N a r o d o w y B a n k P o l s k i
Mo n e t y e mi s j i 2 0 0 5 Mo n e t y e mi s j i 2 0 0 5 N a r o d o w y B a n k P o l s k i
Mo n e t y e mi s j i 2 0 0 5 Mo n e t y e mi s j i 2 0 0 5
Monety
Monety
 350-lecie obrony
 350-lecie obrony
Jasnej Góry 
Jasnej Góry 
nomina" 20 z" nomina" 2 z"
metal 925/1000 Ag metal stop CuAl5Zn5Sn1
stempel lustrzany stempel zwyk"y
Ęrednica 38,61 mm Ęrednica 27,00 mm
masa 28,28 g masa 8,15 g
wielkoĘç emisji (nak"ad) 69.000 szt. wielkoĘç emisji (nak"ad) 1.000.000 szt.
Awers: Z prawej strony wizerunek or"a ustalony dla god"a Awers: Wizerunek or"a ustalony dla god"a Rzeczypospolitej
Rzeczypospolitej Polskiej, z lewej strony pó"kolem napis: Polskiej, po bokach or"a oznaczenie roku emisji: 20-05, pod
RZECZPOSPOLITA POLSKA oraz oznaczenie roku emisji: 2005. or"em napis: Z¸ 2 Z¸, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA
Z prawej strony or"a napis: 20/Z¸. Na tle stylizowanego fragmentu poprzedzony oraz zakoÅ‚
czony szeĘcioma pere"kami. Pod lewą
m
Klasztoru Ojców Paulinów na Jasnej Górze w Cz´stochowie napis: "apÄ… or"a znak mennicy:   .
w
 Tutaj zawsze byliĘmy wolni / JAN PAWE¸ II. Pod lewÄ… "apÄ… or"a
m
znak mennicy:   . Rewers: Na tle stylizowanego fragmentu sztychu Johanesa
w
Bensheimera  Obl´Å»enie Jasnej Góry przez Szwedów w 1655 r. ,
Rewers: Na tle stylizowanego fragmentu sztychu Johanesa z prawej strony stylizowany wizerunek Ojca Augustyna
Bensheimera  Obl´Å»enie Jasnej Góry przez Szwedów w 1655 r. Kordeckiego z obrazu z koÅ‚
ca XVII wieku. U góry pó"kolem
z prawej strony stylizowany wizerunek Ojca Augustyna napis: 350-LECIE OBRONY JASNEJ GÓRY, pod nim oznaczenie
Kordeckiego z obrazu z koł
ca XVII wieku. U góry pó"kolem napis: roku: 1655.
350-LECIE OBRONY JASNEJ GÓRY.
Na boku: OĘmiokrotnie powtórzony napis: NBP, co drugi
Na boku: Trzykrotnie powtórzony napis: CZóSTOCHOWA 2005, odwrócony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.
rozdzielony gwiazdkami.
24 sierpnia 2005 r. Narodowy Bank i grudniu 1655 roku, naleŻy do naj-
Polski wprowadza do obiegu monety, bardziej donios"ych wydarzeł
w pol-
upami´tniajÄ…ce 350-lecie obrony skiej historii. Obl´Å»enie by"o jednym
Jasnej Góry, o nast´pujÄ…cych nomi- ze znaczÄ…cych epizodów wojny, którÄ…
na"ach: w lipcu 1655 roku rozpoczÄ…" przeciw
Polsce król Szwecji Karol X Gustaw.
" 20 z"  wykonanÄ… stemplem lustrza-
nym w srebrze; Wojn´ polsko-szwedzkÄ… 1655-1656,
" 2 z"  wykonanÄ… stemplem zwy- w polskiej tradycji zwanÄ…  poto-
Projektant monet: Ewa Tyc-Karpił
ska
k"ym w stopie Nordic Gold. pem , rozpocz´"o wkroczenie w lip-
cu 1655 roku do Polski i na Litw´
Monety zosta"y wyprodukowane w Mennicy Polskiej SA
M
o
n
e
t
y
z
o
s
t
a
"
y
w
y
p
r
o
d
u
k
o
w
a
n
e
w
M
e
n
n
i
c
y
P
o
l
s
k
i
e
j
S
A
Obrona Jasnej Góry w Cz´stochowie trzech szwedzkich armii, liczÄ…cych
w Warszawie.
w
W
a
r
s
z
a
w
i
e
.
przed wojskami szwedzkimi, oble- oko"o 55 tysi´cy ludzi. Polska by"a
gajÄ…cymi sanktuarium w listopadzie os"abiona konfliktami zbrojnymi
Sk"ad i druk: Drukarnia NBP
Projekt:
DECORUM
Mo n e t y e mi s j i 2 0 0 5 Mo n e t y e mi s j i 2 0 0 5 Mo n e t y e mi s j i 2 0 0 5
Mo n e t y e mi s j i 2 0 0 5 Mo n e t y e mi s j i 2 0 0 5 Mo n e t y e mi s j i 2 0 0 5
z Kozakami i RosjÄ…, a morale polskiej szlachty by"o niskie. Szwedzi Burchard Müller, widzÄ…c, Å»e wojska szwedzkie ponoszÄ… powaÅ»ne  Pani Jasnogórska! Od szeĘciu stuleci wesz"aĘ w naszÄ… histori´
szybko zyskali przewag´ militarnÄ…, a szlachta w wi´kszoĘci straty, zdecydowa" si´ zwinÄ…ç obl´Å»enie, co nastÄ…pi"o w nocy i pomagasz nam jÄ… tworzyç, pomagasz nam zachowaç ciÄ…g"oĘç
dobrowolnie sk"ada"a przysi´g´ wiernoĘci królowi Karolowi z 26 na 27 grudnia 1655 roku. Jasna Góra by"a uratowana. i toÅ»samoĘç .
Gustawowi. Jeszcze w lipcu zosta" zaj´ty PoznaÅ‚
, w poczÄ…tkach
wrzeĘnia Warszawa, a w paędzierniku Kraków. Król Polski Jan Obrona klasztoru jasnogórskiego przed Szwedami by"a jednym Obrona Jasnej Góry w 1655 roku szybko wesz"a do polskiej
Kazimierz schroni" si´ na ÂlÄ…sku i wydawa"o si´, Å»e losy wojny z prze"omowych momentów wojny, jeĘli nie w sensie czysto tradycji, mi´dzy innymi dzi´ki opublikowaniu w 1657 roku
zosta"y przesÄ…dzone na korzyĘç Szwedów. militarnym, to na pewno psychologicznym. Dla Polaków przez o. Augustyna Kordeckiego dzie"a o nazwie  Nowa
targni´cie si´ na JasnÄ… Gór´ by"o równoznaczne z targni´ciem Gigantomachia", opisujÄ…cego obl´Å»enie. W póęniejszych
JednÄ… z twierdz na pograniczu Polski i ÂlÄ…ska, która nie zosta"a si´ na Matk´ BoŻą, na religi´ katolickÄ… i tym samym na istot´ wiekach historia tego wielkiego czynu sta"a si´ inspiracjÄ… dla
od razu zaj´ta przez wojska szwedzkie, by"a Jasna Góra. polskoĘci. Powodzenie obroÅ‚
ców by"o zaĘ widomym znakiem wielu dzie" literatury i sztuk plastycznych. Obecna, 350.
opieki BoÅ»ej nad polskim narodem. Wojna trwa"a jeszcze d"ugo rocznica obrony Jasnej Góry staje si´ okazjÄ… do prawdziwej
Od Ęredniowiecza sanktuarium na Jasnej Górze mia"o rang´ i zakoÅ‚
czy"a si´ ostatecznie podpisaniem pokoju w Oliwie lekcji tak potrzebnego nam wszystkim patriotyzmu.
ogólnonarodowÄ… i znajdowa"o si´ pod opiekÄ… polskich monar- w 1660 r., jednak jej losy rozstrzygn´"y si´ wraz z bohaterskÄ…
chów, którzy cz´sto tu pielgrzymowali. Po 1620 roku, z woli obronÄ… narodowego sanktuarium. O. Jan Golonka OSPPE (Zakon Ęw. Paw"a Pierwszego Pustelnika)
Zygmunta III Wazy, budynki sanktuarium znalaz"y si´ w obr´bie Kurator Zbiorów Sztuki Wotywnej
regularnej twierdzy z czterema bastionami na naroÅ»ach. Dzi´ki Klasztor paulinów na Jasnej Górze w Cz´stochowie ufundowa" na Jasnej Górze
temu, a takÅ»e dzi´ki za"odze wojskowej, znacznej liczbie ksiÄ…Å»´ W"adys"aw Opolczyk w 1382 roku. Z"oÅ»ony w darze przez
dobrych dzia" i systematycznie uzupe"nianemu arsena"owi owego ksi´cia cudowny obraz Matki BoÅ»ej z DzieciÄ…tkiem,
Jasna Góra by"a dobrze przygotowana do obrony. Przeorem przywieziony z Be"za na Rusi Halickiej w 1382 r., przyciąga" W związku z obchodzonym w 2005 roku jubileuszem 350-lecia
i komendantem twierdzy by" w tym czasie wybitny duchowny rzesze pÄ…tników. Obraz namalowano technikÄ… temperowÄ… obrony Jasnej Góry w Cz´stochowie przed najazdem szwedzkim
i zarazem znakomity organizator, obdarzony przy tym zdolno- na pod"oÅ»u z trzech desek lipowych oklejonych p"ótnem. Jego realizowanych jest szereg przedsi´wzi´ç artystycznych i nauko-
Ęciami dyplomatycznymi, o. Augustyn Kordecki (1609-1673). wymiary wynoszą 121,5 x 81,5 cm. wych, których celem jest kultywowanie wartoĘci narodowych
W"adze zakonu paulinów starannie przygotowa"y klasztor i patriotycznych. W realizacj´ tych wydarzeÅ‚
zaangaŻowani są
do obrony. Paulini zdecydowali si´ teÅ» na akcj´ dyplomatycznÄ… Nie ma pewnoĘci co do czasu powstania oraz autorstwa wizerunku. szczególnie uczniowie cz´stochowskich szkó", instytucje kultury,
i w koł
cu paÄ™dziernika 1655 roku zwrócili si´ do szwedzkiego Najnowsze badania pozwoli"y na stwierdzenie, Å»e obraz pochodzi artyĘci. Projekt jest skierowany zw"aszcza do m"odych ludzi,
feldmarsza"ka polnego Arvida Wittenberga z proĘbÄ… o gwarancj´ z XIII wieku i pierwotnie znajdowa" si´ w ikonostasie ba"kaÅ‚
skim. którzy poznajÄ… histori´ Polski i Szwecji przez liczne wystawy,
bezpieczeł
stwa dla klasztoru. Podj´li takÅ»e decyzj´ o wywie- Pod obecnym malowid"em sÄ… Ęlady wczeĘniejszej ikony, wykonanej konkursy, prelekcje, a takÅ»e filmy i Internet. Powo"any komitet
zieniu na ÂlÄ…sk, w obawie przed profanacjÄ…, cudownego obrazu zgodnie z kanonami sztuki wschodniej. honorowy Jubileuszu sk"ada si´ z przedstawicieli najwyÅ»szych
Matki BoŻej. Jednak staranie zakonników nie zapobieg"o w"adz koĘcielnych, pał
stwowych, dyplomacji RP i Szwecji oraz
militarnej próbie zdobycia klasztoru przez Szwedów. W 1430 roku, podczas napadu rabunkowego dokonano Ęwi´- naukowców, ludzi mediów.
tokradztwa. ÂwiadczÄ… o tym blizny, pozostawione podczas
Obl´Å»enie Jasnej Góry rozpocz´"o si´ 18 listopada 1655 roku. XV-wiecznej renowacji. W 1717 roku, za pontyfikatu papieÅ»a Od listopada 2004 r. do koÅ‚
ca 2005 r., kaŻdego 18. dnia miesiąca
Szwedzi dysponowali w sumie korpusem liczÄ…cym 2250 Å»o"nierzy, Klemensa XI, odby"a si´ uroczysta koronacja obrazu. Od podczas uroczystych nieszporów i procesji eucharystycznej
ale ich dzia"a nie mia"y zbyt wielkiej mocy. Za"og´ twierdzy najdawniejszych czasów obraz Bogurodzicy przybierano klej- na Jasnej Górze niesiona jest zabytkowa monstrancja  dar króla
klasztornej stanowi"o 160 Żo"nierzy piechoty, 70 mnichów, notami  wotami, z"otymi blachami, insygniami królewskimi: Zygmunta Starego z 1542 r., którą O. Augustyn Kordecki
20 rodzin szlacheckich ze s"uÅ»bÄ… oraz 50 puszkarzy, za to oblegani koronami, sukienkami. Najstarsze wzmianki pochodzÄ… b"ogos"awi" walczÄ…cych w obronie klasztoru. OdbywajÄ… si´
mieli co najmniej 24 dzia"a, w tym 12 ci´Å»kich. Klasztor by" z XV-wiecznego r´kopiĘmiennego odpisu  Translacio tabu- równieÅ» koncerty muzyki dawnej w Bazylice Jasnogórskiej oraz
ponadto osadzony na litej skale, co praktycznie uniemoŻliwia"o lae ; trzykrotnie teŻ wspomina o nim wybitny polski dziejopis ogólnopolskie sympozja naukowe.
podkop. Na kronik´ obl´Å»enia sk"ada"y si´ na przemian krótkie Jan D"ugosz.
okresy ataku Szwedów i czas pertraktacji. PoczÄ…tkowo najeÄ™dÄ™cy 11 wrzeĘnia 2005 r. odb´dzie si´ wielkie widowisko muzyczno-
chcieli przekonaç obroÅ‚
ców o swoich dobrych intencjach Skuteczna obrona Jasnej Góry bezpoĘrednio przyczyni"a si´ -teatralne na wa"ach jasnogórskich, z udzia"em wybitnych
i proponowali kapitulacj´ na honorowych warunkach. Na szcz´- do niespotykanego wzrostu kultu maryjnego w Polsce aktorów i muzyków.
Ęcie paulini byli Ęwiadomi, Że wejĘcie Szwedów do klasztoru i związania go na sta"e z polską pał
stwowoĘcią. Król Jan
b´dzie oznaczaç jego profanacj´ i rabunek. O. Kordecki wysy"a" Kazimierz 1 kwietnia 1656 roku w katedrze lwowskiej obra" Prezydent Miasta Cz´stochowy,
wi´c kolejne delegacje i pisma, grajÄ…c na zw"ok´ i opóęniajÄ…c Matk´ BoŻą za swojÄ… patronk´ i uzna" jÄ… za KrólowÄ… Korony Tadeusz Wrona
decyzj´ o poddaniu si´. Potem bardziej otwarcie zaczÄ…" si´ Polskiej. Wkrótce tytu" ten zosta" powiÄ…zany z MaryjÄ… Przeor Klasztoru O.O. Paulinów na Jasnej Górze,
przeciwstawiaç szwedzkim Żądaniom. Ataki na klasztor by"y JasnogórskÄ…, której obraz w 1717 roku zosta"  jako pierwszy O. Bogdan Waliczek
poczÄ…tkowo ma"o groÄ™ne, z czasem  po sprowadzeniu ci´Å»kich poza W"ochami  koronowany papieskimi koronami. Dla
dzia"  sta"y si´ naprawd´ uciÄ…Å»liwe. Szwedzi rozpocz´li teÅ» Polaków, aÅ» do dzisiaj, poboÅ»noĘç maryjna i traktowanie Jasnej
roboty minerskie. Obroł
cy klasztoru nie tylko odpierali szturmy Góry jako narodowego sanktuarium to jedne z najwaŻniejszych
i atakowali obóz szwedzki z dzia", ale teŻ przeprowadzali akcje elementów narodowej toŻsamoĘci.
zaczepne. Za"oga klasztoru przeŻywa"a chwile zwątpienia,
jednak do ich pokonania nieoceniona okaza"a si´ niez"omna W obrazie jasnogórskim polski naród czci NajĘwi´tszÄ… Maryj´
postawa przeora o. Augustyna Kordeckiego. Najci´Å»sze chwile Pann´ jako swojÄ… Matk´ i KrólowÄ…. Ojciec Âwi´ty Jan Pawe" II ude-
przeÅ»yli paulini w ostatnich dniach obl´Å»enia  w czasie ĘwiÄ…t korowa" go najwyÅ»szÄ… watykaÅ‚
ską dystynkcją  Z"otą RóŻą Wszystkie monety emitowane przez NBP są prawnym
BoŻego Narodzenia 1655 roku. Jednak wkrótce potem genera" (1979) oraz z"otymi koronami (2005). W 1982 roku powiedzia": Ęrodkiem p"atniczym w Polsce.