Aby rozpocząć lekturę,
kliknij na taki przycisk ,
który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.
Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym
LITERATURA.NET.PL
kliknij na logo poniżej.
Antoni Pawlak
Strach
w moich oczach
jest g"�boki
jak studnia
Ich werde mich niemals wieder bekreuzen,
so bitter schmerzt mich dies Zeichen.
Christine Lavant
Tower Press, Gdał
sk 2002
3
Opracowanie graficzne
Tomasz Bogus"awski
Fotografia autora
Pawe" Klein
Redakcja i korekta
Zespó"
Druk:
Drukarnia STELLA MARIS
80-822 Gdał
sk, ul. Rzeęnicka 54/56
tel. [phone], fax [phone]
� by Antoni Pawlak & Tower Press 2002
ISBN 83-87342-52-1
Tower Press, Gdał
sk 2002
4
podąŻam wciąŻ po twoich Ęladach
1.
podąŻam wciąŻ po twoich Ęladach Kurt
cierpliwie
krok po kroku
czujesz mój oddech na plecach
czujesz?
szukam ci�
najpierw w czasie
który wiruje od ciebie
do mnie i ode mnie do ciebie
potem w przestrzeni ulic które obaj
dobrze znamy ale pod innymi nazwami
w przestrzeni miasta które mimo Że od stuleci
trwa w miejscu jest miastem ruchomym miastem
wciąŻ zmieniającym flag� "opoczącą nad ratuszem
i j�zyk gazet urz�dowych dekretów i sklepowych szyldów
7
2.
mimo szczelnie zamkni�tych
okien do pokoju wdziera si�
ryk zatoki z wbitym w krtał

sztyletem mola
moje s"owa nie docierają
do ciebie twoje s"owa nie docierają
do mnie pozosta"o nam tylko w milczeniu
przygląda� si� agonii
pozosta"a nam tylko modlitwa
której s"owa skrywaliĘmy przez lata;
módl si� za Neptuna patrona fontanny
módl si� za wieŻ� �urawia
odbijającą si� w wodach Mot"awy
za synagog� przy Mirchauerweg
która dziĘ jest szko"ą muzyczną drugiego stopnia
za sopocki tor wyĘcigów konnych
by kolejna gonitwa zapewni"a komuĘ
spokój ducha i dostatek
za zardzewia"y czo"g w alei Zwyci�stwa
przed którym jeszcze niedawno
harcerze pe"nili honorową wart�
za nieistniejący pomnik Gutenberga
w Gutenberg Hain
za ryby sprzedawane przez przekupki
przy nabrzeŻach Mottlau
za Wrzeszcz mojej m"odoĘci który
nazywa" si� Langfuhr
8
za ulice przy których mieszkali
moi przyjaciele
za Politechniczną  Hochschuleweg
za Miszewskiego  Ferberweg
za Konopnickiej  Baumbachallee
za Warył
skiego  Brunschofer Weg
za Matejki  Johannistal
za mewy w poszukiwaniu Żeru
ko"ujące nad dachami
i nagle spadające w dó"
jak krople potu
"ez
lub krwi
za kamienie tego miasta
kamienie z których budowano
kamienie które rozsypywa"y si� w gruz
i znowu wznoszono z nich domy
czy dlatego jest w nich
i Życie i Ęmier�
i cisza i krzyk
szum morza
i ciep"y powiew wiatru
módl si�
po prostu módl
9
3.
spod odpryskujących od Ęcian kamienic
tynków wy"ania"y si� tajemnicze wyspy
niezrozumia"ych napisów
Sparkasse der Stadt Danzig
Kolonialwaren Kaffe  R�sterei
Apotheke
drzwi od mieszkania wita"y radoĘnie
Briefe und Zeitungen
kurki nad wanną szepta"y zach�cająco
warm  kalt
to by"o dla nas jak Ęlady obcej cywilizacji
jak sygna"y z kosmosu
s"owa które nie przypomina"y Żadnych
znanych s"ów
litery jak po"amane koł
czyny
obca mowa w mieĘcie które by"o od zawsze naszym
bo przecieŻ tu si� urodziliĘmy
a wi�c tu ca"kiem niedawno
zaczą" si� Ęwiat
ruszy"a historia
to by"o dla nas jak sygna"y obcej cywilizacji
równie dalekiej jak gwiazdozbiór Aldebarana
równie tajemniczej jak Atlantyda
równie pociągającej jak legendy o skarbach Inków
10
4.
dlaczego twoja matka nie ma na imi� Helena
Ewa Krystyna Zofia dlaczego
twoja matka ma na imi� Edeltraud  pyta"em
przyjaciela
nie mogąc poją� skomplikowanych
problemów mojego miasta
i zaskakujących zawirował
czasów
 przecieŻ to nie jest polskie
imi� skąd u niej
takie imi�
skąd w jej imieniu twardoĘ� bruków Berlina przecieŻ
twój ojciec  Stanis"aw  wnosi do waszego domu "agodny
zaĘpiew Wilna  miasta które
na d"ugo przed naszym narodzeniem
pozosta"o za granicą
Darek zamiast odpowiedzie�
zawióz" mnie do Oliwy na ma"ą
uliczk� gdzieĘ na ty"ach katedry
wĘród niewysokich kamienic
z goĘcinnymi drewnianymi balkonami
mieszkali jego dziadkowie którzy
nie znali ani jednego s"owa po polsku
podobnie jak inni starzy ludzie
którzy tam Żyli
leniwy dzieł
s"oł
ce
chyli si� za drzewa lekkie skinienie
g"owy i uniesienie kapelusza
 Guten Abend Herr Rechtsanwalt
 Ach guten Tag Herr Doktor
a w ma"ym sklepiku spoŻywczym na rogu
pulchne sklepowe które nigdy
nie wyjeŻdŻa"y z Polski
11
sprzedawa"y
Brot
Butter
Zucker
przyjmowa"y w zamian
vier Zloty
zw�lf Zloty
zweiundzwanzig
i kiedy rozchybotany tramwaj uwozi" nas
z Oliwy do Wrzeszcza z tej krótkiej wycieczki
która by"a takŻe
daleką podróŻą w czasie Darek nachyli" si�
do mojego ucha  moja matka  wyszepta"
 nie jest Niemką
moi dziadkowie nie są Niemcami
to po prostu
gdał
szczanie
tramwaj przecina" ogródki dzia"kowe
t� ziemi� obiecaną emerytowanych kolejarzy
znad morza nadciąga" mrok
dawno umilk"y ostatnie ptaki a ja
trawi"em w sobie nazw� której
nigdy przedtem nie s"ysza"em
gdał
szczanie  Danziger
Darek uĘmiecha" si� przepraszająco jak straŻnik
wielkiej tajemnicy do której
zosta"em dopuszczony
12
5.
któregoĘ dnia gdy wraca"em ze szko"y
zasta"em ojca na klatce schodowej
pracowicie malowa" drzwi naszego mieszkania
posuwiste
zdecydowane ruchy p�dzla
rozprowadza"y kolejne warstwy
brudnej brązowej farby pod którą
nik"o powoli tajemnicze Briefe und Zeitungen
 nie lubi� tych szwabskich napisów  powiedzia"
usprawiedliwiająco i dalej nak"ada" kolejny fartuch farby
beznami�tnie
jakby chcia" coĘ wymaza� coĘ
wi�cej niŻ ten niezrozumia"y
dla mnie komunikat
jakby chcia" by coĘ co by"o
znik"o
przepad"o
a przecieŻ  pomyĘla"em  przesz"oĘ�
jest równie nieobj�ta
jak przysz"o�
i nie da si� jej wymaza�
nawet kilkoma
ruchami p�dzla
13
6.
wieczorem kiedy poranne gazety
stracą aktualnoĘ�
dam si� uwie� zatoce
b�dą mnie obmywa�
morskie fale
jak drewniane pale mola
jak piasek drobny
jak niewypowiedziane s"owa
mi"oĘci
nienawiĘci
t�sknoty
strachu
14
7.
pytania co chwil� nowe pytania które
odbijają si� od milczenia Ęcian
pokoju który dziĘ jest moim pokojem
a jeszcze wczoraj
by" twoim
pytania o kolejne warstwy czasu pod wzorzystą tapetą
o archeologi� czterech Ęcian jednego mieszkania
w rytm czyich stóp skrzypia"a nocą pod"oga w przedpokoju
(mamo to duch?)
w którym miejscu sta" stó" opiekun zm�czonych "okci
cicha przystał
filiŻanek z kawą
czy na starym patefonie szeleĘci"a p"yta Comedian Harmonists
z tym Auf Wiedersehen, auf Wiedersehen
(Ęcisz troszeczk� przecieŻ
to �ydzi jeszcze sąsiad us"yszy)
na której Ęcianie wisia" portret f�hrera
(na wyblak"ej tapecie brak Ęladów
czyŻby go nie by"o?)
kto sta" na balkonie i zawieszając wzrok
na wylocie Hochschuleweg odprowadza" oczyma
(kogo?) lub z niepokojem w sercu w szarówce wieczoru lub
mgle poranka wypatrywa" (kogo?)
kto w chwili zadumy grza" plecy
o zielone kafle pieca w salonie
kto ogieł
roznieca" pod p"ytą Życiodajnej kuchni
15
8.
podobno gdzieĘ tam biegnie linia
frontu gdzieĘ tam
tysiące kilometrów stąd
ale tu nie dociera
huk wystrza"ów
ani krzyk mordowanych
tu jeĘli krzyk to mew
i rzadkie listy z frontu
jak suche meldunki
z nierzeczywistoĘci
tu tylko mewy
i z listu na list coraz bardziej samotne kobiety
stukają obcasami
po bruku Langer Markt
i jeszcze oczy Emmy
jak g"�bokie studnie w które
tylko wskoczy�
16
9.
Emma tu dziĘ nie przysz"a
mówi o tym osierocone krzes"o
na którym zawsze siada"a mówi o tym
stó" o który nie wspar"a
dziĘ d"oni i lustro
puste i samotne
Emma tu dziĘ nie przysz"a
zza Ęciany dobiega zbyt g"oĘna muzyka
p"acz kobiety i fortepian dawno
nieŻyjącego pianisty
Emma tu dziĘ nie przysz"a
wpatrując si� w puste krzes"o
próbujesz przypomnie� sobie
jej twarz
kosmyk w"osów opadających na oczy
17
10.
daleki gwizd pociągu wyrywa mnie
ze snu
bliski gwizd czajnika przypomina
Że czas na herbat�
wychodz� na balkon pierwszego pi�tra
kamienicy przy Politechnicznej cztery (dla ciebie
ta kamienica  tak ci�Żka nieruchoma 
sta"a zupe"nie gdzie indziej sta"a
przy Hochschuleweg vier) zawieszam
wzrok na cienkiej wstąŻce ulicy
zawieszam wzrok  kruchą k"adk�
mi�dzy dniem a dniem
mi�dzy dzisiaj a wczoraj
mi�dzy teraz a kiedyĘ
tu wszystko jest jak by"o wszystko
co widz�  schronienia bram oczodo"y okien 
widzia"eĘ i ty
i tylko ten rozwrzeszczany plac zabaw
jak z trudem gojąca si� rana
po czyimĘ domu
po czyimĘ Życiu
i tylko blaknący napis na murze
naprzeciw balkonu troch� niŻej w prawo  Min niet
 starszyna Zamiatin
pomi�dzy dniem a dniem
pomi�dzy teraz a kiedyĘ
dok"adnie wtedy
jednym ruchem skazującego palca
zamieniliĘmy dom
na napis
zamieniliĘmy czyjeĘ Życie
na rząd blaknących liter
w nieczytelnym alfabecie
18
11.
cichy trzask zwalnianej przys"ony
i Ęwiat nieruchomieje na zawsze
tamci dwoje powoli dojdą do domu
z ostatniego seansu w kinie
nieĘwiadomi tego Że na wieki
zastygają w pó" kroku spaceru
uczucie które wida� w ich oczach
wbrew wszystkiemu nie skoł
czy si� nigdy
tamto drzewo od tej pory
b�dzie lekko nachylone wiatrem w prawo
liĘcie zamrą uniesione kilka centymetrów
nad brukiem
jakby w kaŻdej chwili gotowe
kontynuowa� swój taniec
J�schkentaler Weg nabiera dostojeł
stwa
piramid  staje si� wieczne
ostroŻnie (brak wprawy?)
wysuwam miech obiektywu
przyk"adam oko z palcem gotowym
zwolni� przes"on�
przyszpili� czas w albumie jak motyla
obiektyw mam wycelowany w g"ąb
JaĘkowej Doliny i czekam
na dwoje ludzi wracających
z ostatniego seansu w kinie Bajka
staram si� by� twoim okiem
twoim palcem
staram si� zatrzyma� czas
na tych samych obiektach chociaŻ
na zupe"nie innych ludziach (tamci
mówili ich liebe dich ci mówią
kocham ci�  spróbuj powtórzy�
to proste)
w pewnym sensie staram si� by� tobą
19
staram si� wej� w ciebie
by lepiej zrozumie�
ciebie
siebie
czas
miejsce
i tylko Ęni� nie potrafi�
po niemiecku
20
12.
gdzie jesteĘ Kurt
dzisiaj
tyle pytał

wrzuconych w pustk�
i Żadnej
i znikąd
odpowiedzi
jak si� czuje ktoĘ
komu odrąbano miasto
o czym Ęni ten
który nie moŻe powróci�
ile razy marzy"eĘ
by czas zawiąza� w p�tl�
raz jeszcze zobaczy�
dotkną�
poczu�
21
13.
unieĘmy si� ponad miastem
w dole zostawmy ulice
ludzi maleł
kich jak mrówki
i tory miejskiej kolejki
nad nami tylko niebo i Bóg
i powtarzajmy s"owa nowej litanii
powsta"ej na kanwie dzieci�cej wyliczanki
ene due rabe
zjad" Tadeusz Żab�
Żaba Tadeusza
w brzuchu mu si� rusza
ich und du
M�llers Kuh
M�llers Esel
der bist du
zapomnijmy o historii
zapomnijmy o teraęniejszoĘci
zapomnijmy o Goethem
zapomnijmy o Mickiewiczu
zapomnijmy o NSDAP
zapomnijmy o PZPR
zapomnijmy o Danzig bleibt deutsch f�r immer
zapomnijmy o byliĘmy jesteĘmy b�dziemy
zapomnijmy o wojnie
zapomnijmy o pokoju
22
zapomnijmy o Niemczech
zapomnijmy o Polsce
zapomnijmy
23
14.
stoj� na wzgórzu
miasto leŻy u moich stóp liŻe
je jak wierny pies mruczy
nierównym t�tnem tramwajów
szumem aut
i spazmatycznym oddechem buczących
na redzie statków
na wyciągni�cie d"oni
w oddaleniu
po prawej przybrudzona czerwieł
ceg"y
ig"a ratusza
trumienna bry"a koĘcio"a Mariackiego
i przysadzista wieŻa dworca
dalej
w b"�kit nieba w"ócznią wbija si�
ĘwieŻa zieleł
wieŻowca
nad ziemią
w cichym skupieniu pochylają si�
szare dęwigi stoczni
dalej
rząd dostojnych kamienic
ze ĘwieŻo zasklepionymi ranami
wielkich blokowisk  klatek dla ludzi
pozbawionych skrzyde"
dalej
atrapy neogotyckich koĘcio"ów
i szara biel synagogi w której
nie s"ycha� juŻ lamentu mod"ów
a co najwyŻej fa"szujący z lekka
24
p"acz skrzypiec niepewny
werbel fortepianu jak
przysta"o na szko"� muzyczną
miasto leŻy u moich stóp
jak pies
który w poczuciu kl�ski
obraca si� brzuchem ku górze
ku przeciwnikowi
na znak poddania
spoglądam w dó" okiem zwyci�zcy
dumnie
cho� bez pogardy
próbuj� je zrozumie�
robi si� ch"odno szczelniej
otulam si� kurtką
miasto powoli cichnie
rozkrzyczane mewy znikają
w poszukiwaniu legowisk
podobnie jak samochody
tramwaje coraz rzadziej wystukują
swój niepokojący rytm
na rozjazdach ulic
mglista ko"dra nocy nadciąga od zatoki
z wolna otula miasto
w oknach kamienic
zapalają si� Ęwiat"a
jak ma"e morskie latarnie
wyznaczają drog�
spóęnionym przechodniom
kaŻde z tych Ęwiate" jest
czyimĘ Życiem
tajemnicą
25
czyjąĘ g"�boko skrywaną intymnoĘcią
czyimĘ początkiem
czyimĘ koł
cem
czyimĘ stąd dotąd
za kaŻdą z tych kruchych kurtyn
szyb ktoĘ stoi
ktoĘ siedzi
leŻy
kocha
t�skni
nienawidzi
zaczepiam na nich niecierpliwą
w�dk� ciekawoĘci
widz� d"onie
uk"adające drŻącego
pasjansa jutra
widz� kobiet�
powoli rozczesującą w"osy
w jej oczach cieł
t�sknoty
i iskierka nadziei
niepokój i strach
nie wiem o kim marzy
wiem tylko Że nie o mnie (jeszcze
nie przeci�"y si� nitki
naszych dróg
nie spotka"y si� nasze oczy
d"onie oddechy j�zyki)
miasto zasypia
ws"uchując si� w jego cichnący
oddech próbuj�
je obją� próbuj�
je poją�
1999 2001
26
akt przerywany
***
by"em kobietą samotną
wĘród t"umu innych kobiet
by"em bólem kolan wgniecionych
w kamienną posadzk�
by"em modlitwy ostatnim tchnieniem
wrzuconym w pustk�
by"em czekaniem niecierpliwym
na odpowiedę która nie mog"a nadejĘ�
by"em
29
Teatr uliczny
siedzia"em nad filiŻanką wystyg"ej kawy
z tarasu kawiarni przygląda"em si�
paradującym po placu kobietom
i kaŻdej z nich mia"em ochot� powiedzie�
zdejmij z siebie kaganiec ubrania
i zatał
cz dla mnie
tylko dla mnie
wyuzdany taniec brzucha
piersi
poĘladków
bądę chociaŻ na kilka chwil
aktorką z podrz�dnego
teatrzyku
30
Upalne popo"udnie
jest tak gorąco
Że nic nie chce si� robi�
powiedzia"a kurwa
leniwie zdejmując majtki
31
Ja  stwórca
chcia"em ci� kocha� ca"ym Ęwiatem
stworzonym na obraz mój
i podobieł
stwo
32
I wtedy zaczą"em si� ba�
na jej stoliku
obok "óŻka leŻa"a moja fotografia
z licznymi ranami od szpilki
kiedy zauwaŻy"a moje
zdziwione spojrzenie rozeĘmia"a si�
 to by"o wtedy
gdy chcia"eĘ
mnie rzuci�
33
***
skryte za chmurami niebo
nabrzmia"o deszczem
jak si� czują
twoje piersi
czy nie marzną
czy nie powinienem nakry� ich
ciep"ym p"aszczem
moich d"oni
na razie niech wystarczy
bukiet kwiatów
które ci da"em
uczył
z nich parasol
34
***
kobieta siedząca naprzeciw
dopi"a kaw�
delikatnie poprawi"a szminką usta
i ostrym lancetem pytał

przeci�"a moje cv i moją dusz�
nie by"em jej d"uŻny
opowiadaliĘmy sobie siebie
kolejną godzin� a przecieŻ
nic nas nie obchodzi"a
nasza przesz"o�
nasze fascynacje
poglądy i lektury
tak naprawd� liczy"o si� tylko to
kto pierwszy da znak
by pójĘ� do "óŻka
35
***
pi�kna kobieta po czterdziestce
z niech�cią spogląda w kierunku
rozchichotanych nastolatek
są tak irytujące
przecieŻ to nie ich zas"uga  myĘli 
Że mają m"ode j�drne cia"a
gówniary
pi�kna kobieta
po czterdziestce
niczego juŻ nie spodziewa si� po m�Żczyznach
m"odzi są niedoĘwiadczeni
starsi
mają s"abą kondycj�
pi�kna
kobieta po czterdziestce
leŻy naga na wielkim "óŻku
delikatnie g"adzi swoje cia"o
piersi
uda krocze jej oddech
staje si� szybszy
coraz szybszy
i nagle w drganiach
wybucha ca"y Ęwiat
jest pi�knie
i tylko zza okna s"ycha� lekki stukot
szpilek jakby koł

poszed" w k"us sp"oszony
nag"ym strza"em
przypadkowego spojrzenia
36
Lekcja historii intymnej
zmarszczki na twojej twarzy
fa"dy na twoim brzuchu
przyciĘni�ty czasem biust
i poĘladki
opowiadają mi twoją histori�
kropelka Ęliny na twoich wargach
jak "za
bezwstydna
jak wyzwanie
opuszki moich palców cierpną z t�sknoty
przed nami
wspólna modlitwa uniesienia
37
***
zmy� z palców jej pot
palący zapach zdrady
38
***
jest dwudziesty tydzieł
roku
otula nas zawiesina
piwa i papierosowego dymu
Andrzej g"adzi rudą brod�
za oknami miasto
zabite przepychem secesji
mimo Że zatrzyma"y si� zegary
Żydzi powoli zbierali si�
na szabasowe modlitwy
Ży"em
Żyj�
umr�
to koniugacja mojego strachu
kocha"em
kocham
b�d� kocha"
to koniugacja mojej nadziei
jutro b�dzie dzieł

jutro b�dzie deszcz
jutro przyjedzie kobieta
dla której zostawi"em wszystko
jutro b�dzie dzieł

którego by� moŻe nie doczekam
39
***
to by"o tak dawno Że
nie pami�ta juŻ kiedy
nie pami�ta gdzie
zapomnia"a imi� i twarz
tego m�Żczyzny
pami�ta tylko w jakiej
by"a wtedy sukience (d"uga
czarna w czerwone grochy)
40
***
d"onie sp�tane codziennym
obowiązkiem modlitwy
starcze guzy na palcach
sumują si� z pi��dziesi�cioma dziewi�cioma
paciorkami róŻał
ca
41
Umar"a 24 lata temu
w dzieł
zmar"ych
lekki powiew wiatru otworzy"
drzwi balkonu
do pokoju wlecia"
zesch"y li�
jak pozdrowienie
z innego Ęwiata
patrz� na twoje zdj�cie
dotykam palcami
pop�kanego kartonu
42
Tomek wraca tylko we Ęnie
usiad" ci�Żko na krzeĘle
by" przezroczysty
odwraca"em wzrok
udając Że tego nie widz�
próbowaliĘmy rozmawia� (cho� jego g"os
p"yną" z daleka)
o nie zdobytych kobietach nie napisanych wierszach
wannach wódki które razem wypiliĘmy
w pewnym momencie
podniós" si� i spojrza" mi w oczy
tam jest pusto  powiedzia" na poŻegnanie 
boga nie ma
43
***
Żydzi Żydzi nie wracajcie
tu tylko popio"y
pogarda
i strach
ciemno� skrywa przepastne bramy
z liszajów tynków
wyrastają szubienice
 Żydzi do gazu
 jude raus
tu nikt nie pami�ta
klarnetu klezmera
zrąbano z futryn
mezuz� z okien waszych dawnych
mieszkał
cudze firanki
witają przechodniów
Żydzi Żydzi nie przyjeŻdŻajcie
tu tylko popio"y
i tylko czasem b"yĘnie wĘród nich "za
jak od"amek szk"a
albo pami�ci
która rani oko
44
* * *
w rogu kuchni mrucza"o radio
tak cicho Że nie da"o si� wy"owi�
ani melodii
ani s"ów
ale ten ledwie tlący si� dęwi�k
oddala" samotno�
45
Amerykał
ski poeta
próbuje zrozumie� polskich przyjació"
dla Daniela Bourne a
mam tego do� 
wsta" i rzuci" na stó"
mi�dzy popielniczk� a paczk� papierosów
pi��dziesiąt z"otych  z wami
nie da si� rozmawia�
kaŻdy temat
odbijacie rakietką anegdoty
Żartu
grepsu
czasami odnosz� wraŻenie Że dalibyĘcie si� zabi�
za dowcip
spojrzeliĘmy po sobie potem
spuĘciliĘmy wzrok na pe"ną popielniczk�
i puste szklanki po piwie
co si� z nami sta"o
Że nie potrafimy juŻ udęwigną� rozmowy
Że jak ognia boimy si�
s"ów które otwierają drzwi
Ęmierci
Życia
siebie
co si� z nami sta"o
Że czasem naprawd�
dalibyĘmy si� zabi�
za kiepski dowcip
46
Gra w zabijanie
ma"a knajpa w centrum Katowic
by"a prawie pusta tylko
przy sąsiednim stoliku
dwóch m�Żczyzn kelnerka
postawi"a przed nami oszronione strachem kieliszki
koszernej wódki i kiedy wyciągaliĘmy po nie
spragnione d"onie tamci
spoglądając na nas
zacz�li przerzuca� si� pomys"ami na �ydów  najlepiej
do gazu to kurwy z"odzieje i tak
dalej spojrzeliĘmy po sobie
wódka styg"a w uniesionych d"oniach
kelnerki chichota"y za barem
faceci werbalnie mordowali wciąŻ ten sam naród
po dwudziestu kilku minutach
wyszli zacierając r�ce
jakby im zgrabia"y od kopania grobów
 lubi� takie klimaty
ten folklor  powiedzia"em
Piotr spojrza" na mnie oczyma
zranionej sarny  a mnie w takich chwilach
 powiedzia"  przypomina si� mój dziadek
który w tysiąc dziewi��set czterdziestym we Lwowie
widząc jak inni �ydzi kolaborują z Sowietami
przyją" chrzest by by� jeszcze bardziej Polakiem
47
Spis treĘci
PodąŻam wciąŻ po twoich Ęladach 5
(podąŻam wciąŻ po twoich Ęladach Kurt...) 7
(mimo szczelnie zamkni�tych...) 8
(spod odpryskujących od Ęcian kamienic...) 10
(dlaczego twoja matka nie ma na imi� Helena) 11
(któregoĘ dnia gdy wraca"em ze szko"y...) 13
(wieczorem kiedy poranne gazety...) 14
(pytania co chwil� nowe pytania które...) 15
(podobno gdzieĘ tam biegnie linia...) 16
(Emma tu dziĘ nie przysz"a...) 17
(daleki gwizd pociągu wyrywa mnie...) 18
(cichy trzask zwalnianej przys"ony...) 19
(gdzie jesteĘ kurt...) 21
(unieĘmy si� ponad miastem...) 22
(stoj� na wzgórzu...) 24
Akt przerywany 27
*** (by"em kobietą samotną...) 29
Teatr uliczny 30
Upalne popo"udnie 31
Ja  stwórca 32
I wtedy zaczą"em si� ba� 33
*** (skryte za chmurami niebo...) 34
*** (kobieta siedząca naprzeciw...) 35
*** (pi�kna kobieta po czterdziestce...) 36
Lekcja historii intymnej 37
*** (zmy� z palców jej pot...) 38
*** (jest dwudziesty tydzieł
roku...) 39
*** (to by"o tak dawno Że...) 40
*** (d"onie sp�tane codziennym...) 41
Umar"a 24 lata temu 42
Tomek wraca tylko we Ęnie 43
*** (Żydzi Żydzi nie wracajcie...) 44
*** (w rogu kuchni mrucza"o radio...) 45
Amerykał
ski poeta próbuje zrozumie� polskich przyjació" 46
Gra w zabijanie 47
48
49
Tower Press, Gdał
sk 2002
50