Święty

Benedykt z

Nursji

Najważniejsze fakty z życia:

•

urodził się około 480 roku, w położonej 170 km na północ od

Rzymu - Nursji

•

dzięki pochodzeniu z zamożnej rodziny Benedykt kształcił się

zapewne

w rodzinnym mieście, później wyruszył po naukę do Rzymu.

•

nie studiował długo, gdyż odkrył powołanie do życia

pustelniczego. Odszedł na pustkowie w góry Prenestini, a gdy

sława jego świętości zaczęła przyciągać ludzi pobożnych, ale

także zwykłych ciekawskich, udał się do Subiaco, gdzie

zamieszkał w grocie i spędził trzy lata w całkowitej

samotności, wiodąc surowe życie pokutnika. Właśnie tu

odnaleźli go młodzi ludzie, którzy także pragnęli całkowicie

oddać się Bogu – wokół jego groty wybudowali dwanaście

domków, w których się osiedlili. Każdy z pierwszych uczniów

Benedykta został przełożonym niewielkiej wspólnoty mniszej,

zaś sam mistrz zamieszkał z najmłodszymi kandydatami, by

ich formować i prowadzić do Boga.

•Około roku 529 udał się na

południe i w dawnej fortecy

rzymskiej i świątyni Jowisza

na Monte Cassino założył

nową wspólnotę. Zbudował

klasztor, do którego tłumnie

zaczęli napływać kandydaci.

Nieopodal wspólnotę

mniszek założyła także jego

siostra Scholastyka.

• Na Monte Cassino św.

Benedykt napisał słynną

„Regułę”.

• Pisze w niej św. Benedykt o

tym, jaki powinien być opat,

jak mają modlić się zakonnicy

i odprawiać oficja, o

posłuszeństwie, milczeniu,

pokorze i chwaleniu Boga

w modlitwie.

•jej oryginał zaginął, spłonął

bowiem w roku 896 w czasie

pożaru klasztoru w Teano,

jednakże zachowało się wiele

jej odpisów

Zmarł prawdopodobnie 21 marca 547 r. i

zgodnie

z życzeniem został pochowany w kaplicy św.

Jana na Monte Cassino, obok ukochanej

Scholastyki.

•

w 1964r., w czasie trwania Drugiego Soboru

Watykańskiego, papież Paweł VI zdecydował się na

ogłoszenie św. Benedykta patronem Europy

•

Wśród świętych benedyktyńskich wypada wymienić: św.

Grzegorza I Wielkiego (+ 604), doktora Kościoła; św.

Augustyna z Canterbury, apostoła Anglii (+ 605); św. Bedę,

doktora Kościoła (+ 735);

św. Bonifacego, apostoła Niemiec i głównego patrona tegoż

kraju; św. Wojciecha - apostoła Czech, Węgier, Polski i Prus,

męczennika (+ 997); św. Piotra Damiani, doktora Kościoła

(+ 1072);

św. Romualda, założyciela kamedułów (+ 1027); św. Jana

Gwalberta (+ 1073), założyciela nowej gałęzi zakonnej;

św. Anzelma, doktora Kościoła (+ 1109); św. Scholastykę

(+ ok. 543); św. Matyldę (+ 968); św. Hildegardę (+ 1179);

•

W Polsce najbardziej znanym opactwem benedyktyńskim

jest Tyniec

Wpływ na rozwój pedagogiki:

•

Reguła benedyktyńska stopniowo upowszechniła się w

Kościele zachodnim co doprowadziło do tworzenia szkół

klasztornych

•

Wzrosło wykształcenie

•

Szkoły klasztorne stały się ówczesnymi ośrodkami nauczania

•

Wskazania do wychowanie ascetycznego

•

Odnowa życia zakonnego

•

Benedyktyńska

formuła

małej

wspólnoty

łącząca

umiejętnie

autorytet

porządek

wolnością,

życzliwością,

delikatnością,

np. w stosunku do najbardziej potrzebujących, stanowiła

rodzaj idealnego modelu, inspirującego wzorca.

•

Reguła benedyktyńska zbiera długie doświadczenia

mnichów starożytnych i ujmuje je w zasady życia

wspólnoty

sposób,

który znakomicie pasował do potrzeb tysięcy klasztorów

na zachodzie Europy. Inne reguły zakonne, mnisze i

kanonickie, nawiązywały zawsze do klasycznego wręcz

wzoru, jakim stał się tekst św. Benedykta od momentu

wprowadzenia go przez Karola Wielkiego we wszystkich

klasztorach jego cesarstwa.

•

Z modelu życia benedyktyńskiego wyrosły inne rodziny

zakonne, m.in. benedyktynki (klauzurowe i czynne),

cystersi, kameduli, oliwetanie, sylwestryni i trapiści.

Zasadnicza myśl wychowawcza

• Jest zbudowana na dwóch podstawowych założeniach modlitwie i

pracy -

ora et labora (módl się i pracuj)

• Zasadniczą jej cechą jest umiar - w modlitwie, uczynkach pokutnych,

w pracy i w spoczynku, w posiłku i piciu zaleca umiar: “złoty środek”

• Ścisłym obowiązkiem mnicha była codzienna lektura indywidualna

Pisma Św.

(Lectio divina)

• Nauczyciel uczył każdego ucznia indywidualnie

• Karano i upominano wybryki uczniów

• każda godzina dnia miała swoje przeznaczenie; siedem godzin

miał benedyktyn poświęcać pracy ręcznej a dwie godziny pracy

umysłowej i siedem razy chwałę Bożą opiewać. Surowa kara

spotykała tego, kto godziny, przeznaczone na pracę umysłową,

spędzał na śnie lub czczej rozmowie; próżnowanie nazywał

Benedykt wrogiem duszy

• posłuszeństwo jest w oczach Benedykta pracą (obedientiae labor),

i to pracą najważniejszą i najwięcej zasług nadającą. Mnich dlatego

tylko wstępuje do zakonu, aby ofiarę z siebie samego uczynić

•

Nie było to jakieś służalcze, niewolnicze posłuszeństwo;

wszyscy, zarówno opat jak bracia zakonni, stali tu na gruncie

praw Bożych

i kościelnych

•

Nauczano wedle straożytnego systemu dydaktycznego

opartego na kanonie siedmiu sztuk wyzwolonych - trivium(7 lat –

elementarne nauczanie)

i quadrivium (geometria, arytmetyka, astronomia, muzyka, śpiew)

•

Nauczyciel miał ojcowski stosunek do ucznia

•

W szkole dominował cel wychowawczy – przygotowanie do

życia chrześcijańskiego

•

Wychowanie religijne płynęło nie tylko z czyatnia Pisma Św.

Ale

z atmosfery panującej w szkole

•

Wiedzę podawano w małych dawkach – brak podręczników

•

Częste egzaminy z małych partii materiału

•

Wychowanie fizyczne

•

Istniała możliwość rozwijania indywidualnych zdolności

•

Łączono naucznie z praktyką

•

Szkoła była dla dzieci ze wszystkich stanów

“Nadchodzi wieczór, z wieżyczki klasztornej rozlega się

łagodny dźwięk sygnaturki; kto jest w ogrodzie, wraca teraz

do domu; inni, zajęci pracą umysłową, zamykają księgi swoje;

jeden z zakonników miał już tylko kilka razy pociągnąć

pędzelkiem, aby wykończyć inicjał, z prześlicznych arabesków

upleciony, lecz dzwonek uderzył i wszyscy muszą oddać się

wypoczynkowi wieczornemu. Na dziedzińcu klasztornym ruch

się wzmaga; przez bramę wjeżdżają wozy naładowane;

niektórzy bracia wracają z piłą, z toporem,

z motykami i szpadlami, konie i osły podążają do stajni, a

wszystko to dzieje się pośród ciszy głębokiej i porządku

wzorowego. O godzinie drugiej po północy budzi nas łagodny

odgłos dzwonka klasztornego; okna kościoła jaśnieją światłem,

słyszymy pienia nabożne; zakonnicy odbywają swoje nokturny

do pierwszego brzasku jutrzenki, potem następuje cisza, jak

gdyby wszyscy znowu udali się na spoczynek, lecz jest to

chwila rozmyślania i modlitwy. Następnie rozpoczynają się

zwykłe zajęcia dzienne, rozpoczyna się praca ducha i ciała,

taka sama dzisiaj, jaką była wczoraj i jaką będzie po wszystkie

dni, kilka tylko razy do roku przerywana w wielkie

uroczystości kościelne. Pracując, modlą się zakonnicy, a

modląc się odpoczywają po pracy.”

Co nowego wniósł Św. Benedykt

do pedagogiki:



Do dzisiaj aktualny jest sposób życia: realizacja

chrześcijańskiego ideału naśladowania Chrystusa przez

postępowanie pełne umiaru, zaproponowane przez Mistrza

odznaczającego się umiłowaniem Boga nade wszystko

i głęboką, nadprzyrodzoną mądrością



Całe życie ma być poszukiwaniem Boga



Nauka oparta ma być o lekturę Pisma Św., które jest

skarbnicą wartości i wskazówek na życie



Indywidualny tok nauczania



Modlitwa tzn. Nie tylko sam akt, ale wypełnianie każdej

czynności życia modlitwą czyli realizowaniem wartości

chrześcijańskich w wychowaniu -praca z modlitwą na

ustach



Szkoła ma uczyć odpowiednich postaw, łączyć teorię z

praktyką



reguła odrzuca niewolnictwo, tak fundamentalne dla

świata starożytnego



Zaczęły powstawać szkoły żeńskie oparte na regule św.

Benedykta – prowadziły je benedyktynki

Papież Paweł VI tak pisał: „

Dlaczego to benedyktyńskie

hasło (ora et labora- módl się i pracuj) nie jest obecnie w

naszym świecie, orędziem nawołującym do wyzwolenia

siebie z niewoli konsumizmu, z niewoli przyzwyczajeń w

myśleniu i sądzeniu, przy ustalaniu programów i stylów

życia wyłącznie pod kątem ekonomii?Módl się, pracuj i nie

bądź smutny”

