Mgr Witosław J. Jasiński
Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania
im. Leona Koz
mińskiego w Warszawie
Centrum Studiów Zarządzania
Kapitał społeczny a skuteczne działanie dla rozwoju lokalnego
 studium przypadku
Niwelowanie różnic i zaniedbań w rozwoju infrastruktury na terenach wiej-
skich jest w obecnym czasie jednym z podstawowych wyznaczników awansu
gospodarczego i społecznego ich mieszkańców. Działania te wymagają wyko-
rzystania różnorakich czynników. Jednym z bardziej znaczących jest kapitał
społeczny.
Artykuł pokazuje związki pomiędzy kapitałem społecznym a wzrostem gos-
podarczym i ograniczaniem nierówności społecznych na poziomie gminnym na
przykładzie inwestycji pod nazwą:  Budowa wodociągu gminnego .
Teorie DoTyCZąCe KAPiTAłu SPołeCZNego
Coleman (1990) zdefiniował kapitał społeczny jako aspekt struktury społecz-
nej tworzącej wartości i ułatwiającej czynności jednostek w ramach tej struktury.
Tak jak tworzenie kapitału fizycznego obejmuje zmiany w materiałach w celu
ułatwienia produkcji, a ludzki kapitał zmiany w umiejętnościach i zdolnościach
jednostki, podobnie kapitał społeczny powstaje, gdy stosunki międzyludzkie
ulegają zmianie w sposób ułatwiający czynności instrumentalne.
Badacze sieci społecznej, a w niej nieformalnych interpersonalnych zacho-
wań1, uważają stosunki międzyludzkie jako podstawowe dane do analizy. Sieć
można zdefiniować jako zależności lub więzi łączące konkretną grupę osób lub
społecznych aktorów. Każdą osobę można zdefiniować w ramach jej więzi z in-
nymi ludz
mi w sieci. osobę, na której się koncentrujemy w tego rodzaju anali-
zie (która jest zazwyczaj osobą dostarczającą dane), nazywamy kimś lub  ego ,
a osoby, z którymi jest związana, innymi, lub  alterami .
1
W mowie potocznej nazywanych  układami , tak też często rozumianych w środowisku spo-
łecznym.
WiToSłAW J. JASińSKi
244
Pierwsze podejście do koncepcji kapitału społecznego wg teorii słabej wię-
zi (granovetter, 1973), koncentruje się na sile więzi społecznej używanej przez
osobę w procesie pracy2. informacja posiadana przez każdego pojedynczego
członka wąskiej grupy społecznej będzie szybko przekazywana lub okaże się
już zbędna w kontekście jej posiadania przez innych członków tej grupy. Jak-
kolwiek więzi, które sięgają na zewnątrz wąskiej grupy społecznej, będą słabe
(tj. bez intensywności emocjonalnej, rzadkie i ograniczone jedynie do wąskiego
rodzaju relacji), to można stwierdzić, że słabe więzi są często pomostem pomię-
dzy ściśle powiązanymi wąskimi grupami społecznymi dostarczającymi w ten
sposób z
ródła szczególnej informacji i zasobów.
Słabe więzi dają niekiedy dużo lepsze korzyści niż więzi silne. Poprzez sła-
be więzi sięgamy do innych grup i uzyskujemy bardzo nietypowy i oryginalny
kapitał lub też poparcie, korzystne z punktu widzenia mojej pozycji w organi-
zacji, w której funkcjonuję. Warto wykorzystywać słabe więzi, dlatego że przez
ich istnienie pojawiają się często nieoczekiwane możliwości i nowe kontakty
do wykorzystania. To dzięki słabym więziom można skutecznie przenikać do
innych grup.
Podejście Burta do kapitału społecznego  wg teorii strukturalnych dziur 
koncentruje się jedynie na wzorcu stosunków pomiędzy  innymi w sieci spo-
łecznej, a nie na cechach charakterystycznych dla bezpośrednich więzi  ego
z  innymi . Mówi się, że strukturalna dziura istnieje pomiędzy dwoma niezależ-
nymi grupami niepowiązanymi ze sobą. Zgodnie z teorią strukturalnych dziur,
korzystne jest dla  ego powiązanie z wieloma innymi grupami, które same nie
są powiązane z grupami w sieci  ego . Według teorii Burta (1992), sieci bogate
w dziury dostarczają jednostce trzech pierwotnych [głównych] korzyści:
 bardziej szczególnego i terminowego dostępu do informacji,
 przez kontrolę nad zasobami i wynikami zapewniają lepszą pozycję wyjścio-
wą w negocjacjach,
 szerszą perspektywę i możliwości kariery w systemie społecznym.
Dziury w szczególny sposób potęgują działanie kapitału społecznego, jeże-
li się nimi odpowiednio manipuluje. Moje znaczenie w odniesieniu do jednej
grupy rośnie wówczas, gdy mam kontakty z jej członkami, ale równocześnie
posiadam szerokie kontakty z członkami innych grup, którzy nie mają żadnych
kontaktów z członkami mojej grupy. Wówczas jestem również ważny dla człon-
ków tych innych grup.
Trzecim głównym podejściem teoretycznym do koncepcji kapitału społecz-
nego jest teoria zasobów społecznych (Lin, 1999). Teoria zasobów społecznych
koncentruje się na naturze zasobów wbudowanych w sieć. Lin twierdzi, że czyn-
2
W naszych rozważaniach proces pracy interpretujemy szerzej jako tworzenie nowych wartości.
KAPiTAł SPołeCZNy A SKuTeCZNe DZiAłANie DLA roZWoJu LoKALNego...
245
nikiem przekazującym korzyść nie jest słabość więzi per se (ani spajająca wła-
ściwość słabej więzi), lecz to, że istnieje większe prawdopodobieństwo, że takie
więzi mogą dosięgnąć kogoś o takim samym rodzaju zasobów potrzebnych mnie
do osiągnięcia swych korzystnych celów. Teoria ta pokazuje wprost, że dla czło-
wieka liczą się te mocne więzi, które można wykorzystać. Stanowią one swojego
rodzaju zasób, dzięki któremu można kontrolować działanie grupy, lub też sa-
memu posiadać prestiż. umożliwiają one również kontakty z innymi osobami,
które są umiejscowione na podobnych pozycjach w grupach nas interesujących.
Ktoś, kto posiada cechy lub kontroluje zasoby korzystne dla osiągnięcia celów,
może być uważany za zasób społeczny. Na przykład ktoś udzielający porad do-
tyczących rozwoju zawodowego jest odpowiednim zasobem w odniesieniu do
pogoni za sukcesem zawodowym.
reasumując: teoria słabej więzi koncentruje się na naturze więzi; teoria
strukturalnych dziur koncentruje się na wzorcu więzi pomiędzy ludz
mi innego
otocznia; a teoria społecznych zasobów koncentruje się na cechach innych ludzi,
z którymi się skontaktowano. Zarówno teoria słabej więzi, jak i teoria struktu-
ralnych dziur koncentrują się na strukturze sieci. Teoria zasobów społecznych
koncentruje się na treści sieci, czyli na tym, jaki zasób dana treść niesie. Kapi-
tał jest nie tyle w powiązaniach, co w treściach (możliwościach ludzi zarówno
fizycznych, jak i intelektualnych), wynikających z owych powiązań. Powyższe
teorie nie wykluczają się wzajemnie, lecz mogą wzajemnie współistnieć, jako
że koncentrują się na różnych aspektach procesu kumulacji społecznego kapita-
łu i funkcjonują najlepiej jako różne struktury sieci ułatwiające (lub hamujące)
dostęp do społecznych zasobów. Kluczowym pytaniem empirycznym staje się
wówczas: Jakie sieciowe struktury umożliwiają komuś lepszy (lub gorszy) dostęp
do istotnych zasobów społecznych?
Stwierdzenie, że społeczne zasoby zakorzenione w sieci dostarczają korzy-
ści uczestnikom tej sieci, jest podstawowe dla wszystkich trzech podejść do
teorii kapitału społecznego. główne korzyści wyrażają się w szybszym dostępie
do informacji, większym dostępie do finansów lub zasobów materialnych, lep-
szym rozeznaniu problemów organizacji oraz możliwością wprowadzania lepiej
funkcjonującego sponsoringu, zwanego inaczej patronatem, w obrębie systemu
społecznego.
WiToSłAW J. JASińSKi
246
BuDoWA WoDoCiągu W gMiNie SZCZuCiN
JAKo PrZyKłAD SKuTeCZNego WyKorZySTANiA KAPiTAłu
SPołeCZNego i iNTeLeKTuALNego W ZArZąDZANiu
iNWeSTyCJą o ZASięgu LoKALNyM3
Analizujemy działanie z punktu widzenia celu, środków do celu prowadzą-
cych oraz elementów wykorzystywanych w działaniu. Analizy dokonujemy
z punktu widzenia siebie (Ja) jako podmiotu działającego.
Przejdz
my zatem do omówienia roli Przewodniczącego gminnego Komite-
tu Wopociągowania i Kanalizacji (gKWiK) w tym przedsięwzięciu. Na prośbę
wójta postanowił on włączyć się do opracowania oraz realizacji zadania inwesty-
cyjnego (działania wewnętrzne) pod nazwą  Wodociągowanie wsi: łęka Szczu-
cińska, łęka Żabiecka, Szczucin, Świdrówka . Dokonując prac organizacyjno-
-kontrolnych oraz bezpośredniego nadzoru na poszczególnych etapach realizacji
inwestycji, starał się działać tak, aby zamierzony cel osiągnąć w nieprzekraczal-
nym cyklu 18 miesięcy. Wówczas nie wiedział jeszcze, że postępował dokładnie
według zasad prakseologii, tzn. każde jego działanie było nastawione na osiąg-
nięcie celu (wybudowanie wodociągu na określonym obszarze w założonym
terminie i nie przekraczając limitu finansowego), a wszystkie środki i elementy
wykorzystywane w działaniu temu celowi były podporządkowane.
Ponieważ był osobą mało znaną w środowisku  zaufanie jest bardzo waż-
nym elementem w działaniu celowym  postanowił wciągnąć do współpracy
ludzi posiadających autorytet i będących wiarygodnymi w oczach współmiesz-
kańców gminy: tak powstał  Komitet Wodociągowania . Następnie  zapoznaw-
szy się z projektem technicznym oraz kosztorysem założeniowym, a także do-
konując analizy możliwości finansowych gminy  zaproponował, aby udział
jednostkowy zainteresowanych w przyszłości poborem wody wynosił 1000 zł,
płaconych gotówką, oraz 500 zł do odpracowania przy robotach niefachowych
(wykopy, zasypy, plantowanie terenu przy wykonywaniu sieci wodociągowej
oraz przyłączy). Powyższe ustalenia zostały umieszczone w umowach zawar-
tych ze wszystkimi zainteresowanymi, którzy w zamian otrzymali przyrzeczenie
 co i w jakim terminie zostanie wykonane . umowy te spisali członkowie Ko-
mitetu Wodociągowania (działania niezbędne wielopodmiotowe). Pieniądze po-
chodzące z wpłat były gromadzone na koncie bankowym i wydawane na zakup
rur PCV potrzebnych do budowy wodociągu (działanie pod wpływem impulsu)
 wcześniej nie planowano dokonywania zakupów materiałów, lecz z uwagi
3
Na podstawie wywiadu z byłym przewodniczącym gKWiK w Szczucinie oraz dokumentów fi-
nansowo-rzeczowych dotyczących przedmiotowej inwestycji udostępnionych do wglądu w urzędzie
gminy Szczucin.
KAPiTAł SPołeCZNy A SKuTeCZNe DZiAłANie DLA roZWoJu LoKALNego...
247
na opieszałość wykonawcy oraz na otrzymanie informacji o mającej nastąpić
podwyżce cen, dokonano zakupu rur za kwotę 95 000 zł. Pieniądze zebrane od
ludności przeznaczano również na wypłatę faktur wystawianych przez wyko-
nawców na podstawie weryfikowanych przez inspektora Nadzoru Budowlane-
go (uprawnienia), ale również przez Komitet  kosztorysów powykonawczych.
uzyskawszy bardzo duże zainteresowanie przyszłych potencjalnych odbiorców
(głównie dzięki olbrzymiemu wysiłkowi propagandowemu), zaczął starać się
o wsparcie finansowe dla realizowanej inwestycji z innych z
ródeł oprócz składek
ludności i budżetu gminy. Ponieważ jego starania były poparte efektem finan-
sowym (składki ludności) oraz rzeczowym (zgodne z harmonogramem realizo-
wanie robót budowlano-montażowych), jak również z uwagi na fakt ogromnego
zaangażowania ludności w pracach niefachowych, udało mu się osobiście za-
wrzeć 22 umowy z zakładami pracy, instytucjami, spółkami, spółdzielniami oraz
prywatnymi podmiotami gospodarczymi na łączną kwotę 150 000 zł. Fundusze
uzyskane tą drogą przeznaczył w całości na finansowanie realizowanej inwe-
stycji (działanie rozmyślne). Następnie  wspólnie z Zarządem gminy (przepi-
sy)  wystąpił do Agencji restrukturyzacji i Modernizacji rolnictwa, Fundacji
 Polska Wieś 2000 i Wojewody Tarnowskiego. reprezentując przed nimi inte-
resy mieszkańców gminy (działanie w roli), uzyskał dofinansowanie inwestycji
w łącznej kwocie stanowiącej ok. 40% jej wartości.
Z inicjatywy przewodniczącego gKWiK co dwa tygodnie odbywały się
narady koordynacyjne z udziałem przedstawicieli inwestora (Zarząd gminy),
Wykonawcy, inspektora Nadzoru Budowlanego oraz Komitetu Wodociągo-
wania (kooperacja pozytywna), na których na bieżąco omawiano realizację
harmonogramu rzeczowo-finansowego inwestycji oraz sprawy wynikające
w toku wykonywania prac budowlano-montażowych. Przyjmowano też plan
działania na nadchodzące dwa tygodnie. Aby jednak na każdym takim spotka-
niu nie pełnić tylko roli  wdzięcznego słuchacza , poprzez samokształcenie
poznał przepisy oraz zasady wykonywania robót budowlano-montażowych
na sieciach i przyłączach wodociągowych, podstawy kosztorysowania, a tak-
że niektóre zagadnienia księgowości. W ten sposób posiadł niezbędny zasób
informacji i wiedzy przydatny do czynnego udziału w dyskusjach na naradach
koordynacyjnych.
W końcowej fazie realizacji inwestycji  wykonywanie przyłączy  dokonał
szczegółowego rozliczenia każdego z 754 użytkowników. rozliczenie owo ukie-
runkowane było na sprawdzenie wielkości i terminów wpłat oraz równowartości
wykonywanych prac wynikających z umowy. Wobec wszystkich zastosowano
jednakowe kryteria:
 za nieterminowe wpłaty  odsetki,
 za niewykonane prace  równoważnik złotowy.
WiToSłAW J. JASińSKi
248
Dopiero po uzyskaniu dokumentu stwierdzającego rozliczenie końcowe, wy-
konawca mógł przystąpić do robienia przyłączy (działanie zlecone przez kogoś
do wykonania).
łącznie wykonano 46 951 mb. sieci wodociągowej, tj. o 3100 mb, więcej
niż planowano, przyłączy wodociągowych 811 szt., a więc o 43 więcej niż za-
kładał plan. Cykl inwestycyjny wynosił 16 miesięcy i był o 2 miesiące krótszy
niż w harmonogramie. Przekraczając zakres rzeczowy uzyskano jednocześnie
zmniejszenie zaplanowanych wydatków, a wpłynęły na to:
 oszczędności wynikające z dokonania zakupu rur PCV bezpośrednio u pro-
ducenta, ze środków ludności,
 znaczne przekroczenie udziału ludności w robotach ziemnych,
 zmiany technologii wykonania robót budowlano-montażowych (ich potanie-
nie) tam, gdzie było to możliwe i nie wpłynęło na pogorszenia jakości budo-
wanego wodociągu.
Działania te pozwoliły zrealizować całą inwestycję taniej o kwotę przekracza-
jącą wartość wodociągu wybudowanego we wsi Świdrówka, tj. o 130 000 zł.
Zatem można stwierdzić, że zadanie, którego się podjął Przewodniczący
Komitetu Wodociągowania należało do najtrudniejszych. Znając cel i kryteria,
według których miał działać, musiał wypracować lub znalez
ć wszystkie inne
składowe owego działania, tj. dokonać doboru sposobu, otoczenia i realizatora.
Wydaje się, że wykonał  dobrą robotę  jakby powiedział Kotarbiński, a jedno-
cześnie zgodnie z zasadą Misesa, która mówi, że skuteczna metoda realizowania
większych zadań polega na budowaniu całości od podstaw, krok po kroku, na
stopniowej realizacji poszczególnych jego części4.
ZWiąZKi PoMięDZy Teorią KAPiTAłu SPołeCZNego A SPoSoBeM
orgANiZACJi i reALiZACJi oMAWiANeJ iNWeSTyCJi
umiejętne wykorzystanie kapitału społecznego podczas prac związanych
z przygotowywaniem i organizacją projektu  a także pozyskiwaniem środków
finansowych na jego realizację oraz kontrolą przebiegu prac budowlano-mon-
tażowych  było podstawowym czynnikiem, który wpłynął na osiągnięcie koń-
cowego sukcesu. Ze względu na ograniczenia edytorskie nie można dokonać
pełnej i kompletnej analizy postępowania przewodniczącego Komitetu Wodo-
ciągowania z punktu widzenia trzech podstawowych nurtów, tj. teorii słabych
więzi, dziur strukturalnych i zasobów społecznych. Pozwolę sobie na zaprezen-
4
Ludwig von Mises, Ludzkie działanie: Traktat o ekonomii (fragmenty), [w:],  Prakseologia ,
nr 3 4 (128 129), Warszawa, 1995, s. 62.
KAPiTAł SPołeCZNy A SKuTeCZNe DZiAłANie DLA roZWoJu LoKALNego...
249
towanie kilku przykładów ilustrujących wzajemne powiązania pomiędzy dzia-
łalnością Komitetu Wodociągowania i jego przewodniczącego a teorią kapitału
społecznego.
Do budowania autorytetu i wiarygodności Komitetu wykorzystano osoby
posiadające wypracowany status działaczy społecznych i tzw. mir w najbliż-
szym otoczeniu. Wykorzystując ich powiązania i za pośrednictwem ich więzi
w środowisku budowano najpierw słabe więzi Komitetu z mieszkańcami, które
poparte postępami i efektem pracy przeradzały się w silne więzi, a te z kolei po-
zwalały na szybkie rozwiązywanie konfliktów i nieporozumień pojawiających
się w czasie realizacji inwestycji.
Przewodniczący Komitetu uzyskał od różnych podmiotów gospodarczych,
działających na terenie gminy, kwotę 150 000 zł, która została przeznaczona na
finansowanie projektu. Znakomita większość tej kwoty została uzyskana dzięki
słabym więziom, jakie istniały pomiędzy członkami komitetu a właścicielami
firm. Część przedsiębiorców spokrewnionych i skoligaconych z członkami Ko-
mitetu (co jest normalnym zjawiskiem w tak małych środowiskach) czuła się
 w obowiązku popierać, nie tylko moralnie, ale i finansowo, poczynania Komi-
tetu. Jest to przykład wykorzystania silnych więzi. Występowały wreszcie i takie
zachowania, w których jedni dawali nie wiedząc, że inni nie dają. Wiedzę tę po-
siadał jedynie przewodniczący, który wykorzystując zjawisko dziur struktural-
nych (braku wzajemnego przepływu informacji pomiędzy podmiotami gospodar-
czymi) w odpowiednim momencie ujawniał informacje o uczestniczeniu jednych
we wspólfinansowaniu inwestycji dla uzyskania zaangażowania drugich.
Podobnie rzecz się miała przy tzw. pozyskiwaniu zewnętrznych środków fi-
nansowych na realizację inwestycji już to z budżetu wojewody, z Agencji restruk-
turyzacji i Modernizacji rolnictwa, czy wreszcie z Fundacji  Polska Wieś 2000 .
We wszystkich tych przypadkach podejmowane starania prócz normalnego try-
bu postępowania wzmacniane były działaniami nieformalnymi, czyli  załatwia-
niem spraw przy wykorzystaniu kapitału społecznego, a więc słabych i silnych
więzi, strukturalnych dziur oraz zasobów społecznych. Wykorzystywano ko-
neksje i powiązania rodzinne, pochodzenie z regionu i koleżeństwa z okresu stu-
diów i szkoły średniej, rekomendację i protekcję, a także zawierane na nowo zna-
jomości. Wszystkie te elementy wykorzystywano dla osiągnięcia dostępu do in-
formacji o terminach, sposobie i trybie składania wniosków oraz możliwościach,
wysokości i prawdopodobieństwie przyznania dofinansowania. Posiadanie tej wie-
dzy niejednokrotnie przesądzało o skuteczności starań, a uzyskiwane wartości fi-
nansowe umożliwiały prawidłową i terminową realizację inwestycji.
reasumując, całe to przedsięwzięcie w znacznej części polegało na  zała-
twianiu , czyli działaniu polegającym na wykorzystaniu kapitału społecznego.
Na początku nie było wystarczających zasobów finansowych, brak było zaanga-
WiToSłAW J. JASińSKi
250
żowania mieszkańców i wiary w powodzenie projektu, występowały niedobory
kapitału intelektualnego wśród osób odpowiedzialnych za jego realizację, miały
miejsce liczne konflikty interesów w trakcie robót budowlano-montażowych na
sieci wodociągowej i przyłączach. Mimo to zrealizowano zamierzony projekt,
a nawet uzyskano przekroczenie zakresu rzeczowego i oszczędności finansowe.
Dodatkowym, jakby ubocznym rezultatem osiągniętego efektu, był wzrost za-
angażowania mieszkańców gminy do działalności prospołecznej, jak również
wzmocnienie więzi i patriotyzmu lokalnego, a więc w konsekwencji pogłębie-
nie zasobów kapitału społecznego, czyli zakumulowanie umiejętności i wiedzy
nabytej dzięki edukacji i doświadczeniom.
ZNACZeNie KAPiTAłu SPołeCZNego i iNTeLeKTuALNego
W reALiZACJi PrZeDSięWZięć LoKALNyCh  PróBA oCeNy
Analizowane przedsięwzięcie posiada wszystkie cechy działania zespołowe-
go o bardzo dużym stopniu złożoności, z szerokim zastosowaniem wykorzysta-
nia zarówno kapitału społecznego, jak i intelektualnego5. Począwszy od spraw
organizacyjno-prawnych, poprzez przetarg na wykonanie inwestycji, odpowied-
nie nagłośnienie i uzyskanie zaangażowania mieszkańców, zdobywanie środków
finansowych z różnych z
ródeł na jego realizację, aż do bezpośredniego nadzoru
wykonawstwa, finansowania, odbioru czy wreszcie końcowego rozliczenia in-
westycji. Na każdym etapie do działań bezpośrednich była zaangażowana liczna
grupa osób, a ich prawidłowy sposób postępowania wymagał odpowiedniej wie-
dzy, organizacji i koordynacji działania. Sama zaś realizacja zakresu rzeczowo-
-finansowego, podejmowania decyzji związanych z zarządzaniem zarówno na
poziomie strategicznym, jak i taktycznym. Jest to doskonały przykład na rosnącą
rolę wiedzy w kształtowaniu warunków i sposobu realizacji skomplikowanych
przedsięwzięć inwestycyjnych o zasięgu lokalnym, wpływających na niwelowa-
nie nierówności w środowisku wiejskim. umiejętne i skuteczne wykorzystywanie
otoczenia, a także czynników niematerialnych, takich jak wiedza i sieci wzajem-
nych powiązań osobistych  występujących wśród lokalnej społeczności 
zaowocowało spektakularnym sukcesem.
Duże zaangażowanie czynnika społecznego w realizację inwestycji na każ-
dym jej etapie dało dwojakie efekty. Po pierwsze, poczucie współodpowiedzial-
ności za procesy zarządzania związane zarówno z realizacją bezpośrednich robót
budowlano-montażowych, jak również rozliczeniem i finansowaniem wykonaw-
cy w czasie realizacji przedsięwzięcia, a także po jego zakończeniu. Po drugie,
5
Porównaj: S. Kwiatkowski, Przedsiębiorczość intelektualna, PWN, Warszawa, 2000.
KAPiTAł SPołeCZNy A SKuTeCZNe DZiAłANie DLA roZWoJu LoKALNego...
251
przez wprowadzenie możliwości  odpracowywania udziału w postaci wykony-
wanych prac niefachowych przy wykopach, zasypywaniu wykopów po ułoże-
niu instalacji wodociągowej i plantowaniu terenu, umożliwiło udział tej części
społeczności lokalnej, która ze względu na biedę nie byłaby w stanie sprostać
wymogom finansowym. rozwiązania te dały w efekcie wzmożone poczucie
więzi mieszkańców wiosek, ułatwiały dostępność do  zdrowej wody ogółowi
mieszkańców gminy bez względu na ich status majątkowy oraz umożliwiły bez-
pośredni nadzór nad wykorzystaniem środków pochodzących ze składek spo-
łecznych. osobnym, godnym podkreślenia zagadnieniem wynikającym z takiego
podejścia do problemu realizacji inwestycji, było znacznie łatwiejsze pokonywa-
nie różnego rodzaju konfliktów i niejasności o charakterze międzysąsiedzkim,
związanych z budową wodociągu.
osiągnięcie efektu końcowego było niewątpliwie możliwe dzięki zastosowa-
niu, po raz pierwszy na terenie gminy Szczucin, nowatorskiej organizacji i zarzą-
dzania inwestycją o charakterze lokalnym. Szerokie wykorzystanie wszystkich
powiązań, a więc słabych więzi, strukturalnych dziur i zasobów społecznych,
charakteryzujących społeczność tej gminy, jak również istniejących na styku
inwestor  wykonawca oraz samorząd lokalny  podmioty współfinansujące
inwestycję, są niezbitym dowodem na ogromne możliwości drzemiące w ka-
pitale społecznym, który zawsze gotowy do wykorzystania czeka na swojego
odkrywcę.
Przystępując do rozważań na temat postawiony w tytule, zadałem sobie py-
tanie:  Jak poprzez projekty lokalne, do realizacji których angażuje się kapitał
społeczny i intelektualny, zaspokajać różne potrzeby mieszkańców wsi? układy
w społeczności lokalnej są ważne, ponieważ środowisko to opiera się głównie
na więziach osobistych. Więzi osobiste (z definicji) rodzą układy, w przeciwień-
stwie do więzi abstrakcyjnych, które nie powodują powstawania układów. Temat
ten został pokazany przez analizę przypadku, a tekst opracowania niewątpliwie
inspiruje do szerszych, pogłębionych badań społeczności lokalnych poprzez ka-
tegorię kapitału społecznego. W związku z tym nie pokusiłem się na żadne ge-
neralizacje, a jedynie pokazałem na przykładzie, że zjawisko jako takie istnieje
i wyrażam nadzieję, że byłoby wspaniale, gdyby znalazło się w orbicie szcze-
gółowych zainteresowań naukowych.
LiTerATurA
Burt r. S., Structural holes: The social structure of competition, harvard university Press,
Cambridge, 1992, [w:] Seibert S.e., Kraimer M. L., Liden r. C., A Social Capital Theory
of Career Success,  The Academy of Management Journal , Vol. 44, Nr 2.
WiToSłAW J. JASińSKi
252
Coleman J. S., Foundations of social theory, harvard university Press, Cambridge, 1990,
[w:] Seibert S.e., Kraimer M. L., Liden r. C., A Social Capital Theory of Career Suc-
cess,  The Academy of Management Journal , Vol. 44, Nr 2.
granovetter M. S., The strength of week ties,  American Journal of Sociology , 1973, Nr 6;
1360 1380, [w:] Seibert S.e., Kraimer M. L., Liden r. C., A Social Capital Theory of
Career Success. The Academy of Management Journal, Vol. 44, Nr 2.
Kwiatkowski S., Przedsiębiorczość intelektualna, PWN, Warszawa, 2000.
Lin N., Building a network theory of social capital, Connections, 1999, Nr 22 (1); 28 51,
[w:] Seibert S.e., Kraimer M. L., Liden r. C., A Social Capital Theory of Career Suc-
cess,  The Academy of Management Journal , Vol. 44, Nr 2.
Mises von L., Ludzkie działanie: Traktat o ekonomii (fragmenty), [w:],  Prakseologia ,
nr 3 4 (128 129), 1995, Warszawa.
The Social Capital According to the Effective Performance
for the Local Development  the Case Study
Summary
This paper concerns on the problem of analysis of the concrete local project from the
point of view of the theory of social capital. Among others i apply the theory of weak ties
and the theory of structural holes and social resources theory to describe and explain the
process of building the water-supply system in the Szczucin Community. This Case Study
shows the crucial importance of the social capital for effective performance of local eco-
nomic movements.