Terminologia łacińska w zielarstwie i ziołolecznictwie, Strona 1 z 6
WYBÓR
TERMINOLOGII A
ACIC
SKIEJ
W ZIELARSTWIE I ZIOA
OLECZNICTWIE
opracował: Jacek Drobnik
(na prawach rękopisu)
CZ
ŚĆ I
ORGANY I WYDZIELNY ROŚLINNE
w nomenklaturze surowców leczniczych
plur.  liczba mnoga
agar  agar
alo�  alona (sok aloesu Alo�)
amylum  skrobia
anthodium (plur. anthodia)  koszyczek (kwiatostan u Asteraceae)
bulbotuber (plur. bulbotubera)  bulwocebula
bulbus (plur. bulbi)  cebula
corolla  korona
cortex  kora (gałązek lub pni)
embryo (plur. embryones)  zarodek
exocarpium, pericarpium  owocnia (naowocnia,  skórka owocu)
faex  drożdże
farina  mąka
flos (plur. flores)  kwiat
folium (plur. folia)  liść
fructus (plur. fructus)  owoc
fucus  morszczyn (plecha morszczynu)
gemma (plur. gemmae)  pączek liściowy
glandula (plur. glandulae)  gruczoł wydzielniczy
herba  ziele
inflorescentia  kwiatostan
lichen islandicus  porost islandzki
lignum  drewno
lupulinum  gruczoły wydzielnicze chmielu
mel (plur. mella)  miód
radix (plur. radices)  korzeń
rhizoma (plur. rhizomata)  kłącze
semen (plur. semina)  nasienie
stigma (plur. stigmata)  znamię słupka
strobulus (plur. strobuli)   szyszka (owocostan chmielu)
summitas (plur. summitates)  szczyt pędu
resina, terebinthina, balsamum  żywica (wydzelina z pni drzew iglastych)
tuber (plur. tubera)  bulwa
turio (plur. turiones)  pęd wzrostowy (tegoroczny pęd drzew iglastych)
Terminologia łacińska w zielarstwie i ziołolecznictwie, Strona 2 z 6
CZ
ŚĆ 2
DZIAA
ANIA FARMAKOLOGICZNE
I TERMINY POMOCNICZE
A. NASKÓRNE I NA BA
ONY ŚLUZOWE
adstringens  ściągający, od łac. adstringo   ściągam . Działanie wywierane na błony
śluzowe. Nazwa od smaku cierpkiego (=ściągającego).
derivans  odciągający wodę, wysuszający, od łac. derivo   odciągam
dermaticum  naskórny (ogólne określenie środków działających na skórę), od gr.
derma   skóra
dermoplasticum  przyśpieszające ziarninowanie (proces gojenia niektórych ran), od
gr. plastos   utworzony, ukształtowany
emolliens  zmiękczający (działanie śluzów), od łac. mollis   miękki
exsiccans  osuszający, od łac. siccus   suchy
irritans  drażniący skórę, od łac. irrito   pobudzam, drażnię
mucilaginosum  śluzowy (określenie surowców zielarskich bogatych w śluzy), od łac.
mucilago   śluz
protectivum  powlekające (wytwarzające ochronną warstwę śluzu na powierzchni
błon śluzowych), od łac. protectivus   osłaniacz .
rubefaciens  drażniące skórę (wywołujące zaczerwienienie, poprawiające krążenie
skórne), od łac. rubefacio   czerwienię się na twarzy
stypticum  przeciwkrwotoczne, od gr. stypho   ściągam
B. PRZECIW PASOŻYTOM ZEWN
TRZNYM I WEWN
TRZNYM
anthelminthicum  przeciwrobacze, od gr. helmins   robak
antiparasiticum  przeciw pasożytom, od gr.-łac. parasites   współbiesiadnik
antipediculoticum  przeciw wszom, od łac. pediculus   wesz
antiscabieticum  przeciwświerzbowe, od łac. scabies   świerzb
helmintho�gogum  robakopędne, od gr. agein   prowadzić, wyprowadzać
insecticidum  owadobójcze, od łac. insectum   owad i occido  zabijam
taenicidum  tasiemcobójcze, od łac. taenia   tasiemiec
taenifugum  tasiemcopędne, od łac. fugo   uciekam
C. PRZECIWZAPALNE i PRZECIWALERGICZNE
antiallergicum  przeciwalergiczne, od gr. allos   inny, obcy
antiphlogisticum  przeciwzapalne, od gr. phlogeos   palący się, ognisty, czerwony jak
płomień
antirheumaticum  przeciwgośćcowe (=przeciwreumatyczne), od łac. rheumatismus 
 reumatyzm
D. PRZECIWGOR
CZKOWE
antifebrillum  przeciwgorączkowe, od łac. febris   gorączka
antipyreticum  j.w., od gr. pyr   ogień
febrifugum  przeciwgorączkowe, od łac. febris   gorączka i łac. fugo   uciekam
Terminologia łacińska w zielarstwie i ziołolecznictwie, Strona 3 z 6
E. PRZECIW DROBNOUSTOJOM
bacteriostaticum  bakteriostatyczne
desinficiens  odkażające, od łac. inficio   zakażam i inficio  zakażam
urodesinficiens  odkażające drogi moczowe, od gr. uron   mocz
F. PRZECIW CHOROBOM ZAKAy
NYM
antidysentericum  przeciwczerwonkowe, od gr. enterion   jelito
antipertussicum  przeciwkrztuścowe, od łac. pertussis   krztusiec
antisepticum  antyseptyczne, przeciwzakaz
ne (zewnętrznie!), od gr. sepsis 
 zgnilizna
antisyphiliticum  przeciwkiłowe, od łac. syphilis (w medycynie: lues)   kiła
antitetanicum  przeciwtężcowe, od łac. tetanus   tężec
G. UKA
AD ODDECHOWY
antiasthmaticum  przeciwastmatyczne, rozszerzające oskrzela, od gr. asthma 
 duszność
antibechicum  przeciwkaszlowe, od gr. bex   kaszel
antitussicum  j.w., od łac. tussis   kaszel
bechicum  wykrztuśne, od gr. bex   kaszel
expectorans  j.w., od łac. ex pectore   z piersi, z płuca
sternutatorium  pobudzające kichanie, od łac. sternuto   kicham
H. SERCE I CIŚNIENIE KRWI
cardiacum  nasercowe, od gr. cardia   serce . Ogólnie, nazwa grupy działań; tu należą:
�% antiarhythmicum  przeciw arytmii, od gr. rhythmos   porządek
�% cardiosedativum  zwalniające akcję serca, od gr. cardia   serce i łac. sedativus 
 spokojny .
�% cardiotonicum  wzmacniające (= usprawniające) mięsien sercowy, od gr. tonos 
 napięcie
�% cardiovascularium  sercowonaczyniowe (rozszerzające naczynia wieńcowe
mięśnia sercowego), od łac. vasculum   naczyńko
hypertonicum  podnoszący ciśnienie krwi, od gr. hyper   ponad i gr. tonos 
 napięcie
hypotonicum  obniżający ciśnienie krwi, od gr. hypo   poniżej
I. NACZYNIA, KREW i KRWAWIENIA
adstringens  ściągający, od łac. adstringo   ściągam . Działanie wywierane na błony
śluzowe/ Nazwa od smaku cierpkiego (=ściągającego).
anticoagulans  przeciwzakrzepowe, od łac. coagulo   gęstnieję
antihaemorrhagicum  przeciwkrwotoczne, od łac. haemorrhagia   krwotok, wylew
antihyper�tonicum  przeciw nadciśnieniu, od gr. tonos   napięcie
haemoplasticum  krwiotwórcze, od gr. haima   krew i gr. plastos   utworzony,
ukształtowany
Terminologia łacińska w zielarstwie i ziołolecznictwie, Strona 4 z 6
haemopoeticum  j.w., od gr. poesis   tworzenie
haemostaticum  przeciwkrwotoczne, od gr. haima   krew i gr. statikos 
zatrzymujący
stypticum  przeciwkrwotoczne, od gr. stypho   ściągam
vasotonicum  wzmacniające ściany naczyń, od łac. vas   naczynie i gr. tonos 
 napięcie
J. METABOLIZM (PRZEMIANA MATERII,
ODŻYWIANIE) I CHOROBY METABOLICZNE
alterans  poprawiające przemianę materii, od łac. alter   drugi, zamienny
antiarthriticum  przeciwgośćcowe (przeciwartretyczne), od gr. arthron   staw
antidiabeticum  przeciwcukrzycowe, od gr. i łac. diabetes   cukrzyca
nutriens  odżywczy, od łac. nutrio   żywię, karmię
roborans  wzmacniające, pokrzepiające (surowce witaminowe), od łac. robur 
 mocny
tonicum  j.w., od gr. tonos   napięcie
K. UKA
AD TRAWIENNY
amarum  gorzkie (gorycze pobudzają ślinienie i wydzielanie soku żoładkowego), od
łac. amarus   gorzki
antidiarrhoicum  przeciwbiegunkowe, od łac. diarrhoea   biegunka
carminativum  wiatropędne, od łac. carmen   pieśń
catharticum  przeczyszczające, od gr. katharsis   oczyszczenie
cholagogum  żółciopędne, od gr. cholas   żółć i gr. agein   prowadzić
cholereticum  żółciotwórcze, od gr. cholera   wylew żółci
depurativum  przeczyszczające, od łac. purus   czysty
digestivum  poprawiające trawienie, od łac. digestus   rozpuszczony
emeticum  wymiotne, od gr. emetos   wymioty
laxans  przeczyszczające, od łac. laxo   rozcieńczam, rozluz
niam
nauseosum  powodujący nudności, od gr. nausea   choroba morska
obstipans  zapierające, od łac. obstipesco   zapieram .
pepticum  poprawiające trawienie, od gr. peptos   strawiony
purgans  przeczyszczające, od łac. purgo   oczyszczam
ptyalogogum  wzmagające ślinienie, od gr. ptyon   ślina i gr. agein   prowadzić
sialogogum  j.w., od gr. sialos   piana
salivans  j.w., od łac. saliva   ślina
stomachicum  poprawiające trawienie, od łac. stomachus   żołądek
vomitivum  wymiotne, od łac. vomitus   wymioty
L. GOSPODARKA WODNA
antidiureticum  zmniejszające wydzielanie moczu
diureticum  moczopędne, od łac. diureticus   moczopędny
antihydroticum  przeciwpotne, od gr. hydor   woda
diaphoreticum  napotne, od gr. dia   przez i gr. pherein   nosić
hydroticum  napotne, od gr. hydor   woda
hydragogum  odwadniające, od gr. agein   wyprowadzać
Terminologia łacińska w zielarstwie i ziołolecznictwie, Strona 5 z 6
M. UKA
AD NERWOWY
antiepilepticum  przeciwpadaczkowe, od gr. epilepsia   napad
hypnagogum  nasenne, od gr. hypnos   sen i gr. agein   sprowadzać
hypnoticum  nasenne, od gr. hypnos   sen
mydriaticum  rozszerzające z
renicę, od gr. mydria   choroba oczu
myoticum zwężające z
renicę
sedativum  uspokajające, od łac. sedo   łagodzę, uspokajam
somniferum  nasenne, od łac. somnus   sen i łac. fero   noisę
N. DZIAA
AJ
CE NA MI
ŚNIE
antispasmicum  przeciwskurczowe, od gr.-łac. spasmus   skurcz, drgawki
spasmolyticum  rozkurczowe, od gr.-łac. spasmus   skurcz, drgawki i łac. lyo 
 rozwiązuję, uwalniam
O. ZNIECZULAJ
CE I PRZECIWBÓLOWE
anaestheticum  znieczulające miejscowo, od gr. aisthesis   czucie .
analgeticum  przeciwbólowe, od gr. algos   ból
anodyna  przeciwbólowe, gr. an   bez + odyne   ból .
antidolorosum  przeciwbólowe, od łac. dolor   ból
antineuralgicum  przeciwbólowe, od łac. neuralgia   nerwoból
narcoticum  odurzające, od gr. narkao   drętwieję
P. UKA
AD ROZRODCZY
abortivum  poronne, od łac. abortus   poronienie .
uterotonicum  pobudzające skurcz macicy, od łac. uterus   macica i gr. tonos 
 napięcie
uterostypticum  tamujące krwawinie (po porodzie)
R. MLEKOP
DNE
galactagogum  mlekopędne, od gr. gala   mleko i gr. agein   prowadzić
lactagogum  mlekopędne, od łac. lac   mleko
S. KOŚCI
osteoplasticum  pobudzające regenerację kości, od łac. os   kość i gr. gr. plastos 
 utworzony, ukształtowany
T. PODZIAA
Y KOMÓRKOWE
cancerostaticum  hamujące wzrost nowotworu, łac. cancer   rak
carcinostaticum  j.w., gr. karkinos (w medycynie: carcinoma)   rak
cytostaticum  hamujące podziały komórkowe, od gr. kytos   komórka, jama
Terminologia łacińska w zielarstwie i ziołolecznictwie, Strona 6 z 6
U. SMAK I ZAPACH
(terminy określające smak i zapach ziół,
wyciągów i olejków roślinnych)
acris  ostry (łac.)
aromaticum  aromatyczne, od gr. aroma   zapach
corrigens  poprawiające, polepszające (smak i zapach środków leczniczych), od łac.
corrigo   poprawiam
amarum  gorzkie, od łac. amarus   gorzki
V. WA
AŚCIWOŚCI FIZYCZNE
(terminy określające własności fizyczne
preparatów leczniczych)
conspergens  do przesypywania, zapobiegający sklejaniu się dawek leku, od łac.
conspergo   obsypywać
emulgens  emulgujący (łac.)
siccus  suchy (łac.)
exsiccatus  wysuszony (łac.)
spissus  gęsty (łac.)
recens  świeży (łac.)