Ekonomiczne aspekty ekologizacji zagospodarowania lasu


Ekonomiczne aspekty ekologizacji
zagospodarowania lasu
Prof. dr hab. Stanisław Zając
Dr inż. Adam Kaliszewski
Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi
Instytut Badawczy Leśnictwa
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r.
Plan referatu
1. Wprowadzenie
2. Możliwości i dylematy metodyczne oceny skutków
ekonomicznych ekologizacji gospodarki leśnej
3. Przykłady analiz i ocen ekonomicznych skutków
gospodarki leśnej  zbliżonej do natury
4. Podsumowanie i wnioski
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r.
2
Aspekty środowiskowe, społeczne i ekonomiczne ekologizacji
Ekologizacja&
ż Kształtowanie właściwej struktury gatunkowej, wiekowej
i przestrzennej drzewostanów
ż Wybór sposobu odnowienia lasu w kontekście proekologicznego
modelu gospodarki leśnej
ż Wybór proekologicznych sposobów cięć i pozyskania drewna
ż Kształtowanie optymalnej zasobności i pozyskania drewna
z punktu widzenia pożądanych funkcji lasu (wiek rębności)
Ekonomiczne skutki ekologizacji&
ż koszty oraz korzyści realizacji proekologicznego modelu
gospodarki leśnej, funkcje publiczne (koszty alternatywne)
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r.
3
Możliwości i dylematy metodyczne oceny skutków ekologizacji
ż Decyzje gospodarcze dotyczące np. składu gatunkowego, sposobu
odnowienia i użytkowania  powodują skutki ekonomiczne, które nie są
uwzględniane w rachunku efektywności gosp. leśnego
ż Kryteria oceny hodowlanych, gospodarczych i społecznych skutków
ekologizacji gospodarki leśnej (różnorodne i dalekosiężne skutki
podejmowanych przedsięwzięć)
ż Rola ekonomiki leśnictwa w podejmowaniu decyzji hodowlanych
(potrzeby i możliwości analiz ekonomicznych, teoria zarządzania)
ż Ograniczone możliwości pełnej oceny wartości lasu (rynkowe
i pozarynkowe funkcje lasu)
ż Problemy metodyczne ekonomicznej oceny ekologizacji gospodarki
leśnej (dyskontowanie przychodów i kosztów, leśna stopa procentowa)
ż Podstawy teoretyczne i metodyczne optymalizacji (racjonalizacji)
decyzji w zakresie ekologizacji gospodarki leśnej
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r.
4
Przykłady analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
ż Ekonomiczne aspekty różnych sposobów odnowienia lasu
w Nadleśnictwie Antonin, Kłobuck i Nowa Sól
ż Koszty i korzyści odnowień naturalnych drzewostanów
jodłowych w Nadleśnictwie Kielce
ż Zwiększenie udziału gatunków liściastych oraz zmiana sposobu
użytkowania na przykładzie RDLP w Białymstoku
ż Ekonomiczne skutki ekosystemowej gospodarki leśnej
w Nadleśnictwie Tuszyma
ż Ekonomiczne aspekty różnych sposobów odnowienia
drzewostanów dębowych
ż Koszty ekologizacji gospodarki leśnej na przykładzie
nadleśnictw w RDLP w Katowicach
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r. 5
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
ż Ekonomiczne aspekty różnych sposobów odnowienia lasu
w Nadleśnictwie Antonin, Kłobuck i Nowa Sól
ż Odnowienia sztuczne:
- koszt odnowienia 1 ha od 2,1 tys. zł (Nowa Sól) do 4,5 tys. zł (Kłobuck),
- przygotowanie gleby  30% kosztów,
- sadzonki, wykonanie odnowień, poprawki  70% kosztów,
ż Odnowienia naturalne:
- koszt odnowienia 1 ha od 0,2 tys. zł (Antonin) do 1,9 tys. zł (Kłobuck),
- koszty uzupełnień zaliczane są często do kosztów odnowień sztucznych,
- efektywność ekonomiczna odnowień naturalnych jest kilkakrotnie wyższa
ż Koszty odnowień sztucznych są od 2,5 (Kłobuck) do 9,5 (Antonin) razy
wyższe od kosztów odnowień naturalnych
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r. 6
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Koszty i korzyści odnowień naturalnych drzewostanów jodłowych
w Nadleśnictwie Kielce
ż So  73% pow., jd  14%, pozostałe (db, bk, brz, ol, os)  od 1 do 4%
ż Udział jodły w gospodarstwach: specjalne  31%, zrębowe  0%,
przerębowo-zrębowe  9%, przerębowe  39%
ż Użytkowanie: przedrębne  67%, rębne  33%
ż Odnowienia: naturalne (uznane)  67 ha, sztuczne  34 ha
ż Koszt odnowienia: naturalne  1,4 tys. zł/ha, naturalne z przygotowaniem
gleby  3,0 tys. zł/ha, sztuczne  9,0 tys. zł/ha
ż Efekt ekonomiczny w odnowieniach naturalnych (uznanych) w skali
nadleśnictwa:
 oszczędność kosztów - ok. 100 tys. zł/rok,
 skrócenie (nakładanie się) cyklu produkcyjnego - ok. 80 tys. zł
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r.
7
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Ekonomiczne skutki zwiększenia udziału gatunków liściastych
oraz zmiany sposobu użytkowania (RDLP w Białymstoku)
ż Zwiększenie udziału gatunków liściastych:
 koszt prac hodowlano-ochronnych wyższy o 75% od gatunków iglastych,
 mniejsza wartość produkcji drewna (dłuższa kolej rębu, niższa przeciętna cena)
ż Zmiana sposobu użytkowania (ograniczenie pozyskania na zrębach
zupełnych, zmniejszenie użytkowania rębnego, zwiększenie zróżnicowania
gatunkowego i cięć w drzewostanach mieszanych):
 zmniejszenie pow. zrębu zupełnego i zmiana jego kształtu  koszt pozyskania
wyższy o ok. 12-14%,
 zastąpienie zrębu zupełnego rębnią gniazdową  wzrost kosztu pozyskania
o 14-27% w zależności od wielkości gniazd i sposobu pozyskania (ręczno-
maszynowy i sortymentowy)
 szacunkowa wartość dodatkowych kosztów ekologizacji z tytułu zmiany
sposobu użytkowania w Lasach Państwowych wynosi rocznie ponad 50 mln zł
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r.
8
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Ocena przyrodniczych i ekonomicznych aspektów ekosystemowej
gospodarki leśnej w Nadl. Tuszyma (RDLP Krosno) - lata 2005-2006
ż Odnowienie sztuczne vs. naturalne sosny
ż Analiza intensywności i kosztów zabiegów ochronnych i hodowlanych
ż Odnowienia naturalne: 21 wydzieleń, pow. 72,3 ha
ż Odnowienia sztuczne: 44 wydzielenia, pow. 131,4 ha
Odnowienia naturalne:
- niższe koszty przygotowania gleby (o ok. 20%)
- brak kosztów sadzonek i sadzenia (40% kosztów odnowienia sztucznego)
- niższa intensywność i koszty pielęgnacji gleby (o ok. 30%)
- niższe koszty poprawek i uzupełnień (o ok. 30%)
- brak kosztów ochrony przed owadami i kilkakrotnie niższe koszty ochrony
przed zwierzyną
ALE!
- brak informacji o kosztach pielęgnacji w pózniejszym okresie
- większe ryzyko hodowlane
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r. 9
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Średnie koszty na 1 ha odnowienia, pielęgnacji i ochrony odnowień
naturalnych i sztucznych w Nadleśnictwie Tuszyma w latach 1995-2004
(ceny bieżące, 5 lat od uznania odnowienia)
7
6
Ochrona przed zwierzyną
5
Ochrona przed owadami
Poprawki i uzupełnienia
4
Pielęgnacja gleby
3
Sadzenie
2
Materiał sadzeniowy
1
Przygotowanie gleby
0
naturalne sztuczne
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r. 10
tys.
zł/ha
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Projekt: Odnowienie naturalne najważniejszych gatunków lasotwórczych w Polsce jako
element strategii trwałego i zrównoważonego zagospodarowania lasu (2008-2011)
Cel: Analiza kosztów inicjowania, hodowli i ochrony odnowień naturalnych dębu
Zakres:
Koszty hodowli lasu
- założenie uprawy (o. sztuczne) lub przygotowanie gleby (o. naturalne)
- melioracje agrotechniczne
- pielęgnacja gleby
- poprawki
Koszty ochrony lasu
- grodzenia
- zabezpieczenia chemiczne przed zwierzyną
- zabezpieczenia mechaniczne przed zwierzyną
Założenia: - uprawy i odnowienia uznane w 2005 r., zabiegi do 2010 r. włącznie
- satysfakcjonująca jakość danych: 65 odn. sztucznych (6 n-ctw)
35 odn. naturalnych (5 n- ctw)
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r. 11
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Analiza ekonomicznych aspektów
odnowień naturalnych i sztucznych dębu
Wyszczególnienie Odnowienia sztuczne Odnowienia naturalne
Liczba odnowień 65 (6 n-ctw) 35 (5n-ctw)
Powierzchnia 55,76 ha 34,85 ha
Wielkość wydzieleń 0,10-3,07 ha (śr. 0,86 ha) 0,20-3,38 ha (śr. 1,00 ha)
Udział odnowień pod
75% 93%
osłoną
Udział odnowień 10 Db 39% 72%
Udział odnowień min. 8 Db 70% 86%
Rok uznania odnowień 2004  57; 2005 - 8 2004  20; 2005 - 15
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r.
12
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Koszty odnowienia
sztuczne
3530
naturalne
30
0 1 000 2 000 3 000 4 000
zł/ha
Koszty odnowienia sztucznego: Koszty odnowienia naturalnego:
średnie: 3 530 zł/ha średnie: 30 zł/ha
zakres od 2 579 do 5 018 z/ha zakres od 0 do 90 zł/ha
(w 3 z 5 n-ctw odnowienia samorzutne)
dodatkowo: melioracje agrotechniczne
średni koszt: 65 zł/ha odnowienia
(642 zł/ha zabiegu melioracji)
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r. 13
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Intensywność pielęgnacji gleby
1,0
0,8
Sztuczne
0,6
Naturalne
0,4
0,2
0,0
0 1 2 3 4 5 6
Lata od odnowienia
Współczynnik intensywności (lata 0-6):
odnowienia sztuczne 4,59
odnowienia naturalne 1,04
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r. 14
Współczynik intensywności
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Koszty pielęgnacji gleby
400
300
Sztuczne
200
Naturalne
100
0
0 1 2 3 4 5 6
Lata od odnowienia
Sumaryczne koszty pielęgnacji gleby (lata 0-6):
odnowienia sztuczne 2 147 zł/ha odn. śr. koszty jedn. 466 zł/ha zab.
odnowienia naturalne 513 zł/ha odn. śr. koszty jedn. 486 zł/ha zab.
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r. 15
zł/ha odnowienia
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Intensywność poprawek
0,10
0,08
Sztuczne
0,06
Naturalne
0,04
0,02
0,00
0 1 2 3 4 5 6
Lata od odnowienia
Współczynnik intensywności (lata 0-6):
odnowienia sztuczne 0,12
odnowienia naturalne 0,006
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r. 16
Współczynik intensywności
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Koszty poprawek
400
300
Sztuczne
200
Naturalne
100
0
0 1 2 3 4 5 6
Lata od odnowienia
Sumaryczne koszty poprawek (lata 0-6):
odnowienia sztuczne 489 zł/ha odn. śr. koszty jedn. 4 200 zł/ha zab.
odnowienia naturalne 24 zł/ha odn. śr. koszty jedn. 3 958 zł/ha zab.
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r. 17
zł/ha odnowienia
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Intensywność czyszczeń wczesnych
0,25
0,20
Sztuczne
0,15
Naturalne
0,10
0,05
0,00
0 1 2 3 4 5 6
Lata od odnowienia
Współczynnik intensywności (lata 0-6):
odnowienia sztuczne 0,17
odnowienia naturalne 0,49
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r.
18
Współczynik intensywności
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Koszty czyszczeń wczesnych
150
100
Sztuczne
Naturalne
50
0
0 1 2 3 4 5 6
Lata od odnowienia
Sumaryczne koszty czyszczeń wczesnych (lata 0-6):
odnowienia sztuczne 96 zł/ha odn. śr. koszty jedn. 568 zł/ha zab.
odnowienia naturalne 308 zł/ha odn. śr. koszty jedn. 636 zł/ha zab.
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r. 19
zł/ha odnowienia
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Intensywność grodzeń przed zwierzyną
0,15
0,10
Sztuczne
Naturalne
0,05
0,00
0 1 2 3 4 5 6
Lata od odnowienia
Współczynnik intensywności (lata 0-6):
odnowienia sztuczne 0,13
odnowienia naturalne 0,12
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r.
20
Współczynik intensywności
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Koszty grodzeń przed zwierzyną
400
300
Sztuczne
200
Naturalne
100
0
0 1 2 3 4 5 6
Lata od odnowienia
Sumaryczne koszty grodzeń przed zwierzyną (lata 0-6):
odnowienia sztuczne 618 zł/ha odn. śr. koszty jedn. 4 326 zł/ha zab.
odnowienia naturalne 279 zł/ha odn. śr. koszty jedn. 1 695 zł/ha zab.
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r. 21
zł/ha odnowienia
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Intensywność ochrony chemicznej przed zwierzyną
0,4
0,3
Sztuczne
0,2
Naturalne
0,1
0,0
0 1 2 3 4 5 6
Lata od odnowienia
Współczynnik intensywności (lata 0-6):
odnowienia sztuczne 1,10
odnowienia naturalne 0,98
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r.
22
Współczynik intensywności
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Koszty ochrony chemicznej przed zwierzyną
150
100
Sztuczne
Naturalne
50
0
0 1 2 3 4 5 6
Lata od odnowienia
Sumaryczne koszty ochrony chemicznej przed zwierzyną (lata 0-6):
odnowienia sztuczne 250 zł/ha odn. śr. koszty jedn. 227 zł/ha zab.
odnowienia naturalne 341 zł/ha odn. śr. koszty jedn. 348 zł/ha zab.
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r.
23
zł/ha odnowienia
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Zestawienie kosztów
4 000
3 000
Sztuczne
2 000
Naturalne
1 000
0
Aączne koszty odnowienia, zabiegów hodowlanych i ochronnych (bez grodzeń; lata 0-6):
odnowienia sztuczne 6 608 zł/ha
odnowienia naturalne 1 216 zł/ha
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r.
24
zł/ha
gleby
Poprawki
Ochrona
wczesne
chemiczna
Ochrona
Pielęgnacja
Czyszczenia
Odnowienie
mechaniczna
Wyniki analiz i ocen ekonomicznych skutków ekologizacji
Koszty ekologizacji gospodarki leśnej
przykład: nadleśnictwa RDLP Katowice 2005-2009 (Gołos, 2012)
Koszty bezpośrednie:
- ochrona przyrody 1,09 mln zł/rok (tj. 1,79 zł/ha/rok lub 1,02 zł/m3 drewna)
Koszty alternatywne (koszty utraconych korzyści):
- odnowienie lasu w rębniach złożonych (vs zręby zupełne)
0,37 mln zł/rok (tj. 0,60 zł/ha/rok lub 0,34 zł/m3 drewna)
-pozyskanie drewna w rębniach złożonych (vs zręby zupełne)
1,05 mln zł/rok (tj. 1,73 zł/ha/rok lub 0,99 zł/m3 drewna)
- ochrona mechaniczna przed zwierzyną (vs ochrona chemiczna)
0,15 mln zł/rok (tj. 0,24 zł/ha/rok lub 0,14 zł/m3 drewna)
- martwe drewno w lesie  wartość sumaryczna: 326 mln zł, tj. 536 zł/ha
średnia wartość pozyskanego drewna w 2008: 926 zł/ha
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r. 25
Wnioski
Wnioski
1. Z jednej strony ekologizacja zagospodarowania lasu daje szansę
na znaczące obniżenie kosztów działalności gospodarczej.
Przykładem są odnowienia naturalne lasu jako tańszy sposób
regeneracji niż odnowienie sztuczne.
2. Z drugiej strony wiele zabiegów  zbliżonego do natury
zagospodarowania lasu generuje koszty: bezpośrednie i/lub
alternatywne.
3. Problem ekonomicznej oceny ekologizacji zagospodarowania lasu
jest złożony i zasługuje na podjęcie kompleksowych badań w
dłuższej perspektywie czasowej.
VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej, Sękocin Stary, 18-20 marca 2014 r.
26


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Janeczko ŚCIEŻKI EDUKACYJNE JAKO ELEMENT REKREACYJNEGO ZAGOSPODAROWANIA LASU
ekonomiczne aspekty oceny stanu
Aspekty ekologiczne pracy stacji stransformatorowej
20 aspekty ekonomiczne energetyki jądrowej
Aspekty ekonomiczne EJ
Szczepanowska EKOLOGICZNE, SPOŁECZNE I EKONOMICZNE KORZYŚCI Z DRZEW NA TERENACH ZURBANIZOWANYCH
Prezentacja ekonomia instytucjonalna na Moodle
17 Prawne i etyczne aspekty psychiatrii, orzecznictwo lekarskie w zaburzeniach i chorobach psychiczn

więcej podobnych podstron