& Po radÄ™ do ksiÄ…zki
IDy
DO:
Instrumenty klawiszowe
4ð Spis treÅ›ci
dla bystrzaków. Wydanie II
4ð PrzykÅ‚adowy rozdziaÅ‚
Autor: Blake Neely
TÅ‚umaczenie: Magda Witkowska
KATALOG KSI
ŻEK:
ISBN: 978-83-246-3008-0
4ð Katalog online
Tytuł oryginału: Piano For Dummies
4ð Bestsellery
Format: 170 × 230, stron: 352
4ð Nowe książki
4ð Zapowiedzi
CENNIK I INFORMACJE:
Świat w pełnej harmonii:
4ð Zamów informacje
" Wybór odpowiedniego instrumentu
o nowościach
" Czytanie zapisu nutowego
4ð Zamów cennik
" Optymalne wykorzystanie czasu przeznaczonego na ćwiczenia
" Popisywanie się talentem przed publicznością
" Płyta CD z utworami omawianymi w książce
CZYTELNIA:
Spacer po białych i czarnych klawiszach
4ð Fragmenty książek
online
Instrumenty klawiszowe mają w sobie siłę i delikatność. Są w stanie najsubtelniej przekazywać
uniwersalne prawdy za pomocą drewna, metalu i wibracji powietrza. Jeśli na dz
więk fortepianu
coś się w Tobie budzi i myślisz:  Ach, gdybym ja też tak potrafił&  , koniecznie sięgnij po tę
do przechowalni
książkę. Dowiesz się z niej, jak ujarzmić bestię i skłonić ją do wydobywania z siebie pięknej
muzyki. Zaczniesz zaklinać pianina, fortepiany, organy i keyboardy. Jednak nim podniesiesz klapę
do koszyka
do koszyka
instrumentu&
" rozejrzyj się po sklepie  poznaj różnice i podobieństwa między akustycznymi
i elektrycznymi instrumentami klawiszowymi;
NOWOŚĆ " sięgnij po zapiski  naucz się interpretować różne symbole, linie i kropki, które składają
BESTSELLER
siÄ™ na zapis nutowy;
" przygotuj się do rozgrzewki i skorzystaj ze wskazówek dotyczących grania  najpierw
tylko prawą ręką, następnie obiema, a w końcu także przy użyciu stóp;
" ciesz się życiem w pełnej harmonii  dowiedz się, co to jest harmonia i jak można
za jej pomocą wzbogacić utwór.
Jak z nut:
Wydawnictwo Helion
ul. Kościuszki 1c
" Praktyczne podpowiedzi, techniki ćwiczeń i przykłady.
44-100 Gliwice
" Gamy, pasaże i wprawki.
tel. [phone]
" Wskazówki pomagające w utrzymywaniu rytmu.
e-mail: [e-mail]
" Ćwiczenia na palce, prawą i lewą rękę, postawę ciała oraz użycie stóp.
e-mail: [e-mail]
" Sztuczki i ozdobniki stylistyczne, wzbogacajÄ…ce Twoje wykonanie.
redakcja: [e-mail]
" Gamy i akordy durowe oraz molowe.
informacje: o księgarni septem.pl
" Przydatne schematy akompaniamentu, ciekawe wstępy i finały.
Spis tre ci
O autorze .......................................................................................................................13
Podzi kowania od autora ..............................................................................................15
Wprowadzenie ...............................................................................................................17
O ksi ce .........................................................................................................................................17
Konwencje zastosowane w ksi ce ......................................................................................................18
Naiwne za o enia ..............................................................................................................................18
Czego nie czyta ...............................................................................................................................19
Jak podzielona jest ksi ka .................................................................................................................19
Cz I: Rozgrzewka .....................................................................................................................19
Cz II: Utrwali d wi k na papierze ...........................................................................................20
Cz III: Najpierw jedna r ka, potem druga ..................................................................................20
Cz IV: ycie w pe nej harmonii ................................................................................................20
Cz V: Bez techniki si nie da ....................................................................................................20
Cz VI: Dekalogi ......................................................................................................................20
Ikony wykorzystane w ksi ce .............................................................................................................21
Co dalej ...........................................................................................................................................21
Cz I: Rozgrzewka .............................................. 23
Rozdzia 1: Kocham fortepian .......................................................................................25
Co takiego szczególnego ma w sobie fortepian? ...................................................................................25
Zalety gry na fortepianie ...............................................................................................................26
Zalety nauki muzyki na fortepianie ................................................................................................26
Technika a sztuka .........................................................................................................................26
Dlaczego ludzie ucz si gra na fortepianie (i dlaczego cz sto rezygnuj )? ..................................................27
Poznaj swój instrument ......................................................................................................................29
Zrozumie j zyk muzyki ....................................................................................................................30
S uchanie muzyki w uj ciu poziomym i pionowym .........................................................................31
Style i formy muzyczne ..................................................................................................................31
Jak najlepiej gra ? .............................................................................................................................32
Co ju wiesz na temat gry na fortepianie? ...............................................................................................32
6 Instrumenty klawiszowe dla bystrzaków
Rozdzia 2: Spotkanie z rodzin instrumentów klawiszowych ..................................... 35
Instrumenty akustyczne ......................................................................................................................35
Fortepian i pianino .......................................................................................................................36
Klawesyn .....................................................................................................................................39
Organy ........................................................................................................................................41
Instrumenty elektryczne .....................................................................................................................43
Szczegó y brzmienia elektrycznego .................................................................................................43
Syntezatory ..................................................................................................................................43
Cyfrowe instrumenty klawiszowe ....................................................................................................44
Rozdzia 3: Poszukiwanie odpowiedniego instrumentu ............................................... 47
Bucze czy nie bucze : instrument elektryczny czy akustyczny (a mo e oba?) ........................................48
Zakup instrumentu akustycznego ...................................................................................................49
Zakup instrumentu cyfrowego .......................................................................................................50
Zakup instrumentu hybrydowego ...................................................................................................51
Wybór optymalnego instrumentu akustycznego ....................................................................................52
Lokalizacja ma znaczenie ..............................................................................................................52
Nie daj si pozbawi peda ów ........................................................................................................53
Poszukiwanie dobrej oferty (i unikanie naci gaczy) .........................................................................53
Jeden egzemplarz nie jest miarodajny .............................................................................................54
Poszukiwanie fortepianu konkretnej marki ......................................................................................55
Wybór cyfrowego instrumentu, który b dzie pe ni swoj funkcj przez d u szy czas ...............................56
Cyfrowe pianina, fortepiany i organy ..............................................................................................57
Aran ery ......................................................................................................................................58
Instrumenty typu stage piano .........................................................................................................58
Stacje robocze ..............................................................................................................................58
Syntezatory ..................................................................................................................................58
eby instrument zbyt szybko si nie starza & .................................................................................58
Na jakich cechach instrumentu cyfrowego najbardziej Ci zale y? ......................................................59
Poszukiwanie instrumentu cyfrowego konkretnej marki ....................................................................61
Inne elektryczne instrumenty klawiszowe .........................................................................................62
Zanim wyjedziesz z salonu, czyli jak dokona zakupu ..........................................................................63
Jazda próbna ................................................................................................................................63
Pokochaj go i porzu ....................................................................................................................64
Nigdy nie p a tyle, ile widzisz na metce .........................................................................................64
Zakupy w internecie .....................................................................................................................65
Szerokie mo liwo ci MIDI ................................................................................................................65
Minielementarz MIDI ..................................................................................................................66
Po czenie instrument  komputer .................................................................................................66
Po czenie instrument  instrument ................................................................................................67
MIDI a zapis nutowy ....................................................................................................................68
Rozdzia 4: Jak dba o instrument? ............................................................................. 69
Odpowiednie miejsce do ycia ...........................................................................................................69
Na wysoki po ysk ..............................................................................................................................70
Kiedy wezwa specjalist w celu dokonania przegl du lub powa nej naprawy instrumentu? ....................71
Strojenie fortepianu czy pianina akustycznego .................................................................................72
 Spis tre ci
7
Szcz liwy instrument cyfrowy .......................................................................................................73
Powa ne problemy z instrumentem ................................................................................................74
Jak transportowa akustyczny fortepian bez obaw? ...............................................................................75
Rozdzia 5: Osiemdziesi t osiem klawiszy, trzy peda y, dziesi palców i dwie stopy ........77
Wyszukiwanie klawiszy metod Blake a ...............................................................................................77
Bia e klawisze ...............................................................................................................................78
Czarne klawisze ............................................................................................................................79
Czego rodzice nigdy nie nauczyli Ci na temat pozycji cia a .................................................................81
Siedzie czy nie siedzie ................................................................................................................81
Krzes o czy awka .........................................................................................................................81
Statywy i skrzynki na efekty ...........................................................................................................84
D onie to podstawa ...........................................................................................................................84
D onie i palce w uku ....................................................................................................................85
Palcowanie ...................................................................................................................................86
Kiedy da d oniom i palcom odpocz ? ..........................................................................................86
Moc peda ów  stopy w akcji ...........................................................................................................87
Peda y fortepianowe .....................................................................................................................88
Peda y instrumentów cyfrowych .....................................................................................................89
Cz II: Utrwali d wi k na papierze ..................... 91
Rozdzia 6: Linie i pola ..................................................................................................93
Twój przewodnik po nutach fortepianowych .......................................................................................93
Korzystanie z pi ciolinii ................................................................................................................95
O kluczach s ów kilka ...................................................................................................................95
Podwójna pi ciolinia, podwójna rozrywka ..............................................................................................99
Podwójna pi ciolinia i linie dodane ................................................................................................99
Daleko, daleko poza pi ciolini ....................................................................................................101
Oktaw wy ej, oktaw ni ej .........................................................................................................101
Muzyczne znaki przestankowe  kreski taktowe ...............................................................................102
Nigdy nie przestawaj czyta ! ............................................................................................................103
Rozdzia 7: Trzymaj rytm .............................................................................................105
Nie miertelny rytm ..........................................................................................................................105
Tempo miar rytmu ....................................................................................................................105
Odliczanie taktów .......................................................................................................................107
Podstawowe warto ci rytmiczne nut, czyli muzyczne ciasto podano! ....................................................108
wier nuta, czyli jeden kawa ek ciasta ..........................................................................................108
Pó nuty, czyli pó ciasta ...............................................................................................................109
Ca e nuty, czyli ca e ciasto ...........................................................................................................110
Zliczanie wszystkich kawa ków ....................................................................................................110
Szybszy rytm w tym samym tempie ...................................................................................................110
Ósemki ......................................................................................................................................111
Szesnastki i reszta .......................................................................................................................112
Pauzy, czyli cichosza .......................................................................................................................113
Pauza ca onutowa i pó nutowa ....................................................................................................113
Pauzy wier nutowe i krótsze ......................................................................................................114
8 Instrumenty klawiszowe dla bystrzaków
Jak wylicza metrum  typowe przypadki ........................................................................................116
Typowe metrum: 4/4 ..................................................................................................................116
Metrum walca: 3/4 .....................................................................................................................117
Metrum marszowe: 2/4 ...............................................................................................................118
Metrum 6/8 ...............................................................................................................................118
Gramy utwory o typowym metrum ....................................................................................................119
Rozdzia 8: Poza rytmicznym szlakiem ....................................................................... 125
Ma e odst pstwo od regu y na samym pocz tku, czyli przedtakty ........................................................125
Wyd u anie warto ci rytmicznej nut za pomoc uków i kropek ...........................................................126
czenie nut za pomoc uków ....................................................................................................126
Wyd u anie d wi ków za pomoc kropek .....................................................................................127
Modyfikacje rytmu ..........................................................................................................................129
Triole ........................................................................................................................................130
Rytm swingowy ..........................................................................................................................131
Rytm synkopowy ........................................................................................................................133
Gramy utwory o nietypowym rytmie .................................................................................................134
Cz III: Najpierw jedna r ka, potem druga ..........143
Rozdzia 9: Gramy melodi ......................................................................................... 145
Palce chodz po klawiaturze ............................................................................................................145
Zajmujemy pozycje .........................................................................................................................146
Pozycja C ..................................................................................................................................147
Pozycja G ..................................................................................................................................150
Zmiana pozycji w trakcie grania ..................................................................................................152
Sztuczki z palcami ..........................................................................................................................152
Przek adanie palców nad kciukiem .............................................................................................153
Podk adanie kciuka .....................................................................................................................154
Gramy melodie praw r k ..............................................................................................................155
Rozdzia 10: Przez gamy na nowe terytoria ................................................................ 161
Budowa gamy krok po kroku ............................................................................................................162
Królestwo gam durowych .................................................................................................................163
Zrozumie gamy durowe .............................................................................................................163
wiczenie na gamy durowe .........................................................................................................165
wiat gam molowych .......................................................................................................................166
Gama molowa naturalna .............................................................................................................166
Gama molowa harmoniczna ........................................................................................................167
Gamy molowe melodyczne ..........................................................................................................168
wiczenie na gamy molowe .........................................................................................................169
Skala bluesowa ...............................................................................................................................170
Gramy melodie zbudowane z gam ....................................................................................................171
Rozdzia 11: Nie zapomnij o lewej r ce! .................................................................... 175
Dziki Zachód klawiatury .................................................................................................................175
Czas zaj pozycj .....................................................................................................................176
Czas pozna nowych s siadów .....................................................................................................176
 Spis tre ci
9
Melodie na lew r k ......................................................................................................................178
Gamy na lew r k ..........................................................................................................................178
Gamy C-dur, G-dur i F-dur ........................................................................................................179
Naturalne gamy a-moll, e-moll, d-moll ..........................................................................................179
Gamy molowe harmoniczne i melodyczne .....................................................................................180
Schematy akompaniamentu ..............................................................................................................181
Schemat z u yciem trzech d wi ków .............................................................................................181
Akompaniament z u yciem czterech d wi ków ..............................................................................183
Po czenie prawej i lewej r ki ...........................................................................................................185
Wspólna melodia wygrywana przez dwie r ce ...............................................................................186
Melodia plus jeden d wi k ..........................................................................................................187
Melodia z akompaniamentem opartym na trzech d wi kach ...........................................................187
Oktawowe unisono .....................................................................................................................187
Gramy utwory na dwie r ce .............................................................................................................188
Cz IV: ycie w pe nej harmonii ......................... 195
Rozdzia 12: Fundamenty harmonii .............................................................................197
Pomiary interwa ów ........................................................................................................................197
Interwa y w skrócie ......................................................................................................................198
Sekundy .....................................................................................................................................200
Tercje ........................................................................................................................................201
Kwarta i kwinta ..........................................................................................................................201
Seksta i septyma .........................................................................................................................204
Oktawa ......................................................................................................................................204
czenie d wi ków w interwa ach harmonicznych .............................................................................205
Gramy dwa d wi ki jednocze nie .................................................................................................205
Wzbogacanie melodii za pomoc interwa ów ................................................................................206
Harmonijna praca lewej r ki ........................................................................................................207
Gramy bardziej harmonicznie ..........................................................................................................208
Rozdzia 13: Tonacje bez tajemnic .............................................................................215
Tonacja jako klucz do utworu ..........................................................................................................215
Ca y wachlarz tonacji ..................................................................................................................216
Zastosowanie tonacji w muzyce ...................................................................................................217
Interpretacja oznaczenia tonacji ...................................................................................................218
Ma y skok w bok i powrót do  domowej tonacji .........................................................................222
Gramy utwory w innej tonacji ..........................................................................................................223
Rozdzia 14: Akordy jako dope nienie brzmienia ........................................................227
Pot ga akordów ..............................................................................................................................227
Anatomia trójd wi ku .....................................................................................................................228
Na pierwszy ogie  akordy durowe ...............................................................................................229
Na dok adk  akordy molowe .......................................................................................................230
Inne rodzaje akordów ......................................................................................................................230
Podrasowana kwinta  akordy zwi kszone i zmniejszone .............................................................231
W oczekiwaniu na rozwi zanie  akordy zawieszone ...................................................................232
10 Instrumenty klawiszowe dla bystrzaków
Dodatkowa septyma w akordach czterod wi kowych .........................................................................233
Odczytywanie symboli akordów .......................................................................................................234
Stosowanie przewrotów ...................................................................................................................237
Przewroty w praktyce ..................................................................................................................237
Odwracamy d wi ki ...................................................................................................................238
Gramy utwory z akordami ...............................................................................................................239
Cz V: Bez techniki si nie da .............................247
Rozdzia 15: Jak nada muzyce pi kno? ................................................................... 249
Dynamicznie rzecz ujmuj c& ..........................................................................................................249
Zacznijmy od oznacze podstawowych& ....................................................................................250
& i poszerzmy nieco wachlarz mo liwo ci .....................................................................................250
Stopniowe zmiany nat enia d wi ku ...........................................................................................251
Nale y akcentowa to, co dobre .......................................................................................................252
Interpretacja oznacze artykulacji .................................................................................................252
Artykulacja na pot g .................................................................................................................253
Kontrola tempa ...............................................................................................................................254
Korzystanie z peda ów ....................................................................................................................255
Do czego s u y prawy peda ? .......................................................................................................255
Jakie mo liwo ci daje lewy peda ? ................................................................................................256
Peda rodkowy ..........................................................................................................................257
Kilka s ów o przednutkach ...............................................................................................................257
Urok tryli .......................................................................................................................................258
Nie ma jak lizganie si ...................................................................................................................260
Dr enie tremolando .........................................................................................................................262
Ozdabiamy muzyk .........................................................................................................................263
Rozdzia 16: wietne brzmienia ................................................................................. 271
wietne schematy akompaniamentu na lew r k ...............................................................................271
Akordy w ca o ci i w kawa kach ...................................................................................................272
Dobieranie d wi ków ..................................................................................................................273
Uderzenia oktawowe ...................................................................................................................275
Spr ysty schemat rockandrollowy ...............................................................................................276
Melodyczna linia basowa ............................................................................................................278
wietne wst py i fina y ....................................................................................................................279
Wej cie w wielkim stylu ...............................................................................................................281
Udane zako czenie .....................................................................................................................284
Gramy utwory z klimatyczn lew r k .............................................................................................286
Rozdzia 17: Bogaty wachlarz stylów ........................................................................ 289
Wykszta cenie klasyczne ..................................................................................................................289
Gramy bluesa .................................................................................................................................291
Przepis na bluesa ........................................................................................................................291
W 12 taktach .............................................................................................................................292
Modyfikacje ...............................................................................................................................293
 Spis tre ci
11
Rock na klawiszach .........................................................................................................................294
Przepis na rocka .........................................................................................................................294
Wal c w klawisze ........................................................................................................................295
Odrobina country ...........................................................................................................................296
Gotowanie w stylu country ..........................................................................................................296
Warto troch podrobi ................................................................................................................296
Fortepian popularny ........................................................................................................................297
Charakterystyka muzyki pop ........................................................................................................297
Jak trafi na szczyt listy przebojów? ..............................................................................................298
W poszukiwaniu duszy ....................................................................................................................298
Ocali dusz ..............................................................................................................................299
Brzmienie Motown .....................................................................................................................299
Brzmienie funkowe .....................................................................................................................299
Ca y ten jazz& ...............................................................................................................................301
Szczypta jazzowo ci ....................................................................................................................301
Wszystko w Twoich r kach .........................................................................................................301
Zamiana akordów ......................................................................................................................302
Gramy utwory w ulubionym stylu .....................................................................................................304
Cz VI: Dekalogi ............................................... 311
Rozdzia 18: Dziesi sposobów na udoskonalenie w asnej gry i wyst pów ............313
Przede wszystkim wygoda ................................................................................................................313
Eliminacja zb dnych bod ców ..........................................................................................................314
Harmonogram i lista .......................................................................................................................314
Dekonstrukcja .................................................................................................................................314
Korzystanie z metronomu ................................................................................................................315
Próba generalna ..............................................................................................................................315
Wyst p na cudzym instrumencie .......................................................................................................315
Wystarczy zapami ta & .................................................................................................................316
Jak unikn rozczarowania po wyst pie? ...........................................................................................316
U miech i uk on ..............................................................................................................................316
Rozdzia 19: Dziesi sposobów na poszerzanie wiedzy zdobytej dzi ki tej ksi ce ....317
Korzystanie ze szkó gry ..................................................................................................................317
Korzystanie z opracowa .................................................................................................................318
Gdzie kupi nuty? ...........................................................................................................................319
Rodzaje wydawnictw nutowych ...................................................................................................319
Aran acje i transkrypcje ..............................................................................................................319
Fakebooki ..................................................................................................................................320
Gdzie kupowa nuty? .................................................................................................................321
Wspólne wyst py z innymi ...............................................................................................................322
Duety fortepianowe .....................................................................................................................322
Grupy kameralne ........................................................................................................................322
Wi ksze zespo y .........................................................................................................................323
12 Instrumenty klawiszowe dla bystrzaków
ladami mistrzów ............................................................................................................................323
Jan Sebastian Bach .....................................................................................................................323
Ludwig van Beethoven .................................................................................................................323
Jan Brahms ................................................................................................................................324
Fryderyk Chopin ........................................................................................................................324
Franciszek Liszt .........................................................................................................................324
Wolfgang Amadeusz Mozart .......................................................................................................324
Sergiusz Rachmaninow ...............................................................................................................325
Udzia w koncertach na ywo ...........................................................................................................325
S uchanie nagra ............................................................................................................................325
Buszowanie w ród p yt ................................................................................................................326
Zakupy w sieci ...........................................................................................................................326
Wizyta w bibliotece .....................................................................................................................327
Wymiana ze znajomymi ..............................................................................................................327
Fortepianowe strony w internecie .....................................................................................................327
Muzyka fortepianowa na srebrnym ekranie ......................................................................................328
Pami taj, e nie jeste sam ...............................................................................................................329
Rozdzia 20: Dziesi pyta , które zdaniem Blake a
nale y zada potencjalnemu nauczycielowi ............................................................... 331
Kogo pan wcze niej uczy ? ..............................................................................................................331
Od jak dawna pan uczy i gra? .........................................................................................................332
Jak du o powinienem wiczy ? .........................................................................................................332
Czy móg by pan co dla mnie zagra ? ...............................................................................................333
Jakiego rodzaju utworów pan uczy? ..................................................................................................333
Jaki ma pan stosunek do fa szowania, b dów i ludzi, którzy ucz si powoli? ......................................334
Jakimi metodami uczy pan gry? ........................................................................................................334
Gdzie b d si odbywa lekcje? .......................................................................................................335
Ile kosztuje lekcja? ...........................................................................................................................335
Czy organizuje pan recitale dla swoich uczniów? ...............................................................................336
Dodatek A O p ycie CD ............................................................................................... 337
Co znajdziesz na p ycie ...................................................................................................................337
Skorowidz .................................................................................................................. 341
 Rozdzia 18: Dziesi sposobów na udoskonalenie w asnej gry i wyst pów
313
Rozdzia 18
Dziesi sposobów
na udoskonalenie
w asnej gry i wyst pów
W tym rozdziale:
Tworzenie optymalnych warunków do wicze .
Planowanie czasu, który mo na by po wi ci na granie.
Jak zorganizowa prób ?
Jak si psychicznie przygotowa do dobrego wyst pu?
tym rozdziale zach cam do spojrzenia na kwesti wiczenia z odpowiednim
W
dystansem. Co mo esz zrobi , eby lepiej wykorzysta czas, jaki przeznaczasz
na granie? W jaki sposób mo esz uczyni do wiadczenie zdobywania i doskonalenia
umiej tno ci muzycznych przyjemniejszym? Za chwil odpowiem na te i kilka innych
pyta . Je eli odczuwasz potrzeb organizacji wyst pów dla swoich znajomych i najbli szych
albo wr cz dla szerokiej publiczno ci, w tym rozdziale znajdziesz kilka uwag na temat
przygotowania si do wyst pienia w blasku fleszy.
Przede wszystkim wygoda
Zanim przyst pisz do wicze , upewnij si , e wszystko jest tak, jak by powinno.
Wyreguluj wysoko krzes a czy awki  tak, eby Ci by o wygodnie i eby siedzia
w odpowiedniej pozycji. Upewnij si równie , e masz wokó siebie dostatecznie du o
miejsca, by móg wykonywa swobodne ruchy r kami. Sprawd , czy o wietlenie jest
w a ciwe, w szczególno ci za czy dobrze widzisz nuty (lub t ksi k ). Zadbaj te o ró ne
inne szczegó y, eby zapewni sobie wygod podczas wicze . Je eli grasz na instrumencie
cyfrowym, ustaw poziom g o no ci tak, aby odpowiada po danemu brzmieniu
akustycznego fortepianu.
Czytanie nut, podobnie zreszt jak pilnowanie palców i ruchów d oni, wymaga sporej
koncentracji. Jest to na tyle wymagaj ce zadanie, e z czasem mo esz zaobserwowa
u siebie narastaj ce napi cie. W trakcie wicze zwracaj uwag na to, jak si czujesz.
Czy nic Ci nie boli? Nie czujesz adnego napi cia? Cz sto rób sobie przerwy  wstawaj
od klawiatury i rób kilka kroków. Porozci gaj si troch i daj swojemu cia u odpocz
od pozycji, jak zajmujesz przy klawiaturze fortepianu.
Cz VI: Dekalogi
314
Eliminacja zb dnych bod ców
yjemy w czasach, w których cz owiek nieustannie styka si z wieloma ró nymi bod cami.
To oznacza, e prawdopodobnie nauczy e si doskonale radzi sobie z wieloma zadaniami
jednocze nie. Zrób sobie jednak przys ug i znajd czas i miejsce, w których móg by
si skupi wy cznie na muzyce  i na niczym innym. W gr na fortepianie anga uj
swój mózg, oczy, uszy, d onie i stopy& a oprócz tego oczywi cie równie serce i dusz .
Je eli ród em rozpraszaj cych Ci bod ców s pewne zjawiska zewn trzne (na przyk ad
wspó lokatorzy, s siedzi, niedaleka linia tramwajowa czy irytuj ce owady), poszukaj
sposobu na minimalizacj ich wp ywu na Twoje wiczenie. By mo e móg by
gra o takiej porze dnia, gdy Twoich wspó lokatorów nie ma i gdy s siedzi s poza
domem. By mo e na rynku pojawi si jaki nowy preparat owadobójczy.
Harmonogram i lista
Gdy ju uda Ci si znale najlepszy czas na wiczenia, uwzgl dnij go w swoim planie
tygodnia  tak eby nie przeznaczy go ostatecznie na wykonywanie ró nych
nieprzewidzianych prac i obowi zków. B d samolubny: ten czas jest dla Ciebie.
Zrób list uwzgl dniaj c wszystko to, nad czym pracujesz podczas grania i co chcia by
osi gn . Podziel czas w taki sposób, eby zdo a zaj si poszczególnymi elementami
zamieszczonymi na li cie. Zadbaj przy tym o wyznaczenie pewnych rezerw czasowych,
eby nie musia si zbyt ci le trzyma przyj tych za o e . B dziesz zapewne zaskoczony,
jak wiele pianista mo e osi gn w krótkim czasie, je li tylko koncentruje si na
konkretnych umiej tno ciach i utworach.
wiczenie tej samej rzeczy w kó ko to nie zawsze najlepsze rozwi zanie. Wielokrotne
powtarzanie tego samego b du prowadzi do jego utrwalenia  do jego silniejszego
zakorzenienia w mózgu i w mi niach. Dlatego te powiniene wiczy ró ne rzeczy
i zmienia charakter wiczenia, gdy si znudzisz lub gdy zaczniesz pope nia b dy
wynikaj ce z nieuwagi. Przecie jutro te jest dzie .
Dekonstrukcja
Je eli w pewnym momencie stwierdzisz, e przesta e robi post py w pracy nad
danym utworem, zrób sobie chwil przerwy i przejrzyj go uwa nie. Spróbuj wydzieli
poszczególne fragmenty utworu; rozpocz cie nowego fragmentu sygnalizuje cz sto
podwójna kreska taktowa, znak repetycji albo zmiana tonacji. Wska powtarzaj ce si
fragmenty i zastanów si nad tym, jakie modyfikacje móg by w nich wprowadzi ,
eby nada utworowi bardziej osobisty charakter. Zwró uwag na wa niejsze zmiany
tempa i dynamiki, które móg by podkre li lub uwydatni .
Dobr zabaw mo e by identyfikacja formy utworu. W tym celu mo esz oznaczy
poszczególne fragmenty literami, cyframi lub w dowolny inny sposób, aby móc potem
zdefiniowa struktur kompozycji muzycznej. Po tego typu zabiegach postaraj si
odegra utwór w g owie, eby w tym czasie Twoje d onie mog y odpocz i eby móg
na nowo nabra ochoty do grania.
 Rozdzia 18: Dziesi sposobów na udoskonalenie w asnej gry i wyst pów
315
Korzystanie z metronomu
To do oczywista wskazówka, której udzieli Ci ka dy nauczyciel. Okazuje si
bowiem, e niemal wszyscy ludzie maj sk onno b d to do przyspieszania, b d
do zwalniania tempa podczas nauki gry szczególnie trudnych fragmentów utworu.
Korzystanie z metronomu pomaga zachowa odpowiedni rytm. Podczas wykonywania
utworu w takt uderze metronomu postaraj si zaobserwowa , w których momentach
pojawia si problem z utrzymaniem tempa  tym fragmentom musisz po wi ci nieco
wi cej uwagi.
Korzystaj z metronomu w sposób kreatywny. Niech nie b dzie w czony przez ca y
czas; nie graj wy cznie z metronomem. Na pocz tku ustaw metronom w taki sposób,
aby wyznacza tempo odpowiednie dla ca ego utworu lub danego fragmentu. Potem
zmie ustawienia na nieco szybsze lub wolniejsze, w ten sposób rzucaj c sobie wyzwanie.
Graj na zmian z metronomem i bez. Metronom to naprawd fajne narz dzie.
Próba generalna
Je eli planujesz wyst p, koniecznie zorganizuj sobie prób generaln  nawet je li
Twój koncert ma mie zupe nie nieformalny charakter. Przegranie ca ego programu
pozwala przemy le ca o wyst pu od pocz tku do ko ca i u wiadomi sobie pewne
rzeczy, z których podczas prób nie zdawa e sobie sprawy. Na etapie przygotowa
zastanów si nad tym, w czym zamierzasz wyst pi  we przy tym pod uwag
temperatur , w jakiej przyjdzie Ci gra , charakter miejsca oraz w asn wygod .
Upewnij si , e nie zabraknie Ci energii, i przygotuj sobie troch wody na wypadek,
gdyby zachcia o Ci si pi . Prze wicz wej cie na scen i odej cie od fortepianu,
prze wicz k anianie si publiczno ci.
Przegraj kolejne utwory w takiej kolejno ci, w jakiej zamierzasz je wykonywa podczas
wyst pu. Mo esz stwierdzi , e niektóre utwory pasuj obok siebie lepiej, a inne
gorzej. Nie a uj czasu na reorganizacj swojego programu. Je eli to mo liwe, znajd
kogo , kto móg by przys ucha si Twojej próbie i przedstawi Ci swoje uwagi.
Wyst p na cudzym instrumencie
Je eli podczas wyst pu b dziesz gra na cudzym instrumencie, postaraj si o mo liwo
przegrania swojego programu na tym egzemplarzu, przy którym zasi dziesz podczas
koncertu. Odmienne brzmienie, odmienna praca klawiszy, inna awka i inne otoczenie
 to wszystko mo e okaza si problemem, gdy b dziesz si stara za wszelk cen
skoncentrowa i zaprezentowa z jak najlepszej strony.
Je eli grasz na instrumencie cyfrowym, przetestuj d wi k. Zadbaj o odpowiednie
ustawienie ca ego sprz tu. Upewnij si , e wszystkie przewody, wzmacniacze i g o niki
pracuj poprawnie. Popro te kogo , by usiad na widowni, eby móg odpowiednio
wyregulowa poziom g o no ci i brzmienie instrumentu. Zadbaj o wszystkie szczegó y
techniczne, jeszcze zanim wyst p si rozpocznie, eby mie pewno , e podczas samego
koncertu sprz t b dzie si sprawowa nale ycie.
Cz VI: Dekalogi
316
Wystarczy zapami ta &
Nie ma sensu uczy si utworów na pami , je li si nie ma na to ochoty. Wi kszo
s uchaczy i tak b dzie Ci podziwia za to, e potrafisz czyta nuty i z nich gra .
Je eli jednak zdecydujesz si gra bez nut, wystawiaj swoj pami na cz ste próby.
Wi kszo wykonawców twierdzi, e nag e za mienia pami ci to jedna z najgorszych
rzeczy, jakie mog si im przydarzy . Dlatego te korzystaj z ka dej nadarzaj cej si
okazji, eby zagra zapami tany utwór  graj go w ró nych miejscach, na ró nych
instrumentach. Graj nieco wolniej i nieco szybciej, ni robi by to podczas wyst pu.
Je eli zaobserwujesz jakie wady swojego wykonania, przed kolejnym koncertem
znajd troch czasu na prze wiczenie odpowiednich fragmentów.
Jak unikn rozczarowania po wyst pie?
Zas ugujesz na to, by po wyst pie by z siebie dumnym i zadowolonym. eby
zapewni sobie to poczucie, musisz si odpowiednio nastawi . Wyznacz granice
poziomu wyst pu (wskazuj c najni szy i najwy szy poziom) i uwierz w to, e uda Ci
si w nich utrzyma . Najprawdopodobniej trafisz gdzie w okolice rodka tego przedzia u
 i to powinno stanowi dla Ciebie powód do zadowolenia. wicz c i organizuj c
próby generalne, unikniesz najgorszych mo liwych scenariuszy, poniewa ju
z wyprzedzeniem wyeliminujesz potencjalne problemy.
Niewykluczone, e podczas wiczenia zdarza Ci si pomy le , i utwór w Twoim
wykonaniu brzmi naprawd wietnie. Pogód si z my l , e po koncercie mo esz
wcale nie czu si tak wspaniale. Przygotuj si na realistyczny scenariusz, eby po
zako czeniu wyst pu móg by dumny z siebie i spokojnie wróci do doskonalenia
swoich umiej tno ci pianistycznych.
U miech i uk on
Gratulacje! Uda o Ci si co , o czym wi kszo ludzi mo e tylko pomarzy . Podarowa e
swoim s uchaczom dar w postaci muzyki. U miechnij si sam do siebie i do swojej
publiczno ci. Uk o si , a nast pnie energicznie si wyprostuj i triumfalnie unie
r k w gór . Przedstaw reszt zespo u, rzu publiczno ci szalik lub zniknij ze sceny
w k bach dymu, zje d aj c na ruchomej platformie. Jeste przecie wielk gwiazd
fortepianu!
Rozdzia 19
Dziesi sposobów
na poszerzanie wiedzy
zdobytej dzi ki tej ksi ce
W tym rozdziale:
Przegl d szkó gry i opracowa .
Jak wspó gra z innymi?
S uchamy ró nego rodzaju muzyki  na ywo i z nagra .
Bogaty wiat fortepianu.
hocia niniejsza ksi ka dostarcza wszystkich podstawowych informacji na temat
C
funkcjonowania fortepianu oraz zdobywania pierwszych umiej tno ci w zakresie
grania, przyznaj otwarcie, e nie jestem w stanie przedstawi tu absolutnie wszystkich
informacji, których móg by potrzebowa jako pianista.
Jako wykonawca wiecznie d cy do doskonalenia w asnych umiej tno ci mo esz
zada sobie pytanie:  Co dalej? . W tym rozdziale znajdziesz kilka wskazówek
dotycz cych dalszych kroków. Poszukiwanie dobrego nauczyciela gry to tak wa na
sprawa, e postanowi em po wi ci jej ca y rozdzia  rozdzia 20.
Korzystanie ze szkó gry
Je eli nie masz na razie ochoty korzysta z pomocy nauczyciela, jako pocz tkuj cy
muzyk mo esz si gn po tak zwan szko gry.
Szko a gry to podr cznik lub seria podr czników, które maj na celu wspomaga
kszta towanie Twoich umiej tno ci muzycznych zgodnie z pewn okre lon i sprawdzon
w praktyce strategi , czyli metodyk . Na rynku dost pnych jest wiele ró nych wydawnictw
tego typu i wszystkie ho duj przekonaniu, e  w tym szale stwie jest metoda
 czy to tradycyjna, czy nowa i ulepszona.
Podobnie jak wszystkie inne opracowania o charakterze poradnikowym, równie szko y
gry na fortepianie wyst puj w ró nych formach i postaciach. Na rynku znale mo na
materia y dla pianistów reprezentuj cych ró ne poziomy umiej tno ci  zarówno dla
Cz VI: Dekalogi
318
pocz tkuj cych, jak i dla zaawansowanych. Po przeczytaniu niniejszej ksi ki mo esz
spokojnie si gn po wydawnictwo dla pianistów na poziomie redniozaawansowanym.
W ród propozycji wydawniczych znajdziesz szko y gry rockowej, klasycznej, jazzowej,
a nawet country  na tym oczywi cie lista si nie ko czy. Wybierz sobie to, co Ci
najbardziej odpowiada, co wydaje Ci si interesuj ce i co ma szans sprawia Ci
przyjemno (te dwa ostatnie elementy s szczególnie istotne).
Chocia adna ksi ka nie jest w stanie zast pi nauczyciela z krwi i ko ci, gor co
polecam korzystanie ze szkó gry, które stanowi niedrog , ale interesuj c opcj ,
je eli chodzi o dalsze rozwijanie umiej tno ci pianistycznych. Na pocz tek polecam
nast puj ce szko y gry i zestawy wicze :
FastTrack Keyboard Songbook 1 oraz 2, Blake Neely (to ja) i Gary Meisner
(wyd. Hal Leonard);
Francis Clark Library for Piano Students, Francis Clark (wyd. Warner Bros.);
Hal Leonard Student Piano Library, Barbara Kreader, Fred Kern, Phillip Keveren,
Mona Rejino (wyd. Hal Leonard);
The Jazz Piano Book, Mark Levine (wyd. Sher Music Co.);
Piano Exercises For Dummies, David Pearl (wyd. Wiley);
You Can Teach Yourself Piano, Matt Dennis (wyd. Mel Bay).
Korzystanie z opracowa
W sklepach muzycznych, bibliotekach i w sieci znale mo na dos ownie tysi ce
opracowa muzycznych, promowanych równie niekiedy jako materia y edukacyjne.
Na rynku dost pne s wydawnictwa po wi cone szerokiemu wachlarzowi zagadnie ,
od historii muzyki pocz wszy, a na budowaniu w asnego fortepianu sko czywszy
(powodzenia w tej dziedzinie!).
Nie daj si zwie . Z tego typu ksi ek nie nauczysz si gra . Nale y traktowa je raczej
jako uzupe nienie, a nie jako alternatyw dla szko y gry b d wsparcia nauczyciela.
Korzystanie z tego typu opracowa pomaga lepiej zrozumie zagadnienia prezentowane
w materia ach szkoleniowych lub omawiane przez nauczyciela. Na przyk ad gdy
zaczniesz gra akordy (por. rozdzia 14.), mo esz zechcie kupi sobie zbiór akordów.
Na rynku dost pne s opracowania po wi cone teorii muzyki, harmonii, akordom,
gamom, kompozycji, a tak e yciu wielkich kompozytorów, terminologii muzycznej,
orkiestracji, ró nym stylom muzycznym i wielu innym kwestiom. W sk ad mojej
w asnej biblioteczki wchodz poni sze pozycje, które zreszt gor co wszystkim polecam:
1000 Keyboard Ideas, red. Ronald Herder (wyd. Ekay Music, Inc.);
The Art of the Piano, David Dubal (wyd. Amadeus Press);
The A to Z of Foreign Musical Terms, Christine Ammer (wyd. E.C.S. Publishing);
Blues Riffs for Piano, Ed Baker (wyd. Cherry Lane Music);
Chord Voicing Handbook, Matt Harris i Jeff Jarvis (wyd. Kendor Music, Inc.);
 Rozdzia 19: Dziesi sposobów na poszerzanie wiedzy zdobytej dzi ki tej ksi ce
319
Color Your Chords, David Pearl (wyd. Cherry Lane Music);
Complete Book of Modulations for the Pianist, Gail Smith (wyd. Mel Bay);
Keyboard Chords & Scales Book (seria  FastTrack ), Blake Neely i Gary Meisner
(wyd. Hal Leonard);
Five Centuries of Keyboard Music, John Gillespie (wyd. Dover);
The Great Pianists: From Mozart to the Present, Harold C. Schonberg (wyd. Simon
& Schuster);
Guide to the Pianist s Repertoire, Maurice Hinson (wyd. Indiana University Press);
Pocket Music Dictionary (wyd. Hal Leonard).
Gdzie kupi nuty?
Uczysz si gra na fortepianie z jednego prostego powodu: eby gra . By mo e uczysz
si te po to, eby zaimponowa znajomym, ale przecie osi gni cie pierwszego celu
automatycznie poci ga za sob realizacj tego drugiego.
Tylko nieliczni graj tylko i wy cznie ze s uchu, reszta korzysta z nut. W ten sposób
wchodzimy w wiat wydawnictw nutowych.
Rodzaje wydawnictw nutowych
Dzi ki wysi kom kompozytorów w ci gu ostatnich pi ciuset lat uda o si stworzy
bogate zbiory utworów muzycznych, spo ród których mo esz wybra co dla siebie.
Najogólniej rzecz bior c, wyró ni mo na trzy rodzaje tego typu opracowa :
Pojedyncze utwory. Wydawnictwa obejmuj ce zwykle od 2 do 12 stron,
drukowane na z o onych lub spi tych arkuszach.
Zbiory i albumy. Opracowania obejmuj ce ró ne utwory, zebrane w jednym
wydawnictwie w pewnym okre lonym celu marketingowym.
Klasyki. Niektóre utwory klasyczne s na tyle d ugie, e wymagaj publikacji
w postaci odr bnego opracowania.
Za ó my na przyk ad, e chcesz nauczy si gra utwór Hallelujah, napisany przez
Leonarda Cohena, a wykonywany pó niej nie tylko przez autora, ale równie przez
Johna Cale a (którego wersja znalaz a si na cie ce d wi kowej filmu Shrek), k. d.
lang, Jeffa Buckleya czy Rufusa Wainwrighta. Mo esz wykupi prawo do pobrania nut
z internetu, naby odpowiednie wydawnictwo w ksi garni albo si gn do zbioru
utworów z filmu Shrek.
Aran acje i transkrypcje
W ród opracowa nowych (dotyczy to w równej mierze wydawnictw obejmuj cych
pojedyncze utwory, jak i zbiorów) znale mo na szeroki wybór ró nych aran acji.
Zastosowanie aran acji umo liwia wydanie tego samego utworu w opracowaniu dla
Cz VI: Dekalogi
320
pianistów o ró nym poziomie umiej tno ci, a tak e dla ró nych rodzajów instrumentów
klawiszowych. Utwór pozostaje ten sam, jednak wydawca zmienia nuty i akordy w taki
sposób, aby dostosowa je do potrzeb wykonawcy.
Mo esz na przyk ad zechcie zagra bardzo prost wersj utworu na instrumencie
cyfrowym, a mo esz te potrzebowa pe nej wersji solowej na fortepian. Na rynku
znajdziesz utwory w obu formatach. Oczywi cie znajdziesz równie aran acje tego
samego utworu na ró ne instrumenty i g osy.
Gdy ju opanujesz dany utwór, mo esz si gn po ró ne jego aran acje. Powinno Ci
to sprawia rado (gra em kiedy osiemna cie wersji Yankee Doodle  pocz wszy od
wersji oryginalnej, a na rockandrollowej sko czywszy. Na ca e szcz cie ochota na
takie eksperymenty szybko mi przesz a). Pracownik ksi garni muzycznej z pewno ci
pomo e Ci wybra opracowanie i styl pasuj cy do Twoich upodoba .
Fakebooki
Wbrew swojej nazwie fakebook to pe noprawne opracowanie nutowe1. Tym poj ciem
okre la si niekiedy wydawnictwa muzyczne, w których wyst puje tylko linia melodyczna,
s owa i oznaczenia akordów. W odró nieniu od standardowych nut, w których na
podwójnej pi ciolinii zapisane zosta y obie r ce i pe na harmonia, opracowania tego
typu zaledwie wyznaczaj szlak. Dzi ki nim wykonawca mo e zagra melodi i za piewa
s owa, uzupe niaj c ca o o dowolnie wybrany akompaniament na podstawie zapisanych
akordów (sugestie dotycz ce zasad akompaniowania lew r k znajdziesz w rozdziale 16.).
Zawodowi piani ci ch tnie korzystaj z tego rodzaju opracowa , poniewa po przyj ciu
zamówienia na utwór mog otworzy w odpowiednim miejscu zbiór z nutami (ca y
utwór mie ci si wtedy na ogó na jednej stronie) i zaimprowizowa w asn wersj .
Takie opracowanie przydaje si w szczególno ci wtedy, gdy pianista akompaniuje
wokali cie  prostota zapisu sprzyja bowiem transpozycji (czyli zmianie tonacji),
co pozwala atwo dostosowa si do skali wykonawcy. Takie opracowania u atwiaj
równie powtarzanie ca o ci lub cz ci utworu. A dzi ki temu mo na ustawi sobie
na fortepianie kubek na napiwki.
Poni ej wymieniam moje ulubione opracowania tego typu (przy wyborze
uwzgl dnia em zawarto , u yteczno i cen ):
The Classical Fake Book (wyd. Hal Leonard);
Fake Book of the World s Favorite Songs (wyd. Hal Leonard);
All the Right Changes, Dick Hyman (wyd. Ekay Music);
The New Real Book Vol. 1  3 (wyd. Sher Music);
The Real Little Ultimate Fake Book (wyd. Hal Leonard).
1
W dos ownym t umaczeniu  fakebook oznacza  niby-ksi ka ,  podróbka« ksi ki ,  udawana
ksi ka  przyp. t um.
 Rozdzia 19: Dziesi sposobów na poszerzanie wiedzy zdobytej dzi ki tej ksi ce
321
Gdzie kupowa nuty?
Dawniej mo na by o bez problemu kupi nuty w lokalnym sklepie muzycznym.
Niestety cz tych sklepów znikn a i teraz do najbli szego sprzedawcy mo esz mie
dalej ni kiedy . To smutna wiadomo , w szczególno ci dla tych, którzy mi o wspominaj
przegl danie stosów nut w lokalnym sklepie muzycznym. Dzisiaj coraz wi cej ludzi
decyduje si korzysta z wygody internetu.
Je eli masz to szcz cie, e mieszkasz w pobli u sklepu, który oferuje instrumenty
i nuty, gor co zach cam do wspierania jego dzia alno ci  to skarb, o który warto dba .
Internet oferuje nam dzi szeroki wybór niemal wszystkiego. Znajdziesz tam darmowe
nuty do utworów, które nie s ju chronione prawami autorskimi; za po rednictwem
internetu mo esz równie kupi interesuj ce Ci opracowanie. Wystarczy wpisa
w wyszukiwark tytu utworu lub nazwisko kompozytora wraz z has em  nuty , eby
ju po kilku klikni ciach mysz znale to, czego szuka e . Swoje poszukiwania mo esz
rozpocz od poni szych serwisów2:
8notes: www.8notes.com;
Burt & Company Music Supply: www.burtnco.com;
Colony Music Center: www.colonymusic.com;
Encore Music: www.encoremusic.com;
Frank Music Company: www.frankmusiccompany.com;
FreeHand Systems: www.freehandmusic.com;
Musicnotes: www.musicnotes.com;
Public Domain Music: www.pdinfo.com;
The Sheet Music Archive: www.sheetmusicarchive.net;
Sheet Music Direct: www.sheetmusicdirect.com;
Sheet Music Plus: www.sheetmusicplus.com.
Mo esz równie skontaktowa z wymienionymi poni ej wydawcami, eby poprosi
o przes anie katalogu, lub zapozna si z ich ofert za po rednictwem internetu3:
Alfred Publishing Co., Inc. Tel. [phone]; strona internetowa:
www.alfred.com.
Carl Fischer, Inc. Tel. [phone]; strona internetowa: www.carlfischer.com.
Cherry Lane Music Company. Tel. [phone]; strona internetowa:
www.cherrylane.com.
Hal Leonard Corporation. Strona internetowa: www.halleonard.com.
2
Je eli chodzi o polskie strony, poszukiwania mo na rozpocz od serwisów takich jak nuty.pl,
alenuty.pl, nuteusz.pl  przyp. t um.
3
W Polsce nuty wydaj mi dzy innymi: Polskie Wydawnictwo Muzyczne (www.pwm.com.pl),
Contra (www.contra.waw.pl), Korn (www.korn.com.pl)  przyp. t um.
Cz VI: Dekalogi
322
Mel Bay Publishing, Inc. Tel. (800) 8-MEL-BAY (863-5229); strona
internetowa: www.melbay.com.
Music Sales Corporation. Tel. [phone]; strona internetowa:
www.musicsales.com.
Sher Music Company. Tel. [phone]; strona internetowa:
www.shermusic.com.
Wspólne wyst py z innymi
Nie ma lepszego sposobu na zdobywanie umiej tno ci muzycznych ni granie. Po
pewnym czasie mo esz stwierdzi , e masz ochot podj w tej dziedzinie wspó prac
z innymi. Na ca e szcz cie kto kiedy stworzy ide duetów fortepianowych i ró nego
rodzaju zespo ów.
W ka dym mie cie i na ka dej uczelni znajdzie si z pewno ci grupa muzyków
ch tnych do wspólnego grania  i nie mam tu na my li gier wideo.
Duety fortepianowe
Namów do wspó pracy przyjaciela, brata lub siostr , rodzica albo nauczyciela muzyki
 usi d cie razem przy jednej klawiaturze i podzielcie mi dzy siebie cz ci utworu
fortepianowego na cztery r ce. Tego rodzaju utworów nie brakuje  ka dy z wykonawców
ma w asne nuty, w których zapisana zosta a jego partia. Pami taj, e gra na cztery r ce
to nie wy cig  zaczyna si , ko czy i gra razem.
Gdy ju znajdziesz partnera do gry na cztery r ce, b dziesz móg poznawa wiat
duetów fortepianowych. Wasz repertuar mo e obejmowa zarówno utwory Beethovena,
Czajkowskiego, Schuberta czy Strawi skiego, jak i utwory ludowe i popularne.
Niewykluczone, e traficie na aran acje baletów i symfonii. Z pewno ci znajdziecie
nuty odpowiadaj ce Waszemu poziomowi umiej tno ci.
Grupy kameralne
Wiele zespo ów potrzebuje pianisty. Je eli chodzi o muzyk klasyczn , mamy cho by
przyk ad trio fortepianowego, w sk ad którego wchodzi fortepian i dwa inne instrumenty,
zwykle skrzypce i wiolonczela. Je eli za chodzi o jazz, cz sto pojawiaj si kwartety
z o one z fortepianu, perkusji, basu i saksofonu. Skontaktuj si z lud mi, którzy
szukaj w a nie trzeciego lub czwartego ko a u wozu, i do dzie a!
Trudno by oby znale w ród wielkich kompozytorów takiego, który nigdy nie napisa
nic specjalnie z my l o trio, kwartecie lub innego rodzaju zespole. Zbiór utworów,
o które Ty i Twoi przyjaciele mo ecie wzbogaci swój repertuar, jest zatem w zasadzie
nieograniczony.
 Rozdzia 19: Dziesi sposobów na poszerzanie wiedzy zdobytej dzi ki tej ksi ce
323
Wi ksze zespo y
Skoro umiesz gra na instrumentach klawiszowych, do stworzenia zespo u potrzeba Ci
ju tylko perkusisty, basisty, gitarzysty i by mo e jeszcze wokalisty. Bez wzgl du na to,
czy b dziecie muzykowa tylko dla siebie w zaciszu gara u, czy te zaczniecie wyst powa
przed prawdziw publiczno ci , granie w zespole daje du o rado ci i satysfakcji.
Wszyscy cz onkowie zespo u powinni prezentowa zbli ony poziom umiej tno ci.
Tworzenie zespo u z udzia em osób posiadaj cych podobne umiej tno ci jak Ty
(ani znacznie wi ksze, ani znacznie mniejsze) pozwala do minimum ograniczy
rywalizacj wewn trzzespo ow .
Gdy Twój zespó zacznie robi post py, zapro znajomych na prób . Mo ecie zagra
publiczno ci to, czego b dzie sobie yczy , ale mo ecie te pochwali si w asnymi
dokonaniami. Je eli dojdziesz do wniosku, e zespó prezentuje naprawd dobry
poziom, mo esz zacz zabiega o uwag ró nych lokali (barów, restauracji, hoteli,
klubów bryd owych) i spróbowa w ten sposób poszerzy grono jego s uchaczy.
Stwórz stron internetow zespo u. Nic nie stoi na przeszkodzie, by hobby sta o si
sposobem na ycie  trzeba tylko w o y w to odpowiednio du o pracy.
ladami mistrzów
Wielcy kompozytorzy epoki klasycznej i romantycznej byli cz sto równie pianistami
 niektórzy s yn wr cz przede wszystkim jako wykonawcy, a dopiero w drugiej
kolejno ci jako twórcy muzyki. Bez wzgl du na to, czy zwykli grywa na fortepianie,
klawesynie, czy organach, ci mistrzowie potrafili doskonale pos ugiwa si zestawem
bia ych i czarnych klawiszy.
Jan Sebastian Bach
Uwa any przez wielu za duchowego ojca muzyki zachodniej (warto równie
doda , e by równie faktycznym ojcem wielu muzyków), ten niemiecki kompozytor
(1685  1750) uczy si gra na skrzypcach pod okiem swojego ojca. Po mierci
rodziców Bach zamieszka ze swoim starszym bratem, który przekaza mu umiej tno
gry na organach. W wieku osiemnastu lat dosta prac jako organista w ko ciele. D ugo
tam jednak nie pracowa , poniewa jego zwierzchnicy uznali, e zbyt du o improwizuje.
Bach podj wtedy prac w innym ko ciele w Weimarze, gdzie mia co miesi c
komponowa nowy utwór na chór i organy. Na szcz cie w tej pracy nikt nie ogranicza
jego potencja u w zakresie improwizacji  i dzi ki temu wiat wzbogaci si o jak e
lubiane arcydzie a. W ród utworów napisanych przez Bacha znajduj si mi dzy
innymi dwa tomy preludiów i fug, znane jako Das Wohltemperierte Klavier, które do dzi
uwa a si za wzorzec muzyki fortepianowej.
Ludwig van Beethoven
Jeden z najwi kszych kompozytorów wszech czasów, urodzony w Niemczech Ludwig van
Beethoven (1770  1827), by równie cenionym pianist . Jego wykonania i kompozycje
wzbudza y wielkie zainteresowanie przez ca y okres trwania jego muzycznej kariery.
Cz VI: Dekalogi
324
W przeciwie stwie do wielu innych kompozytorów Beethoven zyska s aw ju za
ycia. Zmieni podej cie do muzyki i cz sto szokowa publiczno , ale ludzie i tak
z niecierpliwo ci czekali na jego kolejne sonaty fortepianowe. Chocia sam Beethoven
sprzeciwia si nadawaniu tytu ów jego utworom, wydawca nalega . Dzi ki nazwom
takim jak Sonata Ksi ycowa czy Appasionata nuty sprzedawa y si jak wie e bu eczki.
Jan Brahms
Brahms (1833  1897) tworzy muzyk pod wp ywem w asnych do wiadcze grania na
salonach niemieckiego Hamburga, gdzie bywa jako m ody cz owiek. W jego melodiach
i ta cach wyra nie s ycha wp yw otaczaj cego go wiata. Potrafi po czy elementy
melodyczne, harmoniczne i rytmiczne w jedn ca o , tworz c dzie o artystycznie
doskona e. Nawet jego  naj atwiejsze utwory stanowi nie lada wyzwanie, ale z ca
pewno ci warto nad nimi pracowa . Muzyka fortepianowa Brahmsa zapewnia wiele
satysfakcji zarówno s uchaj cemu, jak i graj cemu.
Fryderyk Chopin
Niemal we wszystkich utworach Chopina to w a nie fortepian odgrywa g ówn rol .
Wielu mi o ników tego instrumentu wskazuje w a nie utwory Chopina (1810  1849)
jako te, które chcieliby przy sobie mie , gdyby mieli trafi na mityczn bezludn wysp .
Chopin zrewolucjonizowa techniczne aspekty gry na fortepianie, nigdy jednak nie
dopuszcza , by dzia o si to kosztem aspektów artystycznych. Kto raz zacznie s ucha ,
zostanie mi o nikiem wszystkich utworów kompozytora, od koncertów fortepianowych
pocz wszy, poprzez etiudy i mazurki, a na nokturnach sko czywszy.
Franciszek Liszt
Ojciec tego w gierskiego pianisty zacz uczy go gry na instrumencie, a tym samym
pracowa nad jego talentem, gdy Liszt mia zaledwie dziewi lat. M ody Liszt
(1811  1886) nieustannie koncertowa i nigdy nie odebra formalnego wykszta cenia.
S yn z niezwykle teatralnych i zapieraj cych dech w piersiach wyst pów, dzi ki
czemu jego muzyka cieszy a si ogromn popularno ci i zyska a sobie rzesze fanów
(do istotnie wp ywaj c przy tym na ego samego kompozytora). Plotka g osi, e Liszt
gra kiedy z tak ogromn energi , e doprowadzi do zerwania jednej ze strun fortepianu!
Na wiecie zapanowa a lisztomania i chocia nie zachowa y si adne figurki wzorowane
na postaci Liszta, kompozytor pozostawi po sobie nietypow pami tk  gipsowy
odlew d oni wykonany po jego mierci.
Wolfgang Amadeusz Mozart
Bodaj najs ynniejszym muzycznie utalentowanym dzieckiem by Austriak Wolfgang
Amadeusz Mozart, który lekcje muzyki pobiera od ojca. W wieku pi ciu lat Mozart
(1756  1791) zacz komponowa  nie tylko utwory fortepianowe, ale te
standardowe dzie a symfoniczne. Mia niezwyk pami i niesamowite ucho, dzi ki
czemu potrafi zagra bezb dnie ca sonat , wys uchawszy jej uprzednio tylko raz.
 Rozdzia 19: Dziesi sposobów na poszerzanie wiedzy zdobytej dzi ki tej ksi ce
325
Jego ojciec z dum chwali si swoim potomkiem przed szlacht ca ej Europy, przez
czterna cie lat organizuj c dla niego wyjazdowe wyst py. Koncerty fortepianowe
Mozarta zalicza si dzi do najwa niejszych utworów muzyki stworzonej na
instrumenty klawiszowe.
Sergiusz Rachmaninow
Ten urodzony w Rosji muzyk odnosi wielkie sukcesy jako kompozytor, dyrygent i pianista
solowy. Mia bardzo du e d onie, co jednak nie przeszkadza o mu gra . Rachmaninow
(1873  1943) stworzy w asny repertuar solowy, w sk ad którego wchodzi y
skomplikowane i niezwykle trudne kompozycje. Zalicza si do nich mi dzy innymi
s ynne Preludium cis-moll, które zyska o sobie niezwyk popularno . Na d ugo przed
tym, jak na ekrany wszed film Casablanca, po wys uchaniu tego utworu publiczno
prosi a:  Zagraj to jeszcze raz, Siergiej . Sam kompozytor mówi pó niej o swoim
popularnym dziele jako o  Tym preludium. Nawet dzisiaj jego III Koncert Fortepianowy
uchodzi za bodaj najtrudniejszy tego typu utwór wszech czasów.
Udzia w koncertach na ywo
Id na koncert i pos uchaj muzyki na ywo. Wspieraj swoich lokalnych muzyków
i wydarzenia muzyczne. Bez nich dosz oby do zerwania najwa niejszej dla muzyki
wi zi  tej cz cej wykonawc z publiczno ci . Je eli w Twoim mie cie funkcjonuje
orkiestra symfoniczna, kup bilet na jej koncert. Je eli nie masz tego szcz cia, wybierz
si do s siedniego miasta, gdzie b dziesz móg pos ucha tego typu muzyki. W ka dym
sezonie orkiestra zaprasza do wspó pracy co najmniej jednego pianist , który wyst puje
z ni jako solista. Udzia w koncercie i s uchanie muzyki fortepianowej na ywo to co
zupe nie innego ni s uchanie nagra . Gor co Ci to polecam.
S uchanie nagra pozwala pozna najwa niejsze aspekty muzyki, nie zapewnia jednak
kompleksowego do wiadczenia. Obserwuj c pianist podczas grania, mo esz przygl da
si jego nawykom i postawie, mo esz podziwia ogó jego umiej tno ci, w szczególno ci
za technik , a tak e zaanga owanie i emocje towarzysz ce wykonywaniu utworów.
Pod wiadomie przyswajasz sobie t wiedz i potem wykorzystujesz j do doskonalenia
w asnej techniki gry.
Je eli nie przepadasz za muzyk klasyczn , poszukaj fajnego klubu jazzowego, wybierz
si do hotelowego baru, odwied centrum handlowe w okresie wi tecznym albo kup
bilety na koncert jakiego zespo u, w sk ad którego wchodzi pianista. Chodzi po prostu
o to, eby szuka okazji do przygl dania si , jak graj ró ni piani ci  a nie tylko Twój
wujek Dave (no chyba e Twój wujek Dave nazywa si Brubeck).
S uchanie nagra
Kup je lub po ycz  najwa niejsze, eby wszed w posiadanie kilku p yt CD, których
móg by potem s ucha i s ucha bez ko ca. W rozdziale 17. znajdziesz nazwiska
pianistów, których styl i wykonanie mog przypa Ci do gustu.
Cz VI: Dekalogi
326
S uchanie muzyki w wykonaniu innych pianistów pozwoli Ci lepiej oceni w asny
poziom. Cudze wykonania mog by równie ród em pewnych inspiracji
stylistycznych, które mo esz pó niej wykorzysta , by wzbogaca w asn interpretacj .
A poza tym cz owiek zainspirowany ma wi ksz motywacj do dzia ania.
Buszowanie w ród p yt
Kiedy sklep z p ytami mo na by o znale niemal na ka dej g ównej ulicy w ka dym
wi kszym mie cie  te czasy jednak min y. Mimo to niektóre sklepy z nagraniami
i ksi garnie maj ce w swojej ofercie p yty zdo a y przetrwa . Zawsze mi o jest przejrze
ciekawy zbiór nagra i znale tam co nowego albo interesuj cego.
Warto wspiera sklepy muzyczne, w których mo na ods ucha p yt przed zakupem.
Dzi ki temu mo na si bardzo szczegó owo zapozna z zawarto ci danej p yty, jeszcze
zanim w ogóle wyci gnie si portfel z kieszeni.
Je eli nie mo esz czego znale , zamów to. Pracownik sklepu zawsze mo e zamówi
to, czego nie ma akurat na stanie, a co Ty chcia by kupi . Ch tnie wykona prac za
Ciebie  dowie si , co jest dost pne na rynku, a czego nak ad zosta ju wyczerpany,
przedstawi Ci te dodatkowe informacje na temat nagrania czy wykonawcy.
Zakupy w sieci
Mo esz unikn korków i nie przebieraj c si z pi amy robi zakupy bez wychodzenia
z domu. Tak, w internecie nie brakuje stron, za po rednictwem których mo esz
kupowa nagrania. Oprócz mo liwo ci zakupu p yty, która zostanie Ci nast pnie
przys ana, istnieje równie opcja pobierania nagra bezpo rednio na Twój komputer.
Wielu sprzedawców umo liwia ods uchanie fragmentów nagra jeszcze przed
dokonaniem zakupu4.
Amazon: www.amazon.com;
Barnes & Noble: music.barnesandnoble.com;
CD Baby: cdbaby.com;
CD Universe: www.cduniverse.com;
DigStation: www.digstation.com;
iTunes: www.apple.com/itunes;
MusicStack: www.musicstack.com;
Tower Records: www.tower.com.
4
Muzyk za po rednictwem internetu mo na zamawia równie mi dzy innymi na stronach
www.merlin.pl, www.empik.com, stereo.pl, music.ovi.com/pl/pl/pc  przyp. t um.
 Rozdzia 19: Dziesi sposobów na poszerzanie wiedzy zdobytej dzi ki tej ksi ce
327
Wizyta w bibliotece
W bibliotekach znajdziesz dzi ju nie tylko ksi ki. Udaj si do swojej lokalnej
biblioteki i przejrzyj jej zbiory nagra . Zach cam do korzystania z tych mo liwo ci.
Przecie po to w a nie tam s .
Je eli z powodu wyczerpania nak adu sklep nie zdo a sprowadzi p yty, warto poszuka
szcz cia w a nie w bibliotece. Takie trudne do nabycia nagranie nie zawsze b dziesz
móg zabra do domu, ale z pewno ci b dziesz móg je ods ucha .
Wymiana ze znajomymi
Moim ulubionym sposobem na poszerzanie kolekcji jest wymiana nagra ze znajomymi.
Nie mo na wykluczy , e dzi ki tego rodzaju polityce barterowej z czasem uda Ci si
nawet podwoi liczb posiadanych p yt.
Fortepianowe strony w internecie
W ród ogromu ró nych stron internetowych o tematyce muzycznej nie brakuje
równie tych po wi conych muzyce fortepianowej i instrumentom klawiszowym.
Strony wskazane poni ej oferuj jednocze nie najwy szej jako ci tre ci i najlepsz
jako do wiadczenia:
The Kennedy Center ArtsEdge: www.artsedge.kennedy-center.org;
The Piano Education Page: www.pianoeducation.org;
Piano Technicians Guild: www.ptg.org;
Piano World: www.pianoworld.com.
W ostatnich latach zyskali my niesamowit mo liwo ogl dania nagra z wyst pów
wielkich muzyków, które internauci udost pniaj w serwisach takich jak YouTube.
Dzi ki temu mo emy wys ucha najwi kszych pianistów ostatniego stulecia, obserwowa
ich ruchy i podziwia ich technik , a przy tym ws uchiwa si w rozmaite interpretacje
ulubionych utworów muzycznych.
Oprócz stron internetowych w sieci funkcjonuj równie liczne grupy dyskusyjne,
których cz onkowie debatuj o fortepianach, wykonaniach, instrumentach cyfrowych,
urz dzeniach MIDI, nagraniach i wielu innych sprawach. Do cz do którejkolwiek
z poni szych grup (na ogó mo na to zrobi bezp atnie) i nawi znajomo z lud mi,
którzy podzielaj Twoje pasje:
www.pianosociety.com;
www.pianostreet.com;
www.synthzone.com.
Cz VI: Dekalogi
328
Muzyka fortepianowa
na srebrnym ekranie
W Hollywood powsta o wiele, wiele filmów, w których istotn rol odgrywali piani ci
i muzyka fortepianowa. Niema kobieta, która porozumiewa si za po rednictwem
fortepianu, albo g uchy kompozytor, który nie s yszy swojego instrumentu  twórcy
filmów niew tpliwie wiedz , jak wykorzysta fortepian, by napisa wzruszaj c histori .
Polecam nast puj ce filmy, w których fortepian odgrywa jedn z g ównych ról:
Thirty Two Short Films About Glenn Gould (1993). Jeden z tytu owych krótkich
filmów trwa niespe na minut . Pozosta e trzydzie ci jeden uchylaj nam r bka
tajemnicy na temat prowadz cego samotniczy tryb ycia wirtuoza.
Amadeusz (1984). Film o Mozarcie.
The Art of Piano. Ten dokument prezentuje materia y z wyst pów wielkich
pianistów XX wieku, takich jak Claudio Arrau, Glenn Gould, Vladimir Horowitz,
Sergiusz Rachmaninow czy Artur Rubinstein.
Art Tatum: The Art of Jazz Piano. Ten dokument po wi cony wielkim pianistom
jazzowym obejmuje nagrania z wyst pów, wywiady i rzadko publikowane
materia y.
Casablanca (1942). Bogart nie powiedzia przecie :  Zagraj to jeszcze raz, Sam
do muzyka graj cego na tubie!
Richard Dreyfuss to piani ci, którzy konkuruj
Konkurs (1980). Amy Irving i
o t sam nagrod i którzy si w sobie zakochuj .
Wspaniali bracia Bakerowie (1989). Jeff i Beau Bridges graj cz onków
pianistycznego duetu, którzy poszukuj wokalisty. Ich wybór pada na Michelle
Pfeiffer, która jak nikt inny radzi sobie z fortepianem.
Pi atwych utworów (1970). Jack Nicholson wciela si w rol pianisty, który
ma do zagrania pi atwych utworów.
Wieczna mi o (1994). Gary Oldman gra Beethovena, a Beethoven gra Sonat
Ksi ycow .
Improwizacja (1991). Ten film przedstawia udramatyzowan histori romansu
Chopina z pisark George Sand.
Madame Sousatzka (1988). Shirley MacLaine gra wiod c raczej samotniczy tryb
ycia, ale jednocze nie pe n pasji londy sk nauczycielk gry na fortepianie.
Pianista (2002). Adrien Brody zdoby Oscara za rol s ynnego polskiego pianisty
W adys awa Szpilmana, który walczy o prze ycie w okresie nazistowskiej
okupacji Warszawy podczas II wojny wiatowej.
Fortepian (1993). Holly Hunter wciela si w rol niemej kobiety, która
komunikuje si ze wiatem za po rednictwem klarnetu& nie, chwileczk &
chcia em powiedzie : fortepianu.
Piano Grand: A Smithsonian Celebration (2000). W 2000 roku z okazji 300-lecia
fortepianu Smithsonian zorganizowa niezapomniane wydarzenie muzealne.
 Rozdzia 19: Dziesi sposobów na poszerzanie wiedzy zdobytej dzi ki tej ksi ce
329
Film przedstawia relacj z koncertu z udzia em wiatowej klasy pianistów,
który odby si z inicjatywy tej instytucji.
Blask (1996). Geoffrey Rush wyst puje w tym filmie jako David Helfgott, który
wiczy koncert Rachmaninowa z tak pasj , e zbli a si do granicy ob du.
Pie bez ko ca (1960). Wed ug tego filmu w szczycie lisztomanii Franciszek
mia romans z ksi n i rozwa a rezygnacj z dalszych wyst pów. O, ludzie!
Thelonious Monk: Straight, No Chaser (1988). Ten film dokumentalny
po wi cony wielkiej legendzie jazzu przedstawia materia y nakr cone w 1968
roku podczas jego sesji nagraniowych i tournee.
Pami taj, e nie jeste sam
Uzna em, e dobrze b dzie zamie ci tu niepe n list s ynnych ludzi, którzy równie
graj (lub grali) na fortepianie. Dzi ki temu b dziesz wiedzie , e nie tylko Ty wkroczy e
na drog d enia do pianistycznej doskona o ci.
Steve Allen, komik i by y gospodarz The Tonight Show;
William F. Buckley, pisarz;
Clint Eastwood, aktor i re yser;
Jamie Foxx, aktor, komik i wokalista;
Jeff Goldblum, aktor;
Jack Lemmon, aktor;
Denny McLain, by y miotacz Detroit Tigers;
Dudley Moore, aktor;
Richard M. Nixon, by y prezydent Stanów Zjednoczonych;
Paul Reiser, komik i aktor;
Condoleeza Rice, by a sekretarz stanu USA;
Fred (Mister) Rogers, gospodarz lubianych programów telewizyjnych dla dzieci;
John Tesh, artysta i by y gospodarz Entertainment Tonight;
Harry S. Truman, by y prezydent Stanów Zjednoczonych.