Podział na partycje
Każdy, kto miał już do czynienia z komputerem z pewnością wie, że niejednokrotnie system informuje użytkownika o obecności kilku
dysków, choć tak naprawdę zamontowane jest tylko jedno fizyczne urządzenie. Jak to się zatem dzieje? Aby móc w pełni to zrozumieć,
trzeba bliżej zapoznać się z pojęciem partycji.
Autor: Gabriel Owczarski
Logiczna struktura dysku
Partycja to nic innego jak pewien obszar dysku, który symuluje dysk. Dziwnie to brzmi, ale można to porównać do ogromnego pola na
którym są wytyczone poszczególne działki, na przykład budowlane. A więc partycja to po prostu dysk logiczny. W komputerze może być
zainstalowany jeden duży dysk fizyczny, na którym jest kilka dysków logicznych. W systemach Windows są one oznaczane literami
alfabetu od C do Z.
W czasach gdy powstawały pierwsze dyski twarde ich wielkość nie była oszałamiająca. Dysk o wielkości 20 megabajtów był wtedy bardzo
pojemnym medium. Inżynierowie nie przewidzieli, że w przyszłości dane na dyskach mogą zajmować aż tak wiele miejsca, dlatego
zaproponowano, że dysk może być podzielony na maksymalnie cztery partycje. I tak pozostało aż do dzisiaj. Szybko jednak okazało się, że
cztery partycje to za mało. Zostało wprowadzone pojęcie partycji rozszerzonej (extended). I tak dysk może posiadać maksymalnie cztery
partycje, z tym że jedną z nich może być partycja rozszerzona. Na twardym dysku można założyć od 1 do 3 partycji podstawowych
(primary) + jedną partycję rozszerzoną (extended) lub tylko 4 partycje podstawowe. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie aby istniała
tylko jedna partycja podstawowa obejmująca całą dostępną pojemność dysku.
Dyski w Windows
Rys 1. Partycje widziane w systemie
Windows
W systemach Windows dyski, a dokładniej mówiąc partycje, oznaczane są literami alfabetu. Litery A i B zarezerwowane są dla stacji
dyskietek, natomiast litery od C do Z używane są do oznaczania partycji i innych nośników danych takich jak napędy CD czy dyski SCSI.
Jak łatwo wyliczyć, system może obsłużyć 26 niezależnych nośników danych. Z taką organizacją nazewnictwa dysków wiąże się pewna
niedogodność. Zmiana liczby partycji na dysku często skutkuje zmianą litery przypisanej do danej partycji. A skoro system rozpoznaje
partycje posługując się literami, może się okazać, że wcześniejszy dysk E jest teraz dyskiem D. Oczywiście można ten problem rozwiązać
przypisując  na sztywno literę do określonej partycji.
Dyski w Linuksie
Oznaczanie dysków w Linuksie znacznie różni się od sposobu przyjętego w Windows. Na początku należy zapamiętać, że Linux
urządzenia postrzega jako pliki. I tak każde urządzenie w Linuksie ma swój odpowiednik w katalogu /dev. Aby odwołać się do jakiegoś
urządzenia, system wykorzystuje do tego odpowiedni plik w tym katalogu. Oczywiście nazwy plików są zorganizowane w sposób
logiczny i przejrzysty.
Rys 2. Partycje widziane w systemie
GNU/Linux
Jak wiemy, dyski są podłączane do komputera za pomocą specjalnej taśmy. Jedną taśmą można podpiąć dwa dyski (fizyczne). Z reguły
płyta główna komputera umożliwia podpięcie czterech fizycznych dysków za pomocą dwóch taśm. Każda z taśm podłączona jest do
osobnego kanału kontrolera. Dwa dyski podłączone jedną taśmą do jednego kanału kontrolera muszą być jakoś rozróżniane. Do tego służą
zworki na dysku. Można je ustawić w pozycji MASTER albo SLAVE. I tak jeden z dysków będzie ustawiony jako MASTER a drugi jako
SLAVE. Identyczna zasada obowiązuje dla każdego kanału kontrolera.
Nazwy dysków twardych w Linuksie rozpoczynają się od liter hd (ang. hard disk). Potem występuje litera, która określa fizyczne miejsce
podłączenia danego dysku (fizycznego). I tak określenie hda będzie odnosić się do dysku podłączonego do pierwszego kanału i
ustawionego jako MASTER. Aby odwołać się do dysku podłączonego do pierwszego kanału i ustawionego jako SLAVE, posłużymy się
nazwą hdb. Dysk podłączony do drugiego kanału i ustawiony jako MASTER będzie się nazywał hdc, a w przypadku ustawienia SLAVE
 hdd.
Samo określenie hdx pozwala odnieść się do całego fizycznego dysku. Aby odwołać się do konkretnej partycji na danym dysku, dodajemy
jej numer począwszy od 1. I tak pierwsza partycja dysku hda to po prostu hda1, druga to hda2 i tak dalej. Numery partycji w Linuksie od 1
do 4 są zarezerwowane dla partycji podstawowych lub rozszerzonych. Załóżmy, że na dysku są dwie partycje podstawowe, jedna
rozszerzona a w niej dwie kolejne  łącznie cztery. Więc nasz dysk wygląda tak:
hda1 - pierwsza partycja,
hda2 - druga partycja,
hda5 - trzecia partycja,
hda6 - czwarta partycja.
Jak łatwo zauważyć, numeracja partycji logicznych zawartych w partycji rozszerzonej rozpoczyna się od hda5 niezależnie od liczby partycji
podstawowych.
Uwaga  w przypadku dysków SCSI lub SATA (nowy standard, praktycznie wszystkie nowe komputery posiadają dyski SATA), nazwy
dysków nie będą zaczynać się od litery h, lecz s, np. sda, sdb, etc.
Partycja SWAP
W Linuksie można wyróżnić zasadniczo dwa rodzaje partycji: użytkowe i systemowe. Pod pojęciem użytkowe rozumiemy partycje, które
można wykorzystać do przechowywania danych. Mówiąc systemowe mamy na myśli takie, z których korzysta tylko i wyłącznie system.
Przykładem takiej partycji jest partycja SWAP. Jest to partycja, która jest używana jako zapasowa pamięć. Spełnia tę samą rolę co plik
wymiany w systemie Windows.
Wielkość partycji SWAP jest uzależniona od ilości pamięci operacyjnej zainstalowanej w danym komputerze. Pokazano to w poniższej
tabeli.
Ilość pamięci RAM Zalecana wielkość SWAP
mniej niż 256MB Ilość RAM * 2
od 256MB do 512MB Ilość RAM * 1,5 ale nie więcej niż 512MB
więcej niż 512MB 512M
Oczywiście nie należy tych zaleceń traktować jak odgórny nakaz. Są to wielkości zalecane. Nie ma potrzeby tworzyć większych partycji
wymiany z racji tego, że w razie nagłej potrzeby można stworzyć na dowolnym dysku plik o dowolnej wielkości i nakazać systemowi, aby
go użył jako dodatkowej pamięci SWAP.
W przypadku, gdy chcemy używać hibernacji minimalna wielkość SWAP to ilość pamięci RAM.
Partycje użytkowe
Przygotowując partycje na potrzeby użytkowe często tworzy się jedną partycję na potrzeby systemu operacyjnego i osobną partycję na
potrzeby użytkowników. Pozwala to zwiększyć bezpieczeństwo danych użytkowników w razie poważnej awarii dysku czy systemu,
chociaż to ostatnie jest bardzo mało prawdopodobne.
W systemie Windows do poszczególnego dysku logicznego (partycji) odwołujemy się poprzez podanie litery, która go symbolizuje. W
Linuksie jest inaczej. Wszystkie nośniki danych łączone są w jedną spójną całość. Główny system plików oznacza się znakiem  / . W nim
są zawarte katalogi i pliki. Każdy z dodatkowych dysków montuje się w jakimś katalogu głównego systemu plików. Oczywiście nic nie
jest przypadkowe. Dla partycji z danymi użytkowników przeznaczono katalog  /home . Po zamontowaniu w katalogu  /home partycji z
danymi użytkowników można używać zawartości dysku po prostu  wchodząc do owego katalogu.
Przykładowy podział na partycje w systemie Linux może wyglądać następująco:
Partycje Rozmiar Użyte Dost. Prc% Punkt montowania
/dev/hda1 14G 13G 106M 100% /
/dev/hda2 23G 22G 941M 96% /home
/dev/hda3 1G SWAP
W podanym przykładzie, mamy dwie partycje systemowe (na system i na dane) oraz partycję SWAP. W większości przypadków taki
podział powinien być odpowiedni na typowy desktop.
Więcej informacji
Jak zmienić wielkość partycji Windows?
Podział dysku z Ubuntu Live-CD
Wskazówki do planowania podziału dysku na partycje z dokumentacji Gentoo
Podziel się na: