PO CO RYNKI FINANSOWE I INSTYTUCJE POŚREDNICTWA
FINANSOWEGO ?
ROZWÓJ GOSPODARCZY JEST PRAKTYCZNIE NIEMOśLIWY
BEZ SPRAWNIE I EFEKTYWNIE FUNKCJONUJ
CYCH
RYNKÓW FINANSOWYCH.
RYNKI FINANSOWE PEA
NI
FUNKCJ
PRZESYA
ANIA FUNDUSZY OD LUDZI,
KTÓRZY ZAOSZCZ
DZILI NADWYśK
, WYDAJ
C MNIEJ NIś WYNOSIA
Y
ICH DOCHODY, DO LUDZI KTÓRZY POTRZEBUJ
FUNDUSZY, PONIEWAś
ZAMIERZAJ
WYDAĆ WI
CEJ NIś POSIADAJ
.
PRZEKAZYWANIE FUNDUSZY OD OSÓB OSZCZ
DZAJ
CYCH DO TYCH,
KTÓRE INWESTUJ
JEST WAśNE DLA GOSPODARKI, PONIEWAś LUDZIE
GROMADZ
CY OSZCZ
DNOŚCI NAJCZ
ŚCIEJ NIE S
TYMI SAMYMI
LUDy
MI, KTÓRZY MAJ
DOST
P DO ZYSKOWNYCH INWESTYCJI.
ISTOTA FUNKCJONOWANIA SYSTEMU FINANSOWEGO
y
ródło: F. S. Mishkin, Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 53
CO NAM (SPOA
ECZEC
STWU) DAJ
POŚREDNICY FINANSOWI ?
" OBNIśAJ
KOSZTY TRANSAKCYJNE, CZYLI CZAS I PIENI
DZE WYDANE NA
PRZEPROWADZENIE TRANSAKCJI FINANSOWEJ, KTÓRE STANOWI
GA
ÓWNY
PROBLEM DLA LUDZI, KTÓRZY DYSPONUJ
NADWYśKAMI FUNDUSZY I CHC

JE POśYCZYĆ.
JAKIE? KOSZTY POSZUKIWAC
, KOSZTY WERYFIKACJI, KOSZTY
MONITOROWANIA, KOSZTY PRZESTRZEGANIA KONTRAKTU
" NIWELUJ
ASYMETRI
INFORMACJI NA RYNKU FINANSOWYM, KTÓRA
POLEGA NA TYM, śE JEDNA STRONA NIE POSIADA WYSTARCZAJ
CEJ
WIEDZY NA TEMAT DRUGIEJ W CELU PODJ
CIA WA
AŚCIWEJ DECYZJI.
ASYMETRIA INFORMACJI - PROBLEM SELEKCJI NEGATYWNEJ
I RYZYKA NADUśYCIA
SELEKCJA NEGATYWNA (ADVERSE SELECTION)
Przed
Potencjalni kredytobiorcy, których działalność
zawarciem
najprawdopodobniej przyniesie negatywny wynik (zły kredyt) są tymi,
transakcji
którzy najaktywniej poszukują po\
yczki i
stąd te\
najprawdopodobniej zostaną wybrani.
RYZYKO NADUśYCIA (MORAL HAZARD)
Po zawarciu
Ryzyko, \
e kredytobiorca zaanga\
uje się w działalność, która z punktu
transakcji
widzenia po\
yczkodawcy jest niepo\
ądana, poniewa\
sprawia, \
e
zwrot kredytu staje się mniej prawdopodobny.
STRUKTURA AKTYWÓW POLSKIEGO SYSTEMU FINANSOWEGO
WEDA
UG TYPÓW INSTYTUCJI
80
60
40
20
0
2002 2003 2004 2005 2006
Banki Zakłady ubezpieczeń
Otwarte fundusze emerytalne SKOK-i
Fundusze inwestycyjne Podmioty maklerskie
CHARAKTERYSTYKA INSTYTUCJI POŚREDNICTWA FINANSOWEGO
Rodzaj pośrednictwa Najwa\
niejsze pasywa (z
ródła funduszy) Najwa\
niejsze aktywa (wykorzystanie
funduszy)
Instytucje depozytowe - Depozyty (głównie od ludności) - Kredyty (dla przedsiębiorstw,
(banki) - Kapitał własny (przeciętnie w mieszkaniowe, konsumpcyjne)
bankach nie więcej ni\
5-7%) - Papiery wartościowe
Instytucje
oszczędności
umownych
a) Towarzystwa
ubezpieczeń na - Składki z tytułu polis - Obligacje, rządowe papiery
\
ycie wartościowe
Towarzystwa
b)
ubezpieczeń od
ognia i - Składki z tytułu polis - Obligacje, rządowe papiery
nieszczęśliwych wartościowe
wypadków
Fundusze
c)
emerytalne - Składki pracowników - Obligacje, rządowe papiery
wartościowe
Instytucje Jednostki uczestnictwa Akcje, obligacje, instrumenty rynku
pośrednictwa pienię\
nego
inwestycyjnego
y
ródło: F. S. Mishkin, Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 73
SYSTEM FINANSOWY (BANKOWY)
DEFINICJA
Ogół instytucji, rynków, instrumentów i zasad ich działania.
FUNKCJE SYSTEMÓW FINANSOWYCH (BANKOWYCH)
Monetarne
kreowanie pieniądza, przepływ pieniądza związany z bie\
ącymi
transakcjami gospodarczymi
Kapitałowe
przepływ pieniądza od podmiotów nadwy\
kowych do podmiotów
deficytowych
Kontrolne
podmioty wypo\
yczające środki pienię\
ne lub je inwestujące chcą
mieć wpływ na decyzje podejmowane przez podmioty, którym te
środki powierzyły, tak aby zwiększyć prawdopodobieństwo ich
odzyskania
MODEL ANGLOSASKI VERSUS MODEL KONTYNENTALNY
Kryterium System oparty na rynkach Bankowo zorientowany
papierów wartościowych
Finansowanie - Du\
e znaczenie finansowania - Du\
e znaczenie finansowania
przedsiębiorstw wewnętrznego zewnętrznego
- Finansowanie zewnętrzne za - Finansowanie zewnętrzne oparte na
pośrednictwem rynków kapitałowych indywidualnie negocjowanych kredytach
- Nacisk na pasywne, krótkoterminowe bankowych o stałym oprocentowaniu
stosunki między instytucjami finansowymi - Nacisk na długookresowe, aktywne,
i przedsiębiorstwami bliskie stosunki między instytucjami
- Brak udziałów banków w kapitale finansowymi i przedsiębiorstwami
przedsiębiorstw - Udziały banków w kapitale
przedsiębiorstw
Typy i rola instytucji - Wysoki stopień specjalizacji instytucji - Niski stopień specjalizacji instytucji
finansowych - Banki nastawione na krótkoterminową - Banki uniwersalne, nastawione na
działalność kredytową długoterminową działalność kredytową
- Du\
a skłonność do tworzenia innowacji - Mniejsza skłonność do tworzenia
finansowych innowacji finansowych
Rynki papierów Bardziej rozwinięte Mniej rozwinięte
wartościowych
Polityka banku Operacje otwartego rynku Działalność refinansowa
centralnego
Mechanizm płatniczy Transfery debetowe (czeki) Transfery kredytowe (system giro)
Izby rozliczeniowe Poczta
y
ródło: B. Pietrzak, Z. Polański (red.), System finansowy w Polsce (lata dziewięćdziesiąte), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, s. 31
DEFINICJA BANKU
Bank - mikroekonomiczny punkt widzenia
bank jest przedsiębiorstwem
bank jest instytucją zaufania publicznego
działalność banku polega m.in. na pozyskiwaniu wkładów pienię\
nych,
udzielaniu kredytów, rozliczeniach pienię\
nych, udzielaniu gwarancji.
Bank - makroekonomiczny punkt widzenia
banki stanowią krwiobieg gospodarki, odgrywają istotną rolę w alokacji
kapitału (pośrednicząc pomiędzy podmiotami mającymi nadmiar kapitału, a
tymi które mają niedobory kapitału optymalizują jego wykorzystanie).
Bank w polskim prawie (art. 2. - Prawo Bankowe)
 Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na
podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych
obcią\
ających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem
zwrotnym .
Trzon przedstawionej definicji stanowią: specjalny tryb tworzenia banku oraz
obowiązek uzyskania przez niego stosownego zezwolenia na dokonywanie
specjalnych rodzajów czynności, związanych z ryzykiem utraty środków powierzonych
przez klientów.
TRANSAKCYJNA
TRANSAKCYJNA
Bank jest pośrednikiem finansowym dysponującym usługami
związanymi z przyjmowaniem i udostępnianiem kapitału,
kojarzy w ten sposób poda\
kapitału
i popyt na inwestycje kapitałowe.
FUNKCJE BANKÓW
TRANFORMACYJNA
TRANFORMACYJNA
Bank jest pośrednikiem finansowym między ró\
niącymi się
strukturami poda\
y kapitału i popytu na kapitał.
Dokonując transformacji tych
struktur, doprowadza do ich zrównowa\
enia.
Banki likwidują konieczność indywidualnego poszukiwania przez
INFORMACJI
uczestników rynku partnerów skłonnych do zawarcia bezpośrednio z nimi umowy.
WIELKOŚCI
Wią\
e się z brakiem zgodności między sumą środków pienię\
nych oferowaną
ŚRODKÓW
przez ich posiadacza, a sumą potrzebną dla poszukującego pieniądza.
PIENI
śNYCH
Posiadacze wolnych środków pienię\
nych chcą zazwyczaj ulokować swoje środki na krótsze terminy,
a poszukujący pieniądza chcieliby je otrzymać na terminy dłu\
sze. Tego typu transformacja
TERMINU
jest mo\
liwa dzięki prolongacji wkładów lub ich substytucji, likwidacji części aktywów
oraz wykorzystania pomocy zewnętrznej.
Bank dywersyfikuje ryzyko między wiele podmiotów. Ryzyko związane z ka\
dym kredytem,
bądz
innym aktywem banku, banki dywersyfikują tak, \
e całkowite ryzyko ich portfela aktywów jest
RYZYKA
mniejsze ni\
suma pojedynczych ryzyk dla poszczególnych komponentów portfela.
Transformacja ryzyka jest mo\
liwa równie\
dzięki zabezpieczeniu zewnętrznemu
(fundusze gwarancyjne, kredyt na rynku pienię\
nym, kredyt banku centralnego).
PRZESTRZENNEJ
Banki pozwalają zrównowa\
yć przestrzennie zró\
nicowane struktury popytu ALOKACJI
ŚRODKÓW
na kapitał i jego poda\
y.
PIENI
śNYCH
RODZAJE BANKÓW KOMERCYJNYCH
PAC
STWOWE
SPÓA
KI AKCYJNE
FORMA PRAWNA
SPÓA
DZIELCZE
KRAJOWE (POLSKIE)
WA
ASNOŚĆ
ZAGRANICZNE
PRZEDMIOT UNIWERSALNE
DZIAA
ALNOŚCI
SPECJALISTYCZNE
formy specjalizacji:
- bran\
owa
- funkcjonalna
- terytorialna
CZYNNOŚCI BANKOWE
ART. 5. UST. 1 (PRAWO BANKOWE)
 Czynnościami bankowymi są:
przyjmowanie wkładów pienię\
nych płatnych na \
ądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu
oraz prowadzenie rachunków tych wkładów,
prowadzenie innych rachunków bankowych,
udzielanie kredytów,
udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie akredytyw,
emitowanie bankowych papierów wartościowych,
przeprowadzanie bankowych rozliczeń pienię\
nych,
wydawanie, rozliczanie i umarzanie pieniądza elektronicznego,
wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach .
ART. 5 UST. 2 (PRAWO BANKOWE)
 Czynnościami bankowymi są równie\
inne czynności, o ile są one wykonywane przez
banki:
udzielanie po\
yczek pienię\
nych,
operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty,
wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich u\
yciu,
terminowe operacje finansowe,
nabywanie i zbywanie wierzytelności pienię\
nych,
przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,
wykonywanie czynności obrotu dewizowego,
udzielanie i potwierdzanie poręczeń,
wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych .
DUALNOŚĆ (DWUSZCZEBLOWOŚĆ) SYSTEMU BANKOWEGO
BANK
CENTRALNY
Bank Bank Bank
komercyjny komercyjny komercyjny
1 2 N
...
INSTYTUCJE SKA
ADAJ
CE SI
NA SYSTEM BANKOWY
FUNDUSZE
GWARANTOWANIA BANK CENTRALNY NADZÓR BANKOWY
DEPOZYTÓW
Instytucje stabilizujące
Instytucje stabilizujące
rynek
rynek
BANKI
KOMERCYJNE
Instytucje tworzące rynek
Instytucje tworzące rynek
BANKI BANKI BANKI
SPÓA
DZIELCZE UNIWERSALNE SPECJALISTYCZNE
WIELKOŚĆ POLSKIEGO SYSTEMU BANKOWEGO (2005 i 2006)
600
500
400
300
200
100
0
Relacja aktywów do PKB w %
Polska
Irlandia
Wielka Brytania
Niemcy
Czechy
Włochy
Hiszpania
Portugalia
Grecja
Litwa
UDZIAA
BANKÓW Z WI
KSZOŚCIOWYM UDZIAA
EM KAPITAA
U
ZAGRANICZNEGO W AKTYWACH SEKTORA BANKOWEGO W 2005
(POLSKA 2006)
100
80
60
40
20
0
Udział banków z większościowym udziałem kapitału zagranicznego w aktywach sektora
bankowego w %
A
otwa
Węgry
Polska
Litwa
Czechy
Estonia
Dlaczego instytucje stabilizujące rynek są tak wa\
ne dla systemu
bankowego ?
Koszty uzdrawiania sektora bankowego w wybranych krajach
Lata Państwa Koszt w wyra\
eniu %PKB
1980-82 Argentyna 55
1981-83 Chile 41
1994-95 Wenezuela 18
1995 Meksyk 12-15
1994-95 Brazylia 5-10
1991-1993 Finlandia 8
1981-84 Urugwaj 7
1991 Szwecja 6
1982-87 Kolumbia 5
1987-89 Norwegia 4
1984-1991 Stany Zjednoczone 3
y
ródło: F. S. Mishkin, Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 414
JAK WYGL
DA KRYZYS?
SIATKA BEZPIECZEC
STWA FINANSOWEGO (SAFETY NET)
CEL Ochrona przed destabilizacją systemu bankowego
Jakie instytucje tworzą siatkę bezpieczeństwa?
1) BANK CENTRALNY
2) NADZÓR BANKOWY
3) FUNDUSZE GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW
NADZÓR BANKOWY I REGULACJE NADZORCZE
KLUCZOWE ZAGADNIENIA
" CELE NADZORU BANKOWEGO
" ZAKRES NADZORU
" CO TO JEST REGULACJA OSTROśNOŚCIOWA?
" KLASYFIKACJA REGULACJI OSTROśNOŚCIOWYCH
" CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH REGULACJI
CELE DZIAA
ANIA NADZORU
1) STABILNOŚĆ SYSTEMU BANKOWEGO
2) ZAPEWNIENIE PRZESTRZEGANIA PRZEZ
BANKI PRZEPISÓW ZEWN
TRZNYCH I
WEWN
TRZNYCH ORAZ DOBRYCH PRAKTYK
3) ZAPEWNIENIE PRZESTRZEGANIA WARUNKÓW
RÓWNEJ KONKURENCJI NA RYNKU BANKOWYM
KTO SPRAWUJE NADZÓR W POLSCE?
KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO (KNF)
FUNKCJE NADZORU BANKOWEGO
1) PROWADZENIE DZIAA
ALNOŚCI LICENCYJNEJ
1) PROWADZENIE DZIAA
ALNOŚCI LICENCYJNEJ
(PRZYZNAWANIE LICENCJI NA PROWADZENIE DZIAA
ALNOŚCI
BANKOWEJ)
2) REGULOWANIE SYSTEMU BANKOWEGO
2) REGULOWANIE SYSTEMU BANKOWEGO
(TWORZENIE REGULACJI DOTYCZ
CYCH SEKTORA
BANKOWEGO)
3) NADZÓR OSTROśNOŚCIOWY
3) NADZÓR OSTROśNOŚCIOWY
(KONTROLA PRZESTRZEGANIA OBOWI
ZUJ
CYCH REGULACJI
PRZEZ INSTYTUCJE PODLEGAJ
CE NADZOROWI)
NARZ
DZIA (INSTRUMENTY) NADZORU BANKOWEGO
1) NADZÓR ANALITYCZNY  ZZA BIURKA
1) NADZÓR ANALITYCZNY  ZZA BIURKA
(ANALIZOWANIE SPRAWOZDAC
FINANSOWYCH, MONITOROWANIE
WYNIKÓW FINANSOWYCH BANKÓW)
2) INSPEKCJE NA MIEJSCU
2) INSPEKCJE NA MIEJSCU
(NIEZALEśNA KONTROLA OPERACJI DOKONYWANYCH W BANKACH,
OCENA KONDYCJI FINANSOWEJ, WERYFIKACJA DANYCH)
3) SANKCJE DLA INSTYTUCJI NIE PRZESTRZEGAJ
CYCH PRZEPISÓW
3) SANKCJE DLA INSTYTUCJI NIE PRZESTRZEGAJ
CYCH PRZEPISÓW
(OSTRZEśENIE, UPOMNIENIE, KARA PIENI
śNA, ZAWIESZENIE
CZA
ONKÓW KIEROWNICTWA BANKU, ODEBRANIE LICENCJI)
NA CO ZWRACA SZCZEGÓLN
UWAG
NADZÓR BANKOWY?
1) WYPA
ACALNOŚĆ BANKU (ADEKWATNOŚĆ KAPITAA
OW
BANKU)
1) WYPA
ACALNOŚĆ BANKU (ADEKWATNOŚĆ KAPITAA
OW
BANKU)
2) PA
YNNOŚĆ BANKU
2) PA
YNNOŚĆ BANKU
3) JAKOŚĆ AKTYWÓW (PORTFELA KREDYTOWEGO W BANKACH)
3) JAKOŚĆ AKTYWÓW (PORTFELA KREDYTOWEGO W BANKACH)
4) KONCENTRACJA RYZYKA
4) KONCENTRACJA RYZYKA
5) JAKOŚĆ ZARZ
DZANIA BANKIEM
5) JAKOŚĆ ZARZ
DZANIA BANKIEM
NADZÓR OBEJMUJE TRZY ETAPY FUKCJONOWANIA
BANKU
ETAP I ETAP II ETAP III
TWORZENIE FUNKCJONOWANIE LIKWIDACJA,
BANKU BANKU UPADA
OŚĆ BANKU
LICENCJA REGULACJE ILOŚCIOWE KNB PODEJMUJE DECYZJ

LICENCJA REGULACJE ILOŚCIOWE KNB PODEJMUJE DECYZJ

O ZAWIESZENIU
O ZAWIESZENIU
DZIAA
ALNOŚCI BANKU I
DZIAA
ALNOŚCI BANKU I
ZGODA NA ROZPOCZ
CIE REGULACJE JAKOŚCIOWE
ZGODA NA ROZPOCZ
CIE REGULACJE JAKOŚCIOWE
WYST
PUJE DO S
DU Z
WYST
PUJE DO S
DU Z
DZIAA
ALNOŚCI
DZIAA
ALNOŚCI
WNIOSKIEM O OGA
OSZENIE
WNIOSKIEM O OGA
OSZENIE
UPADA
OŚCI
UPADA
OŚCI
CZAS
CZAS
CO TO JEST REGULACJA OSTROśNOŚCIOWA?
JEST TO REGULACJA MAJ
CA NA CELU OGRANICZENIE RYZYKA
PODEJMOWANEGO PRZEZ BANKI I WYNIKAJ
CEJ ST
D MOśLIWOŚCI
WYST
PIENIA KRYZYSU.
KLASYFIKACJA
WEWN
TRZNE (USTANOWIONE PRZEZ ORGANY
WEWN
TRZNE
POSZCZEGÓLNYCH BANKÓW; NIE MOG
NARUSZAĆ
NORM ZEWN
TRZNYCH)
1)
ZEWN
TRZNE (USTANOWIONE PRZEZ ORGANY
ZEWN
TRZNE
NADZORCZE; STANOWI
NARZ
DZIE SPRAWOWANIA
NADZORU)
ILOŚCIOWE, SPARAMETRYZOWANE
ILOŚCIOWE, SPARAMETRYZOWANE
(NARZUCAJ
OGRANICZENIA W POSTACI
BEZWGL
DNYCH WARTOŚCI LICZBOWYCH)
2)
JAKOŚCIOWE (SKUPIAJ
SI
NA ZASADACH I
JAKOŚCIOWE
PROCEDURACH POST
POWANIA)
NAJWAśNIEJSZE REGULACJE
1) FUNDUSZE WA
ASNE BANKU
2) WSPÓA
CZYNNIK WYPA
ACALNOŚCI
3) LIMITY KONCENTRACJI
4) REZERWY
PODSTAWOWE FUNKCJE FUNDUSZY WA
ASNYCH BANKU
ZAA
OśYCIELSKA (KAPITAA
ZAA
OśYCIELSKI
ZAA
OśYCIELSKA
NIE MOśE BYĆ NIśSZY NIś 5 MLN EURO)
LIMITOWANIA (S
PODSTAW
OKREŚLANIA
LIMITOWANIA
NORM NADZORCZYCH)
ZAPAMI
TAJ !!!
Od wielkości
GWARANCYJNA (ZABEZPIECZAJ

GWARANCYJNA
funduszy własnych
WIERZYCIELI I DEPONENTÓW)
zale\
y skala
podejmowanej działalności
przez bank.
FINANSOWANIA (UA
ATWIAJ
ZDOBYCIE
FINANSOWANIA
KAPITAA
U OBCEGO)
KOMPENSACYJNA (ZABEZPIECZAJ

KOMPENSACYJNA
PRZED EWENTUALNYMI STRATAMI)
ISTOTA WSPÓA
CZYNNIKA WYPA
ACALNOŚCI
(ADEKWATNOŚCI KAPITAA
OWEJ BANKU)
gdzie:
gdzie:
k
Ww  współczynnik wypłacalności
Ww  współczynnik wypłacalności
k  kapitał słu\
ący do absorbowania strat
k  kapitał słu\
ący do absorbowania strat
Ww =
r  ekspozycja na ryzyko
r  ekspozycja na ryzyko
r
Ma na celu zapewnienie odpowiedniej relacji między bazą kapitałową
banku (skorygowanymi funduszami własnymi)
a wielkością podejmowanego ryzyka.
INTERPRETACJA WSPÓA
CZYNNIKA WYPA
ACALNOŚCI
KAśDY BANK JEST ZOBOWI
ZANY UTRZYMYWAĆ WSP. WYPA
.
NA POZIOMIE 8 PROC. (NORMA)  Art. 128 PRAWO BANKOWE
PONIśEJ 8 PROC.  WYPA
ACALNOŚĆ BANKU MOśE BYĆ ZAGROśONA
POWYśEJ 8 PROC.  BANK NIE WYKORZYSTUJE SWOICH MOśLIWOŚCI
BANK ROZPOCZYNAJ
CY DZIAA
ALNOŚĆ OPERACYJN
NA POZIOMIE
CO NAJMNIEJ 15 PROC. PRZEZ PIERWSZE 12 MIESI
CY DZIAA
ALNOŚCI,
A PRZEZ NAST
PNE 12 MIESI
CY DZIAA
ALNOŚCI  CO NAJMNIEJ
12 PROC.  Art. 128 PRAWO BANKOWE
LIMITY KONCENTRACJI I REZERWY
LIMITY KONCENTRACJI (WYRAśONA PROCENTOWO
LIMITY KONCENTRACJI
RELACJA POZYCJI BILANSOWYCH (NP. KREDYTÓW
DO FUNDUSZY WA
ASNYCH BANKU)
LIMITY KONCENTRACJI:
- WIERZYTELNOŚCI (KREDYTÓW)
- INWESTYCJI KAPITAA
OWYCH
- PERSONALNE (KIEROWNICTWO BANKU)
REZERWY (STANOWI
BUFOR DLA ABSORBOWANIA
REZERWY
POTENCJALNYCH STRAT)
OGÓLNE (POKRYCIE EWENTUALNYCH STRAT
OGÓLNE
WYNIKAJ
CYCH Z WYST
PIENIA NIE ROZPOZNANYCH
JESZCZE RYZYK
CELOWE (TWORZONE W CELU OGRANICZENIA
CELOWE
SKUTKÓW RYZYKA WYNIKAJ
CEGO Z KONKRETNEJ
NALEśNOŚCI)
RODZAJE LIMITÓW KONCETRACJI KREDYTOWEJ
Zadanie limitów koncentracji - ograniczenie wysokości potencjalnych
strat dzięki dywersyfikacji podmiotowej portfela kredytowego.
Wobec pojedynczego kredytobiorcy - suma wierzytelności banku
Wobec pojedynczego kredytobiorcy
oraz udzielonych przez bank zobowiązań pozabilansowych
obcią\
onych ryzykiem jednego podmiotu lub podmiotów
powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie
nie mo\
e przekroczyć:
Rodzaje
" 20% funduszy własnych banku, w przypadku gdy którykolwiek z tych
limitów
podmiotów jest w stosunku do banku podmiotem dominującym lub
zale\
nym,
koncentracji
" 25% funduszy własnych banku, w przypadku gdy podmioty te
kredytowej
nie są podmiotami powiązanymi z bankiem.
Globalny na sumę tzw. du\
ych kredytów - du\
y kredyt to kredyt
Globalny na sumę tzw. du\
ych kredytów
przekraczający 10% funduszy własnych banku; suma du\
ych
kredytów nie mo\
e przekraczać 800% funduszy własnych banku.
SYSTEMY GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW
KLUCZOWE ZAGADNIENIA
" CELE DZIAA
ANIA SYSTEMÓW GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW
" KONSEKWENCJE UPADA
OŚCI BANKU
" REGULACJE UNIJNE
" RÓśNICE MI
DZY SYSTEMAMI
" BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY
CELE DZIAA
ANIA SYSTEMÓW GWARANTOWANIA
DEPOZYTÓW
Stabilizacja systemu bankowego
Stabilizacja systemu bankowego
(zmniejszenie mo\
liwości masowych wypłat depozytów przez
deponentów - runu na banki)
Ochrona deponenta (deponent nie jest w stanie z reguły ocenić
Ochrona deponenta
pozycji finansowej banku, w którym chce ulokować pieniądze)
UPADEK BANKU  JAKIE TO S
KOSZTY?
BANK STAROPOLSKI
Kwota gwarantowana dla klientów Banku Staropolskiego
wynosiła 625,4 mln złotych
(2000 rok)
Inne banki 484 mln złotych
Reszta środki płynne banku
625,4 mln złotych to
12% zysku banków w 2000 roku
W JAKI SPOSÓB CHRONI SYSTEM GWARANTOWANIA
DEPOZYTÓW KLIENTÓW BANKU?
1) W SPOSÓB BEZPOŚREDNI
1) W SPOSÓB BEZPOŚREDNI
POLEGAJ
CY NA WYPA
ACIE ŚRODKÓW DEPONENTOM
BANKÓW, KTÓRE UPADA
Y
1) W SPOSÓB POŚREDNI
1) W SPOSÓB POŚREDNI
RATOWANIE BANKÓW W SYTUACJI KA
OPOTÓW
FINANSOWYCH
STANDARDY W ZAKRESIE GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW
W UE
Minimalne wymagania wobec systemów gwarantowania depozytów określa
dyrektywa UE (94/19/EEC).
CO OKREŚLA
PRZYNALEśNOŚĆ DO SYSTEMU (OBOWI
ZKOWA)
DYREKTYWA?
GWARANCJAMI OBJ
TE S
DEPOZYTY IMIENNE
MINIMALNY POZIOM GWARANCJI WYNOSI 20 TYS. EURO
SYSTEM POWINIEN BYĆ W STANIE UREGULOWAĆ
ZOBOWI
ZANIA DO 3 M. OD STWIERDZENIA
NIEDOST
PNOŚCI WKA
ADU
ODDZIAA
Y INSTYTUCJI KREDYTOWYCH S
OBJ
TE
GWARANCJAMI INSTYTUCJI Z KRAJU MACIERZYSTEGO
Wpływ
KLUCZOWE RÓśNICE MI
DZY SYSTEMAMI
stosowanych
GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW
rozwiązań z punktu
widzenia
stabilności systemu
KRYTERIUM
bankowego?
OBOWI
ZKOWE
PRZYNALEśNOŚĆ
DO SYSTEMU
DOBROWOLNE
SZEROKI (RISK MINIMIZER)
ZAKRES DZIAA
ANIA
INSTYTUCJI
W
SKI (PAYBOX)
EX ANTE
SPOSÓB TWORZENIA
FUNDUSZU
EX POST
BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY
BFG FUNKCJONUJE OD 1995 ROKU
BFG FUNKCJONUJE OD 1995 ROKU
PEA
NI NIE TYLKO FUNKCJ
STRICTE GWARANCYJN
, ALE
PEA
NI NIE TYLKO FUNKCJ
STRICTE GWARANCYJN
, ALE
UDZIELA POMOCY BANKOM, KTÓRYCH WYPA
ACALNOŚĆ JEST
UDZIELA POMOCY BANKOM, KTÓRYCH WYPA
ACALNOŚĆ JEST
ZAGROśONA
ZAGROśONA
SYSTEM MA CHARAKTER OBOWI
ZKOWY
SYSTEM MA CHARAKTER OBOWI
ZKOWY
FUNDUSZ GWARANCYJNY TWORZONY JEST EX ANTE
FUNDUSZ GWARANCYJNY TWORZONY JEST EX ANTE
NIE SPEA
NIA KRYTERIUM POWSZECHNOŚCI (OBEJMUJE
NIE SPEA
NIA KRYTERIUM POWSZECHNOŚCI (OBEJMUJE
TYLKO BANKI)
TYLKO BANKI)
ZJAWISKO HAZARDU MORALNEGO I SPOSOBY JEGO
OGRANICZANIA
Moral hazard - polega na maksymalizowaniu własnych korzyści ze szkodą dla innych,
poniewa\
nie ponosi się w pełni negatywnych konsekwencji swych ryzykownych działań.
OD STRONY BANKÓW
- banki zagro\
one upadłością mogą podnosić
oprocentowanie w celu przyciągnięcia klientów
- świadomość, \
e deponenci nie poniosą straty w
przypadku upadłości banku, mo\
e skłaniać jego
zarząd do podejmowania ryzykownych strategii
Zjawisko moralnego hazardu występuje
w przypadku pełnej ochrony depozytów
OD STRONY DEPONENTÓW
- klient (deponent) w mniejszym stopniu zastanawia
się nad wyborem banku w kategoriach optymalizacji
ryzyka i korzyści
Powiązanie poziomu ryzyka instytucji bankowej
z wysokością składki
Sposoby ograniczania zjawiska
moralnego hazardu
Koasekuracja
y
ródło: M. Iwanicz-Drozdowska, Proponowany zakres przeglądu Dyrektywy 19/94/EC i wpływ potencjalnych zmian na sytuację sektora bankowego
w Unii Europejskiej [w:] pr. zb. pod red. B. Lepczyńskiego, Perspektywy rozwoju bankowości detalicznej i private banking do 2009 roku, materiał
powielony, IBnGR, Gdańsk, kwiecień 2005, s. 88
BANK CENTRALNY I JEGO ROLA W SYSTEMIE BANKOWYM
KLUCZOWE ZAGADNIENIA
" CELE I FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO
" PROBLEM NIEZALEśNOŚCI BANKU CENTRALNEGO
" INSTRUMENTY POLITYKI PIENI
śNEJ
CELE I FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO
CEL DBAA
OŚĆ O STABILNOŚĆ CEN
ALE RÓWNIEś
DBAA
OŚĆ O STABILNOŚĆ SYSTEMU BANKOWEGO
BEZPIECZEC
STWO I EFEKTYWNOŚĆ SYSTEMU
ROZLICZENIOWEGO
JAKIE FUNKCJE?
1) BANK ROZLICZENIOWY BANKÓW KOMERCYJNYCH
2) BANK SKARBU PAC
STWA
3) KREDYTODAWCA OSTATNIEJ INSTANCJI
4) KIERUJE POLITYK
PIENI
śN

5) EMITUJE PIENI
DZ GOTÓWKOWY
6) NADZORUJE DZIAA
ALNOŚĆ BANKÓW KOMERCYJNYCH
USTAWA O NBP (1997)
CEL
UTRZYMANIE STABILNEGO POZIOMU CEN, PRZY
JEDNOCZESNYM WSPIERANIU POLITYKI GOSPODARCZEJ
RZ
DU, O ILE NIE OGRANICZA TO PODSTAWOWEGO
CELU NBP
JAKIE FUNKCJE I ZADANIA?
1) BANK EMISYJNY (MA WYA

CZNE PRAWO EMITOWANIA ZNAKÓW
PIENI
śNYCH)
2) JEST BANKIEM CENTRALNYM PAC
STWA (OBSA
UGUJE BUDśET
PAC
STWA, PROWADZI RACHUNKI BANKOWE RZ
DU, INSTYTUCJI
CENTRALNYCH)
3) BANK BANKÓW (PEA
NI FUNKCJE REGULACYJNE W STOSUNKU DO BANKÓW,
ORGANIZUJE SYSTEM ROZLICZEC
, PROWADZI RACHUNKI BANKÓW)
DLACZEGO STABILNOŚĆ CEN JEST TAK WAśNA?
ROSN
CY POZIOM CEN (INFLACJA) WYWOA
UJE STAN NIEPEWNOŚCI
W GOSPODARCE I MOśE OSA
ABIĆ WZROST GOSPODARCZY
TRUDNIEJ JEST ZINTERPRETOWAĆ INFORMACJE NA TEMAT CEN
DÓBR I USA
UG W SYTUACJI, GDY OGÓLNY POZIOM CEN ULEGA CI
GA
YM ZMIANOM,
CO KOMPLIKUJE PODEJMOWANIE DECYZJI PRZEZ RZ
D, KONSUMENTÓW, FIRMY
INFLACJA UTRUDNIA PLANOWANIE PRZYSZA
OŚCI (W WARUNKACH INFLACJI
TRUDNIEJ JEST DECYDOWAĆ, JAKIE FUNDUSZE NALEśAA
OBY ODA
OśYĆ W CELU
ZAPEWNIENIA EDUKACJI DZIECKU W SZKOLE ŚREDNIEJ).
ELEMENTY NIEZALEśNOŚCI BANKU CENTRALNEGO
" NIEZALEśNOŚĆ INSTYTUCJONALNA (BANK CENTRALNY POWINIEN BYĆ
NIEZALEśNY OD JAKIEJKOLWIEK INNEJ INSTYTUCJI, śADNA INNA
INSTYTUCJA NIE POWINNA DECYDOWAĆ I WPA
YWAĆ NA POLITYK
BANKU
CENTRALNEGO)
" NIEZALEśNOŚĆ FUNKCJONALNA (DZIAA
ALNOŚĆ BANKU CENTRALNEGO
POWINNA BYĆ UKIERUNKOWANA NA REALIZACJ
JEGO PODSTAWOWEGO
CELU - WALK
Z INFLACJ
)
" NIEZALEśNOŚĆ FINANSOWA (ZDOLNOŚĆ BANKU CENTRALNEGO DO
FINANSOWANIA SWOICH WYDATKÓW ZE ŚRODKÓW WA
ASNYCH)
" NIEZALEśNOŚĆ PERSONALNA (RELATYWNIE DA
UGA KADENCJA CZA
ONKÓW
WA
ADZ BANKU CENTRALNEGO I TRUDNOŚCI W ODWOA
YWANIU)
ORGANIZACJA I NIEZALEśNOŚĆ NBP
" Prezes NBP:
powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na okres 6 lat,
przewodniczy Radzie Polityki Pienię\
nej, Zarządowi NBP, Komisji Nadzoru
Bankowego oraz reprezentuje NBP na zewnątrz.
" Rada Polityki Pienię\
nej:
w skład RPP wchodzą Przewodniczący Rady (Prezes NBP) oraz 9
członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta RP, Sejm i
Senat na 6 lat,
RPP ustala corocznie zało\
enia polityki pienię\
nej,
ustala wysokość stóp procentowych NBP,
ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków,
ustala zasady polityki otwartego rynku.
" Zarząd NBP:
kieruje bie\
ącą działalnością NBP.
NIEZALEśNOŚĆ BANKU CENTRALNEGO A WYNIKI
MAKROEKONOMICZNE W 17 PAC
STWACH
14 4,5
4
12
3,5
10
3
8
2,5
2
6
1,5
4
1
2
0,5
0 0
Średnia roczna stopa inflacji (1973-88) % Wskaz
nik niezale\
ności banku centralnego
y
ródło: F. S. Mishkin, Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 517
Hiszpania
Zelandia
Australia
Włochy
Brytania
Finlandia
Francja
Dania
Belgia
Szwecja
Norwegia
Kanada
Holandia
Japonia
Zjednoczone
Szwajcaria
Niemcy
Wielka
Nowa
Stany
TRIADA CELÓW POLITYKI PIENI
śNEJ
KLUCZOWE PYTANIA
KLUCZOWE PYTANIA
JAKIE WYBRAĆ CELE POLITYKI PIENI
śNEJ?
JAKIMI KRYTERIAMI KIEROWAĆ SI
PRZY WYBORZE CELU?
JAKIE KONSEKWENCJE MA WYBÓR OKREŚLONEGO CELU?
CEL CEL CEL
STRATEGICZNY TAKTYCZNY OPERACYJNY
STOPIEC
KONKRETYZACJI
STOPIEC
KONKRETYZACJI
CEL STRATEGICZNY
Kryteria wyboru celu:
Kryteria wyboru celu:
-Ekonomiczne
- Bie\
ące interesy polityczne
- Stopień niezale\
ności BC
CEL STRATEGICZNY (FINALNY, OSTATECZNY)
CEL STRATEGICZNY (FINALNY, OSTATECZNY)
NISKI POZIOM CEN
WYSOKIE ZATRUDNIENIE
WZROST GOSPODARCZY
WAśNY PROBLEM: CELE POLITYKI PIENI
śNEJ S
KONKURENCYJNE
WZGL
DEM SIEBIE.
CELE POŚREDNIE (TAKTYCZNE I OPERACYJNE)
CELE POŚREDNIE
CELE POŚREDNIE
TAKTYCZNE (S
W ZASI
GU ODDZIAA
YWANIA INSTRUMENTÓW
TAKTYCZNE (S
W ZASI
GU ODDZIAA
YWANIA INSTRUMENTÓW
POLITYKI PIENI
śNEJ)
POLITYKI PIENI
śNEJ)
PODAś PIENI
DZA (MIERZONA AGREGATAMI PIENI
śNYMI)
KURS WALUTOWY
STOPY PROCENTOWE
CELE OPERACYJNE (SKONKRETYZOWANA POSTAĆ CELÓW TAKTYCZNYCH)
CELE OPERACYJNE (SKONKRETYZOWANA POSTAĆ CELÓW TAKTYCZNYCH)
BAZA MONETARNA (PIENI
DZ REZERWOWY)
M0 (całość gotówki + oraz stan wszystkich rachunków banków komercyjnych
w NBP)
AGREGAT M1 = M0+ wkłady na \
ądanie przedsiębiorstw i osób fizycznych
KRÓTKOTERMINOWE STOPY PROCENTOWE
STRATEGIE POLITYKI PIENI
śNEJ BANKU CENTRALNEGO
DWIE STRATEGIE:
DWIE STRATEGIE:
BEZPOŚREDNI CEL INFLACYJNY
CEL POŚREDNI (KONTORLA PODAśY PIENI
DZA, KURSU WALUTOWEGO)
WYBÓR STRATEGII POŚREDNIEJ UZASADNIONY JEST WYA

CZNIE W
WARUNKACH ISTNIENIA SILNEGO ZWI
ZKU STATYSTYCZNEGO MI
DZY
CELEM POŚREDNIM A FINALNYM !!!
W POLSCE STRATEGIA BEZPOŚREDNIEGO CELU
INFLACYJNEGO
W POLSCE  STRATEGIA BEZPOŚREDNIEGO CELU INFLACYJNEGO
W POLSCE  STRATEGIA BEZPOŚREDNIEGO CELU INFLACYJNEGO
USTABILIZOWANIE STOPY INFLACJI NA POZIOMIE 2,5% Z DOPUSZCZALNYM
PRZEDZIAA
EM WAHAC
+/- 1 PKT. PROC.
GA
ÓWNYM INSTUMENTEM, ZA POMOC
KTÓREGO RPP REALIZUJE POLITYK

PIENI
śN
JEST STOPA PROCENTOWA.
ZALETY:
CEL JASNO OKREŚLONY I ZROZUMIAA
Y DLA OTOCZENIA GOSPODARCZEGO
MOśLIWOŚĆ PUBLICZNEJ WERYFIKACJI KIERUNKU I SKUTECZNOŚCI
POZWALA PRZEA
AMYWAĆ OCZEKIWANIA INFLACYJNE
INSTRUMENTY POLITYKI PIENI
śNEJ BANKU CENTRALNEGO (1)
Oddziałują na wszystkie banki równocześnie z jednakowym natę\
eniem.
Instrumenty
Instrumenty: polityka rezerw obowiązkowych, kredyty refinansowe,
kontroli ogólnej
operacje otwartego rynku.
Instrumenty: kontrola wartości kredytów udzielanych klientom,
Instrumenty
kontrola poziomu stóp procentowych.
kontroli selektywnej
.
Oddziaływanie przez Sugestie odnośnie polityki kredytowej banków.
.
perswazję
INSTRUMENTY POLITYKI PIENI
śNEJ BANKU CENTRALNEGO (2)
Instrumenty
Ograniczenia oprocentowania depozytów i kredytów,
nakazowe
rezerwy obowiązkowe
(administracyjne)
Instrumenty Kredyty banku centralnego, operacje otwartego rynku
.
rynkowe
SYSTEM REZERW OBOWI
ZKOWYCH
Rezerwa Odprowadzana przez bank komercyjny na rachunek
w banku centralnym od zgromadzonych depozytów.
obowiązkowa
Instrument polityki pienię\
nej (stabilizowanie
rynkowych stóp procentowych, wpływ na płynność
sektora bankowego).
Z punktu widzenia banków komercyjnych powodują wzrost
kosztów pozyskania pieniądza.
Stopę rezerwy obowiązkowej w Polsce ustala Rada Polityki
Pienię\
nej. Stopa rezerwy obowiązkowej wynosi 3,5% i
jest oprocentowana.
W UE stopy rezerwy obowiązkowej są ni\
sze, co stawia
w gorszej sytuacji konkurencyjnej banki krajowe
na integrującym się europejskim rynku finansowym.
KREDYT REFINANSOWY I REDYSKONTOWY
Polityka
Ka\
dy bank ma prawo zaciągnąć kredyt w banku centralnym.
refinansowania
Kredyt redyskontowy (pod zastaw weksli handlowych
wykupionych od klientów)
Kredyt lombardowy (pod zastaw bonów skarbowych)
Mało skuteczny instrument polityki pienię\
nej. Trudno
w oparciu o ten instrument sterować płynnością banków.
Kredyty redyskontowe znajdują zastosowanie w zapobieganiu
panice na rynku bankowym. Umo\
liwiają one wypełniać
bankowi centralnemu funkcję kredytodawcy ostatniej
instancji.
INSTRUMENTY INTERWENCJI BANKU CENTRALNEGO (1)
OPERACJE OTWARTEGO RYNKU
OPERACJE OTWARTEGO RYNKU
NARZ
DZIE INTERWENCJI BC
POLEGAJ
NA HANDLU PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI PRZEZ BC
Z BANKAMI KOMERCYJNYMI
ZALETY:
INICJATYWA LEśY PO STRONIE BC (NBP)
PRECYZJA
ODWRACALNOŚĆ
SZYBKOŚĆ
INSTRUMENTY INTERWENCJI BANKU CENTRALNEGO (2)
Operacje otwartego
Operacje Operacje
rynku
warunkowe bezwarunkowe
Warunkowy zakup
Bezwarunkowy zakup
Bank centralny kupuje od banków komercyjnych
(operacje REPO - Repurchase agreement)
papiery wartościowe. Są to zazwyczaj bony lub
Bank centralny kupuje papiery wartościowe
obligacje skarbowe.
od banków komercyjnych pod warunkiem, \
e
te odkupią je po określonej cenie i w określonym
terminie. Operacje te umo\
liwiają bankom
komercyjnym zaciąganie krótkookresowych po\
yczek
w banku centralnym (pod zastaw papierów
wartościowych).
Warunkowa sprzeda\

Bezwarunkowa sprzeda\

Bank centralny sprzedaje bankom komercyjnym
(operacje Reverse REPO)
papiery wartościowe.
Bank centralny sprzedaje papiery wartościowe
bankom komercyjnym pod warunkiem, \
e te
odsprzedadzą je ponownie bankowi centralnemu po
określonej cenie i w określonym terminie. Operacje te
stwarzają bankom komercyjnym mo\
liwość
dokonywania oprocentowanych lokat w banku
centralnym (pod zastaw papierów wartościowych).
INSTRUMENTY INTERWENCJI BANKU CENTRALNEGO (3)
Bank centralny kupuje papiery wartościowe Bank centralny sprzedaje papiery
od banków komercyjnych wartościowe bankom komercyjnym
Rosną środki pienię\
ne na rachunkach Maleją środki pienię\
ne na rachunkach
bie\
ących w bankach komercyjnych bie\
ących w bankach komercyjnych
Wzrasta płynność systemu Maleje płynność systemu
bankowego bankowego