1.Czym jest ustroj gospodarczy? podaj cechy roznicujace ustroje gospodarcze.
Ustroj gospodarczy stanowia te reguly prawne, ktore przesądzają o tym komu oraz jakie przysługują prawa do posiadania oraz kto i jakie może bądz

musi wykonywać gospodarcze czynności.
Na ustrój gospodarczy składają się następujące czynniki :
- sytuacja gospodarcza  o sytuacji gospodarczej podmiotu decyduje pieniężna wartość dóbr będących jego własnością. Jeśli dobrami tymi są
pieniądze (gotówka lub wkłady a vista) ich wartośc pieniężna jest równa ich ilości. Jeśli są to dobra innego rodzaju (ziemia, kapitał trwały, dzieła
sztuki) ich wartość pieniężna jest iloczynem ich ilosci i ceny
- czynność gospodarcza  działanie podejmowane po to ,by nastąpiła zmiana sytuacji gospodarczej bądż po to by zapobiec takiej zmianie.
-prawo do posiadania  prawo do posiadania jakiegoś dobra przysługuje temu, kto legalnie może zostać jego właścicielem.
Ustroje gospodarcze różnią sie między sobą :
-ilością zakazów posiadania dóbr i wykonywania czynności
-ilością nakazów wykonywania czynności
-pochodzeniem wytworzonej produkcji
-oddziaływaniem państwa na gospodarke(nakazy, zakazy)
-sposobem ustalania cen i produktów
-formą własności np. czynników produkcji
-wartością pieniądza
2.Omów relacje między gospodarką liberalną a etatystyczną
Różnią się liczbą nakazów i zakazów (liczba czynności zastrzeżonych dla państwa i dostępnych dla ogółu obywateli)
Gospodarka liberalna to taki typ gospodarki, w którym postulat liberalizmu wprowadzany jest w życie, czyli liczba czynności gospodarczych bądz

nakazanych, bÄ…dz
zastrzeżonych przez państwo jest wysoce ograniczona.
ustrój jest tym bardziej etatystyczny, a gospodarka tym bardziej zetatyzowana im więcej czynności gospodarczych jest w niej zastrzeżonych
wyłącznie dla instytucji lub przedsiębiorstw państwowych oraz im więcej jest czynności nakazanych przez państwo
Ustrój liberalny powstaje zatem w stosunku odwrotnym do etatystycznego. im bardziej jest on liberalny tym w niższym stopniu jest on etatystyczny.
Relacja odwrotna też zachodzi : im ustrój jest bardziej etatystyczny tym w mniejszym stopniu jest liberalny, gdyż tym więcej można w nim wyróżnić
czynności bądz
nakazanych, bÄ…dz
pozostających w wyłącznej gestii organów administracjii państwowej.
Ustroje liberalne różnią się od etatystycznych obszarem wolności gospodarczej + Balicki ryc 1,3 str 29
3. Scharakteryzuj kryteria różnicowania gospodarki centralnie zarządzanej i rynkowej.
Gospodarka centralnie zarzÄ…dzana
Ustrój o tym charakterze pojawia się wtedy, gdy państwowe jednostki gospodarcze zaczyna obowiązywać pewien szczególny
rodzaj nakazów i pewien szczególny rodzaj zakazów. Nakaz brzmi  należy wykonywać dyrektywy gospodarcze .Cechy:
a) ustrój w wysokim stopniu zetatyzowany;
b) ważne sfery gospodarcze są zastrzeżone dla państwa;
c) obywatelom pozostawiony jest niewielki obszar swobody gospodarczej;
d) w krajach skrajnie zetatyzowanych obszar ten bywa tak mały, iż zakazem objęte jest posiadanie ziemi, prowadzenie warsztatów
rzemieślniczych i nawet małych sklepów;
e) w państwie o nie tak wysokim stopniu etatyzacji czynności te pozostawiono w gestii obywateli;
f) typowy dla gospodarki centralnie zarządzanej jest szczególny rodzaj zakazu:  przedsiębiorstwom państwowym nie wolno
zaopatrywać się w podstawowe czynniki produkcji poza rozdzielnikiem.
Rozdzielnik  wydane przez władze zezwolenie na nabycie określonej ilości czynników produkcji. Ogranicza popyt
przedsiębiorstw niezależnie od tego ile przedsiębiorstwa posiadają pieniędzy oraz ile i czego faktycznie potrzebują.
W gospodarce centralnie sterowanej jednostkę gospodarczą obowiązuje prowadzenie działalności w dziedzinach i rozmiarach określonych przez
władze. W gospodarce centralnie sterowanej zasoby naturalne i kapitałowe są własnością państwa.
Władza centralna decyduje o rozmieszczeniu siły roboczej, ustalając, ile ludzi ma być zatrudnionych w poszczególnych przedsiębiorstwach oraz
jakie wynagrodzenie powinni oni otrzymywać.
Decyzje ekonomiczne dotyczące tego, co, jak i dla kogo produkować oraz jak dzielić wytworzone dobra i usługi, podejmowane są centralnie. Ceny
ustalane są odgórnie przez planistów (tzw. ceny urzędowe).
Takie szczegółowe planowanie ma w zamyśle twórców systemu prowadzić do ogólnego dobrobytu dzięki jedynie słusznym decyzjom
podejmowanym przez centralne ośrodki władzy.
Ten sposób rozumowania ma jednak poważne wady: po pierwsze, planiści nie mają (i nie mogą mieć!) dostatecznie dużo informacji, by dokładnie
określić ludzkie potrzeby, bo te ciągle się zmieniają (tak więc tylko swobodna gra rynkowa może je zaspokoić), po drugie, konkurencja zmusza
producentów do starań o to, by wytwarzane przez nich dobra były jak najlepsze i by konsumenci uznali je za atrakcyjne.
W efekcie w takim systemie - obowiązywał on na przykład w PRLu - w sklepach są puste półki, ustawiają się kolejki, wprowadza się kartki i innego
rodzaju bony, uprawniające do zakupu reglamentowanych towarów. Obecnie taki system gospodarczy wciąż jeszcze obowiązuje na Kubie i w
Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratycznej.
Gospodarka rynkowa
Następuje w momencie likwidacji nakazu wykonywania dyrektyw gospodarczych i zakazu zaopatrywania się w czynniki
produkcji poza rozdzielnikiem.
Cechy:
a) gospodarka nie musi być liberalna;
b) większość czynności gospodarczych może w nim nie być w dalszym ciągu zastrzeżone dla przedsiębiorstw i instytucji
państwowych;
c) przedsiębiorstwa nie otrzymują dyrektyw gospodarczych i nie są objęte zakazem zaopatrywania się poza rozdzielnikiem.
d) celem przedsiębiorstw staje się:
- zysk czyli różnica między przychodem i kosztem;
- dla zwiększenia zysku racjonalizują czynności nie tylko w dotychczasowej sferze swej działalności, lecz również rozszerzają ją
na inne dziedziny;
- samodzielnie zmieniają asortyment produkowanych i świadczonych usług;
- samodzielnie negocjujÄ… ceny ze swoimi dostawcami i odbiorcami;
Gospodarka rynkowa istnieje wtedy, gdy podstawowym motywem działania przedsiębiorstw jest maksymalizacja zysku, a podstawowym sposobem
kontaktów między przedsiębiorstwami są transakcje kupna  sprzedaży zawierane w oparciu o swobodne negocjowanie ceny.
W gospodarce rynkowej podstawowe decyzje są podejmowane przez poszczególnych ludzi i przedsiębiorstwa - oni sami decydują, co kupić, co
produkować, gdzie się zatrudnić, w co inwestować itp. Ich wybory i preferencje spotykają się na rynku i wyznaczają ceny poszczególnych dóbr oraz
usług. To właśnie ceny towarów i ich zmiany regulują funkcjonowanie systemu gospodarczego. Wszystkie (lub prawie wszystkie) zasoby są tu
własnością prywatną, a prawo własności jest nienaruszalną zasadą ustrojową.
TRZY FILARY GOSPODARKI RYNKOWEJ
1. Wolność gospodarcza - ludzie bez ograniczeń dysponują swoimi zasobami, sami podejmują decyzje o tym, co produkować, co i za ile
kupować i sprzedawać.
2. Własność prywatna - właścicielami środków produkcji są osoby i instytucje prywatne, a nie państwo (choć skarb państwa może także być
właścicielem niewielkiej części gruntów i przedsiębiorstw).
3. Dążenie do zysku - celem działalności gospodarczej jest osiągnięcie jak największego zysku (czyli różnicy między przychodami danego
przedsiębiorstwa a poniesionymi przez nie kosztami).
4. Omów okrężny obieg dochodów w gospodarce narodowej.
Obieg okrężny jest to odbywający się na rynkach przepływ strumieni produktów i czynników wytwórczych między podmiotami gospodarującymi, w
zamian za płatności dokonywane za nie.
Gospodarstwa domowe oferują przedsiębiorstwom podaż usług czynników produkcji, przedsiębiorstwa zaś wykorzystują te czynniki do produkcji
dóbr i usług. Tym usługom odpowiadają pewne płatności. Gospodarstwa domowe otrzymują dochody z tytułu świadczonych usług (płace, czynsze,
zyski), wypłacane przez przedsiębiorstwa za dostarczone i wykorzystane czynniki wytwórcze. Następnie gospodarstwa domowe wydają swoje
dochody na zakup od przedsiębiorstw dóbr i usług, dając tym samym przedsiębiorstwom pieniądze potrzebne do zapłacenia za usługi czynników
wytwórczych wykorzystane w produkcji.
Powyższy rysunek ilustruje ruch okrężny pomiędzy gospodarstwami domowymi i przedsiębiorstwami. Krąg wewnętrzny symbolizuje transfery
zasobów rzeczowych pomiędzy dwiema grupami podmiotów, natomiast krąg zewnętrzny odzwierciedla odpowiadające im przepływy pieniężne.
W rzeczywistości gospodarstwo domowe nie wydają całości swoich dochodów na konsumpcję. Nadwyżkę dochodów nad konsumpcją, w postaci
oszczędności, odprowadzają np. do banków. Banki z kolei wolne środki finansowe udostępniają przedsiębiorstwom na finansowanie inwestycji.
Zdarzenia te mają miejsce na rynku finansowym, który został uwzględniony na poniższym schemacie.
5. Porównaj podstawowe kategorie produktu społecznego według SNA.
GNP = PNB - to suma dochodów wszystkich obywateli danego kraju niezależnie od miejsca świadczenia usług. Liczony w cenach rynkowych.
Elementy GNP:
1. amortyzacja i straty,
2. podatki pośrednie - subsydia,
3. narzuty na świadczenia socjalne,
4. podatki bezpośrednie,
5. nierozdzielone zyski,
6. pensje i płace,
7. inne dochody ludności z tytułu własności środków produkcji,
8. dochody właścicieli przedsiębiorstw,
9. dochody państwa z tytułu własności oraz przedsiębiorstw,
GNP
1. Akumulacja brutto,
2. zakupy rzÄ…dowe,
3. wydatki konsumpcyjne,
NNP = PNN - ilość pieniędzy jaką dysponuje gospodarka na dobra i usługi po odłożeniu na amortyzację. Jest to PNB minus amortyzacja w cenach
rynkowych.
1. podatki pośrednie - subsydia,
2. narzuty na świadczenia socjalne,
3. podatki bezpośrednie,
4. nierozdzielone zyski,
5. pensje i płace,
6. dochody własności przedsiębiorstw,
7. inne dochody ludności z tytułu własności środków produkcji,
8. dochody państwa z tytułu własności oraz przedsiębiorstw,
NI - jest mniejszy od PNN o podatki pośrednie ( podatki pośrednie nie są bowiem częścią
składową DN według cen czynników produkcji).Elementy NI:
1. narzuty na świadczenia socjalne,
2. podatki bezpośrednie,
3. nierozdzielne zyski,
4. pensje i płace,
5. dochody własności przedsiębiorstw,
6. inne dochody ludności z tytułu własności środków produkcji,
7. dochody państwa z tytułu własności oraz przedsiębiorstw,
DNP = PKB - jest to wartość produkcji finalnej wytworzonej przez czynniki produkcji, zlokalizowane na terenie danego kraju. Można go mierzyć za
pomocą : sumy wartości dodanej, sumy dochodów czynników produkcji, sumy wydatków na dobra finalne.
DPI - dochód do dyspozycji gospodarstw domowych po potrąceniu podatków pośrednich, przeznaczony na konsumpcję i oszczędności.
Różnice między nimi to liczenie w cenach czynników produkcji lub rynkowych, a także elementy takie jak : amortyzacja, podatki pośrednie i
bezpośrednie, pensje i płace, nierozdzielone zyski.
Elementy DPI:
1. dochody typu transferowego,
2. pensje i płace,
3. dochody właścicieli przedsiębiorstw,
4. inne dochody ludności z tytułu własności środków produkcji,
Poza różnymi elementami, które tworzą podstawowe kategorie dochodu wg SNA najważniejszą różnicą między tymi kategoriami jest liczenie
dochodu w cenach czynników produkcji lub rynkowych.
6. Omów podział dochodów w gospodarce narodowej według SNA.
Podział dochodu według SNA
System of National Accounts  System rachunków społecznych - to przyjęty w gospodarce rynkowej sposób mierzenia produktu społecznego, tj.
efektów działalności gospodarczej w skali makroekonomicznej.
Jego podstawą jest założenie, że każda praca wydatkowana w zorganizowanym przedsiębiorstwie tworzy produkt społeczny, niezależnie od tego, czy
w jej wyniku powstają dobra materialne czy usługi. W rezultacie produkt społeczny w ujęciu rzeczowym przyjmuje postać wytworzonych w ciągu
roku dóbr i usług finalnych. Istotą rachunkowości społecznej jest wyrażenie tego produktu w kategoriach wartościowych, jako sumy dochodów bądz

wydatków wszystkich podmiotów gospodarczych: przedsiębiorstw, gospodarstw domowych, państwa, banków oraz zagranicy (import i eksport).
Rezultatem prowadzenia rachunkowości społecznej jest ustalenie wartości produktu społecznego, która może być wyrażona wielkością produktu
krajowego brutto, produktu narodowego brutto, produktu narodowego netto, a także wielkością dochodów osobistych.
Podział dochodu według System of National Accounts ( SNA) jest zilustrowany dwudziestoma równaniami, w których:
lewa strona równania jest stroną popytową (dochód, popyt, aspiracje popytowe)
prawa strona równania jest stroną alokacyjną, czyli  na co podmiot dzieli i jak wydaje dochód
W celu zrozumienia poniższych równań należy wyjaśnić następujące oznaczenia:
Y  dochód narodowy wytworzony
YD  dochód do dyspozycji
C  konsumpcja
S  oszczędności
I  inwestycje
L  kredyty (udzielane pożyczki)
G  rzÄ…d
B  bank
TA  podatki
P  płatności
TR  transfery
Ex  export
Im - import
NX  saldo handlowe (różnica miedzy Ex a Im)
I Y=C+I
Równanie przedstawia dochód wytworzony przez dwa podmioty (gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa), który jest dzielony na konsumpcję i
inwestycje.
Gospodarstwa domowe otrzymują dochody od pracodawców, od rządu w formie świadczeń socjalnych oraz z inwestycji. Gospodarstwa domowe
przeznaczają swoje dochody na konsumpcje towaru towarów i usług na płatności podatkowe lub na oszczędności. Każda grupa ludzi, którzy żyją
razem, podejmują wspólnie decyzje ekonomiczne. Gospodarstwo domowe nie jest równoznaczne z rodziną. Dwie (więcej) rodziny mogą prowadzić
wspólnie gospodarstwo. Wspólne gospodarstwo mogą prowadzić osoby, których nie łączą żadne wiezy rodzinne.
Przedsiębiorstwa czerpią dochód ze sprzedaży towarów i usług gospodarstwom domowym, z inwestycji i z subwencji rządowych. Przedsiębiorstwa
wydają pieniądze na pensje, inwestycje, podział zysków i płatności podatkowe.
Najważniejszy wpływ na konsumpcje wywierają następujące czynniki:
- aktualny i przewidywany dochód
- aktualna i przewidywana zamożność
- miniona, aktualna i przewidywana dostępność kredytów
- zmiany ludzkich preferencji pomiędzy oszczędzaniem a wydatkami
- podatki, stopy procentowe i wydatki rzÄ…dowe
- polityka rządu i dostępność towarów
II Y=YD=C+S
Równanie to jest konkretyzacją przeznaczenia dochodów. Dochód wytworzony równy jest dochodowi do dyspozycji, w przypadku, gdy mamy
doczynienia z dwoma podmiotami. W momencie uwzględnienia banku dochody te różnią się między sobą o zobowiązania finansowe i salda
kredytów.
III C+I=Y=C+S
Jest to równanie statyczne opisujące równowagę. Po stronie lewej znajdują się kreatorzy popytu, czyli konsumenci i inwestorzy, którzy otrzymują
dochód i mogą go podzielić. Zgłaszają na rynku globalnym popyt, który decyduje o działalności producentów. Producenci tworzą podaż. Podmioty
(gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa) przeznaczają środki finansowe na konsumpcję i oszczędności.
IV I=S
Równanie ukazuje nam, że aby była równowaga w gospodarce można zainwestować tyle ile się zaoszczędzi.
V Y=C+I+G
W równaniu tym pojawia się trzeci podmiot, którym jest rząd. Odpowiednio lokując posiadane dochody tworzy dochód (np. dochód z podatków,
czynników wytwórczych).
Rząd otrzymuje pieniądze z podatków, z działalności przedsiębiorstw państwowych(jeśli osiągają zyski) i z pożyczek. Rządy przeznaczają pieniądze
na wydatki, kupując bezpośrednio towary i usługi, przekazując pieniądze jako subsydia oraz spłacając pożyczki. (rys.1)
VI GS=G+TR
Równanie to przedstawia strukturę wydatków rządowych, na które składają się zakupy rządowe (np. zakupy dla armii) i transfery (np. zasiłki,
świadczenia społeczne).
VII YD=Y-TA+TR
Dochód do dyspozycji przedsiębiorstw i konsumentów określa dochód wytworzony, pomniejszony o podatki a powiększony o transfery.
VIII C+S=YD=Y-TA+TR
Równanie przedstawia sytuację od strony popytowej. Po uwzględnieniu roli rządu dochód do dyspozycji jest pomniejszony w taki sposób, że od
dochodu wytworzonego odejmujemy podatki i dodajemy transfery. Rozrasta się biurokracja i gospodarstwa domowe oraz przedsiębiorstwa
otrzymują mniej dochodów.
IX Y=C+S+TA-TR
Jest to równanie statyczne ukazujące stan od strony wydatków, gdzie dochody wytworzone dzielimy na konsumpcję, oszczędności i podatki  minus
transfery.
X C+I+G=Y=C+S+TA-TR
Kreatorami popytu są konsumenci, którzy zarabiają pieniądze świadcząc pracę, przedsiębiorstwa, które wytwarzają produkcję materialną
wypracowując zyski oraz rząd, którego głównym dochodem są podatki. Wytworzony dochód jest rozdzielony na konsumpcję, oszczędności i podatki
 minus transfery.
XI S-I=G-TA+TR
Oszczędności  minus inwestycje  równa się wydatkom rządowym pomniejszonym o podatki i powiększonym o transfery, co wynika z równania
X.
W gospodarce mamy doczynienia z trzema następującymi sytuacjami:
1. G+TR>TA (gdzie G to zakupy rządowe)  deficyt budżetowy
2. G+TR3. G+TR=TA  równowaga budżetowa
Dochód rządu jest taki duży, jak duża jest różnica między oszczędnościami a inwestycjami (S-I).
W praktyce wiele społeczeństw boryka się z deficytem budżetowym, który jest zjawiskiem niekorzystnym i wskazuje, że państwo żyje na kredyt.
Skala deficytu zależy również od prowadzonej polityki makroekonomicznej. W zasadzie można powiedzieć, że rząd o liberalnych poglądach będzie
dążył do zlikwidowania deficytu, a rządy bardziej prosocjalistyczne do jego rozrostu, gdyż będą chciały zwiększyć wydatki budżetowe. Nie chcemy
angażować się w dyskusje polityczne, ale warto zwrócić uwagę na przykład USA, gdzie liberalna polityka przyniosła zniesienie deficytu, a od kilku
lat występuje tam nadwyżka budżetowa (jest korzystne ekonomicznie, bo pozwala na zmniejszenie podatków). Odchodząc od samego deficytu samo
spojrzenie na rolę budżetu zależy od ideologii politycznej. Socjaliści uważają, że budżet spełnia ważną społecznie funkcję w gospodarce.
Liberałowie z kolei sądzą, że lepsze efekty przynosi prywatna inicjatywa i dążą do zmniejszenia roli budżetu, czyli jego redystrybucyjnej roli
(zmniejszenie podatków i wydatków).
XII Y=C+I+G+B
Pojawia się nowa instytucja  bank, który czerpie zyski z różnicy między oprocentowaniem kredytów a lokat, które wypłacają. Dla banku pozostaje
renta i zysk oceniający jego rentowność. W równaniu tym przedstawione są cztery instytucje zgłaszające popyt, które mają prawo dzielić dochód, a
to oznacza, że konsumenci i przedsiębiorstwa otrzymają mniejszy dochód niż dotychczas. (rys.2)
XIII C+S=YD=Y-TA+TR-P+L
Równanie to przedstawia sytuację w której konsumpcja i oszczędności równają się dochodowi do dyspozycji, który pomniejszony jest o należności,
płatności na rzecz banków, a powiększony o pożyczki, kredyty. Efektem tego jest pomniejszenie się dochodu do dyspozycji.
XIV C+I+G+B=Y=C+S+TA-TR+P-L
Równanie przedstawia kolejny stan równowagi w podziale dochodów. Cztery instytucje dzielą dochód na konsumpcję, oszczędności, podatki
pomniejszone o transfery, płatności pomniejszone o kredyty.
XV S-I=G+TR-TA+B+L-P
Równanie przedstawia podział dochodu (przez 4 instytucje) od strony wydatków. Dochód dzielony jest na zakupy rządowe powiększone o transfery,
a pomniejszone o podatki oraz na zakupy bankowe powiększone o kredyty, a pomniejszone o płatności.
XVI Y=C+I+G+B+Ex-Im
Pojawia się kolejny podmiot  zagranica (zespół przedsiębiorstw eksportujących i importujących).
Export i import
Wielkość importu jest w znacznej mierze uzależniona od ceł i kontyngentów, które oddziaływają na mechanizmy rynkowe. Na wielkość importu
mają wpływ następujące czynniki:
1. Tradycja
2. Konkurencyjność produktów krajowych
3. Wielkość popytu
4. Kurs wymiany walut
Na wielkość exportu wpływa szereg czynników:
1. Stan gospodarki światowej
2. Konkurencyjność produkcji krajowej
3. Kurs wymiany walut
XVII Y=C+I+G+B+Nx
W równaniu tym zagranicę przedstawiamy jako symbol Nx, czyli różnicę między eksportem a importem.
XVIII C+I+G+B+Ex=C+S+TA-TR+P-L+Im
Statyczne równanie gospodarcze w warunkach rozwiniętej struktury instytucjonalnej. Wielkość importu na ogół równa się wielkości eksportu.
XIX S-I=(G+TR-TA)+(B+L-P)+Nx
Równanie ukazuje nam ile dochodu  wypływa poza podział między gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa.  Wypływ jest tak duży jak dużo
przypadnie w podziale rządowi, bankom i zagranicy. Dochód do dyspozycji zmniejszył się.
XX C+I+G+B+Nx=Y=YD+TA-TR-P+L=C+S+TA-TR+P-L
W ostateczności do kreatorów popytu (lewa strona) dochodzi jeszcze zagranica, ściślej mówiąc Nx (saldo obrotów z zagranicą będące różnicą
między eksportem a importem; może ono przyjąć wartości dodatnie, ujemne bądz
zerowe). Tak wytworzony dochód narodowy staje się dochodem do
dyspozycji przedsiębiorstw i gospodarstw domowych powiększonym o podatki  minus transfery i o lokaty  minus kredyty. (rys.3)
7.Omów proces tworzenia PKB jako sumy wydatków, dochodów czynników wytwórczych oraz wartości
dodanej.
PKB jako suma wydatków na dobra finalne
(PKB = wartość wytworzonych dóbr finalnych).
w celu obliczenia w ten sposób PKB, należy dodać do siebie:
C - Konsumpcje
I - Inwestycje
G - Wydatki rzÄ…dowe
X - Eksport netto (wydatki netto zagranicy)
PKB = Y = C + I + G + X
8. Przedstaw wady i zalety PKB jako miary poziomu rozwoju gospodarczego i dobrobytu.
ZALETY PKB
Zaleta PKB jest prosta pomiaru produkcji globalizacji. Sumując wartość produktu o finalnych usług sumujemy kategorie brutto bez odliczania
amortyzacji i podatków pośrednich co ułatwia pomiar i pozwala na porównanie międzynarodowe. W UE stosuje się PKB jaka miarę zdolności do
przyjęcia euro. W oparciu o PKB wyznacza dwa progi:
C minimalne temp wzrostu gospodarczego o 3 %
C maksymalne zadłużenie państwa członkowskiego 50 %
WADY PKB
nie obejmuje wszystkich składników, które zwiększają zmniejszają obrót ekonomiczny
C pomijają dobra i usługi nie przeznaczone na rynek
C pomijajÄ… szare strefÄ™
C pomijajÄ… czas wolny
C pomijają antydobra (odpady oraz zanieczyszczenia środowiska)
C nie odzwierciedla zmian jakości i dóbr i usług
C nie uwzględnia podziału produkcji na dobro albo konsumentów i agencji publicznych.
9.Omów tabelę przepływów międzygałęziowych jako model tworzenia i podziału dochodów w gospodarce narodowej.
W IV ćwiartce tabeli pieniężnych przepływów międzygałęziowych poszczególne wiersze tworzą strumienie dochodów: indywidualnych budżetów,
banków, inwestorów i amortyzacja przeznaczona na popyt restytucyjny.
Wiersze sÄ… zatem:
- placami zatrudnionych w poszczególnych sektorach
udziałami w przychodzie budzętu
udziałami z dochodów pochodzących z zysków przedsiębiorstw
udziałami z kredytów i emisji
akumulacjÄ… przeznaczonÄ… na amortyzacje
Wiersze są więc ukazane zarówno od strony dochodowej jak i wydatkowej, gdyż budżet pełni w państwie rolę służebną. Jego wydatki są równe co
do wielkości przychodów uzyskiwanych z ceł, podatków, opłat, wpłat zysków NBP, dywidend itp.
Część IV tabeli poświęcona jest podziałowi dochodu narodowego. Dochód zostaje podzielony pomiędzy podmioty występujące w gospodarce
zgodnie z aspiracjami podmiotów tworzących popyt końcowy. Uzyskują one środki na pokrycie wydatków składających się na popyt finalny
zaprezentowany w II części tabeli przepływów. Dochody z tytułu płac, dotacji budżetowych, nadwyżki ekonomicznej (zysku) i dochody z tytułu
zmiany ilości pieniądza pozostającego do dyspozycji dzielone są w IV ćwiartce pomiędzy konsumentów indywidualnych, inwestorów, budżet i
sektor bankowy. I tak np. płace podzielić można na:
- płace zatrudnionych w sferze budżetowej,
- płace finansowane ze środków funduszy celowych,
- płace zatrudnionych w sektorze bankowym,
- płace zatrudnionych w sferze inwestycji,
- płace zatrudnionych poza wyżej wymienionymi
Analogicznie możemy podzielić między w/w podmioty środki z dotacji budżetowej, nadwyżki ekonomicznej i dochodów związanych ze zmianą
ilości pieniądza.
10.Omów prcoes podziału dochodów na podstawie tabeli przepływów międzygałęziowych.
Część III tabeli ilustruje proces tworzenia dochodów. Dotyczy ona nie tylko przedsiębiorstw, ale także dochodów banków. W wierszu wymieniono
poszczególne elementy produkcji czystej brutto, jak: płace, akumulację oraz amortyzację. W oddzielnych wierszach zapisano wpływ budżetu
państwa i banków na dochody przedsiębiorstw, poprzez m.in. dotacje, subwencje, ulgi oraz zmianę ilości pieniądza w przedsiębiorstwach za
pośrednictwem kredytów oraz emisji pieniądza, tak więc analizując poszczególne kolumny III ćwiartki tabeli uzyskujemy pełen obraz struktury
dochodów poszczególnych podmiotów gospodarujących te wypracowane dochody znajdują następnie swą realizację w formie popytu końcowego.
11.Przedstaw popyt pośredni i finalny w tabeli przepływów międzygałęziowych.
Cz I tabeli określa popyt pośredni zgłaszany przez gałęzie gospodarki. Strumienie popytu pośredniego zostały przedstawione w wierszach.
Analizując poszczególne wiersze widzimy, jak na etapie popytu pośredniego produkcja danej gałęzi została podzielona między poszczególne gałęzie.
W cz II przedstawiono popyt końcowy, który obejmuje wydatki konsumentów indywidualnych, wydatki ponoszone przez budżet na rzecz
konsumenta zbiorowego, wydatki sektora bankowego, a także sfery inwestycji. W wierszach przepływają strumienie popytu końcowego  na końcu
wiersza:  razem popyt końcowy jest suma wytworzonych dóbr przez jakiś sektor rozdzielony pomiędzy poszczególne podmioty gospodarcze.
12.Na podstawie tablicy przepływów międzygałęzowych scharakteryzuj dochody konsumentów indywidualnych i zakupy, których dokonują
Za autora metody uważa się powszechnie W. Leontiefa. Metoda przepływów międzygałęziowych stosowana w niektórych okresach opiera się na
założeniu, że wielkość nakładu jest proporcjonalna do wielkości produkcji, oraz na dwóch stwierdzeniach natury bilansowej:
1) w danym okresie produkcja globalna każdego produktu dzieli się na zużycie produkcyjne wszystkich gałęzi oraz na produkcję końcową, którą
można z kolei podzielić, zależnie od potrzeby na: eksport pomniejszony o import, spożycie indywidualne, zbiorowe, inwestycyjne, kapitalne
remonty i zmiany w zapasach we wszystkich gałęziach oraz na inwestycje i kapitalne remonty nieprodukcyjne. Pozwala to ustalić związek między
produkcją globalną a produkcją końcową każdego produktu w postaci układu liniowych równań ilości.
2) cena produkcji jest sumą jednostkowych kosztów rzeczowych oraz jednostkowej wartości dodanej, wyrażającej jednostkową płacę, odpis
amortyzacyjny oraz nadwyżkę. Pozwala to ustalić związek między ceną a wartością dodaną każdego produktu w postaci układu liniowych równań
cen.
Na podstawie metody nakładów i wyników produkcji są budowane tablice przepływów międzygałęziowych obrazujące tworzenie i podział produktu
globalnego.
13. Wskaż na relacje pomiędzy produkcją globalną, końcową, czystą i finalną w procesie gospodarowania.
Produkcja końcowa jest to produkcja, która ma zakończony pewien etap produkcyjny i jest ona przeznaczona do dalszej produkcji
(ale może być też skonsumowana).
Produkcja finalna to taka, której wszystkie etapy produkcji są już zakończone, jest ona przeznaczona do konsumpcji.Każda
produkcja finalna jest końcową, a nie każda końcowa jest finalną.Produkcja globalna jest to produkcja finalna + produkcja
końcowa.
Produkcja czysta jest to płaca + nadwyżka zawierająca akumulację.
14.Wymień i i omów czynniki wzrostu gospodarczego.
Podstawowe współzależności przyczyniające się do wzrostu, rozwoju gospodarczego to czynniki wzrostu:
a) ilościowe:
- praca (siła robocza),
- narzędzia pracy (majątek, środki trwałe),
- zasoby naturalne
b) jakościowe:
- wydajność pracy,
- produktywność,
- efektywność wykorzystania zasobów naturalnych,
c) systemowe określające relacje między ilościowymi, a jakościowymi czynnikami wynikające z ustrojów gospodarczych:
- kwalifikacje, postawy ludzkie,
- technika,
- struktura produkcji,
Czynnikiem podstawowym, naturalnym jest praca rozumiana jako siła robocza. Mierniki nakładu obrazują nakłady zużytej pracy na jednostkę
produkcji - pracochłonność Z/D w gospodarce centralnie zarządzanej jest to czynnik ilościowy.
Miernikiem efektu pracy jest odwrotność pracochłonności i nazywa się wydajnością pracy D/Z w gospodarce rynkowej. Innym czynnikiem kapitału,
rzeczowym są narzędzia. Zużycie narzędzi na jednostkę dochodu nazywamy kapitałochłonnością, majątkochłonnością I/D. Miernikiem efektu jest
odwrotność D/I nazywana produktywnością jednostki nakładu, kapitału, majątku zainwestowanego w procesie inwestycyjnym - czynnik jakościowy.
Zasoby naturalne: surowce, ziemia, woda, las, powietrze. Miernik chłonności tych zasobów w produkcji surowców to surowcochłonność S/D - ile
trzeba surowców na wyprodukowanie jednostki dochodu - czynnik ilościowy.
D/S - efektywność wykorzystania zasobów naturalnych - czynnik jakościowy.
Funkcja produkcji  obrazuje maksymalne rozmiary produkcji, jakie można osiągnąć w wyniku wykorzystania określonych nakładów czynników
produkcji przy danym poziomie wiedzy technicznej.
*PA
ACA
*KAPITAA

*ZASOBY NATURALNE
*POST
P TECHNICZNY i ORGANIZACYJNY  dokonuje sie poprzez wynalazki(odkrywanie nowej wiedzy ) oraz innowacje (zastosowanie
nowej wiedzy w procesie produkcyjnym ) Powoduje obniżenie kosztów produkcji albo/i podniesienie jakości produktów aż do stworzenia produktu
nowego, lepiej zaspokajającego potrzeby odbiorców.
15. Czym jest wzrost, stagnacja i recesja w gospodarce ?
Wzrost gospodarczy  Zmiana PKB w stosunku do roku t+1 do roku poprzedzajÄ…cego jest dodatnia
Recesja  Zmiana PKB w stosunku do roku t+1 do roku poprzedzajÄ…cego jest ujemna
Stagnacja  nie ma ani spadku ani wzrostu PKB
Podstawowym miernikiem wzrostu gospodarczego jest stopa wzrostu realnej produkcji społecznej
r= [tn-Yt1)/Yt1] * 100%
yt1  realny PKB w okresie t1
Ytn  realny PKB w okresie tn
Dla okresów recesji wielkość (Ytn-Yt1) przybiera znak ujemny, a okres stagnacji charakteryzuje sie jego zerową wartością.
16. Na czym polega wzrost gospodarczy o charakterze ekstensywnym, a na czym o charakterze intensywnym ?
Wzrost gospodarczy o charakterze ekstensywnym  ma charakter ilościowy, oznacza wzrost wielkości produkcji wynikający ze zwiększenia ilości
zaangażowanych czynników wytwórczych, nie zmienia się produktywność czynników wytwórczych.
Wzrost gospodarczy o charakterze intensywnym  ma charakter jakościowy, oznacza wzrost wielkości produkcji wynikający z poprawy
efektywności gospodarowania, jakości(produktywności) zaangażowanych czynników wytwórczych.
Kraje bogate -> wzrost intensywny związany z postępem technologicznym
Kraje biedne -> wzrost ekstensywny
17 Omów hipotezy konwergencji krajów o różnym poziomie rozwoju gospodarczego
Wg hipotezy konwergencji kraje biedne, w których praca jest wykorzystywana nieproduktywnie często osiągają szybsze tempo wzrostu niż kraje
bogate, w których produkcyjność pracy jest wysoka. Zwolennicy tej hipotezy mówią o tendencji do wyrównywania się poziomów rozwoju
gospodarczego i poziomów życia, nazywają je efektem doganiania. Efekt ten ma kilka przyczyn :
-w krajach biednych jest mało kapitału, więc prawo malejących przychodów sprawia, że inwestycje powodują większy wzrost produkcji niż w
krajach bogatych
- kraje biedne moga łatwo zwiększać techniczne uzbrojenie pracy, wytworzenie prostych narzędzi dla nowych pracowników nie wymaga dużo
nakładu, więc znaczna część inwestycji może zostać przeznaczona nie na utrzymanie, lecz na zwiększenie ilości narzędzi; w krajach bogatych
poziom uzbrojenia jest wysoki = wysokie koszty utrzymania
-przyczyną konwergencji jest łatwość bezpłatnego kopiowania cudzych rozwiązań technicznych i organizacyjnych(kraje rozwinięte  ogromne
nakłady na badania i rozwój, przenikanie wyników badań i transfer do krajów biednych
Przesłanki konwergencji :
-zasób siły roboczej
- poziom technicznego uzbrojenia pracy
- produktywność czynników produkcji
- stopy zwrotu z inwestycji
- stopy zwrotu z inwestycji
- poziom rozwoju technologicznego
- kopiowanie postępu technologicznego i organizacyjnego
- warunki społeczne
18. Omów jednoczynnikowe modele wzrostu gospodarczego.
Model jednoczynnikowy:
Model jednoczynnikowy występuje wtedy, gdy rośnie liczba ludności zatrudnionej przy wytwarzaniu dochodu narodowego lub produktu
społecznego ( o ile wydajność pracy utrzymuje się na tym samym lub wyższym poziomie) oraz jeśli rośnie przeciętna wydajność(o ile liczba
zatrudnionej ludności przynajmniej nie maleje)
Zależność wzrostu od od zmian zatrudnienia i wydajności:
 zmiana Y\Y =  zmiana Z\z +  zmiana W\w +  zmiana Z\Z *  zmiana W\W
W- wydajność pracy;
 zmiana W- przyrost wydajności między okresami porównywanymi;
Z- zatrudnienie ludności wytwarzającej produkt społeczny lub dochód narodowy;
 zmiana Z- przyrost zatrudnienia między okresami porównywanymi.
Liczby po obu stronach są jednakowe co do wartości. Formuła ta opisuje sytuację wzrostu zachodzącego przy rosnącym zatrudnieniu a malejącej
wydajności oraz sytuację odwrotną. Opisuje ona także okresy stagnacji i recesji. Stagnacja może zajść wtedy, gdy  zmiana Z=0 oraz  zmiana W=0,
a także wówczas, gdy spadek jednego ze składników sumy jest jedynie rekompensowany wzrostem drugiego. W przypadku recesji oba składniki są
ujemne lub spadek jednego nie jest rekonpensowany wzrostem drugiego.
Iloczyn  zmiana Z\Z*  zmiana W\W nie odgrywa praktycznej roli, gdy objęte wielkości nie są wysokie. Gdy są duże, jego znaczenie rośnie.
Model ten zwany jest jednoczynnikowym dlatego, że występuje w nim jeden czynnik tworzący dobrobyt społeczny - zatrudnienie. Wydajność pracy
jest jedynie właściwością tego czynnika, jest miarą jego gospodarczej efektywności. Wydajność pracy będzie rosła, gdy rosnąć będzie dochód
narodowy lub produkt społeczny.
+http://www.student.wstkt.pl/pliki/wyklad909.pdf od slajdu 10go do 26go-opis poszczególnych jednoczynnikowych modeli wzrostu
19. Model wzrostu gospodarczegowg Harroda
Harrod w swym modelu wykorzystał współzależności między inwestycjami, a oszczędnościami: Inwestycje = Oszczędności
Ustalił on ważną relację między wydatkami inwestycyjnymi I, a przyrostem dochodu narodowego DD. Relacje te nazwane zostały przyrostem
kapitałochłonności produkcji uznana jako najważniejszy wkład Harroda do teorii ekonomii.
Harrod namawia nas do tego, że jak chcemy mieć większy wzrost gospodarczy to mamy oszczędzać. Także oszczędzać
kapitał. Im będą mniej kapitałochłonne technologie tym tempo dochodu może być większe. Ujęcie Harroda reprezentuje stronę podażową, nie
analizuje popytu.
Harrod oprócz faktycznej stopy wzrostu Gf, wprowadził naturalną stopę wzrostu Gn oraz gwarantowaną stopę wzrostu
Gw. Naturalna stopa wzrostu Gn to : r=alfa*beta
, gdzie beta to stopa przyrostu naturalnego ,a alfa to postęp techniczny
Są to potencjalne możliwości wzrostu danej gospodarki narodowej
Model Harroda - wnioski
I .Wszystkie stopy są równe Gw = Gf = Gn. Jest to stan równowagi dynamicznej zapewniający pełne wykorzystanie rosnących
zdolności produkcyjnych oraz pełne zatrudnienie rosnących zasobów siły roboczej.
II. Faktyczna stopa wzrostu odchyla się w dół od stopy gwarantowanej Gw > Gf < Gn. Uruchamia się mechanizm depresyjny zaczynają gromadzić
się niesprzedane zapasy towarów, zmniejszają się inwestycje w stosunku do oszczędności, spada popyt, rosną niewykorzystane zdolności
produkcyjne, rośnie bezrobocie
III. Faktyczna stopa wzrostu odchyla się w górę od stopy gwarantowanej Gw < Gf <= Gn. Występuje zjawisko zmniejszania się zapasów towarów,
zwiększają się inwestycje w stosunku do oszczędności, wzrasta globalny popyt i zatrudnienie.
20Wyjaśnij sposób ujęcia przez Domara popytowego i podażowego aspektu wydatków inwestycyjnych
Domar skonstruował swój model wzrostu gospodarczego opierając się na teorii Keynesowskiej. W przeciwieństwie do modelu
Harroda uwzględnił on popytowy i podażowy aspekt nakładów inwestycyjnych. Popytowy aspekt związany jest z wydatkami inwestycyjnymi, które
tworzą rynek zbytu na dobra inwestycyjne, wydatki te tworzą możliwość zwiększenia podaży produkcji.
Podażowy aspekt inwestycyjny:
" d / DDz = I
I - inwestycje,
d - potencjalna produktywność inwestycji
DDz - przyrost zdolności produkcyjnych
Popytowy aspekt inwestycyjny w modelu Domara
Wymagany popyt wyrażony jest wzorem:
DD=DI*1/a
a - popytochłonność jaką tworzą inwestycje jest to krańcowa skłonność do oszczędzania, KSO( KSO = 1- KSK )
DD - przyrost dochodu narodowego,
DI - przyrost inwestycji,
Zestawienie strony podażowej i popytowej -otrzymujemy relację, tzn. dochód rośnie w takich rozmiarach, jak rosną zdolności
produkcyjne gospodarki narodowej:
r=KSO*d
d- przeciętna efektywność Inwestycji ( produktywność inwestycji)
wnioski końcowe : Mamy oszczędzać, ale oszczędności te wydawać na inwestycje i konsumpcję. Podsumowując Domar wyciąga praktyczny
wniosek, iż gospodarka rynkowa ciągle musi zwiększać inwestycje jeśli ma rosnąć dochód narodowy.
21. Omów mechanizm mnożnika inwestycyjnego.
Wydatki inwestycyjne są powiązane ze wzrostem dochodu narodowego za pośrednictwem mnożnika inwestycyjnego. Oznacza to, że wzrost
inwestycji spowoduje zwielokrotniony przyrost dochodu narodowego, zaÅ› zmniejszenie inwestycji spowoduje jego spadek.
Inwestycje tworzą popyt na dobra kapitałowe. Rośnie więc produkcja, a wraz z nią zatrudnienie i dochody. Te dochody są wydane głównie na
konsumpcje, a część zaoszczędzona. Wydatki na konsumpcje tworzą dodatkowy popyt, który wpływa na wzrost produkcji, dóbr, wzrost zatrudnienia
i znowu wzrost dochodów. Nowo zatrudnieni zwiększający swoją konsumpcję wywołują wzrost dochodów i wydatków innych. Efekt ten pojawia
się, bo przeważająca część zwiększonego dochodu idzie na konsumpcje.
22.Równanie Kaleckiego jako przykład podażowego modelu wzrostu gospodarczego
Model Kaleckiego ujęty został od strony podażowej. Kalecki uważał, iż tempo wzrostu dochodu uzależnione jest od stopy inwestycyjnej. Tempo
wzrostu jest wprost proporcjonalne do stopy inwestycji. Przy takim samym nakładzie może być różny efekt inwestycji i różny stopień ich
wykorzystania. Stopa wzrostu będzie wzrastać w wyniku usprawnień a pomniejszać gdy kapitał ulega amortyzacji.
r=I * 1 / k  a + u
gdzie :
r  stopa wzrostu
i  stopa inwestycji
k  współczynnik kapitałochłonności
a  parametr amortyzacji
u  współczynnik usprawnień
Model Kaleckiego zakłada, że tempo wzrostu dochodu zależy od inwestycji (stopy) i ich efektywności.
23.Wyjaśnij pojęcia: równowaga ogólna, równowaga idealna, równowaga cząstkowa w warunkach gospodarki rynkowej oraz relacje
pomiędzy nimi.
Równowaga na rynku jakości dobra, na danym terytorium istnieje w momencie, gdy na tym terytorium popyt na to dobro jest równy jego podaży.
Równowaga ogólna (globalna) ma miejsce wtedy, gdy w jakimś kraju w pewnym okresie suma popytu zgłoszonego w tym okresie na wszystkie
dobra równa jest sumie podaży dóbr w tym czasie zaoferowanych. Równowaga określona w ten sposób jest niezbyt precyzyjna. Będzie ona
występować także gdy:
połowa towarów dotknięta jest poważnym niedoborem, a istnieją znaczne nadwyżki drugiej połowy towarów;
połowa terytorium kraju dotknięta jest nierównowagą popytową, a druga podażową.
Równowaga ogólna, której towarzyszyły wszystkie równowagi cząstkowe jest tworem teoretycznym. W rzeczywistości zawsze mamy do czynienia z
pewnym typem nierównowagi globalnej, której towarzyszą nierównowagi cząstkowe.
Równowaga idealna - panuje jeżeli istnieją wszystkie możliwe równowagi cząstkowe: na rynkach wszystkich towarów, na każdym terytorium kraju
i w każdym momencie badanego okresu. Jeżeli taki stan będzie zachodzić, zachodzić też będzie równowaga globalna.
Równowaga cząstkowa istnieje w momencie, gdy na danym obszarze, na rynku jakiegoś dobra, popyt na to dobro jest równy podaży. (gdy
pojedynczy rynek znajduje się w stanie równowagi rynkowej.)
24. Na czym polega mechanizm powstawania nierównowagi podażowej w warunkach cen stałych i zmiennych ?
Nierównowaga podażowa w warunkach cen stałych
Celem przedsiębiorcy w gospodarce rynkowej jest maksymalizacja zysku. Gdyby koszty rosły w tym samym tempie, co wzrasta produkcja,
ekspansja przedsiębiorstwa nie byłaby hamowana, a jest inaczej. Koszt krańcowy(koszt wytwarzania każdej następnej jednostki produktu) najpierw
spada, a póz
niej rośnie.(wykres od Madzi)
Przy bardzo niskich rozmiarach produkcji koszt krańcowy jest wyższy od przeciętnego utargu, co oznacza, że do momentu osiągnięcia produkcji
równej A, przedsiębiorstwo ponosi strate. Po przekroczeniu tego punktu każda następna jednostka przynosi zysk(pkt. B  wyrównanie kosztów i
zysku) Po przekroczeniu pkt. C zysk zaczyna maleć. Zwiększenie wytwarzania ponad C nie jest opłacalne, gdyż każdy następny sprzedany produkt
przynosi straty i tym samym zmniejsza globalny zysk. Gdy produkcja osiągnie pkt. D mówimy o osiągnięciu punktu równowagi. Przy założeniu
stałych cen przedsiębiorstwo może zwiększyć zysk przez obniżenie kosztów. Zysk maksymalny zwiększa się dzięki obniżeniu kosztów i zwiększeniu
rozmiarów opłacalnej produkcji.
Nierównowaga podażowa w warunkach cen zmiennych
Przy założeniu cen zmiennych można zauważyć, że przedsiębiorca wykorzysta każdą okazję do podniesienia ceny. Pojawi się ona, gdy wzrośnie
popyt. Powodem wzrostu popytu może być pojawienie się dodatkowych zasobów pieniężnych u nabywców. Na taki wzrost popytu przedsiębiorca
reaguje podniesieniem ceny. Osłabienie popytu nie powoduje natychmiastowej obniżki cen, gdyż jest to niezgodne z dążeniem przedsiębiorcy do
maksymalizacji zysku. Wzrost popytu = momentalne podniesienie ceny. Przy założeniu, że robią tak wszyscy przedsiębiorcy mamy nierównowagę
podażową jako chroniczną przypadłość gospodarki rynkowej.
25.Omów mechanizm samopogłębiania i asymetrii nierównowagi podażowej.
Samopogłębianie się nierównowagi podażowej  zasada sprzężenia zwrotnego w tym typie nierównowagi powoduje, że producent chcąc zachować
dobrą pozycje na rynku i być lepszym od konkurentów produkuje coraz lepsze, bardziej funkcjonalne, trwalsze produkty.
Do głownych przyczyn pogłębiania się nierównowagi podażowej należą więc :
- trwałość produktu  produkcja wyrobów trwalszych powoduje, że dłużej służą => obniżenie popytu
- rzetelność  producenci, z myślą o klientach, dbają o terminowość swoich dostaw, co obniża popyt, gdyż nie jesteśmy zmuszeni do robienia
zakupów
- przyrost ekonomiczny (bezrobocie)  ludzie zagrożeni utratą pracy pracują wydajniej, to powoduje zmniejszenie zapotrzebowania na siłę roboczą, a
co za tym idzie powoduje wzrost bezrobocia i zmniejszenie dochodów
- doskonalenie organizacji  przedsiębiorcy poszukują coraz to nowych rozwiązań organizacyjnych obniżając koszty
- specjalizacja  konsekwencją jest spadek kosztów
- minimalizacja ryzyka  ogranicza się ponad normatywne zachowania, co obniża popyt
Asymetria nierównowagi podażowej  w gospodarce rynkowej producenci dążą do minimalizacji kosztów, preferują rozwiązania materiałowo i
surowcowo oszczędne. To sprawia, że zgłaszają mniejszy popyt na te czynniki. W wyniku przewidywanej redukcji popytu o np.o 10% na
poszczególnych poziomach dokonuje sie tej redukcji. Każde obniżenie kosztów dociera do poziomu  s w postaci niższego popytu na jego dobra.
Przejawy asymetrii podażowej :
-pozamykane huty, kopalnie, spadek produkcji cementu
- rozwój działów finalnych
- pozamykane stocznie
- ogromne nadwyżki produktów rolnych
26. Na czym polega mechanizm powstawania nierównowagi popytowej
Przedsiębiorstwo w gospodarce centralnie zarządzanej w celu powiększania zysku ucieka się do nieco innej metody niż w gospodarce rynkowej. W
dyskusji ze zwierzchnikiem próbuje go przekonać, że ilość środka na jednostkę produkcji jest zbyt niska i grozi to niewykonaniem planu. Pożądany
jest nowy podział środka. Przedsiębiorstwo go otrzymuje przez co zwiększają się jego zapasy, jest ono także gotowe zwiększyć nieco produkcję,
jednak nie jest to wzrost proporcjonalny do otrzymanego środka (dyspozycyjność). Pojawia się wzrost popytu nad podażą.
Dyrektywa produkcji globalnej - jeżeli wysokość produkcji globalnej nie jest ściśle kontrolowana przez zwierzchnika, a kontrola ta ogranicza się do
łącznej jej wysokości mówimy, że dyrektywa opiewa na produkcję globalną, np. wynosi ona 1 mln i nieważne czy wyprodukowano 10 sztuk po
100.000 lub 8 sztuk po 125.000, liczy się suma opiewająca dyrektywę. Celem przedsiębiorstwa jest gromadzenie zapasów, powoduje to wyższy
popyt niż podaż.
27. Omów mechanizm samopogłębiania i asymetrii nierównowagi popytowej..
Spirale samopogłębiające się:
a) wady technologii - nadwyżka popytu nad podażą , powoduje że technologia przyczyniła się do samopogłębienia. Im wyrób mniej trwały tym
szybciej odnawia siÄ™ popyt.
b) brak rzetelności - ponieważ brakuje surowców, dostawcy stają się nierzetelni. Przedsiębiorstwa starają się gromadzić zapasy, braki na rynku są
coraz większe w związku z czym dostawcy są bardziej nierzetelni,
c) brak rąk do pracy - praca którą w gospodarce rynkowej wykonuje jeden pracownik w centralnie zarządzanej jest dwu lub więcej osób. Zwiększa to
niedobór rak do pracy na rynku i powoduje dalsze obniżenie morali i dyscypliny.
d) dyrektywy produkcyjne - nasilenie nierównowagi popytowej pociąga za sobą wzmożenie dyrektywnych metod pobudzania produkcji, a w ślad za
tym wzmożeniem postępuje jeszcze większe nasilenie nierównowagi (dyspozycyjność zapasy),
e) brak specjalizacji - gospodarka centralnie zarządzana staje się przyczyną autarkii czyli robinsonizacji życia gospodarczego, w której każdy musi
robić niemal wszystko przez to podnosi koszty i wywołuje nasilenie nierównowagi popytowej.
f) wąskie gardło - im jakiegoś czynnika w gospodarce jest mniej tym częściej staje się on wąskim gardłem. Im częściej jest wąskim gardłem tym
intensywniejsze zabiegi o zwiększenie jego przydziału, zabiegi te prowadzą do zwiększenia popytu, a zatem nasilenia niedoboru.
Mechanizm asymetrii nierównowagi popytowej.
Im bliżej początku ciągu technologicznego tym wyższa nierównowaga popytowa. Przejawem są kopalnie pracujące non stop. Istnieją z kolei zakłady
produkujÄ…ce dobra finalne pracujÄ…ce na jednÄ… zmianÄ™.
28.Dokonaj ogólnej charakterystyki cyklu koniunkturalnego w gospodarce rynkowej
Model cyklu koniunkturalnego  fazy:
1. Faza kryzysu.-
- Maleje produkcja , maleje zatrudnienie , maleją inwestycje i rośnie bezrobocie.- Ograniczony jest popyt wewnętrzny
- Na rynku rośnie podaż w stosunku do popytu
- MalejÄ… ceny i maleje stopa zysku
- Koniunkturalna obniżka cen prowadzi do bankructwa firmy produkujące po najwyższych kosztach
2. Faza depresji.
- Trend spadkowy produkcji , zatrudnienia , płac , cen , zysku , inwestycji i konsumpcji zanikają
- Zmniejszają się nadmierne zapasy towarów , ustają bankructwa przedsiębiorstw.
- Przywrócona zostaje stabilizacja i równowaga cen na niskim poziomie;
- Niski poziom cen , niska stopa zysku  zmusza firmy które przetrwały kryzys do poprawy rentowności;
- Firmy muszą obniżać koszty produkcji;
- Na rynku stopniowo pojawia się przewaga popytu nad podażą.
3. Faza Ożywienia.
- Wzrasta popyt na dobra inwestycyjne
- RosnÄ… ceny
- Poprawia się rentowność produkcji
- Następuje wzrost zatrudnienia
- Maleje stopa bezrobocia
- RosnÄ… zyski
- Wzrasta popyt globalny
- Występuje trend ę! inwestycji
4. Faza rozkwitu.
. - Występują ę! tendencje dochodu narodowego , produkcji , inwestycji , stopy zysku , konsumpcji , zatrudnienia , cen i płac.
- Rozpoczyna się okres najwyższego poziomu koniunktury.
Cykl koniunkturalny - definicje
spowolnienie gospodarcze - faza cyklu w której stopa wzrostu PKB spada poniżej długookresowego trendu
recesja (formalnie) - 2 kolejne kwartały bezwzględnego spadku PKB. Faza spowolnienia nie musi oznaczać recesji
ekspansja - faza cyklu w której stopa wzrostu PKB przewyższa długookresowy trend
zmienna procykliczna - zmienna wykazujÄ…ca dodatniÄ… korelacjÄ™ z PKB
zmienna antycykliczna - zmienna wykazujÄ…ca ujemnÄ… korelacjÄ™ z PKB
zmienna acykliczna - zmienna wykazujÄ…ca brak korelacji z PKB
Wahania koniunkturalne-W rozwiniętych gospodarkach obserwujemy nierównomierne, powtarzające się wahania realnych
wartości PKB, przy czym przeciętny cykl trwa od pięciu do ośmiu lat.
29. Przedstaw różne rodzaje wahań cyklicznych i powiązania między nimi.
I. Krótkie (cykle Kitchina)  2-4 lata  związane ze zmianami zapasów, cen hurtowych, jak również z rozliczaniem operacji bankowych.
II. Średnie (cykle Juglara)  8-10 lat  związane ze zmianami wydatków inwestycyjnych, PNB, inflacją i bezrobociem.
III. Cykle Kuznetsa  15-23 lat  związane z akumulacją czynników wytwórczych w długim okresie (inwestycje, budownictwo, migracje)
IV. Długie (cykle Kondratiewa)  40-60 lat  związane z odkryciami lub ważnymi innowacjami technicznymi oraz procesem ich rozprzestrzeniania
się (elektryczność, silnik parowy, koleje, komputery, Internet)
Krzywa cyklu dłuższego jest trendem dla cyklu niższego rzędu. Faza wznosząca cyklu dłuższego jest wynikiem przewagi lat dobrej
koniunktury nad latami spadków w cyklu krótszym. Z kolei faza spadkowa cyklu dłuższego jest wynikiem przewagi lat zlej koniunktury nad
latami dobrej koniunktury w cyklu krótszym.
30. Porównaj właściwości cyklu klasycznego i współczesnego. Wskaż na różnice.
CYKL KLASYCZNY A CYKL WSPÓA
CZESNY
1. Budowa cyklu:

cykl współczesny  dwufazowy; faza wysokiej i faza niskiej aktywności gospodarczej

cykl klasyczny  czterofazowy  ożywienie, rozkwit, kryzys, depresja;
1. Cechy morfologiczne:

Charakter punktów zwrotnych:
cykl współczesny  łagodne;
cykl klasyczny  gwałtowne, ostre punkty zwrotne;

Długość:
cykl współczesny  faza pomyślnej koniunktury 2-3 lata;
 faza spadkowa 1,5  2 lat;
cały cykl 2,5  5 lat;
cykl klasyczny  obie fazy 4-6 lat;
 całego cyklu 8  12 lat;

Amplituda faz:
cykl współczesny  amplituda fazy pomyślnej wyższa, niż amplituda fazy niskiej koniunktury;
cykl klasyczny  amplitudy faz zbliżone do siebie; -> całego cyklu -> równa zero;

Struktura czasowa:
cykl współczesny  zależność złożona o dużej liczbie zmiennych;
cykl klasyczny  zależność stosunkowo prosta, o małej liczbie zmiennych;
31. Omów teorię cyklu koniunkturalnego według neoklasyków i keynesistów.
Koncepcja realnego cyklu koniunkturalnego
- poglądy neoklasyków
W odróżnieniu od keynesistów, neoklasycy nie odwołują się do wahań globalnego popytu, lecz do wahań globalnej podaży. Podczas recesji pionowa
krzywa podaży przesuwa się w lewo (produkcja spada), a w okresie boomu jest odwrotnie.
Co sprawia, że globalna podaż ulega zmianie?
Może to wynikać ze zmian strukturalnych, np. przesunięcia popytu z wyrobów przemysłowych do sektora usług. Nie wszyscy zwolnieni w przemyśle
znajdą pracę w usługach. Bezrobocie strukturalne (część bezrobocia naturalnego) wzrośnie, a produkcja zmaleje.
Inną przyczyną może być zmiana technologii. Postęp techniczny (innowacje) może przesunąć w prawo krzywą podaży.
Przesunięcie krzywej podaży w lewo może wynikać ze wzrostu cen ropy naftowej.
Dlaczego skutki takich zmian utrzymują się przez pewien czas? Po pierwsze, może upłynąć wiele miesięcy, zanim określone zmiany się zakończą.
Po drugie, zmiany te wpływają na zyskowność inwestycji, co rzutuje na ich wielkość i wzrost zdolności produkcyjnych.
Punkty zwrotne cyklu
Kiedy efekty określonego wstrząsu podażowego wygasną, krzywa globalnej podaży przestaje się przesuwać. Jeżeli następnie wystąpi jakiś impuls w
przeciwnym kierunku, krzywa podaży zacznie przesuwać się w drugą stronę. Np. po recesji rosnący optymizm inwestorów powoduje wzrost inwestycji
i przesuwa krzywą podaży w prawo.
Przeciwstawne  szoki podażowe występują w nieregularnych odstępach czasu, co wyjaśnia, dlaczego cykle koniunkturalne są nieregularne.
Według Keynesa
Kryzysy gospodarcze są wynikiem psychologicznych zachowań producentów, którzy oceniają przyszłą wielkość produkcji i zysków przez
ekstrapolację dotychczasowego wzrostu produkcji i konsumentów, którzy nie wydają całego dochodu, lecz go częściowo oszczędzają. Cykl
koniunkturalny wyjaśnia zatem model mnożnik - akcelerator:
inwestycje > oszczędności dobra koniunktura
zagregowany popyt > zagregowana podaż
produkcja i dochód rosną tendencja do wzrostu inwestycji
efekt mnożnikowy zwielokrotnia wzrost dochodu
wzrost dochodu to wzrost oszczędności, które rosną szybciej niż inwestycje
krótkotrwała równowaga oszczędności i inwestycji przechodząca w: oszczędności > inwestycje
nadprodukcja spadek inwestycji
efekty mnożnikowy powoduje wielokrotnie zmniejszenie dochodu
zmniejszenie oszczędności
równowaga pomiędzy oszczędnościami i inwestycjami na niskim poziomie
dochód przestaje maleć i wzrastają inwestycje.
32. Przedstaw pojęcie i podstawowe mierniki inflacji.
Inflacja to wzrost przeciętnego poziomu cen i dóbr w jakimś okresie. Stwierdzenie dotyczące wzrostu bądz
spadku inflacji dokumentowane sÄ…
zmianami indeksu cen. SÄ… to mierniki inflacji. Najpowszechniej stosowany jest indeks CPI. Traktowany jest jako wskaz
nik cen towarów
konsumpcyjnych. Mierzy on zmiany cen dóbr i usług nabywanych przez gospodarstwa domowe. Nie obejmuje cen dóbr kapitałowych, np.
oprocentowania kredytów. Odnosi się do zmian cen określonego koszyka dóbr. Oblicza się go stosując indeksy typu Laspeyresa, czyli zakładające
stałą strukturę konsumpcji w porównywanych okresach. Wskaz
nik ten jest mało użyteczny przy długich okresach przez zmieniający się postęp
gospodarczy, lepszą jakość.
Innym wskaz
nikiem jest wskaz
nik cen zbytu  PPI. Ma on określać rzeczywiste ruchy cen zbytu produktów finalnych. jest to trudne do zrobienia
przez wielokrotne zmiany cen surowców w kolejnych fazach przetwórstwa oraz często stosowane negocjowanie.
Trzecim wskaz
nikiem inflacji jest deflator produktu narodowego. Stosuje sie go w odniesieniu do zmian cen wszystkich składników produktu
narodowego brutto, a wieć zarówno wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych. Stanowi średnią ważoną wzrostu cen wszystkich dóbr i usług
wchodzących w skład produktu narodowego. Oblicza się go dzieląc poszczególne rodzaje wydatków przez cenowe indeksy Laspeyresa i porównuje
tak otrzymaną wartość produktu narodowego w cenach stałych z wartością deflatora produktu narodowego w cenach bieżących.
33. Wymień i omów typy inflacji z uwagi na różne kryteria.
Klasyfikację typów inflacji przeprowadza się według kilku kryteriów.
I Ruch cen
1)Inflacja otwarta (cenowa) charakteryzuje się nieograniczonym ruchem cen w górę do poziomu równoważącego strumienie popytu i podaży.
2)W przypadku inflacji tłumionej wzrost cen jest odgórnie hamowany, co powoduje występowanie nadwyżkowego strumienia popytu, w warunkach
odkładania się przymusowych oszczędności.
II Tempo  wyróżniamy inflację :
1) pełzającą  ma miejsce, gdy ceny rosną stosunkowo wolno. Umowne  inflacja jednocyfrowa do 10% rocznie. proporcje podziału dochodów
zmieniają się znikomo, ceny nie odchylają się nazbyt od ustalonego poziomu , taka inflacja poddaje się kontroli państwa, mały stopień ogólnej
nieefektywności.
2) krocząca  wiąże się z występowaniem u ludności oczekiwań inflacyjnych. W zakresie wzrostu cen i płac. Ma tendencję do przyspieszania swego
tempa, zwykle jest to inflacja dwucyfrowa. A
atwo przeistacza siÄ™ w inflacjÄ™ galopujÄ…cÄ….
3) galopująca  ma miejsce gdy ceny w ciągu roku wyrażają dwu. lub trzycyfrową stopę wzrostu. Takiej inflacji trzeba przeciwdziałać, bo pieniądze
szybko tracą wartość, rynki finansowe obumierają.
4) hiperinflacja  ogromne natężenie procesów inflacyjnych, które uniemożliwiają wręcz planowanie i sterowanie procesami gospodarczymi.
Ogromne zagrożenie dla państwa.
III Towarzyszenie inflacji określonej tendencji do reprodukcji dochodu narodowego.
1)stagflacja to zjawisko inflacji i stagnacji gospodarczej.
2) Stumpflacja(reflacja) - zjawisko łączące inflację z recesją gospodarczą, wyrażającą spadek wielkości produkcji i dochodu narodowego.
IV Czas, wyróżniamy inflacje :
1) Sekularna polega na nieustannym występowaniu zjawisk inflacyjnych,
2) Okresowa ma miejsce, gdy po przepłynięciu fali inflacji następuje stabilizacja ogólnego poziomu cen.
V Oddziaływanie na przebieg procesów inflacyjnych :
1)inflacja kontrolowana(poddaje sie kontroli państwa)
2) żywiołowa(wymyka sie spod kntroli państwa)
VI Ze względu na przyczyny które ją wywołują:
a)popytowa- nadmierny popyt powoduje wzrost cen
b)kosztowa (rosną ceny towarów, bo rosną koszty produkcji
34.Przedstaw główne teorie inflacji
Monetarna teori a i nfl acji
M*V=P*Y
V - szybkość obiegu pieniądza, Y - dochód narodowy, P - przeciętny poziom cen, M - ilość pieniędzy w obiegu w ujęciu nominalnym
Zmiany podaży pieniądza wpływają na tempo zmian cen. Przyczyną inflacji jest błędna polityka pieniężna banku centralnego. Polityka antyinflacyjna
zdaniem monetarystów oznacza ograniczenie wzrostu podaży pieniądza. Można mieć wątpliwości do założenia monetarystów o ograniczonym
charakterze pieniądza w stosunku do gospodarki. W sytuacji niepewnego wykorzystania zasobów wzrost podaży pieniądza nie musi od razu
oznaczać wzrostu cen, może natomiast prowadzić do wzrostu produkcji, zatrudnienia, popytu.
Popyt owa t eori a i nfl acj i
W popytowej teorii inflacji jej przyczyną jest ustalenie się globalnego popytu na poziomie przekraczającym możliwości jego zaspokojenia. Różnica
między wielkością tego popytu a wielkością dochodu narodowego odpowiadającego pełnemu wykorzystaniu zasobów to luka inflacyjna. Przy
swobodnym kształtowaniu się cen rynkowych luka inflacyjna wywołuje inflację. Ponieważ przyczyną inflacji jest wzrost popytu polityka
antyinflacyjna powinna ograniczać ten wzrost przez:
podniesienie podatków
podniesienie stopy rezerwy obowiązkowej i stóp redyskontowych
ograniczenie wydatków budżetowych
sprzedaż państwowych papierów wartościowych
Taka polityka może spowodować wzrost bezrobocia.
35, Omów z
ródła powstawania inflacji i sposoby jej ograniczania.
Wyróżnia się trzy główne z
ródła powstania inflacji: -inflację popytową, która jest wynikiem nadmiernej ilości pieniądza w obiegu. Jej z
ródłem mogą
być nadmierne wydatki państwa, nie znajdujące pokrycia w dochodach (inflacja budżetowa), nadmierna kreacja pieniądza kredytowego (inflacja
kredytowa) lub nadmierny w stosunku do wzrostu produkcji wzrost cen (inflacja płacowa); -inflację kosztową związaną ze wzrostem kosztów
produkcji; -inflacje strukturalnÄ… - z
ródło powstania wynika ze zmian struktury gospodarczej danego kraju w określonym czasie w szczególności
dotyczące gospodarek tych krajów, które przechodzą od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej.
Różne kraje stosują odmienne sposoby przeciwdziałania inflacji, wykorzystując w tym celu zarówno instrumenty polityki fiskalnej, jak i środki
polityki dochodowej, w ramach której próbują bezpośrednio wpływać na wysokość płac i innych dochodów lub też czynią to pośrednio przez system
podatkowy. Poza tym rządy próbują kontrolować podaż pieniądza w gospodarce przestrzegając zaplanowanych wcześniej kierunków wydatków
budżetowych oraz dążąc do zmniejszenia w dłuższym okresie. Celowi utrzymania określonej podaży pieniądza krajowego na rynku jest też dziś
podporządkowana polityka banków centralnych, która manipulując wysokością stopy kredytu refinansowego (procentowej) lub stopy redyskonta
oraz dokonując zakupu lub sprzedaży państwowych papierów wartościowych mogą wpływać na ilość pieniądza w gospodarce.
36. Skutki inflacji
Skutki inflacji ponosi zarówno społeczeństwo, jak i gospodarka narodowa. Negatywne skutki inflacji, zwłaszcza przy inflacji nieprzewidzianej
ponoszÄ…;
ludzie oszczędzający - kiedy trzymają pieniądze w kieszeni lub na rachunku oszczędnościowym płatnym na żądanie,
banki, które udzielają pożyczek na długie okresy i w momencie wypłaty udzielonych pożyczek pieniądze przy inflacji mają dla banków
mniejszą siłę nabywczą,
ludzie pracujący, którzy w związku z inflacją otrzymują podwyżkę płac popadają w wyższy podatek ,czyli w wyższą kategorię stawek
podatkowych,
emeryci, gdyż indeksacja emerytur, tak jak wzrost płac pracowników nie nadąża za wzrostem cen.
Skutkami dla gospodarki narodowej będzie:
niechęć przedsiębiorców do podejmowania inwestycji, gdyż nie można przewidzieć realnych zysków,
spadek innowacji i produkcyjności w przedsiębiorstwach gdyż u przedsiębiorców zmniejsza się zainteresowanie kredytami, na które
nakładane są wysokie odsetki,
dewaluacja waluty krajowej - więcej złotówek należy zapłacić za jednego dolara,
zakłócenie w systemie finansowym na skutek dużych zmian cen papierów wartościowych,
osłabienie wiarygodności państwa u wierzycieli.
37. Wyjaśnij pojęcie bezrobocia i związane z nim mierniki takie jak : stopa bezrobocia, stopa aktywności zawodowej i stopa zatrudnienia.
Bezrobocie - zjawisko społeczne polegające na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego
zatrudnienia z różnych powodów.
Stopa bezrobocia  odsetek siły roboczej, która nie ma pracy, lecz jest zarejestrowana jako chcąca i będąca w stanie pracować
Stopa aktywności zawodowej  odsetek ludności w wieku produkcyjnym, która podjęła decyzje o wejściu w skład zasobu siły roboczej.
Stopa zatrudnienia  w danej gospodarce wyrazający odsetek liczby osób wykonujących pracę na podstawie obowiązujących norm prawnych.
38. Typy i przyczyny bezrobocia
· bezrobocie strukturalne, brak pracy ze wzglÄ™du na to, że przestaÅ‚ być potrzebny dany zawód (np. kowal)
· bezrobocie technologiczne wynika z postÄ™pu technicznego, automatyzacji i mechanizacji procesów wytwórczych. Pojawia siÄ™, gdy tempo wzrostu
gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają charakter modernizacyjny, prowadząc do wzrostu i unowocześnienia produkcji przy spadku
zatrudnienia,
· bezrobocie koniunkturalne wywoÅ‚ywane jest spadkiem popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego, który powoduje zbyt maÅ‚e wykorzystanie
zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw.
bezrobocie dobrowolne  bezrobocie, które mogłoby zostać zlikwidowane obniżeniem płac
· bezrobocie frykcyjne brak pracy ze wzglÄ™du na to, iż oczekuje siÄ™ wynagrodzenia podobnego lub wyższego do osób pracujÄ…cych na analogicznych
stanowiskach
· bezrobocie sezonowe jest efektem wahaÅ„ aktywnoÅ›ci gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianÄ… warunków klimatycznych
W zależności na formę występowania wyróżnia się:
· bezrobocie krótkookresowe - do 3 miesiÄ™cy bez zatrudnienia.
· bezrobocie Å›redniookresowe - od 3 do 12 miesiÄ™cy bez zatrudnienia.
· bezrobocie dÅ‚ugookresowe - dotyczy osób pozostajÄ…cych bez pracy od 6 do 12 miesiÄ™cy.
· bezrobocie ukryte to pewna - nieokreÅ›lona - liczba osób, które w myÅ›l ustawy nie mogÄ… zarejestrować siÄ™ jako bezrobotne, albo wykonywana przez
nich praca nie jest niezbędna z punktu widzenia zatrudniającego.
· bezrobocie rejestrowane to liczba osób bezrobotnych, czyli posiadajÄ…cych okreÅ›lone w ustawie cechy i zarejestrowanych w urzÄ™dach pracy.
III. Przyczyny bezrobocia
· likwidacja niektórych gaÅ‚Ä™zi przemysÅ‚u np. górnictwa
· zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usÅ‚ugi
· ograniczanie produkcji
· brak informacji o miejscach pracy
· brak mobilnoÅ›ci
· przeniesienie zakÅ‚adu do innego rejonu
· niedostosowane do potrzeb rynku wyksztaÅ‚cenia pracowników
· zmiany w technologii
· wysokie obciążenia fiskalne
39. Wymień i omów SKUTKI BEZROBOCIA
I. Skutki pozytywne:
1. Wzrost szacunku dla pracy
2. Większa motywacja dla kształcenia
3. Racjonalizacja wyboru kwalifikacji i zawodu (dostosowanie kierunku studiów do
rynku pracy)
II. Skutki negatywne:
1. Ekonomiczne:
a) utracona produkcja w gospodarce (mniejsza produkcja niż możliwości)
b) pogorszenie stanu budżetu państwa w wyniku:
- zmniejszenia wpływów z podatków
- wydatków na zasiłki i inne formy pomocy społecznej (szkolenia)
c) pogorszenie sytuacji materialnej bezrobotnych i ich rodzin
d) zatrudnienie w szarej strefie
2. Społeczne:
a) izolacja społeczna bezrobotnych
b) frustracja i pesymistyczne nastroje
c) rozwój patologii:
- alkoholizm
- przestępczość
d) pogorszenie stanu zdrowia psychofizycznego bezrobotnych
40.Sposoby ograniczania bezrobocia.
" zwiększające rozmiary popytu na zasoby pracy: prace publiczne, kredyty na uruchomienie działalności, redukcja stóp procentowych;
" zmniejszające rozmiary zasobów siły roboczej: wcześniejsze emerytury, zasiłki przedemerytalne;
" poprawiające funkcjonowanie rynków pracy: systemy szkoleń, doradztwa i pośrednictwa zawodowego.
Aktywna polityka zatrudnienia:
" programy tworzenia miejsc pracy;
" subsydiowanie zatrudnienia
" programy szkoleniowe
Pasywna polityka zatrudnienia
" zasiłki dla bezrobotnych
" wcześniejsze emerytury
" subsydia na zmianÄ™ kwalifikacji
" skracanie czasu pracy
41. Omów związki inflacji z bezrobociem wykorzystując krótkookresową i długookresową krzywą Philipsa. Nachylenie krzywej Philipsa ma
przedstawiać bezpośredni, odwrotnie proporcjonalny związek między nasileniem inflacji a stopą bezrobocia.
Krzywa ilustruje wybór między szybkim wzrostem gospodarczym i niskim poziomem bezrobocia w sytuacjach nasilania sie procesów inflacyjnych.
Inaczej to się rozkłada w analizie długookresowej. Wrócono do koncepcji monetarystycznej. Sprawdzano tezy, że zmiany ilości pieniądza decydują o
zmianach nominalnego dochodu i cen, ale nie mają wpływu na zmiany realnych wielkości makroekonomicznych jak produkcja i zatrudnienie. Philips
całkowicie pominął kwestie oczekiwań dalszego wzrostu cen przez przedsiębiorstwa i robotników. Oczekiwania te usprawiedliwiają podwyżki cen
przez przedsiębiorców i żądania podwyżek przez robotników co w rezultacie stabilizuje stopę inflacji bez wywierania na nią wpływu na bezrobocie.
długi okres  pionowa krzywa
Pracodawcy zwiększają płacę nominalną. gdy ta wzrasta, a przeciętny poziom cen sie nie zmienia to płaca realna rośnie(oczekiwania adaptacyjne )
Póz
niej jednak ceny dóbr i usług finalnych rosną (dochody zatrudnionych wpływają na popyt) i w wyniku tego rosną ceny. Wtedy płaca realna wraca
do tego samego poziomu i pracownicy wychodzÄ… z rynku pracy  inflacja wzrasta a bezrobocie znowu ma taki sam poziom.
Krzywa Philipsa pokazuje, że wyższej stopie inflacji towarzyszy niższa stopa bezrobocia i odwrotnie. Sugeruje to, że można wybierać
między wyższą inflacją i niższym bezrobociem lub odwrotnie. Uznano, że rząd wybierając rodzaj polityki fiskalnej i pieniężnej jest w
stanie określić poziom łącznego popytu i skalę przymusowego bezrobocia.
Krzywa Philipsa pokazywała poziom inflacji, będący wynikiem wyboru. Wyższy poziom globalnego popytu wywierał presję
na wzrost płac i prowadził do wyższej inflacji, dając w zamian niższe bezrobocie.
Krzywa ta pokazywała zestaw dostępnych wariantów wyboru. Rządy po prostu miały zdecydować ile dodatkowej inflacji są w stanie
zaakceptować w zamian za niższe bezrobocie. Wybierały punkt na krzywej Philipsa i ustalały zestaw środków polityki fiskalnej i
pieniężnej, aby osiągnąć odpowiedni poziom łącznego popytu, a więc także odpowiedni poziom bezrobocia.
W latach 60-tych ludzie wierzyli, że stoją w obliczu wyboru  coś za coś , jednak w pewnym momencie krzywa Philipsa przestała
odpowiadać faktom.
Błędem było interpretowanie krzywej Philipsa jako niezmiennie istniejącego wyboru typu  coś za coś  między inflacją a bezrobociem.
Wybór taki ma charakter przejściowy i istnieje tylko w trakcie dostosowywania się gospodarki do gwałtownie zmienionego poziomu
popytu globalnego. Wzrost łącznego popytu wymusza przejściową inflację, która powoduje spadek realnych zasobów pieniądza i sprawia,
że popyt globalny z powrotem ustala się na poziomie odpowiadającym stanowi pełnego zatrudnienia.
43. Przedstaw funkcje polityki fiskalnej i główne instrumenty wykorzystywane w każdej z nich.
Funkcje polityki fiskalnej :
a) alokacyjna - kształtowanie podziału czynników wytwórczych między sektor prywatny (pośrednio przez korygowanie cen, dotacji i podatków) i
publiczny (bezpośrednio przez przekazanie funduszy na konkretne działania) i ich dalsza alokacja wewnątrz tych sektorów.
b) redystrybucyjna - oddziaływanie państwa na ostateczny podział dochodów indywidualnych poprzez :
- bezpośrednią redystrybucję dochodów pieniężnych (podatki i transfery socjalne)
- bezpłatne -(lub płatne częściowo) zaspakajanie określonych potrzeb w ramach usług społecznych (oświata, służba zdrowia)
- oddziaływanie na warunki, w jakich kształtuje się pierwotna dystrybucja dochodów (np szkolenia zawodowe)
c) stabilizacyjna - wykorzystanie budżetu do osiągnięcia makroekonomicznych celów gospodarczych (niskiej inflacji, zrównoważonego tempa
rozwoju gospodarczego, stabilności bilansu płatniczego, wysokiego zatrudnienia) poprzez:
- deficyt lub nadwyżkę budżetową
- podatki
- dlug publiczny
44.Na czym polega pasywna polityka fiskalna i działanie automatycznych stabilizatorów koniunktury?
Pasywna polityka fiskalna polega na wykorzystywaniu automatycznych stabilizatorów koniunktury, czyli takich instrumentów, które samoczynnie,
bez ingerencji państwa, wpływają na zmiany poziomu dochodu narodowego i inne wielkości ekonomiczne (np. popyt, zatrudnienie). Są to podatki od
dochodów ludności, przedsiębiorstw, podatki pośrednie, świadczenia społeczne (np. zasiłki dla bezrobotnych), programy pomocy dla rolnictwa.
(Podatki te hamują spadek ogólnego popytu ludności i przeciwdziałają presji inflacyjnej.) Instrumenty te mają za zadanie utrzymywać
dotychczasową sytuacje gospodarczą, a więc nie zapewniają warunków zrównoważonego wzrostu gospodarczego.
45. Na czym polega aktywna polityka fiskalna i działanie nieautomatycznych stabilizatorów koniunktury ?
Aktywna polityka fiskalna próbuje kształtować rzeczywistość gospodarczą tak, by maksymalnie ograniczyć zjawiska negatywne jak bezrobocie i
stymulować zjawiska pozytywne jak wzrost gospodarczy . Oparta jest na nieautomatycznych stabilizatorach gospodarki. Szczególną rolę odgrywają
różnego rodzaju składniki wydatków budżetowych :
-tradycyjne  podstawowe funkcje państwa jako organizacji społecznej i politycznej (np. obrona narodowa, administracja )
- wydatki państwa jako dobrobytu  transfery w postaci rent, emerytur, zasiłków
- wydatki gospodarki mieszanej  subsydia i niektóre inwestycje infrastrukturalne
Do nieautomatycznych stabilizatorów należą też zmiany w wielkości obciążeń podatkowych
1) w okresach zagrożeń recesji obniżenie podatków w celu pobudzenia popytu jest mniej kontrowersyjne do zaakceptowania przez różne siły
polityczne niż zwiększanie wydatków budżetowych.
2) zmiany systemu podatkowego można wprowadzić w życie znacznie szybciej niż zmiany w sferze wydatków budżetowych
3) zmiany systemu podatkowego są łatwiej odwracalne niż w sferze wydatków budżetowych
46.Krzywa Laffera
Polityka podatkowa prowadzona przez państwo określa wpływy do budżetu państwa. Analizą zależności pomiędzy stopą opodatkowania,
a wpływami do budżetu państwa zajął się amerykański ekonomista ekonomi podażowej Laffer.
Krzywa Laffera:
podatków
stopa
opodatkowania w %
Zgodnie z krzywą Laffera, państwo nie może dowolnie prowadzić polityki podatkowej. Istnieją dwa założenia krzywej Laffera:
" stopa opodatkowania nie może wynosić zero, bo wpływy do budżetu = 0
" stopa opodatkowania nie może wynosić 100 %, bo wtedy też wpływy do budżetu = 0
Można znajdować się w przedziale 0  100 %, jednak nie każda stopa opodatkowania jest bezpieczna dla dochodów fiskalnych państwa,
ale i także dla życia gospodarczego. Mówimy tutaj o tak zwanej umiarkowanej polityce podatkowej, o tak zwanym progu bezpieczeństwa
podatkowego. Do tego momentu wzrostowi opodatkowania będzie oznaczał wzrost dochodów fiskalnych państwa i rozwój życia
gospodarczego. Powyżej tego progu wzrost stopy opodatkowania spowoduje spadek dochodów fiskalnych państwa i zamieranie życia
gospodarczego.
Z punktu widzenia krzywej Laffera dla kształtowania polityki fiskalnej należy zwrócić uwagę na:
bardzo trudno jest w praktyce określić jaka wysokość obciążeń podatkowych jest wielkością krytyczną;
wysokość opodatkowania jest tylko jednym z elementów wpływających na decyzje podmiotów gospodarczych i wielu wypadkach nie jest
to element najistotniejszy
zmniejszenie podatków może prowadzić do wzrostu deficytu budżetowego i konieczność poszukiwania przez państwo innych z
ródeł
finansowania wydatków budżetowych.
47. y
ródła finansowania deficytu budżetowego oraz ich wpływ na podaż pieniądza oraz inflacje.
y
ródła finansowania deficytu budżetowego:
Pożyczanie pieniędzy od innych podmiotów gospodarczych. Odbywa się to na drodze sprzedaży rządowych papierów wartościowych,
głównie obligacji. Finansowanie deficytu w taki sposób oznacza, że rząd ogranicza środki finansowe pozostające w dyspozycji innych
podmiotów gospodarczych. W warunkach gospodarki rynkowej, w której zdecydowana większość inwestycji ma charakter prywatny,
pociąga to za sobą ograniczenie możliwości inwestycyjnych sektora prywatnego. Finansowanie deficytu budżetowego w w/w sposób
polega na redystrybucji dochodów między budżetem a pozostałymi podmiotami gospodarczymi.
Jeśli gospodarka wykazuje objawy recesji i jeśli występuje stosunkowo wysoka skłonność do oszczędzania, a nie inwestowania, to rząd pożyczając
pieniądze i wydając je uruchamia środki, które pozostałyby zaoszczędzone. W ten sposób rząd przyczynia się do wzrostu globalnego popytu. W
sytuacji ożywienia gospodarczego, popyt ze strony budżetu na środki finansowe znajduje się w dyspozycji pozostałych podmiotów gospodarczych
stanowi konkurencję dla innych sposobów wykorzystania tych zasobów, a zwł. dla ich przeznaczenia na inwestycje.
Zwiększenie emisji pieniądza. W zależności od relacji między bankiem centralnym a rządem, ta droga pozyskiwania środków finansowych
nastręcza mniej lub więcej trudności. Im mniejsza autonomia banku centralnego tym łatwiejsze jest pozyskiwanie z niego środków na
finansowanie deficytu budżetowego. Zasadnicza różnica między finansowaniem deficytu budżetowego poprzez sprzedaż papierów
wartościowych innym podmiotom gospodarczym, a finansowaniem deficytu budżetowego na drodze pozyskiwania środków z banku
centralnego polega na tym, że o ile w pierwszym wypadku łączna ilość pieniądza w gospodarce nie ulegnie zmianie, to w drugiej sytuacji
rząd przyczynia się do wzrostu ilości pieniądza w gospodarce.
Zaletą jest to, że rząd nie musi limitować swych wydatków i ewentualnego oddziaływania na gospodarkę do wysokości kwot uzyskanych z
podatków oraz z tytułu pożyczonych od innych podmiotów środków finansowych. Wadą finansowania deficytu finansowego na drodze pozyskiwania
środków z banku centralnego jest to, że zwiększając w ten sposób ilość pieniądza w gospodarce, rząd może przyczyniać się do pobudzania inflacji.
Zbyt wysoka stopa inflacji działa w kierunku osłabienia aktywności gospodarczej i zmniejszania dochodów budżetowych. Określenie podatek
inflacyjny bierze się stąd, że inflacja ogranicza możliwości nabywcze społeczeństwa.
48. Omów makroekonomiczne efekty deficytu budżetowego oraz długu publicznego.
Deficyt budżetowy powstaje, gdy wydatki państwa są wyższe niż jego dochody (określany też jest jako dziura
budżetowa). Przeciwieństwem deficytu jest nadwyżka budżetowa.
Aby zrównoważyć deficyt budżetowy, niezbędne jest uzyskiwanie dodatkowych przychodów przez zadłużenie
instytucji publicznych. W ten sposób powstaje dług publiczny.
Dług publiczny to zobowiązanie Skarbu Państwa wynikające z zaciągnięcia kredytów w krajowych i
zagranicznych instytucjach finansowych. Zobowiązanie to dotyczy wykupu papierów wartościowych oraz
innych
tytułów np. bieżących i długoterminowych rozliczeń z bankami, kredytów infrastrukturalnych itp. Dług
publiczny jest najpowszechniejszą formą finansowania deficytu budżetowego.
49. Wyjaśnij efekt wypierania inwestycji prywatnych.
Efekt wypierania (wypieranie) polega na ograniczeniu popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego sektora prywatnego pod wpływem wzrostu
wydatków państwa, który powoduje zwiększenie popytu globalnego i w konsekwencji wzrost stopy procentowej.
Efekt wypychania pojawia się, gdy powodem początkowej zmiany wielkości produkcji jest wzrost wydatków państwa. Dochodzi wtedy do wzrostu
popytu na pieniÄ…dz oraz wzrostu stopy procentowej, a tym samym do ograniczenia popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego sektora prywatnego.
Wypieranie to inaczej zastąpienie inwestycji prywatnych wydatkami państwa.
Wypieranie finansowe związane jest ze wzrostem stopy procentowej w wyniku niepieniężnego finansowania wydatków państwa, natomiast
wypieranie realne może być spowodowane np. zastąpieniem konsumpcji prywatnej konsumpcją państwa lub hamującym wpływem potencjalnej
rosnącej niepewności, będącej rezultatem zwiększonych wydatków państwa.
50. Funkcje banku centralnego w gospodarce rynkowej.
Bank Centralny jest to bank, który pełni dwie funkcje: banku państwa i banku banków komercyjnych. Podział ten jest konfliktogenny.
Zadania:
1. sterowanie emisjÄ… pieniÄ…dza,
2. kredytowanie innych banków,
3. utrzymywanie kursu waluty narodowej w określonych granicach,
4. obsługa bankowa rządu, udzielanie porad,
5. administrowanie państwowymi rezerwami walutowymi,
6. nadzorowanie banków komercyjnych.
Podstawowym zadaniem Banku Centralnego jest oddziaływanie na wielkość podaży pieniądza oraz kształtowanie warunków, na jakich
kapitały pieniężne mogą być pożyczane przedsiębiorstwom i ludności.
Dzięki temu, że dokonuje on emisji pieniądza nie może zbankrutować (bankrutuje, gdy upada państwo). Jest bankiem rezerwowym dla
innych banków, a także organizuje płatności zagraniczne.
Narzędzia Banku Centralnego:
system rezerw obowiÄ…zkowych,
zmiany stopy redyskontowej,
operacje otwartego rynku,
interwencjonizm w zakresie obrotów i transakcji dewizowych i in.
Bank Centralny może prowadzić działalność komercyjną (np. sprzedaż obligacji).
51. Przedstaw miary podaży pieniądza i proces jego kreacji.
Narodowy Bank Polski stosuje cztery jego miary podaży pieniądza, określane jako elementy podaży pieniądza
M0 bazamonetarna
M1,M2,M3 agregatypieniężne
M0  baza monetarna, największa koncepcja miary pieniądza obejmująca gotówkę w obiegu, czyli wartość krążącego w gospodarce
pieniądza gotówkowego, wyemitowanego przez bank centralny
M1 obejmujeM0orazdepozytypłatnenażądanie
M2  obejmuje M1 oraz wkłady oszczędnościowe, czyli wszystkie depozyty w bankach komercyjnych o terminie zwrotudo2latwłącznie
M3  obejmuje M2 oraz depozyty terminowe, czyli bankowe papiery dłużne o terminie zwrotu nieprzekraczającym 2 lata oraz
zobowiązania banków z tytułu operacji z przyrzeczeniem odkupu przeprowadzonych przez banki z podmiotami niebankowymi.
Kreowanie pieniądza to proces wprowadzania do obiegu przez banki dodatkowych ilości pieniądza. Proces ten prowadzi do powstania
nowych zasobów pieniężnych. Wyróżnia się pierwotną i wtórną kreację pieniądza.
Istota procesu kreacji pieniÄ…dza
Współczesne systemy bankowe opierają się na założeniu, że banki nie muszą przetrzymywać całości wpłaconych przez ich klientów
wkładów. W celu ograniczenia ryzyka niewypłacalności banków i zwiększenia zaufania do całego systemu bank centralny wyznacza stopę
rezerw obowiązkowych, określającą minimalny stosunek rezerw do wkładów. Resztę środków banki mogą przeznaczyć na udzielanie
kredytu przedsiębiorstwom lub indywidualnym osobom. Sumy uzyskane dzięki akcji kredytowej są ponownie wpłacane na rachunki
bankowe, przez co mogą służyć do udzielania dalszych pożyczek.
1. Pierwotna kreacja pieniÄ…dza
Kreacja pierwotna to proces przebiegający w banku centralnym, polegający na udzielaniu kredytów bankom komercyjnym oraz
emitowaniu przez bank centralny pieniądza gotówkowego. Udzielenie kredytu nie jest dla banku centralnego wydatkiem - nie korzysta on
w tym celu ze środków w nim zdeponowanych, ale tworzy nowy pieniądz. Sposoby pierwotnej kreacji pieniądza:
udzielenie kredytu bankom depozytowo-kredytowym,
wypłacenie gotówki przez bank centralny na rzecz jednostki budżetowej (tzw. zasilanie gotówkowe),
emisja przez bank centralny znaków pieniężnych,
skup przez bank centralny zagranicznych walut i dewiz.
1. Wtórna kreacja pieniądza
Kreowanie nowego pieniądza odbywa się poprzez udzielanie kredytu przez banki komercyjne różnym podmiotom gospodarczym.
Działalność kredytowa banków możliwa jest dzięki posiadanym przez nie zasobom pochodzącym ze z
ródeł takich, jak:
zdeponowane w bankach wkłady,
środki własne banku,
pożyczki zaciągane w banku centralnym,
pożyczki zaciągane na rynku międzybankowym.
W omawianym procesie wyróżnia się etapy:
utworzenie wkładu pierwotnego - przekształcenie pieniądza gotówkowego w pieniądz bezgotówkowy. Nie następuje tu zmiana ilości
pieniÄ…dza w obiegu, jedynie zmiana jego formy.
utworzenie wkładu pochodnego - transakcja polegająca na udzieleniu pożyczki klientowi z tej części wkładów, która nie musi być
przetrzymywana w formie rezerwy obowiązkowej. Kredyt udostępnia się klientowi poprzez otwarcie na jego rzecz rachunku z wkładem do
jego dyspozycji (wkład pochodny).
52jakie zależności występują między popytem na pieniądz, dochodem narodowym oraz stopą
procentowÄ…?
Ilość pieniądza w obiegu oraz zmiany ogólnego poziomu cen są związane z wielkościa produkcji, poziomem
dochodów i ich podziałem na konsumpcję i inwestycje. Całość zasobów pieniężnych w społeczeństwie jest
podzielona na 2 części:
-obieg pieniÄ…dza czynny
-obieg pieniÄ…dza nieczynny
Popyt na pieniądz czynny zależy od ogólnej aktywności wyrażonej w poziomie dochodów; popyt na pieniądz
nieczynny jest malejącą funkcją stopy procentowej. Powiększenie ilości pieniądza o dochody:
-zwiększa zapotrzebowanie na obieg czynny (wzrost dochodów powoduje wzrost popytu i produkcji)
-obniża stopę procentową (zainteresowanie inwestycjami)
53. Stopa rezerwy obowiÄ…zkowej, stopa redyskontowa oraz operacje otwartego rynku jako instrumenty banku centralnego.
Stopa rezerw obowiązkowych jest to minimalna relacja rezerw gotówkowych do wkładów, jaką muszą utrzymywać banki komercyjne na mocy
decyzji banku centralnego. Jeżeli stosowany jest wymóg rezerw obowiązkowych, to banki komercyjne mogą utrzymywać większe od minimalnych
rezerwy gotówkowe, nie mogą utrzymywać ich mniej. Głównym celem rezerwy obowiązkowej jest ograniczenie płynności banków komercyjnych i
uniemożliwienie im nadmiernej kreacji pieniądza kredytowego.
Równocześnie bank centralny tworzy rezerwę dla każdego banku komercyjnego, która może być uruchomiona w trudnej sytuacji za zgodą banku
komercyjnego.
Stopa dyskontowa jest to stopa procentowa stosowana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym.
Stopa redyskontowa jest to stopa procentowa stosowana przy powtórnej sprzedaży weksla. Jeżeli ktoś jest posiadaczem weksla na 1100 jed,
pieniężnych a pilnie potrzebuje gotówki, to może weksel sprzedać do banku handlowego za sumę np. 1040. Zabieg ten to dyskonto. Jeżeli bank
handlowy będzie bardziej zainteresowany gotówką niż wekslem sprzedaje go bankowi centralnemu za sumę np. 1080. Jest to redyskonto weksla
Wzrost stopy redyskontowej jest środkiem studzenia koniunktury, a spadek  podgrzewaniem. Podniesienie stopy redyskontowej przez bank
centralny w dalszej konsekwencji spowoduje tendencję zwyżkową pozostałych stóp procentowych na rynku pieniężno-kredytowym, co powinno
spowodować zmniejszenie zapotrzebowania na kredyt ze strony przedsiębiorstw ze względu na jego wyższe koszty.
Otwarte operacje banku centralnego są to operacje dokonywane na rynku pieniężnym polegające na sprzedaży lub zakupie papierów wartościowych.
Konsekwencjami tego sÄ…:
Skup zwiększa podaż pieniędzy
Zakup powoduje zmniejszenie ich podaży
Decyzję o podjęciu operacji otwartego rynku podejmuje bank centralny na podstawie oceny sytuacji gospodarczej kraju. Polityka otwartego
rynku jest bardziej elastycznym narzędziem od zmiany stopy redyskontowej. Operacje kupna i sprzedaży weksli skarbowych mogą być
przeprowadzane stopniowo i w różnych rozmiarach zależnie od oceny rezultatów jakie powodują. W niektórych krajach np. w USA, gdzie
banki handlowe tylko w minimalnym stopniu są zadłużone w banku centralnym, operacje otwartego rynku są głównym narzędziem jego
oddziaływania.
54. Pojęcie, cel, rodzaje i efekty polityki pieniężnej.
Polityka pieniężna  zespół czynności zmierzających do zapewnienia gospodarce pieniądza w ilości dostosowanej do jej potrzeb
I rodzaje polityki pieniężnej
Polityka pieniężna ustrojowa- w ramach systemu walutowego, reguluje stosunki pomiędzy walutą krajową a walutami obcymi ( innych
krajów), a także w ramach ustroju pieniężnego- reguluje zasady gwarantowania gospodarce odpowiedniej ilości pieniądza. Jest ona
prowadzona w celu:
- realizacji nowych celów polityki pieniężnej, walutowej
- wyznaczenia tym politykom konkretnych ram działania a także wyboru instrumentów
- modelowania zmian w postępowaniu banków i podmiotów gospodarczych , oraz realizacji zmian w strukturze systemu bankowego, w
gospodarcze i handlu zagranicznym.
Polityka pieniężna procesowa  jest to łączenie celów i środków polityki pieniężnej dla sterowania procesem gospodarowania pieniądza.
Zadaniem tej polityki jest realizacja celów polityki pieniężnej poprzez bieżące dostosowywanie narzędzi polityki pieniężnej do istniejących
warunków ogólnogospodarczych.
II Cele polityki pieniężnej
Cel finalny (główny i nadrzędny)  jest to odpowiednio zdefiniowany cel ogólnogospodarczy wynikający z realizacji polityki
ekonomicznej danego kraju. Wzrost gospodarczy bez inflacji ;Likwidacja bezrobocia, " pobudzanie inwestycji, " stabilizacja cen, " ochrona
kursu waluty, " stabilnego rynku finansowego, " finansowanie długu publicznego, " osiąganie realnej wielkości PKB
Cel pośredni  wyznaczenie określonej kategorii ekonomicznej, która pozostaje w stabilnej relacji z celem finalnym.
Cele operacyjne, które zależą od celu finalnego i powinny wpływać na cel pośredni:
1. Kontrola stóp procentowych
2. Kontrola przyrostu podaży pieniądza
3. Stabilizowanie poziomu kursu walutowego
4. Kształtowanie rezerw walutowych
5. Kształtowanie poziomu stóp procentowych
Efekty polityki pieniężnej
Niewielkie zmiany stopy procentowej prowadzą do znacznych zmian dochodu. Zmiana podaży pieniądza przy małej wrażliwości popytu na pieniądz
powoduje zmiany stopy procentowej.
55.Omów istotę teorii kosztów absolutnych i komparatywnych.
Koszty komparatywne
Pierwszym ekonomistą preferującym wymianę zagraniczną w warunkach ekwiwalentności i różnych specjalizacji był sir David Ricardo. Stworzył
teorię kosztów komparatywnych, w których uzasadnił i udowodnił tezę, że dwa kraje o różnym poziomie rozwoju gospodarczego mogą prowadzić
ekwiwalentną - zrównoważoną kosztami i zyskami wymianę zagraniczną, pod warunkiem, że będą się specjalizować w różnych dziedzinach i tymi
towarami się wymieniać.
W przypadku dwóch krajów o różnym rozwoju gospodarczym. Słabszemu krajowi trudniej jest negocjować. Musi się zastanowić co jest jego asem w
rękawie i odpowiednio to sprzedawać.
Specjalizacja jest warunkiem integracji gospodarki, ale także podstawą kosztów komparatywnych.
Specjalizacja zachodzi wtedy, gdy:
1) ludzie wykonujący wiele czynności zaniedbują wiele z nich na rzecz jednej lub kilku,
2) to co robiÄ™, robiÄ™ nie tylko dla siebie, ale i dla innych,
3) inni rezygnują z wykonywania czynności, ale te na których się koncentrują wykonuję nie tylko dla siebie ale i dla innych,
4) rezultaty, czynności wykonywanych przez I i II grupę stają się przedmiotem ich wzajemnej wymiany.
Jeśli już zaistnieją warunki specjalizacji to ona przechodzi pewne etapy:
I. Modyfikacja ustroju gospodarczego,
II. Wykształcenie się jednolitego organizmu gospodarczego,
Koszty absolutne
Teoria ta ukazuje, jaki wpływ na wydajność pracy ma specjalizacja i związany z nią podział pracy. Międzynarodowy podział pracy pozwala na lepsze
spożytkowanie przez oba kraje posiadanych przez nie zasobów, co znajduje odbicie w tym, że eksportują towary będące przedmiotem specjalizacji, a
importują te, w których specjalizują się inne państwa. Kraje uczestniczące w międzynarodowej wymianie towarowej wytwarzają więcej dóbr. W
teorii kosztów absolutnych przedstawione są kryteria odnośnie wyboru specjalizacji. W kryterium takim powinny być absolutne różnice w kosztach
wytworzenia, lub wydajności pracy. Smith wskazuje również w swojej teorii na przyczyny, które mogą sprawić, że pomiędzy krajami występują
różnice w kosztach wytworzenia. Do przyczyn tych należą różnice w wyposażeniu w zasoby naturalne, lub nabyte.
To znaczy, że jeżeli jakiś kraj posiada duże złoża węgla tak jak na przykład
Polska, to jego wydobycie jest tańsze niż w kraju, który posiada znikome złoża ( dla tego kraju byłby to duży koszt), ale za to opisany kraj ma ciepły
klimat, co pozwala na tanią produkcje cytrusów, co w Polsce było by bardzo kosztowne, dlatego opisane państwa specjalizują się w danej produkcji,
co pozwala na większą produkcję, przy jednoczesnej wymianie.
56) Argumenty na rzecz protekcji handlowej oraz znoszenia barier w handlu międzynarodowym.
Protekcja handlowa:
1. argumenty ekonomiczne
-wspieranie rodzimych producentów-pieniądze zostają w kraju, a produkcja rośnie
-ochrona nowych gałęzi przemysłu-czasowa protekcja pomaga branzom, które nie sa jeszcze gotowe sprostać
międzynarodowej konkurencji
-zapewnienie wpływów do budżetu-oprócz funkcji protekcyjnej cło spełnia tez funkcję fiskalną
2.Zniesienie barier handlu
-konsument będzie płacił niższą cenę za dobra i usługi zagraniczne
-koniec wojen celnych i konfliktów między państwami z powodu wprowadzenia embarga na dany produkt
-bariery handlowe zmniejszają ogólną wydajność gospodarowania
-rozwinięcie wymiany dóbr i usług między krajami (wzrost importu i eksportu = wzrost PKB)
57)Przedstaw skutki nakładania ceł w wymianie międzynarodowej
-wzrost cen towarów importowanych, na które nałożono cło/
-spadek popytu na towary obłożone cłem
-jeśli towar jest produkowany w kraju, wzrost cen może doprowadzić do wzrostu produkcji krajowego odpowiednika - zwiększenie zatrudnienia w
gałęzi
58.bilans obrotów bieżących i kapitałowych jako obraz kształtowania się relacji międzynarodowych .
Bilans obrotów bieżących (rachunek bieżący), każda transakcja przynosząca wpływy krajowi jest księgowana jako aktywa (eksport towarów i usług,
dywidendy od transakcji zagranicznych, renty i emerytury emigrantów). Natomiast jeśli transakcja związana jest z wydatkiem dewiz na rzecz
zagranicy (import, zaplata odsetek za kredyt zagraniczny, nieodpłatna dostawa sprzętu wojskowego dla zagranicy itp.) księgowane jest jako pasywa.
Jeżeli wpływy z tytułu bieżących obrotów kapitałowych przeważają nad wydatkami, mówimy wtedy o nadwyżce obrotów bieżących.
Jeżeli wpływy są mniejsze od wydatków, mówimy o deficycie bilansu obrotu bieżącego. Możliwa jest też równowaga bilansu jest to równość między
wpływami i wydatkami w bilansie obrotów bieżących.
Bilans kapitałowy, bilans obrotów kapitałowych (rachunek kapitałowy), są to:
-krótkoterminowe zagraniczne lokaty kapitałowe (państwowe i prywatne) tzn. zobowiązania i należności w postaci zagranicznych papierów
wartościowych, kredytów handlowych, wkładów na rachunkach bankowych na okres 1 roku,
-kapitały długoterminowe (państwowe i prywatne) w formie lokat bezpośrednich (inwestycje produkcyjne) i pośrednich (papiery wartościowe) oraz
kredyty na okres ponad 1 roku,
W bilansie kapitałowym odpływ kapitałów z kraju księgujemy po stronie pasywów, a napływ kapitału zagranicznego do kraju po stronie aktywów.
59)Na czym polega różnica między systemem stałego kursu walutowego a systemem zmiennego kursu walutowego?Jak przebiegają
dostosowania na rynku walutowym w tych systemach?
Systemkursustałego
-poziom kursu jest ustalany przez krajowy bank centralny, który jest zobligowany do działań interwencyjnych na rynku walutowym w celu obrony
ustalonego poziomu kursu
-gdy utrzymuje się tendencja podwartościowego kursu, rezerwy dywizowe i tendencje inflacyjne rosną aby przybliżyć stały kurs walutowy do
poziomu rynkowego przeprowadza się rewaluację (administracyjne podwyższenie kursu walutowego)
-spadek kursu nadwartościowego, spadek rezerw i wygasanie popytu globalnego - dewaluacja
Systemzmiennegokursu
-zmieniający się popyt i podaż automatycznie wyznaczają nowy poziom równowagi kursu walutowego, a ten dostosowania po stronie popytu i
podaży na rynku walutowym; w dłuższym okresie kurs walutowy pozostaje na niezmienionym poziomie
60.pojecia: aprecjacja,deprecjacja, dewaluacja,rewaluacja oraz ich ekonomiczne konsekwencje.
1. Wzmocnienie się waluty krajowej na skutek działania rynku nazywamy aprecjacją, natomiast osłabienie się kursu waluty krajowej
nazywamy deprecjacjÄ…. Aprecjacja i deprecjacja sÄ… zjawiskami rynkowymi.
2. Dewaluacja urzędowe obniżenie waluty krajowej względem walut obcych (płaci się więcej jednostek waluty krajowej za jednostkę waluty
obcej, waluta krajowa osłabia się).
3. Rewaluacja urzędowe podniesienie się waluty krajowej względem walut obcych (waluta krajowa umacnia się).
4. Rewaluacja i dewaluacja są decyzjami urzędowymi i mogą być dokonane przez odpowiednie organy państwa. Skutkiem deprecjacji może
być dewaluacja,
I. Ekonomiczne konsekwencje
II. Dewaluacja wpływa zarówno na sytuacje eksporterów jak i importerów, dla eksporterów jest ona zabiegiem korzystnym,
ponieważ rosną ich wpływy w pieniądzu krajowym (tzw. aspekt wewnętrzny dewaluacji) oraz pojawia się możliwość obniżenia
ceny dewizowej wyrobów przeznaczonych na eksportu (tzw. aspekt zewnętrzny dewaluacji).
Dewaluacja powoduje również wzrost ceny w pieniądzu krajowym wyrobów pochodzących z importu. Negatywny skutek dewaluacji zwłaszcza w
dłuższym okresie jest wzrost poziomu cen krajowych (inflacja).
Wzrost kosztów importu powinien przyczynić się do spadku popytu na dobra importowane, a w efekcie do obniżenia importu. W sumie
dewaluacja powinna wpłynąć korzystnie na bilans handlowy danego państwa (wzrost eksportu i ograniczenie importu).
61. Wyjaśnij na czym polega efekt cenowy i wolumenowy terms of trade ?
Zmiany cen krajowych i zagranicznych wpływają na równowagę bilansu handlowego w kraju zarówno poprzez sam efekt cenowy oraz reakcję
wolumenu obrotów handlowych z zagranicą. Skutki efektu cenowego pozwala oszacować kategoria cenowych terms of trade (warunków wymiany).
Jest to zestawienie względnych zmian cen krajowych (eksportowych) danego kraju w stosunku do względnych zmian cen towarów sprowadzanych z
zagranicy.
obiekt OLE
ToT terms of trade
Pex1 poziom cen towarów krajowych (eksportowych) w okresie bieżącym
Pex0 poziom cen towarów krajowych (eksportowych) w okresie wyjściowym
Pim1 poziom cen towarów zagranicznych (importowych) w okresie bieżącym
Pim0 poziom cen towarów zagranicznych (importowych) w okresie wyjściowym
ToT=1 - oznacza, że dynamika cen w eksporcie była równa dynamice cen w imporcie
ToT>1 - świadczy o względnym wzroście cen eksportowych w porównaniu ze zmianami cen importowych,
ToT<1 - dowodzi szybszego relatywnego spodku cen w eksporcie w porównaniu ze zmianami cen importowych.
Przy założeniu braku reperkusji wolumenowych, kształtowanie się terms of trade na poziomie powyżej jedności uważane jest za korzystne dla bilansu
handlowego. Przy nie zmienionym kursie walutowym rośnie siła nabywcza eksportu danego kraju wyrażona w cenach importowych. W takich
warunkach utrzymanie dotychczasowego wolumenu eksportu i importu spowoduje nadwyżkę bilansu handlowego.
I.