Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu
w Gdyni
JAK PISAĆ
PRACE DYPLOMOW

Alfred Czermiński
Kazimierz Dendura
Bogdan Nogalski
Gdynia 1996
1. SEMINARIUM DYPLOMOWE 7
1.1. Cel seminarium dyplomowego 7
1.2. Precyzowanie tematu pracy dyplomowej 9
1.3. Tematyka zajęć seminaryjnych 11
1.4. Kontrola wyników kształcenia 16
2. PRACA STUDENTA NAD TEMATEM BADAWCZYM 19
2.1. Struktura procesu badawczego 19
2.2. Rozpoznanie piśmiennictwa i z
ródeł 24
2.3. y
ródła informacji 25
2.4. Sporządzanie bibliografii wstępnej 28
2.5. Sporządzanie notatek z badań 28
2.6. Przydatność rozmów indywidualnych i ankietyzacja 30
3. REDAKCJA PRACY I EGZAMIN DYPLOMOWY 32
3.1. Układ treści pracy 32
3.2. Redakcja tekstu 35
3.3. Wykorzystanie odsyłaczy 39
3.4. Opracowanie tabel, tablic, rysunków i załączników 43
3.5. SporzÄ…dzanie bibliografii 45
3.6. Końcowa kontrola pracy i egzamin dyplomowy 47
© Wyższa SzkoÅ‚a Administracji i Biznesu
Projekt graficzny okładki:
Adam Kołecki
Skład i druk: Drukarnia "MIRROR"
ISBN - 83-905321-1-5
Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu w Gdyni
Format B-5, Papier offset. III kl. 80g
l ' 3
Studia w uczelni wyższej koÅ„czÄ… siÄ™ uzyskaniem absolutorium /zda­
niem wszystkich egzaminów wraz z ćwiczeniami, seminariami, laboratoria­
mi i konwersatoriami /oraz przedłożeniem pracy dyplomowej.
Studenci nie zawsze sÄ… przygotowani do wykonania opracowania,
które odpowiadaÅ‚oby wymogom pracy dyplomowej. Polega ono na pozna­
niu odpowiedniej literatury fachowej, wyboru z niej odpowiednich treści,
podbudowujÄ…cych wybrany temat pracy w danej dyscyplinie naukowej.
Student musi wykazać umiejętność samodzielnego wyszukiwania
z
ródeł i posługiwania się nimi w argumentacji postawionych tez.
W dociekaniach tych student posÅ‚uguje siÄ™ zasadami i metodami po­
znanymi w czasie studiów, a także korzysta z doświadczeń promotora,
prowadzÄ…cego seminarium dyplomowe.
W pracy dyplomowej student powinien wykazać się umiejętnością
badania wycinka rzeczywistoÅ›ci otaczajÄ…cego nas życia, dowieść postawio­
nej tezy poprzez rzeczowÄ…, logicznÄ… argumentacjÄ™ i wypracowanie odpo­
wiednich wniosków, mogących znalez
ć zastosowanie w praktyce
gospodarczej. Toteż najczęściej popiera siÄ™ tematy zgÅ‚aszane przez jedno­
stki gospodarcze lub instytucje, które student rozwiÄ…zuje w trakcie semina­
rium, pisząc pracę dyplomową. Seminarium dyplomowe jest ćwiczeniem,
które odbywa się pod kierunkiem promotora: profesora, docenta, adiunkta
lub starszego wykÅ‚adowcy, który wyznacza temat zwiÄ…zany z zainteresowa­
niami badawczymi studenta, bÄ…dz
zgÅ‚oszony przez okreÅ›lone przedsiÄ™bior­
stwa lub instytucje. Funkcja promotora polega na zatwierdzeniu planu
pracy, określaniu terminów referowania poszczególnych części pracy w
układzie semestralnym. Promotor w trakcie pisania fragmentów pracy
udziela wskazówek metodycznych i merytorycznych, następnie przyjmuje
pracÄ™.
Autorzy mają nadzieję, że zaprezentowane w tym skrypcie wskazówki
metodyczne pozwolÄ… studentom na lepsze i szybsze przygotowanie pracy
dyplomowej.
Na zakończenie wstępnych uwag pragniemy podkreślić, że omawiany
w trzech rozdziaÅ‚ach sposób ksztaÅ‚towania metodycznego pracy dyplomo­
wej może mieć różne formy i metody, w zależności od kierunku studiów.
Trzeba jednak podkreślić, że najlepsze nawet wskazówki metodyczne
nie dadzą odpowiednich efektów bez aktywnego zaangażowania studenta-
- seminarzysty. Dlatego zaleca siÄ™, oprócz spotkaÅ„ seminaryjnych, tak­
że konsultacje z promotorem, które mają pomóc studentowi w realizacji
badań.
Pragniemy podkreślić, że sugerowane formy i metody, ujęte w tym
opracowaniu, sÄ… wynikiem indywidualnego warsztatu naukowego, osobis­
tych przekonaÅ„, nawyków, tradycji uksztaÅ‚towanych w ciÄ…gu wielu lat sa­
1.1. Cel seminarium dyplomowego
modzielnej pracy ze studentami. Tak więc opracowanie to nie uzurpuje
sobie prawa wyłączności, ale - jak wspomniano - jest sugestią autorów
Seminarium dyplomowe przewidziane jest w planie studiów na odpo­
wynikajÄ…cÄ… z ich doÅ›wiadczenia dydaktycznego. Każdy pracownik nauko­
wiednich semestrach. Jest to forma pracy dydaktycznej bezpośrednio z
wy wykorzystuje własne doświadczenia, odpowiadające danej dyscyplinie i
grupą studentów, przy indywidualnym kontakcie z każdym studentem.
studentom uczestniczÄ…cym w seminarium.
Zajęcia prowadzone na seminarium mają na celu:
Opracowanie to kierujemy do rÄ…k studentów, niech stanie siÄ™ pomoc­
- zapoznać studenta z metodologiÄ… badaÅ„ naukowych oraz planowa­
ne przy pisaniu pracy.
niem i organizacjÄ… pracy samodzielnej,
- utrwalić umiejętność myślenia naukowego,
- wdrożyć studenta do posÅ‚ugiwania siÄ™ wÅ‚aÅ›ciwÄ… terminologiÄ…, na­
uczyć oceny i interpretacji: definicji, z
ródeł, metod i wyników,
- przyzwyczaić studenta do samodzielnego uzyskiwania i wykorzysty­
wania wiedzy,
- nauczyć samodzielnej pracy z książką i prasą fachową, przygotować
do samokształcenia i rozszerzania swojej wiedzy po ukończeniu studiów,
- nauczyć metod badaÅ„ naukowych i warsztatu badawczego oraz sa­
modzielnego opracowywania nowych tematów,
- nauczyć poprawnego wypowiadania siÄ™ na piÅ›mie, w sposób uporzÄ…d­
kowany, logiczny, z zastosowaniem terminologii wÅ‚aÅ›ciwej dla danej dyscy­
pliny,
- nauczyć posługiwania się wiedzą / użytkowania wiedzy /
1
- nauczyć praktycznego zastosowania posiadanej wiedzy .
Tak więc - mówiąc pokrótce - student powinien opanować następujące
umiejÄ™tnoÅ›ci: gromadzenie, porzÄ…dkowanie, kojarzenie i operowanie in­
formacjÄ….
2
Według M. Święcickiego student wykazuje cechy badacza, jeżeli:
- umie dostrzegać i prawidłowo formułować problemy,
- umie klasyfikować i dzielić całość problemu na części,
- zachowuje obiektywizm naukowy,
- potrafi myśleć samodzielnie,
1
Wymagania stawiane pracom dyplomowym i magisterskim omawia W.
Pytkowski: Organizacja badań i ocena prac naukowych. PWN, Warszawa
1981 s. 265 i nast.
b
~M.SwiÄ™cicki: Jak studiować? Jak pisać pracÄ™ magisterskÄ…? PWE, War­
szawa 1969, s. 107-108
- potrafi jasno i precyzyjnie wyrażać swoje poglądy,
student chciał wykonać to, co musi / napisać pracę dyplomową /;
- potrafi analizować zjawiska i tworzyć syntezę z wniosków.
dlatego najkorzystniej jest, gdy student jest zainteresowany tematem pracy
Student uczestniczący w zajęciach seminaryjnych powinien posiadać
dyplomowej i sam go wybiera. Mogą mu w tym pomóc:
już odpowiedni zasób wiedzy ogólnej i specjalistycznej: na zajęciach zaś
- wykłady monograficzne promotorów
musi nauczyć się korzystać z literatury, sporządzać notatki, posługiwać się
- praca w kole naukowym
aparaturą badawczą. Na seminarium student poszerza więc swą wiedzę i
- przegląd dorobku / piśmiennictwa, raportów z badań / potencjalnych
umiejętności o szczegółowe metody badań i procedury badawcze.
promotorów,
Podczas zajęć seminaryjnych studenci są zapoznawani z podstawowym
- orientacja w tematyce badań prowadzonych przez promotorów.
piÅ›miennictwem dyscypliny, metodami badawczymi danej dyscypliny, sto­
Z ustalonych przez promotorów tematów student wybiera temat i
sowanymi technikami i narzędziami badawczymi. Są także przygotowani
zgłasza promotorowi; może także zaproponować modyfikację tematu.
do opracowania i referowania wÅ‚asnych koncepcji badawczych - przedsta­
Tematy prac, sformuÅ‚owane przez promotorów, powinny być tak sprecy­
wiają swoje koncepcje i referują wyniki własnych badań. Podczas pracy
zowane, aby student wiedział, o co chodzi w nich i co będzie robił.
własnej i dyskusji na seminariach student powinien sformułować problem
Z tematu pracy powinien także wynikać jej rodzaj: czy ma charakter
ogólny swoich badań, ustalić hipotezę roboczą, wybrać literaturę i metody
opisowy / systematyzacja wiedzy /, czy też analityczny /analiza..., wpływ...,
badawcze, opracować procedurę badań oraz szczegółowy plan pracy
ocena.../. W celu uniknięcia nieporozumień student, zgłaszając się do
dyplomowej. W tym okresie promotor ustala terminy wykonania poszcze­
promotora po raz pierwszy, powinien przedstawić wstępny spis treści
gólnych zadań, wprowadza w metodologię badań, podpowiada literaturę i
pracy; pozwoli to już na początku uzgodnić rozumienie tematu przez
z
ródła. W tym czasie ustalany jest zakres wkładu własnego studenta, który
dyplomanta i promotora.
polega bÄ…dz
to na uporzÄ…dkowaniu pewnego zakresu wiedzy lub zbadaniu
Jeżeli student sam zaproponuje temat, promotor sprawdza jego orien­
określonego zakresu rzeczywistości empirycznej, bądz
też na opracowaniu
tacjÄ™ merytorycznÄ…, zwraca także uwagÄ™, czy w trakcie pisania pracy dyplo­
nowych rozwiÄ…zaÅ„ albo nowych technik badawczych, stanowisk badaw­
mant rzeczywiście samodzielnie pracuje nad tematem.
czych lub laboratoryjnych / sÅ‚użących dydaktyce lub badaniom prowadzo­
W celu sprecyzowania tytułu pracy student powinien napisać go w
nym w uczelni /. Wszystkie te prace przygotowawcze powinny być
kilku wariantach; po jakimś czasie sam zdecyduje, który sformułowany
wykonane przed rozpoczęciem praktyki, aby student mógł wykorzystać je
tytuł wydaje się jemu najbardziej odpowiedni. Tytuł pracy może być także
do prowadzenia badań we wcześniej ustalonym zakresie.
ustalony dopiero pod koniec pisania pracy - gdy na przykład wyniki badań
Po praktyce studenci referujÄ… wybrane rozdziaÅ‚y swoich prac na ko­
wskazują na potrzebę takiego uściślenia.
lejnych zajęciach seminaryjnych; niektóre części pracy powinni odczytywać
Temat powinien być zwięzły i konkretny, tematy bowiem zbyt obszerne
w celu wywołania dyskusji nad stylistyką, językiem, terminologią oraz
narażają dyplomanta na nadmierny wysiłek i niekorzystną ocenę pracy.
metodyką badań.
PotrzebnÄ… do tematu literaturÄ™ oraz z
ródÅ‚a - ramowo wskaże promo­
tor; wiąże siÄ™ to z precyzyjnym ustaleniem przedmiotu pracy. Temat powi­
nien dotyczyć przyszłej pracy zawodowej dyplomanta, powinien być
1.2. Precyzowanie tematu pracy dyplomowej
przydatny w przyszłym rozwoju zawodowym. Jest bardzo ważne, jeżeli
dyplomant może wykorzystać w opracowaniu tematu także swą wiedzę i
materiały z praktyki zawodowej.
Student może realizować temat:
Obszerne tematy mogą być opracowywane przez dwóch studentów. W
- ustalony przez promotora,
takiej pracy wspólna jest część teoretyczna, natomiast przebieg i wyniki
- wybrany z listy wywieszonej przez prowadzÄ…cych seminaria dyplomo­
badań mogą być opracowane odrębnie / z uszczegółowieniem na stronie
we,
tytułowej jak przy pracach zbiorowych /. Przy pisaniu pracy konieczne jest
- ustalony przez siebie i akceptowany przez promotora.
wstępne ustalenie jej planu / spisu: rozdziałów, paragrafów, punktów i
Najczęściej samodzielnie ustalają tematy studenci na studiach dla
dyspozycji, zakresu terminologii oraz zasadniczego piśmiennictwa /.
pracujÄ…cych; pragniemy aby również studenci studiów dziennych wykony­
Dyplomant nie powinien zaraz, po otrzymaniu tematu, szukać danych
wali prace na tematy ich interesujące. W każdym wypadku temat pracy
w przedsiębiorstwach, gdyż nie jest jeszcze przygotowany merytorycznie
powinien być powiązany z przyszłą pracą zawodową. Nieodzowne jest, aby
do rozmów i może nieumiejętnym stawianiem pytań zrazić sobie rozmów-
ców /"zawracać głowę"/. Powtórzymy raz jeszcze: student nie powinien
Na pierwszych zajęciach studenci referują także swoje wiadomości z
bez przygotowania konsultować siÄ™ z pracownikami przedsiÄ™biorstw i inŹ literatury dotyczÄ…ce sposobu pisania pracy dyplomowej, zasad sporzÄ…dza­
nia notatek, bibliografii tematu, przypisów itp. Zestawienie bibliograficzne
stytucji.
promotor zatwierdza po kilku kolejnych zajęciach; powinny być w nim
Wstępny plan treści powinien być rozwinięty w kilkustronicowym
przede wszystkim pozycje nie wymienione przez promotora, a w literaturze
konspekcie pracy, z krótkim komentarzem powiÄ…zaÅ„ pomiÄ™dzy dyspozy­
podstawowej - przede wszystkim najnowsze publikacje książkowe i artyku­
cjami. Właściwie sporządzony plan treści na samym początku pozwala
Å‚y zawarte w czasopismach.
dyplomantowi zaoszczÄ™dzić czas, uniknąć nadmiernych i niezbÄ™dnych wy­
wodów, zbaczania z tematów pracy i wykorzystania zebranych materiałów Propozycję zajęć na seminarium dyplomowym przedstawia rysunek
od razu do któregoś z punktów pracy. 1. Na seminarium student przynosi zawsze szczegółowy spis treści,
Konspekt pracy i szczegółowy plan treÅ›ci powinien być przedyskuto­ fiszki piÅ›miennictwa oraz notatki z lektur i badaÅ„. Podczas kolejnych zajęć
wany na seminarium; nie wyklucza to dalszych zmian podczas gromadzenia student referuje pokrótce, co nowego stwierdził oraz czy wynikają z tego
materiałów i prowadzenia badań. Plan pracy służy także do numerowania zmiany szczegółowego spisu treści. Dopiero po wstępnym rozpoznaniu
notatek oraz ich podziaÅ‚u. Dobrze jest gdy praca dyplomowa jest powiÄ…za­ tematyki badaÅ„ może zbierać materiaÅ‚y w przedsiÄ™biorstwach i instytu­
na z badaniami prowadzonymi przez promotora. cjach; jeżeli bÄ™dzie zbierać materiaÅ‚y bez wstÄ™pnego przygotowania, nie­
umiejętnie formułować pytania, to wywoła niekorzystne wrażenie i utrudni
sobie pracę. Pierwsze kontakty z pracownikami przedsiębiorstw / którym
student zabiera czas / są szczególnie ważne. Studentowi, który jest dobrze
13. Precyzowanie tematu pracy dyplomowej
przygotowany / i zachowuje siÄ™ skromnie /, na ogół specjaliÅ›ci przedsiÄ™­
biorstw i instytucji chętnie udzielają informacji; jest zatem interesującym
partnerem do dyskusji. Kontakt dyplomanta z przedsiÄ™biorstwami, insty­
Pierwsze zajÄ™cia ze studentami powinny odbywać siÄ™ przed rozpoczÄ™­
tucjami czy ośrodkami naukowo - badawczymi jest niezbędny nie tylko dla
ciem praktyki zawodowej. Zajęcia te są wykorzystywane do wykładów
zebrania materiałów, ale i dla jego własnego rozwoju; w pewnym stopniu
promotora w zakresie jego własnej dyscypliny, a więc w zakresie organizacji
potrzebÄ™ tÄ™ zaspokaja studiowanie najnowszych publikacji w czasopismach
pisania pracy dyplomowej i ukierunkowania metodologicznego dyploman­
lub zbiorów referatów, sympozjów.
tów oraz w zakresie kontroli ich zamierzeń i postępów. Natomiast w
zakresie swojej dyscypliny promotor wskazuje i omawia: Na kolejnych zajęciach każdy student referuje, co zrobił od ostatniego
seminarium, jak wykorzystał wskazówki promotora, jakie nasunęły mu się
- przedmiot, zakres i podział danej dyscypliny,
pytania, wygÅ‚asza zadane mu referaty. Na tych zajÄ™ciach uczy siÄ™ popra­
- zasadniczÄ… terminologiÄ™,
wnego wysławiania / w mowie i piśmie /, dyskusji nad terminologią i
- piśmiennictwo,
warsztatem badawczym, treścią pracy i wynikami badań. Wymiana - pod
- metody badawcze,
naukowym kierunkiem promotora - poglÄ…dów i dorobku pomiÄ™dzy dyplo­
- typy prac badawczych w dyscyplinie,
mantami ma wartość kształcącą ich intelekt i charakter. Promotor, jako
- normy i przepisy,
autorytet, koryguje wypowiedzi, podpowiada metody, z
ródła i definicje,
- stan badań w zakresie dyscypliny,
zachęca w ten sposób seminarzystów do przygotowania się na zajęcia w
- dorobek własny promotora w tym zakresie,
następnym tygodniu.
- z
ródÅ‚a z których można korzystać przy pisaniu pracy, tytuÅ‚y czaso­
Na pierwszych seminariach studenci referują także hipotezy robocze
pism, materiały z sympozjów itp., w których bibliotekach należy szukać
prac, przy czym spotyka siÄ™ najczęściej ukÅ‚ady treÅ›ci konspektu przedsta­
materiałów,
wione w tabeli 1.
- tematy podjęte przez studentów, w których ocenia zakres tematów
Przed praktyką student powinien przygotować 5-10 stronicowy opis
oraz plan treści.
swej hipotezy roboczej, a kopię / po dyskusji / zostawić promotorowi.
Zezwolenie na gromadzenie danych z przedsiębiorstw / parafowane
Złożenie konspektu do badań jest podstawą dla promotora do wpisania
przez promotora podpisuje dziekan / student otrzymuje dopiero po teore­
studenta na seminarium dyplomowe i skierowania go na praktykÄ™. Na
tycznym przygotowaniu siÄ™ / po zaznajomieniu siÄ™ z literaturÄ…, przepisami,
poczÄ…tkowych zajÄ™ciach promotor zachÄ™ca studentów, aby bez skrÄ™powa­
terminologiÄ… /. Program seminarium dyplomowego jest przewidziany pla­
nia korzystali z jego pomocy.
nem studiów i programem nauczania.
Tabela 1
Warianty konspektu do badań
Warianty Konspektu
Struktura konspektu
Struktura konspektu
I III III
Cel pracy /po co/
1* 2 1
Dyspozycje robocze pracy
- omówić stan dotychczasowy,
- krytyczna analiza stanu dotychcza­
sowego,
- spis treści /lub krótki opis/
- piśmiennictwo 2 4 4
Hipoteza robocza
/jak ma być, co chce osiągnąć/
3 3 3
Uzasadnienie wyboru tematu:
- dlaczego ten temat
- przesłanki wyboru
- ważność tematu 4 1 2
- czynniki uściślające temat
- horyzont czasowy
- zasięg tematyczny
- uściślenie ram analizy
Czego siÄ™ szuka
Metody badawcze 5 5 5
* liczby arabskie oznaczają spotykaną w praktyce kolejność postępowania
badawczego (kolejność pracy dyplomanta nad konspektem).
y
ródło: opracowanie własne
Zwraca także uwagę na trudności, jakie często ich czekają a wskazując
odpowiednią literaturę i autorytety, pobudza jednocześnie ich krytycyzm
oraz wątpliwości. Zmusza ich do myślenia, podsuwa im pytania, na które
bÄ™dÄ… musieli szukać odpowiedzi, zachÄ™ca do pracowitoÅ›ci i systematyczno­
ści.
Studentów obowiÄ…zujÄ… wskazówki metodologiczne, natomiast termi­
nologiÄ™ i treść merytorycznÄ… opracowujÄ… samodzielnie; promotor zalicza­
jąc seminarium wystawia ocenę za aktywność i samodzielność dyplomanta.
W trakcie dyskusji na seminariach student musi się wykazać znajomością
terminologii, rozumieniem znaczenia pojęć i względność wskaz
ników,
umiejętnością udzielania wyczerpującej odpowiedzi na dany temat.
Opracowanie przez studenta kilku wariantów spisu treÅ›ci i precyzowa­
nie przezeń hipotezy roboczej na początku seminarium wymaga dużego
wysiłku intelektualnego, ale jednocześnie pozwala przewidywać, że praca
Rys. 1. Kolejność pracy dyplomanta nad tematem
y
ródło: Opracowanie własne
będzie napisana poprawnie i w terminie.
mant prędzej czy póz
niej potrafi docenić wartość poprawek promo­
Stąd też promotor swą życzliwością, przykładem, umiejętnością prze
tora i zaleconych uzupełnień. Potrafi także dostrzec - oprócz poznawczej
kazywania wiedzy o swoim warsztacie naukowym, o zasadach sporzÄ…dzania
- także etyczną i estetyczną wartość nauki
bibliografii i prowadzenia notatek, informacjami o różnych nowościach i-ciekawostkach związanych z tematyką seminariów - oddziałuje wychowaw
czo na studenta. Autorytet formalny schodzi na plan dalszy, studenci widzÄ…
wówczas przede wszystkim autorytet merytoryczny i moralny - poznają
1.4. Kontrola wyników kształcenia
osobowość swojego promotora. Omawianie z dyplomantami nowych kie­
runków badawczych, sugerowanie trafnych z
ródeÅ‚ danych, praca nad ter­
minologią i metodologią, wskazywanie kontaktów - wszystko to przybliża
Podczas zajęć seminaryjnych promotor kontroluje wyniki pracy ze
promotora do studentów. Stawianie dyplomantów przed nie rozwiązanymi s
studentem. Kontrola jest tutaj sprzężeniem zwrotnym w procesie ksztaÅ‚ce­
dotychczas zagadnieniami powoduje, że szybko dojrzewają emocjonalnie, i
nia, obejmuje bowiem:
uczą się samodzielnie pokonywać trudności; przekroczenie bowiem przez
- nabyte wiadomości i umiejętności tworzenia z nich systemu wiedzy,
studenta granic dotychczasowego stanu jego wiedzy jest wielkim przeży­
- umiejÄ™tnoÅ›ci stosowania wiedzy w dziaÅ‚alnoÅ›ci poznawczej i prakty­
ciem emocjonalnym dla niego i wiąże się go emocjonalnie z własnym
cznej,
wkładem badawczym. Szansa dostrzeżenia nowych faktów lub zależności
- zdolności poznawcze, umiejętności samodzielnej pracy umysłowej,
ma dla dyplomanta duże znaczenie, daje poczucie własnej wartości, a
samokontrolę i samoocenę, szczególnie w zakresie umiejętności uczenia
jednocześnie osładza trud samodzielnej pracy badawczej.
się i określania własnych braków i błędów.
Na kolejnych zajęciach - w połowie każdego semestru - studenci
Student powinien być aktywny na każdym seminarium /referować
pisemnie opracowują i następnie wygłaszają gotowy fragment pracy, aby
zagadnienia, odpowiadać na pytania kolegów i promotora, stawiać pytania
móc się zorientować w swych brakach metodologicznych, stylistycznych i
kolegom i promotorowi/, z pożytkiem dla wszystkich uczestników.
redakcyjnych. Ma to pomóc studentowi w pisaniu całej pracy, a także
Widząc u promotora fascynację badaniami, student głęboko przeżywa
uniknąć wielokrotnych poprawek po uwagach promotora.
swe pierwsze próby samodzielnych poszukiwań, poznaje smak różnych
W wyniku kontroli i oddziaÅ‚ywaÅ„ wychowawczych ze strony promo­
znaczeń pojęć i doznaje satysfakcji z samego uchylania kurtyny na wiedzę
tora student aktywniej pracuje nad sobą, wdraża sie do samokształcenia,
o rzeczywistości. Na dyplomanta czyhają różne niebezpieczeństwa, na
ksztaÅ‚tuje i rozwija zainteresowania oraz zmienia swój stosunek do otocze­
przykład zmanierowanie lub szybkie zniechęcenie się, gdy pojawią się
nia; kształci także swą wolę i cechy charakteru. Systematyczna kontrola
trudności po zbyt łatwych sukcesach; jest to jednak zjawisko normalne przy
zwiÄ™ksza wyniki uczenia siÄ™ studenta. Dlatego promotor egzekwuje obe­
aktywnym nabywaniu wiedzy i mniej szkodliwe od biernego uczenia siÄ™
cności studenta na seminariach, a także notuje udostępnione materiały,
tego, czego wymaga promotor. Praca dyplomowa ma przecież wykazać nie
oceny referatów i postępów podczas zajęć. Kontrola jest stosowana we
tylko wiedzÄ™ absolwenta, ale i jego samodzielność, charakter; jest sukce­
wszystkich fazach seminarium poprzez:
sem intelektualnym i moralnym.
- sprawdzanie stanu wyjściowego wiedzy studenta, podejmującego
Należy tutaj zwrócić uwagę, że podczas seminariów dyplomowych ze
temat pracy dyplomowej, świadomości celów seminarium dyplomowego
spostrzeżeń i nowych pomysłów studenta korzystają nie tylko pozostali
oraz ilości pracy do wykonania,
uczestnicy seminarium, ale i sam promotor. DajÄ…c wyraz swego uznania dla
- sprawdzenie prawidłowego rozumienia pojęć, metod badawczych
oryginalnoÅ›ci pracy studenta w pozytywnym sÅ‚owa tego znaczeniu, promo­
oraz znajomości struktury procesu badawczego,
tor mobilizuje do twórczego dziaÅ‚ania seminarzystów pozostaÅ‚ych. Jedno­
cześnie dyplomant zyskuje na poczuciu własnej wartości i jest to chyba dla - sprawdzenie świadomości celu poznawczego i kształcącego pracy
niego najwiÄ™ksza nagroda za poniesione trudy. dyplomowej, umiejÄ™tność porzÄ…dkowania i syntetyzowania wiedzy, Å‚Ä…cze­
nia jej w logiczne struktury,
PowiÄ…zanie pracy dyplomowej z badaniami uczelni zwiÄ™ksza zadowo­
- sprawdzanie własnych koncepcji studenta i jego wkładu w pracę
lenie studenta z wykonywanej pracy, a propozycja napisania wspólnie z
dyplomowÄ…,
promotorem artykułu bądz
referatu potwierdza szczególną wartość jego
- sprawdzenie umiejętności stosowania wiedzy oraz jej wyrażania (w
pracy i osoby. Ciągła współpraca studenta z promotorem, aż po czytanie
mowie i piśmie).
ostatniej wersji pracy, życzliwe uwagi stylistyczne, gramatyczne, merytory­
czne i redakcyjne - nadają pracy dyplomowej odpowiedni kształt. Dyplo- Kontrola prowadzona jest na każdych kolejnych zajęciach seminaryj-
nych i mogą być tutaj stosowane następujące metody:
- kontrola ustna: rozmowa, dyskusja w grupie seminaryjnej, podsumo­
wanie dyskusji przez sÅ‚uchacza , podsumowanie przez promotora, refero­
wanie przez dyplomantów ich postępów metodologicznych lub
merytorycznych wygłaszanie referatów, recenzowanie książek i publikacji,
omawianie z
ródeÅ‚ danych i wyników badaÅ„, odpowiedzi na pytania promo­
tora,
2.1 Struktura procesu badawczego
- kontrola pisemna napisanego przez studenta konspektu hipotezy
roboczej , wykazu literatury, referatu, czytanie części pracy i całej pracy
1
/pod koniec seminarium/. Proces badawczy jest procesem podejmowania decyzji przez studenta
w zakresie:
ZaletÄ… kontroli ustnych jest bezpoÅ›redni kontakt studenta z promoto­
- decyzji metodologicznych,
rem /grupa seminaryjna liczy od 6 do 12 studentów/, możliwość bieżącego
- decyzji poznawczych: formułowania pytań badawczych i wyboru /na
korygowania bÅ‚Ä™dów, ćwiczenia studenta w rzeczowym i konkretnym my­
podstawie danych/ odpowiedzi.
śleniu i mówieniu. Student uczy się szanować swój czas i czas kolegów, a
Ogólny schemat blokowy procesu badawczego podajemy na rysunku
także czynnie powtarzać i utrwalać wiadomości. Ponieważ jednak kontrole
2 za w. OkrasÄ… [30, s. 6].
ustne sÄ… czasochÅ‚onne dla promotora i obciążajÄ…ce system nerwowy stu­
denta, wiÄ™c pytania stawiane przez promotora muszÄ… być jasne i szczegó­ Zadania badawcze, wykonywane przez studenta na poszczególnych
łowe - uwzględniające stopień trudności, jaki student ma do pokonania. etapach, wymieniono w tabeli 2.
Promotor uważnie wysłuchuje całej wypowiedzi, nie przerywa i nie Badania naukowe /także te, które prowadzi student przygotowujący
odpowiada za studenta, a błędy korygują - po skończeniu wypowiedzi - inni prace dyplomową / wymagają nie tylko umiejętności ale i wyobraz
ni; sÄ… nie
uczestnicy seminarium lub sam promotor. Prowadząc prace badawcze z tylko rzemiosłem, ale i twórczym działaniem poprzez samodzielne:
wykorzystaniem aparatury, promotor sprawdza umiejÄ™tnoÅ›ci studenta, wy­ - dostrzeżenie zwiÄ…zków i zależnoÅ›ci dotychczas nie znanych,
korzystując oceny laboratoriów lub oceniając osobiście. - dostrzeżenie sprzeczności tam, gdzie dotychczas ich nie widziano,
Promotor zwraca także uwagÄ™ /przy kontrolach pisemnych/ na popra­ zebranie i zsyntetyzowanie informacji w nowÄ… caÅ‚ość,
wność wykonanych schematów i rysunków, ich opisywanie, poprawność - sformułowanie myśli na piśmie.
jÄ™zyka i stylu, stosowanie przypisów i odsyÅ‚aczy; poprawia bÅ‚Ä™dy stylistycz­
ne, gramatyczne i ortograficzne. Szczególnie wartościowe jest uczenie
studenta umiejętności syntetycznego wyrażania treści - poprzez tabele,
zestawienia, rysunki i wykresy. Graficzne sposoby wyrażania treści uczą
uogólnieÅ„, umiejÄ™tnoÅ›ci obserwacji, ksztaÅ‚cÄ… nawyk syntetycznego wypo­
wiadania siÄ™.
Podczas seminarium promotor obserwuje zachowania się studentów.
Metoda ta wystÄ™puje jednoczeÅ›nie we wszystkich innych metodach kontro­
li, stanowi stały element oceny procesu kształcenia. Pozwala ustalić, czy
student samodzielnie przygotowuje pracę dyplomową, a wątpliwości co do
tego promotor zgłasza na bieżąco, podczas seminariów; i może dać temu
wyraz w ocenie końcowej pracy oraz podczas egzaminu dyplomowego.
Ze wzglÄ™dów organizacyjnych przydatna jest promotorowi "Karta ewi­
dencji pracy dyplomanta". Na koniec każdego seminarium student przed­
kłada indeks i kartę zaliczeń w celu wpisania oceny za jego udział w
1
seminarium.
A. Czermiński, M. Czapiewski "Organizacja procesów decyzyjnych",
Gdańsk 1995.
Tabela 2
Zadania badawcze według etapów badania
Etap
Zadania badawcze
badania
1.
Formułowania celu pracy badawczej - postawienie problemu
ogólnego:
- problem a przedmiot badań,
- określenie grupy problemów badawczych /ramy tematu/,
- charakter badan: metodologiczne /opracowanie lub weryfikacja/
czy analityczne, podstawowe czy stosowane
- zakres badań: przestrzenny, czasowy, techniczny,merytoryczny,
teren badań,
- przyczyna podjęcia badań /inspiracja/,
- wielkość próby /pomiarów, próbek, przykładów/,
- wyznaczenie momentów badań,
- wyznaczenie warunków prowadzenia badań,
- podział pracy dyplomowej na elementy /wstępny spis treści/,
- sposób gromadzenia materiałów z badań
2. Ustalenie hipotezy ogólnej i koncepcji docelowej
3. Formułowanie problemów szczegółowych i hipotez roboczych
4. Wyłonienie zmiennych:
- rodzaje zmiennych,
- definiowanie zmiennych
Dobór wskaz
ników
5.
6. Wybór metody badawczej:
- grupy metod badawczych,
- doświadczenie,
- eksperyment,
- metoda konstrukcyjna,
- metoda statystyczna
7. Opracowanie procedury badawczej:
- teren badań /wielkość i stryktura próby, adekwatność,
pomoc w badaniach/,
- wielkość badanej próby,
- warunki prowadzenia pomiarów,
- własne narzędzia badawcze
Rys. 2. Schemat blokowy procesu badawczego
8. Gromadzenie materiału badawczego - organizacja badań
9. Analiza i opracowanie wyników:
- ilościowe opracowanie wyników,
- jakościowa analiza wyników,
- porównania uzyskanych wyników,
- wyprowadzenie wniosków
Wynik wiÄ™c zależy od wszystkich elementów skÅ‚adowych procesu ba­
cd. tab. 2
dawczego, poczynając od hipotezy, a kończąc na wnioskach. Podobny
1
schemat badaÅ„ stosowany jest również w innych dyscyplinach, np. w peda­
10. Ocena i prezentacja wyników.
gogice, co ilustruje tabela 3.
- ocena wyników czy osiÄ…gniÄ™to cele badania, praktyczna przy­
datność wyników, weryfikacja hipotez, reprezentatywność wyni­
ków, propozycje dalszych badań,
- redakcja pracy dyplomowej
Tabela 3
opracowania własne
Schemat badań w pedagogice
Jak trafnie napisaÅ‚ H. Seyle, cytujÄ…c W.H. George'a "Badania nauko­
we nie są same w sobie nauką, pozostają ciągle odmianą rzemiosła lub
1
sztukÄ…".
Kolejne kroki
Lp. Opis czynności myślowych
postępowania
1 2 3
1. Postawienie i sformu­ - Na jakie pytanie - szukamy odpowiedzi?
łowanie problemów - Co jest dane, a co niewiadome?
- Czy pytanie można sprowadzić do prostrzej
postaci?
2. Przejęcie hipotez - Jakie są najbardziej prawdopodobne odpowie
roboczych dzi na postawione pytania?
- Do jakich konsekwencji prowadzi ich przyjęcie?
- Jakie węższe, bardziej szczegółowe problemy
z tego wynikajÄ…?
3. Wyłonienie zmiennych - Jakie zmienne niezależne i zależne występują
w przyjętych problemach i hipotezach?
- Jakie inne zmienne należy tu uwzględniać?
- Czy są to zmienne szczegółowe?
4. Zdefiniowanie
- Które zmienne wymagają definicji?
zmiennych
- Jakie definicje zastosować?
- Czy wszystkie terminy użyte przy określaniu
zmiennych są zrozumiałe?
5. Wyłonienie zmiennych - Czy wyodrębnione zmienne są tak określone,
szczegółowych iż występowanie każdej z nich można wyrazić
wielkościami liczbowymi zawartymi na jednej
skali?
6. Dobór wskaz
ników do - Czy każda zmienna jest tak sformułowana,
każdej zmiennej iż jej występowanie można stwierdzać poprzez
obserwacjÄ™?
- Jakiego rodzaju obserwację należy poczynić,
aby stwierdzić występowanie zmiennych?
Przebieg badania, które w pracach dyplomowych
7. Wybór metody badań - Za pomocą jakiej metody badawczej można
najczęściej jest indukcyjne, schematycznie przedstawiono na rysunku 3.
najlepiej konstatować występowanie
i mierzyć nasilenie każdej zmiennej oddziel­
nie?
Rys. 3. Procedura badania indukcyjnego
8. Opracowanie techniki - Jaką konkretną techniką badawczą można
y
ródła : Opracowanie własne
badawczej najlepiej rejestrować wystÄ™powanie wyÅ‚onio­
nych wskaz
ników?
- W jakich sytuacjach można by występowanie
tych wskaz
ników obserwować i porównywać?
1
H. Seyle: Od marzenia do odkrycia naukowego. PZWL, Warszawa
1987, s. 284.
zycje do przejrzenia. Korzysta także z "Przewodnika Bibliog­
cd. tabela 3
raficznego", "Bibliografii Zawartości Czasopism", katalogów rzeczowych,
Schemat badań w pedagogice
informacji bibliograficznych, informacji ekspresowej i wykazów w bibliote­
kach oraz oÅ›rodkach informacji /uczelnianych i zakÅ‚adowych/. Czyta rów­
1 2 3
nież zapowiedzi wydawnicze i przeglądy informacyjne. Każdą książkę czy
9. Opracowanie procedury - Na jakiej liczbie przypadków należy zbierać
badań materiały badawcze?
miesięcznik przegląda wstępnie przez 10 : 15 minut w celu ustalenia:
- W jaki sposób dokonać ich wyboru
- danych bibliograficznych i wydawniczych,
/ ustalenie próby / ?
- Jakie grupy badawcze wjionić i jak je
- spisu treści,
zróżnicować
- przystępności języka autora,
- W jakich odstÄ™pach czasu i warunkach przep­
rowadzić pomiary ?
- oceny przydatności treści do pisanej pracy /kartkowanie książki/,
- przejrzenia przypisów /u dołu każdej strony/ oraz bibliografii na
końcu książki /artykułu/.
Student korzysta ze wskazówek promotora co do miejsc zbierania
danych w zakładach pracy /notuje adresy, numery telefonów, nazwiska
y
ródÅ‚a: H. MuszyÅ„ski: WstÄ™p do metodologii pedagogiki, PWN, War­
specjalistów, rekomendacje od promotora/, otrzymuje także pisemne skie­
szawa 1971, s. 245-251
rowania, podpisane przez promotora i dziekana /zał. 21. Student powinien
zbierać dane z
ródłowe w przedsiębiorstwach i instytucjach dopiero po
przygotowaniu się z terminologii i piśmiennictwa, stanu badań i rozwiązań
2.2 Rozpoznanie piśmiennictwa i z
ródeł
oraz po przestudiowaniu przepisów. Przygotowując się, do tego powinien
korzystać z zawartości własnej biblioteki uczelni lub innych uczelni.
Student zapoznaje siÄ™ najpierw z opracowaniami syntetycznymi, pra­
cami naukowo - badawczymi i piÅ›miennictwem wskazanym przez promo­
2.3 y
ródła informacji
tora. Przygotowując na przykład pracę dotyczącą organizacji pracy
zapoznaje siÄ™ z pracami wymienionymi w literaturze, jak również w perio­
dykach i publikatorach. Promotor wskazuje oczywiście tylko kilka pozycji
Informacje na temat będący przedmiotem badań studenta, znajduje
i oÅ›rodki, w których dyplomant powinien samodzielnie poszukiwać opra­
on, studiujÄ…c:
cowaÅ„. Zapoznaje siÄ™ także ze wskazanÄ… przez promotora literaturÄ… doty­
1
- recenzje książek i przeglÄ…dy piÅ›miennictwa, książki fachowe, sÅ‚ow­
czącą specjalistycznej terminologii, występującej w pracy dyplomowej. W
niki i encyklopedie /ogólne i specjalistyczne/,
tym celu student powinien założyć sobie wykaz pojęć, do których będzie
- czasopisma fachowe /krajowe i zagraniczne/,
poszukiwaÅ‚ w piÅ›miennictwie definicji, interpretacji i porównaÅ„. Wychwy­
- zbiory referatów z sympozjów ,
cenie przez studenta różnic w definicjach różnych autorów oraz zajęcie
- literaturÄ™ firmowÄ… /krajowÄ… i zagranicznÄ…/ oraz katalogii, cenniki,
wÅ‚asnego stanowiska jest jego istotnym wkÅ‚adem w wykonanie pracy dy­
prospekty,
plomowej.
- poradniki fachowe,
Student na podstawie kilku pozycji książkowych samodzielnie poszu­
- patenty i wnioski racjonalizatorskie,
kuje dalszego piśmiennictwa. Przegląda także kilka roczników czasopism
- normy /krajowe i zagraniczne/,
wskazanych przez promotora i wybranych samodzielnie.
- prace naukowo-badawcze,
Student zapoznaje się z bibliografią, zamieszczoną zwykle na końcu
- normatywy i przepisy
podręczników i artykułów, wypisując do własnej bibliografii roboczej po-
1
1 Potrzeby użytkowników informacji naukowej omawia J. Thierry, w:
System publikacji naukowych w Polsce oraz rodzaje publikacji nauko­
Technologia i organizacja informacji naukowej. WSIP, Warszawa 1980, s. 79
wych omawia L. Marszałek, w: Edytorstwo publikacji naukowych. PWN,
inast. Zob. także A. Pomykalski: System informacji w badaniach naukowych.
Warszawa 1986.
PWE, Warszawa 1980, s. 115.
- sprawozdania, kronika,
- biuletyny,
- bibliografia, korespondencja, wykaz nowości.
- dokumentacjÄ™: konstrukcyjnÄ…, technicznÄ… i techniczno-ruchowÄ…,
We wszystkich tych składowych treści czasopisma student może
- instrukcje; montażu, obsługi i konserwacji,
znalez
ć pożyteczne informacje:
- sprawozdania z konferencji naukowych, technicznych i ekonomicz­
- na badany temat
nych oraz z podróży służbowych.
- o innych z
ródłach.
Informacje o piśmiennictwie, dotyczącym tematu pracy dyplomowej,
Interesujące informacje zawiera także nota bibliograficzna /ujmowana
student poszukuje samodzielnie w:
w spisie treści i zamieszczana na końcu książki/, w której autor np. podaje,
- katalogach bibliotek i czytelni,
że "Teksty składające się na niniejszą książkę były uprzednio publikowane
- kartach dokumentacyjnych /notatkach dok./,
w następujących czasopismach i książkach /.../'. Korzystając ze z
ródeł
- odsyłaczach, przepisach i bibliografii /literaturze/, w publikacjach,
informacji, student musi ocenić ich wiarygodność, sprzeczność, wychwycić
- biuletynach,
sprzeczności lub braki, a także ocenić przydatność we własnych badaniach.
- wykazach nabytków,
Powinien również zwracać uwagę na funkcje propagandowe niektórych
- tematycznych zestawieniach bibliograficznych,
publikacji, jak:
- tematycznych zestawieniach dokumentacyjnych,
- interpretacjÄ™,
- opracowaniach monograficznych,
- integracjÄ™ lub dezintegracjÄ™,
- komunikatach informacyjnych,
- inspiracjÄ™,
- przeglądach nowości bibliograficznych,
- nadawanie prestiżu i wartości,
- tłumaczeniach,
- utrwalanie bÄ…dz
modyfikację norm społecznych.
- streszczeniach,
Przy wykorzystaniu dokumentacji student powinien:
- opracowaniach analityczno-syntetycznych /z wielu z
ródeł/,
- posiadać umiejętność czytania dokumentów z
ródłowych i wtórnych,
- bibliografiach tematycznych,
- znać symbole stosowane w dokumentacji.
- pracach dyplomowych poprzednich roczników studentów.
Umiejętności te są niezbędne również w pracy zawodowej, gdyż na
Informacje zawarte w literaturze i z
ródłach są w różnym stopniu
podstawie dokumentacji uczy się nowych obowiązków po zatrudnieniu lub
opóz
nione, np.:
awansie.
- odsyłacze i katalogii /o kilka lat/,
- książki, poradniki, prace naukowo-badawcze /o co najmniej jeden
rok/,
2.4. Sporządzanie bibliografii wstępnej
- katalogi i prospekty,
- dane statystyczne,
- artykuły w czasopismach /do pół roku/,
Student sporzÄ…dza bibliografiÄ™ już od pierwszych konsultacji z promo­
- biuletyny, materiały z sympozjów,
torem - przy ustalaniu zakresu pracy oraz wstępnego spisu treści notując
- dokumentacja techniczna,
piśmiennictwo wskazane przez promotora. Bibliografię sporządza student
- prospekty z targów i wystaw,
w celu jej wykorzystania podczas studiowania piśmiennictwa; ponadto
- patenty i wnioski racjonalizatorskie,
fiszki pozwalają promotorowi sprawdzić postępy dyplomanta. Z fiszek
- dokumenty w przedsiębiorstwach,
dyplomant zestawia wykaz literatury: cytowanej lub tyko wykorzystanej
- kontakty osobiste.
przy pisaniu pracy. Fiszki opisuje się według zasad opisów bibliog-
Czasopisma fachowe i naukowe mają najczęściej następujący układ
raficznych. Ponadto w górnej lewej części fiszki wpisuje siÄ™ numer bibliote­
treści:
czny i nazwÄ™ instytucji. Na poliniowanym poziomo polu fiszki pozostawi siÄ™
- studia , rozprawy i artykuły,
jedną linijkę wolną /na wpisywanie bieżących numerów porządkowych/, na
- przeglÄ…dy,
pozostałych wpisuje się opis bibliograficzny.
- recenzje,
Na odwrocie fiszki wpisuje się uwagi podczas przeglądania książki
- materiały i notatki,
Szczegółowy spis treści pozwala dyplomantowi uświadomić sobie
/numery interesujących stron, rozdziałów, tematy interesujące lub
pożądaną treść pracy i wykorzystać przeglądaną literaturę do różnych
przydatne do innych opracowań itp./. Student zamierzający w przyszłości
punktów pracy.
studiować dalej interesujące go treści, sporządza bibliografię na kartach
lub wprowadza do pamięci komputera osobistego. Spis treści pozwala także właściwie grupować notatki, gdyż nazwy
punktów mówią o czym dyplomant ma pisać.
Szczegółowy spis treÅ›ci dla celów operatywnych można wstÄ™pnie wpi­
2.5. SporzÄ…dzanie notatek z badaÅ„ sać na odrÄ™bnych kartkach /fiszkach/, z dokÅ‚adnoÅ›ciÄ… co najmniej do trze­
ciego miejsca /numer rozdziału, numer paragrafu, numer i nazwa punktu/;
karty rozłożone na stole można wzrokowo kojarzyć i przestawiać treść.
Student notuje wszystkie uzyskane informacje: im mniej stara się Sporządzając notatki, student powinien się kierować zasadami:
zapamiętać /tylko zanotuje/, tym mniej zapomni. Nawyk notowania będzie - ani dnia bez napisania linijki,
mu przydatny także podczas pracy zawodowej. - każda notatka na swoim miejscu.
Notatki sporzÄ…dza student na arkuszach A4, piszÄ…c jednostronnie, z Notatki z jednego z
ródła /książki, instrukcji/ mogą być wykorzystane
marginesem przy każdym brzegu kartki /po około 2 cm/. U góry, z lewej do różnych rozdziałów pracy, gdyż student, pisząc pracę, nie referuje
strony, wpisuje numer kolejny pozycji bibliograficznej /wpisany także w każdej przeczytanej książki /to robi na seminariach/, lecz wykorzystuje
pierwszej linijce na fiszce/, z prawej - numer rozdziału i paragonu pracy notatki i cytaty do redakcji tekstu. Notatki z różnych z
ródeł na jeden temat
dyplomowej, do którego te notatki będą wykorzystywane, oraz numer należy gromadzić w jednym miejscu pracy, aby uniknąć powtórzeń. Dane
kolejny strony /jeżeli notatki sÄ… wielostronicowe/. W tekÅ›cie notatek wpi­ z jednego z
ródła mogą być także wykorzystywane w różnych częściach
suje także cytaty wraz z odsyłaczami dla z
ródła. Przy lekturze literatury i pracy; wówczas na notatce student umieszcza oznaczenia kilku punktów
z
ródeÅ‚ należy wykazać: swojej pracy. WiÄ™kszość notatek z publikacji podstawowych /podrÄ™czni­
ków, norm/ jest wykorzystana do wypracowania metodologii badaÅ„ /książ­
- analizę definicji poszczególnych pojęć zawartych w treści /znaczenia
ki, rozprawy naukowe, referaty, artykuły/ są wykorzystywane do rozdziałów
pojęć/,
merytorycznych, Å‚Ä…cznie z wynikami wÅ‚asnych badaÅ„ i analizÄ… dokumen­
- analizÄ™ sÄ…dów wyrażonych przez autora: ich zrozumiaÅ‚ość i prawid­
tów.
łowość,
- opracowanie dyspozycji zakresu merytorycznego publikacji,
Przy sporzÄ…dzaniu czytelnych notatek student wykorzystuje swoje do­
- wyodrębnienie treści interesującej dyplomanta. świadczenia z wcześniej wykonywanych, podczas studiów, prac pisemnych,
Student powinien sporządzać notatki wyczerpująco, aby /w zasadzie/ takich jak:
drugi raz nie wracać do danej książki czy artykułu. Na marginesach kartki
- prace kontrolne,
student notuje uwagi, do wÅ‚asnego użytku. DrugÄ… stronÄ™ kartki wykorzy­
- kolokwia,
stuje student do zapisywania własnych skojarzeń i refleksji. Na tych samych
- sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych,
zasadach sporządza dyplomant notatki z prowadzonych pomiarów i badań,
- referaty,
wykonujÄ…c tabele, wykresy i szkice.
- sprawozdania z praktyk wykorzystywane do pracy dyplomowej,
Notatki kontroluje promotor, śledząc postępy wzbieraniu materiałów;
- prace przejściowe.
z notatek tych student sporządza rękopis pracy dyplomowej. Student na
Notatki powinny być właściwie sporządzane od samego początku zajęć
bieżąco segreguje notatki według szczegółowego spisu treści; na każdej
seminaryjnych oraz w trakcie pracy samodzielnej.
kartce wpisuje w prawym górnym rogu numer rozdziaÅ‚u, paragrafu i pun­
Student przechowuje notatki pogrupowane według poszczególnych
któw /np. 2.3.1 - drugi rozdział pracy, paragraf trzeci, punkt pierwszy/. W
punktów pracy. Fiszki bibliografii po napisaniu pracy powinny być ułożone
lewym rogu wpisuje chronologicznie numer pozycji w podrÄ™cznej, na bie­
w kolejności alfabetycznej /według grup: Literatura, Normy, Przepisy,
żąco uzupeÅ‚nianej bibliografii. Notatka kilkustronicowa powinna być trwa­
y
ródła/ i nadaje wspólną numerację, a następnie w pracy uaktualnia
le spięta zszywaczem. Pisanie notatki należy rozpocząć od wpisania
numerację w odsyłaczach /w tekście/. Omówiono to w dalszej części pracy
numeru punktu w swej pracy, własnego numeru bibliograficznego i po
/p. 3.2./. Notatki student powinien zachować również po egzaminie dyplo­
sporzÄ…dzeniu fiszki bibliograficznej.
mowym - mogÄ… być przydatne w pracy zawodowej. Z doÅ›wiadczeÅ„ prowa­
Przy lekturze student stale ma przed sobą szczegółowy spis treści . dzenia seminariów wynika, że najlepiej do każdego rozdziału pracy należy
założyć teczki i wszystkie uzyskane zbiory danych - grupować w tych
zbiór, który seminarzysta przed przystÄ…pieniem do pisania pracy po­
teczkach.*
winien zweryfikować. Pisząc pracę wybiera z tych "otyłych teczek" tylko
ten materiał, który pozwala mu na obudowanie szkieletu pracy.
2.6. Przydatność rozmów indywidualnych i ankietyzacja
Innym z
ródłem zbioru informacji o jednostkach gospodarczych są
rozmowy z pracownikami. Ten bezpośredni kontakt pozwala na uzyskanie
wielu konkretnych danych. Student, będąc na praktyce dyplomowej, ma
wiele możliwości w tym zakresie.
Pracownicy pełniący funkcje kierownicze posiadają duże zasób wiedzy
praktycznej, z której piszÄ…cy pracÄ™ może skorzystać. Dyskusje z persone­
lem kierowniczym spółki, przedsiÄ™biorstwa czy instytucji mogÄ… naprowa­
dzić studenta na właściwe rozwiązanie cząstkowego problemu
badawczego.
Przydatną formą zbioru materiałów z
ródłowych jest ankieta, będąca
specyficznym rodzajem badania, które jakkolwiek z natury swej nie jest
typowym badaniem statystycznym, stosowana jest często do obserwacji
statystycznej. AnkietÄ™ student przeprowadza w celu zbadania jakiegoÅ›
określonego, specyficznego zagadnienia, którego nie może zbadać drogą
sprawozdawczości bieżącej, w odróżnieniu od spisu czy rejestracji, które
dostarczają możliwie pełnych informacji o badanym zjawisku.
W ankiecie zawsze chodzi o naÅ›wietlenie Å›ciÅ›le okreÅ›lonego zagadnie­
nia. Pytania przygotowane do ankiety nie zawsze majÄ… charakter statysty­
czny; badania uzupełnia się często pytaniami o charakterze
jakoÅ›ciowo-opisowym, np. pytania o opiniÄ™ czy zdaniu dotyczÄ…cym przy­
czyn zaobserwowanych faktów.
Ankieta wraz z zawartymi w niej pytaniami, które wymagajÄ… najczÄ™­
Å›ciej krótkiej odpowiedzi - tak lub nie - kierowana jest do osób zatrudnio­
nych w instytucji, urzędzie lub przedsiębiorstwie itp., od których chce się
otrzymać informacje, bÄ™dÄ…ce przedmiotem zainteresowania studenta. An­
kiety powinny znalez
ć zastosowanie w analizie problemów społecznych,
np. takich jak: warunki mieszkaniowe, warunki pracy, struktury organiza­
cyjne, warunki płacowe itp.
Podczas analizy materiałów uzyskanych drogÄ… ankiety należy zacho­
wać szczególną ostrożność. Wyciąganie zbyt pochopnych wniosków i uo-
gólnienień jest niebezpieczne, gdyż zebrane za pomocą ankiety materiały
nie sÄ… w peÅ‚ni reprezentatywne; sÄ… najczęściej subiektywne i odzwiercied­
lają opinie indywidualne, a nie najszerszego kręgu pracowników.
Tak zebrany materiał z
ródłowy powinien stanowić podstawowy
*które "puchną" z ilością zebranych materiałów.
NOTATKI
3.1 Układ treści pracy
Treść pracy dyplomowej powinna być uporządkowana tak, aby kolejne
rozdziaÅ‚y i paragrafy wynikaÅ‚y z siebie. WÅ‚aÅ›ciwy podziaÅ‚ treÅ›ci oraz odpo­
wiednie nazwy rozdziałów, paragrafów, punktów i podpunktów sÄ… wyra­
zem dyscypliny myślenia studenta. Nazwy poszczególnych rozdziałów
powinny być węższe niż tytuł pracy, a paragrafów - węższe niż nazwy
rozdziałów. Tekst powinien być zredagowany z oryginalnej treści, a nie z
wypisów z literatury i z
ródeÅ‚ /bez zbytniej cytatologii/. Poszczególne roz­
dziaÅ‚y powinny mieć odpowiednie proporcje objÄ™toÅ›ciowe, a w celu unik­
nięcia nawrotów do tego samego zagadnienia i powtórzeń dyplomant
stosuje odsyłacze do poszczególnych części pracy, np.:
- /zob. p. 4.3. pracy/,
- c o już omówiono w p. 2.5 pracy.
Pod wzglÄ™dem merytorycznym praca powinna skÅ‚adać siÄ™ z nastÄ™pu­
jących części:
- wstępu, /cel, metoda i zakres pracy/
- części teoretycznej /rozdziału szczegółowego/,
- części szczegółowej /rozdziałów szczegółowych/,
- analizy i syntezy
- wniosków,
- bibliografii,
- aneksów.
Pierwszą część merytoryczną pracy stanowi WST
P, w którym autor
omawia:
- cel pracy,
- przedmiot badań,
- zakres badań,
- metodę badań,
- układ konstrukcji pracy,
- wkład własny.
Niekiedy zamiast wstępu opracowuje sie WPROWADZENIE. Doty-
- wyniki weryfikacji hipotezy badawczej,
czy to prac przeglądowych /przeglądu piśmiennictwa, stanu badań,
- ocenia metodologię badań,
terminologii, metod/ i wówczas autor określa:
- daje własne propozycje: model proponowany /cel, warunki, środki,
- zasadniczy cel pracy,
kryteria, skuteczności/, rozwiązanie modelu /kto i jakie decyzje ma podjąć,
- punkt widzenia autora przyjęty przy grupowaniu materiału,
aby zrealizować cel/, weryfikację modelu,
- znaczenie tematu, uzasadnienie wyboru,
- sposób wdrażania wyników, hamulce realizacji modelu,
- wskazanie wkładu własnego dyplomanta,
- propozycje dalszych badań,
- okoliczności opracowania,
W pracach przeglÄ…dowych /monograficznych/ zamiast wniosku zamie­
- przeznaczenie sposób wykorzystania.
szcza siÄ™ PODSUMOWANIE.
WPROWADZENIE bywa także pisane do prac przeznaczonych do
Wszystkie wymienione części pracy sÄ… opracowane na podstawie ba­
studiowania danej dyscypliny.
dań, podczas których student korzysta z:
Wstęp autor pisze po opracowaniu pozostałych części pracy. Pisze się
- literatury,
go bez podziału treści na punkty. Drugą część pracy dyplomowej stanowi
- przepisów,
CZ
ŚĆ TEORETYCZNA, w której student omawia sam proces tworze­
- norm,
nia pracy, a przede wszystkim:
- materiałów z
ródÅ‚owych /pierwotnych i wtórnych - już opracowa­
- stosowanÄ… terminologiÄ™,
nych/,
- literaturÄ™,
- aparatury pomiarowej.
- stan badań,
Te z
ródła autor wymienia, opracowane bibliograficznie, w wykazie.
- założenia przyjęte przy podejmowaniu badań,
Niekiedy w pracy zamieszczane jest streszczenie. Student pisze wówczas,
- problem główny i problemy szczegółowe,
że "Podano a nie "Praca zawiera ..." Streszczenie jest zazwyczaj jedno-
- formułuje hipotezę badawczą,
stronicowe i bywa dołączone do wstępu. Czytelnicy prac dyplomowych
- metody badawcze,
mogą wówczas, po przeczytaniu WST
PU I WNIOSKÓW, ocenić, czy
- teren badań,
istnieje potrzeba czytania całej pracy.
- procedurę badań,
Prace obszerne pod wzglÄ™dem merytorycznym mogÄ… mieć zamieszczo­
- organizacjÄ™ procesu badawczego,
ny SKOROWIDZ /uwzględniony także w spisie treści/. Skorowidz zawiera
- trudności w prowadzeniu badań,
wykaz haseł /w układzie alfabetycznym/ z numerami stron w pracy; przy
- tło badań /opis nadsystemu/,
numerach stron nie daje się żadnego interpunkcyjnego znaku /dwukropka,
- z
ródła danych /ich przydatność i wiarygodność/.
myślnika, przecinka, kropki lub cudzysłowu/. Skorowidze budowane są
Część teoretyczna jest wyodrębniona jako oddzielny rozdział i stanowi
hierarchicznie - od słów ogólnych do szczegółowych grup i podgrup /po­
pierwszy numerowany rozdziaÅ‚ pracy. RozdziaÅ‚ ten ma charakter dydakty­
dziaÅ‚ do trzeciego miejsca/. SÄ… one cenne zwÅ‚aszcza w pracach dyplomo­
czny i metodologiczny; określa kompetencje dyplomanta w dalszej części
wych teoretycznych, zawierajÄ…cych analizÄ™ terminologii, metod,
pracy. Autor przedstawia tutaj merytoryczne tło swych badań, dokonuje
piśmiennictwa.
przeglÄ…du literatury, metod i z
ródeÅ‚ danych. Wskazuje także swojÄ… erudy­
Materiały potrzebne do uzasadnienia treści pracy autor grupuje w
cjÄ™ w danym temacie.
aneksie. Zawiera on:
Dalszą część pracy dyplomowej stanowi CZ
ŚĆ SZCZEGÓA
OWA.
- tabele, wykazy, narzędzia pomiarów, opisy obiektów badań, wzory
Tutaj autor prezentuje materiały z badań, omawia wyniki w kontekście
narzędzi badawczych, kwestionoriusze itp.,
literatury. Część szczegółowa może być opracowana w jednym lub kilku
- wzory dokumentów już stosowanych,
rozdziałach. Na zakończenie części teoretycznej i szczegółowej dyplomant
- zestawienia, wykazy i wydruki,
może zamieÅ›cić krótkie podsumowanie zawierajÄ…ce konstatacje /co stwier­
- własne rysunki dużego formatu lub prace /np. stanowisko badawcze/,
dził/, ale nie wnioski /co zrobić/.
fizycznie nie mieszczÄ…ce siÄ™ w pracy dyplomowej.
WNIOSKI z badań dyplomant formułuje jako oddzielną część pracy
Aneks z załącznikami może tworzyć także odrębny tom. Załączniki
i ujmuje je odrębnie, nie numerując, podobnie jak wstęp. We wnioskach
zawarte w aneksie służą do uzasadnienia treści i wniosków pracy.
określa:
- czy osiągnięto cel badania,
słowa /w tytułach prac, w wyróżnikach - zamiast podkreślenia - np. w
3.2 Redakcja tekstu
terminologii/.
Ponadto w literaturze student będzie spotykać:
- kursywÄ™ /pismo pochylone/
Tekst pracy dyplomowej jest podzielony na:
- druk tłusty, półtłusty, ściągły, wersaliki,
- odrębne części i rozdziały, rozpoczynające się od nowej strony,
- kapitaliki /duże litery, ale drobne pismo/
- rozdziały na paragrafy, rozpoczynające się na tej samej stronie,
1
- justunek /wstawki zamiast wcionek, np. akapity odstępy/,
- śródtytuły nie numerowane,
- solut /skład zecerski, prosty/ np. w beletrystyce skryptach.
- części wyróżnione podkreśleniem pierwszych trzech słów lub tylko
Praca powinna mieć następujący układ graficzny:
jednego słowa /np. terminologia/; zamiast podkreśleń stosuje się także
- karta ewidencyjna,
druki rozstrzelone /spacjowane/,
- strona tytułowa,
- akapity wcięte na cztery znaki i w celu wyodrębnienia nowego wątku:
- spis treści,
ostatni wyraz po akapicie lub przed akapitem powinien być dÅ‚uższy przy­
- podziękowanie /w miarę potrzeby/,
najmniej o dwie litery od wcięcia ; nie należy dawać akapitu w ostatnim
- wykaz oznaczeń i skrótów,
wierszu na danej stronie. Akapit jest wyraz
niejszy, jeżeli poprzedni wiersz
- wstęp /lub wprowadzenie/
nie jest pełny; na każdej stronie pracy dyplomowej powinien być /gdy nie
ma tabeli lub rysunku/ przynajmniej jeden akapit dla odpoczynku wzroku - rozdziały kolejno numerowane,
czytelnika. - wnioski /lub podsumowanie/,
- przypisy /jeśli nie rozmieszczono ich na poszczególnych stronach
- kwestie - nowe myśli, pisane od nowego wiersza, ale nie stanowiące
pracy lub na końcach rozdziałów/,
nowego wątku, aby wyodrębnić je akapitem,
- skorowidz /w miarÄ™ potrzeb/,
- zdania, oddzielone kropkami, zachowujące ciąg logiczny; służą temu
takie zwroty w nowych zdaniach, jak: Zatem, Stąd, Ponieważ, Jednakże, - wykaz literatury, przypisów, norm, z
ródeł i aparatury,
Następnie, - spis tabel,
- odrębne myśli w jednym zdaniu, wyodrębnione myślnikami /jak w tym - spis rysunków,
opisie/ lub cyframi / przy wyliczaniu z podkreśleniem ścisłej kolejności/. - załączniki.
W tekście należy ograniczać dzielenie słów; znak przenoszenia może
Wprowadzenie, streszczenie, podsumowanie oraz skorowidz umiesz­
być stosowany najwyżej w czterech kolejnych wierszach.
cza siÄ™ w pracach przeglÄ…dowych; w pracach dyplomowych zazwyczaj nie
Tytuły rozdziałów i paragrafów, a niekiedy i śródtytuły, dyplomant stosuje sie tych form wyrażania treści.
wyróżnia graficznie, pisząc je dużymi literami. Rozdziały rozpoczynają się
Karta ewidencyjna pracy zawiera rubryki:
od nowej strony; paragrafy są oddzielone od poprzednich podwójnym
- pieczątkę wydziału,
odstÄ™pem. W paragrafach można wyróżnić - za pomocÄ… numerów podpun­
- imiÄ™ i nazwisko dyplomanta,
któw, podkreślenia pierwszych trzech słów lub rozstrzelenia pierwszego
- datÄ™ wydania tematu pracy i egzaminu,
słowa /o długości co najmniej dwu sylab/ - kolejne wątki pracy. Dalszy
- zakres pracy podpisany przez promotora,
podział treści odbywa się za pomocą akapitów: z wcięciem /wolne 4 znaki/
- podział zadań - przy pracy zespołowej.
lub akapity bez wcięcia /ustęp tekstu zaczynający się od nowego wiersza/.
Karta tytułowa zawiera:
Dyplomant, przygotowujÄ…c do maszynopisania tekst, oznacza odpowie­
- nazwÄ™ uczelni,
dnio akapity i wyróżnia śródtytułów.
- nazwę wydziału,
W pracy dyplomowej stosuje siÄ™ pismo:
- imiÄ™ i nazwisko dyplomanta,
- dużę litery w karcie tytułowej, tytułach części pracy, rozdziałów i
- tytuł pracy,
paragrafów,
- "Praca dyplomowa"
- spacjowanie /większe odstępy między literami/ w celu wyróżnienia
- u dołu po prawej stronie: napisana pod kierunkiem /prof. dr hab ..../
dr..../ w Wyższej Szkole Administracji i Biznesu w roku 199..../....
1
W celu wyróżnienia części tekstu stosuje się też zwiększenie odstępu
- na samym dole: miejscowość i rok napisania. Gdynia 199....
/przy śródtylachl, a w druku - wytłuszczenia pierwszej litery.
Zestawienie oznaczeń i skrótów można też dokleić do ostatniej strony
pracy, tak aby przy jej czytaniu było widoczne.
Numerów stron nie wpisuje się na:
Spis tabel sporządza się następująco:
- kartach tytułowych,
- tytuł strony "SPIS TABEL" z lewej strony,
- na początku rozdziałów /wpisuje sieje od nowej strony/,
numer kolejny tabeli z kropkÄ…,
- załącznikach /każdy załącznik ma swoją oddzielną numerację strony/.
- tytuł tabeli /bez odsyłaczy, podtytułów/,
Strony te jednak wlicza się do numeracji stron całej pracy. Karty z
- linia kropkowana w ostatnim wierszu tytułu,
rysunkami i tabelami wstawia siÄ™ za stronÄ…, na której przywoÅ‚ano rysu­
- numer strony, na której tabelka jest umieszczona.
nek/tabelÄ™/ pierwszy raz; karty te sÄ… na numerowane jako kolejne strony
Numer strony do spisu tabel wpisuje siÄ™ po napisaniu pracy.
/pismo nieraz większego formatu, np. A3/; na większych arkuszach numer
Spis rysunków i spis załączników sporządza się podobnie jak spis
strony wpisuje się ręcznie w miejscu numeracji wszystkich stron.
tabel. Każdy spis powinien mieć podane strony pracy, na których sÄ… zamie­
Przy redagowaniu pracy należy wyeliminować powtórzenia treści /w
szczone te tabele, rysunki lub przywołane załączniki. Załączniki mogą być
tej pracy celowo trzykrotnie przypomniano, aby student bez wstępnego
spięte z pracą w jednym tomie, mogą też stanowić odrębny tom, być
rozpoznania tematu nie zabieraÅ‚ danych w przedsiÄ™biorstwach/ lub wÄ…t­
zÅ‚ożone w teczce, w rulonie /rysunki/ albo stanowić fizyczny wyrób /stano­
ków, dygresje, zbędne opisy i omówienia, błędy gramatyczne i stylistyczne,
wisko laboratoryjne, pomoc dydaktycznÄ…, przyrzÄ…d pomiarowy itp./. Taki
wyrazy obce i neologizmy, zwroty gazetowe. W ostatecznej redakcji należy
wyrób powinien być opisany tabliczką z nazwiskiem dyplomanta oraz
sprawdzić:
powinien mieć podany rok wykonania. Mile widziane jest zamieszczenie
- cytaty i odsyłacze,
w pracy, na oddzielnej stronie, podziękowania dyplomanta dla tych, którzy
- opisy rysunków i tabel,
oprócz promatora życzliwie udzielali wyjaśnień, udostępniali materiały w
- wyjaśnienia użytych pojęć, skrótów i symboli,
przedsiÄ™biorstwach, pomagali w pomiarach /np. pracownicy naukowo-te­
- wskazania z
ródeł i opracowań własnych.
chniczni/. Wzmianka ta może zachęcić do pomocy innym studentom. W
Tekst pracy przekazywany promotorowi do sprawdzenia musi już być
pracy dyplomowej nie dziękuje się promotorowi.
gotowy do przepisania; powinien mieć oznaczenia redakcyjne:
W pracy dyplomowej można stosować skróty, a większości liczbowe
- numery rozdziałów, z dopiskiem u góry "nowa strona",
należy wyrażać cyframi; tylko w luksusowych wydaniach /i w literaturze
- numery paragrafów,
pięknej/ nie stosuje się skrótów /dr, r., itp./, a wielkości liczbowe wyraża się
- oznaczenia akapitów i kwestii oraz podkreślenia, spacje i oznaczenia
słownie.
według symboli korekcyjnych,
Liczby powinny być pogrupowane /oprócz roku/, po trzy od końca, z
- oznaczenia miejsc wolnych, pozostawionych na wklejanie rysunków
małym odstępem. W tekście pracy obliczenia należy podawać gotowe, w
czy zdjęć /wysokość zaznacza siÄ™ pionowÄ… dwustronnÄ… strzaÅ‚kÄ… w centyme­
załącznikach zaś - tok obliczeń. Wyniki obliczeń na EMC należy stabela-
trach/.
ryzować i niektóre tylko wydruki podawać w załącznikach.
Wszystkie spisy /treści, rysunków, tabel, załączników/ są na końcu, z
Po tytuÅ‚ach /tytuÅ‚ach pracy, rozdziaÅ‚u, paragrafu, Å›ródtytuÅ‚ach, tytu­
podaniem właściwych numerów stron napisanej pracy.
łach tabel/ nie daje się kropki, nie dzieli się też wyrazów /podobnie jak w
Praca dyplomowa przekazywana w rękopisie do sprawdzenia powinna
poezji/. Główki rubryk w tabeli zaczyna się dużą literą, lecz również nie
być zredagowana dokładnie, z numeracją stron, załączników, z wykazem
daje się kropki; rubryki drugiego stopnia pisze sie już małą literą. W
literatury, tabel itp. W tekście powinny być zaznaczone wcięcia na akapity
tytułach prac nie stosuje się skrótów i wzorów.
oraz zdania rozpoczynające się od nowego wiersza. Rękopis przekazany
Wzory należy wpisywać na maszynie lub w całości ręcznie, z tym że na
promotorowi do sprawdzenia może mieć skreÅ›lenia, wstawki na odwrot­
prawym marginesie należy je numerować i umieszczać przy nich nawiasy
nych stronach kart /"verte"/, oznaczone nawiasy klamrowe odsyłacze, np.
okrągłe. Numery w tych nawiasach są przywoływane w tekście pracy.
[32, 40, 65, s. 25].
Wzory matematyczne należy wpisywać odpowiednio dużymi, czytelnymi
symbolami /czarnym tuszem lub czarnym dÅ‚ugopisem/, zachowujÄ…c odpo­
wiednie proporcje i poziomy w celu odróżnienia wskaz
ników, wykÅ‚adni­
3.3 Wykorzystanie odsyłaczy
ków. Należy też wyraz
nie różnicować wielkie i małe litery. Jednostki miar
należy stosować według obowiązującego systemu SI.
Odsyłacze w tekście stosuje się, jak w tej pracy, do:
- przypisów,
Å‚adunku, organizatora spedycji, obecnie poprzestaje na roli wykwalifi­
- literatury i z
ródeł,
kowanego specjalisty do spraw nawigacji. Podobnym ograniczeniem na
- załączników,
rzecz personelu lÄ…dowego ulegajÄ… obowiÄ…zki pierwszego oficera, za to
- tabel i rysunków zamieszczonych w pracy,
wzrasta rola starszego mechanika, który obecnie zajmuje pozycjÄ™ równo­
- do innych części pracy.
rzędną z kapitanem i pierwszym oficerem< <}
OdsyÅ‚acze do przypisów wpisuje siÄ™ powyżej sÅ‚owa. NumeracjÄ™ odsy­
Sporadycznie stosowany jest cytat przywoływany już przez innego
Å‚aczy stosuje siÄ™ jednolitÄ… dla tej części pracy, która zakoÅ„czona jest przy­
autora. Należy wówczas w przypisie zaznaczyć:
pisami, np. strona pracy, koniec rozdziału lub cała praca.
- "J. Woz
nicki: ...Za: S. Kowalski:..."
Przypisy mogą być zamieszczone:
Warto zwrócić uwagę, że w tekście i w przypisach u dołu strony
- na danej stronie u dołu /gdy jest ich niewiele i są krótkie/,
wymienia się najpierw inicjał imienia autora, np.:
- na końcach rozdziałów,
- "27/ A. CzermiÅ„ski: Organizacjanatomiast w literaturze, zestawio­
- na końcu pracy /po rozdziałach ale przed wnioskami/.
nej w układzie alfabetycznym, wpisuje się najpierw nazwisko autora np.:
Przypisy u dołu strony oddziela się kreską i pisze ze zmniejszonym
- 10. Nogalski B.: "Organizacja ..."
odstępem między wierszami. Każdy kolejny przypis zaczyna się zawsze od
Przy wymianianiu autorów pracy zbiorowych w tekÅ›cie lub w przypi­
nowego wiersza.
sach nie należy szeregować ich w słupku, ale wpisywać kolejno po sobie.
W przypisach nie powtarza siÄ™ kolejno tej samej pracy lub z
ródła.
Jeśli jest ich więcej niż trzech, wymienia się pierwszego oraz stosuje się
Dyplomant może w przypisach cytować tekst oraz dodawać swój komen­
skrót:
tarz /dyskutować/. Sporadycznie tylko przypis może być obszerniejszy;
- i in.:
1
jednak nie powinien zajmować więcej niż /
strony gotowego tekstu pracy
Cytat niepełny zaznacza sie następująco: "...organizacja pracy..." [27.ss.
dyplomowej; przypis dłuższy należy przenieść na stronę następną, jako ciąg
35 -36]. Cytat może być niepełny na początku, w środku lub na końcu. Przy
dalszy /również u dołu strony/. Nie należy jednak, po przeniesieniu go na
cytatach podaje siÄ™ zawsze z
ródło i stronę, z której go przytoczono. Przy
następną stronę, zaczynać od nowego zdania. Nie umieszcza się jednego
cytowaniu danych z tabel podaje siÄ™ numer tabeli, np.: [27. s. 78. tab. 3].
przypisu na więcej niż dwu stronach.
Stosuje się także odsyłacze:
W przypisach stosuje się następujące skróty:
- do rysunków
-"25/ Zob. szerzej: i wymienia się autora, nazwę dzieła, lub w dalszej
- zob. [27. s. 78. rys. 2],
części pracy, np.:
- do zwrotów
- szer zej to omówiono w p. 3.6,"
- por. [27. s. 34. wzór 8],
-"...; omówiono to już w p.3.6,"
- do całych pozycji z literatury
Odsyłacze do z
ródeł cytatów stosuje się w sposób następujący:
-[25].
- "... organizacji załogi" 6 gdy przypisy są wyodrębnione w układzie
- do kilku pozycji z literatury, wymieniając je według ważności /w
pracy /u dołu strony, na końcu rozdziału lub pracy/.
ocenie dyplomanta/:
-"... organizacji załogi" [8, s. 66], gdy odsyła się do pozycji "8" w spisie
- [25, 27, 4].
literatury. W celu uniknięcia powtórzeń numerów odsyła się w pracy
do rysunków, tabel i załączników pracy dyplomowej:
dyplomowej do spisu literatury, przepisów, norm i z
ródeÅ‚ o wspólnej nu­
- /zał. II.
meracji.
- /rys. 3/.
Odsyłacz wpisuje się zawsze za cudzysłowiem i kropką. Jeżeli cytat jest
-/tab. 17/.
niepełny, to po wielokropku nie stawia się kropki, np. "i kropka..." Niekiedy
Odsyłacze te wpisuje się najczęściej na końcu zdania i kończy kropką.
cytat może stanowić polemikę z poglądem autora, którego nie cytuje
Gdy z
ródła powtarza się kolejno po sobie w przypisach, piszemy:
/zawsze gdy jest oceniany krytycznie/ np.:
- 26/ A. Czermiński: op. cit., s. 70;
"Wprawdzie J. Matysik w [69, s. 115] uważa, że > > Obecnie od kilku
a następnie:
stuleci na czele statku handlowego stoi z wykształcenia nawigator, który
-27/ Tamże, s. 70;
zarazem jest kierownikiem handlowym wyprawy<<, jednakże K. Dendu-
ra: >> Kapitan przestał odgrywać ważną dla armatora rolę akwizytora 1
K. Dendura: Metody budowania organizacji pracy załogi statku. Zeszyty
uniknąć dygresji nie na temat. Z tego względu przypisy są niekiedy
Gdy zaś poglądy przytaczane są streszczeniem, bez cudzysłowiu, to
bardzo obfite, a załączniki mogą objętością dorównywać tekstowi pracy.
oznacza siÄ™:
28/ Por.K. Dendura: PostÄ™p techniczny a kierowanie zaÅ‚ogÄ… statku.In­
formator TNOiK. Nr 6-9. Gdańsk 1974, s. 6-15;
3.4. Opracowanie tabel, tablic, rysunków i załączników
Przy redakcji odsyłaczy i przypisów obowiązują następujące zasady:
- odsyłacz z
ródłowy zwykły, np.: [18]; [18,25, 37]; [37, s. 15]; [41, s. 231;
por. 8, s. 76]; w odsyłaczu takim autor podaje z
ródła, danych lub wskazuje,
W tekście dyplomant grupuje treść w tabele /dotyczące liczb/ lub
który autor omawia dane zagadnienie;
tablice, zawierajÄ…ce opisy /litery, symbole, liczby, tekst, komentarz/.
- przypis z
ródłowy rozszerzony - zawiera, oprócz wskazania z
ródła,
Wszystkie tabele i tablice dla uproszczenia dyplomant nazywa jedno­
jeszcze albo cytat poglądów autora oraz /albo/ ich szersze omówienie. Ma
licie /tabele lub tablice - zależnie od dominującej treści/, wpisując z góry
to miejsce tylko wtedy, gdy cytowane lub omawiane poglÄ…dy sÄ… tylko
nad tytułem z prawej strony numer /np. - "Tab. 64"/.
pośrednio związane ze zrozumieniem seminarzysty w toku wywodów;
W tabelach numeruje się wiersze /Lp./ i kolumny. W tytułach nie
- przypis polemiczny jest przypisem z
ródłowym rozszerzonym, z oceną
stosuje siÄ™ skrótów /oprócz wymienionych w wykazie skrótów/. Dane za­
stanowiska danego autora, polemiką i własnym stanowiskiem dyplomanta;
mieszczone w tabelach powinny być już poracowane, a nie "surowe" lub
- przypis dygresyjny dotyczy uwag własnych dyplomanta, niewiążących
kopie dokumentów z przedsiębiorstw. W komentarzu do tabeli nie należy
się z tokiem wywodów, wartych jednak - jego zdaniem - odnotowania;
opisywać jej zawartości, tylko podawać wnioski, jakie na podstawie danych
- przypis odsyłający w pracy dyplomanta, stosowany w tekście po
zawartych w tabeli /oraz z innych przesłanek/ formułuje autor. Dobrze
średniku, gdy odsyła do własnych omówień w poprzedniej części pracy.
opracowane tabele i tablice mają dużą wartość merytoryczną i są syntezą
OdsyÅ‚acze stosuje siÄ™ także pod rysunkami i tabelami pracy dyplomo­
pracy badawczej dyplomanta; wartość tabel i tablic odpowiada wartości
wej, opracowanymi przez studenta lub przytaczanymi ze z
ródeł. Stosuje się
wykresów i rysunków w technice. W samym tytule tabeli lub tablicy należy
wówczas:
unikać słów: Ilość.... Liczba...,
- "y
ródło: Opracowanie własne".
Należy stosować oznaczenia:
- "y
ródło: Opracowanie wg [45, 3]".
. -brak danych,
Gdy rysunek bÄ…dz
tabela są przywołane bez zmian, odsyłacz do z
ródła
0 - zaokrÄ…glono do zera,
umieszcza się na końcu tytułu tabeli lub rysunku. Odsyłacze wewnątrz
- - nie występuje,
tabeli oznacza się małymi literami w kolejności alfabetycznej, a przypisy
x - niecelowe, niemożliwe /układ tablicy/,
umieszcza się pod tabelą /bez oddzielania linią ciągłą/, nad odsyłaczem do
- w tym: - część składników.
z
ródła. Odsyłacz do przypisu do całej tabeli lub rysunku zamieszcza się w
Dane dotyczÄ…ce:
tytule. Niekiedy spotyka siÄ™ bÅ‚Ä…d w tytule dzieÅ‚a; wówczas student zamie­
- struktury całości,
szcza tytuł oryginalny oraz dodaje wykrzyknik w nawiasie klamrowym, np.:
- zmian w czasie,
"URODA I PI
KNOŚĆ [!]". Znane nazwiska są wymieniane w tekście bez
- zależność zmiennych
imienia. Gdy przywoływany tekst na różnych stronach omawia interesujący
lepiej przedstawić jako wykresy. Wszystkie schematy, fotografie, wy­
dyplomanta temat, dodaje wówczas do przypisu:
kresy itp. nazywane sÄ… rysunkami i majÄ… jednolitÄ… numeracjÄ™. Graficzne
-", passim".
formy przedstawiania treści są najbardziej komunikatywne i ekonomiczne.
Oto przykład przypisów:
Umożliwiają one wzrokową penetracje zależności, które w tekście czy we
- 2/ J. Boni: Etyka koła. PWN, Warszawa 1979, passim.
wzorze sÄ… rozumiane logicznie. SpoÅ›ród różnych form graficznych /wykre­
- 3/ J. Boni: Etyka s. 6.
sów, diagramów, monogramów, rysunków, schematów i zdjęć /najbardziej
- 4/ Tamże .../lub: loc. cit./.
czytelne sÄ… wykresy, które"... umożliwiajÄ… poglÄ…dowe przedstawienie naj­
- 5/ Tamże, ss. 2
różniejszych zależności pomiędzy zjawiskami i procesami; po
- 6/ j.w., s. 34 /lub: op. cit., s. 34/.
- 8/ 25 ss. /gdy w tekście mówiono o liczbie stron/.
1
Liczne tabele lub tablice formatu większego niż A4 zamieszcza się na
UmiejÄ™tne stosowanie odsyÅ‚aczy /do przypisów, tabel i rysunków lite­
końcu pracy, chyba że sq szczegółowo komentowane w tekście.
ratury czy załączników/pozwala uniknąć odchodzenia od głównego wątku,
drugie umożliwiają czasami /metodą eksploatacji/ przewidywanie z
- jeżeli te zestawienia są potrzebne.
wystarczającą dokładnością dalszego przebiegu procesów i zjawisk" [17, s.
Zazwyczaj stosuje siÄ™ jednolitÄ… numeracjÄ™ dla wszystkich z
ródeÅ‚, dla­
147].
tego wykaz otrzymuje nazwÄ™ "Wykaz literatury, przepisów, norm, materia­
Diagramy /odcinki prostej, części prostokątne, koła, słupki/ są mniej
łów z
ródłowych i aparatury", natomiast poszczególne części wykazu są
dokładne, ale obrazowo pokazują zależności lub proporcje. Monogramy
rozdzielane śródtytułami;
natomiast pozwalajÄ… na odczytanie dokÅ‚adnych danych, natomiast szyb­
- Literatura wykorzystana,
kość ich czytania jest znacznie mniejsza.
- Przepisy,
Opis rysunku podaje się u dołu, wymieniając kolejno:
- Normy,
- numer rysunku /np. Rys. 45/,
- Zestawienie materiałów z
ródłowych,
- tytuł rysunku /rozpoczynając dużą literą/,
- Zestawienie aparatury pomiarowej,
- opis rysunku /legenda oznaczeń cyfrowych/,
Jednolita numeracja ułatwia stosowanie odsyłaczy w tekście do pozycji
- z
ródło rysunku.
w tym wykazie.
Rysunki, tabele i tablice należy w miarę możliwości zamieszczać na
Każda pozycja "Literatury wykorzystanej" jest opisana w wykazie na­
odrębnej stronie, jeżeli zajmują ponad pół strony; nie należy dzielić tabel,
stępująco /w układzie alfabetycznym/:
tablic ani rysunków na kilka stron, tylko opracować w całości i ewentualnie
- kolejna liczba z kropkÄ…,
zamieścić zmniejszoną fotokopię.
- nazwisko i pierwsza litera imienia autora /autorów/; powyżej trzech
Wszystkie rysunki, tabele i tablice powinny być skomentowane w
autorów podaje się pierwszego i "i inni"/,
tekście pracy na stronie poprzedzającej lub tej, na której zamieszczono.
- dwukropek,
Rysunki, tabele i tablice nie mogÄ… być zamieszczone przed ich objaÅ›nie­
- pełny tytuł dzieła /bez odsyłaczy/ z podtytułem, na końcu kropka,
niem i powiązaniem z tekstem pracy, w którym zawsze jest stosowany
- kolejność tomu dzieÅ‚a /bez odsyÅ‚aczy/ z podtytuÅ‚em, na koÅ„cu krop­
odsyłacz:
ka,
- /zob. rys. 17/,
- kolejność tomu lub części odrębnej numeracji stron,
- /tab. 4/.
- wydanie,
Załączniki są komentowane w tekście w kolejności ich przydatności do
- wydawca,
treści pracy i w takiej kolejności są zebrane w aneksie. W spisach rysunki,
- miejsce wydania,
tabele, tablice i załączniki są wymienione w kolejności wykorzystania w
- rok wydania /bez kropki na końcu/.
pracy; w spisach tych podaje siÄ™ także numer strony, na której zamieszczo­
W piśmiennictwie stosuje się /w przypisach lub w bibliografii, lecz nie
no rysunek, tabelÄ™, tablicÄ™ lub przywoÅ‚ano pierwszy raz zaÅ‚Ä…cznik. ZaÅ‚Ä…cz­
w tekÅ›cie/ wyróżnienia nazwisk autorów kursywÄ… lub drukiem rozstrzelo­
niki opisuje się w prawym górnym rogu /ręcznie, maszynowo lub naklejając
nym. Niektóre pozycje mają po roku wydania wymienioną liczbę stron /"ss.
napis: "Załącznik 29-"/.
405"/ lub określone strony, których przypis dotyczy /", ss. 30-80"/. Skrót "s.
4 nlb., 320" oznacza, że praca ma cztery strony nie liczbowe i 320 stron
kolejne.
3.5 SporzÄ…dzanie bibliografii
W opisach artykułów student podaje, obok autora i tytułu, także:
- tytuł czasopisma /może być skrót, jeżeli jest ujęty w wykazie skrótów/,
- rok wydania,
W wykazie literatury i z
ródeł dyplomant zamieszcza tylko te pozycje,
- numer,
które przywołał w przypisach; nie wykonuje spisu literatury na dany temat,
- strony /"s. 25 : 38"/.
którą przyjął, tylko wykaz literatury wykorzystywanej.
Przypisy są zestawione w układzie alfabetycznym /np. Rozporządzenie
Wykaz literatury zawiera w kolejności alfabetycznej nazwisko autora
..." przed "Zarządzenie ..."/, a poszczególne grupy przepisów /Instrukcje,
książki, artykułu. Ponieważ w tekście literaturę dyplomant przywołuje
Regulaminy, RozporzÄ…dzenia, Ustawy, Wytyczne, ZarzÄ…dzenia sÄ… zesta­
liczbami w odpowiednich nawiasach, więc te same liczby podaje także w
wione chronologicznie.
wykazie literatury. Dotyczy to także "Zestawienia materiałów z
ródłowych".
W opisie bibliograficznym podaje siÄ™:
"Zestawienia aparatury", "Zestawienia aktów normatywnych i norm" -
- pełną nazwę przepisu,
- miejsce jego publikacji /także; datę, numer publikacji i pozycję/.
na części /np. wykazu literatury i załączników/, wysunięcie rysunków
Stosuje się tutaj skróty:
itp. Na teczce powinien być napisany wyraz
nie tytuł pracy, nazwisko i imię
RM - Rada Ministrów,
studenta, nazwa uczelni i wydziału oraz - u dołu - rok kalendarzowy.
MP - Monitor Polski,
Promotor poprawia pracÄ™ na marginesach lub wpisuje uwagi na lewej
Dz.U. - Dziennik Ustaw,
/czystej/ stronie, obok ocenianego tekstu. Uwagi dotyczące całej pracy
D.U. - Dziennik Urzędowy /danego ministerstwa/.
/układu, proporcji, braków itp./ wpisuje na odrębnej kartce.
Opis bibliograficzny podaje normy:
Maszynopis pracy sprawdza dyplomant w celu wykonania korekty
- nazwÄ™ normy,
autorskiej, wpisania wzorów, nawiasów itd. Najpierw poprawia egzemplarz
- numer normy.
dla autora, następnie kopię dla promotora i zakładu pracy, na końcu -
Wykaz materiałów z
ródłowych powinien określić nazwę dokumentu i
oryginaÅ‚ pracy. W celu unikniÄ™cia zamazywania maszynopisu należy pod­
miejsce przechowywania z taką dokładnością, aby można było znalez
ć te
kładać pod rękę czystą kartkę papieru.
materiały w celu odtworzenia badań, Dotyczy to materiałów:
PracÄ™ wykonuje siÄ™ zazwyczaj w trzech egzemplarzach dla:
- pierwotnych /wyniki samodzielnych badań, dokumenty z
ródłowe/,
- uczelni /oryginał/; do akt uczelnianych,
- wtórnych /już opracowane zestawienia, analizy, literatura, dane sta­
- promotora: niektórzy promotozrzy przechowujÄ… pracÄ™ w bibliote­
tystyczne/.
kach instytutach bÄ…dz
w katedrze,
Wykaz aparatury powinien określić nazwy przyrządów, ich typy, klasę
- autora.
dokładności, szczegóły podłączenia, kalibracji, korekty itp.
Kopie mogą być wykonane jako odbitki lub jako kopie maszynopisu
/na cienkim papierze/.Pisać należy w sposób znormalizowany /31 wierszy
po 60 znaków, z wyrównaniem prawej strony/; w przypisach odstęp może
3.6. Końcowa kontrola pracy i egzamin dyplomowy
być zmniejszony, natomiast przy tytuÅ‚ach i Å›ródtytuÅ‚ach w tekÅ›cie - zwiÄ™­
kszony /większe światło/.
Marginesy maszynopisu powinny być wyrównane i znormalizowane:
W końcowej fazie promotor sprawdza:
lewy 35-40 mm, górny 25 mm, dolny 15 mm, prawy bok tekstu powinien być
- rękopis pracy.
w miarę wyrównany.
- maszynopis pracy /oprawionej lub spiętej w teczce/.
Czytanie korekty wymaga "podwójnego" widzenia dwu tekstów: rÄ™ko­
RÄ™kopis pracy student skÅ‚ada po peÅ‚nym opracowaniu tekstu i zaÅ‚Ä…cz­
pisu i maszynopisu - liter, słów i całych zdań. Czytać należy z przerwami na
ników /numeracja stron, kompletne spisy i odsyłacze, strona tytułowa i
odpoczynek. Po pewnym czasie należy ponownie przeczytać pracÄ™ w ma­
karta ewidencyjna, opisane załączniki/.
szynopisie, szukajÄ…c dwuznacznoÅ›ci, niedomówieÅ„ i usterek, przymiotni­
Promotor nie przyjmuje pracy rozdziałami lub niekompletnej, pisanej
ków, słów z patosem /"powiadać", "istnieć"/, frazesów /sprawa, jak
dwustronnie, bez marginesów. Rękopis może mieć poprawki, wstawki,
wiadomo/ czy wyrazów obcych /adekwatny, determinować, ingerencja,
skreślenia itp., ale wszystkie napisy i znaki muszą być jednoznaczne.
trend itp./.
W rÄ™kopisie /i w gotowej pracy/ nie powinny być numerowane nastÄ™­
Jeżeli na stronie jest więcej niż pięć poprawek, należy ją przepisać.
pujÄ…ce strony:
Poprawki w maszynopisie wykonuje siÄ™ czarnym tuszem; poprawki na
- karta ewidencyjna,
stronach do przepisania - ołówkiem, stosując odpowiednie znaki korektor-
- tytułowa,
skie.
- spis treści,
Po sprawdzeniu pracy wpisuje się numery stron pracy do spisów /treści,
- tytułów rozdziałów /wstęp, rozdziały, wnioski/.
tabel, rysunków i załączników/.
Poprawki studenta w rÄ™kopisie muszÄ… być tak przejrzyste, jakby wysy­
Przepisaną, poprawioną i oprawioną pracę student składa w dwóch
łał pracę pocztą do maszynopisania, bez dodatkowych ustnych wyjaśnień i
egzemplarzach w instytucie. PracÄ™ ocenia promotor oraz recenzent, któ­
wskazówek co do układu tekstu, akapitów i kwestii, z
ródeÅ‚, tytułów, wiel­
rego ustala dziekan.
kości liter itp.
Oprawiony maszynopis pracy promotor sprawdza wraz z rękopisem;
RÄ™kopis student przekazuje promotorowi w teczce wiÄ…zanej, nie spiÄ™­
dlatego student przekazuje promotorowi obie wersje. Promotor porównu­
ty zszywaczem; ułatwia to promotorowi czytanie pracy, rozkładanie jej na
je rękopis i własne poprawki z maszynopisem pracy, sprawdza, które uwagi
- recenzent,
student pominął, a także, jakie inne jeszcze zmiany sam wprowadził.
- niekiedy zaprasza się przedstawiciela instytucji, której badania
Różnice rękopisu /z uwagami/ i gotowej pracy wpływają w sposób istotny
dotyczÄ….
na ocenę pracy przez promotora, który zwraca także uwagę na korektę
Egzamin składa się z odpowiedzi na pytania egzaminacyjne.
maszynopisu - czy są poprawiane błędy maszynowe. Ocenę pracy wystawia
W trakcie egzaminu student otrzymuje trzy pytania problemowe, do­
według wymogów uczelni na specjalnym formularzu.
tyczące, np. w naukach ekonomicznych: podstaw ekonomii, zagadnień
Obowiązujący wzór oceny pracy dyplomowej /zał.3/ określa wymogi
uzależnionych od specjalizacji kierunkowej np. organizacji i zarządzania,
stawiane pracy. Oceniający /promotor i recenzent/ muszą ocenić:
finansów , marketingu - z przedłożonej pracy dyplomowej. Dwa pierwsze
- zgodność treści z tematem określonym w tytule,
pytania student losuje, trzecie pytanie, dotyczÄ…ce problematyki poruszonej
- układ pracy /podział na rozdziały, kolejność, kompletność tez/,
w pracy dyplomowej, otrzymuje od recenzenta.
- merytoryczną treść pracy,
Dyplomant może przez kilka - kilkanaście minut przygotowywać się
- oryginalne i nowatorskie ujęcia problemu,
do odpowiedzi i narysować szkice /rysunki, schematy/, które bÄ™dzie ko­
- dobór i wykorzystanie z
ródeł,
mentować, odpowiadajÄ…c na pytania. Może w trakcie odpowiedzi otrzy­
- formalną stronę pracy /język, technikę pisania pracy, styl, spisy,
mywać pytania dodatkowe. Wszystkie wypowiedzi podczas egzaminu
odsyłacze, załączniki/,
kieruje do przewodniczÄ…cego komisji; na pytania dodatkowe odpowiada
- przydatność pracy w dydaktyce, w badaniach lub w przedsiębiorstwie,
zadajÄ…cemu te pytania. Pytania egzaminacyjne nie mogÄ… być zbyt szczegó­
- ogólnie całą pracę.
Å‚owe, jednakże dyplomant może swoje odpowiedzi wzbogacać znajomo­
OceniajÄ…c pracÄ™ promotor uwzglÄ™dnia, czy zostaÅ‚y speÅ‚nione wymaga­
ścią szczegółowych danych, zwłaszcza powiązanych z tematem pracy
nia stawiane studentowi; praca jest bowiem sprawdzianem:
dyplomowej.
- umiejętności badania określonego zjawiska (temat pracy),
Po wyczerpaniu pytań egzaminacyjnych i dodatkowych komisja ustala
- samodzielności w wykonaniu zadań,
ocenÄ™:
- umiejętności korzystania z literatury i z
ródeł,
- pracy dyplomowej, jako średniej oceny promotora i recenzentów,
- umiejętności opracowania i przedstawiania wyników,
- odpowiedzi na pytania egzaminacyjne.
- krytycyzmu studenta wobec piÅ›miennictwa, wÅ‚asnej tematyki i wÅ‚as­
Pytania i oceny są wpisane do protokołu /zał. 4/; komisja ustala także
nych wyników.
ocenę egzaminu dyplomowego i ogólną ocenę studiów /jako średnią z ocen
Dużym wyróżnieniem dla studenta jest propozycja napisania - na
pracy dyplomowej, Å›redniej oceny za okres studiów i Å›redniej oceny egza­
podstawie pracy dyplomowej - wspólnego z promotorem artykuÅ‚u. Dyplo­
minu dyplomowego/. Komisja ustala także dodatkowe uwagi, wypisywane
mant przygotowuje wówczas na podstawie pracy rękopis artykułu, który
na odwrocie protokołu. Może to być zalecenie kontynuowania tematu w
promotor nastÄ™pnie opracowuje zgodnie z wymogami danego miesiÄ™czni­
dalszych pracach dyplomowych, szczególna przydatność pracy, wyróżnia­
ka.
jÄ…ca siÄ™ praca itp.
Termin złożenia pracy dyplomowej oraz egzaminu dyplomowego
Ocenę pracy dyplomowej przewodniczący wpisuje także do indeksu
określa regulamin studiów; corocznie też dziekan określa szczegółowy
studenta wraz z wynikami egzaminu.
terminarz składania prac.
Egzamin dyplomowy jest dużym przeżyciem emocjonalnym dla stu­
Formalnie student może złożyć pracę po uzyskaniu absolutorium
denta. Sprawdza się wówczas nie tylko wiedzę z całego zakresu studiów,
/wszystkich zaliczeń/. Studenci studiów dziennych składają prace w ciągu
ale i opanowanie oraz erudycję. Spokój, z jakim odpowiada na pytania, jest
kilku tygodni po uzyskaniu zaliczeń ostatniego semestru. Dziekan może
jednym z kryteriów dojrzaÅ‚oÅ›ci do tytuÅ‚u licencji i samodzielnego stanowi­
przesunąć - na prośbę studenta zaopiniowaną przez promotora - termin
ska pracy.
złożenia pracy do trzech miesięcy.
Egzamin dyplomowy powinien odbywać się w terminie do czterech
tygodni od założenia pracy dyplomowej. Komisję egzaminacyjną powołuje
dziekan w składzie:
przewodniczÄ…cy /dziekan lub prodziekan/,
- członkowie:
- promotor,