Kry

tyc

zn

a n

au

ka

o w

ych

ow

an

iu

•

Ukształtowała się w latach 70-tych

XX w. w opozycji do pedagogiki
humanistycznej i empirycznej.

•

Przedstawiciele tego kierunku

projektowali działania nastawione na
zmianę społeczeństwa i zwiększenie
zakresu wolności i sprawiedliwości

.

•

Krytyczna nauka

o wychowaniu
głosi, że edukacja
stanowi
instrument
kontroli
sprawowanej w
interesie
dominujących
grup społecznych.

• Krytyczna nauka

o wychowaniu
posługuje się
teorią krytyczną,
która miała
przywrócić
człowiekowi rolę
podmiotu
działania

.

• Teoria krytyczna ma charakter praktyki

społecznej kierowanej interesem
emancypacji, ze względu na stałe uwikłanie
wiedzy w mechanizmy kontroli społecznej

. 

Teoria krytyczna jest zarazem "metateorią"

(kwestionuje własne założenia, jest otwarta
na nowe problemy i koncepcje)

Krytyczna nauka o wychowaniu  posługuje

się postulatem emancypacji. 

• Przedstawiciele krytycznej nauki o

wychowaniu pokazują różnicę
pomiędzy stanem faktycznym a
ideałem stosunków wychowawczych.

•  

Przedstawiciele krytycznej nauki o

wychowaniu stawiają opór czynnikom
powodującym niedojrzałość.

• Wg tej nauki teoria i praktyka mają

taką samą rangę i odpowiedzialność,
powinny współdziałać.

Pedagogika analityczno – krytyczna

Michael Foucault – przedstawiciel
pedagogiki analityczno – krytycznej

zanalizował szkołę jako miejsce
sprawowania władzy, które eliminuje i
uniemożliwia zaistnienie osoby jako
podmiotu.

Jest ona bowiem „(...) poligonem
doświadczalnym dla generacji
dorosłych (sprawujących rządy) w
zakresie rozwijania i doskonalenia
technik oraz strategii sprawowania
władzy.”

Zatem służy ona wytwarzaniu
posłusznych istot, które, poddawane
dyscyplinie i stałej kontroli, przyjmą
postawę pokornego posłuszeństwa i
pożądanych zachowań.

Wszyscy uczniowie, objęci tą
samą władzą, mają, zatem
przyjąć podobną tożsamość, a
własną inność, odrębność
zagłuszyć, wyrzec się jej. Ta
swoista tresura tworzy osoby
użyteczne i dostępne
społecznie, przewidywalne, bo
planowo zaprogramowane

.

Ale władza rozszerza swój krąg także na
nauczycieli

jedni obserwują drugich, ważniejsi
kierują mniej ważnymi, ale również na
rodziców przez ich dzieci.

Władza więc w szkole kontroluje
przede wszystkim dzieci, potem
nauczycieli i rodziców, a system
biurokracji i gromadzenia informacji
pomaga w jej utrzymaniu.

Okazuje się zatem, że wszyscy
jesteśmy wciąż obserwowani, stale
pod czyjąś kontrolą, dlatego –
przeświadczeni o nieustannym
nadzorowaniu - zatracamy kolejno
indywidualne elementy naszej
osobowości i przyjmujemy
zachowania i poglądy aprobowane
przez władzę.