WYDZIAA
CHEMII UMCS
POLSKIE TOWARZYSTWO CHEMICZNE ODDZIAA
LUBELSKI
DORADCA METODYCZNY DS. NAUCZANIA CHEMII W LUBLINIE
LUBELSKIE SAMORZ
DOWE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI 
ODDZIAA
W ZAMOÅšCIU
DZIAA
CHEMICZNY FIRMY MERCK
KONKURS CHEMICZNY
 ROK PRZED MATUR

ROK SZKOLNY 2009/2010
ETAP WOJEWÓDZKI
Numer kodowy Suma punktów
Podpisy Komisji:
1. ......................................................
2. ......................................................
3. .....................................................
4. .....................................................
Informacje dla ucznia:
1. Otrzymujesz do rozwiązania 21 zadań.
2. Pisemnych odpowiedzi udziel zgodnie z poleceniami w oznaczonych miejscach.
3. Podczas rozwiązywania zadań możesz korzystać z dołączonych tablic chemicznych
i kalkulatora.
4. Nie używaj korektora.
5. Na rozwiązanie zadań masz 120 minut.
Życzymy powodzenia
Uzyskane wyniki /wypełnia komisja konkursowa/:
Nr 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
zad.
Pkt.
Zadanie 1. [2 pkt.]
Na podstawie podanych poniżej informacji zidentyfikuj trzy pierwiastki X, Y i Z.
Podaj ich symbole chemiczne.
I. Atom pierwiastka X ma 4 powłoki elektronowe. Tworzy on wodorek o wzorze H2X
i tlenek o wzorze XO3. & &
II. Pierwiastek Y tworzy jony Y2- o konfiguracji elektronowej neonu. & &
III. Jądro atomowe jednego z izotopów pierwiastka Z ma masę 30 u i zawiera
16 neutronów. & &
Zadanie 2. [2 pkt.]
W dwóch pojemnikach umieszczono po 10 g izotopów promieniotwórczych E1 i E2. Czas
połowicznego rozpadu izotopu E1 wynosi 4 dni, a izotopu E2  2 dni. Po pewnym czasie
stwierdzono, że masa izotopu E1 wynosi 2,5 g. Ile gramów izotopu E2 uległo rozpadowi
w tym czasie? Odpowiedz
uzasadnij obliczeniami.
Obliczenia:
Odpowiedz
:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Zadanie 3. [2 pkt.]
Podaj w tabeli informacje dotyczące budowy cząsteczek chloropochodnych węglowodorów
o wzorach: C2Cl4 i C2Cl2.
Wzór Liczba wiązań Liczba wolnych par elektronowych
związku kowalencyjnych kowalencyjnych obu atomów wszystkich
spolaryzowanych niespolaryzowanych węgla atomów chloru
C2Cl4
C2Cl2
Zadanie 4. [4 pkt.]
W środowisku naturalnym występuje woda twarda, czyli woda zawierająca rozpuszczone
sole. Szczególnie niekorzystna jest obecność w wodzie soli wapnia i magnezu. Jednym ze
2
sposobów zmniejszania twardości wody jest dodanie do niej węglanu sodu. Oblicz, ile kg
węglanu sodu należy użyć do zmiękczenia 10 m3 wody twardej zawierającej 0,01 % chlorku
magnezu i 0,015 % wodorowęglanu wapnia. (Przyjmij, że gęstość tego roztworu, czyli
twardej wody H" 1 g/cm3) Napisz cząsteczkowe równania reakcji zachodzących po dodaniu
węglanu sodu do wody twardej.
Równania reakcji: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Obliczenia:
Odpowiedz
:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Zadanie 5. [4 pkt.]
Pewną ilość roztwór wodorotlenku sodu o stężeniu 10 % zobojętniono stechiometryczną
ilością roztworu kwasu siarkowego(VI) o stężeniu 10 %. Oblicz stężenie procentowe
siarczanu(VI) sodu w uzyskanym roztworze.
Obliczenia:
Odpowiedz
:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Informacja do zadania 6. i 7.
W roztworze wodorotlenku baru stężenie jonów Ba2+ wynosi 5 · 10-3 mol/dm3 .
Do 200 cm3 tego roztworu dodano 100 cm3 roztworu HCl o stężeniu 0,02 mol/dm3.
3
Zadanie 6. [2 pkt.]
Oblicz pH roztworu wodorotlenku baru przed dodaniem kwasu.
Obliczenia:
Odpowiedz
:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Zadanie 7. [2 pkt.]
Oblicz pH roztworu otrzymanego po dodaniu roztworu HCl.
Obliczenia:
Odpowiedz
:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Informacja do zadania 8. i 9.
Poniższy schemat przedstawia cztery przemiany oznaczone cyframi 1 4.
Do przeprowadzenia tych reakcji wykorzystano substancje podane w schemacie oraz 3 inne:
metal, roztwór soli i tlenek metalu.
4
1 2
1 2
HCl
HCl
CuCl
CuCl
2
2
AgCl
AgCl
4
4
3
3
FeCl
FeCl
2
2
Zadanie 8. [2 pkt.]
Podaj symbol metalu i wzory tlenku metalu oraz soli, których należy użyć, aby zaszły reakcje
przedstawione powyższym schematem.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 9. [4 pkt.]
Zapisz skrócone jonowe równania reakcji przedstawione na schemacie.
1. & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
2 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
3 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
4 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 10. [4 pkt.]
W laboratorium otrzymywano tlen w reakcji termicznego rozkładu KMnO4. Ogrzewano
w kolbie 20 g tego związku. Po pewnym czasie, gdy część KMnO4 uległa rozkładowi, masa
wszystkich stałych substancji w kolbie wynosiła 18,4 g. Napisz równanie reakcji, którą
wykorzystano do otrzymywania tlenu i oblicz ile procent KMnO4 nie uległo rozkładowi.
Równanie reakcji: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Obliczenia:
Odpowiedz
:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Zadanie 11. [3 pkt.]
Uczniowie badali właściwości niektórych związków manganu przeprowadzając
doświadczenia przedstawione rysunkami:
5
 1. MnO 2. Mn(OH)2 3. MnO 4. MnO2
“! “! “! “!
Ä™! Ä™! Ä™! Ä™!
roztwór NaOH roztwór NaOH roztwór HCl roztwór HCl
Podaj numery probówek, w których zaszły reakcje chemiczne i napisz równania tych reakcji
Reakcje zajdą w probówkach: & & & & & & & & & & & & & & & ..
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 12. [2 pkt.]
W 400 cm3 roztworu chlorku wapnia znajduje siÄ™ 4,82 · 1022 jonów chlorkowych. Oblicz
stężenie molowe tego roztworu.
Obliczenia:
Odpowiedz
:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Zadanie 13. [4 pkt.]
Poniższy schemat przedstawia reakcje, w których jednym z substratów lub produktów jest
amoniak. Napisz równania tych reakcji.
6
NH NO
NH NO
4 3
4 3
2
2
1
1
3
3
NH Cl
NH Cl
4
4
NH
NH
3
3
NO
NO
4
4
CH NH
CH NH
3 2
3 2
1. & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
2 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
3 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
4 & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Informacja do zadań 14. -16.
Podany jest wzór węglowodoru:
CH
CH
2
2
CH
CH
3
3
CH
CH
3
3
C
C
CH
CH
CH
CH
3
3
Zadanie 14. [1 pkt.]
Napisz nazwę tego węglowodoru.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 15. [2 pkt.]
Wskaż informacje prawdziwe i fałszywe dotyczące tego węglowodoru wpisując
w oznaczonym miejscu literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe lub N  jeżeli zdanie jest
nieprawdziwe.
A. Węglowodór ten tworzy izomery geometryczne cis-trans. & & ..
B. Węglowodór ten ulega reakcji hydratacji (uwodnienia) . .& & .
C. Węglowodór ten jest izomerem cykloheksanu. & & ..
Zadanie 16. [1 pkt.]
Napisz równanie reakcji otrzymywania tego węglowodoru w reakcji odpowiedniej
monochloropochodnej alkanu z KOH w roztworze alkoholu (zwiÄ…zki organiczne napisz
wzorami strukturalnymi lub półstrukturalnymi).
7
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 17. [4 pkt.]
Przeprowadzono dwie reakcje chemiczne, zapisane schematami:
1. X + Y çÅ‚ Z + T
çÅ‚
2. propen + Y çÅ‚ T
çÅ‚
Literami Y i T oznaczono w obu reakcjach te same substancje.
Dodatkowo wiadomo, że:
- zwiÄ…zki X, Z i T sÄ… zwiÄ…zkami organicznymi,
- substancja X zawiera cztery atomy węgla,
- związek Z ma właściwości redukujące, a w procesie ogrzewania tego związku ze stężonym
kwasem siarkowym(VI) powstaje tlenek węgla(II),
- związek T reaguje z sodem, a w wyniku jego utleniania powstaje związek, który nie reaguje
z odczynnikiem Tollensa.
Na podstawie analizy schematu i podanych informacji napisz:
a. wzory strukturalne substancji X, Z, T:
X: Z: T:
b. równania obu reakcji, używając wzorów strukturalnych związków organicznych:
1. & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
2. & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
c. nazwÄ™ reakcji 1.  & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 18. [4 pkt.]
8
Ustal wzór sumaryczny nasyconego alkoholu wielowodorotlenowego wiedząc, że 1 mol tego
związku reaguje z 78 g potasu a tlen stanowi w tym związku 35,56 %. Podaj wzór
półstrukturalny i nazwę jednego z izomerów tego związku.
Obliczenia:
Odpowiedz
: wzór sumaryczny:
wzór półstrukturalny: nazwa:
Zadanie 19. [4 pkt.]
W trzech kolbkach zawarte sÄ… roztwory, otrzymane przez zmieszanie z wodÄ… etanolu, etanalu
i etanolanu potasu. Zaplanuj doświadczenie, które umożliwi rozróżnienie tych roztworów.
Odczynniki dobierz spośród następujących: oranż metylowy, wskaz
nik uniwersalny, woda
bromowa, siarczan(VI) miedzi(II), kwas solny, zasada sodowa. Zaprojektuj doświadczenie
zgodnie z podanym wzorem:
Sposób wykonania Przewidywane obserwacje Wnioski
doświadczenia
(opis słowny lub rysunek)
Zadanie 20. [3 pkt.]
9
Napisz jonowe skrócone równanie reakcji utleniania etanolu do kwasu karboksylowego
dichromianem(VI) potasu w środowisku kwaśnym. Współczynniki stechiometryczne dobierz
metodÄ… bilansu elektronowego.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 21. [4 pkt.]
Poniżej podano informacje charakteryzujące pewien związek chemiczny. Zapisz pod każdą
informacją wniosek, który można sformułować na jej podstawie. Wnioski mają określać
charakter chemiczny lub budowÄ™ czÄ…steczki tego zwiÄ…zku. (W punkcie IV wykonaj
odpowiednie obliczenia). Podaj wzór półstrukturalny związku.
I. Związek ten można otrzymać w wyniku całkowitej hydrolizy białek.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
II. 1 mol tego zwiÄ…zku reaguje z 1 molem zasady sodowej.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
III. CzÄ…steczka zwiÄ…zku zawiera 1 atom azotu.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
VI. W reakcji całkowitego spalania 1 mola tego związku powstało 132 g tlenku węgla(IV).
Obliczenia:
Wniosek& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Wzór półstrukturalny związku:
10