Test z działu:

Poznajemy budowę atomu

1.Ziarnista budowa materii

Dyfuzja – samorzutne mieszanie się stykających się substancji – cząstki jednej substancji
wnikają w cząstki drugiej substancji.

Teoria atomistyczno-cząsteczkowej budowy atomu materii – pojawiła się na początku
XIX w., znajdując potwierdzenie w faktach doświadczalnych i prawach z nich
wynikających. W 1808 r. John Dalton przedstawił najważniejsze założenia teorii.

Założenia teorii atomistyczno cząsteczkowej:

1.Atomy tego samego pierwiastka chemicznego są identyczne pod względem masy i
rozmiarów.

2.Atomy mają kształt kulisty.

3.Atom jest najmniejszą cząstką pierwiastka chemicznego która ma wszystkie cechy tego
pierwiastka.

4. Pierwiastek chemiczny jest zbiorem takich samych atomów.

5.Atomy łączą się tworząc cząsteczki.

6.Związek chemiczny jest zbiorem takich samych cząsteczek.

2.Historyczny rozwój pojęcia atom:

Demokryt z Abdery – stworzył podstawy atomistycznej teorii budowy materii.

John Dalton – twórca atomistyczno-cząsteczkowej teorii budowy atomu.

Henry Cavendish – opracował pierwszy model atomu.

Ernest Rutherford - jako pierwszy potwierdził istnienie jądra atomowego.

Niels H. D. Bohr – opracował podstawy mechaniki kwantowej.

Joseph J. Thomson – odkrył elektrony.

Antoine’a H. Becquerela – odkrył zjawisko promieniotwórczości naturalnej.

Sir James Chadwick – odkrył neutrony.

Maria Skłodowska Curie – odkryła pierwiastek rad i polon oraz złożoną budowę atomu.

3. Masa i rozmiary atomów

Masa atomowa – masa atomu wyrażona w jednostkach masy atomowej (u).

Masa cząsteczkowa – masa cząsteczki wyrażona w jednostkach masy atomowej (u).

Jednostka masy atomowej (u) –

ଵ

ଵଶ

masy atomu węgla i wynosi około 0,166*10

-23

g.

4.Budowa atomu

Atom – układ złożony z jądra atomowego i poruszających się wokół niego elektronów
tworzących powłoki elektronowe.

Jądro atomowe – najbardziej wewnętrzna, dodatnio naładowana część atomu,
zawierająca protony i neutrony, zwane nukleinami.

Protony – cząstki podstawowe wchodzące w skład jądra atomowego mające masę równą
1 u i ładunek elektryczny równy jednemu elementarnemu ładunkowi dodatniemu.

Neutrony – cząstki podstawowe wchodzące w skład jądra atomowego, mające masę
równą 1 u i obojętne elektrycznie.

Elektrony – cząstki podstawowe poruszające się wokół jądra atomowego, mające
ładunek elektryczny równy jednemu elementarnemu ładunkowi ujemnemu i masę równą

ଵ

ଵ଼ସ଴

u .

Elektrony walencyjne – elektrony najbardziej oddalone od jądra atomu.

Pierwiastek chemiczny – zbiór atomów o takiej samej liczbie atomowej.

Nazwa cząsteczki

Przybliżona masa

Ładunek

elektryczny

Jądro atomowe

Proton nukleony
Neutron

1u
1u

+1

0

Powłoki elektronowe Elektron

ଵ

ଵ଼ସ଴

u

-1

Liczbę nukleonów, a więc protonów i neutronów wchodzących w skład jądra atomowego,
nazywa się liczbą masową i oznacza symbolem A.

A = liczba protonów + liczba neutronów

Liczby masową i atomową, zapisuje się symbolu chemicznego pierwiastka w sposób

następujący:

஺

௓

E

Liczbę neutronów można obliczyć: A-Z

Z – liczba protonów w jądrze atomowym(liczba atomowa)

ଽ

ସ

Be

Liczba p+ = 4

Liczba e - = 4

Liczba n

0

= 9-4=5

1

8

5.Izotopy

Izotopy – atomy tego samego pierwiastka chemicznego różniące się między sobą liczbą
neutronów w jądrze.

Jednostka masy atomowej -

ଵ

ଵଶ

masy atomu izotopu

12

C.

Masa atomowa – średnia masa atomowa pierwiastka chemicznego, wynikająca z
zawartości procentowej jego izotopu.

Model atomu

Izotop

(symbol i nazwa)

Liczba

protonów

Liczba

neutronów

Liczba

elektronów

Rozpowszechnienie

w przyrodzie

ଵ

ଵ

H - prot

1

0

1

Ok. 99,9%

ଶ

ଵ

H – deuter (D)

1

1

1

Ok. 0,015%

ଷ

ଵ

H – tryt (T)

1

2

1

Ilości śladowe

Izotopy

Naturalne Sztuczne

(występujące w przyrodzie) (otrzymane przez człowieka)

Trwałe Promieniotwórcze

(atomy, których jądra nie (nietrwałe atomy, które ulegają

ulegają samorzutnym samorzutnym przemianom

przemianom jądrowym) jądrowym)

m

at

=

%௠ଵ∗஺ଵା%௠ଶ∗஺ଶ

ଵ଴଴%

m

at

= średnia masa atomowa pierwiastka chemicznego

%m1, %m2 = zwartość procentowa poszczególnych izotopów

A1, A2 = masy atomowe poszczególnych izotopów.

Zastosowanie izotopów:

- Geologia i archeologia, medycyna, przemysł i technika, paliwo, źródło energii.