Jak określić lokalizację obiektów ?
żð Poprzez stosowanie nazw geograficznych odróżniajÄ…cych jeden obiekt
od drugiego np. Puszcza Białowieska / Puszcza Niepołomicka;
Topografia
żð Nazwa nie gwarantuje jednak unikatowoÅ›ci np. Nowa WieÅ›
Odwzorowania
żð Adresy i kody pocztowe: Al.29 Listopada; 31-425 Kraków (nie da siÄ™
Układy współrzędnych
wpisać adresu łańcucha górskiego czy rezerwatu w Parku
Narodowym)
żð W LP tzw. adres leÅ›ny pododdziaÅ‚u: RDLP- NadleÅ›nictwo  ObrÄ™b-
Leśnictwo-Oddział-Pododdział-00 (np. 17-13-3-13-64-b-00 )
żð Topologia : Podhale graniczy od poÅ‚udnia z Tatrami (brak jednak
dr inż. Piotr Wężyk
informacji o odległościach);
żð System współrzÄ™dnych np. WGS 84 (BLH) Kraków: 50N / 20E.
Wykład: 5a_G
Kurs: Podstawy geomatyki w leśnictwie
2
2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR
Odwzorowania kartograficzne (2)
Odwzorowania kartograficzne (1)
żð Ziemia jest niemal idealnÄ… kulÄ…
żð System współrzÄ™dnych geograficznych okreÅ›la poÅ‚ożenie
obiektu za pomocÄ… dÅ‚ugoÅ›ci (lð) i szerokoÅ›ci (jð)
geograficznej (kąty wyrażane w stopniach, minutach i
sekundach)
żð PoczÄ…tek systemu przyjÄ™to na przeciÄ™ciu równika i
południka zerowego (Greenwich);
żð spÅ‚aszczenie kuli ziemskiej na biegunach tworzy -
elipsoidę używaną do przeliczeń współrzędnych
sferycznych (3D) na współrzędne płaszczyzny (2D)
http://en.wikipedia.org/wiki/International_Meridian_Conference
3 4
2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR 2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR
Meridian 0
Południk ZERO - Greenwich
Odwzorowania kartograficzne (3)
Washington, D.C. (77° 3' 2.3 W), see Washington meridian
Philadelphia (75° 10' 12 W)
W roku 1884 na konferencji w Washington
Rio de Janeiro (43° 10' 19 W)[2]
El Hierro (Ferro), Canary Islands (18° 03' W, later redefined
25 krajów przyjęło jednolity system dla
as 17° 39' 46 ? W)[3]
żð Do transformacji współrzÄ™dnych 3D na 2D
Lisbon (9° 07' 54.862 W)
południka  0 przebiegającego przez
Madrid (3° 41' 16.58 W)
stosowane są funkcje matematyczne określane
Paris (2° 20' 14.025 E), see Paris Meridian
obserwatorium królewskie w Greenwich
Brussels (4° 22' 4.71 E)
Antwerp (4° 24' E), used by Mercator, see Meridian of jako odwzorowania kartograficzne;
Antwerp
Bern (7° 26' 22.5 E)
żð Transformacja TYPU 3-D na 2-D zawsze
Pisa, Italy (10°24' E)
Oslo (Kristiania) (10° 43' 22.5 E)
powoduje zniekształcenia kształtu, odległości lub
Rome (12° 27' 08.4 E), meridian of Monte Mario
Copenhagen (12° 34' 32.25 E) Rundetårn
kierunku;
Stockholm (18° 3' 29.8 E), at the observatory
Warsaw (21° 00 42 E), see Warsaw meridian
Oradea, Romania (21° 55' 16 E)
żð Odwzorowania kartograficzne dzielimy na:
Alexandria (29° 53' E)[4]
Saint Petersburg (30° 19' 42.09 E), Pulkovo meridian
[5] vð stożkowe,
Great Pyramid of Giza (31° 8' 3.69 E), 1884
Jerusalem (35° 13' 47.1 E), for the small dome of the
Church of the Holy Sepulchre
vð walcowe, oraz
[6]
Approximately 59° east of Greenwich
Ujjain (75° 47' E), Used from 4th century CE Indian
vð azymutalne.
astronomy and calendars.
Kyoto (135° 74' E), Used in 18th and 19th (officially 1779-
1871) century Japanese maps. Exact place unknown, but in
"Kairekisyo" in Nishigekkoutyou-town in Kyoto, then the
capital.
Mecca (39° 492 343 E), see Mecca Time
http://en.wikipedia.org/wiki/International_Meridian_Conference
5 6
2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR 2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR
1
Odwzorowania kartograficzne (4) Odwzorowania kartograficzne (5)
Przy transformacji można zachować tylko jedną z cech:
żð równokÄ…tne odwzorowanie (wiernoksztaltne) - zachowuje ksztaÅ‚ty
obiektów;
Odwzorowanie azymutalne
Odwzorowanie stożkowe
żð równopolowe (wiernopowierzchniowe) - wielkoÅ›ci obszarów;
żð równoodlegÅ‚oÅ›ciowe - odlegÅ‚oÅ›ci miÄ™dzy pewnymi punktami.
normalne ukośne poprzeczne
Odwzorowanie walcowe
7 8
2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR 2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR
Odwzorowania kartograficzne (6)
Odwzorowania kartograficzne (7)
żð UTM (Universal Tranvers Mercator) - siatka poprzeczna Merkatora -
odwzorowanie równokątne - zastosowania dla map nawigacyjnych i
obszarów wzdłuż równika. Nazwa wojskowego systemu meldunkowego.
żð Wprowadzenie wielu linii stycznoÅ›ci (siatka o rozmiarach 6 stopni dÅ‚ugoÅ›ci i 8
Wiernopowierzchniowe
stopni szerokości)
Obraz na kuli żð strefy w UTM oznaczone sÄ… literami wzdÅ‚uż poÅ‚udników (poczÄ…tek od litery C
na 800 S). Każda strefa ma jeden styczny środkowy południk . Polska leży w
strefie UTM 34 U (litera U strefa od N 480 do N 560
WiernokÄ…tne
9 10
2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR 2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR
Odwzorowania kartograficzne (8)
Mapy topograficzne. Układy współrzędnych (1)
Odwzorowanie
Merkatora
MAPY  WIG (1)
okres międzywojenny 1918-1939
żð PozostaÅ‚oÅ›ci kartograficzne i geodezyjne systemy z różnych 3 zaborów.
żð ZakoÅ„czenie prac przez Wojskowy Instytut Geograficzny w roku 1937
żð Wydanie map w skalach 1:100.000 oraz częściowo 1:50.000 dla obszaru
Lokalizacja strefy
30U całej Polski.
Siatka UTM
żð PrzyjÄ™to odwzorowanie quasi-stereograficzne Grabowskiego tzn. sieczne ,
azymutalne na elipsoidzie Bessella
żð Punkt główny odwzorowania jð = 52°ð oraz lð = 22°ð
11 12
2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR 2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR
2
MAPY  WIG (2)
Mapy topograficzne. Układy współrzędnych (2)
Układ  Borowa Góra
żð Utracone ziemie wschodnie nie mogÅ‚y posiadać map
wykonanych w II RP więc zaprzestano używania map WIG
żð Tereny ziem odzyskanych posiadaÅ‚y mapy w innych ukÅ‚adach
i odwzorowaniach
żð Przeliczenie na odwzorowanie Gaussa-Kruegera
żð Punkt przyÅ‚ożenia (stycznoÅ›ci) przeniesiono do  Borowej Góry
(15 km od Siedlec)
żð NiedokÅ‚adność map (bÅ‚Ä™dy przeliczeÅ„) dla skali 1:100000
wynosiła do 500m w narożnikach arkuszy
żð mapy w skalach 1: 100 000 oraz 1:50 000
http://polski.mapywig.org/news.php
13 14
2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR 2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR
Mapy topograficzne. Układy współrzędnych (3) Mapy topograficzne. Układy współrzędnych (4)
 Obrębówki ( Powiatówki ) Mapy w układzie  32
żð mapy wprowadzone w latach po II
- Służba Topograficzna
wojennie światowej
Wojska Polskiego żð mapy drukowane w ZSSR z czcionka
cyrylicÄ…
żð w latach 60-tych wprowadzono
żð 6 stopniowe odwzorowanie Gaussa-
mapy w skalach 1:25 000
Kruegera na elipsoidzie
poprzesuwane względem siebie
Krassowskiego
dla terenów powiatów.
Pozbawiona rysunku niektórych http://www.mapywig.org/kazik/radzieckie_10
000/krakow.jpg
obiektów, ale również
odwzorowania, siatki
kilometrowej i geograficznej oraz
odpowiednio zdeformowana
15 16
2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR 2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR
Mapy topograficzne. Układy współrzędnych (4) Mapy topograficzne. Układy współrzędnych (5)
Państwowy Układ Współrzędnych Geodezyjnych  PUWG 1965
(obowiÄ…zuje do 31.12.2009)
Mapy w układzie  Rok 1942 W miejsce map  Borowa Góra w latach 1964-65 wprowadzono układ PUWG1965
żð od 1954 dla wszystkich krajów Paktu Warszawskiego wprowadzono żð wprowadzenie lokalnych ukÅ‚adów współrzÄ™dnych poprzesuwanych
jednolity układ współrzędnych i map topograficznych względem siebie
żð skale od 1:10 000 do 1:100 000 żð 5 oddzielnych stref
żð zastosowanie elipsoidy Krassowskiego (1940 ZSSR) żð brak jawnych współczynników przeliczeniowych
żð punkt wyjÅ›ciowy (stycznoÅ›ci) PuÅ‚kowo /k Petersburga żð brak powiÄ…zaÅ„ pomiÄ™dzy strefami
żð wysokoÅ›ciowy poziom odniesienia Kronsztadt (nad BaÅ‚tykiem) żð brak opisów współrzÄ™dnych geograficznych
żð odwzorowanie Gaussa-Kruegera żð nie nadajÄ… siÄ™ dla dużych terenów (caÅ‚ej Polski lub wystÄ™pujÄ…cych na
kilku strefach)
żð siatka km oraz współrzÄ™dne geograficzne, 3 pasy 6-stopniowe
żð znieksztaÅ‚cenia w strefach I-IV : okrÄ™gi koncentryczne
żð podstawowa skala 1:25 000
żð znieksztaÅ‚cenia w strefie V : równolegÅ‚e do poÅ‚udników
17 18
2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR 2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR
3
Państwowy Układ Współrzędnych Geodezyjnych 
Mapy topograficzne. Układy współrzędnych (6)
PUWG 1965 (obowiÄ…zuje do 31.12.2009)
Skala 1:10.000 mapa sytuacyjna / mapa rzez
by  skanowane diapozytywy
(razem 2 kolory)
PUWG  1965
Skala 1:25.000 (4 kolory) Skala 1:50.000 (4 kolory)
19 20
2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR 2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR
Mapy topograficzne. Układy współrzędnych (7) Mapy topograficzne. Układy współrzędnych (8)
Mapy PUWG  1992
Mapy  GUGiK - 1980
żð UkÅ‚ad 1992/19 to odwzorowanie Gaussa-Kruegera elipsoidy GRS80
żð Mapy w skalach 1:100 000 oraz 1:200 000 dla terenu caÅ‚ego kraju
z południkiem osiowym 190 (1 strefa dla całej Polski)
żð na ramce tylko siatka współrzÄ™dnych geograficznych
żð odwzorowanie quasi-stereograficzne, ukoÅ›ne wiernokÄ…tne na
Program do transformacji:
elipsoidzie Bessella
TRAKO, GeoTrans
żð zaniechano ich druku
Mapy w standardzie NATO  WGS84
Skale: 1:25.000, 1:50.000, 1:100.000 oraz topograficzno  przeglÄ…dowe
w skalach: 1:250.000 (mapa operacyjna), 1:500.000 i 1:1.000.000
Układ przyjęty
w SLMN !
21 22
2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR 2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR
Mapy PUWG  1992 Mapy PUWG  1992
Od 1995 r. zaczęto opracowywać, a następnie wydawać drukiem arkusze Układ współrzędnych prostokątnych płaskich - początkiem układu "1992" jest
map topograficznych cywilnych nowej generacji w skalach 1:10.000 i 1:50.000 W punkt przeciÄ™cia obrazu poÅ‚udnika osiowego 19° (oÅ› X) z obrazem równika
sierpniu 2000 r. układ PUWG 1992 został oficjalnie zatwierdzony. Jednocześnie (oś Y), przy czym punkt ten ma współrzędne: Xo = -5300 km, Yo = 500 km.
przyjęto geodezyjny układ odniesienia EUREF-89 (wykorzystujący Geodezyjny Stąd współrzędne punktów w km na obszarze Polski mają trzy cyfry znaczące.
System Odniesienia 1980 = GRS80 elipsoida geocentryczna - jest rozszerzeniem Siatki na mapach: Siatka kartograficzna - w postaci ramki wewnętrznej
europejskiego układu odniesienia na Polskę) do stosowania w pracach arkusza, uzupełnionej ramką minutową. Siatka kilometrowa na mapie 1:10.000
geodezyjnych i kartograficznych. Odwzorowanie: - Gaussa-Krugera w pasie - linie siatki poprowadzone co 10 cm (= 1 km), a na mapie 1:50.000 co 4cm
poÅ‚udnikowym obejmujÄ…cym caÅ‚y obszar Kraju (ponad 10°), z poÅ‚udnikiem osiowym (=2 km).
Lo = 19° E, na którym elementarna skala dÅ‚ugoÅ›ci wynosi 0,9993 (znieksztaÅ‚cenie
długości -70 cm na 1 km). Podobne zniekształcenia występują na krańcu
wschodnim i zachodnim Polski. Linie zerowych zniekształceń przebiegają w
odległości ok. 240 km od południka osiowego.
Przykład arkusza w skali 1:10.000
Przykład arkusza w skali 1:50.000
23 24
2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR 2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR
4
Mapy topograficzne. Układy współrzędnych (9)
PUWG  2000
odrębne odwzorowanie Gaussa-Kruegera w strefach 3 stopniowych : 2000/15,
2000/18, 2000/21, 2000/24 - dla map wielkoskalowych (mapa zasadnicza)
25
2012-01-25 5a_G Piotr Wężyk © 2012 Lab. GIS & RS WL UR
5