Maria Skłodowska-Curie herbu Dołęga (ur. 7 listopada
1867 r. w Warszawie, zm. 4 lipca 1934 r. w Sancellemoz)
— światowej sławy uczona pochodzenia polskiego.
Większość życia spędziła we Francji, tam też rozwinęła
swoją karierę naukową. Zajmowała się badaniami z
zakresu fizyki i chemii. Żona Pierre'a Curie, matka Eve
Curie i Irène Joliot-Curie.
Do jej największych dokonań należą: opracowanie teorii
promieniotwórczości, technik rozdzielania izotopów
promieniotwórczych oraz odkrycie dwóch nowych
pierwiastków — radu i polonu. Pod jej osobistym
kierunkiem prowadzono też pierwsze w świecie badania
nad leczeniem raka za pomocą promieniotwórczości. Była
prekursorem nowej gałęzi chemii — radiochemii.
Dwukrotnie wyróżniona Nagrodą Nobla za osiągnięcia
naukowe. Po raz pierwszy w roku 1903 z fizyki wraz z
mężem za badania nad odkrytym przez Antoine'a Henri
Becquerela zjawiskiem promieniotwórczości, a drugi raz
w roku 1911 z chemii za wydzielenie czystego radu. Do
dziś pozostaje jedyną kobietą, która tę nagrodę otrzymała
dwukrotnie.

Maria urodziła się jako piąte dziecko w znanej rodzinie
nauczycielskiej. Jej dziadek Józef Skłodowski był szanowanym

lubelskim pedagogiem. Ojciec Władysław Skłodowski był

nauczycielem matematyki i fizyki oraz dyrektorem kolejno

dwóch warszawskich gimnazjów męskich, prowadził również

w domu stancję dla chłopców. Matka zaś była dyrektorką

prestiżowej warszawskiej pensji dla dziewcząt z dobrych

domów. Chorowała na gruźlicę i zmarła, gdy Maria miała 12

lat. Ojciec był wolnomyślicielem, matka zaś głęboko wierzącą

katoliczką.
Gdy miała 10 lat, Maria rozpoczęła naukę na pensji dla

dziewcząt, którą wcześniej prowadziła jej matka, gdy była

jeszcze zdrowa; następnie kształciła się w gimnazjum dla

dziewcząt, które ukończyła 12 czerwca 1883 r. Kolejny rok

spędziła dość beztrosko na wsi u ziemiańskiej rodziny jej ojca,

a następnie przy boku ojca w Warszawie, gdzie trudniła się

okazjonalnym udzielaniem korepetycji. W tym czasie zawarła

ze swoją starszą siostrą Bronisławą umowę, że będzie ją

wspierać finansowo w trakcie jest studiów medycznych w

Paryżu, w zamian za podobne wsparcie za 2 lata. W związku z

tym została guwernantką najpierw w prawniczej rodzinie z

Krakowa, a następnie u ziemiańskiej rodziny Żórawskich,

krewnych jej ojca, z którą to rodziną związała się na 2 lata.

W trakcie pracy u rodziny Żórawskich zakochała się z
wzajemnością w Kazimierzu Żórawskim, przyszłym
wybitnym matematyku, jednak jego rodzice stanowczo
odrzucili pomysł ślubu ich syna z ubogą krewną, a sam
Kazimierz nie potrafił się im przeciwstawić, co skończyło
się dla Marii utratą pracy. Maria znalazła pracę u
rodziny Fuchsów w Sopocie, gdzie spędziła kolejny rok,
stale wspierając finansowo siostrę Bronisławę.
Na początku 1890 r., zgodnie z wcześniejszą umową,
Bronisława, która kilka miesięcy wcześniej poślubiła
Kazimierza Dłuskiego, zaprosiła ją do swojego
paryskiego mieszkania, oferując wikt i opierunek. Marii
nie było jednak stać na czesne, poza tym liczyła wciąż
na ślub z Kazimierzem Żórawskim, z którym widywała
się w Warszawie. Z obu względów wróciła do ojca, u
którego przebywała do jesieni 1891 r., dorabiając sobie
korepetycjami. Wreszcie, po ustawicznych naleganiach
siostry i otrzymaniu listu od Kazimierza, w którym
stanowczo z nią zerwał, zdecydowała się w październiku
tego roku na wyjazd do Francji.

Maria Skłodowska-Curie na

20000

W Paryżu w 1891 r. Maria zdała jako pierwsza

kobieta w historii egzaminy wstępne na

wydział fizyki i chemii Sorbony. W dzień

studiowała, a wieczorami pracowała jako

korepetytorka, z trudem zarabiając na

utrzymanie. W 1893 r. uzyskała licencjat z

fizyki i zaczęła pracować jako laborantka w

przemysłowym laboratorium zakładów

Lippmana. W tym czasie dalej studiowała na

Sorbonie, uzyskując drugi licencjat z

matematyki w 1894 r.

Również w 1894 r. poznała swojego przyszłego męża,
Francuza Pierre'a (Piotra) Curie, który był w tym czasie
doktorantem w laboratorium Becquerela. Po zrobieniu
doktoratu przez Pierre'a, Maria poślubiła go w 1895 r.
Pierre zarekomendował Marię Becquerelowi, który
zaproponował jej podjęcie studiów doktoranckich pod jego
opieką. Becquerel zaproponował jej pozornie mało
atrakcyjny i pracochłonny temat zbadania, dlaczego
radioaktywność niektórych rodzajów rudy uranowej jest
znacznie wyższa, niż wynikałoby to z udziału w niej
czystego uranu.
Maria, początkowo z pomocą robiącego licencjat młodego
chemika Debierne'a, rozpoczęła żmudną pracę
rozdzielania rudy uranowej na pojedyncze związki
chemiczne i poszukiwanie związku powodującego jej
wysoką radioaktywność. Do zespołu tego dołączył później
Pierre. Badania te po 4 latach doprowadziły do odkrycia
najpierw polonu, następnie dużo bardziej radioaktywnego
radu, a także do wyjaśnienia prawdopodobnych przyczyn
zjawiska radioaktywności jako efektu rozpadu jąder
atomów. W 1903 r. Maria jako pierwsza kobieta w historii
otrzymała tytuł doktora fizyki i w tym samym roku
przyznano jej też Nagrodę Nobla.

Po otrzymaniu Nagrody Nobla Maria i Pierre stali się
nagle bardzo sławni. Pierre'owi władze Sorbony
przyznały stanowisko profesora i zezwoliły na założenie
własnego laboratorium, w którym Maria została
kierownikiem badań. W tym też czasie urodziła swoje
dwie córki Eve i Irène.
19 kwietnia 1906 r. Pierre zginął, przejechany przez
konny wóz ciężarowy. Maria straciła towarzysza życia i
pracy. 13 maja tego samego roku rada wydziałowa
postanowiła utrzymać katedrę, stworzoną dla Pierre'a
Curie, i powierzyła ją Marii wraz z pełnią władzy nad
laboratorium. Umożliwiło to wyjście Marii z cienia. Stała
się w ten sposób pierwszą kobietą profesorem Sorbony.
Parę lat później, w 1911 r., tylko dwóch głosów zabrakło
jej do tego, aby stała się jednym z czterdziestu członków
Académie française. Według niektórych ocen zadziałały
tu w znacznej mierze ataki prasy, w gwałtowny sposób
przejawiającej nieufność wobec rzadkiego jeszcze
wówczas zjawiska, jakim była kobieta naukowiec, a także
ksenofobiczną postawę wobec cudzoziemców.

Wkrótce po porażce w Akademii dotknęła Marię kolejna wrzawa.
Głośnym echem odbił się w prasie bulwarowej we Francji i poza jej
granicami romans Marii Curie z fizykiem francuskim Paulem
Langevinem, który trwał około roku, w l. 1910/11. Langevin był
żonaty i porzucił swoją rodzinę. Maria Curie w oczach prasy,
zwłaszcza brukowej, była osobą rozbijającą rodzinę Langevinów, w
dodatku była od Paula o 4 lata starsza, a na domiar złego — była
cudzoziemką.
Jako że była zadeklarowaną ateistką i pochodziła z Polski, która dla
większości Francuzów była utożsamiana z bliżej nieokreślonym
terytorium pod berłem

cara

, gdzie znaczny procent ludności

stanowili Żydzi — snuto przypuszczenia, że jest Żydówką (co w
tamtych czasach było w ksenofobicznych kręgach Francji uważane
za mocno podejrzane — nie ucichły bowiem jeszcze resentymenty,
które kilkanaście lat wcześniej doprowadziły do sprawy Dreyfusa),
pomimo że w rzeczywistości pochodziła ze szlacheckiego polskiego
rodu Dołęga-Skłodowskich, a w dzieciństwie została ochrzczona w
wierze katolickiej. Domniemania paryskich brukowców oparte były
na tym, że Maria nosiła po babce drugie imię Salomea, które w
Polsce było bardzo popularnym imieniem chrześcijańskim, zaś we
Francji kojarzyło się z Salomé, używanym przez Żydówki. Gazety
przez dłuższy czas epatowały się tym romansem, umieszczając
sprawę na pierwszych stronach. Protesty Marii, o ile w ogóle były
drukowane, zamieszczano drobnym drukiem, mimochodem, na
ostatnich stronach.
Michel Langevin, wnuk Paula, ożenił się wiele lat później z Hélène
Joliot, wnuczką Marii Skłodowskiej-Curie. Oboje byli, podobnie jak
ich rodzice i dziadkowie, naukowcami (w ich przypadku — fizykami
nuklearnymi); Hélène Langevin-Joliot (ur. w 1927 r.) jest obecnie
emerytowanym dyrektorem badań w CNRS (Centre national de la
recherche scientifique) w Paryżu.

Pod koniec 1911 r., po niepowodzeniu w
Académie française i po skandalu prasowym,
dostała swoją drugą Nagrodę Nobla, dzięki
której przekonała rząd Francji do
przeznaczenia środków na budowę
niezależnego Instytutu Radowego, który został
zbudowany w 1914 r. i w którym prowadzono
badania z zakresu chemii, fizyki i medycyny.
Instytut ten stał się kuźnią noblistów — wyszło
z niego jeszcze czterech laureatów Nobla, w
tym córka Marii, Irène, i jej zięć Fryderyk
Joliot.

DYPLOM NAGRODY NOBLA Z 1911 r.

W czasie I wojny światowej Maria została szefem
wojskowej komórki medycznej zajmującej się
organizowaniem polowych stacji
rentgenograficznych, które w sumie obsłużyły
ponad 3 miliony przypadków urazów wśród
francuskich żołnierzy.

Po wojnie uczona nadal szefowała Instytutowi

Radowemu w Paryżu i jednocześnie jeździła po świecie,

gdzie pomagała poprzez swoją fundację zakładać

medyczne instytuty leczenia chorób nowotworowych. W

1932 r. z pomocą prezydenta Mościckiego jeden z takich

instytutów został założony w Warszawie. Jego pierwszym

szefem została siostra Marii, Bronisława — ta sama,

która kiedyś ściągnęła Marię do Paryża.
Maria Skłodowska-Curie zmarła 4 lipca 1934 r. w klinice

w Sallanches w Sabaudii na białaczkę spowodowaną

najprawdopodobniej silnym napromieniowaniem.
W roku 1995 Maria została pierwszą kobietą pochowaną

pod kopułą paryskiego Panteonu w uznaniu jej zasług.
Była odznaczona Legią Honorową.

Lata 1890-1891

- Maria Skłodowska uzyskuje dostęp do

Laboratorium
Muzeum Przemysłu i Rolnictwa . Kierownikiem Pracowni Fizycznej
w
Muzeum był kuzyn Marii - Boguski Józef Jerzy ( 1853-1933) –
fizykochemik.
W latach 1875-1876 Józef Boguski był asystentem Dmitrija
Mendelejewa
( 1834 -1907). Po powrocie do Polski Józef Boguski utrzymywał
przyjacielskie stosunki ze swoim nauczycielem, posyłał jemu nowe
prace i komunikaty
o planach naukowych. Józef Boguski w liście wysłanym w 1898 r .
do Dmitrija Mendelejewa poinformował go o odkryciu polonu i radu
przez
Marię Skłodowską- Curie.

1891 r.

wyjazd Marii Skłodowskiej na studia do Paryża

1893 r.

Maria Sklodowska uzyskuje licencjat z fizyki

1894 r.

Maria Sklodowska uzyskuje licencjat z matematyki

1895 r.

( 26 lipca ) małżeństwo Marii Skłodowskiej z Pierre Curie.

1897 r.

( 12 wrzesień) - urodziny córki Ireny.

Irena Curie w 1918 r. uzyskuje licencjat z fizyki; zostaje
asystentką Marii Skłodowskiej- Curie. W 1925 r.Irena
Curie broni pracy doktorskiej
pt." Badania nad promieniami alfa polonu". W 1934 r.
Irena Joliot - Curie wraz z mężem Frederickiem Joliot -
Curie dokonuje odkrycia zjawiska sztucznej
promieniotwórczości. W 1935 r. wraz z mężem Irena
zostaje laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie chemii
( przyznaną za syntezy nowych pierwiastków
promieniotwórczych). Irena Joliot - Curie i Frederic Joliot-
Curie mieli dwoje dzieci : córkę Helenę ( została
badaczem jądrowym) i syna Pierre ( został biofizykiem).
Irena Joliot - Curie zmarła na białaczkę 17 marca 1956
roku w wieku 59 lat.

1898 r.

pierwsza samodzielna praca naukowa Marii

Skłodowskiej - Curie zaproponowana przez prof. Gabriela
Lippmanna "

Własności magnetyczne zahartowanej stali

1898 r.

odkrycie polonu i radu przez małżonków Curie.

1899 r.

Maria Skłodowska -Curie po raz pierwszy od

zamążpójścia przebywa w Polsce w Zakopanem .
Towarzyszy jej mąż - Pierre Curie. Spotyka się tam z
rodziną, między innymi z bratem Józefem, siostrą -
Bronisławą i ojcem - Władysławem. Siostra Marii
Skłodowskiej - Curie - dr Bronisława Dłuska buduje w
Zakopanem sanatorium dla chorych na płuca.

1900- 1905 r.

Od października 1900 r. Maria Skłodowska-

Curie pracuje w Wyższej Szkole Normalnej w Sevres, jako
pierwsza profesor - kobieta. W szkole kształcą się przyszłe
nauczycielki żeńskich szkół licealnych. Wśród
wykładowców byli najwybitniejsi uczeni Sorbony i College
de France.

1902 r.

umiera ojciec Marii - Władysław Skłodowski.

1902 r.

Maria Skłodowska - Curie ustala własności radu.

1903 r.

Maria Skłodowska - Curie broni pracy doktorskiej.

1903 r.

Maria Skłodowska - Curie zostaje laureatką

Nagrody Nobla z Fizyki za odkrycie promieniotwórczości i
pierwiastków promieniotwórczych.

1904 r.

( 6 grudzień) urodziny córki Ewy.

W 1938 r. ukazała się drukiem we Francji opracowana
przez Ewę Curie biografia Marii Skłodowskiej - Curie.
Książka Ewy Curie miała także kilkanaście wydań w
Polsce. W czasie II wojny światowej Ewa Curie działała w
Siłach Zbrojnych Wolnej Francji. Była korespondentem
wojennym wielu dzienników amerykańskich, a także
jednym z Dyrektorów " Paris - Presse". Jej mąż Henri
Labouisse był ambasadorem USA w Grecji, później
Dyrektorem Generalnym United Nations Childrens Found.
W 1956 r Henri Labouisse odbierał przyznaną organizacji
UNICEF pokojową Nagrodę Nobla. Ewa Curie - Labouisse
mieszka w USA.

1906 r.

( 19 kwiecień) -tragiczna śmierć męża Pierra

Curie ; objęcie Katedry Fizyki na Sorbonie.

1910 r. Maria Skłodowska - Curie otrzymuje metaliczny
rad ; Polonu Maria Curie nie wyodrębniła. Wyodrębniono
jednak ten pierwiastek w czystej postaci w jej
laboratorium i dokonano z nim szereg ciekawych
eksperymentów .

1911 r. ( 29 październik) Maria Skłodowska- Curie
uczestniczy w I Kongresie Solvajowskim w Brukseli.
Chemik i przemysłowiec francuski Solvay Ernest (1838-
1922) założyciel Międzynarodowego Instytutu Fizyki
zorganizował obrady tego Kongresu.
Wśród uczestników Kongresu znaleźli się między innymi:

- Goldschmidt Robert B.- chemik, współpracownik
Ernesta Solvaya,
- Planck Max Karl( 1858-1947) fizyk niemiecki ; laureat
Nagrody Nobla
z Fizyki w 1918 r.
- Sommerfeld Arnold ( 1868-1951) fizyk niemiecki.
- de Broglie Maurice (1875- 1960) fizyk francuski,
- Rutherford Ernest ( 1871-1937) fizyk angielski; laureat
Nagrody
Nobla z Chemii w 1908 r.
- Einstein Albert ( 1879- 1955) fizyk niemiecki; laureat
Nagrody
Nobla z Fizyki w 1921 r.

- Langevin Paul ( 1872- 1946) fizyk francuski,

- Nernst Walter Hermann ( 1864-1941) chemik
niemiecki, # laureat
Nagrody Nobla z Chemii w 1920 r.
- Brillouin Marcel ( 1854- 1948) fizyk francuski.
- Solvay Ernest ( 1838-1922) chemik i przemysłowiec
belgijski.
- Warburg Emil Gabriel ( 1846-1931) fizyk niemiecki;

- Lorentz Hendrik Antoon ( 1853-1928) fizyk
holenderski; # Laureat
Nagrody Nobla z Fizyki w 1902 r.

- Perrin Jean Baptiste ( 1870-1942) fizyk francuski; #
laureat Nagrody
Nobla z Fizyki w 1926 r.
- Pioncare Henri ( 1854- 1912) -matematyk i filozof
francuski

1911 r.

przyznanie Marii Skłodowskiej - Curie

Nagrody Nobla z

Chemii

za odkrycie nowych pierwiastków i otrzymanie radu w stanie
czystym.

1912 r.

( 6 maja) Delegaci Towarzystwa Naukowego

Warszawskiego przeprowadzają z Marią Skłodowską-
Curie rozmowę w Paryżu. Przewodniczącym delegacji jest
Sienkiewicz Henryk ( 1846 - 1916) pisarz polski, laureat
Nagrody Nobla w dziedzinie literatury ( 1905 r.). Delegaci
namawiają Marię do powrotu do Polski. Propozycja
Towarzystwa była dla Marii Curie bardzo miła, bo
odpowiadała dawno żywionej przez nią chęci pracowania
w rodzinnym środowisku. Dla urzeczywistnienia jej nie
wahałaby się rozstać ze starszą córką, która musialaby
pozostać w Paryżu. W odpowiedzi delegatom Maria Curie
nie mogła na razie zdecydować się na pryjazd do
Warszawy i opuszczenie Paryża z dwu powodów :

• złego stanu zdrowia, który rodzil w niej wątpliwości
czy w ogóle będzie w stanie pracować naukowo, a tym
bardziej czy zdoła zorganizować nową pracownię
radiologiczną;

• poczuwa się także do obowiązku zorganizowania
budującego się w Paryżu Instytutu im. jej męża ( prace
organizacyjne potrwają rok lub półtora).

Decyzję ostateczną Maria Curie odłożyła do czasu
usunięcia powyższych przeszkód. ( Protokół 79
posiedzenia Towarzystwa Naukowego Warszawskiego z
dnia 16 maja 1912 r.). Maria Skłodowska - Curie
nadesłala na adres Towarzystwa kosztorys urządzenia
pracowni radiologicznej.Pragnęła ją uruchomić mimo
powyżej przedstawionych przeszkód do lipca 1913 r.
( Protokół Nr 95 z posiedzenia Zarządu Towarzystwa
Naukowego Warszawskiego z 2 stycznia 1913 r.).
W protokole Nr 98 posiedzenia Towarzystwa Naukowego
Warszawskiego z 12 lutego 1913 r. jest informacja o
postanowieniu otwarcia pracowni radiologicznej od 1
sierpnia 1913 r. i mianowaniu Marii Skłodowskiej - Curie
kierowniczką tej pracowni. Protokół Zebrania Ogólnego
Towarzystwa Naukowego Warszawskiego z 25 listopada
1913 r. zawiera informację : " Członek honorowy
Towarzystwa Naukowego Warszawskiego Maria
Skłodowska - Curie wygłosiła odczyt " O radioaktywności
i ciałach radioaktywnych "

1914 r.

wybuch I wojny światowej; przerwana zostaje

łączność Marii Skłodowskiej - Curie z pracownią
radiologiczną w Warszawie ; zajmuje się w okresie wojny
między innymi organizowaniem wojskowego lecznictwa
radiologicznego.

1919 r.

praca w Instytucie Radowym w Paryżu.

1920 r.

Marię Skłodowską - Curie odwiedza w Instytucie

Radowym przy ul. Pierre Curie w Paryżu dziennikarka
amerykańska z Nowego Jorku - p. Meloney ( Missy).
Organizuje ona pobyty Marii Skłodowskiej- Curie w USA
( 1921 i 1929 r.)

1921 r.

( maj- 28 czerwiec) pierwsza podróż do USA

( spotkanie z prezydentem USA ( od 1921 r.) Hardingiem
Warrenem Gamalielem ( 1865-1923). W USA przebywa
wraz z córkami Ireną i Marią. Odbiera 1 g radu zamknięty
w szkatułce , do której złoty kluczyk wręczył jej prezydent
USA Harding.

1922 r.

Udział w pracach Międzynarodowej Komisji

Współpracy Intelektualnej w Genewie .( Rada Ligi
Narodów mianuje Marię Skłodowską - Curie członkiem tej
komisji; później zostaje jej wiceprzewodniczącą).

1925r.

udział w uroczystości poświęcenia kamienia

węgielnego pod Instytut Radowy w Warszawie.
Maria spotyka się z prezydentem Wojciechowskim
Stanisławem ( 1869-1953) - drugim prezydentem RP
( 1922-1926) oraz z polskimi fizykami i chemikami.

1929 r.

( październik) druga podróż do USA . Maria

Skłodowska-Curie jest gościem prezydenta USA ( 1929 -
1933) Hoovera Herberta Clarka( 1874- 1964). Przez kilka
dni mieszka w Białym Domu. Ameryka daruje Marii Curie
drugi gram radu ( pierwszy gram podarowano jej w 1921
roku). Zwiedza Uniwersytet Św. Wawrzyńca ( 26
października) pod opieką Younga Owena D. ( 1874 - 1962)
- prawnika i ekonomisty amerykańskiego . Na frontonie
gmachu fizyki znajduje się płaskorzeźba w kamieniu
przedstawiająca jej wizerunek. Bierze także udział w
jubileuszu Edisona .

1932 r.

( 29 maj) uczestniczy jako honorowa kierowniczka w

uroczystości otwarcia Instytutu Radowego im. Marii
Skłodowskiej - Curie w Warszawie. Dyrektorem Instytutu
Radowego została jej siostra dr Bronisława Dłuska.
Wykończony w pełni został szpital należący do Instytutu
Radowego .