Psychologia
Psychologia
zachowań
zachowań
w sytuacjach
w sytuacjach
trudnych
trudnych
Dr Barbara Zimoń – Dubowik
Dr Barbara Zimoń – Dubowik
2010/2011
2010/2011
Sytuacja trudna
Sytuacja trudna
Sytuacje przykre dla jednostki,
Sytuacje przykre dla jednostki,
zakłócające jego psychiczny komfort,
zakłócające jego psychiczny komfort,
również warunki nie sprzyjające
również warunki nie sprzyjające
wykonywaniu zamierzonej czynności
wykonywaniu zamierzonej czynności
Trudności subiektywne i obiektywne
Trudności subiektywne i obiektywne
(sytuacje nowe, dynamika
(sytuacje nowe, dynamika
zadań i warunków,
zadań i warunków,
struktura
struktura
zadania i warunków)
zadania i warunków)
Typy sytuacji trudnych
Typy sytuacji trudnych
1. DEPRYWACJE (dotyczy braku ważnych dla
1. DEPRYWACJE (dotyczy braku ważnych dla
życia elementów, jak głód, samotność, brak
życia elementów, jak głód, samotność, brak
snu)
snu)
2. PRZECIĄŻENIA (sytuacje, w których jeden
2. PRZECIĄŻENIA (sytuacje, w których jeden
element – zadanie jest niedostosowany do
element – zadanie jest niedostosowany do
warunków działania (zniechęcenie)
warunków działania (zniechęcenie)
3. ZAGROŻENIA (naruszenie jakiejkolwiek
3. ZAGROŻENIA (naruszenie jakiejkolwiek
wartości cenionej przez jednostkę;
wartości cenionej przez jednostkę;
szyderstwo, krytyka, wyśmianie)
szyderstwo, krytyka, wyśmianie)
4. UTRUDNIENIA (zmiany w warunkach; braki
4. UTRUDNIENIA (zmiany w warunkach; braki
przedmiotów, informacji, zakazy moralne;
przedmiotów, informacji, zakazy moralne;
frustracje).
frustracje).
Prawa Yerkesa - Dodsona
Prawa Yerkesa - Dodsona
Dotyczą związku między zmianami w zachowaniu
Dotyczą związku między zmianami w zachowaniu
(podczas sytuacji trudnej) a siłą frustracji i
(podczas sytuacji trudnej) a siłą frustracji i
wywołanego przez nią podniecenia
wywołanego przez nią podniecenia
emocjonalnego:
emocjonalnego:
I.
I.
W miarę wzrostu poziomu aktywacji
W miarę wzrostu poziomu aktywacji
organizmu, podwyższa się poziom wykonania
organizmu, podwyższa się poziom wykonania
zadania, ale tylko do pewnego poziomu.
zadania, ale tylko do pewnego poziomu.
Potem poziom wykonania zadania obniża się.
Potem poziom wykonania zadania obniża się.
II.
II.
Im zadanie jest trudniejsze, tym niższy
Im zadanie jest trudniejsze, tym niższy
poziom aktywacji jest optymalny; im
poziom aktywacji jest optymalny; im
trudniejsze zadanie, tym niższy poziom
trudniejsze zadanie, tym niższy poziom
aktywacji, na którym już dochodzi do
aktywacji, na którym już dochodzi do
dezorganizacji zachowania.
dezorganizacji zachowania.
Teoria: frustracja - agresja
Teoria: frustracja - agresja
Frustracja to zablokowanie skierowanej
Frustracja to zablokowanie skierowanej
na cel aktywności organizmu, bądź
na cel aktywności organizmu, bądź
też stan wewnętrzny wynikający z
też stan wewnętrzny wynikający z
napotkania takiej przeszkody
napotkania takiej przeszkody
(Dollard i in., 1939)
(Dollard i in., 1939)
.
.
Agresja
Agresja
Agresja rodzi się wtedy, gdy
Agresja rodzi się wtedy, gdy
przeszkoda w dążeniu do celu
przeszkoda w dążeniu do celu
jest nieoczekiwana
jest nieoczekiwana
Frustracja wynika z
Frustracja wynika z
deprywacji względnej
deprywacji względnej
Agresja zostaje wyzwolona również wskutek
Agresja zostaje wyzwolona również wskutek
obecności bodźca wyzwalającego agresję
obecności bodźca wyzwalającego agresję
, czyli
, czyli
przedmiotu kojarzącego się z agresywnymi
przedmiotu kojarzącego się z agresywnymi
reakcjami (Berkowitz, 1965; Carlson, 1990).
reakcjami (Berkowitz, 1965; Carlson, 1990).
Sytuacje niekontrolowalne
Sytuacje niekontrolowalne
Model Franklina Shontza (1975)
Model Franklina Shontza (1975)
Szok – zadziwiająca jasność umysłu,
Szok – zadziwiająca jasność umysłu,
duża sprawność działania, odrealnienie
duża sprawność działania, odrealnienie
Spotkanie z tragedią – poczucie
Spotkanie z tragedią – poczucie
bezradności, dezorganizacja działania,
bezradności, dezorganizacja działania,
wyczerpanie poznawcze i energetyczne
wyczerpanie poznawcze i energetyczne
Wycofanie się – zaprzeczanie tragedii
Wycofanie się – zaprzeczanie tragedii
Nawrót rozpaczy – „dlaczego ja?”
Nawrót rozpaczy – „dlaczego ja?”
Ponowne wycofanie
Ponowne wycofanie
Model Shelley Taylor
Model Shelley Taylor
1.
1.
Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, jak
Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, jak
doszło do tragedii
doszło do tragedii
2.
2.
Poszukiwanie wpływu na zdarzenia (2/3
Poszukiwanie wpływu na zdarzenia (2/3
pacjentek onkologicznych uważała, że ma
pacjentek onkologicznych uważała, że ma
pewien wpływ na chorobę).
pewien wpływ na chorobę).
3.
3.
Wzmacnianie poczucia własnej wartości
Wzmacnianie poczucia własnej wartości
(17% mówiło o negatywnych zmianach w
(17% mówiło o negatywnych zmianach w
swoim życiu, 53% o zmianach
swoim życiu, 53% o zmianach
pozytywnych). Stosowanie porównań
pozytywnych). Stosowanie porównań
społecznych
społecznych
Taylor (1983), Wood, Taylor i Lichtman (1985)
Taylor (1983), Wood, Taylor i Lichtman (1985)
Model Jay’a Weissa
Model Jay’a Weissa
Badania na szczurach (związek między
Badania na szczurach (związek między
niekontrolowalnością wzmocnień a
niekontrolowalnością wzmocnień a
powstawaniem wrzodów żołądka)
powstawaniem wrzodów żołądka)
Duża aktywność w warunkach stresu i
Duża aktywność w warunkach stresu i
pozytywna informacja zwrotna
pozytywna informacja zwrotna
contra
contra
duża
duża
aktywność i informacja negatywna
aktywność i informacja negatywna
Jednostka musi być zaangażowana w
Jednostka musi być zaangażowana w
rozwiązywanie trudnych zadań, aby
rozwiązywanie trudnych zadań, aby
pojawiły się negatywne konsekwencje w
pojawiły się negatywne konsekwencje w
nowych warunkach zadaniowych
nowych warunkach zadaniowych
Weiss (1971), Sędek (1991, 2001)
Weiss (1971), Sędek (1991, 2001)
Wyuczona bezradność
Wyuczona bezradność
Deficyty motywacyjne
Deficyty motywacyjne
–
–
utrudnienia
utrudnienia
w inicjowaniu zachowań dowolnych
w inicjowaniu zachowań dowolnych
Deficyty asocjacyjne
Deficyty asocjacyjne
– utrudnienia
– utrudnienia
w dostrzeganiu związków między
w dostrzeganiu związków między
zachowaniem a jego następstwami
zachowaniem a jego następstwami
Deficyty emocjonalne
Deficyty emocjonalne
– występowanie
– występowanie
negatywnych stanów afektywnych z
negatywnych stanów afektywnych z
dominantą depresyjną
dominantą depresyjną
Seligman (1975)
Seligman (1975)
Deficyty poznawcze
Deficyty poznawcze
– zaburzenia w
– zaburzenia w
generowaniu nowych programów działania
generowaniu nowych programów działania
Kofta i Sędek (1989, 1998, 1990)
Kofta i Sędek (1989, 1998, 1990)
Document Outline
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Bariery komunikacyjne oraz sytuacje trudne
więcej podobnych podstron