BEZPIECZE STWO PRACY 6/2008
kpt. mgr inż. KRZYSZTOF ŁANGOWSKI
Komenda Powiatowa
Państwowej Straży Pożarnej
w Tucholi
W artykule omówiono wła ciwo ci użytkowe rodków ga niczych, przedstawiając ich najważniejsze cechy,
Wła ciwo ci fizykochemiczne rodków
w tym mechanizm i skuteczno ć ga niczą, zalety i wady oraz przeznaczenie, a także zakres stosowania. Opisano
ga niczych stosowanych w podręcznym
również techniki i sposoby gaszenia okre lonych grup pożarów w zależno ci od rodzaju stosowanego rodka
sprzęcie ga niczym i materiałów palnych
ga niczego i spalającego się materiału.
mają bardzo duży wpływ na skuteczno ć
Fire-extinguishers in the workplace  fire extinguishing agents and techniques (4)
przerywania procesu spalania i decydują
This article discusses utility parameters of fire extinguishing agents and their most important characteristics: the
o technice gaszenia.
mechanism and efficiency, advantages and disadvantages, use and scope. It also discusses techniques and ways of
Przypomnijmy, że pożary dzieli się na pięć
extinguishing specific groups of fire depending on the fire extinguishing agent used and the burning material.
grup [1-4]: A (pożary materiałów stałych, naj-
czę ciej organicznych, żarzących się podczas
spalania), B (cieczy palnych i topiących się
podawania rodka w strefę pożaru. W ród Inną cechą rodka ga niczego, istotną
materiałów), C (gazów), D (metali lekkich)
wielu znanych współcze nie mechanizmów dla potencjalnego użytkownika podręcznego
i F (tłuszczów i olejów). Warto też pamiętać
działania ga niczego, kilka można przy- sprzętu ppoż., jest jego uniwersalno ć pozwa-
o tym, że obecnie w ga nicach stosuje się
pisać rodkom stosowanym w podręcz- lająca na wszechstronne wykorzystanie i eks-
następujące rodki: roztwory wodne, w tym
nych urządzeniach ppoż. Należą do nich: ploatację w różnych warunkach zewnętrz-
pianotwórcze; proszki ga nicze; gazy ga ni-
izolacja materiału palnego od utleniacza nych. Spo ród rodków stosowanych obecnie
cze i tzw. rodek czysty oraz halony (w za-
(np. położenie warstwy piany lub proszku w ga nicach, bliskie spełnienia tego warunku
stosowaniach specjalnych, krytycznych). Te
na płonącej i żarzącej się powierzchni), są proszki służące do gaszenia pożarów grup:
ostatnie, choć już nie produkowane, nadal
obniżenie stężenia utleniacza w strefie A, B i C jednocze nie. Przy czym trzeba brać
wymieniane są w normach [5-7], ponieważ
spalania i rozcieńczenie reagentów (np. pod uwagę ich zróżnicowaną skuteczno ć
w krajach Europy Zachodniej można je
przez wprowadzenie gazu obojętnego, ga niczą do każdej z nich osobno. Na korzy ć
jeszcze spotkać w niektórych zakładach
proszku bąd par chlorowcopochodnych ogólną tych  substancji przemawia to, że są
w instalacjach ga niczych bąd w podręcz-
albo też ich zamienników), ochłodzenie one produkowane  choć o zróżnicowanym
nym sprzęcie ppoż. stosowanym przy nie-
strefy spalania (podanie strumienia wody składzie chemicznym i działaniu ga niczym
bezpiecznych procesach technologicznych.
lub jej roztworu, położenie warstwy piany),  do gaszenia różnych pożarów: A, BC, ABC
Dyrektywa 200/2037/WE stanowi o ich
zahamowanie procesów utleniania i redukcji oraz D. Dla porównania  ditlenek węgla
stopniowym wycofywaniu i zastępowaniu
(rozkładu) przez działanie inhibitujące na (w  niegówkach ) może być przeznaczony
innymi rodkami, co powinno zakończyć się
płomień (podanie proszków albo halonów tylko do grup BC lub B, a roztwory wodne
nie pó niej niż w 2015 r.
w objęto ć płomienia). Niestety, ga nice nie i pianowe do A, AB oraz (specjalne) do AF.
nadają się do długotrwałego schładzania czy Mimo że technologia wytwarzania proszków
Wła ciwo ci użytkowe rodków
też zabezpieczania powierzchni narażonych jest już bardzo zaawansowana, a cena tego
ga niczych
na oddziaływanie wysokich poziomów rodka nie jest zbyt wysoka, to jego wadą
Jedną z najważniejszych cech rodków promieniowania cieplnego, ponieważ zbyt jest to, że wymaga stosowania dodatków,
ga niczych jest mechanizm działania ga ni- mało zawierają rodka, którego w czasie utrzymujących go w stanie odpowiedniej
czego, inaczej mówiąc sposób przerywania działania ga nicy nie można uzupełniać sypko ci i chroniących go przed wilgocią, co
procesu spalania, od którego zależy technika w sposób ciągły. nie dotyczy gazów.
24
BEZPIECZE STWO PRACY 6/2008
Do innych bardzo istotnych wła ciwo ci czym trzeba zdawać sobie sprawę z tego, iż
rodki ga nicze i ich wła ciwo ci
substancji ga niczych, którymi wypełnione skuteczno ć ga nicza wody jest niewielka,
Woda jest powszechnie stosowanym
są ga nice, należą: odporno ć na niskie gdyż bardzo dużo wody spływa z gaszonych
w pożarnictwie rodkiem ga niczym ze
temperatury, nietoksyczno ć, nie niszczenie elementów albo zbyt szybko odparowuje,
względu na jej zalety: łatwo ć pozyskiwa-
mienia i nie powodowanie dodatkowych nie docierając do palących się miejsc, co
nia, transportu i przechowywania, a także
strat, nieprzewodzenie prądu, a także wynika z jej zbyt wysokiego napięcia po-
tradycję w rozwoju technologii ga niczych
wysoka skuteczno ć ga nicza (nie mylić ze wierzchniowego i nieodpowiedniej lepko ci
wykorzystujących urządzenia do podawania
(czasem za małej, a czasem za dużej). Udział
skuteczno cią ga niczą ga nic). Większo ć
wody. Do zalet wody prócz wyżej wymie-
podanej wody w gaszeniu to zaledwie kilka,
tych zalet mają proszki ga nicze, jednak nie
nionych należą: łatwo ć jej uzupełniania
a czasem kilkana cie procent (ilo ci podanej
nadają się do zastosowania przy pożarach
i podawania do pożarów, wysokie ciepło
do pożaru w danych okoliczno ciach). Do
w pobliżu urządzeń precyzyjnych i elek-
.
wła ciwe (4,19 kJ kg-1 . K-1) i ciepło paro-
innych jej negatywnych cech zaliczają się:
tronicznych, powodując ich nieodwracalne
wania (2257 kJ . kg-1), wysoka temperatura
wchodzenie w reakcje z takimi materiałami,
bąd trudne do usunięcia zanieczyszczenie.
wrzenia (373 K), a zatem dobre wła ciwo-
jak metale lekkie (sód, potas, lit) i karbid 
W pomieszczeniach, gdzie mamy do czynie-
ci do odbierania ciepła, nietoksyczno ć
w ich wyniku powstają gazy wybuchowe;
nia z tego rodzaju aparaturą powinny być do
i brak toksycznych produktów rozkładu.
rozkład wody na wodór i tlen przy kontakcie
dyspozycji ga nice zawierające tzw. rodek
Woda idealnie czysta nie przewodzi prądu
z materiałami spalającymi się w wysokich
czysty, którym najczę ciej są gazy obojętne
elektrycznego. W rodowisku naturalnym
temperaturach (żelazo, glin, magnez itp.);
lub ich mieszaniny. Roztwory wodne oraz
jednak zawsze występuje z rozpuszczonymi
zamarzanie w niskich temperaturach;
wytwarzane z nich piany należą również do
w niej zanieczyszczeniami, w tym również
problemy w stosowaniu jej do gaszenia
grupy rodków brudzących, których użycie
nieorganicznymi, co decyduje o jej wysokiej
rozgrzanych olejów i tłuszczów, gdyż woda
prowadzi też do zawilgocenia ratowanego
przewodno ci elektrycznej. Głównym jej
może powodować gwałtowny ich rozrzut,
mienia. Poza tym są one słabo odporne na
działaniem ga niczym jest odbieranie cie- a także paliw ropopochodnych, gdyż może
zamarzanie, je li nie zawierają dodatków
pła, dodatkowym za rozcieńczanie strefy
następować ich kipienie, a przy dłuższym
obniżających ich temperaturę krzepnięcia.
spalania i palnych gazów powstających
czasie nagrzewania się cieczy w zbiorniku
Wówczas nie mogą być stosowane poniżej
podczas pożaru w wyniku intensywnego wyrzut na zewnątrz całej jego objęto ci. Aby
temperatury 5 oC. Gdy jednak mają odpo-
odparowywania  z 1 dm3 tej cieczy w tem- zwiększyć możliwo ci wykorzystania wody
wiednie dodatki, to niektóre z nich można
peraturze 100 oC powstaje 1,7 m3 pary. Przy jako rodka ga niczego, poddaje się ją róż-
używać przy temperaturze nawet do minus
Tabela
30 oC (informację tę powinni my znale ć na
PRZEZNACZENIE I SKUTECZNO Ć RODKÓW GA NICZYCH [8-11]
etykiecie ga nicy).
The use and efficiency of fire extinguishing agents [8-11]
Nie przewodzenie prądu elektrycznego
też nie należy do zalet roztworów wodnych
Rodzaje rodków stosowanych w ga nicach
i pian ga niczych. Obowiązuje najczę ciej
roztwory
zakaz wykorzystywania ga nic z tymi rod-
rodków
proszki ga nicze
pianotwórczych
kami do gaszenia urządzeń będących pod
z wodą
Rodzaj
napięciem, chyba że jeden z komponentów
roztwory
materiału
roztworu wpływa na poprawę wła ciwo ci
zwilżaczy CO2
palnego
węglanowe
z wodą
chlorkowe
dielektrycznych, co powinno być potwier-
(węglany
fosforanowe i inne
dzone w stosownym badaniu według normy potasowe
specjalne
i sodowe)
[6]. Wysoką odporno cią na działanie prądu
charakteryzują się za proszki ga nicze, choć
Materiały
i w tym przypadku obowiązuje ograniczenie
stałe, zwykle
efekt
zależne od ich rodzaju  najczę ciej jest to
organiczne, efekt
Tak Tak Tak - chwilowy Tak -
zwęglające chwilowy
napięcie do 1000 V, do którego można też
się, żarzące się
stosować ditlenek węgla. Są jednak proszki
(tlące się)
przeznaczone do gaszenia pożarów tam,
Ciecze palne Nie Tak Tak Tak - Tak Tak -
gdzie występują znacznie wyższe napięcia.
Gazy palne Nie Nie Nie Tak - Tak Tak -
Jeżeli chodzi o  skuteczno ć ga niczą , to
Metale lekkie
spo ród rodków stosowanych w ga nicach Nie Nie Nie Nie Nie - Tak Tak
i/lub alkaliczne
na szeroką skalę, najlepszą charakteryzują
Pojazdy
Nie Nie Nie - - Tak Tak -
się proszki ga nicze, następnie gazy obo- silnikowe
jętne, piany i roztwory wodne, a na końcu
Materiały stałe
efekt efekt
rozdrobnione Tak Tak Tak - - -
woda. Gdyby nadal halony były stosowane
chwilowy chwilowy
i strzępiaste
w urządzeniach ga niczych, to z pewno cią
Rozgrzane
prowadziłyby w tej hierarchii. Jednakże
oleje i tłuszcze Nie - Tak Nie Nie - - -
podczas pożarów substancji palnych, o sku- jadalne
teczno ci rodków ga niczych, a niekiedy
Urządzenia
Nie Nie Nie Tak* Tak* Tak* Tak* -
pod napięciem
o ich przydatno ci będą decydowały ich
indywidualne wła ciwo ci. Przeznaczenie Urządzenia
Nie Nie Nie - Tak -- -
elektroniczne
i skuteczno ć rodków stosowanych w ga-
* Do okre lonej na etykiecie ga nicy warto ci napięcia elektrycznego
nicach przedstawiono w tabeli.
25
rodek czysty
zwykłe
specjalne
BEZPIECZE STWO PRACY 6/2008
nym modyfikacjom, dodając do niej rodki gdzie wielko ć ziaren wynosi od kilkudziesię- gonite, Inergen itp.), a także para wodna
tworzące roztwory zmieniające jej niektóre ciu do kilkuset mikrometrów, zawierającymi oraz gazy spalinowe. Ich działanie ga nicze
cechy. Wła nie w takiej postaci występuje w swoim składzie także sproszkowane sub- polega głównie na rozcieńczaniu i obniżaniu
najczę ciej w jednostkach podręcznego stancje przeciwwilgociowe, uodparniające na stężenia reagentów  istotne znaczenie ma
sprzętu ppoż. Obecnie rodki te mają dosyć wstrząsy i zbrylanie oraz nadające im dobrą obniżenie stężenia tlenu do warto ci, przy
wąskie zastosowanie do gaszenia pożarów sypko ć ułatwiającą przepływ przez przewo- której ustaje spalanie. Jeżeli zatem zawarto ć
grupy A, jako rodki zwilżające. Inną grupę dy. Proszki powinny charakteryzować się rów- tego  czynnika w powietrzu spadnie poniżej
stanowią roztwory specjalne do gaszenia nież szerokim zakresem temperatur działania 14% obj., spalanie płomieniowe ustaje, gdyż
pożarów grup AF, najczę ciej pianotwórcze. i długim okresem przechowywania. Dzieli się większo ć substancji nie pali się (prócz tych,
Piany ga nicze są wytwarzane mecha- je, w zależno ci od ich bazy chemicznej, na: które w swojej strukturze zawierają cząstki
nicznie  przez wymieszanie wodnego roz-  przeznaczone do gaszenia pożarów tlenu), przy tak niskiej jego zawarto ci.
tworu rodka pianotwórczego z gazem albo płomieniowych z grupy B i C, oparte na W podręcznym sprzęcie ppoż. znalazły
chemicznie  w wyniku reakcji czę ci kwa nej węglanach, wodorowęglanach metali alka- zastosowanie głównie dwa pierwsze z wyżej
z zasadową, podczas której powstaje gaz. Ten licznych oraz siarczanach wymienionych gazów ga niczych  azot
drugi sposób miał zastosowanie w ga nicach  uniwersalne do gaszenia pożarów pło- i ditlenek węgla [9-11]. Warto nadmienić,
pianowych starego typu, pierwszy za ma za- mieniowych i bezpłomieniowych z grupy A, iż jedną z najistotniejszych ich wła ciwo ci
stosowanie w urządzeniach ga niczych straży B, C, dla których bazę stanowią mieszaniny  i równocze nie różnic między nimi  jest
pożarnej (prądownicach, wytwornicach fosforanów i siarczanów amonowych gęsto ć wła ciwa, a zwłaszcza gęsto ć
i generatorach piany lekkiej) oraz w ga ni-  specjalne do gaszenia pożarów z grupy względem powietrza. Ponieważ N2 jest nieco
cach nowego typu, w których gaz obojętny D, których skład stanowią chlorki, czterobo- lżejszy od powietrza, więc ze względu na
w wyniku zbicia zbijaka zostaje uwolniony do ran sodowy, grafit, mikrogranulki węglowe, lotno ć nie znalazł uznania jako samodzielny
roztworu, z którym podczas wypływu z dy- wysokotopliwe żywice. rodek w podręcznym sprzęcie ga niczym.
szy tworzy pianę. W krajowych produktach Mechanizm ga niczy każdej z tych grup Z powodzeniem jednak jest użytkowany
gazami tymi są wspominane już wielokrotnie rodków zasadniczo się różni. Proszki do w stałych urządzeniach ga niczych (SUG),
CO2 i N2. Piany ga nicze ze względu na liczbę gaszenia pożarów z grupy B, C działają do gaszenia przez wypełnienie pomiesz-
spienienia (stosunek objęto ci gotowej piany inhibitująco na reakcję spalania zachodzącą czeń zamkniętych, działanie miejscowe
do objęto ci roztworu z jakiego ją uzyskano) w płomieniu, czyli spowalniają ją aż do zu- i zoobojętnianie palnych atmosfer oraz jako
dzieli się na: lekkie  Ls > 200, rednie  Ls > pełnego zatrzymania. Może to przebiegać składnik mieszanin ga niczych o nazwach:
21 � 200 i ciężkie Ls 20. Z ga nic otrzymuje fizycznie przez zderzenia rodników spalania Inergen i Argonite. Z uwagi na inne jego
się pianę ciężką, charakteryzującą się najlep- z cząstkami proszku, które odbierają im zalety, pozwalające na utrzymywanie go
szymi wła ciwo ciami wytrzymało ciowymi energię oraz chemicznie podczas odparo- w stanie sprężonym w zbiornikach bez
i przyczepno cią do elementów odchylonych wania i rozkładu cząstek rodka ga niczego skraplania, wykorzystywany jest w roli
od poziomu. rodek ten jest przeznaczony w strefie spalania. Z uwagi na to istotną spra- czynnika napędowego do ga nic będących
do gaszenia pożarów klasy A i B, a na bazie wą przy oddziaływaniu na ogień proszkami pod stałym ci nieniem  typu X. Ditlenek
rodków pianotwórczych specjalnych także tego typu jest wytworzenie obłoku o odpo- węgla za jako cięższy od powietrza oraz
do AF. Do ich wytwarzania stosuje się obec- wiedniej objęto ci, by zadziałał on w pełni na dający się łatwo skroplić pod ci nieniem
nie rodki pianotwórcze syntetyczne (S, FS) płomień. Natomiast proszki przeznaczone znalazł znacznie szersze zastosowanie
i fluorosyntetyczne typu AFFF. Te ostatnie do gaszenia materiałów stałych żarzących w postaci rodka ga niczego w ga nicach
tworzą film wodny (błonę o dużej wytrzy- się (tlących się) mają słabe zdolno ci in- i stałych urządzeniach ga niczych (SUG)
mało ci i nieprzenikliwo ci) utrzymującą się hibitujące. Działają one w sposób bardziej niż azot, między innymi do zabezpieczania
na powierzchni cieczy palnej i nie pozwalającą fizyczny, odbierają ciepło i czę ciowo topią i gaszenia: maszyn i urządzeń elektrycznych,
na jej parowanie. Oprócz tego produkuje się się na powierzchni ciał stałych, tworząc zbiorników cieczy i gazów, urządzeń elek-
koncentraty pianotwórcze alkohoroodporne w ten sposób skorupę izolującą, przy czym tronicznych (w postaci rodka czystego),
(AR), które zabezpieczają pianę przed nisz- proszkami fosforanowymi (A) można gasić zajezdni autobusowych, a także ładowni,
czącym działaniem cieczy polarnych, jakimi są także pożary B i C  są to proszki uniwersalne zbiorników i maszynowni na statkach oraz
alkohole, do których gaszenia nie można sto- (nadają się one również do gaszenia poża- tankowcach. Głównie jest on przeznaczony
sować pian uzyskanych z roztworów wodnych rów grupy D, choć z mniejszym skutkiem), do likwidacji pożarów cieczy palnych i gazów
koncentratów zwykłych. Towarzyszy temu a chlorkowymi i innymi przeznaczonymi do (B i C). Można nim również gasić niektóre
działanie chłodzące i zwilżające wykraplających pożarów metali lekkich, tylko te metale. Pod- materiały stałe, lecz z mniejszym skutkiem,
się z nich roztworów. Są to obecnie najskutecz- czas gaszenia pożarów grupy D hamowanie przy czym trzeba pamiętać, iż przy kontakcie
niejsze rodki do gaszenia pożarów gorących spalania w płomieniu nie ma prawie żadnego z licznymi spo ród nich  w wysokich tempe-
olejów i tłuszczów w urządzeniach kuchen- znaczenia, toteż chodzi tu o wytworzenie raturach  ditlenek węgla wchodzi w reakcje
nych. Wiele ograniczeń w ich stosowaniu jest szczelnej warstwy izolacyjnej przez pokrycie lub jest redukowany do tlenku węgla (CO),
analogicznych, jak w przypadku wody. żarzącej się powierzchni grubą warstwą będącego gazem toksycznym i palnym.
Proszki ga nicze to obecnie najbardziej proszku przeznaczonego do tego celu. Z uwagi na to niewskazane jest stosowanie
rozpowszechniony rodek ga niczy, stoso- Jako gazy ga nicze stosuje się gazy CO2 do materiałów typu: siarka, koks, węgiel
wany w podręcznym sprzęcie przeciwpoża- obojętne, które nie są aktywne chemicznie oraz takich metali i ich wodorotlenków, jak:
rowym. Swoją dużą popularno ć zawdzięcza i służą do gaszenia pożarów płomieniowych sód, potas, wapń, magnez, tytan, cyrkon,
on znacznej uniwersalno ci, odporno ci na lub zabezpieczania (zobojętniania) mie- pluton, uran i tor. Niebezpieczne jest też
działanie negatywnych czynników zewnętrz- szanin lotnych substancji palnych. Należą gaszenie nim pożarów w obrębie cyjankali
nych. Proszki są mieszaninami ciał stałych do nich: azot, dwutlenek węgla, argon, hel  w obecno ci wody wyzwala się bowiem
o bardzo dużej dyspersji (rozdrobnieniu), i różne procentowe ich mieszaniny (Ar- cyjanowodór. Nie przyniesie również żadne-
26
BEZPIECZE STWO PRACY 6/2008
go efektu użycie ditlenku węgla do gaszenia Dobierając odpowiednią pod względem warstw powierzchniowych. Szczególnie
substancji spalających się bez dostępu po- przeznaczenia ga nicę, obsługujemy ją zgod- niewdzięczne i trudne wydaje się gaszenie
wietrza, np. materiałów wybuchowych albo nie z instrukcją obsługi uwzględniającą kon- pożarów z grupy D, czyli metali lekkich.
strukcję znajdującą się na jej etykiecie [5-7,10]. Dysponując nawet proszkami specjalnymi
nitrocelulozowych. Podobna sytuacja będzie,
gdy rodek taki użyjemy do pożaru jakiego- Warto pamiętać, że je li znajduje się na niej (chlorkowymi), akcja może okazać się mało
zbijak lub d wignia, a przewód zakończony efektywna. Bardzo istotne będzie położenie
kolwiek ciała stałego na wolnej przestrzeni,
jest zamykaną prądowniczką, po przebiciu na powierzchni żarzącego się metalu bardzo
ponieważ kiedy zmniejszy się jego stężenie
zbiorniczka z gazem wyrzutnikowym należy szczelnej warstwy osłonowej, by w pełni
nad powierzchnią gaszoną, może ona po-
odliczyć 4 � 5 sekund, zanim naci niemy d wi- wyeliminować docieranie tlenu do jego po-
nownie zapalić się płomieniem. Jest to spo-
gnie końcową. W innym przypadku, gdy ga- wierzchni. W tym celu często konieczne jest
wodowane tym, że CO2, mimo ochłodzenia
nica ma wska nik ci nienia bąd manometr, usypanie na nim kilkucentymetrowej warstwy
się podczas rozprężania z dyszy ga nicy do
a wąż nie ma zaworu odcinającego, od razu tego proszku. Trzeba brać pod uwagę również
temperatury zestalania (postać niegu), zbyt
po otwarciu zaworu (d wigni) na zbiorniku to, że warstwa ta musi długo zalegać, a być
szybko w naturalnych warunkach odparo-
przystępujemy do gaszenia. może zajdzie konieczno ć jej uzupełniania,
wuje, co jest powodem, że efekt odbierania
Jeżeli działamy na ogień strumieniem gdyż pod spodem będzie bardzo długo
ciepła z gaszonego materiału jest niewielki.
wodnego roztworu i nie jest to piana, wów- panowała wysoka temperatura. Ze względu
Po ponownym dostępie powietrza zaistnieją
czas starajmy się powierzchnię gaszoną na pozostało ci tlenu, który będzie wchodził
warunki do wtórnego zapłonu. Stąd w zasa-
dokładnie polewać, zwilżając ją. Trzeba też jeszcze w reakcję z metalem, może tam rów-
dzie mała przydatno ć CO2 do skutecznego
próbować strumieniem roztworu dotrzeć do nież dalej przebiegać spalanie Strumień gazu
przerywania spalania ciał stałych.
wszystkich zakamarków palącego się ma- ga niczego kieruje się w objęto ć płomienia
Gaz ten stosuje się też jako napęd do
teriału. Będzie obowiązywał zakaz gaszenia przy powierzchni płonącej materii, czyli u jego
ga nic w tzw. nabojach, gdzie jest sprężony
urządzeń pod napięciem większo cią ga nic podstawy. Rozpoczynamy od brzegu bliższe-
w postaci ciekłej, analogicznie jak w  nie-
podręcznego wyposażenia ppoż. zawierają- go nam, starając się stopniowo objąć większą
gówkach . Bardzo ważnymi jego cechami
cych takie rodki. czę ć obwodu ogniska. Wszystkie strumienie
ze względu na bezpieczeństwo użytkowania
Strumienie piany za podajemy: rodków ga niczych, aż do ugaszenia ognia,
zbiorników i butli są parametry krytyczne
 gdy spalają się materiały stałe (A), kła- podajemy w sposób nieprzerwany. Na więk-
ci nienia i temperatury. Z uwagi na te cechy
dąc dokładnie na ich powierzchni warstwę sze ogniska działamy kilkoma ga nicami jed-
 niegówki muszą być chronione przed na-
izolacyjną; elementy nachylone w stosunku nocze nie, w czym powinny pomóc nam inne
grzewaniem (także w wyniku intensywnego
do poziomu pokrywamy od góry do dołu osoby. Po likwidacji pożaru należy odczekać
promieniowania słonecznego) i wyposaża się
 gdy są to ciecze palne (B), rozpoczy- pewien czas (do kilkunastu minut) z gotową
je w bezpieczniki ci nieniowe.
namy od najbliższego narożnika lub brzegu do użycia ga nicą, gdyż może nastąpić wtórne
Najważniejsze wła ciwo ci obydwu
zbiornika albo rozlewiska, powodując rozpły- zapalenie ugaszonego materiału. Niektóre
gazów ga niczych zostały przedstawione
wanie się piany coraz dalej, aż do powstania materiały trzeba znacznie dłużej zabezpie-
we wcze niejszej publikacji [4]. Ponieważ
na cało ci powierzchni bariery izolacyjnej, co czać, dogaszać lub dozorować. Je li jest to
halony nie znajdują się już w powszechnym
doprowadzi do ugaszenia pożaru i zabezpie- możliwe, należy je usunąć w bezpieczne
użytku w ga nicach, w związku z tym zo-
czenia przed powtórnym zapłonem tworzą- miejsce i tam dogasić.
staną pominięte.
cej się mieszaniny par cieczy z powietrzem.
Istotne jest, aby cało ć nagrzanego lustra
PI MIENNICTWO
Technika i sposób podawania cieczy została pokryta pianą.
[1] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych
Działając strumieniami proszków BC na
rodków ga niczych
i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie
pożary gazów i par cieczy palnych, kierujmy
ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów
Technika i sposób działania okre lonym
je przede wszystkim w objęto ć płomienia, budowlanych i terenów (DzU nr 80, poz. 563)
rodkiem ga niczym na rodowisko po-
gdyż działają one neutralizująco na rodniki [2] K. Łangowski Ga nice w zakładach pracy  do-
żarowe zależą przede wszystkim od jego
bór i rozmieszczenie (1)  Bezpieczeństwo Pracy
spalania (aktywne cząstki, posiadające ener-
11(434)2007
wła ciwo ci, m.in. od mechanizmu ga ni-
gię, dzięki której łatwo wchodzą w reakcje
[3] K. Łangowski Ga nice w zakładach pracy  ro-
czego oraz rodzaju spalającego się materiału.
z utleniaczem), co prowadzi do przerwania
dzaje, oznakowanie, konstrukcje i działanie (2).
Zanim jednak strumień czynnika gaszącego
 Bezpieczeństwo Pracy 1(436)2008
jego podtrzymywania i propagacji. Obłok
skierujemy w kierunku ródła ognia, musimy
[4] K. Łangowski Ga nice w zakładach pracy  parame-
proszku powinien objąć całą przestrzeń wi-
try (3).  Bezpieczeństwo Pracy 4(436)2008
zdawać sobie sprawę z tego, czy jest on na
docznych płomieni. Pożary takie, je li płyny
[5] PN-EN 3-5 + AC: 1999 Ga nice przeno ne.
pewno przeznaczony do likwidacji tego
wyciekają z przewodów bąd z nieszczelno ci
Wymagania i badania dodatkowe
typu pożarów  zwłaszcza gdy nie jest to
usytuowanych wyżej od podłoża spływając na
[6] PN-EN 3-7:2004+A1:2007, IDT Ga nice przeno ne.
ga nica z najbliższej okolicy zdarzenia. Do
nie, zalecane jest gaszenie od góry do dołu. Czę ć 7: Charakterystyki, wymagania eksploatacyjne
i metody badań
powstałego pożaru staramy się podej ć
Gasząc stosy lub sztaple elementów z drewna
[7] PN-EN 3-6: 1997 i PN-EN 3-6: 1997/A1: 2001 Ga nice
od strony nawietrznej, czyli z wiejącym
lub innych materiałów stałych, podajemy
przeno ne. Postanowienia dotyczące weryfikacji zgod-
wiatrem, a nie odwrotnie, by nie poparzyły
rodek od dołu. Mając do dyspozycji ga nicę
no ci ga nic przeno nych z EN 3, arkusze od 1 do 5
nas odchylające się w naszym kierunku pło-
z proszkiem przeznaczonym do pożarów grup
[8] A. Mizerski, M. Sobolewski rodki ga nicze  ćwi-
,
mienie oraz nie działały na nas intensywnie czenia laboratoryjne. SGSP Warszawa 1997
A, B, C (węglanowych), starajmy się strumień
[9] M. Pisarek, A. Wolny Ga nice wczoraj, dzi i jutro.
dymowe produkty spalania, z których wiele
tego rodka kierować na powierzchnię palącą
SA PSP Kraków 2003
,
jest toksycznych. Możemy też działać zza
się, by nim ją pokryć, gdyż jego mechanizm
[10] B. miałowski Ga nice i agregaty  czę ć 1 i 2, SA
zasłony, np. jakiego stałego elementu kon- ga niczy w większej mierze jest fizyczny 
PSP Kraków 1996 i 1997
,
strukcyjnego, wyposażenia pomieszczenia proszek topi się i powstaje szczelna skorupa
[11] S. Wilczkowski rodki ga nicze. SA PSP Kraków
,
(najlepiej niepalnego). przerywająca utlenianie zwęglających się 1995
27