GEOLOGIA

ZŁOŻOWA I

GÓRNICZA

2.

I. Poszukiwanie i
rozpoznawanie złóż:

- poszukiwanie złóż

- rozpoznawanie złóż

II. Kategorie rozpoznania złóż

Ia.

Poszukiwanie

złóż

przedsięwzięcie zmierzające do odkrycia złoża

Metody:
- analiza przesłanek geologicznych
- badanie oznak występowania złóż
- bezpośrednie (górnicze) metody poszukiwawcze

Analiza przesłanek

1. przesłanki geotektoniczne

- określenie, na podstawie geotektonicznego charakteru obszaru,

możliwości występowania złóż w regionach geologiczych, prowincjach:
- złoża bituminów np. w zapadliskch przedgórskich młodych pasm fałdowych lub na szelfach kontynentalnych
- odkrycie pierwotnych złóż diamentów w Brazylii, na Syberii, w Kanadzie

2. przesłanki magmowe

- możliwości odkrycia złóż związanych ze skałami magmowymi:

- złoża Fe, Ti, Cr związane z zasadowymi i ultrazasadowymi masywami magmowymi

3. przesłanki stratygraficzne

- przywiązanie złóż określonego rodzaju do jednego poziomu

stratygraficznego:
- mioceńskie węgle brunatne i górnokarbońskie węgle kamienne
- formacje solne cechsztynu i miocenu
- dolnośląskie złoża miedzi z przełomu czerwonego spągowca i cechsztynu (stare zagłębie miedziowe i LGOM)

4. przesłanki strukturalne (tektoniczne)

- występowanie złóż niektórych kopalin w określonych

strukturach tektonicznych:

- bituminy - pułapki tektoniczne, rejony wysadów solnych

- żyłowe złoża rud metali - w strefach uskokowych lub silnie spękanych

5. przesłanki paleogeograficzne -

przewidywanie możliwości występowania złóż na podstawie analizy

kopalnego klimatu, morfologii terenu, przebiegu brzegów morskich, rzek:

- złoża soli

- rozsypiskowe złoża diamentów, złota

Badanie oznak występowania złóż

- wychodnie złóż
- elementy morfologii terenu
- aureole złożowe (rozsiewu)

* rozsiewu mechanicznego
* litochemiczne i geochemiczne
* biochemiczne
* atmochemiczne

- metody geofizyczne

* magnetyczne
* grawimetryczne
* radiometryczne
* geoelektryczne
* sejsmiczne

Bezpośrednie metody poszukiwawcze

* po uzyskaniu pozytywnych wyników poszukiwań metodami pośrednimi



* fizyczne dotarcie do złoża:

prace górnicze: rowy, wkopy, szybiki, szyby, sztolnie
prace wiertnicze: wiercenia

wyrobiska odosobnione lub w zespołach

(układ wyrobisk uzależniony od

formy złoża)

Ib.

Rozpoznawanie

złóż

zespół czynności prowadzących do uzyskania szczegółowych informacji na temat złoża: ilość i jakość
kopaliny, forma złoża, wartość złoża

Metody rozpoznania złóż (środki techniczne)

- otwory wiertnicze (bezrdzeniowe i rdzeniowane)
- roboty górnicze (płytkie: wkopy rowy i szybiki oraz głębokie: sztolnie, szyby, chodniki,

upadowe)

- metody geofizyczne
- metody geochemiczne

Metodyka rozpoznania w zależności od formy złoża

1. Złoża pokładowe i stratoidalne

- związane z poziomem stratygraficznym, o dużym rozprzestrzenieniu i wyraźnych granicach, - o prostej

budowie wewnętrznej, zazwyczaj nie zaburzone tektonicznie



- rozpoznanie - zespołami otworów wiertnicznych w sieci regularnej; w przypadku złóż o dużym nachyleniu -

otwory kierowane

2. Złoża żyłowe

- zazwyczaj zespoły równoległych żył - nieciągłych, o zmiennej miąższości, częste aureole mineralizacji

rozproszonej,



- ze względu na dużą zmienność rozpoznanie

- szeregami kierunkowych otworów wiertniczych (z powierzchni ziemi lub z wyrobisk górniczych)
-

często konieczne rozpoznanie wyrobiskami górniczymi

3. Złoża masywowe i sztokwerkowe

- zazwyczaj o izometrycznej formie i złożonej budowie wewnętrznej, brak wyraźnych granic (często wyznacz się

je na podstawie opróbowania),



- rozpoznanie - zazwyczaj za pom. rdzeniowanych otworów pionowych

4. Złoża kominowe

- silnie wydłużone w 1 kierunku, często o skomplikowanym przebiegu,



- bardzo często rozpoznawane wyrobiskami górniczymi,
- złoża o dużej średnicy - otworami pionowymi i wiązkami otworów kierunkowych

5. Drobne złoża gniazdowe i nieregularne

- zazwyczaj bardzo skomplikowana budowa i nieregularne rozmieszczenie gniazd, gniazda często są

zgrupowane



- otwory wiertnicze z powierzchni lub pęki otworów wierconych z wyrobisk podziemnych, drobne, nieregularnie

rozmieszczone gniazda - rozpoznawane siecią wyrobisk

Rozmieszczenie punktów rozpoznawczych

- rozpoznanie za pomocą sieci
- rozpoznanie liniami
- rozpoznanie „z punktu” (gniazdowe rozmieszczenie punktów)

Gęstość sieci rozpoznawczej (i jej zagęszczanie)

- gęstość sieci rozpoznawczej opisywana jest za pomocą średniej odległości między punktami
rozpoznawczymi

- gęstość sieci rozpoznawczej zależy od:

- dokładności z jaką rozpoznajemy złoże,
- zmienności złoża

- gęstość sieci rozpoznawczej decyduje o szczegółowości rozpoznania budowy złoża

- zagęszczanie sieci rozpoznawczej:

* zagęszczanie sieci lub linii punktów rozpoznawczych,
* równomierne lub wzmożone

w niektórych strefach (kontur złoża, strefy

dyslokacyjne)

II. Kategorie rozpoznania złóż

Złoże rozpoznajemy stopniowo – coraz dokładniej

Rozpoznanie wstępne 

- wybór metody udostępniania złoża,
- wybór metod eksploatacji i przeróbki kopaliny,

Rozpoznanie szczegółowe 

- dane do projektu udostępnienia złoża, eksploatacji

i przeróbki kopaliny,

Rozpoznanie eksploatacyjne 

- weryfikacja wcześniejszych danych,
- dane do projektowania pól eksploatacyjnych

i prowadzenia wydobycia,

Kat.

rozp.

Badanie złoża

Badanie rodzaju i

jakości kopaliny

Granice

błędu

oszacowa

nia

zasobów

Wykorzystanie

informacji

D

określenie granic złoża i
jego budowy geol. – na
podst. odosobnionych
wyrobisk rozp., geol.
interpret. (ekstrapolacji)
danych geofiz.

–

do prowadzenia prac
studialnych

C

2

granice złoża określone na
podst. danych z wyrobisk
lub odsłonięć metodą
interpolacji

jakość kopaliny – rozpoznana na
podst. systematycznego

opróbowania (w pełnym
zakresie możliwego

wykorzystania kopaliny)

 40%

określone gł. cechy formy,
budowy, tektoniki złoża

C

1

granice złoża –
interpolowane na podst.
danych z regularnej sieci
wyrobisk rozp.

 30%

ocena wpływu eksploatacji

i użytkowania złoża
na środowisko

B

granice złoża – uściślone na
podst. zagęszczonej sieci
specjalnych wyrobisk rozp.

własności technologiczne
kopaliny – potwierdzone

wynikami badań w skali
półtechnicznej lub przemysłowej

20%

w blokach

uznanych za

jednorodne

15%

w miejscu

projektowanyc

h wyrobisk

udost.

projektowanie wyrobisk
udostępniających, szczeg.

prognoza górn.-geol.
warunków eksploat.

i warunków ochrony
środowiska

A

w kategorii A - złoże jest

umożliwiającym bieżące

eksploatacji przy możliwie,

zasobów w sposób

bezpieczny i nie

rozpoznane w stopniu
planowanie i prowadzenie
jego najwyższym stopniu
wykorzystania zagrażający
środowisku

 10%

bieżące planowanie i
prowadzenie eksploatacji

wg Rozp. Min. Środ. z 19.12.2001 w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentacje
geologiczne złóż kopalin

Kategorie rozpoznania złóż – inne systemy klasyfikacji

Ujednolicenie

wg ONZ

Na podst.

klasyfikacji

ZSRR

Na podst. klasyf. US Bureau of

Mines & US Geological Survey

Bulletin

R

3

D

3

speculative

(domniemane)

nie

zbadane

D

2

hypotetical

(hipotetyczne)

R

2

D

1

inferred

(przypuszczalne)

C2

indicated
(wykazane)

udokume
n-

towane

R

1

C1

B

measured
(zbadane)

A

PODSUMOWANIE = CO TRZEBA ZAPAMIĘTAĆ

PODSUMOWANIE = CO TRZEBA ZAPAMIĘTAĆ

Poszukiwanie złóż

Poszukiwanie złóż

- analiza przesłanek

- analiza przesłanek

- badanie oznak występowania złóż (wychodnie, morfologia, aureole

- badanie oznak występowania złóż (wychodnie, morfologia, aureole

rozsiewu,

rozsiewu,

badania geofizyczne)

badania geofizyczne)

- bezpośrednie metody poszukiwawcze (roboty górnicze)

- bezpośrednie metody poszukiwawcze (roboty górnicze)

Rozpoznawanie złóż

Rozpoznawanie złóż

- środki techniczne

- środki techniczne

- metody rozpoznania w zależności od formy złoża

- metody rozpoznania w zależności od formy złoża

- rozmieszczenie i zagęszczanie punktów rozpoznania złoża

- rozmieszczenie i zagęszczanie punktów rozpoznania złoża

Kategorie rozpoznania złóż

Kategorie rozpoznania złóż

- D, C

- D, C

2

2

, C

, C

1

1

, B, A

, B, A

- D i C

- D i C

2

2

= poszukiwanie, C

= poszukiwanie, C

1

1

i B = rozpoznanie, A = rozpoznanie

i B = rozpoznanie, A = rozpoznanie

eksploatacyjne

eksploatacyjne

- stopniowe systematyzowanie i zagęszczanie sieci rozpoznawczej,

- stopniowe systematyzowanie i zagęszczanie sieci rozpoznawczej,

coraz

coraz

dokładniejsze szacowanie zasobów

dokładniejsze szacowanie zasobów

- badania formy złoża, rodzaju i jakości kopaliny,

- badania formy złoża, rodzaju i jakości kopaliny,

geologiczno-górniczych

geologiczno-górniczych

warunków eksploatacji

warunków eksploatacji