KINEZYTERAPIA
Staw skokowy górny
przeglÄ…d technik manualnych  cz. I
Artykuł ma na celu przedstawienie różnych metod postępowania manualnego, znajdujących zastosowanie w dysfunk-
cji górnego stawu skokowego (głównie techniki stawowe). Dodatkowo publikacja przedstawia wykorzystanie tapingu me-
dycznego i technik koncepcji PNF jako uzupełnienia terapii zasadniczej.
taw skokowo-goleniowy (articulatio ta- chrząstki stawowej dochodzi do zaburze- na kilka etapów: ułożenie pacjenta, odpo-
Slocruralis), czyli staw skokowy górny, nia gry stawowej przez wzajemny wzmo- wiednia pozycja stawu, rozluz
nienie pa-
to połączenie końców dalszych kości go- żony ucisk powierzchni stawowych. Wraz cjenta, napięcie testowe, mobilizacja lub
leni z bloczkiem kości skokowej. Badanie z nasilającą się kompresją następuje pato- manipulacja i badanie kontrolne. Literatu-
manualne regionu stawu skokowego gór- logiczne ograniczanie ruchu ślizgowego, ra różnie odnosi się do zabiegów poprze-
nego powinno obejmować również struk- aż do momentu, w którym zupełnie zanik- dzających mobilizacje lub manipulacje,
tury więzadłowe, torebkę stawową i mię- nie. W związku z zaburzeniem ruchu śli- najczęściej autorzy proponują aplikację
śnie zaopatrujące ten staw. Badanie stopy zgu następuje zaburzenie ruchu kątowego, zabiegów, które mają za zadanie przygo-
i podudzia może ujawniać swoiste dys- co prowadzi do nasilenia bodz
ców nocy- tować tkanki miękkie. Do grupy tej moż-
funkcje, które są przeciwwskazaniem do ceptywnych. Zostaje zaburzona proprio- na zaliczyć: fizykoterapię (zabiegi rozgrze-
aplikacji technik stawowych. cepcja stawu, powstaje tzw. nocyceptyw- wające), masaż centryfugalny i elementy
Generalnie techniki stawowe sÄ… wska- ny somatomotoryczny efekt zablokowania akupresury.
zane, jeżeli w trakcie badania będzie zdia- według Brugera. Zaburzenie gry stawowej,
gnozowany tzw. wzorzec stawowy, według a zwłaszcza trakcji i kompresji, ma nieba- Techniki stawowe
niektórych autorów jedynie w tym przy- gatelne znaczenie, ponieważ stymulacja Mobilizacja stawu skokowego  kość sko-
padku uzasadnione jest stosowanie mobi- proprioceptywna podczas trakcji lub kom- kowa, ślizg dogrzbietowo
lizacji lub manipulacji. presji w stawie skokowym daje informacje Opis: Pacjent leży na plecach. Kończyna
Wzorce torebkowe w terapii manual- do CUN o ułożeniu stopy w relacji do pod- dolna wyprostowana, stopa wystaje poza
nej mają dużą wartość diagnostyczną. Za- udzia, jak również odpowiada za popraw- krawędz
stołu. Staw skokowy górny znaj-
burzenie czynnoÅ›ci rozpoznaje siÄ™ prawie ne obciążenie potrzebne do utrzymania duje siÄ™ w zgiÄ™ciu podeszwowym (10°).
wyłącznie za pomocą manualnego spo- pionowej pozycji. Terapeuta stoi zwrócony w kierunku po-
sobu badania, ze zwróceniem uwagi na Mobilizacje stawu poprzez ruchy bier- deszwowej strony stopy. Podudzie pacjen-
ograniczenie zakresu ruchu w niektórych ne (ślizg, trakcja) i mobilizacje z impulsem ta całą powierzchnią oparte jest na stole.
kierunkach, swoistego dla pewnych sta- (manipulacje) są najpopularniejszymi tech- Jedna dłoń terapeuty obejmuje kość pięto-
wów (tzw. wzorce torebkowe według Cy- nikami stosowanymi w przypadkach zabu- wą od strony grzbietowej i wykonuje lek-
riaxa). W przypadku stawu skokowo-go- rzeń czynnościowych stawu skokowego. ką trakcję w stawie skokowo-goleniowym.
leniowego wzorzec torebkowy przejawia Ich celem jest przywrócenie ślizgu stawo- Druga dłoń obejmuje kość skokową od stro-
się w pierwszej kolejności ograniczeniem wego, mającego zasadniczy wpływ na wy- ny brzusznej. Terapeuta wykonuje ślizg do-
zgięcia grzbietowego stopy. konanie ruchów czynnych w danym za- grzbietowy kości skokowej względem kości
Zgodnie z modelem zablokowania sta- kresie. Wielu autorów prezentuje bardzo podudzia. Technika zalecana w przypad-
wu wskutek skróconych mięśni, obkur- zbliżone zasady i techniki powyższych mo- ku ograniczenia zgięcia grzbietowego sto-
czonej torebki stawowej i uszkodzonej bilizacji. Przebieg zabiegu można podzielić py (fot. 1).
Fot. 1. Mobilizacja stawu skokowego  kość skokowa, ślizg dogrzbietowo Fot. 2. Mobilizacja stawu skokowego  kość skokowa, ślizg dobrzusznie
30 REHABILITACJA W PRAKTYCE 3/2007
KINEZYTERAPIA
Mobilizacja stawu skokowego  kość sko-
he ankle joint is a place where there can often be problems with the functioning
kowa, ślizg dobrzusznie
Tof the motor system. These dysfunctions can be caused for a variety of reasons: for
Opis: Pacjent leży na brzuchu. Kończyna
example, directly after injury of the ankle joint itself (dislocation, sprain, fracture), or
dolna wyprostowana, stopa wystaje poza
indirectly as a result of immobilization of a nearby joint. The limit of plantar and/or
krawędz
stołu. Staw skokowy górny znaj-
dorsal flexion in the foot is often clinically connected with the appearance of pain and
duje siÄ™ w zgiÄ™ciu podeszwowym (10°). Te-
swelling, and difficulty in walking correctly. In practice it is necessary to use a variety
rapeuta stoi, zwrócony w kierunku strony
of different techniques. A review of the literature yield s a wide range of manual tech-
podeszwowej stopy pacjenta. Podudzie pa-
niques but the problem is to decide which of these, give the best therapeutic effect.
cjenta całą powierzchnią oparte jest na sto-
The aim of this article is to present different manual methods used in the treatment of
le. W przypadku dyskomfortu zwiÄ…zanego
ankle joint dysfunction (mainly joints techniques). In addition, the article covers the
z dociskiem piszczeli można pod podudzie
use of medical taping and PNF concepts as supplements to the main therapy.
podłożyć woreczek z piaskiem. Jedna dłoń
terapeuty obejmuje kości stępu i wykonu-
je lekkÄ… trakcjÄ™ w stawie skokowo-golenio- Techniki mobilizacji w mobilizowanym stawie zdecydowanie
wym, druga obejmuje kość skokową od według B.R. Mulligana mocniej oddziałują na propriocepcję.
strony grzbietowej. Istotne jest, aby dło- Metoda Briana R. Mulligana ma wiele
nie ułożone były możliwe blisko szpary wspólnego z klasycznymi metodami tera- Technika MWM stosowana dla ogranicze-
stawowej. Terapeuta wykonuje ślizg do- pii manualnej według K. Lewita, J. Sach- nia zgięcia grzbietowego stopy (zamknię-
brzuszny kości skokowej względem kości sego, H. D. Neumana, F. Kaltenborna, ty łańcuch kinematyczny)
podudzia. Technika zalecana w przypadku W.P. Ackermana, H. Frischa i G.D. Mait- Opis: Pacjent w pozycji stojÄ…cej opiera
ograniczenia zgięcia podeszwowego stopy landa. Zagadnienia teoretyczne metody są stopę na krześle. Terapeuta stoi twarzą do
(fot. 2, s. 30). częściowo zgodne z założeniami powyż- pacjenta, wykorzystując pas (pas do mo-
szych autorów. Jej nowatorski charakter bilizacji: szerokość ok. 6 cm, wykonany
Trakcja stawu skokowego polega między innymi na wykorzystaniu z nierozciągliwego materiału), którym obej-
Wielu autorów przedstawia trakcję sta- mobilizacji połączonych z ruchem. muje własne biodra i podudzie pacjenta,
wu skokowego jako zabieg bardzo efek- Techniki  MWM (Mobilisation with około 4 cm nad przyczepem ścięgna Achil-
tywny. Moment) są mobilizacjami połączonymi lesa (fot. 4). Dla komfortu można włożyć
Opis: Pacjent leży na grzbiecie. Kończy- z czynnym ruchem pacjenta, mianowi- między pas i ścięgno złożony ręcznik. Tera-
ny dolne wyprostowane, stopy wystajÄ… poza cie terapeuta, utrzymujÄ…c biernÄ… mobi- peuta kciukiem i palcem wskazujÄ…cym jed-
krawędz
stołu. Staw skokowy górny znajdu- lizacje stawu, prosi pacjenta o wykona- nej ręki, wzmocnionym przez drugą, obej-
je siÄ™ w zgiÄ™ciu podeszwowym (10°), nie- nie czynnego ruchu z zaangażowaniem muje kość skokowÄ… jak najbliżej szczeliny
którzy autorzy proponujÄ… pozycjÄ™ 0°. Wy- danego stawu. Techniki terapeutyczne stawu skokowego (chwyt stabilizujÄ…cy). Za
konanie zgięcia grzbietowego prowadzi do wykonywane są na obciążonych natural- pomocą pasa wykonuje ślizg dobrzuszny
zaryglowania stawu skokowego górnego, nie stawach, zgodnie z płaszczyzną lecze- kości piszczelowej i strzałkowej, podczas
więc jest niewskazane. Terapeuta stoi zwró- nia. Mobilizacje prowadzi się do końca gdy pacjent, trzymając się oparcia krzesła,
cony w kierunku podeszwy pacjenta, obej- zakresu ruchu. Techniki MWM sÄ… wskaza- zgina nogÄ™ w stawie kolanowym i skoko-
muje grzbiet stopy oburącz palcami, z kciu- ne, jeżeli ruch w stawie jest bolesny lub/ wym. Gdy pacjent pochyla się do przodu,
kami ułożonymi równolegle na podeszwie. i ograniczony. Autor metody, w celu za- jego podudzie również zmienia położenie
Następnie, delikatnie pociągając wzdłuż osi pewnienia bezpieczeństwa pacjenta, su-  terapeuta utrzymuje pas w pozycji prosto-
długiej kończyny, wykonuje mobilizację geruje stosowanie zasady: jeżeli mobili- padłej do podudzia pacjenta. Jeżeli wystę-
trakcyjną stawu (fot. 3). Pozycja ta umożli- zacje z ruchem czynnym są wskazane, to puje ból, należy nieznacznie zmienić kie-
wia również, po uzyskaniu bariery trakcji, są one bezbolesne. runek działających sił (ułożenie dłoni).
wykonanie pociągnięcia manipulacyjnego, Warto dodać, że w odróżnieniu od kla-
często ze słyszalnym  kliknięciem . Należy sycznych metod, w trakcie wykonywa- MARCIN PUT
pamiętać o zasadzie utrzymania podczas za- nia MWM pacjent bierze czynny udział Gabinet Rehabilitacji Ambulatoryjnej SPG ZOZ Nowy Wiśnicz
biegu stałej pozycji stawu skokowego (wy- w terapii (wzrasta poczucie jego bezpie-
łączenie ruchu kątowego). czeństwa). Obciążenie i ruch kątowy Część II pracy w  RwP 4/07
Fot. 4. Technika MWM stosowana dla ograniczenia zgięcia grzbietowego stopy (za-
Fot. 3. Trakcja stawu skokowego mknięty łańcuch kinematyczny)
32 REHABILITACJA W PRAKTYCE 3/2007