Rozwiązanie zadania egzaminacyjnego  egzamin wewnętrzny grudzień 2007
Ad1. Tytuł pracy egzaminacyjnej.
Analiza i ocena stanowiska pracy tokarza remontowego pod względem spełnienia wymagań
bezpieczeństwa i higieny pracy. Ocena ryzyka zawodowego związanego z pracą na tym stanowisku.
Ad.2. Założenia do opracowania projektu wynikające z treści zadania i załączonych
załączników.
Pomieszczenie pracy znajdujÄ…ce siÄ™ w budynku wolnostojÄ…cym:
a) hala o powierzchni 200m2  wymiary: szerokość 10m, długość 20m;
b) wysokość pomieszczenia  4m;
c) kubatura  800m3;
d) zatrudnienie: 10 pracowników pracujących w systemie dwuzmianowym po 5 na jednej
zmianie (I zmiana od 6.00 do 14.00, II zmiana od 14.00 do 22.00);
e) oÅ›wietlenie ogólne naturalne  6 okien o wymiarach 1,6m × 2,0m z kwaterami uchylnymi;
f) drzwi stalowe, dwuskrzydłowe, zamykane o szerokości 1,6m;
g) wyposażenie pomieszczenia pracy w maszyny i urządzenia:
* tokarki uniwersalne  szt. 5,
* wiertarka stołowa  szt. 1,
* wiertarka promieniowa  szt. 1,
* frezarka uniwersalna  szt. 1,
* piła ramowa  szt. 1,
* nożyce dz
wigniowe  szt. 1,
* ostrzałka  szt. 1,
* stanowisko ślusarskie  szt. 1.
h) ogrzewania pomieszczenia:
* pod oknami grzejniki stalowe zasilanie z instalacji centralnego ogrzewania,
* na ścianie nagrzewnice gazowe,
i) zainstalowana wentylacja grawitacyjna;
j) brak danych o podłodze.
Stanowisko pracy tokarza remontowego:
' stanowisko usytuowane wzdłuż ściany z oknami;
' przed stanowiskiem ułożony drewniany podest;
' tokarka wyposażona w nastawne osłony pozwalające na obróbkę detali o różnych kształtach
i wymiarach;
' stan techniczny tokarki świadczy o jej bardzo długim użytkowaniu i małej dbałości o jej
sprawność  czyszczenie i konserwacja;
' tokarka wyposażona w oświetlenie stanowiskowe światłem sztucznym zasilanym z instalacji
bezpiecznej 24V.
Zakres obowiązków tokarza remontowego (proces pracy):
' wykonywanie różnorodnych prac tokarskich związanych z remontami i naprawami
bieżącymi;
' samodzielne przygotowywanie materiałów i narzędzi niezbędnych do wykonywanych
zadań;
' obsługa suwnicy, wiertarki promieniowej, piły ramowej i ostrzałki do narzędzi;
' sprzÄ…tanie stanowiska pracy;
' usuwanie wiórów.
Strona 1 z 8
Rozwiązanie zadania egzaminacyjnego  egzamin wewnętrzny grudzień 2007
Materiały obrabiane:
' stal, żeliwo a także okresowo tekstolit i drewno;
' przy obróbce stali używana jest emulsja chłodząca.
Wyniki pomiarów dokonanych na stanowisku tokarza remontowego:
' natężenie hałasu w odniesieniu do 8godz. ekspozycji L 95 dB,
EX,8h
' natężenie oświetlenia/współczynnik równomierności 450 lx / 0,70
' wskaz
nik WBGT (zmierzony dla stanowiska) 280C,
' zapylenie całkowite 3,5 mg/m3,
' drgania norma,
' temperatura pomieszczenia 180C.
Ad 3. Ocena pomieszczenia działu remontowego i stanowiska pracy tokarza remontowego pod
względem warunków środowiska pracy.
Pomieszczenia pracy powinny spełniać Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
26 września 1997 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Z 2003 r.
Nr 169, poz. 1650)  podajemy z
ródło jeżeli jest podane w zadaniu egzaminacyjnym.
Pomieszczenie pracy:
' wysokość pomieszczenia 4m  spełnia wymagania (wg rozporządzenia  3,3m);
' powierzchnia pomieszczenia w przeliczeniu na jednego pracownika  spełnia wymagania
(wg rozporządzenia na jednego pracownika powinno przypadać co najmniej 2m2 wolnej
powierzchni podłogi nie zajętej przez sprzęt i urządzenia techniczne). W naszym zadaniu
mamy: powierzchnia hali  200m2/podzielona przez 5 pracowników (na jednej zmianie)
= 40m2  należałoby z tej powierzchni odjąć powierzchnię zajętą przez wyposażenie
techniczne hali. Ostatecznie otrzymana powierzchnia na pewno spełnia wymagania normy
prawnej,
' kubatura pomieszczenia - w przeliczeniu na jednego pracownika zatrudnionego na zmianie
 spełnia wymagania (wg rozporządzenia na jednego pracownika powinno przypadać co
najmniej 13m3 wolnej objętości pomieszczenia nie zajętej przez sprzęt i urządzenia
techniczne). W naszym zadaniu mamy: objętość hali  800m3/podzielona przez
5 pracowników (na jednej zmianie) = 160m3  należałoby z tej objętości odjąć objętość
zajętą przez wyposażenie techniczne hali. Ostatecznie otrzymana objętość na pewno spełnia
wymagania normy prawnej,
' oświetlenie:
' ogólne: 6 okien o wymiarach 1,6m × 2,0m = 3,2m2 × 6 = 19,2m2. Stosunek powierzchni
okien mierzony w świetle ościeżnic do powierzchni podłogi powinien zgodnie z normą
wynosić 1:8. W naszym zadaniu mamy 19,2m2 : 200m2 H" 1 : 10, a więc nie spełnia
wymagań,
' wentylacja grawitacyjna zainstalowana w pomieszczeniu pracy zgodnie z wymaganiami,
' rozmieszczenie maszyn i innych urządzeń i sprzętu technicznego w pomieszczeniu spełnia
wymagania  rozmieszczenia dokonano zgodnie z wymaganiami dla pomieszczeń pracy,
' drogi transportowe  biorąc pod uwagę, że maszyny i urządzenia rozmieszczone zostały
zgodnie z wymaganiami, w których istotnym elementem są odległości między maszynami
i urządzeniami, spełniają wymagania,
' drzwi  szerokość drzwi spełnia określone w przepisach wymagania, ale tylko dla ruchu
jednokierunkowego. Szerokość drzwi pozwala na ruch pieszy i używanie bezsilnikowego
środka transportowego o maksymalnej szerokości 70cm,
' podłoga  brak danych w treści zadania.
Strona 2 z 8
Rozwiązanie zadania egzaminacyjnego  egzamin wewnętrzny grudzień 2007
Stanowisko pracy:
' stanowiskowe: pomiary na stanowisku pracy wskazały, że natężenie oświetlenia wynosi
450 lx przy równomierności wynoszącej 0,7, jest to natężenie spełniające wymagania dla
zgrubnej i średniej obróbki skrawaniem (tolerancja e" 0,1mm), zaś dla precyzyjnej obróbki
skrawaniem, szlifowania (tolerancja <0,1) zmierzone natężenie nie spełnia wymagań
zawartych w Polskiej Normie PN-EN 12464-1:2002, ostatecznie oświetlenie stanowiskowe
nie spełnia wymagań,
' hałas  zmierzone na stanowisku natężenie hałasu w odniesieniu do 8 godz. ekspozycji
wynosi 95dB i znacznie przekracza dopuszczalną wartość natężenia 85dB  określoną
w normie prawnej (rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada
2002 r. W sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych
dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. z 2002 r. , Nr 217, poz. 1833 z póz
niejszymi
zmianami),
' mikroklimat  zmierzony na stanowisku wskaz
nik WBGT (mikroklimat gorący) wyniósł
280C. Według normy PN-EN 27243:2005 dopuszczalna wartość odniesienia wskaz
nika
WBGT wynosi w przypadku osoby zaaklimatyzowanej w środowisku gorącym 300C, zaś dla
osoby niezaaklimatyzowanej w tymże środowisku 290C  praca lekka  klasa 1 (prace
tokarskie zgodnie z powyższą normą są zaliczane do tej klasy). Mikroklimat spełnia
wymagania,
' temperatura pomieszczenia pracy zmierzona wynosi 180C. Zgodnie z przepisem prawnym
temperatura pomieszczenia, w zależności od ciężkości prac w nim wykonywanych, powinna
wynosić w granicach 15  170C, jednak nie mniej niż 140C. Wynik przekracza nieznacznie
dopuszczalne wartości  powodem jest usytuowanie stanowiska przy ścianie, na której
znajdują się grzejniki. Przekroczenie to jest dopuszczalne, nie wpływa na pogorszenie
komfortu termicznego na stanowisku,
' zapylenie całkowite zmierzone na stanowisku pracy  3,5mg/m3, nie przekracza
dopuszczalnej wartości określonej w rozporządzeniu  4,0  4,8mg/m3,
' drgania zmierzone na stanowisku nie przekraczają dopuszczalnych wartości,
Ad 4. Wykaz zagrożeń na stanowisku pracy tokarza według klasyfikacji: fizyczne, chemiczne,
biologiczne i psychofizyczne z uwzględnieniem podziału na szkodliwe i niebezpieczne.
Czynniki niebezpieczne:
' wirujÄ…ce i luz
ne elementy  możliwość uderzenia ruchomymi elementami maszyny lub
odrzucanym materiałem,
' ostre i wystające elementy  ostre krawędzie narzędzi, materiału, ręczne usuwanie wiórów
itd. - możliwość urazów rąk, nóg,
' przemieszczanie się ludzi i sprzętu  nieprawidłowe odległości między obrabiarkami,
obrabiarką a ścianą, nieoznakowane drogi transportowe, szerokość drogi transportowej
niedostosowana do środków transportowych,
' właściwości fizyczne materiału  ciężar, ostre krawędzie, śliskie powierzchnie itp.,
możliwość upadku obrabianych elementów na pracownika,
' porażenie prądem elektrycznym  nieodpowiednia instalacja elektryczna, brak pomiarów
ochrony przeciwporażeniowej,
' poparzenie  gorące powierzchnie obrabianego materiału.
Szkodliwe czynniki fizyczne:
' nieprawidłowe oświetlenie,
' hałas ponad 85dB(A),
' drgania i wibracje (przekroczenie NDN),
Strona 3 z 8
Rozwiązanie zadania egzaminacyjnego  egzamin wewnętrzny grudzień 2007
' mikroklimat (przekraczający dopuszczalne wartości),
' zapylenie na stanowisku
Szkodliwe czynniki chemiczne:
' uczulajÄ…ce,
' toksyczne,
' drażniące
pochodzące z oparów powstałych w wyniku używania emulsji chłodzącej w trakcie toczenia, z
pyłów powstałych w trakcie toczenia żeliwa, tekstolitu i drewna, a także w czasie szlifowania
(ostrzenia) narzędzi  ściernica.
Szkodliwe czynniki biologiczne:
' pyły drewna  grzyby zawarte w drewnie,
' emulsja chłodząca  bakterie, pleśnie i grzyby.
Szkodliwe czynniki psychofizyczne:
' pozycja pracy wymuszona  szkodliwa, jeżeli doprowadzi do urazu kręgosłupa 
niebezpieczna,
' obciążenie psychiczne  przeciążenie psychiki (wadliwa konstrukcja maszyny z punktu
widzenia ergonomii, lub niewłaściwie zaprojektowany proces technologiczny), monotonia
pracy.
Czynniki powyższe  określone mianem szkodliwe - jeżeli skutkiem ich oddziaływania będzie
powstanie w póz
niejszym czasie danego urazu stanÄ… siÄ™ czynnikami niebezpiecznymi.
Ad 5. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku tokarza remontowego metodÄ… Risc Score
Strona 4 z 8
Karta analizy ryzyka dla metody Risk Score przy wykonywaniu czynności TOKARZA REMONTOWEGO
Ryzyko po redukcji
ZAGROŻENIA
Możliwe PRZYCZYNY zagrożeń Możliwe skutki
SPOSOBY zmniejszenia ryzyka
niebezpieczne (z
ródło) zagrożeń
wydarzenia
Uwaga pracownika, porzÄ…dek w pomieszczeniu
Potknięcie i upadek na Śliskie, nierówne powierzchnie, Stłuczenia,
3 6 3 54 pracy, czyste i nieśliskie podłogi, odpowiednie 3 6 0,5 9
tym samym poziomie bałagan zwichnięcia, złamania
obuwie
Pochwycenie przez
Wirujące elementy tokarki: Stłuczenia, Przestrzeganie instrukcji obsługi, wzmożona uwaga,
obracające się części
uchwyt tokarski, materiał zwichnięcia, złamania, 7 6 1 42 osłony nad obracającymi się elementami maszyn, 7 6 0,5 21
maszyn i obrabiany
obrabiany rany cięte, szarpane odpowiednie ubranie  zapięte guziki.
materiał
Uwaga pracownika, osłony nad obracającym się
Uderzenie obrabianym y
le zamocowany materiał Skaleczenia, stłuczenia,
7 6 0,5 21 materiałem, dokładne mocowanie materiału w 7 6 0,2 8,4
materiałem obrabiany złamania i siniaki
uchwycie
Uderzenie, Transport elementów do obróbki Zranienia rąk, głowy,
Uwaga pracownika, używanie ochron osobistych,
przygniecenie przez bÄ…dz
obrobionych suwnicą  złe nóg, złamania, 15 6 0,5 45 15 6 0,1 9
szkolenia, przestrzeganie przepisów bhp
spadające przedmioty podczepienie zmiażdżenia, śmierć
Kontakt z ostrymi
Wióry, używane narzędzia Skaleczenia, przecięcia 1 6 6 36 Środki ochrony indywidualnej, wzmożona uwaga 1 6 1 6
krawędziami
Uderzenie o Bałagan na stanowisku pracy,
A
agodne obrażenia 
nieruchome, wystające nieprawidłowe przejścia między 1 6 3 18 Utrzymywanie porządku, uwaga 1 6 0,5 3
siniaki, guzy
przedmioty maszynami
Używanie urządzeń zasilanych
Śmierć lub inne skutki Przestrzeganie instrukcji obsługi, uwaga pracownika,
Energia elektryczna energiÄ… elektrycznÄ… (tokarka, 15 6 0,5 45 15 6 0,1 9
porażenia prądem przeglądy instalacji elektrycznej, maszyn i urządzeń
ostrzałka, piła ramowa)
Wskaz
nik ryzyka (R)
Wskaz
nik ryzyka (R)
Ekspozycja na zagrożenie (E)
Potencjalne skutki zagrożenia (S)
Ekspozycja na zagrożenie (E)
Potencjalne skutki zagrożenia (S)
Prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia (P)
Prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia (P)
Uczulenie, zatrucie,
Obrabiany materiał i emulsja Badania lekarskie, maski przeciwpyłowe, wentylacja
Pyły i opary choroba dróg 3 6 1 18 3 6 0,5 9
chłodząca stanowiskowa
oddechowych
Åšrodki ochrony indywidualnej: stopery, ochronniki
Hałas Praca maszyn i urządzeń Utrata słuchu 7 6 1 42 7 6 0,5 21
słuchu, ekrany ochronne
Bóle kręgosłupa,
Przeciążenie układu
schorzenia układu
ruchu (mięśniowo- Praca w pozycji wymuszonej 3 6 1 18 Badania lekarskie, przerwy w pracy, automatyzacja 3 6 0,5 9
mięsniowo-
szkieletowego)
szkieletowego
Drobne poparzenia Uwaga, środki ochrony indywidualnej,
Gorące powierzchnie Wióry, obrabiany materiał 1 6 1 6 1 6 0,2 1,2
termiczne przestrzeganie przepisów bhp
Rozwiązanie zadania egzaminacyjnego  egzamin wewnętrzny grudzień 2007
Ad 6. Wykaz instrukcji, znaków bezpieczeństwa, odzieży roboczej oraz środków ochrony
indywidualnej i zbiorowej, jakie pracodawca musi zapewnić na stanowisku pracy tokarza.
Instrukcje:
' udzielania pierwszej pomocy,
' przeciwpożarowa,
' bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku,
' stanowiskowa obsługi maszyn i urządzeń,
' stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych
z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników
' używania materiałów niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia na stanowisku pracy,
Znaki bezpieczeństwa:
' drogi ewakuacyjne,
' oznaczenie dróg transportowych,
' znak nakazu używania ochron głowy,
' znak nakazu używania ochron oczu, dróg oddechowych,
' znak zakazu przejścia w czasie ruchu suwnicy,
' znak zakazu wstępu osobom nieupoważnionym,
' awaria maszyny.
Odzież robocza i środki ochrony indywidualnej (posiadające znak CE):
' ubranie robocze, buty robocze,
' nakrycia głowy: kaski, czapki,
' rękawice ochronne tylko do przenoszenia materiałów i czynności porządkowych,
' maski przeciwpyłowe,
' okulary ochronne,
' ochronniki słuchu.
Åšrodki ochrony zbiorowej:
' osłony stanowiska pracy zapobiegające odpryskom materiałów na dalsze odległości,
' ekrany przeciwhałasowe,
' wentylacja
Ad 7. Wykaz działań prowadzących do likwidacji zagrożeń oraz ryzyka zawodowego na
stanowisku tokarza remontowego.
Proces pracy (technologie wykonania, maszyny i urzÄ…dzenia)
" wykonywać czynności zgodnie z przepisami bhp,
" utrzymywać stanowisko pracy w należytym porządku,
" dokonywać stałych i okresowych przeglądów stanu technicznego maszyn i urządzeń,
" dokonywać remontów maszyn i urządzeń,
" w miarę możliwości finansowych unowocześniać park maszynowy  co doprowadzi do
znaczącej redukcji drgań i hałasu,
" stosować środki ochrony indywidualnej zgodnie z ich przeznaczeniem,
" stosować nowoczesne technologie, materiały i narzędzia
Pomiary czynników szkodliwych i uciążliwych
pracodawca o każdorazowej zmianie technologii zawiadamia właściwego inspektora sanitarnego,
który określa decyzją rodzaj badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia. Częstotliwość
pomiarów jest zależna od wielkości zagrożenia i wynosi:
" co pół roku - jeżeli krotność NDS, NDN jest większa od 1,
" co rok - jeżeli krotność NDS, NDN zawiera się w przedziale 0,5-1,
" co 2 lata - jeżeli krotność NDS, NDN zawiera się w przedziale 0-0,5.
Strona 7 z 8
Rozwiązanie zadania egzaminacyjnego  egzamin wewnętrzny grudzień 2007
Instalacja i urzÄ…dzenia elektryczne
Instalacja elektryczna powinna być sprawna. Powinny być okresowo przeprowadzane pomiary
ochrony przeciwporażeniowej instalacji elektrycznej przez uprawnionych elektryków - nie rzadziej
niż co 5 lat.
Przygotowanie zawodowe pracownika
" instruktaż ogólny w zakresie bhp,
" instruktaż stanowiskowy w zakresie bhp,
" szkolenie podstawowe w zakresie bhp,
" posiadanie aktualnych uprawnień do obsługi suwnic
" wstępne badanie lekarskie,
" okresowe badanie lekarskie.
Ad 8. Analiza i ocena obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego tokarza remontowego za
pomocÄ… metody OWAS.
Plecy  zgięte do przodu  2,
Ramiona  obydwa poniżej stawu ramiennego  1,
Nogi  pozycja stojÄ…ca z nogami wyprostowanymi  2,
Obciążenie zewnętrzne  masa do 10kg  1.
KOD POZYCJI  2121
Kategoria obciążenia: 2
Opis kategorii obciążenia statycznego:
" pozycja lub pozycje przyjmowane podczas pracy mogą mieć negatywny wpływ na układ
mięśniowo-szkieletowy,
" obciążenie jest prawie akceptowalne,
" nie ma potrzeby dokonywania natychmiastowych zmian na stanowisku, ale należy wziąć
pod uwagę konieczność przeprowadzenia takich zmian w najbliższej przyszłości
Interpretacja wyników oceny obciążenia statycznego:
Dla pełnej interpretacji wyników oceny obciążenia należałoby dokonać tzw.  fotografii dnia
roboczego na stanowisku pracy tokarza, czyli określenia czasu utrzymywania jednej pozycji (%
czasu zmiany roboczej).
Strona 8 z 8