieprawegoi
walecznegotowarzysza,takiegojakTyr.

Gdyjużwyruszali,niewiadomoskądnapatoczyłsięLoki,trzymającywręku
podróżnąsakwę.Stwierdził,żeionwybierasiędokrainyolbrzymów,więc
częśćdrogichętnieprzebyłbywrazznimi.Thornieodmówił,choćpamiętał,że
towarzystwoLokiegozawszesprowadzałokłopoty.

WetrzechwsiedlidomagicznegopojazduThora,ciągniętegoprzezdwa
zaczarowane,latającekozły—TanngniostraiTanngrisnira.Cudownete
zwierzętaznanoteżjakoniewyczerpaneźródłopożywienia—spożytena
wieczerzę,ranoodradzałysięnanowo,oilektośnieuszkodziłichkości.

WieczorempodróżnicyprzekroczyligranicęHrimthursheimu,postanowiliwięc
zatrzymaćsięgdzieśnanoc.Tyrzauważyłwdolesamotniestojącąchatę,
wylądowalizatemwpobliżu.Okazałasięzamieszkanaprzezrodzinęolbrzymów
—Egilazżonąorazdwojgiemdzieci:ThjalfimiRoskwą.Gospodarzegodnie
przywitaligości,alepozaczerstwymchlebemicienkimpiwemniemielinicna
poczęstunek.NatoThorrzekł,żebysiętymniemartwili—pochwilina
rożnachpiekłysięobamagicznekozły.Kiedyjużzabieranosiędojedzenia,bóg
gromuprzestrzegł,byniktnieważyłsięrozłupaćżadnejzkościzwierząt.

Wczasieposiłkusyngospodarzy,Thjalfi,poczuł,żeLokitrącagołokciemi,
wskazującnaogryzanąprzezniegokość,rzeczeszeptem:

—Niemiałbyśochotyspróbowaćszpiku?

Thjalfinawetsięniespostrzegł,gdyposłuchałpodszeptuOgnistegoOlbrzyma,
przełamałkośćiwyssałszpik.Miałwspaniałysmak.

Lokiroześmiałsięwduchu.Znówudałomusięspłataćniezłegofigla,alechyba
lepiejzrobi,ulatniającsięwnocy,borankiemThormożesięnielichowściec.
Takteżzrobił—gdyjużwszyscypołożylisię

spać,onwyśliznąłsięukradkiem,

zarzuciłsakwęnaramięiruszyłswojądrogą.

RanoThorzebrałkościTanngniostraiTanngrisnira,przykryłjeskórami
zwierzątiwypowiedziałzaklęcie,poczymdotknąłkoźlichszczątków
Mjóllnirem.Jakieżjednakbyłojegozdziwienieiwściekłość,gdyokazałosię,że
jedenzkozłówkuleje.Sprawdziłjegonogę—notak,ktośzgospodarzynie
posłuchałprośbyidlaszpikurozłamałkość.RozgniewanybógchwyciłEgilaza
koszulęi,wrzeszcząc,zażądałwyjaśnień.

Oczywiście,pochwilidowiedziałsię,ktozłamałkość,aleteżktonamówił
Thjalfiegodoświętokradztwa.Lokiegoniezastalijużjednakwłożu.

PrzerażonyEgilzaproponowałodszkodowaniezazłamanienogikozła—rzekł,
żeoddaswedziecinasłużbęThorowi.Bógzgodziłsię,zażądałteż,byEgil
zaopiekowałsiękozłamiiwozemdojegopowrotu.Jaksłusznieprzypuszczał,
drogadodomuHymiraizpowrotemzajmietyleczasu,bynogakozłazdążyła

sięzrosnąć.WtedyteżzamierzałzabraćzesobąThjalfiegoiRoskwę.

PoskąpymśniadaniuThoriTyrwyruszylinapiechotęwgłąbkrainy
OszronionychOlbrzymów.Mijałydniinoce,ażwreszcieprzeprawilisięprzez
mroźnąrzekęEliwagidotarlidocelu.Naszczyciewzgórzawznosiłosię
potężnedworzyszcze.Półkamienne,półdrewniane,wielkieizamożne.

—Tusięurodziłem—rzekłTyr,aleThorniezauważył,bybógwojnywzruszył
sięnawidokrodzinnegodomu.Wydawałsięraczejlekkowystraszony,ato
niczegodobregoniewróżyło.

Bogowiezapukalidodrzwidworu.Otworzyłaimbiałobrewaibiałowłosa
olbrzymka.

—Witaj,matko—szepnąłTyr.

—NapiętyzabitegoYmira!—wykrzyknęłagospodyni.—Synumój!Tylelat!

lakmocnościsnęłalyrawswychramionach,żetenomalniestraciłdechu.
Potempoprowadziłagościdohaliiposadziłazastołem,choćstałasięznacznie
mniejuprzejma,gdydowiedziałasię,żesynprzyprowadziłsamegoThora—
ZabójcęOlbrzymów.

Wjednejzkomnatdworubóggromuzobaczyłwielcesędziwąolbrzymkęo
dziewięciusetgłowach,Tyrwytłumaczył,żetojegobabka.

Białobrewaolbrzymkamiałajużpodawaćpotrawy,gdyzatrzęsłasięciernia.

—Szybko,wstawajcie!—rozkazałabogom.—Hymirwraca!Muszęwas
schowaćiuprzedzićmęża,żemamygości.Inaczejzabijewasswymmagicznym
spojrzeniem!

Ukryłaichzaszerokimsłupem,podtrzymującymbelkęstropową.

Pochwiliusłyszeliodgłosciężkiegostąpania,uderzaniabucioramiokamienie
wprawionewposadzkę.Hymirwkroczyłdoswegodomu.

—Kobieto!—rozległsięgłosThursa,takdonośny,żebogomzadźwięczałow

uszach.—Czujęzapachobcych!Ktotujest?

—Uspokójsięmężu!—odparłabiałobrewaolbrzymka.—Mamy

gości...

Niezdążyładokończyć,gdyHymirwbiłwzrokwsłup,zaktórymschronilisię
niebianie.Podjegomagicznymspojrzeniemdrewnorozleciałosięwdrzazgi,
odsłaniającprzybyszów.Gdyzabrakłopodtrzymującegosłupa,belkastropowa
spadłazhukiemnakamieniepodłogi.Zaśnabelcetejwisiaływszystkie
brązowekotły,jakieposiadałHymir.Onerównieżuderzyłyopodłogę,krusząc
sięnadrobnekawałki.Wytrzymałtylkojeden,największy.Natonaczynie
zwróciłuwagęThorizrozumiał,żetowłaśniemusibyćówwspomnianyprzez
Tyrakocioł.

—Wstrzymajsięmężu!—krzyknęłagospodyni.—Przybyłtwój

synzprzyjacielem!

DopierowtedyHymircofnąłmocswegowzroku,zaśbogowiemogli

stanąćnanogiipowitaćThursa.

Pozwoliłimzasiąśćzastołem,poczymkrzyknąłnasłużbę,bywniosłatrzy
pieczonebyki.Dopierowtedyzapytałgościopowódwizyty.Kiedyusłyszało
cochodzi,ikimjesttowarzyszsyna,roześmiałsię

gromko.

—Noproszę,takigośćpodmoimdachem!Chybawiesz,Thorze,

żeniemaniczadarmo?

Właśniewniesionopieczonebyki.Nieminęłachwila,ajużdwaznichzniknęły
wprzepastnymżołądkuThora.Hymirzniedowierzaniempatrzyłnasiłacza,
jednocześnietroskliwieodsuwającjaknajdalejodniegowłasnąmisęz
pieczystym.

—Zjeśćpotrafisz,Thorze—mruknąłniezadowolonyHrimthurs—ale,by
dostaćodemniekocioł,musiszwykazaćsięczymświęcej,niżsamym

obżarstwem.Jutrosprawdzę,jakwieleprawdytkwiwtwejsławie
najsilniejszegozbogów.

—Acóżtomabyćzapróba?—zaciekawiłsięThor.

—Prosta—uśmiechnąłsięHymir,szczerzącpołamanezęby.—Popłyniemyna
ryby.Ktozłowiwiększą,tenzwycięży.Anadzisiejszywieczórmamdlaciebie
prośbę—postarajsięojakąśprzynętę,żebyśjutroniestraszyłrybnagim
haczykiem.

Thorskinąłgłowąiopuściłdwór.PostanowiłukaraćHrimthursaza

ciągłenaigrawaniesięzjegoosoby,więcpodążyłnapastwisko,gdziezauważył
pasącesięstadaHymira.Wypatrzyłnajdorodniejszegobyka,poczymukręcił
mułeb.ZdobyczzaniósłdohaliipokazałHymirowi,mówiąc,żewłaśnie
znalazłodpowiedniąprzynętę.Wielkąprzyjemnośćsprawiłomuzobaczenie
wściekłościnatwarzyskąpegoolbrzyma.

NastępnegodniazbudzonoThoraoświcie.Hymirjużoczekiwałprzybrzegu
morza.Razemzepchnęliogromnąłódźnawodęiskierowalijejdzióbku
otwartemumorzu.Przebrzmiałozaledwiekilkauderzeńserca,gdyHymir
wyciągnąłzwodyniejakąśzwykłąrybę,alesporegowieloryba!Założyłnową
przynętęnahaczykiznówzarzuciłwędkę.Thorzzazdrościąpatrzył,jak
niedługopotemolbrzymponowniewyciągawieloryba.

—Nocóż,Thorze—zjadliwieroześmiałsięHrimthurs.—Możemywracać.
Mamydośćmięsanaobiadiwieczerzę.

—Jeszczechwila,wypłyńmytrochędalej,nagłębsząwodę—bąknął
zawstydzonybóg.

Takteżuczynili.Haczykzprzyczepionymłbembykazanurzyłsięna
prawdziwejgłębinie.

Thorjużniemalprzyznałsięprzedsamymsobą,żeprzegrał,gdysilne
szarpnięciewywróciłogonadnołodzi.Szybkoodzyskałrównowagę,zaparłsię
nogamioburtęipocząłciągnąćwędkę.Okazałosięjednak,żemusiałzłapać
jakiegośprawdziwieogromnegowieloryba,gdyżtoniezdobyczdołodzi,ałódź

doniejpoczęłasięprzysuwać!

WtedybóggromuwzułRękawiceMocyimocniejzacisnąłnabiodrachPasSiły
—daryodolbrzymkiGrid,matkijegoprzyrodniegobrata.Potempocząłzwijać
sznurodwędki.Robotaszłaopornie,alerybaznajdowałasięcorazbliżej.

Wodasięwzburzyła,azkipieliwyjrzałmonstrualnyłeb,ozdobionywąsamii
wypustkami,rogamiikłami,ogromnymiślepiamiijeszczewiększąpaszczą

SamJórmungandzłapałsięnaprzynętęThora.Bógbłyskawiczniezrozumiał,że
otomajedynąsposobnośćzabicianajwiększegopotwora,jakiegokiedykolwiek
nosiłaAlda.Sięgnąłdopasa,alewtedyprzypomniałsobie,żeodłożyłMjóllnira
podławęwioślarską.

—Hymir!—krzyknął—Hymir,podajmimłot!Muszęgozabić!

Wołałiwołał,alebezodzewu.WreszcieodwróciłsiękuHrimthurso-wiiujrzał,
żeojciecTyrasiedziprzerażony,trzęsiesięzestrachu,apojegotwarzyspływa
oceanpotu.

—PodajMjóllnira!!!

TymrazemHymirsięruszył,alezamiastsięgnąćpodławę,wyciągnąłnóżi
przeciąłlinę,utrzymującąMiclgardsorma.Potwórzanurzył]sięwodmęty.

—Cośtyzrobił!?—bógchciałsięrzucićolbrzymowidogardła,al(ten
uskoczył.

—Takjestlepiej—odparłThursdrżącymijeszczewargami.—Uwierzmi,tak
lepiej.

Thorzdusiłgniewikazałprzybijaćdobrzegu.Wkońcuprzeciedpokazał,że
potrafizłapaćwiększąrybę.

Nimwysiedlizłodzi,Hymirodzyskałspokój,apotemnawetstałsiębutny—
przypomniałsobie,żetoonstawiaprzedThoremzadanisdoprzebycia.

—Zanieśterazłódźzobomawielorybamidodworu—poleciłgościowi

Wykonanietegopolecenianiesprawiłoboguszczególnychtrudności.Thorpo
prostuchwyciłłódźipostawiłjąsobienagłowie.Nawetniezmęczyłsię
dźwiganiem.

GniewnygrymasnieschodziłzobliczaHymira.Thorwykonująjednąpracęza
drugą,znajdowałsięokrokodzdobyciakotła.Aleon,Hymir,'wymyślijeszcze
przeszkodęniedoprzeskoczenia,zmusiThoradougięciakarku.

Znówzasiedliwhallizastołem.Hymirwzniósłtoastzasiłaczy.Spełiłgoswym
ulubionymkielichemzgrubegokryształu,rżniętegowsplątanewzory.

—Thorze,spójrznatenpuchar—podstawiłbogukryształpodnos.—Jeśli
zdołaszgozbić,przebrniesznastępnąpróbę.

Bóggromulekcesobiepoważyłtozadanie—wkońcucozatrud-nośćzbić
kryształowenaczynie?Cisnąłnimwgranitowąkolumnęwspierającąścianę
budynku.Jakżejednaksięzdziwił,kiedykolumnrunęła,zaśkielichpozostał
nietknięty!

Gdypodnosiłkryształ,zbliżyłsiędoniegoTyritakszepnął:

—Matkamiprzedchwiląrzekła,żejedynąrzecząnatyletwardąbywytrzymać
uderzeniemagicznegokielicha,jestczaszkaHymira.

Niewielemyśląc,ThorrzuciłnaczyniemwgłowęHrimthursa.Pucharrozprysł
sięnadrobiny,zaśolbrzymupadłnapodłogę.Pochwiliodzyskałprzytomność,
awrazzniąwróciławściekłość.Zrozumiał,żeja-kimśsposobemrozwiązano
tajemnicękielicha,aleniewiedział—jak.

—Zadziwiłeśmnie,Thorze—rzekłgniewnie.—Wtakimraziepozostałajuż
tylkojednapróba:jeśliktóryśzwaszdołaudźwignąćpożądanyprzezbogów
kocioł,tomożegoodrazuzabraćizejśćmizoczu.

Tyrzbliżyłsiędostojącegopośrodkusalinaczynia,aleniezdołałgopodnieść.
Wkońcudałzawygranąiustąpiłmiejscaprzyjacielowi.

Thorwierzyłwpotęgęswychmięśni,alemocniejścisnąłPasMocy

Megingiard,anaręcezałożyłRękawiceSiły.Takprzygotowany,szarp-nąłza
uchwytykotła.Żyływystąpiłymunaczoło,poczerwieniał,słyszałjaktrzeszczą
mustawy.Wreszcierozległsięgłośnychrzęst—tonaczynieodchodziłood
podłogiwrazzkilkomapłytamikamiennymi,doktórychprzytwierdziłje
sprytnyHymir.Nawettasztuczkaniepowstrzymałanajsilniejszegozbogów
przeduniesieniemkotła.Abywy-godniejgonieść,postawiłnaczynienawłasnej
głowie.Bezsłowaskierowałsiękudrzwiom.Hymirowinienależałysię
podziękowania—wszakThoruczciwiewygrałkocioł.Zabogiemgromu
podążyłTyr.

Nieuszlidaleko,gdyusłyszelidonośnyokrzyk.Powtórzyłsiędrugiraz,apotem
trzeci.Odpowiedziałomukilkanaśniepodobnychgłosów,dobiegającychz
różnychstrongór.

—Tomójojciec—syknąłTyr.—Zwołujecałyród,chybachcenamodebrać
kocioł.

—Wtakimraziepoczekamynaniego—spokojnieodparłThor.

ZgodniezesłowamiTyra,jużniedługodostrzegliszesnastuHrimthursów,
podążającychichśladem.Wszyscyprzewyższalibogówwzrostemconajmniejo
trzygłowy,zaśichręcewyglądałyjakpniedębów.Widoktakichwrogówmógł
wzbudzićtrwogęwsercachnajdzielniejszychwojowników,aleThoriTyr,
pamiętającystobitew,nieulęklisięniebezpieczeństwa.

Nimolbrzymyzbliżyłysięnatyle,bywykorzystaćprzewagęliczebną,Thor
dwukrotniecisnąłbojowymmłotem.ZakażdymrazemMjóllnirrozbijałczaszki
trzecholbrzymów,poczymposłuszniewracałdorąkboga.Natrzecirzutnie
starczyłoczasu—wrogowiezbliżylisięnawyciągnięcieręki.

Tyrdobyłmieczairuszyłwbitewnytan.Kręciłbroniąmłyńce,odcinając
przeciwnikomręceigłowy.Wydawałsięszybszyodwystrzelonejstrzał);żaden
zolbrzymówniepotrafiłdosięgnąćgociosempięścinimaczugi.

TymczasemThorzgruchotałłbydwómHrimthursom,apotemstanąłprzed
samymHymirem.

—Terazoddaszmiikocioł,iżycie—przerażającymgłosemmruknąłolbrzym.

—Niedostanieszanitego,anitego,ajeszczesammicośzapłacisz~odparł,
śmiejącsię,Thor.

Jakzapowiedział,takuczynił.GdyHymirwzniósłdociosupotężną,kamienną
maczugę,Thorwśliznąłsiępodjegouniesioneramionaiuderzyłpięściąw
brzuchwroga.Thursstraciłoddechizawahałsięchwilę.WtedyThorwziął
krótkizamachispuściłmłotbojowynałebolbrzyma.Nawetgranitowotwarda
czaszkaHymiraniewytrzymałatakiegouderzenia.Pękła,niczymskorupka
jajka.

Thorsięrozejrzał.TylkooniTyrstaliżywinapobojowisku.Bóggromupowoli
podszedłdootoczonegowianuszkiempokrwawionychciałTyra.

—Wybacz,przyjacielu—rzekłnawpółprzepraszająco.—Musiałemzabić
twegoojca.Jeślipragnieszpomsty...

—Nie—Tyruśmiechnąłsięsmutno.—Hymirprzestałbyćmoimojcem,gdy
złamałdanenamsłowo.

Niemówiącnicwięcej,zawrócilikuchacieEgila,gdzieczekalinanichThjalfi,
Roskwaikoźlizaprzęg.

OTYM,JAKTHORSAMOTRZEĆWYPRAWIŁ
SIĘDOUTGARDU

(wg:Harbard.26;Lokas.60;62;Gylfag.)

Wstawałszaryporanek,gdydobramy

pałacuBilskirnirzacząłsiędobijaćnawpółpijanyLoki.Wkońcusłużący
otworzyłmuodrzwiaizaprowadziłprzedobliczerozgniewanegoThora.

—Loki,łamago,jakśmieszmniebudzićotejporze!?—ryknąłbóggromu.

—Wybacz,bracie—odparłLoki,ledwosiętrzymającnanogach—alewłaśnie
wracamzWalhalli,gdziebiesiadowałemzOdynem.Otóżdzisiejszejnocy
pewienskaldzMidgarduumilałnamśpiewemdługienocneczuwanie.Itenże

poetatwierdził,żewidziałwzniesionąniedawnotwierdzękrólaolbrzymów
Jótunnów,Skrymira(Bezmiernego).ZamektenzwiesięUtgard,taksamojak
całakrainaThursów,amieszkająwnimnajsilniejsizolbrzymów.

—Utgard,powiadasz—zamyśliłsięThor.—Alecotomniemożeobchodzić?

—Ależmusicięobchodzić—zgłupimuśmiechemodpowiedziałbógognia.—
Skaldtwierdził,żetamtejszeThursysąsilniejszeodciebie.Żenawetstare
olbrzymkizUtgardudadząsobieztobąradę

—Co!?—Thorzerwałsięzłożai

sięgnąłpoMjóllnira.—GdziejestUtgard?Natychmiasttamidę!

—Uspokójsię,bracie—powstrzymałgoLoki.—Chciałbymsięwyspać,a
potemruszyćrazemztobą,żebyzobaczyćtwezwycięstwo—idodał
półgębkiem,byThornieusłyszał—lubporażkę.

—Dobrze,Loki,jutroruszamy.Solidniesięprzygotujdowyprawy.

Tymrazemwyruszylinapiechotę—nogajednegozkozłówThorajeszczenie
wydobrzała,więczaprzęgstałbezużytecznienapodwórcuBilskirniru.Oprócz
Lokiego,Thorowitowarzyszyłgiermek,Thjalfi.Niósłwielkąsakwęzjedzeniem.

NiedługoprzekroczyligranicęJótunnheimuiznaleźlisięnaterenacholbrzymów
Jótunnów.ZarazteżdostrzegliogromnąsylwetkęsamotnegoThursazworkiem
przewieszonymprzezramię.Raźniepodążałtąsamądrogą,coioni.Wszyscy
trzejstanęliwniemymzdumieniu—jeszczenigdyniewidzielitakwysokiegoi
potężnegoolbrzyma.Conajmniejdziesięćrazyprzewyższałichwzrostem!

Wędrowiecspojrzałnabogówiprzywitałichgestemręki.Odpowiedzielinato
pokojowepozdrowienie,zbliżyłsięwięcizapytałocelpodróży.

—IdziemydoUtgardukrólaSkrymira—odparłLoki.—Czywiesz,jaktam
dotrzeć?

—Wiem—odparłolbrzym.—Częściowobędziemipodrodze,więc,jeślinie
macienicprzeciwko,powędrujemyrazem.

Bogowieniewyrazilisprzeciwu,więcThurs,zapewnechcącokazaćsię
pomocnym,odebrałodThjalfiegosakwęzżywnościąischowałjądowłasnego
worka.Dziękitemugiermekmógłnadążyćzamknącymgigantem.

Zapadałwieczór,gdyolbrzymstwierdził,żeporanaspoczynek.Ułożyłsięna
ziemiimomentalniezasnął.

—Uff—westchnąłLoki.—Myślałem,żebędzietakgnałcałąwieczność.

—Poracośprzekąsić—stwierdziłThor,podchodzącdoworkaThursa.
Pakunekbyłwiększyodsamegoboga,toteżThorowinieudałosięgounieść.
Szarpnąłwięczarzemieniepętającewylotsakwy,aleniemiałdośćsiłnaich
rozplatanie.Zostałytakmocnozawiązane,żeThormusiałdaćzawygraną.Nie
pozostałoimnicinnego,jakpołożyćsięspaćnagłodniaka.

WśrodkunocyThoraobudziłjakiśłoskot.Poderwałsięnanogi,alenie
dostrzegłniebezpieczeństwa.Okazałosię,żetojegowłasnyżołądekburczyz
głodu.

—Nie—postanowiłThor.—Niktmnieniebędziepozbawiałposiłku.

Znówruszyłkuolbrzymowiijegosakwie.Jakżejednaksięzdziwił,gdynagle
znalazłsięwdziwnejjaskini,ciemnejicuchnącej.Rozchodziłasięnakilka
korytarzy,takciasnych,żemusiałnimipełznąć.Każdykończyłsięślepąścianą.
Bóggromuprzestraszyłsięnienażarty.Wkońcuowładnęłanimtakapanika,że
począłwzywaćpomocy.Niktjednakgonieusłyszał,postanowiłwięcodszukać
drogę,jakątuprzyszedł.Podługimczasiedostrzegłprzedsobąmdłeświatło
gwiazd.Niemalpłaczączeszczęścia,wydostałsięzjaskiniiobejrzałjąterazw
blaskuksiężyca.Zaklął.Niezgubiłsięwjaskini,alewrzuconejbylegdzie
rękawicyolbrzyma.Thorrozejrzałsięwokół—naszczęścieniktniedostrzegł
jegopohańbieniaaninieusłyszałbłagańopomoc.Wy-stawiłbysięna
pośmiewisko,gdybyktośrozpowiedział,żewielkiThorzabłądziłwrękawicy
Thursa!

Następnapróbaotworzeniaworkaolbrzymaskończyłasięniepowodzeniem,co
wywołałojeszczegorętsząwściekłośćsynaOdyna.ChwyciłzaMjóllnirai
zbliżyłsiędogłowyThursa.Potężnieuderzyłgowczoło.Jótunntylko

zamruczałprzezsen.Thorwziąłwiększyrozmachiponowniezadałcios.
Olbrzympodrapałsięwczoło.Zrozpaczonybóggromuwytężyłwszystkiesiłyi
rąbnąłtakmocno,żemógłbyprzebićskałę.ItymrazemThursnieponiósł
żadnegouszczerbku.Przekręciłsięjedynienadrugibokiponowniezachrapał.

Thorwróciłdowłasnegoobozowiskaibezradnieopadłnaposłanie.Czyżby
utraciłsiłę?Amożeporazpierwszytrafiłnaolbrzymazbytpotężnegonawetjak
najegomożliwości?JeślitakąmocposiadaprzypadkowospotkanyJótunn,to
jakimiżsiłaczamiokażąsięgospodarzezamkuUtgard?

Rankiemolbrzymzapomniałoddaćimsakwęzjedzeniem,wskazałtylkoszlak
doUtgardu,pożegnałsięiruszyłswojądrogą.Thorrozstawałsięznimbez
żalu,nieupomniałsięnawetożywność,wolałbyThursjaknajprędzejzszedł
muzoczu.

PodługimmarszuujrzeliwreszciemuryUtgardu—potężne,kamienne,zdające
sięblankamisięgaćchmur.Górującenadnimibasztywielkościąprzyćmiewały
nawetnajpotężniejszepałaceAsgardu.Zameksprawiałwrażenierozległegojak
świat.Bogowiepoczulisięśmieszniemali,podchodzącdobramy,przezktórą
możnabywtoczyćcałągórę.

Niezdążylinawetzapukać,aodrzwiauchyliłysięzprzeraźliwymzgrzytem.
Stanąłwnichniespotykanychrozmiarówolbrzym,większynawetodJótunna
spotkanegopodrodze.

—Witajcie!—zagrzmiałtubalnymgłosem.—Spodziewałemsiętak
znakomitychgościiwidzę,żesięnierozczarowałem.Znamteżpowódwaszego
przybycia.Myślę,żeodrazurozpoczniemypróby,kto:myczywy,jest
potężniejszy.

—Jakto?—obruszyłsięThor.—Gdziezwyczajowagościna?Czynawetnie
podejmiesznasdzbanempiwa?

—Musicienajpierwzasłużyćnapoczęstunek—odparłThurs.

—jeśliokażeciesięgodnizasiadaniaprzyutgardzkimstole,niezostaniewam
odmówionawieczerza.

—Chcę,bymitorzekłSkrymir,władcategozamku—zażądałLoki.

—Właśnieznimmówisz—odparłolbrzymicofnąłsięwgłąbpodwórca.

Thormruknąłzrezygnacją.Awięcprzyjdzieimnagłodnegopotykaćsięz
przeciwnościami.Cóż,takilos.

Skrymirpoprowadziłgościwgłąbtwierdzy,gdziemiędzybudynkamiwidniała
długa,prostaulica,liczącaconajmniejdwieściekroków.Poobujejstronach
ustawiłysiętłumyJótunnów,zniecierpliwościąwpatrującychsięw
przybyszów.

—Otomójbratanek—Skrymirprzedstawiłimjednegozolbrzymów.—
NazywasięHuginn.Jestznakomitymbiegaczem.Któryzwaszdecydujesię
stanąćznimwzawody?

Bogowiepopatrzylinasiebieniepewnie,wreszcieskierowaliwzrokna
Thjalfiego.Giermekskromniespuściłwzrok,alewkońcurzekł,żespróbuje.

Zawodnicyustawilisięnaliniioznaczającejpoczątektrasy,apotemruszylina
znakSkrymira.Thjalfibiegłniczymwiatr,niemożnabyłodostrzecruchujego
nóg,aleHuginnodrazuwysforowałsięnaczoło,apotemzkażdąchwilą
zwiększałprowadzenie.Oczywiście,jakopierwszypojawiłsięnamecie.
Zgromadzoneolbrzymyuczciłyjegozwycięstwogromkimiokrzykami.Nikt
jednakniewykpiwałprzegranego,Thorowinawetwydawałosię,żeJótunnowie
patrząnaThjalfiegozszacunkiem.

—Młodzieńcze—rzekłSkrymir.—Czymożechciałbyśjeszczerazspróbować
swychsiłzHuginnem?

Thajlfiniemógłodmówić.Wystartowałponownieiterazmknąłjużniejak
wiatr,ajakwicher,mimotoniedopędziłHuginna.Wróciłdobogówzupełnie
zgnębiony,aleLokipoklepałgopoplecachirzekł:

—Niemartwsię,nawet

najszybszyzniebian,Hónir,niepokonałbycięwbiegach.

Skrymirprzyprowadziłnowegoolbrzyma,czarnegonatwarzy,ooczach
gorejącychszkarłatem.

—OtoLogi,mójkuzyn.Któryzwaspościgasięznimwjedzeniu?

DotegozadaniazgłosiłsięLoki,gdyżsłusznieprzypuszczał,żekażdenastępne
wiązaćsiębędziezsiłąmięśni,awięcbardziejprzydatnywichwykonywaniu
okażesięThor.

LokiegoiLogiegoposadzonopodwóchstronachjednejwielkiejmisy,naktórej
piętrzyłysięogromneilościmięsa,kaszy,fasoliisera.Miałwygraćten,kto
szybciejopróżniwłasnąpołowęnaczynia.

NaznakSkrymirazabralisiędopałaszowania.Lokipochłaniałtakszybko,że
nawetznanyzobżarstwaThorprzyglądałsięmuzniedowierzaniem.Alenawet
jegoapetytniewystarczył,bypokonaćLogiego.Wokamgnieniuzjadłnietylko
swojąporcję,nietylkoresztępożywieniaprzeznaczonegodlaLokiego,ale
nawetpożarłmisę!

LokiprzepraszającospojrzałnaThora,aletenpocieszyłgodobrymsłowem:

—Zjadłeświęcej,niżjamógłbym.SkrymirpodszedłdoThora.

—Ho,ho,chybanietacyściemocni,jaknamopowiadano.Amożeimury
Asgarduznaczniełatwiejzdobyć,niżskaldowieotymbają?

Nieczekającnaodpowiedź,sięgnąłpoogromnyróg,pobrzegiwypełniony
miodem.SkrymirwyciągnąłnaczyniekuThorowiitakrozkazał:

—ypijażdodna,tylkopamiętaj,żejeślinieuczynisztegowtrzechłykach,
wszyscycięwyśmieją!Wnaszejkompaniiniemabowiemnikogo,ktobynie
wychyliłtegonaczyniawwięcejniżdwóchłykach!

Thorzuśmiechemprzyjąłwyzwanie.Taknaokopowinienstarczyćjedenspory
haust,byzmieściłcałązawartośćroguwżołądku.Pociągnąłwięczdrowoiodjął
brzegnaczyniaodust.Spojrzałdośrodkazniedowierzaniem—mioduledwoco
ubyło.Pociągnąłdrugiraz,tymrazempotężniej—poziompłynuopadł,ale
wcaleniezbytdużo.Rozpaczliwymwysiłkiemupiłporaztrzeci,agdywreszcie
postanowiłuznaćsięzapokonanego,poczuł,żeniemógłbywypićaniłyka
więcej.Zaśnaczynieopróżniłzaledwiewtrzeciejczęści.

—Nocóż,słynnyopoju—roześmiałsięSkrymir.—Niemożesznam
dorównaćwpiciu,tomożechociażzdołaszpodnieśćnaszegodomowegokota?

Kotwyglądałjakkot,aletymrazemThorjużniepodchodziłdozadaniaztakim
lekceważeniem.Mocnowsparłsięnogamioziemię,poczymchwyciłkotapod
brzuch.Wytężałwszystkiesiły,alejedyne,cozdołałuczynić,tolekkowygiąć
kugórzegrzbietzwierzęcia.Wkońcupuściłkotaimachnąłrękązrezygnacją.
Tenodszedłlekkimkrokiem,majestatyczniemachającogonem.Thorczułsię
corazgorzej,jakbaba,jaknajstarszazbab,niemogącapodźwignąćkoszykaz
jagodami.

—Thorze,niezałamujsię—naigrawałsięSkrymir.—Tymrazemdamciza
przeciwnikakogoś,kogoniezdołałpokonaćżadenolbrzymzmegorodu.Ella!

NatowezwaniezjawiłasięubokuSkrymirazgiętawpółstarucha,pokręcona
reumatyzmem,śliniącasięiuśmiechającawyblakłymioczami.

—Mamsięzniąbić?!—Thorniemógłuwierzyć,żejemu,mocarzowi,każą
sięzmierzyćzestojącąnadgrobemkobieciną.

—Spróbuj,Thorze.Jakpowiedziałem,nawetjaniepotrafięjejpokonać.

Thorzaatakowałpierwszy.ChwyciłEllępodramionaipróbowałpodnieść.Nic
muztegoniewyszło,staruchabowiemobjęłagowpółirzuciłanaposadzkę.
Podniósłsięizaatakowałponownie.Taktosiępowtarzałotrzyrazy.Wreszcie
EllachwyciłaThorawkleszczowyuścisk.Niepotrafiłsięwydobyć,miałjednak
dośćsił,bydługąchwilęopieraćsięElli.Jednakitapróbaskończyłasię
niepowodzeniem.Olbrzymkaprzycisnęłagodoziemiimusi;ałprosićołaskę.

PotymciężkimpojedynkuThorzachowałdośćprzytomności,byzauważyć,że
opróczSkrymiraniktsięzniegoniewyśmiewał.Jótunnowiezdawalisięz
przerażeniempatrzećn;aprzegranegoboga.Togozastanowiło.

Skrymirdługąchwilędrwiłzboskichawanturników,alepotemdałspokój
przytykomizaprosiłichdostołu.Podanomnóstwowspaniałychpotraw,ale,
dziwnymtrafem,niesmakowałybogom.Wciążprzeżuwaliklęskę.Zato
olbrzymybawiłysię-znakomicie.

NastępnegodniaSkrymirosobiścieodprowadziłniebiandogranicyswoich
włości.Nieodezwałsięsłowemprzezcałądrogę,aizawstydzonym
wędrowcomniespieszyłosięzrozpamiętywaniemwłasnychporażek.Dopiero
gdystanęliprzykamieniugranicznym,Skrymirprzemówił.

—Bogowie,wiedzcie,żetojawcieliłemsięwowegowędrownegoJótunna,
spotkanegoprzezwaswdrodzedoUtgardu.Wiedząc,zkimmamdoczynienia,
przybrałempostaćwielokrotniewiększąodmejprawdziwej,abywas
przestraszyć.Wnocy,gdyThortrzyrazyuderzyłmnieMjóllnirem,ledwie
zdążyłemczaramisprowadzićpobliskągórę,bysięniązasłonić.Aitakostatni
ciosThoraniemalprzebiłskałę.PotemszybkowróciłemdoUtgarduiza
pomocąmagiinadałemmugigantycznerozmiary,zaśswychpodwładnych
powiększyłemdziesięciokrotnie.Dziwiciesięteż,jakmogliściezostaćze
szczętempokonani?Toteżsprawkamoichzaklęć.Huginn,przeciwnik
Thjalfiego,jesttym,cooznaczajegoimię.—Myślą,aktóżprześcigniemyśl?
MimotoThjalfidzielniedotrzymywałmukroku.ZaśLogitoniktinnyjak
Ogień—tozresztąznaczyjegoimię.Aletwójaptetyt,Loki,mógłbyzawstydzić
niejednegoolbrzyma.

—Amojepróby?—niecierpliwiezapytałThor.

—Piłeśniemiód,alewodęzsamegoGarsecgu.Wystarczyłycitrzyłyki,byw
trzeciejczęściopróżnićocean.Postaćkotanadałemtwemunajwiększemu
wrogowi,wężowiJórmungandowi.Mimotoprawiegouniosłeś.ZaśElla,to
właśnieŚmierć,jakmówijejimię,atypotrafiłeśsięjejoprzećdługąchwilę—
potrafiłeśsięoprzećtemu,conieuniknione!

Thorpoczułniewysłowionądumęzeswychwyczynów,alezaraziprzyszło
opamiętanie.Przecieżzostałhaniebnieoszukany!Musiwziąćpomstęna
kłamliwymThursie!

—Thorze—rzekłSkrymir—uznajęwtobienajwiększegosiłaczaświata.Ale
wiedz,żeodtejchwiliczynięUtgardniewidzialnym,abyśniemógłgo
odnaleźć.Gdybyśjednaknieposłuchałprzestrogiispróbowałgoszukać,bądź
pewien,żeużyjęprzeciwkotobiecałejswejmagicznejmocy.Awtedynie
wyjdzieszcałozpojedynku.Żegnajcie!

Mówiącto,zniknął,rozwiałsięwpowietrzu.

—Wracamy!—krzyknąłThor.—ZrównamyUtgardzpowierze-niąziemi!
Niktnigdytakzemnieniezakpił!

—Stój,Thorze!—powstrzymałgoLoki.—Nicnieznajdziemy,Utgardjestjuż
niewidzialny,anie*uśmiechamisięwalkazsetkamiolbrzymów,nawetjeślici
wrócądoswychnormalnychrozmiarów.

ThorposłuchałradyLokiego.Odtądbógogniaopowiadał,jaktoThoropierał
sięśmierciiprawieuniósłJórmunganda,aleniezapominąłtakżewspomnieć,że
bóggromuzgubiłsięwrękawicy.Skądjednakdowiedziałsięoupokorzeniu
Thora?TojużtajemnicasprytnegoLokiego.

ONOWYCHMURACHASGARDU,CZYLIJAK
FREYĘZAMĄŻWYDAWANO

(wg:Wluspa25-26;Gylfag.42)

PewnegorankadobramAsgarduzapukałolbrzymoczarnymobliczu.Uzbrojeni
bogowiewybiegli,bystawićmuczoło,aleokazałosię,żeniemazamiaru
walczyć.Przybyłnatomiastzciekawąpropozycją.Chciałwybudowaćbogom
nowemuryAsgardu.

OdynpoważniezastanowiłsięnadsłowamiThursa.Rzeczywiście,umocnienia
Asgardupamiętałyzamierzchłeczasy,powstałyjeszczeprzedwojnązWanami,
awjejtokuzostałypoważnieuszkodzone.Od-tamtejporybogowienie
pomyślelionaprawiewałów—aleprzecieżżadenznichnieznałsięnatym,a
jeśliznałsiękiedyś,toterazjużzapomniałtajnikówsztukiwznoszenia
umocnień.

—Olbrzymie—Odynprzywołałbudowniczego.—Chcemymiećnowemury,
całezkamienia,zpięknymiwieżamiimocnymibramami.Czyjesteśwstanieje
wznieść?

—Jestem,Odynie.

.—Wtakimraziepowiedz,jakiejzapłatyżądasz.

—Chcęniewiele—czarnolicyolbrzymwyraźniebałsięwyjawieniaceny.—
TylkoFreyizażonęorazSłońcaiKsiężyca.

Gdybogowieusłyszeliwarunkiprostaka,ichgniewczarnąchmurąprzyćmił
światłoSłońca.Olbrzymmusiałuchodzić.Asowiechcieligoo-onićiukaraćza
zuchwalstwo,alepowstrzymałichLoki.

—Powinniśmysięzgodzić—rzekłstanowczo.

—Zgodzić!?—krzyknęłaFreya.—Chceszmnąkupczyćdlaparukamieni?

—Niczymaninikimniechcękupczyć—odparłLoki.—Murysąnambardzo
potrzebne,zaśwcaleniemusimysiępotemwywiązywaćzumowy.Wystarczy
wyznaczyćbardzokrótkiczasnawzniesienieumocnień.Olbrzymnapewnonie
zmieścisięwterminie,awtedymybędziemymiećmury—samijepotem
dokończymy—aThursodejdziezniczym.

PonaradziebogowiepostanowiliprzyjąćpropozycjęLokiego.WezwanoThursa
izawartoznimumowęnawzniesieniemurów.Miałtouczynićwciągujesienii
zimyorazzdążyćprzedpierwszymdniemwiosny.Dziwiłbogówbrak
sprzeciwuolbrzyma,aleniewyczulipodstępu.

Okazałosiębowiem,żeczarnolicyolbrzymwcaleniezamierzasamemu
budowaćumocnień.SprowadziłdopomocywspaniałegoogieraSwadelfariego,
nadzwyczajsilnego,mądregoiposłusznego.Końzwoziłkamienieidrewno,zaś
Thurszajmowałsiętylkobudowaniem.Dlategoteżrobotaszłanadspodziewanie
sprawnie.MuryrosływokółAsgarduszybciejniżtrawanawiosnę.

Takminęłajesień,apotemmiesiącezimowe.Wreszciedokońcanaznaczonego
terminupozostałytylkotrzydni,aleteżpracazbliżałasiękukońcowi.Olbrzym
musiałjeszczeułożyćzaledwiekilkablokówkamiennychiwznieśćkoronę
wieżybramnej.

Bogowie,niewspominającosamejFreyi,wpadliwpanikę.OddanieSłońcai

KsiężycaThursowioznaczałonietylkoniewolnictwodlarządzącychnimi
bogów,SoiiManiego,alespowodowałobystraszliwenastępstwa—olbrzym
mógłprzecieżpozmieniaćichbieg,awtedymaczejbypłynąłczas!Wkońcuzaś
załamałbysięcałystaryporządek,awrazznimipanowaniebogów.

WściekliiprzerażeniAsowieodszukaliLokiego.Smaczniespał,jakby
niebiańskiemugrodowinicniegroziło,więcwywlekligozłóżkainakazali
wymyślićjakiśsposóbuniknięcianiebezpieczeństwa.Towkońcuonnamówił
ichdozatrudnienieolbrzyma,niechwięcterazsamsobieznimporadzi.Loki
tylkowzruszyłramionami.

—KażcieThorowigozabić—mruknął.

—Niemożemy—oparłOdyn.—Złamalibyśmyumowę.Dlategowłaśniety
jesteśnampotrzebny—rzecztętrzebazałatwićsprytnieipocichu.

Lokizastanawiałsięchwilę,wreszciepowiedział,żemapewienpomysł,alez
jegowykonaniemtrzebatrochępoczekać.Aprzedtem,jeślipozwolą,wrócisię
przespać.Zaszyłsięzatemwswympałacu,pozostawiającnazewnątrzbogów,
zdumionychjegoniefrasobliwością.

Lokispałdługo,ażwreszciezapadłwieczór,ostatniwieczórprzedupłynięciem
terminu.Lokiwstałzłóżka,wyszedłzAsgarduiudałsiędolasu.Odszukał
drogę,którąkażdegodniaikażdejnocySwadelfariciągnąłkamienieidrewno
dlaswegopana.Tampostanowiłzaczekać.

Usłyszałwreszcieodgłoskopyt—zbliżałsięogier,wiozącgłazynabudowę
koronywieży.Lokiwypowiedziałzaklęcieiprzeistoczyłsięwpięknąklaczo
długiejgrzywie,lśniącejsierściiognistymspojrzeniu.Zarżał,jakrżąklacze,
gdyszukająpartnera.Odpowiedziałmuzdziwiony,aleradosnygłosogiera.

Swadelfariwyplątałsięzuprzężywozupełnegokamieni,poczypogalopował
kuLokiemu.Tenzaśzerwałsiędobieguipopędziprzezlas,jaknajdalejod
Asgardu.Swadelfaripędziłzanimniestru-dzenie.Takminęłacałanoc,ażogier
iklaczznaleźlisiędostateczniedalekogrodubogów,byprzedświtem
Swadelfariniezdążyłtamwrócić.DopierowtedyLokisięzatrzymałipozwolił,
byogiergodopędziłiposiadł.

ThursdługoczekałnaSwadelfariegoikamienie,ażwkońcupocząłgoszukać,
oczywiście,bezskutku.Znalazłtylkowózzgłazami.PrzyciągnąłgodoAsgardu
akurat,gdynastałświtpierwszegodniawiosny,awrazznimminąłtermin
wniesieniamurów.Olbrzymzrozumiał,żeprzegrał,aledomyśliłsięteż,że
bogowiemusielimaczaćpalcewzniknięciukonia.Togotakrozsierdziło,że
chwyciłzatopóriwkroczyłdoAsgardu.

RyknąłgłosempełnymnienawiściiwyzwałAsówdowalki.Natotylkoczekali.
Kilkubogówzwiązałoolbrzymawstępnymbojem,alenatychmiastodstąpili,
gdyzjawiłsięThor.NatarłnaczarnolicegoThursaipowaliłgojednymciosem
Mjóllnira.Stanąłpotemnatrupieprzeciwnika,wydałokrzykzwycięstwa,po
czymuniósłolbrzymaicisnąłgohen,ponadmurami,ponadlasamiipolami.
CiałospadłodopierowJótunnheimie.

TakbogowiepostaralisięonowemuryAsgardu,niczanieniepłacąc.

CozaśzLokim,któregoposiadłSwadelfari?Bógogniastarałsięprzybraćswą
naturalnąpostać,ale,niewiedziećczemu,niemógł.

Okazałosię,żejesttoniemożliwe,gdyżzaszedłwciążę.Dopierogdyurodził
wspaniałego,ośmionogiegorumaka,lospozwoliłmunaopuszczeniekońskiej
skóry.Taknarodziłsięnajszybszyogierświata,ośmionogiSleipnir,podarowany
późniejprzezLokiegobratukrwi,Odynowi.

OKAMIENNOGŁOWYMHRUNGNIRZE

(wg:Harbard.14-15;Lokas.61;Gylfag.)

Zdarzyłosiętodwadnipotym,jak

kochankaThora,olbrzymkaJarnsaksa,urodziłabogowigromubliźniaki—
MagniegoiModiego.OdowychdwóchdniAsgardhuczałnieustającąucztą—
Thorwyprawiałpępkowesynów.

OdynwyszedłzBilskirniru,pałacuThora.Postanowiłodetchnąćświeżym
powietrzem,nimznowuchwycizakielich.Rześkiwiatrporankaowiałmu
twarz,achłódwypędziłzkościzmęczenie.Nadaljednakojciecbogówczułsię
niezbytsprawny.Pomyślał,żedobrzemuzrobijazdakonna.Kazałsłudze

przyprowadzićSleipnira,najszybszegokoniaświata,potrafiącegopokonywać
przeszkodynaziemi,jakteżwpowietrzuinawodzie.

Ogierpodszedłdoswegopanaiposłuszniepoczekał,ażociężałyOdynwdrapie
sięnajegogrzebiet.ApotempomknęliprzezbramęAsgarduiposzybowali
przestworzami.Tak,tegowłaśnieOdynpotrzebował.Wiatru,comałoniezerwie
kapeluszazgłowy,coostudziżyłynabrzmiałegorącąkrwią.Najwyższyz
bogówpowoliodzyskiwałtrzeźwośćizdolnośćprzytomnegomyślenia.I
dopierowtedyspostrzegł,żeszybkonogiSleipnirzaniósłgodoJótunnheimu.
Należałojaknajszybciejwracać,nimThursyzechcąsprawdzić,ktowkroczyłw
ichgranice.

Szybkaucieczkaokazałasięniemożliwa—drogęzagrodziłOdynowiolbrzym
naogromnym,czarnymrumaku,ThursoimieniuHrungnir,znanyztego,że
zarównojegoczaszka,jakiserceutworzonezostałyzkamienia.Dlaochrony
nosiłteżkamiennątarczę,odpornąnaciosykażdejbroni.Dosiadałrumakao
imieniuGulfaksi,czyliZłotogrzywego,gdyżtakiwłaśnieniezwyczajnykolor
posiadałajegogrzywa.

—Odynie!—krzyknąłolbrzym.—Dalekośsięzapędził!Ojciecbogów
odczepiłodsiodłanigdyniechybiającąwłócznięGungniriprzyszykowałsiędo
pojedynku.

—Niechcęztobąwalczyć,Odynie—niespodziewaniestwierdziłHrungnir.—
Chętniezatobymsiępościgał.TydosiadasznajszybszegokoniaAsgardu,jazaś
najściglejszegorumakaJótunnheimu.Pójdźmywięcwzawodyiniechsięokaże,
ktoposiadalepszegowierzchowca.

Odynprzyjąłwyzwanie,wkońcuionchciałokazaćwyższośćSleipniranad
Gulfaksim.

Zrównalisiękońmii,naznakdanyprzezHrungnira,ruszylizkopyta.Długi
czasrumakimknęłyłebwłeb,topędzącpośródchmur,toopadającnaziemię,
toznówkopytamimuskającfalemorza.WkońcuGulfaksipocząłsięmęczyć,
zaśSleipnirwysforowałsiędoprzodunajpierwodługośćszyi,potemcałego

ciała,ażwreszciezacząłzostawiaćGulfaksiegowtyle.

Hrungnirbezlitośniepopędzałrumaka,bodącgoostrogamiiuderzająckijem,
alenienawielesiętozdało—GulfaksiniemógłnadążyćzaSleipnirem.

NiespodziewaniedlaolbrzymatużprzedkońmiukazałasiębramaAsgardu.
Krzyczączwycięsko,OdynpopędziłprzezniąiosadziłspienionegoSleipnirana
podwórcuprzedBilskirnirem.NatenokrzykzpałacuThorawysypalisię
biesiadującybogowie,ciekawi,coteżsiędzieje.Wybiegliwsamczas,byujrzeć
wpadającegoprzezbramęHrungniranaGulfaksim.

—JótunnwAsgardzie!—ryknąłThor,dobywającMjóllnira.

—Wstrzymajsię,synu—rozkazałOdyn.—Hrungnirowinależąsięprawa
gościa.Ścigałsięzemnąwuczciwejwalcei,choćprzegrał,powinienzostać
przeznasdobrzeprzyjęty.

ThorniechętniespełniłżądanieojcaischowałMjóllnira,alemimotoHrungnir
całyczaszbojaźniąspoglądałnabogagromu.

—Wracajmydozabawy!—poleciłThor,poczymrzekłdoThursa—Iciebie
teżzapraszam,byśusiadłprzymymstole.

HrungnirskłoniłsięsztywnoprzedOdynem,uznającswąprzegraną,poczym
podążyłzaThorem.Zasiadłprzydługiejławie,zastawionejjadłeminapojami.
Przyjąłpodanykielich.

—Cotozatrunek?—spytał,powąchawszyzawartośćpucharu.

—Tomiódsycony,dobywającysięzwymionkozyHeidrun—od-.1parłjasny
Heimdall.—Radujsię,gdyżjesteśjednymzniewieluolbrzymów,jakim
przypadłowzaszczyciekosztowaćtegonapitku.

Miódrzeczywiściewyróżniałsięprzednimsmakiem,Hrungnirnigdywcześniej
niepiłtakwspaniałegoalkoholu.Wlewałgowięcwsiebiebezumiaru,aż
napitekzmąciłmuumysł.Wdałsięwtedywsprzeczkęzsiedzącymiobok
bogamiiboginiami,Asynjewyzywającodladacznic,zaśAsomodmawiając
honoruiodwagi.Niktjednakgonieskarcił,gdyżHrungnirauznanowcześniej

zagościa,zaśgościowiniewolnouczynić

krzywdy.

Olbrzym,rozzuchwalonytakimobrotemsprawy,podszedłdosamego

Thoraizniegoteżpocząłszydzić.Kiedywreszciebóggromuniewytrzymałi
odezwałsięostrymsłowem,Hrungniruderzyłpięściąwstół.

—Hańbaci,Thorze,nagościanapadasz!Honorucibrak!Alejasięciebie
wcalenieboję!Wyzywamciędowalki!

Thortylkonatoczekał.ChwyciłMjóllniraijużchciałsięrzucićnaHrungnira,
gdypowstrzymałgoOdynsłowami,iżniegodzisięwalczyćnauczciewydanej
nacześćwłasnychsynów.Dlategoteżpojedynekodłożonododnianastępnego.

BrońThora,jakzawsze,miałnieśćThjalfi,natomiastHrungnirnieposiadał
giermka.DlategobogowiezgodzilisięwysłaćwieśćdoJótunnheimu,by
olbrzymyprzysłałyHrungnirowipomocnika.

Nadszedłnastępnyporanek,agoście,wprostzuczty,udalisięnabłoniapoza
muramiAsgardu.Przeciwnicystanęlinaprzeciwkosiebie—Thorzbrojnyw
Mjóllnira,zaśHrungnirwkamiennytopórikamiennątarczę.Nigdziejednaknie
zauważonogiermkaolbrzyma,ThorkazałwięcThjalfiemuiśćdoHrungnirai
spytaćoprzyczynętegostanurzeczy.

—WielkiHrungnirze,mójpanpytasię,gdzietwójgiermek.

—Zaraznadejdzie,niebójsię,będzieszmiałprzeciwnika.

—Wtakimraziedobrze.Pozwóljednak,żedamcipewnąradę,jakolbrzym
olbrzymowi.Mójpanpotrafiuderzaćgromemspodziemi,więcstrzeżsięstania
naniejgołąstopą.

Ledwietozdążyłwypowiedzieć,gdyziemiazadrżała.Nadchodziłpomocnik
Thursa.Zzawzgórzawyłoniłsięogromnystwór,sylwetkąprzypominający
olbrzyma,alejakiśtakiniezdarnyisztywny.NazywałsięMókkurkalfi.Thursy
ulepiłygozgliny,bystałsięgiermkiemHrungnira.Jedyniesercemiał
prawdziwe,anależałoonowcześniejdomłodejklaczy.Jótunnowiepróbowali
daćMókkurkalfiemuserceniedźwiedzia,apotemwilka,alenicztegonie

wyszło.Tylkosercestrachliwejklaczypotrafiłowytrwaćwjegopiersi.

Thjalfizamarłzezgrozy.Awięcmiałwalczyćzprzeciwnikiemtrzyrazy
większymi,zapewne,takożsilniejszym?

Bóggromustanąłnapoluprzeznaczonymdowalkiiwydałokrzykbojowy.Na
tendźwiękMókkurkalfiwrzasnąłzestrachuizmoczyłsobienogi,apotem
począłtrząśćsięjakliśćnawietrze.Thjalfiwiedziałjuż,żedasobieradęztakim
wrogiem.

WidzącnachodzącegoThora,Hrungnirpołożyłtarczęnatrawieistanąłnaniej,
byprzypadkiemThorniepokonałgouderzeniemspodziemi.Natotylkoczekał
bóggromu.Zamachnąłsięirzuciłmłotem.Brońroztrzaskałaolbrzymowiłeb,a
potemzawróciładorękiwłaściciela.UmierającyHrungnirzdołałjednak
dosięgnąćThora.Zadałpotężnycioskamiennymtoporem.Thorowinieudałosię
sparowaćuderzeniaidlategoczęśćzłamanegoostrzatoporautkwiłamuwczole.
Nadomiarzłego,padającyHrungnirprzygniótłbogagromuswąwielkąnogą.

WtymczasieThjalfirzuciłsięnaMókkurkalfiego.Glinianygigantprawiesię
niebronił.Thjalfibezproblemuposiekłgomieczemnadrobnekawałki.

Bogowiepodbiegli,bypomócThorowiwydostaćsięspodnogiHrungnira.Ale,
mimowysiłków,niepotrafiliunieśćkończynyolbrzyma.Nawetgdywszyscy
razemzaniąchwycili,niedaliradyusunąćjejzciałabogabłyskawicy.

Wtedywłaśniepojawiłsięnabłoniachjedenzdwóchnowonarodzonychsynów
Thora,Magni.Mimo,żemiałdopierotrzydni,trzymałsięjużnanogachi
odznaczałniepospolitąsiłą.Wystarczyło,żedotknąłnogiHrungnira,ataspadła
zThora.Bogowiespojrzelinasiebie—skoroMagniwtymwiekujestsilniejszy
odwłasnegoojca,todługojeszczeAsgardbędziebezpiecznyprzedolbrzymami.

UradowanyThorchwyciłwobjęciaiuściskałsyna.Podzieliłsięznimteż
wojennązdobyczą—podarowałmuGulfaksiego,wspaniałegokoniaHrungnira.

ResztkikamiennegotoporaHrungnirajeszczedługotkwiływczaszceThora,aż
wydobyłajewólwaGroa,jaktozostanieopowiedzianewhistoriiouratowaniu
Aurwandila.

TakzakończyłasięuroczystośćnacześćnowonarodzonychsynówThora.

OUWIĘZIENIUGRIMNIRA

(wg:Grimn.całość)

ŻyłkiedyśkrólwikingówHraudung.Miałdwóchsynów—dziesięcioletniego
AgnaraiodwiezimymłodszegoGeirróda.Nastałczas,że]Hraudungciężko
zachorował,poleciłwięczaufanymludziomprzysposabiaćsynówdoobjęcia
tronu.

Pewnegorazubraciapostanowiliwybraćsięłodziąnapełnemorze,abynałowić
ryb.Zabraliwędki,zapakowalidośćjedzenianacałydzieńżeglugiiwreszcie
odbiliodbrzegu.

Odpłynęlidośćdaleko,gdynahoryzonciepojawiłysięciemnechmury.Agnar
dostrzegłjeipokazałbratu.Postanowili,żelepiejbędziezawrócićkubrzegowi.
Niezdołalitegojednakuczynić—burzamknęłaniepohamowanie.Sztorm
owładnąłnimi,gdyznajdowalisię

jeszczedalekoodwybrzeża.Terazmusieli

walczyćoto,byfaleniewywrócił)'łodzi—opowrocieniemielicomarzyć.

Nawałnicatrwałaitrwała,chłopcomwydawałosię,żemijałycałednie,aich
wciążniosłyfale.Wkońcusiłaburzywygasła,auszkodzonałódźkołysałasię
niczymmalutkałupinkaorzechanabezmiarzeoceanu.

Chłopcyzemdleli,wyczerpanidługąwalkązżywiołem.Niewidzieli,żeich
łódź,prowadzonajakąśniepojętąsiłą,kierujesię,wbrewprądowimorskiemu,
kumalutkiejwysepce.

Nabrzeguczekaładwójkaludzi—starzecistaruszka,odzianiwubogieszaty,
aleniezabiedzeniiniebrudni.Bezzdziwieniaprzywitalipojawieniesięłodzi,
natychmiastteżzanieślinieprzytomnychchłopcówdoswojejchatki.

OwymistaruszkamibyliOdyniFrigg.Dużowcześniej,zwysokościwieży
Hlidskjalf,dostrzeglidwojedziecizagubionychnaoceanie,poczymczarami

skierowaliichłódźnasamotnąwysepkę,apotemsamisięnaniąudali.Nie
uczynilitegozlitości—bowiemlitośćrzadkogościwsercachbogów—po
prostuzałożylisię,któreznichlepiejzaopiekujesiębraćmi.Odynowispodobał
sięGeirród,zaśFrigg—Agnar.

Podojściudoprzytomności,chłopcypodziękowalistaruszkom—oczywiście
nierozpoznającwnichbogów—zauratowanie,ispytali,jakmogądostaćsię
dodomu.Zmartwilisię,usłyszawszy,żebędąmusielipozostaćnawyspieprzez
całązimęażdowiosny,gdyżwtychokolicachzimącodziennieszalejąsztormy,
więckażdewypłynięciewmorzezakończysięniechybnąśmiercią.Szczególnie
zmartwiłsięAgnar,tęskniącyzachorymojcem.Czuł,żemożenieujrzećgojuż
żywego.Geirródtakbardzosiętymnieprzejmował—tęskniłjedyniedo
wojaczkiiprzewodzeniazbrojnejdrużynie,zaśobieterzeczymógłpoznać
dopieropośmiercistarego,opiekuńczegoojca.

Całązimęchłopcypozostalipodopiekąparywyspiarzy.Odynwychowywał
Geirróda,zaśFrigg—Agnara.Odynwpajałswemuuczniowicnotywojownika
—szybkość,obeznaniezróżnymirodzajamibroniiwaleczność,orazcnoty
silnegokróla—bezwzględność,upórispryt.FriggzaśdoradzałaAgnarowico
innego:jakpowinienuzyskaćmiłośćswychpodwładnych,jakrządzić,by
dobrzeimsięwiodło,jakbyćsilnym,ajednocześniemiłosiernym.

lakminęłyzimowemiesiące.Nadeszławiosna,awrazzniąporaspokojnego
morza.Odynpostarałsięonowąłódźipodarowałjąchłopcom.Ciserdecznie
pożegnaliswychwychowawcówiwyruszylikuojczystymbrzegom.Przed
rozstaniemOdynwziąłGeirródanabokiszepnąłmucośdoucha.

Dobilidokrólestwaojcapokilkudniowejpodróży.Geirród,trzymającoba
wiosła,jakopierwszywyskoczyłnabrzeg.Rzuciłwiosłanapiasek,chwycił
dzióbłodziiodepchnąłjąodbrzegu.

—Geirródzie,corobisz?—bezradniekrzyknąłniepotrafiącypływaćAgnar.

—Jedź,iniechciętrolleporwą!Jabędękrólem!—odparłGeirród.Potem
dopilnował,abyfaleniezniosłyłodzizpowrotemnawybrzeże,iruszyłku

twierdzyojca.

Tampowiedzianomu—oczymjużwcześniejwiedziałodżegnającegosięz
nimOdyna—żeojciecumarłtejzimy,aterazon,jakojedynyocalałysyn,
możezostaćwładcą.Oczywiście,wykorzystałsposobność—zebrałoddział
zbrojnychi,korzystajączraddanychmuprzezOdyna,zdobyłkrólestwo.

Agnarnigdyniedobiłdożadnegobrzegu.Pochłonęłogomorze.

Geirródokazałsiędobrymwładcą.Wprawdzierządziłzokrucieństwemi
bezwzględnością,alezapewniałswymwojomcorocznezamorskiewyprawy,
przynoszącełupyisławęwojenną.Tozaśwystarczało,bypodziwianogoi
śpiewanopieśninajegocześć.

PewnegodniaFriggtronowałanaHlidskjalfieiprzyglądałasięświatu.Zwróciła
oczynakrainęGeirródaiznówzastanowiłasię,jakmogłabysięzemścićza
zdradzieckiezgładzenieswegowychowanka.Wkońcuułożyłapewienplan.

Kilkadnipóźniejpodeszładoswegomałżonkaitakrzekła.

—Odynie,wspomnijAgnaraiGeirróda.TegoGeirróda,któryzabiłswego
brata.

—Pamiętam—uśmiechnąłsięOdyn.—Wyciągnąłdobrewnioskizmychrad,
zostałkrólem.

—Tak,zostałkrólem,alechybaniezbytdobrzestosujesiędoobyczajów.Zabija
każdegowędrowca,przybywającegonajegodwór.Torturujego,apotemrzuca
psomnapożarcie.

—Niemożetobyćprawdą—oburzyłsięOdyn.—Wprawdziewpoiłemmu
sprytisiłę,alenawetzłykrólnieważysięzłamaćprawagościnności.

—Jeśliniewierzysz,samtosprawdź.

Uśmiechającsiępodnosem,FriggzostawiłaOdyna.Oczywiście,Geirródnie
zabijałgości.Tokłamstwostanowiłopoprostuczęśćplanubogini.

JeszczenimOdynudałsiędoMidgardu,byosobiściesprawdzićzasłyszaną
wieść,FriggwysłałanadwórGeirródaswąsiostręisłużkę,Fullę.Niebianka
pojawiłasięprzedsamymkrólem,poczymostrzegłago,żedojegowłości
zbliżasięzłyipodstępnyczarownik,zamierzającypozbawićgotronuiżycia.

—Jakgorozpoznam?—spytałzaniepokojonyGeirród.

—Zwracajuwagęnaswepsy—nawetniezaszczekająnaczarownika.Podkulą
ogoniuciekną.

Geirródskorzystałzradynieznanejposłanniczki.Uprzedziłwojów,bypilnowali
bramdnieminocą,ibyprzypatrywalisięobcym.

JakożpokilkudniachpojawiłsięOdyn,jakodostojnypanimieniemGrimnir
(Zakapturzony).Ramionaokrywałmudrogocennypłaszcz,barwionyna
niebiesko.Psychowałysiępokątachnajegowidok,niewydałynawetgłosu.

LudzieGeirródanatychmiastpoznali,ktozaczischwytaliprzybysza.

—Chciałeśmniezabić,awładztwozagarnąćdlasiebie?—naśmiewałsię
Geirród.—Nicztego.Teraztyzaznaszśmierci,powolnejistrasznej!

NajegoznakzawleczonoGrimniradohallipałacowejiprzywiązanodosłupa
podtrzymującegobelkęstropową.Pojegoobustronachrozpalonowielkie
ogniska.Płomienieciąglepodsycano,takżeżarigorącobiłowOdyna,
wyzuwajączniegożycie.

Wisiałtakosiemdni,niedawanomunijedzenia,nipicia.Prawieumierałz
pragnieniaigłodu.Ciałomiałspieczoneodgorąca,ajegojęzykstałkołkiemz
brakuwody.ZaśGeirródcodzienniewyprawiałwhalliuczty,bymócnacieszyć
oczywidokiemumierającegowroga.Jegowojownicyurządzaliturnieje,kto
najwięcejrazywcelujeogryzionąkościąwgłowęwięźnia.TakwisiałOdynitak
cierpiał.

ÓsmegodniajakiśchłopiecpodszedłdouwięzionegoGrimniraipodałmu
kubekwody.Odynspojrzałnadzieciakaizrozumiał,żenadszedłkresjego
cierpień.ChłopcemtymokazałsięAgnar,synGeirróda.

Grimniruniósłgłowęizaśpiewał,głosemczystymisilnym,pieśńoAsgardzie.
Obogachipałacach,obudowieświataiczynachbogów.Nakoniectakrzekł:

—Geirródzie,przypomnijsobiedzieciństwo!Przypomnijsobiedwoje
staruszkównasamotnejwyspie!Przypomnijsobiebrata,któregohaniebnie
zabiłeś!Tojadałemcisiłęimęstwo,jadałemcikrólestwo.Atyokazałeśsię
niegodny—torturujeszgości,śmiejeszsięznich,zamiastugaszczaćustołu!Ja
dałemciwszystko,ateraztoodbieram!JamjestbowiemOdyn!

Ciszazapadławcałejhalli.Wojownicy,jeszczeprzedchwiląwyśmiewającysię
zGrimnira,drżeliterazprzedOdynem.

—Przepowiadamciśmierćzwłasnejręki.Przepowiadamciśmierćhaniebną.
Przepowiadamci,żeniezasiądzieszwWalhalli.Przepowiadam,żetronpotobie
przejmiesyntwój,Agnar,ibędzierządziłdługoisprawiedliwie,jakrządziłby
brattwójtegosamegoimienia.Tociwieszczę!

Geirródzrozumiałswójbłądi,wiedzionyraczejstrachemniżskruchą,zerwał
sięzzastołu,byuwolnićOdyna.Wtedyjednakzzapasawysunąłmusięmieczi
upadłnaposadzkę.Niezauważywszytego,Geirródnadepnąłnaostrze,ato
uniosłosięiwbiłowjegobrzuch.Królumarłwmęczarniach,niktniepotrafił
mupomócanizmniejszyćbólu.

Gdytylkoporanionywładcaupadł,Grimnir-Odynzniknął.Zawstydzony,wracał
doswejżony,byprzyznać,żelepszeokazałosięwychowywaniewładcywedług
jejmetod.TakFriggadopełniłazemstyzazabicieswegowychowanka.

OWILKUFENRIRZE

(wg:Vóluspa40;Lokas.prolog;38-39;41;Gylfag.13;21)

Wowymczasieżyłna

swobodziepotwórstraszliwy,wilkiemFenriremzwany.Płynęławnimkrew
Lokiego,zaśporodziłagoobrzydliwaolbrzymkaAngrboda.Zarodzeństwomiał
wężaJórmungandaiokropnąHel.

BogowiepozwoliliFenrirowiżyćnawolności,choćjużjakoszczeniak
odznaczałsięnieposkromionążarłocznościąiogromnąsiłą.Wkońcujednak
bogowiewypędziligozAsgardu,bywięcejnieczyniłszkód.

PobiegłwtedydoIsarnvidr,ŻelaznegoLasu,tworzącegogranicęUtgarduz
Midgardem.Tambiegałwśródpotężnychmetalowychikamiennychdrzew,
nawołującinnewilkiitworząckrwawąkompanię.Pewnegodnianapotkał
olbrzymkęGygur,zwanąStarą.Urodziłamudwawilki—SkóllaiHatiego.
Tymłotromojciecporuczyłważnezadania:mielibiegaćponiebie,ścigając
SłońceiKsiężyc,orazpożrećjeprzypierwszejsposobności.Fenrirnienawidził
światłainajchętniejsamzabrałbysięzazjedzenieSłońcaiKsiężyca,ale
przepowiedzianomu,żepozostałomujużniewielechwilwolności,więcwolał
polecićtozadanieswymsynom.

Irzeczywiście,bogowiemielidośćszaleństwFenrira.Pozatymbalisięgo,nie
chcieliteżdopuścić,bynadalrósłtakszybko,jakdotychczas,bostałbysię
zagrożeniemnietylkodlaMidgarduiludzi,alenawetdlaAsgarduibogów.
Postanowilizatemdziałać,pókijestjeszczeczas.

Odyn,Thor,Tyr,Heimdall,Njórd,Frey,Hónir—wszyscyonizebralisięz
zamiaremzłapaniaiuwięzieniaFenrira.Wymyślilinawetdośćprzebiegłyplan.

ZnaleźliwilkawŻelaznymLesie,warowałprzykamiennymdrzewie,czekając
nanadejścieresztysfory.Podeszlidoniegoizprzerażeniemdostrzegli,żenie
okazałnicieniastrachunaichwidok.

—Witaj,Fenrirze—odezwałsięTyr.

—Witajcie,bogowie.Czyżbyściechcielirazemzemnązapolowaćnaludzi?

—Nie—przeczącopokręciłgłowąTyr.—Chcemysamisięprzekonać,ile
prawdyjestwopowieściachotwejkrzepie.

—Comamzrobić?—spytałwilk,milepołechtanywswejpróżności.

—WykuliśmydlaciebiełańcuchLaeding.Jeśligorozerwiesz,uznamy,że
silniejszyjesteśnawetodThora.

FenrirpozwoliłsięskrępowaćLaedingiem,apotemtylkonapiąłmięśnie,a
łańcuchpękłwwielumiejscach.Bogowie,niemaljużpewni,żeschwytali
Fenrira,terazpobledlizprzestrachu.

—Ot,boskarobota—pogardliwiemruknąłFenrir.—Samedziurywtej
materii.

Niebianiebiedzilisięcałetrzydni,bywykućnastępnyłańcuch,dwarazy
grubszyimocniejszyodpoprzedniego.NazwaligoDromi.

IznówbogowieodszukaliFenriraizaproponowalimupróbę.Kiedygospętali,
wilknapiąłmięśnie,alenicsięniestało.Zwycięskieuśmiechyjużmiały
ozdobićobliczaAsów,gdyFenrirmocniejsięwytężył.Łańcuchpękłiopadłna
ziemię.

—Ot,boskarobota—zaśmiałsiępotwór.

ZniechęcenibogowiewponurychnastrojachwracalidoAsgardu.NagleTyr
wpadłnapewienpomysł.

—Posłuchajcie.Wiemjuż,coznacząsłowaFenrira:„Ot,boskarobota".Sami
niezdołamyzrobićodpowiedniegołańcucha!Musimyotopoprosićmistrzów
kowalstwa—krasnoludy!

Uczynili,jakpodpowiedziałTyr.Potrzechdniachkrasnoludy,uradowanei
zaszczyconeboskimzamówieniem,przyniosłyniełańcuch,alesznuroimieniu
Gleipnir.Sznurniezwyczajny,bowiemdojegostworzeniazużytokorzeńskały,
brodękobiety,oddechryby,ślinęptaka,siłęniedźwiedziaiodgłosstąpaniakota.

UradowanibogowienatychmiastodszukaliFenrira.

Wilknieufniepopatrzyłnasznur.

—Czywyprzypadkiemzemnieniekpicie?—spytał.—Przychodziciez
jakimśśmiesznymsznurkiem,takcienkim,żedzieckobygoprzerwało.Chyba,
żetosznurmagiczny,awtedynawetmojemięśnienicnieporadzą.Nie,nie
mamzamiarupróbować.

—Strachcięobleciał,co?—złośliwiespytałTyr.

—Mnie!?Strach!?—napyskFenrirawystąpiłapianazłości.—Dobrze,
wiążciewęzły,alejedenzwas,naznak,żeuwolniciemnie,gdybymsięnie
oswobodził,włożydomejpaszczyswąprawicę.

Bogowieniekwapilisiędospełnieniategozobowiązaniawiedzieliprzecież,że
postępektenrównasięutraciedłoni—niemielizamiaruuwolnićFenrira.

WkońcuTyr—byłprzecieżbogiemprzysiągisprawiedliwości—wsunął
prawicęwzaślinionąmordępotwora.

BogowiespętaliFenrira.Wilkwysilałsięiwysilał,aleniepotrafiłrozerwać
sznura.Wreszcieuznałsięzapokonanegoipoprosiłbogówouwolnienie.Ci
jednakodmówili.

TakbohaterskibógTyr,dladobraAsgardu,utraciłprawicę.Takteżspętano
Fenrira.Inadalleżyzwiązanynapustkowiu.CzekanaRagnarók,kiedymagia
czasukońcaświatauwolnigo,bymógłruszyć'wbójprzeciwbogom.

DROBNEOPOWIEŚCIOBOGACH

OJCIECISYN:ODYNiTHOR

(wg:Harbard.całość;Lokas.9-lQ;l6;24;Alvis.całość;Gylfag.)

Pewnegodnia

zmęczonyThorwracałzwyprawynawschód,gdziegromiłolbrzymy.Jak
najszybciejchciałdotrzećdoAsgardu,toteżnielichosięzdenerwował,kiedy
okazałosię,żedrogęzagrodziłmuszerokisund,cieśninamorska.Dostrzegł
wszakże,żeniedalekobrzegustoizacumowanyprom.Zawołałwięcdo
przewoźnikaoimieniuHarbard,bytenpodpłynąłipomógłmusięprzeprawić.

OwymprzewoźnikiemokazałsięOdyn,choćniezdradziłsynowiwłasnego
imienia.ZczystejzłośliwościodmówiłThorowiprzewozu.Porywczybóg
błyskawiczacząłwymieniaćwłasnebohaterskieczyny,chcącwtensposób
zmusićHarbardadouległości.Tenjednakżeteżwymieniłsweniedawne
przewagi,główniemiłosne,twierdząc,żeniesąwcalemniejszeoddokonań
Thora,awięctenniemaprawamurozkazywać.Wymianazdańmiędzyojcema
synemzakończyłasięobrzuceniemobelgamiiwypominkamiczyjażonazkim
spała.WkońcurozwścieczonyThormusiałodejśćiszukaćinnegosposobu
przeprawy.Ajakietoczynywymienialibogowie?

Odynstałnapromieichwaliłsię:

JaktoprzybyłnawyspęAlgrón,gdziewrazzolbrzymemFjólwaremwalczyli
ramięwramięizabiliwieluwrogów.Potemzabralisięzapodrywanie
miejscowychdziewuch—niestety,udałaimsięzabawatylkoztymigłupszymi,
mądrzejszenawetnanichniepopatrzyły.Zdołalijednakuwieśćsiedemsióstr-
czarownic,władającychmagiążywiołuziemi.

JaktopodstępemzyskałprzyjaźńolbrzymaHlebarda,abytenpodarowałmu
własnączarodziejskąróżdżkę.Odynokazałsięjednakniewdzięcznikiemi
różdżkątąodebrałThursowirozum.

JaktonawyspieSamsóudałomusięopanowałczarynie-runiczne,przypisane
kobietom,apotem,wykorzystującje,latałnamiotleniczymczarownica.

WyśmiałteżThora,żejaktylkoudajesięnawyprawę,tojegożona,Sif,
przyprawiamurogi.

Thorstałnabrzeguichwaliłsię:

Jaktozabiłwgórachkilkaolbrzymek.

Jakto,pilnującrzekinagranicyMidgarduzUtgardem,zostałnapadniętyprzez
synówolbrzymaSwaranga.Obrzuciligogłazami,alezdołałichpokonaći
zmusićdoprośbyopokój.

Jaktozeswymgiermkiem,Thjalfim,przybyłnawyspęHlesey.lamnapadłyna
nichkobiety-berserkerzy,walcząceżelaznymimaczugami.Zniszczyłyimokręti
takprzestraszyłyThjalfiego,żebiedakuciekł.Thorowiudałosięjednakje
pozabijać,zacopotempodziękowalimumiejscowiludzie,uciskaniprzezowe
kobiety-wilczyce.

JaktowróciłpewnegorazucłoAsgarduidowiedziałsię,żebogowieprzyrzekli

rękęjegocórki,Thrud,krasnoludowiAlvisowriWszechwiedzącemu,wzamian
zawykonaniewspaniałejzbroi.Thorwprawdziemusiałsięzgodzićnato
postanowienie,alejakoojciecmógłpostawićjedenwarunek—zażądałod
Alvisa,abytenodpowiedziałnaszeregpytań,tyczącychwszystkichjęzyków
używanychwdziewięciukrainachAldy.Przepytywanieciągnęłosięcałąnoc,aż
świtzastałkrasnoludawAsgardzie,zaśświatłosłonecznezamieniłogow
kamień,taksamo,jakprzedwiekamisławnegokrasnoludaDwalina.TakThor
przechytrzyłnajmędrszegozkrasnoludów.

JaktouratowałzlodówJótunnheimupółżywegoprzyjaciela,olbrzyma
Aurwandila(zwanegoprzezniektórychEarendelem),znanegopodróżnikai
żeglarza.Wyniósłgowcieplejszekraje,alejedenzpalcówAurwandilaodpadł
odmrożony.WtedyThor,chcącpocieszyćprzyjaciela,rzuciłpalecnaniebo,
tworzącgwiazdyKonstelacjiOriona,zwanejteżPalcemAurwandila.Wwiele
latpóźniejGroa,żonaAurwandila,odwdzięczyłasięThorowizauratowanie
męża,wyciągającmuzczaszkikilkaodłamkówkamiennegotoporaolbrzyma
Hrungriira.

JaktozabiłolbrzymaGeirróda.ThursówporwałLokiego,awzamianzajego
uwolnieniezażądałprzybycianieuzbrojonegoThora.ThorzostawiłMjóllniraw
Asgardzie,alewyruszyłdoGeirródaobdarowanyprzezolbrzymkęGrid,matkę
swegobrataprzyrodniego,Widara.Dziękiowymprezentom—PasowiSiły
Megingiard,żelaznymRękawicomMocyorazczarodziejskiejlasce—zabił
Geirródaijegowalecznecórki,uwalniającLokiego.

Mimotychprzechwałek,OdynnieprzewiózłThoraprzezsund.Bogowie
bowiemsązłośliwi.

LOKI

(wg:Hyndlul.:Vóluspaenskamma42;Lokas.9-10;16;23;33;40;52;54;
Gylfag.)

OpowiadałemwamjużniejednoosprytnymipodstępnymLokim,

PłomiennymOlbrzymie,wyniesionymprzezAsówcłogodnościbogaognia.
Niejednoteżjeszczeonimrzeknę.Terazzaśprzyszłaporanakilkadrobnych
wieściiploteknatematjegoosoby.

KimjestiskądsięwziąłwAsgardzie?OtóżpochodzizMuspellheimu,gdzieteż
żyjąjegokrewniacy.Onsamzaś,zajakieś,nieznanenam—śmiertelnym,
zasługidlabogów,zostałusyno\vionyprzezOdynaizawarłznimbraterstwo
krwi.Musiałosiętostaćprzedniezliczonymilaty,gdyżsamibogowietwierdzą,
iżmiałotomiejsce„dawnotemu".

Niedługopostworzeniuświata,Lokiprzyczyniłsię,choćmimowolnie,do
powstaniaSłońcaiKsiężyca.MożnemuolbrzymowiMundilfóriemuurodziłosię
dwojedzieci—synMani(Księżyc)icórkaSoi(Słońce).Dumnyojciec
twierdził,żejegodziecisąnajpiękniejszezewszystkichstworzeńświata,że
nawetAsynjeniedorównująimurodą.lakrozwścieczyłotoboginie,że
namówiłyLokiego,zawszeskoregodookrutnychżartów,bywykradł
niemowlaki.TenrzeczywiścietouczyniłiprzyniósłdziecidoAsgardu.
Zdziwiłysięniezmiernie,kiedyokazałosię,żeManiiSoirzeczywiściesą
nieskończeniepiękne!RozwścieczoneAsynjerzuciłysię,byrozerwaćdziecina
strzępy.WtedyobroniłjeOdyn,bowiemmiałwzględemnichpewneplany.Soi
oddałpodopiekęDagowi(Dniowi),zaśManiego—Nott(Nocy),lakwłaśnie
SłońceiKsiężyczostałyumieszczonenanieboskłonie,abyzaśmogłyodbywać
swedzienneinocnewędrówkiwśródgwiazd,bogowiewykuliimpojazdyz
metaliszlachetnych:Soizezłota,Dagowizesrebra.

JednymzdowcipówLokiegomiałosięstaćwykradzenieboginiFreyijej
największegoskarbu—naszyjnikaBrisingamen.Zadaniełatwe,gdybynie
wszystkosłyszącyHeimdall,pilnującyspokojuwAsgardzie.Świetlistybóg
wypatrzyłPłomiennegoOlbrzyma,gdyten,jakomucha,wlatywałdopałacu
Freyi.Postanowiłodebraćzłodziejowiłup.Rozpoczęliwalkę.Wjejtrakcie
przybieraliróżnekształty,dziękiktórymLokimiałnadziejęuciec,aHeimdall

—schwytaćwłamywacza.WkońcuLokiemu,potym,jakprzegrywałkolejne
pojedynkiwpostaciachpszczoły,niedźwiedzia,ogniaifoki,wyczerpałsię
zapaspomysłów,porzuciłwięczdobycziprzyznałdoprzegranej.Odtamtej
porytrudnomówićoprzyjaźnimiędzytymidwomabogami.

Lokiegoznanoteżjakonieposkromionegokobieciarza,ale,korzystającz
własnejmagicznejmocy,mógłteżsamemustaćsięniewiastą,byzaznawać
uciechłożazmężczyznami.Otym,jakzamieniłsięwklacziuwiódł
Swadelfariego,jużmówiliśmy.Wiadomoteż,żeLokiprzez°siemlatprzebywał
podziemią—możeażwNiflheimie—gdziekrowydoiłidziecirodził.
DziećmiowymimająbyćponoćnajstraszliwszepotworyAldy.

Całąresztęmiłosnychprzygódodbyłwmęskiejpostaci,aichowocemstałasię
gromadadzieci.Zeswąprawowitążonąmiałdwójkęsynów—Narfiegoi
Walego.ZolbrzymkąGłód—EisaiEinmyra.Nadłużejzwiązałsięzponurą
olbrzymkąAngrbodą(ZwiastującąNieszczęście)zlasuYrnvid.Urodziłamu
wilkaFenrira,potworamorskiegoJórmungandaistraszliwąHel.Romansował
teżzboginiamiiżonamibogów.UwiódłpołowicęTyra,ataobdarzyłago
synem.ZSif,żonąThora,miałsyna,Ulla.NawiązałromanstakżezeSkadi,
olbrzymkąpoślubionąNjórdowi,choćwtymprzypadkutwierdził,żenawetnie
musiałsięstarać—Skadisamazaprosiłagodoswegołoża.Oinnych
miłostkachLokiegonicniewiemy,alemusiałoichbyćconiemiara,skorowieść
ażotyluprzedostałasiępozamuryAsgardu.

FREYA

(wg:Lokas.30-32;Hyndlul.całość;Gylfag.}

Oboginimiłościteżopowiadasięsporociekawychrzeczy,główniezwiązanych
zjejbujnymtemperamentem.

PewnegorazuudałasiędoSvartalfheimu,gdzieujrzałaczterechbraci
Brisingów,krasnoludów,zajętychmozolnąpracąnadjakimścudemkunsztu
złotniczego.ZpoczątkubracianiechcielipokazaćFreyinadczympracują,alew
końcudalisięubłagać.Oczyboginiolśniłprzecudnejrobotynaszyjnik,zwany
Brisingamen.Równegomuurodąpróżnobyszukaćnacałymświecie.
Oczywiście,Freyazakochałasięwklejnocieizapragnęłagoposiąść.
Brisingowienawetniechcielisłyszećosprzedaży,ażwreszciejedenznich
wpadłnapomysł:owszem,naszyjnikstaniesięwłasnościąbogini,jeślispędzi
noczkażdymzbraci.Freyaopierałasię,alechęćposiadaniaBrisingamena
zwyciężyła.OdtądBrisingowie,jakojedynizkrasnoludzkiegorodu,moglisię
chwalić,żecośichłączyłoznajpiękniejsząAsynją.

Freyaposiadałateżdrugicudnynaszyjnik,Hildiswin,wykutyprzezdwóchbraci
—DainaiNabbiego,sławnychkrasnoludzkichzłotników.Niewiadomo,jakąw
tymprzypadkuzapłaciłacenę

Mówiono,żeFreyaspałazkażdymAsem,

WanemiAlfem,bywającymnaucztachubogamórz,Aegira.Przyłapanoją
także,jaklegałaWłożuzwłasnymbratem,Freyem.Oddawałasięteżniektórym
ludziom—sławnymwojom.OtokrótkaopowieśćoFreyiiOttarzeSzalonym.

OtóżówOttarutraciłojcowiznęi,abyjąodzyskać,musiałswemu
przeciwnikowi,Angantyrowi,wyrecytowaćcałąswągenealogię,ażpo
najdalszychprzodków.Nieznałjej,więcbłaganiamiofiarnymiwezwałna
pomocswądawnąkochankę,Freyę.Boginizamieniłagowdzikaiuniosłado
Jótunnheimu,dowszystkowiedzącejwolwyHyndli.Obudziłaolbrzymkęz
wiecznegosnuizmusiłaczaramidowyjawieniarodowoduOttara.Potemkazała
jejprzygotowaćmagicznepiwo.DziękitemunapitkowiOttarzapamiętał
wymienionąprzezwieszczkęsetkęimion.Wólwa,złanaFreyęzazakłócenie
spokojusnuśmierci,zatrułapiwo,jednakFreyapoznałasięnapodstępiei

czaramioczyściłanapój.Wtensposóbpomogłajednemuzeswychkochanków
wodzyskaniuojcowizny.

FRIGG

(wg:Lokas.26;Gylfag.)

OspokojnejboginiFrigg,żonieOdyna,opowiadasięmałohistorii.Wiadomo,
zerazemzmężemtronowałanaHlidskjalfie,razemznimpiławodęze
strumieniamądrości,razemsprawowałarządy.Pozatymznamyjątylkoz
jednej,jakżezamierzchłej,niemalzapomnianejopowieści.Zapewnezapomnieć
oniejchciałabyisamaFrigg.

Działosiętodawnotemu,gdyOdynwyruszałnabardzodługiewędrówkipo
Midgardzie.Pewnegorazuniewracałrok,apotemdrugi,ażwkońcubogowie
doszlidowniosku,żeichwódzzginął,przepadł,awtakimrazietrzebawybrać
nowegowładcę.KażdyzAsówmiałchrapkęnatenhonor,alewkońcu
zdecydowano,żenależysięonnajstarszymAsom—braciomOdyna,Wilemui
We(niektórzytwierdzą,żewybrańcemzostałUli).Abyzaśuprawomocnićobiór
władców,postanowionowydaćichzastarąkrólową—Frigg.Takteżsięstało.
JednegodniaFriggzyskaładwóchmężów—nietylkotytularnie,opowieść
wyraźniemówi,żeweszliteżdojejłoża.AżtupewnegodniawróciłOdyninie
spodobałmusięzastanystanrzeczy.Zdjąłztronubraci—odtądmałoonich
słychać,więcmożeiwtrąciłichdolochu.Cozaśzrobiłżonie,tegonie
wiadomo,jednojestpewne—odtamtegoczasuanirazugoniezdradziła.

GEFJUN

(wg:Lokas.20;Gylfag.)

Bardzomałoprawdprzekazująnaszeopowieścioboginidziewic,Gefjun.Mówi
się,żeoddałasiępewnemumłodzieńcowizanaszyjnik.Mówisięteż,żesypiała
zpewnymolbrzymemiurodziłamusilnychsynów.Mówisię,żeodorała
pługiemZelandięodSkanii,tworzącmiędzynimiwąskiSund.Zapewnetak
było.

IDUNN

(wg:Lokas.17)

OopiekunceJabłekMłodości,żonieskaldabogów,Bragiego,znamytylkojedną
plotkę—oddałasięzabójcywłasnegobrata.Niestety,pozostałaczęśćtajemnicy
rodowejniewydostałasiępozamuryAsgardu—czyzamordercęowegomamy
uważaćspokojnegoBragiego?Niewiadomo.

NJÓRD

(wg:Lokas.36)

Powiadasię,żestatecznyNjórdsypiałwczasachmłodościzwłasnąsiostrą,
Nerthus,tazaśpowiłamusyna,Freya.Wkońcujednaktakizwiązekniejest
niczymdziwnympośródWanów—iFreyasypiałazbratem,itosamodziało
siępomiędzyrodzeństwemFjórgynów.

RAGNARÓKLOSBOGÓW

Powoli,alenieubłaganie,zbliżałysiękukońcowidnibeztroskichuczt,zabawi
bohaterskichwyprawprzeciwolbrzymom—wyprawwprawdzie
niebezpiecznych,alezawszepomyślniezakańczanych.Jednaknajgorszadla
bogówbyłaświadomośćdobieganiakońcaczasustarejAldy.Wprawdzie
większośćznichniewiedziałajakdojdziedokatastrofy,jednakprzeczuwaliten
czyinnynieuchronnykres.

OTYM,JAKODYNRINDZDOBYWAŁ

(wg:Vegtam.11;Gylfag.)

Nawybrzeżużyłkrólwikingów.Niegdyśznanogojakopotężnegokonunga.
Stworzyłwielkiepaństwo,terazjednakzestarzałsię,wjegokościwszedłmróz,
iniemógłjużstawaćnaczelezbrojnychoddziałów.Przecieżjednakkażdysię
starzeje,chybażewcześniejzostaniepowołanyprzezOdynadvWalhalli.
Królowiniezostaładanatahonorowaśmierć,toteżresztęswoichdnispędzał
przyogniuwewłasnejhalli.Iwszystkobyłobywporządku,gdybystarykonung
miałkomuprzekazaćkrólestwo,gdybymiałsynazdolnegopoprowadzićwojsko
dowalki.Alewładcyurodziłasiętylkocórka,coprawdaprześliczna,jednak
tylkocórka.

OwaksiężniczkaRindnietylkobyłapiękna,aleteżrozpieszczonaikapryśna.
Dorosłajużdolatodpowiednichdozamążpójścia—ajejożenekdałby
królestwumłodego,wojowniczegowładcę—jednakniespieszyłasięz
dokonaniemwyboru.Wprawdziecodziennienadwórjejojcaprzybywałjakiś
nowykonkurent,jednakRindwykpiwałaichwszystkich,poczymodrzucała.
Zawiedzenimłodzieńcyodjeżdżalidowłasnychkrajów.Wśródnichznajdowali
siętakżesynowieokolicznychwładców,wielceurażonychobraźliwym
zachowaniemRind.Sąsiedziciżebralisięnawiecukonungówipostanowili
wywrzećpomstęnastarymkrólu,aprzyokazjipowiększyćwłasnepaństwao
ziemiedoniegonależące.Wielkagroźbazawisłanadkrólestwemstaregoojca
Rind.

OdyntronowałnaHlidskjalfieiprzyglądałsięświatu.Dostrzegłpałac,awnim
siedzącąprzykądzieliniewiastęniepospolitejurody.ImięjejbrzmiałoRind.
Odynzakochałsięwniejmiłościąsobiewłaściwą—krótkąiszybko
przemijającą,aczgwałtowną.Postanowiłzdobyćtękobietę.

BezwiedzyFriggwymknąłsięzAsgarduidotarłnaziemię.Dochodzącdo
dworuojcaRind,przybrałpostaćpotężnego,choćniemłodegojużwojownika,
dlaktóregowojaczkatoniepierwszyzna.Zamieniłsięwwodzacelowo,gdyż
wiedział,cozagrażapaństwustaregokróla.

SłużbiezapowiedziałsięjakonastępnykonkurentorękęRindikazałsię
prowadzićdojejojca.KonungprzyjąłOdynaprzyjaźnie,alenierobiłmuzbyt
wielkichnadzieinaoczarowaniecórki.JednakOdynniespieszyłsiędo

księżniczki.Rzekł,żewieokłopotachwładcyichcemupomóc—nierazjuż
dowodziłarmiami,toteżiterazgotówjeststanąćnaczeleoddziałówkonungai
zmierzyćsięzwojskaminajeźdźców,rabującychjużziemiekrólestwa.Możepo
tymczynieksiężniczkaspojrzynaniegołaskawszymokiem.

KrólprzystałnatozochotąioddałwojskapodkomendęOdyna.Jednookibóg
natychmiastwyruszyłwpole.Wojnatrwałakrótko—wprawdzienapastnicy
przeważaliliczbąnadwojownikamiOdyna,aletenskorzystałzeswychboskich
mocyidoszczętnierozgromiłwroga.Potem,niesionynarękachwiwatujących
wikingów,wróciłnadwórkrólewski.

Władcazgotowałmuwspaniałeprzyjęcie,obsypałgodnościami,poczym
sprowadziłcórkę,bysamaspojrzałanatakwielkiegowodza.Rindjednaknie
wyraziłazbytniegozaciekawienianowymwodzem,podziękowałamutylkoza
ocaleniepaństwa,poczymwróciładowłasnychkomnat.Odynwyczytałwjej
oczach,żeowszem,takiwódzbysięnadałnamęża,alemusiałbybyći
bogatszy,iznaczniemłodszy.

Odynpokłoniłsięprzedzasępionymkrólemipożegnałgo,poczymodszedł.
Nocspędziłwniedalekimlesie.Rankiemponowniezapukałdobramwarowni,
tymrazemprzybrawszypostaćdostatnioodzianegomłodzieńca.Rzekł,żejest
następnymkonkurentemikazałsięprowadzićprzedkrólewskieoblicze.Akurat
ubokuwładcysiedziałaRind.

Odynwyciągnąłzsakwyprzecudnejrobotyklejnotyitakrzekł:

—Panie,jestemkowalemizłotnikiem.Otopokazujęci,copotrafięstworzyćz
niekształtnychbryłzłotaiszlachetnychkamieni.Wszystkotomożenależećdo
twejcórki,oilezechcezamniewyjść.

Rindobejrzałanaszyjnikiipierścienie—ogromniesięjejpodobały—aletak
odrzekła:

—Odejdźwpokoju.Cudownesątwedary,jesteśpiękny,młodyibogaty.Ale
cóżzciebiezakonung?Jesteśtylkokowalem,twojemiejscewkuźni,aniena
tronie.

KrewuderzyłaOdynowidotwarzy,alestłumiłwściekłość,skłoniłsięprzed

zmarkotniałymkrólemiodszedł.

Nocspędziłwlesie,aranozapukałdobramwarowni.Tymrazemprzybrał
postaćmłodegowojownika.Jegostrójiwspaniałabrońmówiły,iżpochodzize
znamienitego,królewskiegorodu.Oznajmił,żejestnastępnymkonkurentemi
kazałsięprowadzićdokonunga.

Starzecucieszyłsięnawidoktakwspaniałegoprzybysza,poczymkazał
wezwaćcórkę.LedwiespojrzałanaOdyna,ajejoczyrozbłysływuśmiechu.
Spytała,skądpochodzi.

—Królestwomegoojcarozciągasięwielednidrogistądnapółnoc,aleitam
dotarławieśćotwejurodzie,przecudnaRind,więcwkroczyłemnapokładstatku
ikazałemsiętuwieźć.

Niewiedziećczemu,uśmiechpowoligasłnawargachRind.Znówzapytała:

—Ilewalkiilewojenwygrałeś?

—Wojnyżadnej,jestemzbytmłody,byprowadzićzastępydoboju.Terazjuż
księżniczkawogólesięnieuśmiechała.

—Zatemodejdź.Młodyjesteśipiękny,alemniepotrzebnyjestprawdziwy
mężczyzna,potrafiącywieśćwojówdoboju,zawszemogącyliczyćnawsparcie
silnegoimieszkającegoniedalekokróla-ojca.

TymrazemOdynniezdzierżył.Wybuchnąłgniewemitakrzekł:

—Okobieto,którasamaniewiesz,czegochcesz!Otenjedenrazzadużo
kaprysiłaś,dlategooddziśniezaśniesz—zadręcząciękoszmary,aponich
przyjdzieciężkachoroba.Niezdołajejuleczyćnikt,pókijanatoniepozwolę!

Poczymwypowiedziałzaklęcieizniknął,przenoszącsiędoAsgardu.
Przerażonykonungzrozumiał,żemielidoczynieniazjakimśpotężnymduchem,
amożenawetbogiem,więcpocząłbiadać,żelosnietylkonieobdarzyłgo
synem,alenadodatekukarałnierozważnącórką.Rindjednakuciszyłaojca,
mówiąc:

—Ojcze,totylkojakiśmałoznaczącyczarownik,plotącynicnie

znaczącegroźby—gdybydobrzeznałsięnamagii,rzuciłbynamniezaklęcie

miłości.

Oczywiście,racjiniemiała.Odtamtejporyniemogłaspać,straciłaapetyt,
nawiedzałyjązmory.Wyczerpana,poddałasięchorobie.Niemoglijejzmóc
znaniczarownicyiznachorzy,królporozsyłałwięcwieścinawszystkiestrony
świata,żedawielezłotatemu,ktozdołauleczyćRind.Nawezwanieprzybyli
liczniuzdrowicieleizamawiacze,aleioniniedaliradyboskiemuzaklęciu.

OdynzaśprzyglądałsiętemuzwysokościHlidskjalfu.Pewnegodniastwierdził
wreszcie,iżminąłwystarczającodługiczas,byRindnabrałarozumu.Ponownie
zstąpiłdoMidgardu.

Jakostaraczarownica,odzianawłachmanyipodpierającasiępokrzywionym
kosturem,zapukałdobramwarowni.Strażnicychcieligoodpędzić,ale
przekonałich,żeznalekarstwonachorobęksiężniczki.Poprowadziligoprzeto
dokonunga.Tenzaśbezradniewzruszyłramionami,zobaczywszynędzną
postaćstaruchy.Rzekłjednak,żeskoroitakniemaratunku,niechiona
spróbujeswychsił.

Odyn,wrazzkrólemidoradcami,poszedłdokomnatyksiężniczki.Udawał,że
dokładniejąbada,choćprzecieżdoskonalewiedział,jakporadzićnakłopoty.
Wreszcierzekłkrólowi,żeznaodpowiedniezaklęcia,alemusizostaćz
księżniczkąsam,gdyżinaczejzamawianienieprzyniesieskutku.Starywładca
natychmiastzabrałswychdoradcówzkomnatycórki.

Gdytylkowyszli,Odynprzybrałswąprawdziwąpostać—jednookiego,
krzepkiegostarcazsiwąbrodą.Wymówiłzaklęcie,azdrowiespłynęłodociała
Rind.SpojrzałanaOdynaiodrazupoznała,żemaprzedsobąboga.

—Naciebiecałeżycieczekałam—szepnęła—Posiądźmnie,botylkotego
pragnę.

TakOdynzdobyłpięknąRind.Ponocypełnejmiłosnychuciechbóg
przepowiedział,żezjegonasienianarodzisięchłopiec.Rindmagowykarmić,
alejaktylkoWali—gdyżtakieimięwybrałmuOdyn—poczuje,żeporamu
poznaćojca,RindmusiwysłaćgodoAsgardu,bowiemtam,aniew
Midgardzie,losnaznaczyłmudokonaniewielkichczynów.

OtojakzostałpoczętyWali,jeden7bohaterówostatniejodsłonyhistoriiświata
starychbogów.

OTYM,JAKODYNWÓLWĘWSKRZESIŁ

(wg:Vegtam.całość)

BoskaFriggurodziłaOdynowidwóchsynów—świetlistegoBaldra,boga
jasności,mężaczułejNanny,orazślepegoHóda,poruszającegosiępośród
wiecznychciemności.

CałyświatkochałpięknegoiradosnegoBaldra—zwierzętairoślinygłosiły
jegochwałę,zaśbogowieiludziepatrzelinańzmiłością.Wydawałosię,że
skoropomiędzyniebianamiżyjetakibóg,niczłegoniemożesięświatu
przydarzyć.

AleodwieludniBaldrchodziłpoAsgardzieosowiały,uśmiechzniknąłzjego
twarzy,awrazztymuśmiechemopuściłaniebiański

gródcałaradość.Poczęływiaćzimnewiatryzpółnocy,niosączapowiedź
czegośnieuniknionegoistrasznego.

Friggwejrzaławsercesyna,adowiedziawszysięwczymrzecz,odnalazła
Odynaitakrzekła:

—Mężu,złewkraczadonaszejtwierdzy.Jeszczegoniewidać,alenaszsynjuż
przeczuwaciężkieczasy.Dręczągomrocznesny,inawetonniejestwstanie
rozświetlićichswąmocą.Atoznaczy,żecośzłegozagrażainam,inaszemu
synowi.Odynie,musisznatocośporadzić.Najwyższyzbogównicnieodparł,
zamyśliłsiętylkogłęboko.WkońcuosiodłałSleipnira,założyłkolczugę,
chwyciłwłócznięGungniriruszyłwpodróż.DotarłnajpierwdoMidgardu,a
potem,przezpółnocneprzejście,zszedłwotchłanieNiflhelu.

PrzybramiekrólestwaśmierciskoczyłnaniegoogromnypiesGarmopiersi
czerwieniejącejświeżoprzelanąkrwiąofiar.Odynjednakniezamierzałznim

walczyć—postraszyłgotylkowłóczniąizmusiłdoustąpieniazdrogi.

Sleipnirmknąłdalej,ażwpółmrokuświatawiecznegomrozuitęsknoty
zobaczyliOlund,pałackrólowejHel.Odynniedojechałdosamejbramydworu,
nietamzmierzał.Tużprzedwierzejamiskręciłnawschód.

NiedalekomurówOlunduwidniałwysokikopiecgrobowy.Towłaśnieprzynim
Odynzsiadłzwierzchowca.Wdrapałsięnaszczytkurhanu,uniósłręcei
rozpocząłinkantację.Śpiewałmagicznąpieśńzmartwychwstania,pełnązaklęći
rozkazówgrzmiącychmocą.PółmrokNiflheimurozjaśniłsiębłękitnąpoświatą.
Pochłonęłacałykurhan,bypotemzacząćsięzmniejszać,jakbyzapadającw
ziemiękopca.Gdywkońcucaławsiąkławwielkigrób,rozległsięgłos,
dochodzącyspodziemi.

—Jambyławólwą,jasnowidzącąolbrzymką.Meoczysięgaływdaleką
przyszłośćiwdalekąprzeszłość.Jambyławieszczką.Umarłam,dawno
umarłam,aśniegsypałsięnamojągłowę,deszczmniesiekł,codziennarosa
moczyłameprzegniłeubranie.Umarłamizasnęłamwspokoju.Kimjestten,co
ośmielasięłamaćprawalosuibudzićmniezesnudługiego?

—JestemWegtamWaltasson—odparłOdyn.—Przybyłemtu,bywielurzeczy
siędowiedzieć.

—Skorośtudotarłizdołałmniezbudzić,pytaj.Pytaj,choćmówiępod
przymusemtwychczarów.

—WpałacuOlunddostrzegłem,żezłotaposadzkajestwysprzątana,zaśstoły
zastawionedoucztyiprzyozdobionezłotymipierścieniami.Jakiegotowładcy
sięspodziewacie,żeprzygotowaliściesię,jaknaprzybycienajwiększegoz
konungów?

—Niejesttozwykłykonung,tokrólkrólów,najjaśniejszyzAsów—Baldr.
Przybędziedonasjużniedługo.Podejmiemygoucztąimiodemsyconym.

—Powiedzjeszcze,wólwo,zczyjejwinyBaldrbędziemusiałzejść

wmrokiHelu?

—Zwinybrataswego,Hóda.Tengozabije.

—Powiedzjeszcze,ktopomściśmierćboskiegoBaldra?

—SynOdynowisięnarodzi,Wali,zmatkiRind,śmiertelnejkobiety.Jeden
dzieńliczyłbędzie,gdydotrzedoAsgardu.PrzysięgniepomstęzaBaldra,apóki
jejniespełni,nieumyjesięnirazu,niwłosównieuczesze.Potemspełni
obowiązekkrwawejzemstyzabrata,zabijającdrugiegobrata.

—Synowiemoizabijaćsiębędą—niebacznierzekłzasmucony

Odyn.

—TyśniejestWegtam!—krzyknęławólwa.—TyśjestOdyn!Nicwięcejci
niepowiem,bośomamiłmniekłamstwem!Odchodzę,iniktjużminiezakłóci
spokoju,ażdoczasuRagnaróku.

Wólwazamilkła,zaśOdynowipozostałojużtylkopogalopowaćdoAsgardu,by
rzecFrigg,czegosiędowiedział.Niebyłtowesołypowrót.Odynzrozumiał,że
otozaczynasięczaszmierzchubogów.

OBALDRZEIHÓDZIE,ZEMŚCIEWALEGOI
WYPRAWIEHERMODA

(wg:Wluspa32-34;Yegtam.6-7;9;Lokas.28;Hyndlul.30-31;Gylfag.33-35)
KiedyFriggdowiedziałasięodOdyna,coczekajejukochanegosyna,wpadław
czarnąrozpacz.Nieprzestawałajednakmyśleć,jakmożeuchronićBaldraprzez
utkanymlosem.Wkońcuwpadłanapewien

pomysł.

Jakonajwyższabogini,żonaOdynaipaniżycia,wezwałaprzedsweoblicze
wszystko,cożyjenaziemi,iwszystko,cojestmartwe,jakskałaczymetal,po
czymkazałakażdejroślinie,każdemuzwierzęciu,człowiekowiczybogu
przysiąc,żenieuczyniąBaldrowikrzywdy.Wszelkieistotyzradościązłożyły
takieprzyrzeczenie.Nawetniemekamienieprzyłączyłysiędotychzapewnień.

ObliczeFriggpojaśniało,terazjużmiałapewność,iżzapewniłasynowi
bezpieczeństwo.

RadośćpowróciładoAsgardu,bogowieznówsięweselili,urządzaliuczty,
zawodyiwystępyskaldów.Znalezionoteżcałkiemnowązabawę

—niebianieustawialiBaldranaśrodkuhallipałacowej,poczymrzucaliw
niegoczympopadnie—włóczniami,drewnianymipolanami,jedzeniem,
kamieniami.Ale,zgodniezprzyrzeczeniem,żadnaztychrzeczyniewyrządzała
Baldrowikrzywdy.Bogowiewybuchaligromkimśmiechem,patrzącjaklecący
topórzatrzymujesięwpołowiedrogi,zastygawbezruchu,wisichwilęw
powietrzu,poczymspadanaposadzkęhalli.Takbeztroskobawilisiębogowie.
Nawetoniniewymyśliliwcześniejpodobnieradosnejgry.

JedynieLokiniepodzielałwesołościbogów.Sprytnypanogniajużodlat
zazdrościłBaldrowi,gdyżcorazwięcejludziskładałoofiarytemuświetlistemu
bogu,zamiastLokiemu,ajemuprzecieżzawdzięczalibłogosławieństwoognia
—ciepłowzimie,światłownocy,gotowaneipieczonejedzenie.Jakże
niewdzięcznisąludzie,skoroponadLokiego,czyliwłasnegostworzyciela,
przedkładająjakiegośgłupkowatouśmiechniętegomłodziana,któryniczegonie
dokonał,ajegonajwiększązaletąjestpięknabuzia.

Lokiprzybrałpostaćstarej,zgarbionejkobietyiudałsiędopałacuradosnej
Frigg.Zbliżyłsiędobogini,schyliłprzedniągłowęitakrzekł:

—Opani,jakwspanialepatrzećnaradość,znówgoszczącąwAsgardzie!Oby
prawdąbyło,iżnicnacałymświecieniezdołauczynićkrzywdyświetlistemu
Baldrowi.Czyabypewnajesteś,onajwyższazbogiń,żeodebrałaśprzysięgęod
wszystkichistot?

—Tak,oczywiście—roześmiałasięFrigg,alenaglespoważniała.—Ależnie,
zapomniałamojemiole!Kazałamwezwaćwszystko,corośnienaziemi,zaś
jemiołanierośnienaziemi,anadębie!Aletonic,jemiołatoprzecieżniegroźna
roślinka,onaniczłegonieuczynimemusynowi.

—Tak,zapewnemaszrację—rzekłnatoLokizprzyjaznymuśmiechem,alew
głębiduszyzaśmiałsięzłośliwieizokrucieństwem.

Gdytylkowróciłdoswejprawdziwejpostaci,opuściłmuryAsgarduiudałsię
dolasu.Tamznalazłdąbirosnącąnanimjemiołę.Długoprzyglądałsięjej
rachitycznymgałązkom,ażwreszcieznalazłjednąwyjątkowoprostą.Tak,ta
powinnasięnadać.Urwałją,umocniłczaramiinadałkształtstrzały.

WhallipałacowejnadaltrwałazabawawrzucaniewBaldra.Prawiewszyscy
doskonalesiębawili.Prawie—gdyżślepyHódstałnauboczu,smutny,żeon,z
powoduswejułomności,niemożeniczymrzucać.Lokiuśmiechnąłsięnawidok
Hóda.

Podszedłdoniegoizaproponował,żepomożemuprzyłączyćsiędozabawy.
Ślepybógzgodziłsięzradością.

LokiwcisnąłHódowiwjednądłoństrzałęzjemioły,wdrugąwłożyłluk,po
czymnaprowadziłrękęślepcanaodpowiednitor.

—Teraz—szepnąłOgnistyOlbrzym,odsuwającsięodHóda.

WypuszczonypociskniezatrzymałsięprzedciałemBaldra.Wbiłsięwniecałą
mocą,przeszywającserceipozbawiającświetlistegobogażycia.Śmiech
zamilkł.TylkoHódstał,uśmiechającsiępromiennieiczekając,ażktośmu
powie,jakzachowałasięjegostrzała,gdziezostałaodbitaochronnymzaklęciem
Baldra.

Hódzorientowałsię,żecośsięstało,gdyusłyszałrozdzierającykrzykNanny,
żonyBaldra.Asynjaprzypadładoleżącegomężaiuniosłajegogłowę.W
świetlistymbogunietliłosięjużżycie.ZrozpaczonejNan-niepękłoserce,
umarła,padającnaciałoukochanegomęża.

GłowywszystkichobecnychskierowałysiękunicnierozumiejącemuHódowi.
Słowo„bratobójca"krążyłozustdoust.Wkońcuślepybógpojął,ocochodzi.
Owładnęłonimprzerażenie.Powoliwycofałsięzhalli,agdytylkopoczuł,że
przekroczyłpróg,puściłsiębiegiem.Jakimśzmysłemwyczuł,jakdobiecdo
bramygrodu,apotemuciekałjużbylegdzie.Dopierogdywpadłdolasu,
zwolnił,kluczącpomiędzydrzewami.Niemiałpojęcia,gdzieipocoucieka,
wiedziałjednak,żeuciekaćmusi,jeślichceocalićżycie.

GdyFriggdowiedziałasięośmiercisyna,zapłakałarzewnymiłzami.Byłto

PierwszyPłaczFrigg.

Całyświatpogrążyłsięwżałobie,zaśnajgłębszączerniąpokryłsięAsgard.
Baldrawspominaliwszyscy,nawetLokiudawał,żejestmużalzmarłegoboga.
Wgłębiduszyzaśsięcieszył,boteraznapowróton,bógognia,znówstaniesię
tymnajbardziejświetlistymześwietlistychniebian.Asowiezbudowalidla
Baldraodpowiedni,godnykróla,stospogrzebowy—stałsięnimnajwiększy
statek,jakibogowiezdołalikiedykolwiekstworzyć.NazywałsięHringhorni.Na
nimumieściliciałaBaldraiNanny,odzianewewspaniałeszatyiprzykryte
królewskimipłaszczami,podbitymifutremilamowanymizłotymitasiemkami.
Obokciałspoczęłybogatedarygrobowe—złoteozdobynaczelezciężkimi
pierścieniamiinaszyjnikami,kufrypełneubrań,złoconekolczugi,mieczei
tarcze,ulubionepsyikonieBaldraorazmnóstwojedzeniaisłodkich
smakołyków.Towszystkotamleżało,piętrzyłosięnagigantycznymstosie.
Żadenkról,żadenkonunganijarlnigdyniedostalinaostatniąpodróżtak
wielkiejliczbydarów.

Tużprzedzepchnięciemstatkunamorze,dociałaBaldrapodszedłOdyn,
szepnąłcośnieżyjącemusynowidoucha,poczymzdjąłnaramiennikDraupniri
cisnąłgonastosdarów.TosamouczyniłaFriggzwielomaswymiklejnotami
królewskimi.Oddałajesynowej,bychoćonecieszyłyjąwmrocznym
Niflheimie.

Tambowiem,właśniedoNiflheimu,mielisięudaćzmarliAsowie.Niezginęli
nawojnieaniwwalce—ażeprawoboskieobejmujetakżewzrokjegoprzykuł
pewienwielkizamekwJótunnheimie,należącydoolbrzymaGymira.Jego
pięknacórka,Gerd,staławoknieiprzyglądałasięrozkwitającymdrzewom.
Freypoczułwsercunagłeukłucie—nadobnapannaoczarowałagoswąurodą.I
zakochałsię.Porazpierwszysięzakochał,anadodatekwkim—wolbrzymce!
JakbyniemógłsobieznaleźćwybrankipośródAsynjczybiałogłówAlfheimu.
Wprawdziejużwcześniejjegoojciec,Njórd,wziąłsobiezażonęolbrzymkę,
Skadi,jednakstałosiętonaskutekwyjątkowychzdarzeń.Trudnomniemać,by
porazdrugibogowiezgodzilisięnaożenekzcórkąwrogów.

OdtamtegodniaFreychodziłprzygnębiony,małojadł,aJabłka
Nieśmiertelnościpogryzałjakbyodniechcenia.Wkońcuspostrzegłatojego
przybranamatka,Skadi,ispytaławczymrzecz.JednakFreyniemiałochotyna

zwierzeniaiodprawiłjązniczym.WtedySkadiwezwałaAlfaSkirnira,
najbliższegoprzyjacielaFreya,ipoprosiła,bydowiedziałsię,cognębi
Njórdowegosyna.

Skirnirzastałprzyjacielasamotniesiedzącegoprzystolewhallialf-heimskiego
pałacu.Dosiadłsięwięcinalałsobiepiwa.Wmilczeniuwypilipotrzykielichy,
potemjeszczepotrzy,ażSkirnirstwierdził,żetylewystarczy,byrozwiązać
językFreya.

SynNjórdajakbynieusłyszałpytania—piłdalej.Dopieropochwilitakrzekł:

—Zakochałemsię.

Skirnirroześmiałsiętakgłośno,żemałocokielichyniepospadałyzestołu.Frey
sięzakochał,aonpodejrzewał,żechodzituconajmniejojakąśklątwę!Dobre
sobie.

Dopiero,gdyFreywytłumaczyłmuwczymtkwiproblem,Skirnirtrochę
spoważniał.Zastanowiłsię,iwkońcuodparł,żewszystkieprzeszkodymożna
pokonać,jeślitylkosięwie,jaktozrobić.Abogowiezgodząsięnaożenek,
kiedydowiedząsięonimjużpofakcie.

—Tylkojakmamjąpoprosićorękę,przecieżmnie,Wanowi,nieprzystoi
chodzićwkonkurydozwykłejolbrzymki.

—Niemartwsię—Skirnirpoklepałgoporamieniu.—Japojadęjakotwój
swat.Awiesz,żepotrafięładniemówić,kobietyuwielbiająmniesłuchać.
Możeszbyćpewny,żejużmaszżonę.

—Niechcięucałuję!—Frey,zaczerwienionyodalkoholu,przyciągnąłgłowę
Skirniradoswoichust.—Tyśjestmójjedynyprzyjaciel!

Uniósłsięichwiejnymkrokiempodążyłkualkowie.Wróciłpodługiejchwili,
niosącswójmagicznymiecz,oostrzupokrytymrzędamizłotychrun.Dzięki
zawartemuwnichzaklęciuposiadaczbronistawałsięniezwyciężony.

—Skirnirze,przyjacielu.Otomójmiecz.Darowujęcigodzisiaj,abyśpokonał
wszystkieprzeszkodynaswejdrodze.Niechsłużycilepiejniżmnie,niechścina

głowytwychwrogówisprawia,bystrachnimizawładnął.Dajęciteżmego
konia,Blodughofiego,oncięzaniesiedoJótunnheimuszybciej,niżkażdyinny
wierzchowiec.

Skirnirzwdzięcznościąprzyjąłdary,poczymwypilipojeszczcejednym
kielichupiwa.

—Przydałybysięteżjakieśdarydlatwejoblubienicy—zauważyłSkirnir.

—Tak,tak.ZawiezieszGerdbransoletęDraupnir,abywbogactwaopływała,
orazJabłkoMłodościodIdunn,abynigdyniezgasłajejuroda.

Następnegodnia,gdytylkoSkirnirdoszedłdosiebiepowieczorzespędzonymz
Freyem,dosiadłkoniairuszyłkuJótunnheimowi.Pokrótkimgalopieujrzał
przedsobąmurygroduGymira.Wyglądałynaniepokonane,aleSkirnirtylko
spiąłBlodughofiego,atenjednymsusemprzeskoczyłumocnienia.Zanimi
spokojutwierdzystrzegłokilkastraszliwychpsów,aleije,znówdziękiskokowi
wierzchowca,udałosięominąć.ItakSkirnirdotarłnapodwórzeczamku
Gymira.

Najegospotkaniewyskoczyłotrzecholbrzymówzbroniągotowądowalki,ale
Alfuniósłdłoniewpokojowymgeścieirzekł,żeprzybywazdaramidla
przecudnejGerdijejojca,Gymira.Thursowieodrzekli,żeichpananiemaw
domu,alemogągozaprowadzićdoGerd.Takteżuczynili.

Skirnirpiękniesiępokłoniłprzednadobnąpanną.

—OGerd,najwspanialszyowocuPółnocy,przybywamdociebiejakoswatod
panamegoiprzyjaciela,Freya,księciaAlfów.Prosicięorękę,boujrzałtwe
obliczeijużniemożebezciebieżyć.Racz,jakorękojmięjegouczciwych
zamiarów,przyjąćteotodary—JabłkoMłodościinaramiennikDraupnir.

Gerdnawetniespojrzałanaprezenty.Bezuśmiechuodrzekła:

—Odejdź,Alfie,gdyżwojnapanujemiędzynaszymirodami.Żadnauczciwa
olbrzymkanieoddasięnazatraceniewiarołomnemubogu.Niechcędarówinie
chcętakiegomęża.

Skirnirspodziewałsiępodobnejodpowiedzi,toteżbyłnaniąprzygotowany.
Wyciągnąłmiecz.

—JeśliodrzuciszkonkuryFreya,utnęcigłowęitakzakończysiętweniegodne
życie!

—Azatemzróbto,boniezamierzamkalaćswegoroduzwiązkiemzWanem!

—Wtakimraziewybijęcałytwójród,abyniemógłsięnigdywięcejniczym
pokalać!

OTYM,JAKUCZTOWANOUAEGIRAIŚCIGANOLOKIEGO121

—Zróbto,boniechcęwychodzićzaboga!

Zadanieokazałosięniełatwe,jednakprzemyślnySkirnirniezamierzał
rezygnować.Wyciągnąłzsakiewkidrewnianąmagicznąróżdżkę,naktórej
wcześniejwyryłznakruniczny.

—Patrznatęróżdżkę—pokazałjąGerd.—Wypisałemnaniejznakmagiczny,
znak„thurs"!Czywiesz,cotooznacza?Czywiesz,żejeślizechcę,skażęcięna
wiecznątułaczkępozimnychskałach,nawygnaniedoNifiheimuinapicie
koziegomoczu?Czywiesz,żenajednomojesłowozamiastFreyaposiądziecię
najobrzydliwszyzwielogłowycholbrzymów?Czywiesz,żerunatasprowadzi
naciebiewszelkiechorobykobieceiwieczne,niezaspokojonepożądanie,także
będzieszwszystkichnagabywać,bylebytylkoztobąlegli?

Gerdpobladłazestrachuinierzekłanisłowa.

—Jakazatembędzietwaodpowiedź,Gerd?—naciskałSkirnir.—Wolisz
FreyaczyNiflheim?

—Idź,Alfie,izanieśswemupanuodpowiedź,żespotkamsięznimzadziewięć
nocywlesieBarri.Tamsięokaże,czyjesteśmydlasiebieodpowiedni.

Skirniruśmiechnąłsięskrycie.Wiedział,żetenostatnisposóbokażesię
właściwy.MógłterazwracaćdoFreyazpomyślnąwieścią.Znówjego
przyjacielbędziewesółjakdawniej.

Itakrodybogówiolbrzymówznówsiępołączyły,apięknaGerdzostałażoną
urodziwegoFreya.

OTYM,JAKUCZTOWANOUAEGIRAI
ŚCIGANOLOKIEGO

(wg:Yóluspa35;Lokas.całość;Gylfag.)

Iwreszcieprzyszłonamopowiedzieć,

jakpodstępnyLokiprzebrałmiaręwswymzdradzieckimpostępowaniu,ana
dodatek—kuwłasnejzgubie—przyznałsiędonajgorszejzbrodni.

Znównadświatemzapanowałazima,śniegpokryłpola,lódskułjeziora.
Nadeszłapora,kiedybogowietradycyjnieudawalisiędopałacuolbrzyma-boga
AegiraijegożonyRan,bytamspędzaćczasnaucztach.

Aegirwarzyłpiwowkotle,zdobytymprzezThoraiTyraodolbrzymaHymira,
zaśnapójten,magicznymsposobem,przelewałsięzkotławprostdokielichówi
rogówbiesiadników.Niedośćnatymcudów—bogowiezachwycilisię
sposobem,wjakiAegiroświetlałswąhallę.Podjejścianamikazałusypywać
kopczykizezłotegokruszcu,dającegodośćświatła,bynawetpijanibiesiadnicy
widzieli,czymająpełno,czypustowpucharach.

Naucztęprzybyliprawiewszyscybogowie,jedynieThorsięspóźniał,gdyżnie
wróciłjeszczezwyprawyprzeciwkoolbrzymom.

GadatliwyLokiznówchciałbyćduszątowarzystwa,zabawiaćwszystkich
swymiżartamiigładkąmową,aletymrazemzostałprześcigniętyprzezdwóch
służącychAegira—FimafengaiEldira.Niedość,żewspanialegraliiśpiewali,
toznalijeszczegarśćniesłyszanychwcześniejprzezbogówopowieści.Na
Lokiegoniktniezwracałuwagi.Takgotozdenerwowało,żewpewnejchwili
wstałzzastołu,podszedłdoFimafengaizatopiłnóżwjegopiersi.

Podniósłsięrwetes.Bogowiedobylimieczyichcielinamiejscuza-szlachtować
Lokiego,aleznówobroniłgoOdyn,pamiętającoistniejącymmiędzynimi
braterstwiekrwi.UratowałLokiego,alekazałmusięnatychmiastwynosić,by
niepsułzabawy.BógogniarzeczywiścieopuściłhallęAegira,alealkoholtakgo

otumanił,żeledwowyszedłnadwór,aubrdałsobie,iżprzecieżniczłegonie
uczynił,więcczemuniemiałbywrócićnaucztę?

WwejściudrogęzastąpiłmuEldir,Lokijednakodepchnąłgoizelżyłkilkoma
niewybrednymisłowami,poczymponowniezasiadłpomiędzygośćmi.Nikt,
pamiętającowstawiennictwieOdyna,nieważyłsiępodnieśćrękina
PłomiennegoOlbrzyma,alezabawazamarła.NadomiarzłegoLokizaczął
wykpiwaćwszystkichobecnychgości.

Bragiemu,boguskaldów,nawymyślałodtchórzyiżebraków,Njórdanazwał
sprzedawczykiem,Freyakazirodcą,zaśwszystkimobecnymboginiom
przypomniał,jaktozdradzaływłasnychmężówitaplałysięwrozpuście.Boska
Idunnstarałasięgouspokoić,alewtedyprzypomniał,żeionaweszładołóżka
zabójcywłasnegobrata.NieoszczędziłtakżeOdyna,śmiejącsię,żenajwyższy
bóglubizamieniaćsięwkobietę,awtedyktowiecoczyni?Pochwaliłsięteż
zgorszonymbogom,żeiSkadi—żonaNjórda,iżonaTyra,iżonaThora—Sif,
sypiałyznim,anaweturodziłymubękartów!

WtedywłaśnieuAegirazjawiłsięThor,isłysząc,coLokiwygadujeojego
żonie,chwyciłzaMjóllnira,byzmiażdżyćgłowęrozpustnikowi.Niestety,
LokiegoznówuratowałOdyn,zacoPłomiennyOlbrzymodwdzięczyłmusię,
bezwstyduprzyznając,żetoonsamdoprowadziłdozabójstwaBaldra!

TerazjużniebyłoratunkudlaLokiego.Wszyscybogowie,naczelezThorerni
Odynem,rzucilisię,bygoschwytać.Uciekając,bógogniarzuciłnadwór
Aegiraklątwę—bogatypałacmiaływprzyszłościstrawićpłomienie,bracia
Lokiego.OjciecFenriraokazałsięnatylesprytny,bywymknąćsiębogomi
schowaćpomiędzyskałami.Kiedyniebianierozdzielilisięnamałegrupy,uciekł
wniedostępnegóry.

Naszczyciejednejznichzbudowałsobiedomoczterechwejściach,byokażdej
porzedniainocywidzieć,czyzbliżająsiębogowie.

Oczywiście,wystarczyło,żeOdynzasiadłnaHlidskjalfie,adostrzegłkryjówkę
uciekiniera.Zebrałbogównawojennąwyprawę.

OkrążylidomLokiegoakuratwtedy,gdybógogniazajmowałsiępleceniem

siecidopołowuryb,takiejsamej,jakąkiedyśpożyczyłodRan.Wychodziłomu
całkiemnieźle,możnabynawetpowiedzieć,żejegosiećwyglądałanaznacznie
solidniejsząodtejnależącejdoboginimorza.Zobaczywszyskradającychsię
niebian,Lokicisnąłsiećdoogniskaizbiegłkupodnórzomgóry,poczym
wskoczyłdojeziora,leżącegoustópwodospaduFrananger.Zamieniłsięw
łososiaizniknąłzoczurozwścieczonymbogom.

ChodziliwokółjezioraistaralisięznaleźćjakiśsposóbnazłapanieLokiego.
WreszcieodezwałsięHeimdall:

—Agdybytakużyćtegoczegoś,coplótłLoki?WgościnieuAegira,
widziałemjakRanużywatakiejrzeczydołowieniaryb.Możedasięwnią
schwytaćLokiego?

—Tosięnazywasieć—rzekłdumnymgłosemOdyn—alejużspłonęław
ognisku,niemajej.

—Tosplećmynową—zaproponowałHeimdall.—Napewnowpopielezostał
odcisksieci.

Takteżzrobili.Potemznieśliswedziełonadwodospad,rozstawilisięw
półokrągizaczęliciągnąćsiećwzdłużbrzegu.Niewiedzielijednakjakjej
odpowiednioużywać,więcLokibeztruduwymykałsięobławie.

Wreszciebogowiewpadlinapomysł,bykilkuznich,zThoremnaczele,weszło
dowodyinapędzałokusieciryby.Towreszcieprzyniosłooczekiwanyskutek.

ZaszczutyLokizacząłuciekaćkuodpływowijeziora,skądjużprostomógł
płynąćdomorza,choćogromniebałsięotwartychwódiczającychsiętam
potworów.

WkońcuLokizdecydowałsięnawielkiskok—skokponadrozstawionąsiecią,
wprostkumorzu.Wspanialewybiłsięzwodyimknąłwpowietrzuwysoko,
wysokoponadsiecią.AleThorrzuciłsięzanimizdołałrękązłapaćogon
Lokiego.Ścisnąłgotakmocno,żeażzmiażdżył—odtamtejporywszystkie
łososiemająpłaskieogony.

TakschwytanoLokiegoizmuszonodoprzybraniawłaściwejmupostaci.

AsowieiWanowiezebralisięnathing,abypostanowić,couczynićzLokim.
Niemogligozabić,ponieważwiedzieli,żelosjużwyznaczyłmuodpowiednią
rolępodczaskatastrofykońcaświata.Wtakimraziepostanowiligo
unieszkodliwić,bydoprzeznaczonegoczasuniesprawiałwięcejkłopotów.

Przenieśligowwysokiegóry,gdziewybralitwardąskałę,idoniejgoprzykuli.
Znaleźliteżodpowiedniewięzy,którychLokiniezdołałbyrozerwać—zrobili
jezjelitsynaLokiego,Walego,zabitegonaoczachojca.Abysprawićjeszcze
większybólboguognia,zamieniliinnegojegosyna—Narfiego—wwilka.

TakiejjednakzemstyniestarczyłoSkadi,wciążpamiętającej,żetoLoki
przywiódłjejojca,Thjaziego,dośmierci.UwiązaławięcponadgłowąLokiego,
naszczycieskały,toczącąjadżmiję.Truciznanieustanniespływałanagłowę
Lokiego,sprawiającmuogromnyból.Naszczęściepozostałaprzybokuboga
ogniawiernażona,Sygin.Zbierałajadżmiidokubka,jednakprzecieżcojakiś
czasnaczyniesięnapełniało,aSyginmusiałajeopróżniać.Wtedytrucizna
dosięgałaLokiego.Wiłsięwniewyobrażalnychmęczarniachitakrzucał,że
powodowałtrzęsieniaziemi,zaśjegogniewwyzwalałogieńuwięzionyw
wulkanach.

TakLokipozostanieuwięzionyażdoczasuRagnaróku.

OMĄDRYMWAFTHRUDNIRZE

(wg:Yafthr.całość)

Odynwiedziałjuż,żetylkocienkanićczasuoddzielaichodwyznaczonego
przezlosRagnaróku,ostatecznejkatastrofy.Szykowałwięcwłasnezastępy,
corazmniejczasudawałeinherjaromnauczty,acorazczęściejchciałich
widziećnaćwiczebnympolubitwy.UzbroiłAlfówwnajlepsząkrasnoludzką
broń.Doglądałteżpoległychwojowników,mieszkającychwpałacuFreyi.

Pewnegodniawpadłnapomysł,jakosłabićwroga.Należałozabićnajmędrszego
zolbrzymów,jednegozichkrólów,Wafthrudnira.Bezjegoradimądrości
wojskaolbrzymówpopełniąnapewnowięcejbłędów.

Wsiadłwięcnajednegozeswychwierzchowców—nienaSleipnira,gdyż
wtedyWafthrudnirodrazubygorozpoznał—przybrałimięGagnrad
(WładającyZwycięstwem)iinnąpostać.Przybyłdodworuolbrzymaiwyzwał
gonapojedynek,aleniezwykły—namieczeczytopory.Napojedynek
mądrości.Miałzwyciężyćten,ktowięcejwieoświecieijegotajemnicach.

Stawkązostałożycieprzegranego.

Siedzielitakwieledni,naprzemianzadajączagadkinatematpowstaniaAldy,
tajemnicbogów,urządzeniaświataorazjegokońca—Ragnaróku.Obaj
wiedzieliowszystkim,obajznaliprawdziweimionaizaklęcia,najgłębsze
sekretyiodpowiedzinawszystkiezagadki.

IwtedyOdynzadałostatniepytanie:

—CoszepnąłdouchamartwegoBaldraOdyn,żegnającsynanajegoostatniej
drodze?

Wafthrudnirzerwałsięztronuikrzyknął:

—Wiemkimjesteś!Zagrałeśnieczysto,gdyżtylkotymożeszwiedzieć,co
szepnąłeśswemusynowinaucho!Odynuśmiechnąłsięiskinąłgłową.

—Mimotoprzegrałeś.

WróciłdoAsgarduzgłowąWafthrudnira,najmędrszegozThursów.lakOdyn
osłabiłzastępywroga.

OTYM,JAKŚWIATSIĘSKOŃCZY,CZYLIO
RAGNARÓKU

(wg:Yóluspa44-58;Hyndlul.44;Uifthr.17-18;Lokas.42;Fafnis.15;Gylfag.)
Ażwreszcienastanieczas,kiedyspełnisięprzeznaczenie,kiedyświatsię
skończy.CzasRagnaróku,LosuBogów.

Najpierwnadejdąmrozyizamiecieśnieżne,byprzykryćświatbiałymcałunem.
Rozzuchwalone,wygłodniałewilkiłączyćsiębędąwwielkiestada,i
podchodzićpodsameludzkiedomostwa.Morzewzburzysię,sztormyuniosą
grzywaczefalnawysokośćchmur,apotemrunieścianawodynaląd,zalewając
wszystkierówniny,sięgającażdopodnóżywysokichgór.

Ludziezapomną,cotoprawa.Rodzeństwacudzołóstwbędądopełniać.Syn
będziezabijałojca,abratobcinałgłowębratu.Nastaniewiekszczękumieczyi
toporów,nastaniewiekkrwiizamętu.Wojownicywypowiedząposłuszeństwo
swoimkonungom,awyznawcyprzestanąskładaćofiarybogom.Takbędzie.

IwtedyzaszczekagłośnoGarmprzedbramąGnipahellir,dającznakpoczątkowi
wojnybogówzolbrzymami.NatensygnałpęknąokowyFenrira,pęknąokowy
Lokiego,natenznakThursowieuszykująsięwzbrojnezastępy,natenznak
Midgardsormwynurzysięzmorzaiprzyjmiesmoczekształty.

OdpowiestrażnikHeimdall,wydobywającschowanyrógGjallarhornidmącw
niegozcałychsił.Wtedybogowie,Alfyieinherjarowieoderwąsięoduczti
zabaw,byprzypasaćbrońizewrzećszeregi.Takwłaśniebędzie.

ZadrżyjesionYggdrasill,alewytrzyma,gdyżjeszczenienadszedłczasjego
śmierci.

KrasnoludywSvartalfheimieiduchywNiflheimiestrwożąsięnagłosGarmai
dźwiękGjallarhorna.Skuląsięzestrachuitakjużpozostaną.

Niewesprąnibogów,niThursówidlategośmierćzastaniejejakotchórzy.

HrimthursyrusząnaAsgardzeswejwschodniejsiedziby.Gdziestąpną,tam
szronpokryjeroślinność,alódskujewody.Częśćichpoże-glujenaciemnym
okręcieNaglfar,zbudowanymzpaznokcizmarłych.Dowództwonanim
obejmieLoki,aobokniegosiądzienapokładzieszczerzącykłyFenrir.Resztę
HrimthursówpoprowadziHrym,dzierżącykamiennątarczę.

ZpołudniapodążycałaarmiaOgnistychOlbrzymów,anaichczelestanieSurt
(Czarny),zpłomiennymmieczemwręku.Popłynąnakamiennychokrętach,
gdyżdrewnianespopieliłybysięodżaruichciał.InnePłomienneOlbrzymy
przedrąsiędoAsgarduprzezbórMyrkwid,wzniecającpożarlasu.

AzpółnocynadciągnąJótunnowie,niosącykamiennepociski.Wes-pnąsięna
mostBifrost.

Skały,niemogącznieśćżarukońcaświata,skrusząsięniczymkonaryuschłych
drzew,zaśniebopopękajakstaramateria.Yggdrasillzachwiejesięporazdrugi.
Takbędzie.

AsowieiWanowiezezbrojnymizastępamiczekaćbędąnarówninieWigrid
kołoAsgardu.Aledobojuniedojdzie,gdyżpodcielskamiJótunnówzałamiesię
kolorowyBifrost—olbrzymypospadajątedydomorzainasuchyląd,topiącsię
irozbijającoczołoziemi.

WtedybogowiepoprowadząswychwojównawyspęOskopnir,kuktórej
popłynąteżwszystkieokrętyolbrzymów.Tamdojdziedoostatecznegoboju.

OdynwzniesiewłócznięprzeciwFenrirowi,aleogromnywilktylkootworzy
paszczę,połykająckrólabogówibogakrólów.Natenwidokrozpłaczesię
Frigg.BędzietoDrugiPłaczFrigg.

AlezarazdoFenriraprzyskoczysynOdyna,Widar.Chwyciszczękipotworai
rozedrzeje,apotemwbijewsercewilkamiecz.Takpomściojca.

DogardłaTyraskoczyGarm,któryopuściłposterunekprzyBramieTrupów,by
przyłączyćsiędowalki.PowaliJednorękiego,apotemgozagryzie,alejużnie
zdołasięzwleczciałaboga—ujrzy,czegowcześniejniepoczuł,iżTyrrozpruł
mumieczemcałybrzuch.Potemzdechnie.

PięknyFreystanieprzeciwSurtowi.Jednaknienawielesięzdabrońzjeleniego
roguprzeciwpłomiennemumieczowi.Możegdybymiałswójrunicznymiecz,
walkapotoczyłabysięinaczej,aleprzecieżoddałgozanarajeniedziewki...
PadniewięcmartwyFrey,azwycięskiSurtposzukanastępnegoprzeciwnika.

Zmorzawyłonisię,apotemzłopotemskrzydełwylądujenaziemi

smokJórmungand.Będzieszukałswegostaregowroga—Thora.Wreszciego
dostrzeże.Pojedynekokażesiętakstrasznyidługi,żeopowieśćonimstaniesię
najpopularniejsząhistorią,śpiewanąprzezskaldówcałegoświata.Wkońcu

ThorzdoładosięgnąćMjóllniremłbaMidgardsorma—zmiażdżygoirozłupie.
Ale,żebywydobyćbrońzczaszkipotworzą,będziemusiałpodejśćbliskowęża.
Wtedyogarnieerotrującamgła,wydobywającasięznozdrzysmoka.Thor
spróbujeuciec,alezdołapostąpićtylkodziewięćkrokówipadniemartwy.

NaprzeciwkosiebiestanąteżHeimdalliLoki.Zmierząsięwwalcenamiecze
—okażesię,żeżadenznichniejestmocniejszyoddrugiego—obajpadnąz
rozciętymigłowami.Ichciałajużniedługopochłonieogień.

Takżenaniebieodbędziesięwalka—SkóllwreszciedopadnieSoiipołknie
Słońce,zaśHatizłapieManiegoipożreKsiężyc.Ciemnośćzapadnienad
światem,gdyżgwiazdypospadająznieboskłonuiuderząoziemię,powodując
trzęsieniaiwybuchywulkanów.

DuchyzłycholbrzymówipotworówstrąconezostanądoNastrondu,krainy
wiecznejciemnościicierpienia,leżącejgdzieśdaleko,niewnaszymświecieani
podnim,aniobok,aninad.Zaśduchybogówibohaterówznikną.Wypełniąswą
misję,więcbędąmogłyodejśćiodpocząć.

WśródtegowszystkiegojakojedynyżywypozostanieSurt.Biegaćbędzie,
śmiejącsięszaleńczo.Odpłomienijegomieczazapalisięwszystko—od
podziemiNiflheimu,połąkiAsgardu.Surtrozniecipożar,wktórymzginiei
całyświat,ionsam—królMuspellheimu.Spłonieteżizawalisięjesion
Yggdrasill,którypodtrzymujewszystkonaswoimmiejscu.

Wtedynastanieciemnośćikres.

Takbędzie.

CZASGIMLEI—NOWEGOASGARDU

Gimlea

(wg:Yóluspa59-66;HyndluL:Vóluspaenskamma45;Yafthr.44-45;47;51;
Gylfag.)

Skończysięizginiestaryświat,aletoniekoniecopowieści.Ci,cowidządaleką
przyszłość,takoniejmówią.

Inadpowszechnąpożogązatoczyłukmagicznyorzeł.Natenznakpłomienie
opadną,aspodfalwyłonisięzazielenionaziemia.

Dwojeludzi:Lifthrasir(KwitnącyŻyciem)iLif(Życie),śpiącychwocalałym
przedogniemlesieHoddmimir—pozostałościpoogrodachYggdrasilla—
obudzisięizejdzienaląd,bydaćpocząteknowemupokoleniuludzi.

IwtedyzaświeciodrodzoneżyciodajneSłońce,którymstaniesięmłodacórka
Soi,porodzonatużprzedtym,jakSkóllpożarłstareSłońce.

Nazielonejziemi,podpromieniamiSłońca,dwojeludziposiejepierwszeziarno
zboża.Takodnowaczłowieknauczysięoraćisiać.

KilkubogówprzetrwaRagnarók,kilkuteżpowrócizwygnaniawNiflheimie.
Chodzićbędąponowymświecie,ażodnajdązagrzebanewziemizłotetablice,
naktórychzapisanioprawailosyświata,aktórezniknęłyAsomtużpo
przybyciuNorndoAsgardu.

Mająctakwielkiskarb,potrzebnydoodbudowaniaprawizwyczajów,bogowie
zwołająthing.Zbiorąsięnanimwszyscyocalaliniebianie:BaldriNanna,Hódi
Hónir,WiliiWe,WidariWali,MagniiModiorazcórkaSoi,którejimienianikt
niezna.

Zbiorąsięibędąwiecować,wspominającdawneczasyioddająccześćpoległym
ojcomibraciom.Wspomnąteżiprzywołająwiedzęorunach,naktórejoprąswą
moc.Postanowiąteż,żenajwyższąwładzędzierżyćbędąBaldriNanna,zaś
wspomagaćmaichślepyHód.Hónirowiwręczysięwieszcząróżdżkę,
ozdobionąrunami,naznak,iżbędziebogiemmagii.CórceSolpowierzysię
Słońce.SynowieOdyna,WidariWali,wzniosąbogomświątynie.Synowie

Thora,MagniiModi,którzyodziedzicząMjóllnira,odbudująpodniebnyAsgard
—będzietopałaczezłota—inazwągoGimlea,czyliObronaPrzedOgniem,
abynigdywięcejniedosięgłygopłomienie.Zamieszkająwnimwszyscy
sprawiedliwi.Zaśstarzybogowie,WiliiWe,zasiądązboku,nawysokich
tronach,ibędąprzypatrywaćsięnowemuświatu,dziwiącsię,żetakjest
podobnydostarego,którysamistworzyli.

Wtedyporazostatninadświatemzawiśniezłowrogicieńniebezpieczeństwa.Z
podziemnychotchłaniwylecismokNidhógg,awszyscybędąuciekaćprzedjego
gniewemidziwićsię,jakpotwórzdołałprzeżyćRagnarók.Aleznówukazana
zostaniemocMjóllnira.Przyjegopomocybogowiezabijąsmokaiuwolnią
ziemięodstrachu.

Powiadająteżwieszczowie,żepotemnadejdzieWszechmocnyzWysokości;
Wielowładny,KtórySądzi;Inny,JeszczeMocniejszy.AlecoOnzrobiz
zastanymświatem,tegoniktjużniejestwstaniezobaczyćwzaciemnionych
ścieżkachprzyszłości.

Takwłaśniebędzie.

SŁOWNIKPOSTACIZNANYCHZ
MITOLOGIIIDEMONOLOGII

Bogowie

Legendanumerówprzyimionachpostaci:

1.Inneimionapostaci(lubinneformyimienia)

2.Pochodzenie(„rasa")postaci

3.Powiązania

4.Pozycja

5.Źródłaopisu

Aegir(stisl.aegir—morze):

1.Agir;Gymir.

2.Olbrzym.

3.Olbrzymzwiązanyzżywiołemwody;synHlera;mążRan;ojciecdziewięciu
fal-dziewic(Angeyji,Atli,Eirgjafy,Eistli,Gjalp,Greip,Imd,Isarnsaxyi
Ulfrun).

4.Władcagłębinmorskich;wprzeciwieństwiedoswejżonyłaskawydla
żeglarzyirybaków.MieszkałnawyspieHlesey(istniejewyspaotakiejnazwie
wCieśninieKattegat),gdzieposiadałpałac,któregownętrzeoświetlałajasność,
bijącaodusypanychpodścianamistosówzłota,zaśpiwosamosięnalewałodo
kubkówbiesiadników.Zwyklewzimieurządzałdlabogówniekończącesię
uczty.WichczasiegościomusługiwalidwajsłużącyAegira:Fimafeng—
ZręcznyŻywiciel(zabityprzezLokiego)orazEldir—Kucharz.

Jaksięwydaje,AegirzajmowałniższąpozycjęniżAsowie,gdyżnp.Thormógł
muwydawaćrozkazy.

5.—ucztydlabogów:Lokas.prolog;Hymis.1;3;40;Grimn.45.

—pałac:Lokas.prolog.

—służący:Lokas.prolog.

—rozkazyodAsów:Hymis.2-3.

Alfrodull-»Soi

Alkowie(źródłosłówgermańskiniepewny,formaprzekazanaprzezTacyta:

Alcae,Alcijestnapewnozlatynizowana;nazwabyćmożezwiązanazesłowem
alces,wpismachCezaraoznaczającymuGermanówłosia—por.ang.elk).

1.—

2.ByćmożebogowiewywodzącysięspośródWanów.

3.?

4.Dwajmłodzibliźniacy-bogowie.

ZakresuichboskiejwładzyTacytniewymienia.Piszejedynie,żeczciłoich
plemięNahanarwalów,wchodzącychwskładkonfederacjiLugiów
(prawdopodobnietożsamychzWandalami,wsławionymizłupieniemRzymuw
455r.n.e.).Miejsceimpoświęconeznajdowałosięwświętymgaju(por.lit./łot.
alk,alkas—świętygaj;tentropmógłbywskazywaćnanowewyjaśnienie
znaczenieimieniaAlków),zaśusługiwałimkapłanprzebranywszaty
niewieście.

TacytidentyfikujeAlkówzrzymskimibóstwamiKastoremiPollu-ksem,cobyć
możewskazujenapowiązanieAlkówzwojną,możeteżświadczyć,że
szczególnieopiekowalisiękonnymiwojownikami.Natomiast,wnioskującz
niepewnegoźródłosłowuimienia,możnaichpowiązaćzbóstwamilubduchami
(np.demonanglosaskiHernelubceltyckibógCernunnos)przedstawianymiz
jelenimirogaminagłowie.BliźniactwoAlkówmożesugerowaćich
pokrewieństwozWanami,wśródktórychwystępowałyparyboskiego
rodzeństwa(np.Njórd-Nerthus,Frey-Freya,Fjórgyn-Fjórgyna).Nazasadzie
analogiiznimiiinnymiindoeuropejskimibliźniakami(indyjskimiAświnami,
rzymskimiRomulusemiRemusemczybałtyjskimiDievadęli[SynamiDiev-
sa])możnapowiązaćAlkówzkultempłodności.Tonasuwałobyskojarzeniez
teoriąG.Dumezila,któryczołowychbogówludówindoeuropejskich
przyporządkowałtrójpodziałowinajważniejszychfunkcjispołecznych(funkcje:
magiczno-sędziowska,wojennaireprodukcyjna;wgDumezilauGermanów
odpowiadalizanie,odpowiednio:Odyn,Thor,Frey;autorponiższejksiążki,
częściowoidącśladamikontynuatorówDumezila,widziteżinnebóstwajako
opiekunówmagii,wojnyczypłodności).Alkowiebylibywięcodpowiedzialni
zafunkcjereprodukcyjne(kompetencjetepóźniejprzejęłypan:Njórd-Nerthusi

Frey-Freya),podobniejakwmitologiiindyjskie)bliźniacyAświnowie.Codo
rozszerzeniateoriiDumezilapatrzteż*Forseti,->Frey,-»Freya,->Hónir,~>

Nerthus,-»Niórd,->Odyn,>Thor,-»Tyr,->Uli.J

5.—Tacyt,Germ.43.

Baldr(źródłosłówimienianiepewny,byćmożestisl.baldr—pan,lubstgerm.
baldr—śmiały):

1.Balder,Baldur.

2.As.

3.SynOdynaiFrigg,bratHódaiWalego,mążNanny,ojciecForsetiego.

4.Bógjasnościdziennej,prawdopodobnieteżżyciaiwegetacji.Najpiękniejszy
zniebian—odznaczałsiębardzojasnąskórą,włosamiirzęsami.Posiadałdwór
Breidablik(SzerokiBlask)wAsgardzie.Uważanogozanajłagodniejszegoi
najprzyjemniejszegozAsów.NaskutekintrygiLokiegozostałzabityirazemz
wiernążonąmusiałsięudaćdoponuregokrólestwaHel.Tam,wpałacowejsali
ozłotejpodłodze,czekałnanichstółzastawionymiodempitnymiozdobiony
pierścieniami(oznakamiwładzy).NapodróżwzaświatydostałodOdyna
bransoletęDraupnir,którąpotemoddałwysłannikowiojca,Hermodowi.

PoRagnarókuBaldrpowrócizNiflheimu,zostanienajwyższymzbogówi
zamieszkawnowymAsgardzie,Gimlei.

5.—pałac:Grimn.12.

—„najłagodniejszyinajprzyjemniejszy":Gylfag.11.

—śmierć:Vóluspa32-34;Vegtam.9;Gylfag.33-35.

—powitaniewNiflheimie:Vegtam.6-7.

—poRagnaróku:Yóluspa62.

—oddanieDraupnira:HyndluL:Yóluspaenskamma31;Gylfag.35.

Bragi(odstisl.bragr—poezjalubpoeta,najwybitniejszy):

1.—

2.As.

3.SynOdynaiolbrzymkiGunnlódy;mążIdunn.

4.Bógskaldówiskaldbogów.Byćmożekorzystałzmagicznegopotencjału
Skaldamjodu.Runymagicznemiałwyrytenajęzyku.Jegoimięwwielu
językachindoeuropejskichjestgenetyczniepokrewneterminowi„piwo",co
stanowiwyrazpowiązaniaspożywaniaalkoholuześpiewem(wznaczeniu
obrzędowo-magicznym).

Bragibyłubogimbogiem,mieszkałwWalhalliOdyna,gdziesprawowałfunkcję
skalda.NieuczestniczyłwwalkachAsówzichodwiecznymiwrogami,
olbrzymami.

5-—opobyciewWalhalli:PieśńoHaakomeEyvindaSkaldaspillira;
anonimowePieśnioEryku(pół.Xw.).

—pierwszyzeskaldów:Grimn.44.

—mążIdunn:Lokas.prolog.

—niebogaty,niewaleczny:Lokas.13.

Buri(stisl.buri-rodzic):

1.Bur.

2WylizanyzesłonegoloduprzezkrowęAudumlę.

3.Zapomocąmagiistworzyłswegosyna,Burra.

4.Pierwszymieszkaniec(i,jaksięzdaje,pierwszywładca)Ziemi,nie
powiązanyzolbrzymami.OdniegopochodziródboskichAsów.Postworzeniu
Burraznikazmitologii.

5.Gylfag.

Burr(stisl.burr—zrodzony):

1.Borr,Bur.

2.StworzonyzapomocązaklęciaprzezBuriego.

3.MążolbrzymkiBestii(lubzdesakralizowanejbogini,gdyżjejimięoznacza
DawczyniŁykaDrzewnego),ojciecOdyna,WilegoiWe,trójkipierwszych
bogów.

4.Toonzdajesiębyćtwórcąpotęgibogów,aprzynajmniejdoprowadziłdo
sporuoświatmiędzyAsamiaolbrzymami.JegozwiązekzBestiąnarzucateż
pytanie,czyonsamniebyłolbrzymemiczyniepostanowił,poprzezstworzenie
własnejdynastii,rzucićwyzwaniadawniejżyjącymThursom.Pospłodzeniu
synówznikazmitologii.

5.—ojciectrzechnajstarszychbogów:Vluspa4.

Dag(stisl.Dagr—Dzień).

1.—

2.Bytnieokreślony,zaliczanydobóstwpomniejszych,niezwiązany
genetycznieanizAsami,anizWanami.

3.SynolbrzymaDellinga(Zmroku)i,byćmoże,Nott—Nocy.

4.Bógjasnościdziennej.Przebywałsklepienieniebieskienawozieciągniętym
przezrumakaSkinfaxiego(Lśniącogrzywego).Odbogówdostałpodopiekę
małąSoi.

5.—ynDellinga:Yafthr.25.

—Skinfaxi:Yafthr.11-12.

—synNott:Gylfag.

—Soi:Gylfag.

Donar-*·Thor

Fjórgyn[I](stisl.Fjórgyn—Gromowładna—przydomekpochodzącyod
funkcjisprawowanejprzezjejsyna,Thora;fjorgynodie.*per(k)un-,-—
uderzenie,grom).

1.Jórd(stisl.Jórdh—Ziemia);Hlodyna.

2.Byłacórkąolbrzymów,matkąikochankąAsów,alezewzględuna
kompetencję(płodnośćziemska)stałabliżejWanów.

3.PrawdopodobniecórkaolbrzymaAnaraiboginiNott(Nocy).Kochanka
Odyna,któremuurodziłabogaThora.

4.Boginiżywiołuziemskiego.

Byćmożeteższafarkapłodnościiurodzaju,ajeśliwziąćpoduwagęjejimię,
takżewładczyniburziinnychzjawiskatmosferycznych.

Uwaga:

—MłodszejEddziewystępujemęskapostaćotymimieniu,ojciecboginiFrigg.

—wLokas.26imięFjórgyntoprzydomekOdyna.

Stąd:

Fjórgyn[II]:uzasadnionejestprzypuszczenie,żepierwotnieistniaładwójka
bogówotymsamymimieniu—bóstwomęskieibóstwożeńskie.Tworzyliparę,
którejsynembyłThor(acórką,byćmoże,Frigg).Wpóźniejszymczasie
kompetencjebóstwamęskiego(wrazzimieniem,jakoprzydomkiem)przeszły
naOdyna,zaśbóstwożeńskiezlałosięzjednazkochanekOdyna,która

posiadałapodobneatrybuty.Wprzypadkuistnieniatakiejpary,byłabyona
bardzopodobnadoinnychparnależącychdogronaWanów.

Obogachburzy(Perunie,Perkunasie,Perendi)iichżeńskichpartnerkacho
podobnychimionach,poszukajwinnychmitologiachindoeuropejskich
(odpowiednio:słowiańskiej,bałtyjskiej,illiryjsko-al-bańskiej).

5.—Fjórgyn:Yóluspa56;Harbard.56.

—Jórd:Lokas.58;Thrym.1.

—Hlodyna:Yóluspa55.

—córkaNottiAnara:Gylfag.

Forseti(stisl.forseti—przewodniczący[thingu]).

1.Fosite(uzachodniogermańskichFryzów).

2.As.

3.SynBaldraiNanny.

4.Pełniłfunkcjęsędziegorozjemczego,gdywśródbogówdochodziłodozwad.
Byćmożebyłteżpatronemprzewodniczącychthingu(wśródludzi).Mimo
sprawowanejfunkcjisędziowskiej,Asatego(zewzględunaprzynależnośćdo
młodszejwarstwymitycznej)niemożnazaliczyćdogronaniebianztrójpodziału
boskichkompetencjiwgG.Dumezila(szczegółypatrz->Alkowie)

Spory

rozsądzałwswoimasgardzkimpałacuGlitnir(Błyszczący),wktórymkolumny
podpierającedachwzniesionezostałyzezłota.

5.—pałac:Grimn.15.

—funkcja:Grimn.15.

Frea/Frija->·Frigg

Frey(odsńsl.frey-panlubfrae—ziarno).

1.Yngwi/Yngwifrey/Ingunarfrey—prawdopodobniebyłtożsamylubwchłonął
funkcjęboga->·Inga.LapończycyczciligopodimieniemWaraldenOlmai(od
stisl.epitetuFreyaveraldargod—bógświata).

2.Wan(Wanir).

3.SynNjórdai:wgwcześniejszejtradycji—jeg°bliźniaczejsiostry(prawd.
Nerthus),wgpóźniejszej—olbrzymkiSkadi.BratbliźniakFreyi.Mąż
olbrzymkiGerd.

4.Bógwegetacji,urodzaju,płodnościipokoju.WgteoriiDumezilaw
trójpodzialeboskichfunkcjibyłodpowiedzialnyzafunkcjęreprodukcyjną
(szczegółypatrz->·Alkowie).Prawdopodobniezająłnatymstanowiskupozycję
Njórda(lubNjórdaiNerthus),poczymdzieliłjąrazemzeswąsiostrą
bliźniaczką,Freyą.

WładcaAlfheimu,któryotrzymałtużpourodzeniu,igdziemiałswójpałac,oraz
Alfów(znanesąimionatrzechsłużącychmuAlfów:Skirnira[Lśniącego]—
przyjacielaipowiernika,Byggwira[Jęczmień]iBeyli[Bób]).PowojnieAsówz
WanamiprzezpewienczasprzebywałjakozakładnikwAsgardzie.W
nieznanychokolicznościachzabiłolbrzymaBela.Nazywanogo
„najszlachetniejszym[bogiem]wAsgardzie"itwierdzono,że„kochajągo
wszyscy".Jegoświętymizwierzętamibyłykońidzik.JakoWanznałprzyszłość
(epitet„Wielewiedzący").Posiadałzdolnośćmagicznegouwalnianiasięz
więzów.Atrybuty:

—końBlodughofi(podarowałgoswemusłudzei

przyjacielowi,Skirnirowi).

—dzikGullinbursti(ZłotaSzczecinka),zwanyteżSlidrugtanni.

—latającystatekSkidbladnir(ZłożonyzCienkichDeseczek).

—pierścieńDraupnir(dostałgopośmierciBaldra).

—magicznymiecz(podarowałgopóźniejSkirnirowi).

—jeleniróg(jeleńsymbolizujepłodność,niedziwiwięcużywanie

przezFreyabronizjegorogu)—walczyłnimpooddaniumiecza.

WczasieRagnarókuzginiezrękiwładcyPłomiennychOlbrzymów—

Surta.

Istniejeszeregdanych,którepozwalająprzypuszczać,żewjednejz
wcześniejszychwersjimitologicznych(alenienajwcześniejszej)Frey

zajmowałwśródbogówjednoznaczelnychmiejsc:

—zobaczyłswojąprzyszłążonę,Gerd,siedzącnaHlidskjalfłe,tronie
przysługującymtylkowładcybogów,Odynowi.

—jakodzieckozostałwładcąAlfheimu(jaknastępcatronu,otrzymujący
wydzielonądomenę).

—obdarzanogoepitetami„książębogów",„Wielewiedzący"czyveraldargod
—„bógświata".

—posiadałkrólewskipierścieńDraupnir—przekaztenjestsprzecznyz
twierdzącym,żeklejnotemwładaliBaldriOdyn.Byćmożewersjaprzypisująca
goFreyowijeststarsza,wnowszej,gdynaczołobogówwysforowałsięOdyn,
tojemu„oddano"Draupnira.5.—synSkadi:Skirnis.1.

—synNjórda:Skirnis.prolog.

—oddaniemieczaSkirnirowi:Skirnis.8-9;podanietegojakoprzyczynyśmierci
zrękiSurta:Lokas.42;Yóluspa53.

—„zwycięzcaBela":Yóluspa53.

—Alfheimipałac:Grimn.5.

—Skidbladnir:Grimn.43-44.

—Hlidskjalf:Skirnis.prolog.

—wyprawaSkirnirapoGerd:Skirnis.całość;Hyndlul.:Yóluspaenskamma32.

—„Wielewiedzący":Skirnis.2.

—Draupnir:Skirnis.21.

—„książębogów":Skirnis.3.

—słudzy:Lokas.prolog.

—„kochajągowszyscy":Lokas.35.

—„najszlachetniejszy":Lokas.37.

—sztukauwalnianiasięzwięzów:Lokas.37.

—prekognicja:Thrym.14.

Freya(stisl.freyia—pani).

LStisl.przydomekYanadis—albooznaczajejprzynależnośćdodis(Va—

nadis—disaWanów),albonależygorozumiećdosłownie:„Bogini

Pożądania".

2.Wanirka.

3.CórkaNjórdaiolbrzymkiSkadi.BliźniaczasiostraFreya.ŻonaOdaimatka
dwóchcórek:Hnos(DrogocennyKamień)iGersimi(Skarb).

4.Boginimiłości,płodności(rozumianejwaspekcierolniczymi„ludzkim")i
piękna.Posiadałateżatrybutyboginiwojny—miałaprawozabieraćdoswego
pałacu,Folkwangu(ZgromadzenieLudu)wAsgardzie,połowęeinherjarów,
którzyucztowalitamwsaliSessyrymnir(SalaWieluMiejsc).Wteorii
Dumezilaprzypisanajej(aprzedewszystkimjejbratu,-»Freyowi)została
funkcjareprodukcyjna(szczegółypatrz->Alkowie),jednakzuwaginaopiekę
nadeinherjarami,Freyawkraczateżwkompetencje->·Thora,

odpowiedzialnegozafunkcjęwojenną.Pozatymuznawanabyłazapierwsząz
walkirii,zaśustołuwojownikówwWalhallimiałamiejscerówneOdynowi.Wg
niektórychbadaczyzajmującychsięepokąneolitu(np.Z.Krzak)Freyabyła
uznawanaprzezprzedindoeuropejskieskandynawskieludymegalityczneza
wcielenieWielkiejMatki(i,opróczwymienionychjużaspektów:płodność,
wojna,byłateżpaniąkrainyzmarłych).ZnanojąjakokochankęwieluAsów,
Wanów(wtymwłasnegobrata)orazludziikrasnoludów.

Połowężyciaspędziłanachodzeniupoświeciewposzukiwaniuswegomęża—
wędrowcy.Tęskniączanim,płakałazłotymiłzami.PowojnieAsówzWanami
przebywałajakiśczas,jakozakładniczka,wAsgardzie.Pookresieniewoli
osiedliłasięnastałewśródAsów.Miałazostaćoddanazażonęolbrzymowi,
którywzniósłmuryAsgardu.

MiałabyćwydanazaolbrzymaThryma,wzamianzamłotThora.Zmusiła
wólwęHyndlędowyjawieniarodowoduswegokochanka,Ot-taraSzalonego.

JakoWanirkaznałaprzyszłość.Posiadałamoczmienianialudziwdziki.
Składanojejkrwaweofiarynakamiennychołtarzach.Atrybuty:

—złotynaszyjnikBrisingamen,wykutyprzezkrasnoludyzroduBrisingów.

—złotynaszyjnikHildiswin,wykutyprzezdwakrasnoludy,DainaiNabbiego.

—szatazsokolichpiór,umożliwiającalatanie.

—powózzaprzężonywuskrzydlone(?)koty,umożliwiającylatanie.5.—córka
Njórda:Thrym.22.

—kochankabrataiinnychbogów:Lokas.30;32.

—kochanka„wielu"(wtymiludzi):Hyndlul.47-48.

—poszukiwaniamęża:Hyndlul.48.

—„sokola"szata:Thrym.3-5;Gylfag.

—żonadlaolbrzyma-budowniczego:Wluspa25-26.

—pałacipołowaeinherjarów.Grimn.14;Gylfag.24.

—„panipól":Thrym.3;11.

—Sessyrymnir—Gylfag.

—Brisingamen:Thrym.12;18;oddaniesięBrisingom:Gylfag.

—Hildiswin:Hyndlul.7.

—prekognicja:Thrym.14.

—konkuryThryma:Thrym.całość.

—obudzenieHyndli:Hyndlul.całość.

—ludziewdziki:Hyndlul.5;7-8;46.

—ołtarzeiofiary:Hyndlul.10.

—córki:Gylfag.

Frigg(źródłosłówimienianiepewny,byćmożeodstgerm.frija/friga—
ukochanalubmałżonka).

1.Saga;uZachodnichGermanów:Frija(Ukochana);uLongobardów:Frea.

2.Asynja.

3.Pochodzenienieznane,byćmożesiostraFulli(Obfitej;Fulliraczejnie
uznawanozaboginię);żonaOdyna,aczasowotakżejegodwóchbraci:Wilegoi
We,orazUlla.UrodziłaOdynowiHódaiBaldra.

4.Opiekunkamałżeństw,porodówiogniskdomowych.Byćmożeteżbogini
niebaichmur.

OtrzymałaodOdynadarwszechwiedzyimożliwośćwgląduwprzyszłość.
RazemznimsprawowaławładzęnadbogamiorazczuwałanawieżyHlidskjalf.

DzieliłaznimpałacSókkwabekwAsgardzie.PosiadałateżpałacFensalir,w
którymtkałachmury.

PodczasdwóchdługichnieobecnościOdynastałasięnajpierwrównoczesną
kochankąWilegoiWe,azadrugimrazem—Ulla.Friggpłakałatylkodwa
razy:pośmierciBaldraipośmierciOdyna.Anglosasiuważalijązaswoją
specjalnąopiekunkę—wedługnichbyłamatką(aojcem—Odyn)siedmiu
władców,którzyzałożylisiedem(spośródośmiu)królestwgermańskiejBrytanii.

5.—siostraFulli:DrugaPrzysięgaMerseburska.

—wszechwiedzaiprekognicja:Lokas.29.

—pierwszypłacz:Yćluspa34.

—drugipłacz:Wluspa53.

—tronowanienaHlidskjalfie:Grimn.prolog.

—Sókkwabek:Grimn.7.

—Fensalir:Gylfag.

—kochankaWilegoiWe:Lokas.26;Gylfag.

Garmanagbis->Defjun

Gefjun(stisl.gefjon—dawczyni).

1.Gefjon;uplemionnadreńskich:Garmanagabis(odstgerm.gabi—dawać)

2.Niewiadomo,czyAsynja,czyWanirka.Zatymdrugimprzypuszczeniem
przemawiałybyjejpowiązaniazkultempłodnościoraz„wrodzona"prekognicja.

3.Pochodzenienieznane.Wedługjednychźródełpozostawaładziewica,według
innychurodziłaczterechsynównieznanemuzimieniaolbrzymowiorazstałasię
żonąSkjólda,człowieka,założycieladuńskiej(historycznej)dynastii
Skjóldungów.

4.Patronkadziewic,którepośmierciszłydojejpałacu.Byćmożeteżbogini
urodzajuipłodności.

PatronkaZelandii:królSzwecji,Gylfi,przyrzekłjejtęczęśćwłasnegokraju,
którązdążyzaoraćwciągujednegodnia.Gefjunzaprzęgładopługaswych
czterechsynów-olbrzymówiodorałaZelandięodSzwecji.Odtamtejpory
utrzymywałsiętamjejkult.Znałaprzyszłość.

Lokizarzuciłjej,żeoddałasięjakiemuśśmiertelnemumłodzieńcowiza
naszyjnik(byćmożeprzełożenienaGefjunmituoFreyiiBrisin-gach).

5.—patronkadziewic:Gylfag.25.

—prekognicja:Lokas.21.

—rodzicielkaSkjóldungów:Ynglingasaga5;Gylfag.l.

—zarzutLokiego:Lokas.20.

Gullweig:(odstisl.gul,l-veig—złotynapójlubstisl.gull-vig—złotybój,lub
goc.gull-weihs—złotawieś.Wkażdymzwypadkówteonimzwiązanyze
złotem).

1.Heid(stisl.heidhr—wiedźma).

2.Wanirka.

3.?

4.Boginibogactwa,któresamasymbolizowała—byłażywymzłotem.Dlatego
teżtrzykrotnieodradzałasiępotym,jakAsowiepalilijąnastosieiprzebijali
włócznią(jakwieczne,niezniszczalnezłoto).ZatenuczynekAsowiemusieli
Wanomzapłacićokup.PowojnieAsówzWa-namiGullweig,jakoboginitraci
naznaczeniu,apotemnawet(byćmożejużzaczasówchrześcijaństwa)stajesię
uosobieniemdemoralizującegopożądaniaizłej,kobiecejmagii(stądimięHeid).
Znałaprzyszłość(jakwszyscyWanowie).

5.—trzykrotneodrodzenie:Yóluspa21.

—Heid:Yóluspa22.

—okup:Yóluspa23.

Gymir->Aegir

Heid->·Gullweig

Heimdall(stisl.Heimdallr—PoczątekWszystkiegolubHeimdall—Drze

BOGOWIE

147

woŚwiata=Yggdrasill[ogólnie:podporaświata—patrzniżejfunkcja
HeimdallajakostrażnikaAsgarduorazrozdziałOtym,jakświatwygląda:
JesionYggdrasill]).

1.Rig(stisl.Rigr—byćmożepochodziodie.*reg—król;por.celt.rix,łac.
rex,regis).

2.As.

3.„Wwiekówzaraniu"zrodzonyprzezdziewięćfal,córekAegiraiRan(ojcem,
prawdopodobnie,byłOdyn).Ojciectrzechwarstwludzkości(podimieniem
Rig):niewolników(lubteżchłopów-wyrobników,nieposiadającychwłasnej
ziemi),boendrów(wolnychrolników)ijarlów(możnowładców).

4.Bógjasnościiprawości.StrażnikBifrostu(azatemteżAsgardu)oraz
świątyń.

Ponarodzinach,matkiuodporniłyjegociałomocąziemi,zimnąwodąmorskąi
krwiądzika.

Znakomiciewidziałisłyszał.Miałzdolnośćzmienianiapostaci.Znałprzeszłość
iprzyszłość.Sławnyzpowoduświetnegokunsztuwojennego.Uznawanogoza
najbogatszegozbogów.

Posiadałwładzęnadrunami(niejasnajestkwestia,czyzdobyłjąwcześniejod
Odyna)itoonprzekazałjąludziom.Odtądczłowieka,któryposługiwałsię
runamimagicznymi,nazywanoRigiem.Pałac:Himinbjórg(NiebiańskaGóra)w
Asgardzie.ByćmożetożsamyzbogiemIrminem,cobyświadczyło,żebył
uosobieniemświata(patrzwyżej:Heimdall=Yggdrasill).Tylkoonmożezadąć
wrógGjallarhorn(GłośnyRóg),comabyćznakiemdozebraniasięwojsk
boskichprzedRagnarkiem(przedtąchwiląGjallarhornpozostajewukryciuw
StudniMimiraukorzeniYggdrasilla).WczasieRagnarókuzabijeLokiego,alei

samzginiezjegoręki.

5.—znałprzeszłośćiprzyszłość:Thrym.14;Rigs.1.

—narodzinyiuodpornienie:Hyndlul.:Yóluspaensk.37-40.

—ojciecludzi:Rigs.całość;Yóluspa1.

—ukrycieGjallarhorna:Yóluspa27.

—początekRagnarku:Yóluspa46.

—pałac:Grimn.13.

—strażnikświątyń:Grimn.13.

—strażnikBifrostuiAsgardu:Lokas.48.

—władzanadrunami:Rigs.36,46.

—najbogatszyzbogów:HyndluL:Yóluspaensk.40.

—sławnywojownik:HyndluL:Yóluspaensk.37.

Hel(por.ang.heli,niem.Hólle,goc.halja—piekłozpragerm.*haljo_miejsce
naziemi).

1.UplemionzterenuNiemiec:Hólle/FrauHólle(patrzrozdziałostworzeniach
demonicznych).

2.Olbrzymka.

3.CórkaLokiegoiolbrzymkiAngrbody,siostraJórmungandaiFenrira.

4.Boginiludzizmarłychniehonorowąśmiercią(czyliwszystkichmężczyzn,
którzyniezginęlinapoluwalki[->·Odyn,->Freya],ikobiet,którenieumarły
jakodziewice[->Gefjun]),władającawNiflheimie.Wyglądałaniemalżejak
normalnakobieta,aletwarzmiałaprzerażającą:jednajejpołowarozkładałasię

niczymciałonieboszczyka,drugazaśjaśniałatrupiąbladością.Ztegopowodu
bogowiestwierdzili,żeHelnieznajdziemęża,toteżpostanowilioddaćjejwe
władanieNiflheim,krainęzmarłych.Sprawowałatamrządybezokrucieństwa,
aleteżbezlitości.Wjejkrólestwieniebyłomiejscanaradość.Mieszkaław
pałacuOlund(Smutek),gdzienajczęściejleżałanałożuKr(Letarg),ubranaw
suknięzwanąMdłością.Ówpałacznajdowałsiępodjednymzkorzeni
Yggdrasilla.

PośmierciBaldraprzyjęłagojakkrólawswojejkrainie.Zgodziłasię,naprośbę
bogów,byBaldrmógłpowrócićdoświatażywych,alepodwarunkiem,że
zapłaczenadjegolosemkażdezziemskichstworzeń.Hel,jaJcojedynaz
potomkówLokiegoiAngrbody,niewystąpiłaprzeciwbogom,nawetpoczas
Ragnaróku.

WwierzeniachniemieckichodpowiednikiemHelbyłabogini,potem
zdegradowanadogronademonów,->Hólle(FrauHólle),panizimyi
krainyumarłych.

5.—boginipodziemi:Yóluspa43;47.

—pałacpodkorzeniemYggdrasilla:Grimn.31.

—pochodzenie:Gylfag.

—wygląd:Gylfag.

—powitanieBaldra:Yegtam.6-7;Gylfag.

Hermin->·Irmin

Hermod(stisl.hermodhr—odważny,męski).

1.Hermodur.

2.Aslubdeifikowanyheros(jakojedynywyszedłzHelu).

3.Pochodzenienieznane.

4.Bóg-posłaniecbogów.

NaSleipnirzeudałsiędoNiflheimu,bywydostaćstamtądBaldraiNannę.
PrzywiózłzpowrotemtylkopierścieńDraupniridałg°Freyowi.

BOGOWIE

149

5.—wyprawadoNiflheimu:Gylfag.Hlodyna->·Fjórgyn(I)

flód(stisl.hódhr—wojownik,przyczymraczej,wjegoprzypadku,
odpowiedniejsze:zabójca[brata]).

1.—

2.As.

3.SynOdynaiFrigg,bratBaldra.

4.Ślepybóg,byćmożewyobrażającyciemnościnocne(zdajesię,żewidzianow
nimprzeciwieństwoBaldra).

PodstępemnakłonionyprzezLokiego,przypadkiemzabiłBaldrapociskiemz
jemioły.Gdydowiedziałsię,cozrobił,uciekłiukrywałsięwlasach.Został
odnalezionyizabityprzezprzyrodniegobrata,Walego.PoRagnarókupowróci
naświatirządzićbędzierazemzBaldremw

Gimlei(nowymAsgardzie).

5.—zabicieBaldra,apotemśmierć:Vóluspa33;Vegt.9-11;Gylfag.33-35.—
poRagnaróku:Vóluspa62.

Hónir(stisl.hoenir—?).

1.—

2.As.

3.ByćmożebratOdyna(przypuszczeniewysuniętenazasadzieutożsamienia
HónirazindyjskimWaruną[patrzkoniechasłaHónir;por.też->·Tyr],
nierozerwalniezwiązanymzMitrą,któregoodpowiednikiemgermańskimbył
Odyn).

4.Bógbezokreślonejpozycjiiatrybutów(jegoczasnadejdziedopieropo
Ragnaróku).Zdrugiejjednakstrony,zachowaneonimnieliczneopowieści
(patrzniżej)zdająsiętwierdzić,żewpierwotnejwersjimitycznejzajmował
wśródbogówznacznąpozycję.ByćmożepóźniejjegokompetencjeprzejąłTyr,
ajeszczepóźniejOdyn.Jedenztrzechtwórcówludzkości—tchnąłwAskai
Emblęduszę.PowojnieAsówzWanamibyłzakładnikiemwYanaheimie.Z
OdynemiLokimpłaciłzłotemAndwariegogłówszczyznęzazabicieOtra
królowiHreidmarowi.

Uznawanogozanajszybszegobiegaczainajlepszegomyśliwego.Będzie
jednymzbogów,którzyprzetrwająRagnarók.Wnowymświecieuzyskawładzę
nadczarodziejską(?)różdżką—zdajesiętoświadczyć,żezostaniepanem
magii.Właśniewładzanadmagią(źródłazdająsiętwierdzić,żejestto„ciemna
stronamocy")zbliżagodoWa-runy,opiekunaciemnegoniebaiciemnejmagii.
ZatemHónir(byćmożez„jasnym"->·UIłem)odpowiadałbyzafunkcję
magiczno-sędziowską(nimobjąłją->Tyri->Odyn)wtrójpodziale
kompetencjiwgG.Dumezila(szczegółypatrz->Alkowie).5.—stworzenie
ludzi:Yóluspa17-18.

—złotoWólsimgów:Regin,prologi1-12.

—biegaczimyśliwy:Gylfag.

—poRagnaróku:Yóluspa63.

Idunn(stisl.idunn—odnawiająca).

1.—

2.ZrodukrasnoludówzeSvartalfheimu.

3.CórkakrasnoludaIvaldiego,siostranieznanychzimieniadwóchbraci.Żona
Bragiego(poznalisię,gdytenwędrowałpoMidgardzie,zaśIdunnwyszłaz
podziemi,bypodziwiaćzielonyświat—nienawidziłaciemnościkrasnoludzkich
kopalni).

4.Przyjętadogronabogiń—stałasięopiekunkąiszafarkązłotychjabłek
młodości(działałytylkowtedy,gdyIdunnrozdawałajezwolnejwoli).

ZostałaporwanaprzezpragnącegoodmłodniećolbrzymaThjaziego,aleuwolnił
jąLoki.Lokizarzuciłjej,żeoddałasięzabójcywłasnegobrata(mitnieznany!

—czyowymmordercąbyłBragi?Lokioskarżałjąteżowyuzdanieseksualne,

5.—żonaBragiego:Lokas.prolog.

—zarzutyLokiego:Lokas.17.

—jabłkaiThjazi:Gylfag.

Ing(źródłosłówimienianieznanyByćmożeoznacza„cis"lub„włócz-nie").

1.Ingunarfrey(?);Yngwi/Yngwifrey(?)—por.zFrey.

2.?

3.SynbogaManna.

4.OjciecieponimgermańskichIngewonów.

ByćmożetożsamyzYngwem,któryprawdopodobniejesthipostaząFreya.

Wtradycjianglosaskiejpostaćotymimieniuprzybyłazzamorzaidałapoczątek
wyspiarskimSasom.Potemodpłynęłazpowrotem(comogłosymbolizować
podróżpośmiertną—wtedyIngzwiązanybyłbyzeświatemzmarłych).

5.—pochodzenieipozycja:Tacyt:Germ.2.

Ingunarfrey->Frey;-*Ing.

Irmin(znaczenieimienianiepewne.Prawdopodobniepoczątkowoznaczyło
„boski",potem—„potężny").1.Hermin.

2.?

3.SynbogaManna.

4.OjciecieponimgermańskichHerminonów(grupyplemiontzw.Germanów
połabskich,czyliżyjącychnadŁabą).

USaksonówczczonypodpostaciąkultowegosłupaIrminsul(czyliDrzewa
Życia—Yggdrasilla,acozatymidziewydajesięprawdopodobne,żeIrminjest
równoznacznyz->Heimdallem).

5.—pochodzenieipozycja:Tacyt,Germ.2.

Jórd->Fjórgyn(I)

Kwasir(stisl.Kvasir-etymol.związekzsanskr.kvatha—wywar,spol.kwas—
sfermentowanynapój).

1.—

2.Istotastworzonaprzezbogów.Wedługjednejzwersjimiałapostać
krasnoluda.

3.Byćmożepierwotniebógwiedzylububóstwionybohaterkulturowy.Powstał
ześlinyAsówiWanów,zmieszanejwkotlepokoju,podczaszawierania
kompromisupowojnieobuboskichplemion.Kwasirposiadałogromnąwiedzęi
mądrość(takżenatematuprawirzemiosł),którąprzekazałludziom(bohater
kulturowy).Wkońcuzostałzabityprzezdwakrasnoludy,zaśjegokrew
zmieszanozmiodem.Takpowstałmagicznynapójwiedzy,mądrościipoezji—
Skaldamjod—MiódSkaldów(Kwasirbyłpersonifikacjąmagicznych-
poetyckichmocy,drzemiącychwrytualnymalkoholu,wytwarzanymprzy
użyciuśliny,aspożywanymwczasieplemiennychobrzędów).

5.Całośćinf.:Gylfag.

Lodhurr/Lothur->Loki

Loki(odstisl.luka—zamykać[odroliodegranejwczasieRagnaróku]lublogi
—dzikiogień).

1.LodhurrlubLothur(Płonący);Lopt.

2.Ibrzymognia.

3.Synolbrzymaburzyichaosu,Farbautiego(Fornójtra),iolbrzymkiLaufeyi
(Naali).BratolbrzymaogniaByleista(Byleipta).MążSigyn,któramuurodziła
NarfiegoiWalego.Ojciec:EisiEinmyra(zolbrzymkąGłód);Fenrira,
JórmungandaiHel(zolbrzymkąAngrbodą[ZwiastującąNieszczęście]);
Sleipnira(zogieremSwadelfarim—Loki

byłwtedyklaczą[!]);

prawdopodobnieteżUlla(zSif)oraznieznanegozimieniasyna,którego
spłodziłzżonąbogaTyra.Miałtakżezrodzić,pozjedzeniunawpółzwęglonego
sercazłejniewiasty,wszystkieziemskiepotwory(byćmożewydarzenieto
wiążesięzośmioletnimprzebywaniem,wpostacikobiecej,podziemią,kiedyto
doiłkrowyirodziłpotomstwo).

JedenzwładcówPłomiennychOlbrzymów,przyjętydogronaAsów,jakobóg
ognia.

Posiadałdarzmienianiapostaciipłci.Znałsztukęwycinaniawdrewnierun
magicznych.

RazemzOdynemiHóniremstworzyłludzi(dałimciepłociałairumieńce).

NaprośbęAsynjwykradłMundilfóriemuSoiiManiego,poczymprzyniósłich
doAsgardu.

WymusiłnakrasnoludzieAndwarimwydanietzw.ZłotaWólsungów.
UczestniczyłwwyprawieThoradoUtgardu,gdzieprzegrałpojedynekzinnym
OlbrzymemOgnia,Logim.

UczestniczyłwwyprawieThoradoThrymawceluodzyskaniaskradzionego
Mjóllnira.

DlażartuściąłpięknewłosyboginiSif,zaś,jakoodszkodowanie,ze
Svartalfheimuprzyniósłbogomtzw.SześćDarów(młotMjóllnir,statek
Skidbladnir,włócznięGungnir,złotewłosydlaSif,pierścieńDraupniroraz
dzikaGullinburstiego).

Wynalazłsiećdopołowuryb(wedługinnejwersjipożyczyłjąodboginiRan).

PróbowałukraśćFreyinaszyjnikBrisingamen.

PorwałIdunnijejzłotejabłkadlaolbrzymaThjaziego(apotemuratowałżonę
Bragiego).WydałThorawręceolbrzymaGeirróda.

Podstępemsprawił,żeHódzabiłBaldra,zaśpotem,wpostaciolbrzymkiThókk,
uniemożliwiłBaldrowipowrótdoświatażywych.NauczcieuAegirazabiłjego
sługę,apotemobraziłwszystkichbogów.Musiałpotemuciekaćnaziemięi
ukrywaćsiępodpostaciąłososiawwodospadzieFrananger.Tamschwytaligo
bogowieiprzywiązalidoskałyjelitamiwyprutymizciałajegosyna,Walego.
OlbrzymkaSkadi(wzemściezaśmierćojca)umieściłanadjegogłowąjadowitą
żmiję.JejjadzbieraładonaczyniażonaLokiego,Sygin,ale,gdymusiała
opróżniaćnaczynie,jadspływałnagłowęLokiego—rzucałsięwtedyzbólu,co
powodowałotrzęsieniaziemi.

Prawdopodobnejest,żeLokitonegatywneodbicieOdyna—możeotym
świadczyćichbraterstwokrwiidługotrwałaprzyjaźń.Lokizostanieuwolniony
zwięzówwprzeddzieńRagnaróku.Powiedziewtedyolbrzymyipotwory
przeciwbogom.SambędziepłynąłnaokręcieNaglfar,zbudowanymzpaznokci
zmarłych.ZabijeHeimdallaisamzginie.5—synLaufeyi:Lokas.52;
Thrym.17,20.

—bratByleista:Yóluspa51;Hyndlul.:Vóluspaensk.42.

—ojciec:Fenrira,SleipniraiJórmunganda:HyndluL:Yóluspaensk.42.

—synzżonąTyra:Lokas.40.

—ojciecpotworówziemskich:HyndluL:Yóluspaensk.43;osiemlatjako
rodzącababa:Lokas.23,33.

—bratkrwiOdyna:Lokas..9.

—władcaognia:Lokas.65.

—zmienianiepostaci:Lokas.epilog;Thrym.3-8.

—władzanadrunami:Swipdag.26.

—utworzenieludzi(jakoLothur):Yóluspa17-18.

—złotoAndwariego(Wólsungów):Regin,prologi1-12.

—wyprawapoMjóllnira:Thrym.całość.

—pożyczeniesiecirybackiejodRan:Regin,prolog.

—włosySifidaryodkrasnoludów:Gylfag.

—zabicieBaldra:Gylfag.33-35.

—ucztauAegira:Lokas.całość.

—uwięzienieLokiego:Lokas.49iepilog;Yóluspa35.

—uwolnienieprzedRagnarókiem(jako„Olbrzym"):Yóluspa47;Yeg-tam.14.

—Naglfar:Yóluspa51.

Lopt->·Loki

Magni(stisl.magni—silny).

1.—

2.As.

3.SynThoraiolbrzymkiJarnsaksy.

4.BógbezwyznaczonejpozycjiwświecieprzedRagnarókiem.Jakotrzydniowe
dzieckowykazałsięniepospolitąsiłą—zrzucił,przygniatającąThora,nogę
zabitegoolbrzymaHrungnira,którejniemogliunieśćinnibogowie.Wnagrodę
dostałodojcakoniaGulfaksiego(Złotogrzywego),którywcześniejnależałdo
Hrungnira.

PoRagnarókubędziejednymzbogówpanujących.Odziedziczywtedypoojcu
(razemzbratem,Modim)młotMjóllnir.WspólniezModimwybudująnowy

Asgard—Gimleę.

5.—podniesienienogiHrungnira:Gylfag.

—odziedziczenieMjóllnira:Vafthr.50-51.

Mani(stisl.mani—księżyc;por.lit./łot.Mness—Księżyc).

1.—

2.Bytnieokreślony,uznawanyzapomniejszebóstwo.

3.SynolbrzymaMundilfóriego(PoruszającegoŚwiatem),bratSoi.

4.ByłpersonifikacjąKsiężycaorazopiekunemBilaiHjukiego(Szybkiegoi
Zwinnego—uosabiającychplamynaKsiężycu,rządzącepływam!wód[?]).
ZadaniemManiegobyłoregulowaniebiegugwiazd,cozkoleiprowadziłodo
ustalaniastałegoczasu.

JakodzieckozostałporwanydoAsgarduprzezLokiego,potemoddanyprzez
OdynapodopiekęNott.

CałyczasjestściganyponiebieprzezwilkaHatiego(zwanegostad
Managarmem—PożercąKsiężyca),którydopędzigoizjewczasieRagnaróku.

5.—powstanie:Vafthr.23.—reszta:Gylfag.

Mann(goc.manna—mężczyzna,człowiek).

1.Mannus(formazlatynizowana,zapisanawźródlerzymskim).

2.?'

3.SynbogaTuistona.Ojciectrzechbraci,eponimówtrzechgłównychodłamów
Germanów:Inga/Ingewona(Ingewonowie),Irmina(Her-mionowie)i
nieznanegozimieniaojcaIstewonów.

4.Uznawanyzapraojcaludzkości.

5.—genezaipozycja:Tacyt,Germ.2.

Mimir(?).

1.—

2.Ubóstwionyolbrzym.

3.?

4.Jednaznajstarszychinajbardziejzagadkowychpostacipanteonu
germańskiego.Opiekuniwładcamądrości,którejuczylisięodniegoAsowie.
NapoczątkudziejówstanąłpostronieAsówprzeciwWanom.Powojnie
przebywał,jakozakładnik,wWanaheimie.Musiałbyćteżuznawanyzakogośw
rodzajuNestoraolbrzymów,gdyżnazywasięich„synamiMimira".

Sprawowałpieczęnadstudniąmądrościwpodziemiach,ukorzeniYggdrasilla.
Niewiadomo,wjakichokolicznościachzostałścięty,jednakjegogłowa
zachowałażycieidawnąwiedzę.Umieszczonojąnapowrótustudni.Tozajej
pozwoleniem(wzamianzajednooko)Odynmógłsięnapićwodymądrości.
TakżepotemprzybywałporadydogłowyMimira.\VładzęMimiranadstudnią
możnateżpojmowaćszerzej—iżbyłpanemwódwogóle.Wtakimrazie
należałobygopojmowaćjakowładcęmorzaAsów,zastąpionympotemnatej
funkcjiprzezWanaNjórdaiolbrzyma-bogaAegira.

Prawdopodobnejest,żeMimirsprawowałniegdyśwładzęnadkrainązmarłych
(porównajwmitologiiceltyckiejzBranemBłogosławionymiPwyllem),którą
utraciłnarzeczbogów.

IstniejeteżwidocznyzwiązekMimirazYggdrasillem—wjednejzpieśni
pewnawersjategoświętegodrzewanosinazwęMimameid—DrzewaMimira.
Byłbywięczatemwładcąmądrości,płynącejnietylkozestudni,aleteżz
podstawyświata—świętegojesionu.5.—„synowieMimira":Yóluspa46.

—strażnikźródłamądrości:Gylfag.8.

—Odynioko:Vóluspa27,29.

—radydlaOdyna:SigdrifM;Yóluspa46;Ynglingasaga7.

—Mimameid:Svipdag./Fjólsvin.14.

Modi(stisl.modhi—śmiały).

1.—

2.As.

3.SynThoraiolbrzymkiJarnsaksy,bratMagniego.

4.BezpozycjiwświecieprzedRagnarókiem.Pokatastrofieświatazostanie
jednymwbogów,zbudujezbratem(Magnim),Gimleę,irazemznim
odziedziczyMjóllnira.

5.—synThora:Hymis.35.

—Mjóllnir:Yafihr.51.

—budowaGimlei:Yóluspa63.

Nanna(źródłosłówimienianieznany.ImięNannabyłoużywanewpoezji
staroskandynawskiejjakosynonim„młodejkobiety").

1.—

2.Asynja.

3.ŻonaBaldra.

4.Byćmożeboginikwiatówiroślin.

PośmiercimężazmarłazrozpaczyidołączyładoniegowNiflheimie.Po
Ragnarókupowrócirazemznim,bypanować.

5._Gylfag.

Nerthus(zlatynizowany,żeńskidubletimieniaNjórd).

1.—

2.Wanirka?.

3.Bliźniaczasiostra(?)NjórdaimatkaFreya(?).

4.Boginiziemi,płodnościiroślin(byćmoże,nawiązującdotrójpodziałufunkcji
boskichG.Dumezila,wrazz~>Njórdemopowiedzialnaby-łazafunkcję
reprodukcyjną[szczegółypatrz->Alkowie]).Byćmożetożsamaz->Fjorgyn-
Jórd(Ziemią)alboz->Gefjun(kultnawyspachduńskich,więcmożeina
Zelandii).Wymagałakrwawychofiar,takżezludzi.

Jejposągstałwświętymgaju.Wyobrażenieto,wczasieświąt,obwożonona
wozie,apotemrytualniemytowmorzu(zaślubiny2Njordem?),poczym
topionozajmującychsięnimniewolników.5.—kult:Tacyt,Germ.40.

Njórd(znaczenieimienianieznane).

1.—

2.Wan.

3.MążSkadi.Urodziłamualboparębliźniąt—FreyaiFreyę,albotylkoFreyę.
WtymdrugimprzypadkumatkąFreyabyłabysiostraNjórda(prawdopodobnie
Nerthus).

4.Bógwódprzybrzeżnych,patronludzimorza,przyjaznyczłowiekowi.Jako
Wanznałprzyszłość.Nazywanogo„bogiembezbłędów".Prawdopodobnie
pierwotnienależałdobogówpłodności,stąd,nawiązującdoteoriiDumezila
(szczegółypatrz->·Alkowie),należałobygouznaćzabogaodpowiedzialnego
zafunkcjęreprodukcyjną—najprawdopodobniejwspólniezsiostrą,->Nerthus.
Późniejtekompetencjeprzeszłynajegodzieci—->·Freyai->·Freyę.We
wszystkichtrzechprzypadkachgermańskichrodzeristwokompetencjach
reprodukcyjnych(Alkowie,Njórd-Nerthus,Frey-Freya),wydająsięonebardzo
podobnedoindyjskichAświnów,takżebóstwpłodności.PowojnieAsówz
Wanamiprzebywał,jakozakładnik,wAsgardzie.Potemosiedliłsięwpałacu

Noatun(OkrętowyDwór)nawybrzeżumorskim—budowlataodznaczałasię
strzelistą,wysokąkonstrukcją.TużprzedRagnarókiempowrócidoWanaheimu.

WedługjednejzwersjinależałdoniegostatekSkidbladnir—wedługzaśinnej
stworzonyzostałdlajegosyna,Freya(możetobyćświadectwo,że
przywództwowśródWanów,poodejściuNjórda,przejąłjegosyn).

PrzeżyjeRagnarókibędziepanowałnadSzwecją(noweprzetworzeni^jakiejś
starszej,zapomnianejtradycji).

5.—dzieckozsiostrą:Lokas.36.

—prekognicja:Thrym.14.

—zakładnikwAsgardzieipowrótdoYanaheimu:Yafihr.38-39;Lokas.34.

—„bezbłędów":Grimn.16.

—pałac:Grimn.16;Thrym.22.

—Skidbladnir:Grimn.43.

—poRagnaróku:Ynglingasaga.

tfott(stisl.Nott—Noc).

1.Nót

2.Bytnieokreślony,boginipomniejszegoformatu,niezwiązanagenetyczniez
WanamianizAsami.

3.CórkaolbrzymaNórwiego(Nora;Narfiego).ByćmożeteżmatkaDa-gai
Jórd.

4.Boginiciemnościnocnych.Krążyłaponiebienawozieciągniętymprzez
rumakaHrimfaxiego(Szronogrzywego).Istniałajuż,nimAso-wiezabiliYmira.
OdbogówdostałapodopiekęmałegoManiego.

5—córkaNórwiego:Vafihr.25.

—matkaJórd:Gylfag.

—matkaDaga:Gylfag.

—Hrimfaxi:Vafthr.13-14.

—Mani:Gylfag.

Od(stisl.odhr—szał;poezja).

1.Odd.

2.As.

3.MążFreyi.

4.Ciąglenieobecny,wciążpodróżowałpoświecie,bardzorzadkowracałdo
Asgardu.Tęskniączanim,Freyapłakałazłotymiłzami.Prawdopodobniejedna
zhipostazOdyna(tensamźródłosłówimienia).

5.—imię:Hyndlul.48.

—ciągłanieobecność:Gylfag.

Odyn(stisl.Odhinnododhr—szał,poezja).

1.Odin;uGermanówZachodnich:Wodan,Wotan,Wuotan(odpgerm.

—wodha—rozum,natchnienie,szaleństwo).StarszaEddawymieniaco
najmniej55przydomkówOdyna.

2.As.

3.SynBurraiolbrzymki(lubbogini)Bestii,bratWilegoiWe(byćmożeteż
Hónira).MążFrigg.Ojciec:BaldraiHóda(zFrigg),Thora(zJórd),Walego(z
Rind),Widara(zGrid),Bragiego(zGunnlódą),Heimdalla(zdziewięcioma

córkamiAegira;ojcostwoOdynawtymprzypadkuniepewne),Oda,Meilego,
Skjólda(matkinieznane).CzasemuważasięgozaojcaTyra,aletenbyłraczej
synemolbrzymaHy-mira.

4.Najwyższybóg.Panwładzy,mądrości,wojny,czarówrunicznych,poezji,
takżepłodności.WtrójpodzialekompetencjiboskichwgG.Dumezila
(szczegółypatrz->·Alkowie)odpowiedzialnyzafunkcjęmagiczno-sędziowską.
WtymsensiebyłbyodpowiednikiemindyjskiegoMitry,którego„ciemniejsze
alterego",Warunę,miałprzedstawiać\\-mitologiigermańskiej-»·Tyr.W
późniejszymczasieOdynzagarnąłwiększośćkompetencjiTyra,praktycznie
stającsięjedynowładcąnapolumagiiiprawodawstwa.Zagarnąłtakżeczęść
funkcjiwojennej(kosztem->·Thora)ireprodukcyjnej(kosztem->Freyai->
Freyi).Byłrównieżopiekunemwładców,wodzówiberserkerów(wojowników,
którychwczasiewalkiogarniał„święty"szałbojowy).Wrazzbraćmizabił
Ymira,azjegociałazbudowałświat.RazemzHóniremiLokimstworzyłludzi.

Zdobyłwiedzę,mądrośćiwładzęnadmagicznymirunamiwtrzechetapach:
najpierwwypiłSkaldamjód,któryukradłolbrzymowiSuttun-gowi.Potem
powiesiłsięna9dninadrzewieYggrasill(obrzędpodobnydo„lotów"
szamańskich).WreszcieskosztowałwodymądrościzeStudniMimira,zaktórą
zapłaciłokiem,pierścienieminaszyjnikami(uwidocznieniefukcjirozdawcy
pierścieni=króla).Wpóźniejszychczasachjeszczeniejednokrotnieprzybywałdo
odciętejgłowyMimira,byjąprosićoradę.

Istniejejeszczejedna,dośćzagadkowa,wersjazdobyciaprzezOdynawładzy
nadrunami:pozabiciuYmira(zwanegotuHeiddraupnirem)Odynpróbowałryć
runyinasączaćjepłynemmózgowymYmira.Jednakdopierokiedystanąłna
skale,ściskającmieczYmira,głowaMimirazdradziłamutajemnicęrun.

Broń:wykutaprzezkrasnoludy,nigdyniechybiającawłóczniaGungnir.

TakżeodkrasnoludówdostałzłotąbransoletęDraupnir,która„rodziła"sobie
podobne,równieższczerozłoteklejnoty.Poruszałsięnanajszybszymrumaku
Asgardu,ośmionogimSleipnirze.Wieścizeświataznosiłymudwakruki:
Huginn(Myślący)iMuninn(Pamiętający).StrażnikamiOdynabyłydwawilki;
Geri(Łakomy)iFreki(Żarłoczny).

ByłbratemkrwiLokiego(niewiadomowjakichokolicznościachzawarli
braterstwo).

Miałmocwskrzeszanialudzipowieszonych.Mógłteżprzywracaćdożycia
dawnozmarłewólwy—olbrzymkiznająceprzyszłość.Byłbogiemcałkowicie
amoralnym,podstępnym,nieobliczalnymiszalonym.Częstozdarzałosię,że
zwycięstwowwalceprzydzielałnienajdzielniejszym,alewłasnymfaworytom.
Uprawiałczasemmagięhańbiącą,przystojącątylkokobietom(nie-runiczną;jest
tojedenzaspektówwarunicznych,początkowoobcychOdynowi,które
zagarnął,detronizującTyra).ZabiłsynaolbrzymaMidwitnira(okoliczności
nieznane).OszukałolbrzymaSókkwimira(okolicznościnieznane).Przezpięćlat
(razemzolbrzymemFjólwarem)walczyłizażywałprzygódmiłosnychna
wyspieAlgrón(min.miałromanszsiedmiomasiostrami-czarownicami).

DostałodolbrzymaHlebardaczarodziejskąróżdżkę,poczymzajejpomocą
pozbawiłHlebardarozumu.

WygrałpojedynekwiedzyzolbrzymemWafthrudnirem,wktórymstawkąbyło
życieprzegranego.Wiadomo,żeuwodziłzamężneczarownice.Sprawiałomu
przyjemnośćwszczynaniewojendlazabawy.CzęstoprzebywałpozaAsgardem
—zaktórymśrazemniewracałtakdługo,żeschedęponim(wrazzżoną)
przejęlijegobracia—WiliiWe.Nazywanyjestrozdawcą:zwycięstw,broni,
złota,wymowy,rozsądku,korzystnego(dlastatków)wiatru,daruśpiewania,
męstwa.WrazzLokimiHóniremprzezprzypadekzabilisynakrólaHreidmara,
zacomusielizapłacićgłówszczyznęskarbemAndwariego.Dałotopoczątek
historiiZłotaWólsungów.Posiadałtrzysiedziby-pałace:

—Walaskjalf—pałac

ościanachpokrytychsrebrem.WznosiłasięnadnimwieżaHlidskjalf.Zjej
szczytuspoglądałkażdegorankanawszystkiekrainyświata.Walaskjalf
pobudowałjakopierwszyzeswychpałaców.

—Sókkwabekk—wspólnasiedzibaFriggiOdyna.Kołoniejprzepływał
strumieńmądrościotejsamejnazwie.Odynzżonąpilizniegowodęzłotymi
pucharami.

—Gladsheim(DomRadości).NajważniejsząjegoczęściąbyłaWalhalla
(KomnataZabitych[istniejeprzypuszczenie,żewyobrażenieWalhallipowstało,
gdygermańscyzdobywcyujrzelirzymskieColosseum—por.niżejilośćjej

bram—apotemprzeniknęłodowierzeńpółnocnychodłamówGermanów]).Jej
ścianyzbudowanozwłóczni,dachztarcz,ścianywyłożonozłotem,naławach
leżałyzbrojeeinherjarów.Walhallamiała540bram(każdąznichjednocześnie,
ramięprzyramieniu,mogłowyjśćośmiusetwojowników),zktórychza
najstarsząuznawanoWalgrind(KratęZabitych).Staławciążotworem,niktnie
wiedział,jakjązamknąć.Nazachódodbramywisiałprzybitydościanywilk,
któregodziobałorzeł.DoWalhalliwalkirieznosiłyzabitychbohaterów
(einherjarów),oneteżimusługiwały,nalewającpodczasucztmiódipiwooraz
podającdojedzeniawciążodrastającemięsodzikaSaehrimnira,które
przygotowywałwkotleEldhrimnirze

kucharzAndhrimnir.Głównemiejsceprzy

stolewWalhallinależałosięOdynowi,awraziejegonieobecnościFreyilub
jednemuzwyznaczonychprzezOdynabohaterów(np.Helgiemu).WWalhalli
Odvnnicniejadł(piłtylkowino),alekarmiłtamswojewilki.Stamtądteż
wysyłałnazwiadykruki.

WczasieRagnarókuzginiepożartyprzezFenrira.Wniemieckieji
skandynawskiejtradycjiludowejstałnaczeleupiorów,którewburzowenoce
mknęłyponiebie,zwiastującnieszczęścia

—tzw.DzikieŁowy(niem.diewilde

Jagd;norw.lussireidi).Wtejroli,jaksięzdaje,zastąpiłdawnągermańską
demonicęlubpomniejsząboginię,Lusse(Wściekłość,Dzikość).5.—
stworzenieludzi:Vóluspa17-18.

—pierwszyzAsów:Grimn.44.

—kreator:Vóluspa4-5.

—wskrzeszaniepowieszonych:Havam.157.

—wskrzeszeniewólwy:Vegtam.całość.

—dawaniezwycięstwa:Lokas.22;PawełDiakon—Hist.Long.1,8.

—WiliiWenatronieAsgardu:Lokas.26.

—przydomkiOdyna:Grimn.46-54.

—pierścienieiokozawodęmądrości:Yóluspa27;30.

—radyodMimira:Vóluspa46.

—śmierć:Vóluspa53;Yafthr.52-53.

—wiszenienaYggdrasilluizdobycierun:Havam.137-142.

—twórcarun:Havam.78;Vegt.3.

—Skaldamjód:Havam.103-109.

—einherjarzy:Yafthr.40-41.

—Hlidskjalf:Grimn.prolog;PawełDiakon—Hist.Long.1,8.

—Walaskjalf:Grimn.6.

—Sókkwabekk:Grimn.7.

—GladsheimiWalhalla:Grimn.8-10.

—żywieniewWalhalli:Grimn.18.

—GeriiFreki:Grimn.19.

—Odynniejada:Grimn.19.

—HuginniMuninn:Grimn.20.

—bramyWalhalli:Grimn.22-23.

—walkiriewWalhalli:Grimn.36.

—Sleipnir:Grimn.44;Vegt.2.

—pojedynekzWafthrudnirem:Vafthr.całość.

—sprawyMidwitniraiSókkwimira:Grimn.50.

—ojciecMeilego:Harbard.9.

—pięćlatnaAlgrón:Harbard.16-18.

—olbrzymHlebardiwróżki:Harbard.20.

—wszczynaniewojen:Harbard.24;40.

—wskrzeszanieumarłych,abywieszczyli:Harbard.44.

—używaniemagii„kobiecej":Lokas.24.

—Odynjako„rozdawca":Hyndlul.2-3(konkretnyprzykład:Regin.16-25).

—ojciecSkjólda:Grott.prolog.

—HelgiwspółwładcąWalhalli:HelgakvidaHund.II,prozamiędzyzwr.37a
38.

—skarbAndwariego'(ZłotoWolsungów):Regin,prolog;1-12.

—drugawersjazdobyciawładzynadrunami:Sigdrif.13-14.

Ran(znaczenieimienianieznane).

1.—

2.Olbrzymkazwiązanazżywiołemwody.

3.ŻonaAegira(toznaczeniemateżokreślenie„córaAegira"),matkadziewięciu
fal-dziewic.

4.Boginitonimorskiejiwirów.Lubiłazatapiaćstatki,byłanieprzyjazna
ludziom.

Wedługjednejzwersjitoona,anieLoki,wynalazłasiećrybacką(wktórą
chwytałatopielców),poczymmująpożyczyła.

5.—żonaAegira(„córaAegira"):HelgakoidaHund.7:30.

—sieć:Regin,prolog.

—zatapianiestatków:HelgakuidaHund.I:3Q-3l;HelgakvidaHjor.18.

Rig->Heimdall

Saga->FriggSaxnot->·Tyr

Sif(stisl.sif—żonalubpokrewieństwo).

1.Syw.

2.Asynja?

3.Jej„pochodzenianiktniezna".ŻonaThora.UrodziłaUlla,alenieThorowi,
tylkojakiemuśkochankowi,byćmożeLokiemu(jaktwierdziłsamLoki).

4.Bezokreślonejpozycji.Prawdopodobnieboginizwiązanazurodzajem—jej
legendarnezłotewłosymogłysymbolizowaćzboże.PodstępemściąłjeLoki,ale
wzamianprzyniósłnowe,magiczne.Wiadomo,żezdradzałaThora,gdyten
przebywałnawyprawach.

5.—nieznanepochodzenie:Gylfag.

—żonaThora:Thrym.24;Lokas.prolog;Hymis.3;15.

—romanszLokim:Lokas.54.

—zdradzanieThora:Harbard.48.

Sigin(odstisl.siga—[prze]siąkać:odeszczu,wodzie).

l__

2.Asynja?

3.ŻonaLokiego.

4.Bezustalonejpozycji.Zdajesiębyćuosobieniembezinteresownegodobra.
Stanowiteżprzeciwieństwomęża:on—ogień,ona—woda.Stąd
przypuszczenieopierwotnympowiązaniutejboginizżywiołemwody.

DoczasuRagnarókubędziechronićprzykutegodoskałymężaprzedjadem
nieśmiertelnejżmii.

5.—żonaLokiego:Vóluspa35.

—ochronaLokiego:Vóluspa35;Gylfag.

Skadi(znaczenieimienianieznane),j_

2.Olbrzymka.

3.Córkaolbrzymawichruiburzy,ThjaziegozThrymheimu.ŻonaNjórda,
któremuurodziłaalboparębliźniaków—FreyaiFreyę,albotylkoFreyę.

4.Bezustalonejpozycji,choćzostałauznanazaboginię—budowanoświątynie
kujejczci.

PrzybyładoAsgardu,abypomścićojca.Bogomudałosiejąułagodzićzacenę
małżeństwazjednymznich.WybrałaNjórda.Przezjakiśczasżyławjego
pałacu,potemjednaksięrozstali,gdyżanionaniemogłażyćnadmorzem,ani
Njórdniewytrzymywałwjejskalnejsiedzibie.PosiadałapałacThrymheimw
Utgardzie.ByłajednązkochanekLokiego.

KiedyspętanoLokiego,uwiązałanadjegogłowążmiję,toczącążrącyjad.

5_—córkaThjaziego:Hyndlul.:Wluspaensk.32.

—Thrymheim:Grimn.11.

—świątynie:Lokas.51.

—kochankaLokiego:Lokas.52.

—żmijanadLokim:Lokas.epilog.Soi(stisl.sól—słońce;por.lit./łot.Saule—
Słońce).1.Alfrodull;Sunna—uGermanówZachodnich.

2-?

3.CórkaolbrzymaMundilfóriego,siostraManiego(Księżyca).Żona

człowiekaGlena.

4.UosobienieSłońca.

Jeździłaponiebiewrydwaniezaprzężonymwdwakonie,Arwakra(Budzącego
sięWcześnie)iAlswidra(Alswinna)(Najszybszego),którewswychwnętrzach
miały„ziąbżelazny",chroniącyjeprzedżaremSłońca.Naramieniutrzymała
chłodnątarczęSwalin,którąosłaniałaziemięodnadmiarupromieni
słonecznych.

JakodzieckozostałaporwanadoAsgarduprzezLokiego,apotemoddanaprzez
OdynapodopiekęDaga.WciążzaniąpędziwilkSkóll,któryjąpożretużprzed
Ragnarókiem

—wtedyzapadnąciemności(wginnegoprzekazupołkniejąsamFen-rir).
Jednak,tużprzedśmiercią,Soipowijecórkę,którawnowymświeciestaniesię
Słońcem(por.lit./łot.Saulite—SłonecznaPanna/CórkaSłońca).5.—konie:
Grimn.37.

—tarcza:Grimn.38.

—Skóll:Grimn.39.

—narodzinycórki:Yafthr.47.

—SkóllzjeSoi:Yoluspa40.

—FenrirzjeSoi:Yafthr.47.

—resztainf.:Gylfag.

Sunna->·Soi

Thor(stisl.thorr—grzmot).

1.UGermanówZachodnich:Donar;uSasów:Thunar;przejętyprzez
LapończykówpodimieniemHoragalles(StaryCzłowiek)iprzedstawianyz
dwomamłotamibojowymiwrękach.

2.As.

3.SynOdynaiJórd(Hlodyny,Fjórgyn).MążSif.OjciecModiegoiMagniego
(zolbrzymkąJarnsaksą)orazThrud(matkanieznana).

4.Bógburzyipłodności,patronsamotniewalczących.Posiadałteżniejasną
funkcjęsędziego—codzienniewydawałwyroki(wjakichsprawach?)siedzącu
jednegozkorzeniYggdrasilla(wAsgardzie).Istniałojakieśpowiązanie
pomiędzyThoremaboginiąmałżeństwa,War,gdyżsymbolemMjóllnira
pieczętowanozawarcietegozwiązku,zaśzanajlepsząporęnaślubuważano
czwartek,dzieńpoświęconyThorowi(sang.Thunresdaeg,ang.Thursday,niem.
Donnerstag).WedługteoriiG.Dumezila(szczegółypatrz->Alkowie)
pierwotniebyłodpowiedzialnyzafunkcjęwojenną(posiadałwielecech
indyjskiegoIndry;patrzteżniżej),późniejjednaknabyłkompetencje
reprodukcyjne(wkroczenienapole->Freyai-»Freyi)isądownicze(raczej
kosztem

—>·Tyraniż->·Odyna).

PosiadałdwapałacewAsgardzie:ThrudheimiBilskirnir(tenpierwszynależał
raczejdojegocórkiThrud,drugizaśdoniegoibyłnajwiększąbudowlą
Asgardu,liczył540.komnat).

Uważanogozanajsilniejszegoinajbitniejszegozbogów.Byłwysokipotężnyi
rudobrody.Cechowałsięwybuchowymcharaktereminiezbytdużąmądrością.
Atrybuty:

—wracającydorękiwłaścicielapowyrzuceniuwewrogamłotbojowyMjóllnir
(Miażdżyciel;indyjskiIndraposiadałwłócznięAmoghęotychsamych
właściwościach—wracałajakbumerang).

—wózzaprzężonywdwakozły(TanngniostraiTanngrisnira—Miażdżącego
ZębamiiZgrzytającegoZębami),któremożnabyłowieczoremzjeść,zaśrano
sięodradzały(kozłysąsymbolempłodności,aleteżzwierzęcym
odpowiednikiembłyskawicy).

—daryodolbrzymkiGrid(niewiadomozaco—mitnieznany):

1.Megingiard—paszwielokratniającymoc.

2.Żelaznerękawicesiły.

3.Czarodziejskalaskaonieznanymprzeznaczeniu.

ZadaniemThorabyłochronienieAsgarduprzedolbrzymami,toteżwciąż
podejmował„profilaktyczne"wyprawywojennedoUtgardu(zwyklesamlubze
swymgiermkiemThjalfimijegosiostrąRoskwą,czasemteżtowarzyszylimu
LokiiTyr).

JegogłównymwrogiembyłWążŚwiata,Jórmungand,któregopewnegorazuo
małoconiezłowiłnawędkę.

PrzebranyzaFreyęodebrałolbrzymowiThrymowiskradzionegoMjóllnira.

ZwyciężyłsynówolbrzymaSwaranga.

OdolbrzymaHymirawygrałnajwiększynaświeciekociołdowarzeniapiwa,po
czymzabiłściągającegoThursy.

ZabiłolbrzymaGeirródaijegocórki(paręrazyzdarzałomusięuśmiercić
przedstawicielkipłcipięknejzroduolbrzymów,wyrżnąłtakżegrasującena
wyspieHleseykobiety-berserkerów).ZwyciężyłwpojedynkuThursaHrungnira
oKamiennymCzole.ZabiłolbrzymawichruThjaziegozThrymheimu,azjego
oczuuczyniłgwiazdy.

ZadziwiłsiłąThursyzgroduUtgardiichwładcę,Skrymira,podczaswyprawy
doichwarowni.

PodstępemzamieniłkrasnoludaAlwisa(starającegosięorękęjegocórki)w

kamień.

UratowałwiecznegożeglarzazJótunnheimu,olbrzymaAurwandila(Órwandila,
Earendela—anglosaskawersjaimienia;por.zpostaciąstworzonąprzez,
wspomnianegoweWstępie,J.R.R.Tolkiena),wynoszącgozlodówPółnocyi
ucinającmuodmrożonypalecustopy.Potemrzuciłpalecnaniebo,tworząc
KonstelacjęOriona(SkandynawowienazywalijąPalcemAurwandila).

WczasieRagnarókuzabijeJórmunganda,alesamzginie,uduszonyjego
trującymoddechem.5.—imionamatki:

Jórd(Ziemia):Lokas.58;Thrym.1.

Hlodyna:Yóluspa55.

Fjórgyn:Yóluspa56;Harbard.56.

—mążSif:Thrym.24;Lokas.54.

—pałace:Grimn.4,24.

—sądy:Grimn.29.

—Mjóllnir:Thrym.całość.

—kozły:Harbard.3;Thrym.21.

—ThjalfiiRoskwą:Hymis.39.

—najsilniejszyzAsów:Hymis.18-35.

—zabicieThryma:Thrym.całość.

—kociołHymira:Hymis.całość;rozbiciepogoni:Hymis.36-37.

—pojedyneksłownyzOdynem:Harbard.całość.

—zabicieAlwisa:Alvis.całość.

—zabicieHrungnira:Harbard.14-15.

—zabicieThjaziego:Harbard.19.

—zabijaniekobiet-olbrzymek:Harbard.23.

—wyprawadoUtgardu:Harbard.26;Lokas.60.

—synowieSwaranga:Harbard.29.

—zabiciekobietberserkerównaHlesey:Harbard.37-39.

—palecAurwandila:Gylfag.

—daryodGridizabicieGeirróda:Gylfag.

—zabicieJórmungandaiśmierć:Yóluspa55-56.

Thrud(stisl.thrudhr—świetlana?;silna?).

1.—

2.Asynja.

3.CórkaThora,matkanieznana.

4.Bezpozycji.

PodnieobecnośćThorajejrękazostałaprzyrzeczonakrasnoludowiAlwisowiw
zamianzawykonaniejakiejśwspaniałejzbroi.PopowrocieThorniedopuściłdo
ślubuipodstępemzamieniłAlwisawkamień.Prawdopodobnietowłaśniedo
ThrudnależałmniejszyzpałacówThora,Thrudheim(DomSiłylubDom
Światła).

5.—imię:Gylfag.

—konkuryAlwisa:Alvis.1-8.

Thunar->·ThorTiu/Tiw->·Tyr

Tuisto(odgockiegotwai,twos—dwa;por.ang.two;stądalboPodwójny{W
DwóchPostaciach},alboDwupłciowy{Androgyn}).

3.ZrodzonyzZiemi.OjciecManna,prarodzicaludzi.

4.Byćmożebógpłodności—wskazujenatojegoimięizwiązekzziemią.Jak
wielupierwszychludzizwierzeńindoeuropejskichbył,prawdopodobnie,
androgynem,jednoczącymwsobieobapierwiastki—męskiiżeński.Byćmoże
istniejezwiązekmiędzynimaskandynawskimYmirem(Podwójny,Bliźniaczy),
androgynem,zktóregociałapowstałświat.

5.—Tacyt,Germ.2.

Tyr(odstgerm.*Tiwaz—JasneNiebo/Bóg).

1.Tiu/Ziu(od*Tiwaz)—uGermanówZachodnich;uAnglosasów—Tiw;u
Sasów—Saxnot(TowarzyszSasów);przydomki:SdttirManna—Jednający
Mężów,potem(poutraciedłoni)Einhendr—Jednoręki.

2.As.

3.UważanyjestzapotomkaOdyna,raznatomiastwspominasięonim.jakoo
synuThursaHymiraibiałobrewejolbrzymki,cojestprawdopodobniejszym
wyjaśnieniem.Mążboginionieznanymimieniu.

4.Kiedyś:bógniebaibógnaczelny(zeszczególnymuwzględnieniemaspektu
wojny).Potem„zdetronizowany"przez.Odyna,utrzymałsięjakoopiekunpraw
wojennychibógwojnysprawiedliwej.Byłpanemprawościiprzysiąg.Istnieje
teżdrugamożliwadrogajego„kariery",którąnależypowiązaćzteoriąG.
Dumezilaotrójpodzialewładzyboskiej(szczegółypatrz->·Alkowie):Tyr
należałdogronanajstarszychbogów,aledopieropóźniejwysforowałsięnaich
czoło,zagarniająckompetencje->Hónira(ciemnyaspektmocymagiczno-
sądowni-czych)idołączającjedoswychwojennychkompetencji.Wtakim
ujęciuTyrodpowiadałbyindyjskiemuWarunie,wkraczałbyteżnapoleIndry.W
późniejszychczasachmiałsiędoniegoprzyłączyć->Odyn(ucieleśniającyjasną
stronęmocymagiczno-sądowniczych),który/koleipowolizacząłzagarniać

kompetencjeTyra,ażtenpozostałtylkoopiekunemprzysiągiwojny
sprawiedliwej.Zdajesię,żemomentdetronizacjiTyrazostałukazanyw
mitologiijakoodgryzieniemuprawicyprzezwilkaFenrira.WtedyteżTyrtraci
swójpierwszyprzydomek

—JednającegoMężów,alenadalpozostajejakobóg

dopełniającyaspektyodynicznewtrójpodzialeDumezila.

PrzydomekJednorękiegozyskałpodczasschwytaniaFenrirawniewolę—
dobrowolniewłożyłprawicędopaszczywilka,bymożnagobyłoskrępować.

BrałudziałwwyprawieThorapokociołHymira.JegożonęuwiódłLokii
spłodziłzniądziecko.BroniąTyrabyłmiecz.

PodczasRagnarókuTyrzabijepsaGarmaisamzginie.5.—synHymira:
Hymis.5;8.

—wyprawapokocioł:Hymis.całość.

—utrataręki:Lokas.38;Gylfag.13;21.

—uwiedzenieżony:Lokas.40.

—śmierć:Gylfag.

Uli(stisl.ullr—byćmożenawiązującedogoc.wulthus—wspaniałość).

1.Ullin;Ollerus(formazlatynizowana).

2.As.

3.SynSif(iprawdopodobnieLokiego),pasierbThora.Wedługniejasnego
przekazuprzezpewienczasmążFrigg.

4.Bezjasnookreślonejpozycji,zatoposiadałkilka„funkcji":

—przydomekOnduras(Asnart)—świadczy,iżbyćmożewłaśniejemu
przypisywanowynalezienietegośrodkakomunikacji,takprzydatnegopodczas
ciężkich,skandynawskichzim.

—jakojedynyspośródbogówposługiwałsięłukiem—możeionbyłjego
wynalazkiem.

—uznawanogozanajwiększegowrogaognianiszczącego,uosabianegoprzez
SurtaijegoPłomienneOlbrzymy.

—zdajesię,iżbyłteżpatronemprzysiąg—składanojeczęstonatakzwany
pierścieńUlla(ullarhringr).PosiadałpałacYdalir(DolinaCisów)wAsgardzie.
Wedługpóźnegoprzekazu(wktórymAsgardpomieszanyzostałzBizancjum!),
podczasjednejzdługichnieobecnościOdyna,Uliprzejąłnajakiśczaswładzę
zwierzchniąipoślubiłFrigg.Ullauważasięzaboganależącegodojednejz
najstarszychwarstwmitologicznych,którymiałpotemzostaćusuniętywcień
przeznowychbogów.JegomałżeństwozFrigg,czasowawładzazwierzchnia
orazpowiązaniezprzysięgami,możesugerować,iżpierwotnietoon,anie
Odyn,ucieleśniałaspektymitraiczneisprawowałnaczelnąwładzęnadbogami.
Wtakimujęciujegodopełnieniemiwspółwładcąbyłby->·Hónirlub->·Tyr.
ZatemwteoriiG.Dumezila(szczegółypatrz—»Alkowie)mieściłbysięjako
bógodpowiedzialnyzajasnyaspektfunkcjimagiczno-prawodawczej.5.—
przysięgi:Atlak.32.

—wrógognia:Gńmn.42.

—pałac:Grimn.5.

—władzanaczelna:SaxoGrammaticus,GęstaDanorum

Vali->WaliVe->WeVidarr->WidarViii-»Wili\fólund->Wólund

Wali

(znaczenieimienianieznane).

1.Vali.

2.As.

3.SynOdynaiśmiertelnejksiężniczkiRind.

4.PrzedRagnarókiembezpozycji.

Mającjedendzień,przybyłzMidgardudoAsgardu,bypomścićBaldra:zabił

innegoprzyrodniegobrata—Hóda.Przedzemstąniemył

sięaninieczesał(zachowanierytualne,wskazujące,żewcześniejszeo

jedendzień„narodziny"wistociebyłydnieminicjacji,aniechwila

narodzin).

PoRagnarókubędziejednymzgłównychbogów.RazemzWidarem

wzniesiebogomświątynie.

5.—synRind:Vegt.11.

—zabicieHóda:Yegtam.11;Wluspa33-34;HyndluL:Yóluspaensk.30.

—wzniesienieświątyń:Yafthr.51.

War(stisl.var—wierność,poręka).

1.Vór.

2.?

3.?

4.Boginiślubówiwiernościmałżeńskiej.Narzeczonychpoświęcanomłotem
(możeteżinnąbronią?),czylitzw.„rękąWar"(związekzmłotemThora?).

5.—boginiślubów:Thrym.30.

—Mjóllnirsymbolem:Thrym.30.

WaylandAVieland->·Wolund

We(stisl.ve—byćmoże„świętość").

1.Wei;Ve.

2.As.

3.SynBurraiolbrzymkiBestii,bratOdynaiWilego(możeteżHónira).

4.PrzedRagnarókiembezpozycji.

RazemzOdynemiWilimzabiliYmiraizjegociałastworzyliświat.

WspólniezWilimobjąłrządy(idzieliłłożezFrigg)podnieobecność

Odyna.

PoRagnarókubędziejednymzrządzącychbogów.

5.—stworzenieświata:Yóluspa4-5.

—władanie:Lokas.26;Gylfag.

Widar(stisl.vidharr—znaczenienieznane).

1.—

2.As.

3.SynOdynaiolbrzymkiGrid.

4.Zwanymilczącymbogiem,gdyżniezabierałgłosunaradachniebian,a
przedewszystkimciąglebyłnieobecny—wciążkonnopodróżował.Ztego
powodujegokraj,Widi,zarastałtrawąikrzakami.WczasieRagnarókupomści
ojca,zabijającFenriramieczem(lubrozedrzemupaszczę).

PoRagnarókubędziejednymzrządzącychbogów.Razemzprzyrodnimbratem,
Walim,wzniesiebogomświątynie.

Uwaga:imięWidarwystępujeteżjakoprzydomekOdyna.

5.—podróże:Grimn.17.

—krajWidi:Grimn.17.

—zabicieFenriramieczem:Yóluspa54.

—rozdarciepaszczyFenrirowi:Yafthr.53.

—poRagnaróku:Yafthr.51.

Wili(stisl.viii—byćmoże„wola").

1.Willi;Viii.

2.As.

3.SynBurraiBestii,bratOdynaiWe.

4.RazemzbraćmizabiłYmiraistworzyłzjegociałaświat.Podczasjednejz
nieobecnościOdynawspólniezWeobjąłnaczelnąwładzę.PoRagnarókujeden
zbogów.

Vór-»·War

5.—stworzenieświata:Yóluspa4-5.—panowanie:Lokas.26;Gylfag.

Wodan/Wotan/Wuotan->Odyn

Wolund:(stisl.Yólund)

1.sang.Wayland;pdgerm.Wieland.

2.Krasnolud?

3.Synkrólakrasnoludów(?),bratSlagfinnaiEgilla.

4.Prawdopodobniepierwotniebyłbogiem-kowalemlububóstwionym
krasnoludem(zewzględunaswekowalskieumiejętności;stąd,byćmoże,
uznawanogozabohaterakulturowego),któryotrzymałwładzęnad
Svartalfheimem.TęteoriępotwierdzatylkotytułWólunda—„książęAlfów

(Svartalfów)"oraztradycjaludowa—zarównoskandynawska,jakianglosaska.

Razemzbraćmizakochałsięwtrzechsiostrach-walkiriach,aleoneopuściłyich
popewnymczasie.

ZewzględunaumiejętnościWólunda,uwięziłgokrólNidudizmusiłdo
niewolniczejpracy.Abyuniemożliwićmuucieczkę,królpodciąłmuścięgnau
nóg(stądWólundbyłkulawy—porównajzinnymiindoeuropejskimikulawymi
bóstwamiognialubkowalstwa,greckimHefajstosemirzymskimWulkanem).
Wólundzdołałjednakuciec,awzemściezabiłsynówNiduda,zaśjegocórkę
zgwałcił.WgtradycjianglosaskiejWólundstworzyłwielemagicznychmieczy
(min.Ekskalibura),któreodegrałydużeznaczeniewlegendach.

5.Całośćinf.:Yólund.całość.

Yngwi/Yngwifrey-+Frey;->IngZiu->·Tyr

Potwory

Fenrir:

1.Fenris(Fenrisulfr—WilkFenris);przydomek'Hrodwitnir(Pustoszyciel).

2.Olbrzymiwilk.

3.SynLokiegoiolbrzymkiAngrbody.BratHeliJórmunganda.„Stara"
olbrzymka(NowaEddapodajejejimię:Gygur)urodziłamuwlesieIsarnvidr
dwawilki:SkóllaiHatiego.

4.Żywiłsięciałamiumarłych.

Bogowietakbardzoobawialisięjegosiłyidzikości,żepostanowiligospętać.
Jakoporęki,żebogowietylkowypróbowująjegosiłę,aniechcągo
obezwładnić,Fenrirzażądał,byTyrwsadziłswąprawicędojegopaszczy.
Pierwszedwałańcuchy(LaedingiDromi)Fenrirrozerwał,dopieronieporadził
sobiezwykonanymprzezkrasnoludyGlei-pnirem.Zrozumiawszy,żezostał
oszukany,odgryzłTyrowirękę.Pętającegookowypęknąnapoczątku

Ragnaróku.WsiądziewtedyrazemzLokimiolbrzymaminaNaglfara.Według
jednejzwersjitoonpożreSłońce.Wczasiewalki„zbluzgaAsgardkrwią".
ZagryzieOdy-na,alesamzostaniezabityprzezWidara.

5.—synLokiego:Hyndlul.:Yóluspaenskamma42.

—potomstwo:Vóluspa40.

—żreciałaumarłych:Yóluspa41.

—pojmanieFenrira:Lokas.38-39;41;Gylfag.13;21.

—uwolnienie:Yóluspa44.

—Naglfar:Yóluspa51.

—pożarcieSłońca:Yafthr.47.

—zbluzganieAsgardukrwią:Yóluspa41.

—zabicieOdynaiśmierć:Yóluspa53-54;Yafthr.53.

Garm:(odstisl.gramr—okrutny).

1.—

2.Pies.

3.„Pierwszyzpsów".Bliższepochodzenienieznane.

4.ByłstrażnikiembramydoNiflheimu.Miałokrwawionąpierś.Wczasie
RagnarókuzabijeTyra,alesamteżzginie.

5.—„pierwszyzpsów":Grimn.44.

—strażnikHelu:Yóluspa43;49;58;Yegtam.2-3.

—okrwawionapierś:Yegtam.3.

—Ragnarók:Gylfag.

Grafwitnir:

1.—

2.Wąż.

3.Pochodzenienieznane.Ojciecwęży:Goina,Moina,Grabaka,Grafwóllunda,
OfniraiSwafnira.

4.Byłpraojcemwszystkichwęży,któreumieściłwNiflheimieprzykorzeniach
Yggdrasilla—miałygowieczniepodgryzać,abyjesionsięprzewrócił.

Grafwitnirniewystępujewwydarzeniacheddaicznych,musiałwięcdość
wcześniezniknąćzmitologii.Całośćwiadomości:Grimn.34.

Hati:

Managarmr(NiszczycielKsiężyca).

Wilk.

SynFenrirai„Starej"(Gygur),bratSkólla.

OkrążałSłońcewswymbieguponiebiosach.ŚcigałtakżeKsiężyc

(stądManagarmr),którypożrewczasieRagnaróku.

—synFenrira:Yóluspa40.

—-okrążałSłońce:Grimn.39.

—KsiężyciRagnarók:Gylfag.

Hrimgrimnir:

1.—

2.Hrimthurs—OszronionyOlbrzym.

3.Pochodzenienieznane.

4.StrzegłbramyNiflheimu.Posiadałtrzygłowy.

5.—trójgłowy:Skirnis.31.

—imię,przynależność,funkcja:Skirnis.35.

Jórmungand(stisl.Jormungandhr—OlbrzymiKij):

1.Midgardsorm(stisl.Midhgardhsormr)—WążMidgardu(Świata).

2.Olbrzymiwąż-smok.

3.SynLokiegoiAngrbody.BratFenriraiHel.

4.Żyłwmorzu,swymcielskiemopasywałcałyświat.Thorpodczaspobytuu
Hymirazłapałgonawędkę,aleprzerażonyHymirprzeciąłżyłkęiJórmungandz
powrotemzanurzyłsięwmorzu.PodczasRagnarókuwynurzysięzmorzai
przemieniwsmoka—będzielatał,ziałogniemiplułjadem.Zostaniezabity
przezThora,alesamteżzatrujegoswymiwyziewami.5—WążMidgardu:
Yóluspa50.

—synLokiego:Hyndlul.:Yóluspaensk.42.

—„wędkowanie"Thora:Hymis.22-25;Gylfag.48.

—Ragnarók:Yóluspa50;55-56.

Nidhógg:(stisl.Nidhoggr—StraszliwyzDołulubStraszliwy-Gryzący).

1.—

2.Uskrzydlonysmok-wąż.

3.Pochodzenienieznane.

4.MieszkałwpodziemiachNiflheimu,nagórzeNidafjóll.Wysysałkrewzciał
umarłych.OgryzałkorzenieYggdrasilla,chcączniszczyćtodrzewo,ale
korzenieszybciejodrastały,niżonjezjadał.PrzeżyjeRagnarók(niebędziebrał
udziałuwwalce),apotemzaatakujeGimleęiwtedyzostaniezabity.

5.—Nidafjóll:Yóluspa66.

—Niflheim:Yóluspa39.

—korzenieYggdrasilla:Grimn.32;35.

—poRagnaróku:Yóluspa66.

Skóll:

1.—

2.Wilk.

3.SynFenrirai„Starej"(Gygur),bratHatiego.

4.JegozadaniemjestciągłapogońzaSłońcem,którewkońcupożrewczasie
Ragnaróku.

5.—SynFenrira:Yóluspa40.

—pogońzaSłońcem:Grimn.39.

—pożarcieSłońca:Yóluspa40.

Surt(stisl.surtr—czarny):

1.—

2.OgnistyOlbrzymzMuspellheimu.

3.Pochodzenienieznane.Jegobratembyłogień(chodziożywiołognia).

4.WładcaPłomiennychOlbrzymówzMuspellheimu.WczasieRagnaróku
przybędzienaichczele,niosącognistymieczzniszczenia.

ZabijeFreya.PrzeżyjeRagnarók,poczymwzniecipożar,którypochłoniecały
świat(ijegosamegoteż).5.—marszzMuspellheimu:Yóluspa52.

—Frey:Yóluspa53;Lokas.42.

—pożarświata:Yóluspa47;Gylfag.

OGÓLNEINFORMACJEOBOGACHIINNYCH
STWORZENIACHMITOLOGIIGERMAŃSKIEJ

Alfy:

1.Nazwa:odstisl.alfr—świetlisty.

2.Byłyjasnymi,świetlanymiduchami(stisl.liosalfar):Skirnis.4.

3.Niejestnigdziestwierdzone,czyzostałystworzoneprzezbogów,czyteż
skądśprzybyły.

4.Sąwymienianetużobokbogówlubteżimprzeciwstawiane(aleniena
zasadziewrogości):Havam.160;Skirnis.7;17;Lokas.13;30.

5.ZnamyimionatrzechAlfów—wszyscybyliprzyjaciółmilubsługamiFreya:

Skirnir(Jasny,Lśniący),Byggwir(Jęczmień)iBeyla(Bób):Skirnis.całość;
Lokas.prolog.

6.KrainąAlfówbyłAlfheim,umieszczonymiędzyziemiąaniebem.Władał
nimFrey:Grimn.5.

7.PodczasRagnarókuAlfyprawdopodobniewesprąbogów,choćniejestto
wyraźniepowiedziane.

Bogowie:

1.PierwotnypodziałnaAsów(odie.*ansu—władca,bóg;lub,mniej
prawdopodobne,odstisl.ass—słup,wznaczeniurzeźbionegosłupa,
przedstawiającegobóstwo)iWanów(źródłosłówstisl.związanyzmiłością,
płodnością):Yóluspa21-24.

2.AsgardiWanaheimjakooddzielnesiedziby:Yóluspa24;Yafthr.39.

3.Podstawowaliczbabogów:dwunastu:Hyndlul.:Yóluspaenskamma30.

4.SynowieBurra,jakotwórcyświata,Słońca,Księżyca,gwiazdipórdnia:
Yóluspa4-6.

5.Bogowie,jakotwórcykrasnoludów:Yóluspa9.

6.Bogowie,jakotwórcyludzi:Yóluspa17-18.

7.Heimdall,jako„ojciec"ludzkości:Rigs.całość.

8.WpoczątkachświataAsowiewymyślili:świątynieiołtarze(czyliwłasny
kult),narzędziakowalskieiinnewykonanezmetalu,opracowalisposóbna
obróbkęzłota,ustanowilizawodysprawnościoweiwiece(czylisątzw.
bohateramikulturowymi):Yóluspa7-8;9;23;25.

9.WojnaAsówzWanamiopanowanienadświatemipolubownezakończenie
sporu:Yóluspa21-24(prawidłowakolejnośćstrof:24,21-23);Yafihr.38-39;
Lokas.34.

10.WszyscyWanowiemieliznaćprzyszłość:Thrym.14.

11.Przynajmniejczęśćbogówsprawowałacodziennesądyukorzenia\V-
gdrasillawAsgardzie(jaksięzdajenieuczestniczyłwnichOdyn_pośródkoni
bogów,przybywającychnasądy,niezostałwymienionyjegowierzchowiec,
Sleipnir):Grimn.30.

12.Amoralnośćbogówgermańskich:Yóluspa25-26;Ahis.całość.;G^lfag.
13;21;Lokas.17;2();22;24;26iin.

13.CharakterystycznącechąWanówzdajesiępowiązywaniedwójkibogóww
bliźniaczepary:Alkowie,NjórdiNerthus,FreyiFreya,hipotetycznapara
Fjórgyn—Fjórgyna.

Disy:(odstisl.dhi—ssać;przezGermanówZachodnichnazywaneidisa-mi;
czasemdodiszaliczanonornyiwalkirie,takżeFreyęokreślanoprzydomkiem
Yanadis—„disaWanów").

1.Ilośćiimionanieznane.Płećżeńska.

2.Opiekunkiżyciaczłowieka(szczególnieporodów)orazzasiewów(wśrodku
zimyorganizowanopubliczneświętodisablót—„ofiaradladis",zwaneteżlii
grodhrar—„zanowezasiewy").

3.Opiekowałysięporodem(Sigdrif.8)iukazywałysięwprzełomowych
chwilachżyciaczłowieka:Atl.engr.25.

4.Mogłyczynićczłowiekowidobroizło(Regin.24;Hamd.28),czasem
zależałotoodwoliOdyna(Grimn.53),ale,jaksięzdaje,wwiększości
przypadkówbyłyposłuszneutkanemujużlosowi.

5.Zewzględunafaktskładaniaimofiar,możnajeuznaćzaboginieczyteż
bardziejzaubóstwionedemonice.

Fylgje(stisl.fylgja—towarzysząca).

1.Duchyopiekuńczeprzypisanekażdemuczłowiekowi.

2.Kiedynadchodziłaśmierćdanegoczłowieka,ukazywałamusięjegofylgja
podpostaciąstarejkobietylubwiedźmy,jadącejnawilku(zacuglesłużyłyjej
węże).Zwyklenicniemówiła,alewyczuwanokimjest:HelgakvidaHjr.IV,
prozaprzedwersem31iprzedwersem35.

Krasnoludy:

1.Stisl.nazwadvergar(Ip.dvergr)oznaczadosłownie„karły".Zwanojeteż
Svartalfami,czyliCiemnymiAlfami.Jakoojczyznęprzypisywanoim
Svartalfheim,położonygłębokopodpowierzchniąziemi,alenaciNiflheimem:
Gylfag.

2.Zostałystworzoneprzezwielkiezgromadzeniebogów(główniezaśprzez
Odyna,WilegoiWe)zkrwiikościYmira:Yóluspa9.

3.Pierwszekrasnoludyulepiłyresztęswegoplemieniazgliny,napodobieństwo
ludzkie(comożeznaczyć,żeludziezostalistworzeniwcześniej):Yóluspa10.

4.Wyliczenierodowodukrasnoludów:Yóluspa10-16.

5.Czterykrasnoludy:Austri(Wschodni),Westri(Zachodni),Nordri(Północny)
iSudri(Południowy)symbolizowałykierunkiświataipodtrzymywałyniebona
czterechjegokrańcach:Gylfag.

6.Księciemalfów(wtymprzypadkuchodzioSvartalfy)byłnazywany-->
WólundKowal(Yólund.całość).Takżetradycjaludowaprzypisujemuwładzę
nadkrasnoludami,choćwźródłachtainformacjaniemabezpośredniego
potwierdzenia.

7.Krasnoludybyłyblade(Alvis.2),gdyżmieszkałypodziemią(Alws.3),zaś
światłosłonecznezamieniałojewkamień(Ahńs.16;35).

8.Wśródkrasnoludówżyliwielcymędrcy,np.Alwis(Alińs.całość),leczprzede
wszystkimznanoichjakopłatnerzyizłotników:Altńs.3.

9.StworzyłySześćDarówdlabogów(Gylfag.;Grimn.43),naszyjnik
Brisingamen(Gylfag.),naszyjnikHildiswin(Hyndl.7)czysznurGleipnir
(Gylfag.).

10.Dwakrasnoludy(FjalariGalar)zabiłymędrcaKwasiraizjegokrwi
utworzyłymagicznySkaldamjod:Gylfag.

11.Krasnoludymogływchodzićwzwiązkimałżeńskiezbogami—Idunni
Bragi:Lokas.prolog.

12.WobliczuRagnarókukrasnoludyuszykująsiędowalki,aleniejestjasno
powiedziane,poktórejzestronsięopowiedzą:Yóluspa48.

Ludzie:

1.Stworzeninakońcuaktukreacji(lubtużprzedkrasnoludami)przeztrzech
bogów:Odyndałimdech,Hónirduszę,zaśLothur-Loki—ciepłoirumieńce.
Mężczyzna(Askr)powstałzjesionu,kobieta(Emb-la)związu:Yóluspa17-18.

2.NauczycielemiprawodawcąludzkościzostałHeimdall(wtymprzypadku
występującypodimieniemRig):Rigs.całość.

3.Ludziemogliwchodzićwzwiązkizbogami:GefjunzeSkjóldem,Odynz
Rind.

4.LudzieniegrajązbytwielkiejroliwmitycznejhistoriiMidgarduprzed
Ragnarókiem.Sprawiająwrażeniejedyniemateriału,zktóregomająwyrosnąć
bohaterscyeinherjarowie,potrzebniOdynowidoostatecznegoboju.Zdajesię,
żejednakwłaśniedonichnależyprzyszłość,gdyRagnarókwyeliminuje
olbrzymy,potworyiwiększośćstarychbogów.

Norny:(stisl.Nornir—Szepczące;zwaneteżNerami;uAnglosasówW\-rdes
—l.mn.odWyrd—stisl.Urd)).

1.Imiona:Urd(Los;To,CoSięStanie),Skuld(Obowiązek)iWerndandi
(StawanieSię):Yóluspa20.

2.Pochodzenie:wedługjednejzwersjiolbrzymkizJótunnheimu(Yóluspa8),
wedługinnej(rozszerzającejznacznieliczebnośćNorn):jednetocórki
krasnoludaDwalina,innebyłyAsynjami,zaśpozostałepochodziłyzrodu
Alfów:Fafnis.13.

3.Siedziba:ŹródłoUrdprzyjednymzkorzeniYggdrasilla(albowAsgardzie,
albowNiflheimie).Obokistniałoświętejezioro,poktórympływałydwaświęte
łabędzie:Yóluspa19-20;Gylfag.

4.Byłypannamiidziewicami:Yóluspa8.

5.Tkałylosludzkizłotyminićmiuczepionymi„salksiężycowych"(nieba),aod
dołutrzechstronświata:Wschodu,ZachoduiPółnocy:HelgakvidaHund.I,3-
4.

6.Mogłyteż„rytowaćloswdrewnie"(zapomocąrun?):Yóluspa20.

7.Decydowałyolosieludzi,alesameteżodniegozależał}'(jakiresztbogówi
demonów):Swipdag.47;HelgakvidaHund.II,21;Regin.2;Hamd.30.

8.Zsyłałysny:Gudrun.//,39.

9.Ukazywałysięprzyporodzieipomagaływnim.Wtedytoustalałylos
człowieka:HelgakvidaHund.1,2;Fafnis.12.

10.Pojawiałysięteżprzyśmierci:Sigdrif.30.

Olbrzymy:

1.Ogólnanazwa:Thursy(stisl.thurs—olbrzym).Dzielił)'sięnaJótunnówz
Jótunnheimu(nazwastosowanawymienniezmianemThursluboznaczająca
zwykłeolbrzymy);Hrimthursy—OszronioneOlbrzymyzHrimthursheimu—
pustyńlodowychpółnocyipółnocnegowschodu;OlbrzymyOgnistez
Muspellheimu;olbrzymychaosu;olbrzymywichruiburzy.

2.Olbrzymybyłynajstarszymistworzeniamizamieszkującymiświat.Nazywa
sieje„poczętymiprzedwiekami"(Yóluspa2)iwywodziichródodYmira.Ów
Ymirbyłpierwszymrozumnymstworzeniemnaświecie(Yóluspa3),powstałz
jaduwyciekającegozprarzekiEliwag(BurzliweFale—chybanależyją
utożsamiaćzmitycznympramorzem,początkiemwszystkiego),potemzostał
umieszczonywotchłaniGinnungagap(Yafthr.30-31;Yóluspa3).Wszystkie
olbrzymypochodząodYmira(Hyndlul.:Yóluspaensk.35),zaśjakopierwsze
urodził:synaicórkę,którzywyroślimupodpachą,orazThrudgelmiraosześciu

głowach,którywyskoczyłmuznogi(Yafthr.32-33).Onetodałypoczątektzw.
Ipokoleniuolbrzymów,panującemunadziemiąażdowielkiegopotopu.

3.ZpotopuuratowałsiętylkoBergelmirzżoną,wsiadającnadrewnianąłódź
(zwaną„leżami"lub„szufladąnamąkę").OdnichpochodziłyolbrzymyII
pokolenia:Yafthr.34-35;Gylfag.7.

4.JednymznajsłynniejszychThursówbyłMimir,zaśolbrzymynazywanojego
potomkami:Yóluspa46.

5.WiększaczęśćbogówwywodziłaswójródspośródThursów:trzejsynowie
Burra—Wili,WeiOdyn(azatemijegopotomkowie),Loki,Heimdall.Także
Wanowiewchodziliwzwiązkimałżeńskiezołbrzym-kami(NjórdiFrey).

6.SpośródJótunnówpochodziłyNorny:Yóluspa

7.Najznakomitszewieszczki,wólwy,byłyolbrzymkami:Yóluspa2;Yeg-tam.
całość;Hyndlul.

8.całość.

9.Thurswichruiburzy,Hraeswelgopostaciorła,którysiedzinaskrajuniebios,
machaskrzydłamiiwtensposóbtworzywiatr:Yafthr.36-37.

10.Częśćolbrzymówpodwpływemsłońcaprzemieniasięwkamień(jestto
raczejprzeniesienienaThursywłaściwościcharakterystycznychdla,znanychz
demonologii,trolli):HelgakvidaHjór.30.

11.Krewolbrzymówibogówmogłasięmieszać:SkadizNjórdem,FreyzGerd,
OdynzGunnlódą,ThorzJarnsaksą,żonaTyrazLokim.

12.WczasieRagnarókuwszystkieThursystanąpostroniesiłantybo-skich.
Opispospolitegoruszeniaolbrzymów:Yóluspa48.ThursHrympowiedziesiły
zewschodu(chybachodzioHrimthursyzHrimthursheimu):Yóluspa50.Część
OgnistychOlbrzymówzMuspellheimuprzywiezie,napokładzieNaglfara,Loki:
Whispa50-51.ZpołudniaprzyjdzieresztaPłomiennychOlbrzymów,naczelez
Surtem:Yóluspa52.

13.ZopisówRagnarókuniewynika,czyktórykolwiekzThursów(oprócz
Surta)przeżyjekoniecświata.

Walkirie(stisl.valkyrja—wybierającazabitych).

1.Demonicepłcipięknej,służącebezpośrednioOdynowi.Źródłazwykle
podają,żebyłoich7,9lub12,lecztakże11(Grimn.36)lub27(HelgakvidaH
jdr.28).

2.Ichimionasugerują,żebyłypersonifikacjąuczućtowarzyszącychbitwie,np.
Thrud—Siła,Hrist—Wstrząsająca,Herfjótur—WięzyWojującego.Wsumie
posiadamyszesnaściewymienionychimionwalkirii:Skuld,Skogul,Gudr,Hild,
Gondul,Geirskogul,Mist,Skeggjóld,Hlókk,Raudgrid,Radgridd,Reginleif,
Sygrdrifa=Brunhilda:Yóluspa31;Grimn.36;Sigrdnf.całość.

3.PojawiłysięwAsgardziepoNornach,przybyły„zdaleka"-(Yóluspa31).
ZniknąprzedRagnarókiem—takżeniewiadomo,dokądsięudadzą.

4.Przedstawianojejakozbrojnekobiety,pędząceponiebienakoniach,którym
zgrzywspadałarosa,dającaziemiżyzność(HelgakvidaHjor.II,prozaprzed
w.6;wers28).Mogłyteżprzybieraćpostaćłabędzi:Yólund.\.

5.Pierwotnieichzadaniembyłoznoszeniepoległychzpolabitwydopałaców
OdynaorazFreyi(najważniejszejzwalkirii):Grimn.36;HelgakvidaHund.
1,13.

6.Późniejszatradycjatwierdzi,żepojawiałysię,bypomagaćwojomwwalce
(HelgakvidaHjor.28;HelgakvidaHund.1,56).Sameteżwniejuczestniczyły:
HelgakvidaHund.1,15-17.

7.Niektórezakochiwałysięwśmiertelnikachizostawałyichżonami,przezco
degradowanoje(przynajmniejnajakiśczas)dogronazwykłychkobiet:Yólund.
1-4;Sigrdńf.całość.

8.Znałyprzyszłość(HelgakuidaHund.77,18),runymagiczneitajemnice
wszystkichświatów:Sigrdrif.prozamiędzywersami4-5;wersy5-19.

9.Wczasiebitwytkałynakrosnachkobierce,wyobrażająceowąwalkę.Nićmi

byłyjelitapoległych,ciężarkamitkackimi—głowyzabitych,bijadłami—
miecze,apłochami—strzały:Oddrun.gr.16;Pieśńwalkirii(PieśńDórruda)w
SadzeoNjalurozdz.157.

NIEKTÓRESTWORZENIAZNANE
ZDEMONOLOGIIGERMAŃSKIEJ

ALBERICH(śr.-gór.-niem.alberich—KrólAlbów[Elfów];wsfranc.
przekształć,wAuberon,astądwsang.wOberon;odpowiednikiemduń.jest
eherkonge,zktóregototerminuHerderiGoetheutworzyliwswoichpoematach
tytułErlkonig).

Postaćtapojawiasięwpołudniowoniemieckiejtradycjiludowejorazweposie
„PieśńoNibelungach"(wutworzetymsprawujefunkcjęstrażnika,zdobytego
przezZygfryda,skarbuNibelungów)jakokrólkrasnoludów,awłaściwiekról
CiemnychAlfów,kojarzonychnietylezmitologicznymikrasnoludami,coz
podziemnymi,zdemonizowanymistworzeniami,łączącymicechykrasnoludów,
trolli,elfówizłośliwychduchów.

Alberichposiadałznacznąwładzęmagiczną,mógłteżstawaćsięniewidzialny,
zaśsiłęfizycznączerpałzczarodziejskiegopasamocy.Niewiadomo,jakiesą
relacjemiędzyAlberichemaznanymzmitologiiwładcąkrasnoludów,
WólundemKowalem.Prawdopodobnieobiepostacieniesątożsameinależądo
dwóchodrębnychświatów:Wólund—mitologicznego,Alberich—
demonologicznego.

BERCHTA(Perchta,ErauBerta,Eisenberta):

ZnanywpołudniowejczęściNiemiec,szczególniewrejonachprzy-alpejskich,
kobiecyduch,symbolizującyśrodkowąfazęzimy,związanyze
starogermańskim,pogańskimświętemJul,organizowanymwstyczniudla
uczczeniapoczątkunowegoroku.WczasachchrześcijańskichBerchtastałasię
duszkiem,przynoszącymprezentywnocpoprzedzającąŚwiętoTrzechKróli(6

stycznia),stądnoctazwałasięwjęzykust.-gór.-niem.Pemhtun-naht,zaśw
dzisiejszymniemieckimdzieńŚwiętaTrzechKrólitoPerchtentag.Odimienia
Berchtyzimoweduszkinazywasięperchtami.

BILWIZY(pilwizy,bilmesy):

Pierwotnie,wewczesnośredniowiecznychprzekazachzterenówBawariii
Austrii,bilwizywystępująjakoduchyprzyjazneczłowiekowi,leczącechoroby
zapomocąmagicznych„pocisków".Wpóźniejszychczasachbilwizyopisywane
był)'jakostworzeniademoniczne,wchodzącewkontaktyzczarownikamii
wiedźmami.Zterenówwschodnioniemieckichznamyniecoinnyobraz
bilwizów

—byłystworzeniamihumanoidalnymi,któredostópmiały

przyczepionesierpy.Chodziłypopolachisierpamiwycinałypasmawłanach
zbóż(stądepitetBilmesschneider—bilmes-żniwiarz).Znanojeteżzkradzieży
zebranychjużplonów.

DRUDY(niem.Drude,Trude;spokr.zgoc.trudaistisl.trotha—gnieść):
Demonykobiece,znanezpołudniowychNiemieciAustrii.Rzucałyzłeurokii
straszyłyludziwczasiesnu(jaksięzdaje,drudyprzejęłyczęśćobowiązków->·
Alpów-elfów).Późniejdrudybył)utożsamianezczarownicami(drudeto
synonimhexe),zaśpentagramzwanoDrudenfufl.

ELFY:

Stworzeniateprzeniknęłydodemonologiizmitologiigermańskiej,przyczym
znaczniezmieniłycharakter,jakinazwę.Pierwotnie,wmitologii,zwanoje
alfami(alfar),zaśterminelfpochodzizXIX-towiecznejliteraturyromantycznej
ijestdosłownymprzełożeniemterminuelves(l.mn.)zanglosaskiegofolkloru.
Ełfyznanebyły,jaksięzdaje,wszystkimGermanom.UNiemcównazywanoje
Alpami/AlbamilubElbami,uSasówiSkandynawów

—alfami,uAnglosasów

—elfami.

Wedługpierwotnychprzekazów,elfyzachowałysporofunkcjidawnychalfów:
dzieliłysięnajasneduszkipowietrza(odpowiadająceŚwietlistymAlfom—lios
alfar—zAlfheimu)iniskorosłeduchypodziemia(odpowiadającekrasnoludom
zeSvartalfheimu,czyliCiemnymAlfom—svartalfar).Elfypowietrznemiały
byćbardzopogodne,ciągleweseliłysięitańczyły.Tradycjaludowanie

przydałaimwładcy,dopieropoeciromantyczni(HerderiGoethe)nazasadzie
analogiiz->AlberichemstworzylipostaćKrólaElfów—Erlkóniga.Elfy
podziemneprzedstawianojakoszkaradnestworzenia,strzegąceukrytych
skarbówiniezbytprzyjazneludziom.IchkrólembyłAlberich.

Tradycjazczasówchrześcijańskichprzedstawiałaelfyjakodemony,
przynoszącezłylosinocaminawiedzająceludziwsnach,zaśwędrowców
sprowadzającenabagna.Tak,zpotężnychduchówświatła,alfystałysię
pomniejszymidemonamizła.

FAIRY(sang.fairy—wróżka[l.mn.faines]odsfraiic.feie,fee—wróżka,atoz
koleiodłac.fatua—wieszczka[derywatodfatum—los];pokrewne:sang.fay
—przeznaczenie,los).

Potężneistotydemoniczne,prawdopodobniepowstałewwynikupołączeniaw
demonologiianglosaskiejdwóchtypówbytów:germańskichelfów(liosalfar)z
celtyckimiaessidhe(skutekakulturacjiceltyckichBrytówprzezgermańskich
Anglosasów).Zamieszkiwaływłasnąkrainę,doktórejdocierałosięcudownymi
przejściami,istniejącymiwstarożytnychkopcachczyjaskiniach.Wedługinnych
przekazówżyływlasach,jaskiniachiźródłach.Byłyprzyjazneludziom,
potrafiłysięodwdzięczaćzaczynioneimprzysługi.Zdrugiejjednakstrony
mściłysięzanaruszanieichsiedzib.Użyczałydaruwidzeniaprzyszłości,atakże
talentumuzycznego.Fairiesmogłybyćteżpowiązanezindoeuropejskimi
boginiamiprzeznaczenia(jakgreckieMojryczyceltyckieMatrony).Wtakim
przypadkunależałobyszukaćpokrewieństwamiędzynimia->Nornami.

HERNE(dosł.Rogaty,odsang.hoern—róg).

Demon(byćmożepierwotnieistotaboska),znanywśródpołudniowych
Anglosasów.Jegogłowęwieńczyłojelenieporoże.Opiekowałsięlasami,
zwierzętami,zaśponajeździeWilhelmaZdobywcynaAnglię(1066r.)stałsię
symbolemoporuanglosaskiegoprzeciwfeudałomnormańskim.Przypuszczalnie
należygowiązaćzgermańskimibogami->·Alkamilubuważaćzapostać
zaadoptowanąprzezAnglosasówodichpoprzednikówwBrytanii,Celtów
(chodziorogategobogaCernunnosa).WobrazieHerne'awarstwąwtórną
wydajesiępostawieniegonaczeleDzikichŁowów(patrztenaspektw
kompetencjach->Odynaidemonicy->Lusse).

HÓLLE(FrauHólle):

Demonkobiecywyższegorzędu,znanyzwierzeńniemieckich.Hóllemiałabyć
władczyniąpodziemnegoświataumarłych(cojednoznaczniewskazuje,tak
samojakijejimię,żeHólleodpowiadałaskandynawskiejHelipierwotnienie
byłademonicą,aboginiąświataumarłych),aletakże,wedługuznania,
obdarowywałanadnaturalnymizdolnościaminoworodki(por.->Disy;->·
Fylgje;->Nor-ny).Odjejwolizależałoteżzsyłanieśnieżycizawieruch

zimowych.Pomagał)7Hllepomniejszedemony,zwane-*·koliamilubhuldami.

HOLLA(huldy;niem.Hollen,Hulden):

Demonylubduszki,żyjącewpodziemnymświecieumarłych,należącymdo
FrauHólle.Najejpoleceniepojawiałysięnaziemi,byobdarowywaćludzi
dobrych,azłychkarać.Szczególnieczęstoobjawiałysięwczasiezimy.

KOBOLDY:

Stworzenia,którychnazwamożeoznaczać(rekonstruującnapodstawie
źródłosłowustaroangielskiego)„Te,którerządządomem".Irzeczywiście,jeden
zdwurodzajówkoboldówjestściślezwiązanyzgospodarstwemludzkim.To
duszekhumanoidalny,bardzomałegowzrostu,żyjącypodpodłogą.
Charakteryzowałsięzłośliwością,uwielbiałobserwować,jakdomownicy
cierpiąwwynikujegodowcipów.Zdrugiejjednakstrony,dobrzetraktowany,
potrafiłsięodwdzięczyćisprowadzićdobrobytdogospodarstwa.Drugim
rodzajemkoboldówbyłystworzeniawprostnawiązującedoznanychzmitologii
krasnoludów—posiadałyichwzrostiwygląd,żyływgórskichkopalniach,
gdziewydobywałysrebro,ajeśliniemogłysiędoniegodostać,kupowałyjeod
innychstworzeń,wzamianzabezwartościowemetale,zwanekobaltem(stądteż
mogłasięwziąćnazwastworzeń),niklemlubwolframem(oczywiście,nie
chodzio„współczesne"metalekobalt[Co],nikiel[Ni]iwolfram[W],nazwane
takprzezXVIII-towiecznychnaukowcówdlauczczeniawielowiekowejtradycji
niemieckichgórników-gwarków[Gewerken]).

KRAKENY:

Morskiepotworyokształtachośmiornic,wktórychistnieniewierzyli

Skandynawowie.Miałyosiągaćolbrzymierozmiary,ichłbywyglądałyjak
wielkiedzioby,zaśmackizdolnebyłyobjąćizmiażdżyćstatek.

Rzeczywiście,naukapotwierdzaistnienieogromnychgłowonogów,ztym,że
nieośmiornic,apodobnychdonichkalmarów(Architeut-hismonachus):
długośćichciał(wrazzmackami)wynosido20-30m,ciężarmożeosiągać20
ton,zaśrogowydzióbmaśrednicęokołopółmetra.Znanesązhistorii
przykładyatakówwielkichkalmarównietylkonamałejednostkirybackie,ale
znaczniewiększeszkunery—teostatniekalmarypomyłkowobrałyzaswych
największychwrogów,wielorybykaszaloty.Ztegowynika,żekrakenyz
dawnychwierzeńbyłynietylkowyobrażeniami,alezwierzętami-potworami
spotykanymiprzezSkandynawównapełnymmorzu.

LUSSE(prawd,sskand.lusse—wściekłość,dzikość)

Prawdopodobniepierwotniebyłaboginią,którejkompetencjesięgałyod
płodnościpowładzęnadświatemzmarłych,późniejjednakzostała
zdegradowanadogronademonów.Wiarawniąutrzymałasiętylkow
Skandynawii,naterenieNiemiecniektóreaspektyjejwładzyprzejąłOdyn.Jej
świętymzwierzęciembyłakotka(chtonizm;możliweteżpowiązaniezFreyą),
zaśsamaLussemogłaprzyjmowaćpostaćdrapieżnegoptaka(związekzogniem
ipłodnością).Wnajdłuższąnocwroku(oraz,wgpóźniejszejtradycji,wczasie
burzzimowychiwczesnowiosennych)prowadziłaponiebiegromadęupiorówi
wilków,któreniosłyśmierćprzezuduszeniewszystkimtym,którzywtym
czasieutrzymywalizbytdużyogień,warzylipiwoczypieklichleb.W
Skandynawiitakieburzeupiorównazywanolussifoerdenlublussireidi,czyli
DzikiŁów=ŁówLusse(odpowiednikiemniemieckimjesttermindiewilde
Jagd,oznaczającyidentycznypochódzjawpoburzonymniebie,naczele
któregostałOdyn;por.też->·Herne).

NIXY(niem.Nixe;szw.ndck-wodnystwór):

Kobiecei„męskie"istoty,pół-

demony,pół-potwory,znanezarównoGermanomkontynentalnym,jakteż
Skandynawom.Nixy„męskie",zwanenickerami,nieposiadałycechludzkich,
byłybliżejniesprecyzowanymipotworamiwodnymiokształtachzwierzęcych.
Kontaktznimizwyklesięzwykledlaludzibardzoniebezpieczny.

Nixykobieceodpasawgóręwyglądałyjakpiękneniewiasty,zaśodpasawdół

—jakryby.Mogłybyćgroźnedlaludzi,szczególniezaśinteresowałysię
młodymimężczyznami,którychwabiływodmętyitopiły.

PERCHTY(berchty;niem.Perchten,Berchten):

Demonyniższegorzędu,należącedoorszaku->·Berchty.Pojawiałysię
najczęściejzimą,porywającludzinajakieś,bliżejnieokreślone,sabaty.Według
późniejszejtradycjipomagałyBerchciewroznoszeniuprezentów6stycznia.

PUCKI(niem.Pucken;ang.puck;norw.pukje):

Duszkidomowe,znanepośródwszystkichgrupGermanów.Mogłynieść
pomyślnośćgospodarstwu,alemogłyteższkodzić,wzależnościodtraktowania
inastroju.PośródAnglosasówjednoznacznietraktowanejakozłeduszki.

SMOKI(pierwotnanazwagermańskanieznana,formy:ang.dragon,niem.
Dmche,mająźródłowłacińskimdraco,draconis—wąż,smok;wstisl.
zachowałasięnatomiastnazwawęża[wdomyśle:smoka]—ora,np.
Midgardsorm;taksamowsang.istniałapokrewnaforma—worm,np.-»
Stoorworm).

Potwory,któredodemonologiitrafiłyzmitologii(np.->Nidhógg,Fafnir)w
niemalżeniezmienionejformie:potrafiłylatać,ziałyogniemlubduszącymi
oparami,zbierał)'skarby,bypotemichpilnować,znałymowęzwierząt(ten,kto
napiłsięichkrwi,osiągałtęsamąumiejętność),byłypodstępne,nie
dotrzymywałysłowa.Znałysięnamagii.

STOOR(sang.Stoorwonn—dosł.Wąż/SmokStoor):

StoorjestdemonologicznąhipostaząznanegozmitologiiJórmunganda
(prawdopodobniejszewyjście)lubNidhógga.Przedstawianogojako
gigantycznegomorskiegowęża-smoka,który,wynurzającsięzwody,zatapiał
ogromnepołacielądu.JedynymsposobemprzebłaganiaStoorabyłoskładanie
muwdarzedziewic.Miejscowykról—ajegocórkęteżmianoofiarować—
obiecałnastępstwotronu,królewnęimagicznymieczOdynatemu,ktozabije
potwora.WyczynpowiódłsiębohaterowioimieniuAssipatle,którynakarmił
Stoorapłonącymtorfem.

Dalszaczęśćlegendyjednoznaczniewskazuje,żeterenemjejpowstaniabyła
NorwegialubwyspypółnocnejczęściSzkocji,opanowanewewczesnym
średniowieczuprzezNorwegów.Dopieropóźniejhistoriatarozeszłasięwśród
GermanówpołudniowejczęściBrytanii,jednocześniezanikającwSkandynawii.
Jestonaślademjakiejśpierwotnejwersjigermańskiegoopisustworzeniaświata,
przyczymtylkonaskalęMorzaPółnocnego.

Umierającypotwórstraciłzęby,którewpadłydomorza,tworzącłańcuchy
Orkadów,WyspOwczychiSzetlandów.ZciałasmokautworzyłasięIslandia,
znanazwybuchówwulkanów(efektciąglewrzącegoogniawcieleStoora).
OstatnimuderzeniemogonawążoddzieliłNorwegięodpółnocnejDanii(zwanej
wopowieściWyspąNordjutland—chodziopółwysepWendsysselnapółnocy
Jutlandii).

TROLLE(skand,troll;ang.trow):

Demonicznepotworyznanew

Skandynawii,północnejSzkocji(Szetlandy)iAnglii.Niewątpliwie
pierwowzorutrollinależyszukaćwśródmitologicznycholbrzymów,przyczym
olbrzymywalczył)'/bogami,zaśtrollenękałyludzi.

Trollezwyklebył)'dużowyższeodludzi,zielone,brzydkieicuchnące.
Uważanojezaprymitywne,coniezmieniałofaktu,że,/ewzględunaichsiłę,
bardzosięichobawiano.Polowałynaludziizwierzętahodowlane,poczymje
pożerały.Trollinależałosięobawiaćtylkonocą,gdyżświatłodniazamieniałoje
wkamień.Taostatniacechanawiązujedopierwowzorudrugiegorodzajutrolli
—krasnoludów(teteżginęłyodsłońca).Owetrolledrugiegotypumiaływzrost
iwyglądSvartAlfów,teżżyłypodziemią,teżzajmowałysięwydobywaniem
metaliszlachetnych,alenieposiadałyżadnegoztalentówkrasnoludów—ani
niepotrafiływytwarzać

wyrobówjubilerskich,aninieposiadałymagicznej

władzynadmetalem.

NaWyspachBrytyjskichzachov\7ałosięwierzenie,żeten,ktowyświadczył
trollowiprzysługę,mógłsiępotemspodziewaćnagrodyzestronystwora.

WILKOŁAKI(niem.Werwolf,ang.werewolf,duń.vaendf,norw.-szw.va-rulf:
wszystko—„człowiek-wilk").

Demonologicznąpostaćwilkołakawywodzisięzmitologii,gdziebohaterowie

moglidobrowolnieprzybieraćpostaćwilkaipolowaćnawrogów(np.Helga
kvidaHund.I,38;41-43;teżlicznefragmentyprozatorskiejwersjiSagio
Wolsungach).Prawdopodobniegermańskiewyobrażeniewilkołakajestściśle
powiązaniezwojownikamizwanymiberserkerami(odstisl.berserker—
odzianywskóręniedźwiedzia;pokrewneokreślenie:ulfhedhnar—wwilczej
koszuli),którzywczasiewalkiwpadaliwszałbojowyinieczulizadanychim
ran,anawetmielizamieniaćsięwniedźwiedzie,wilki,psylubbyki.

Wdemonologiiwilkołakistałysięnocnymistworzeniami,atakującymibydłoi
ludzi,zaśzadniaprzybierającymipostaćczłowieczą.

Bibliografia

TEKSTYŹRÓDŁOWE:

EddaczyliKsięgaReligiidawnychSkandynawiiMieszkańców,[tłum.J.

Lelewel],Wilno1807.EddatojestKsięgaReligiidawnychSkandynawii
Mieszkańców.Starą

Saemundińskąwwielkiejczęścitłumaczył,NowąSnorronaskróciłJoachim
Lelewel,Wilno1828.Eddapoetycka—tłum.A.Załuska-Strómberg,Biblioteka
Narodowas.

II,nr214,Wrocław1986.

Heimskringla—tłum.B.Adalbjarnarson,1941-1951.PawełDiakon:Historia
rzymska.HistoriaLongobardów—tłum.I.Lewandowski,Warszawa1995.

PieśńoNibelungach—tłum.A.Lam,Warszawa1995.SagaoNjalu—tłum.
A.Załuska-Strómberg,Poznań1968.SaxoGrammaticus:GęstaDanorum,
Kopenhaga1931-1935.Tacyt:Dziełat.II,tłum.S.Hammer,Warszawa1957.
TheProseEddaofSnorriSturluson:TalesfromNorseMythology—

tłum.J.I.

Young,Berkeley1964.

TheSagaoftheYolsungs—wyd.itł.R.G.Finch,1965.Źródłaskandynawskie
ianglosaskiedodziejówSłowiańszczyzny—wyd.i

tł.G.Labuda,Warszawa1961.

LITERATURAWJĘZYKUPOLSKIM:

AdamusM.:Tajemnicesagirun,roz.l,2,Wrocław1970.

Bogowie,demony,herosi.Leksykon.Pracazbiorowapodred.Z.Paska,

hasłagermańskie—K.Mikoś,Kraków1996.CotterellA.:Słownikmitów
świata,Łódź1993.EliadeM.:Historiawierzeńiideireligijnych:

—t.II,roz.XXI,Warszawa1994.

—t.III,roz.XXXIVpar.267,Warszawa1995.

FootePG.,WilsonD.M.:Wikingowie,roz.12,Warszawa1975.

HaavioM.:Mitologiafińska,roz.YI,Warszawa1979.KempińskiA.M.:
Słownikmitologiiludówindoeuropejskich,Poznań1993.KrzakZ.:Megality
Europy,s.291,Warszawa1994.LeciejewiczL.:Normanowie,s.70-74,

Wrrocław1979.MargulT:Mityzpięciuczęściświata,roz.Bogowie
skandynawskiejPółnocy,Warszawa1989.

MatthewsJ.iC.:MitologiaWyspBrytyjskich,Poznań1997.PiekarczykS.:

—Królowie-Herosi-Bogowie,w:KwartalnikHistoryczny,LXIX,1962.

—OspołeczeństwieireligiiwSkandynawiiVIII-XIw.,Warszawa1963.

—ReligiaGermanów,w:Zarysdziejówreligii,pracazbiorowapodred.J.
Kellera,Warszawa1968.

—Barbarzyńcyichrześcijaństwo,Warszawa1968.

—Mitologiagermańska,Warszawa1979.

—ReligiaGermanów,w:ReligieBliskiegoWschoduidawnejEuropy.

ZarysDziejów,pracazbiorowa,Warszawa1981.

RoesdahlE.:Historiawikingów,roz.Starainowareligia,Gdańsk1996.RośJ.:
HerojePółnocy,Warszawa1969.SłupeckiL.R:Wilkołactwo,roz.2,3,4,
Warszawa1987.WolframH.:Germanie,roz.II,Kraków1996.

WYBRANALITERATURAOBCOJĘZYCZNA:

BentzW.:DiealtgermanischeReligion,w:W.Stammler—DeutschePhi—

lologieimAufriss,1957.

BranstonB.:GodsoftheNorth,London1955.Crossley-HollandK.:TheNorse
Myths,London1980.DavidsonH.R.E.:ScandinavianMythology,London1969.
DumezilG.:LesDieuxdesGermains,1959.Turville-PetreE.O.G.:

—Mythand

ReligionoftheNorth,1964.

—ScaldicPoetry,Oxford1976.

Yries,dej.:AltgermanischeReligiongeschichte,2tomy,Berlin1956-1957.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Mitologia Germańska (Edda starsza Edda Młodsza i powstanie świata)
mitologia germańska MMJUP2IBPU5XRS5VHA6G7VXELRPOMLQEDDMRQHY
Piekarczyk Mitologia germańska
Leksykon mitologii germanskiej Bogowie
Mitologia germańska, MITOLOGIE GERMAŃSKIE
Mitologia Germańska (Edda starsza Edda Młodsza i powstanie świata)
Artur Szrejter Mitologia Germanska
Mitologia Germańska Artur Szrejter doc
Mitologia Germańska Artur Szrejter
Mitologia Germanica y Escandinava
Artur Szrejter Mitologia Germanska
Artur Szrejter Mitologia Germanska
Szrejter Artur Mitologia Germańska

więcej podobnych podstron