LEKCJA 38: O C++, Windows i małym Chińczyku.
czyli:
KTO POWIEDZIAŁ, ŻE PROGRAMOWANIE DLA WINDOWS JEST TRUDNE?!!!

Jak świat światem ludzie przekazują sobie sądy, opinie,
poglądy... W ciągu naszej nowożytnej ery wymyślono już wiele
opinii, które krążyły przez dziesięcio- i stulecia gwarantując
jednym komfort psychiczny (- Ja przecież mam swoje zdanie na ten

temat!), innym dając pozory wiedzy (- Tak, ja coś o tym wiem,
słyszałem, że...). Żywotność takich ćwierćprawd, uproszczeń,
uogólnień, czy wręcz kompletnie bzdurnych mitów była i jest
zadziwiająca.

Podejmę tu próbę obalenia funkcjonującego powszechnie przesądu,
że

- Programowanie dla Windows jest trudne. (BZDURA!!!)

Aby nie zostać całkowicie posądzonym o herezję, przyznaję na
wstępie dwa bezsporne fakty.
Po pierwsze, wielu powszechnie szanowanych ludzi zrobiło wiele,
by już pierwszymi przykładami (zwykle na co najmniej dwie
strony) skutecznie odstraszyć adeptów programowania dla Windows.

No bo jak tu nie stracić zapału, gdy program piszący tradycyjne
"Hello World." w okienku ma 2 - 3 stronice i jeszcze zawiera
kilkadziesiąt zupełnie nieznanych i niezrozumiałych słów
(skrótów? szyfrów?).
Po drugie, wszystko jest trudne, gdy brak odpowiednich narzędzi.

Nawet odkręcenie małej śrubki bywa niezwykle trudne, gdy do
dyspozycji mamy tylko młotek... Napisanie aplikacji okienkowej
przy pomocy Turbo Pascal 6, Turbo C, Quick C, czy QBASIC
rzeczywiście BYŁO nadwyraz trudne.

I tu właśnie dochodzimy do sedna sprawy:

(!!!) Programowanie dla Windows BYŁO trudne (!!!)


UWAGA!
Pierwsza typowa aplikacja dla Windows napisana w BORLAND C++ 3/4

może wyglądać np. tak:

#include

void main()
{
cout <<"Pierwsza Aplikacja dla Windows";
}

I już!
Niedowiarek zapyta: - I TAKIE COŚ CHODZI POD Windows???
TAK!.

W BORLAND C++ 3+ ... 4+ wystarczy dobrać parametry pracy
kompilatora i zamiast aplikacji DOS-owskiej otrzymamy program
wyposażony we własne okienko, paski przewijania w okienku,
klawisze, menu, ikonkę, itp., itd.!

O MAŁYM CHIŃCZYKU, czyli - NAJLEPIEJ ZACZĄĆ OD POCZĄTKU...

Istnieje jedyny sprawdzony sposób rozwiązywania zagadnień
takiego typu - tzw. METODA MAŁEGO CHIŃCZYKA.
WSZYSCY DOSKONALE WIEDZĄ, że język chiński jest szalenie trudny.

Dlatego też mimo ogromnego wysiłku prawie NIKOMU nie udaje się
biegle nauczyć chińskiego - z jednym wyjątkiem - wyjątkiem
małego Chińczyka. Dlaczego? To proste. Mały Chińczyk po prostu o

tym nie wie! I dlatego już po kilku latach doskonale swobodnie
włada tym bodaj najtrudniejszym językiem świata!

Jeśli zatem komuś udało się przekonać Cię, szanowny Czytelniku,
że programowanie dla Windows jest trudne, namawiam Cię na
dokonanie pewnego eksperymentu intelektualnego. Spróbuj
zapomnieć, że masz już na ten temat jakieś zdanie i wczuj się w
rolę małego Chińczyka. Co roku udaje się to wielu milionom
przyszłych ekspertów od wszystkich możliwych języków świata (C++

jest chyba znacznie łatwiejszy do chińskiego).

BORLAND C++ aby dopomóc programiście w jego ciężkiej pracy
tworzy (często automatycznie) wiele plików pomocniczych. Krótkie

zestawienie plików pomocniczych zawiera tabela poniżej.

Najważniejsze pliki pomocnicze w kompilatorach Borland/Turbo
C++.
________________________________________________________________

Rozszerzenie Przeznaczenie Gdzie/Uwagi
________________________________________________________________

.C .CPP Teksty żródłowe \EXAMPLES \SOURCE
(ASCII) (przykłady) (kod żródł.)
.H .HPP .CAS Pliki nagłówkowe \INCLUDE
(ASCII)
.PRJ .DPR .IDE Projekty \EXAMPLES \SOURCE

.TAH .TCH .TDH Help
.TFH .HLP .HPJ
.RTF

.DSK .TC .CFG Konfiguracyjne
.DSW .BCW

.DEF .RC .RES Zasoby i definicje
.RH .ICO .BMP

.BGI .CHR .RTF Grafika DOS, fonty

.MAK .NMK .GEN Pliki instruktażowe dla
MAKEFILE MAKE.EXE

.ASM .INC .ASI Do asemblacji (ASCII)

.RSP Instruktażowy dla TLINK

.LIB .DLL Biblioteki

.TOK Lista słów zastrzeżonych (reserved words)
(ASCII)
.DRV Sterowniki (drivery)

.OVL Nakładki (overlay)

.SYM Plik ze skompilowanymi (Pre - compiled)
plikami nagłówkowymi.
________________________________________________________________


Świadome i umiejętne wykorzystanie tych plików może znacznie
ułatwić i przyspieszyć pracę.

Po wprowadzeniu na rynek polskiej wersji Windows 3.1 okienka
zaczęły coraz częściej pojawiać się w biurach i domach, i
stanowią coraz częściej naturalne (właśnie tak, jak chiński dla
Chińczyków) środowisko pracy dla polskich użytkowników PC. Nie
pozostaje nam nic innego, jak po prostu zauważyć i uznać ten
fakt.

Po uruchomieniu Borland C++ (2 * klik myszką, lub rozkaz Uruchom

z menu Plik) zobaczymy tradycyjny pulpit (desktop)
zintegrowanego środowiska IDE - podobny do Turbo Pascala, z
tradycyjnym układem głównego menu i okien roboczych.

Skoro mamy zająć się tworzeniem aplikacji dla Windows- zaczynamy

od rozwinięcia menu Options i wybieramy z menu rozkaz
Application... . Rozwinie się okienko dialogowe. Przy pomocy
klawiszy możemy wybrać sposób generowania aplikacji - dla DOS,
dla Windows lub tworzenie bibliotek statycznych .LIB, czy też
dynamicznych .DLL. Wybieramy oczywiście wariant [Windows EXE].

[!!!]UWAGA!
________________________________________________________________

Struktura podkatalogów i wewnętrzna organizacja pakietów 3.0,
3.1, 4 i 4.5 ZNACZNIE SIĘ RÓŻNI.
________________________________________________________________


Skoro ustawiliśmy już poprawnie najważniejsze dla nas parametry
konfiguracyjne - możemy przystąpić do uruchomienia pierwszej
aplikacji dla Windows.

PIERWSZA APLIKACJA "specjalnie dla Windows".

Tryb postępowania z kompilatorem BORLAND C++ 3.0/3.1 będzie w
tym przypadku dokładnie taki sam, jak np. z Turbo Pascalem.
Wszystkich niezbędnych zmian w konfiguracji kompilatora już
dokonaliśmy. Kompilator "wie" już, że chcemy uzyskać w efekcie
aplikację dla Windows w postaci programu .EXE. Możemy zatem

* Wydać rozkaz File | New

Pojawi się nowe okienko robocze. Zwróć uwagę, że domyślne
rozszerzenie jest .CPP, co powoduje domyślne zastosowanie
kompilatora C++ (a nie kompilatora C - jak w przypadku plików z
rozszerzeniem .C). Możesz to oczywiście zmienić, jeśli zechcesz,

posługując się menu Options | Compiler | C++ options... (Opcje |

Kompilator | Kompilator C albo C++). W tym okienku dialogowym
masz sekcję:

Use C++ Compiler: Zastosuj Kompilator C++
(zamiast kompilatora C)
(.) CPP extention - tylko dla rozszerzenia .CPP
( ) C++ always - zawsze

* Wybierz rozkaz Save as... z menu File

Pojawi się okienko dialogowe "Save File As" (zapis pliku pod
wybraną nazwą i w wybranym miejscu).

* Do okienka edycyjnego wpisz nazwę pliku i pełną ścieżkę
dostępu - np. A:\WIN1.CPP lub C:\C-BELFER\WIN1.CPP

Zmieni się tytuł roboczego okna z NONAME00 na wybraną nazwę

Możemy wpisać tekst pierwszego programu:

[P133.CPP]

#include

void main()
{
cout << " Pierwsza Aplikacja " << " Dla MS Windows ";
}

Po wpisaniu tekstu dokonujemy kompilacji.

* Wybierz rozkaz Compile to OBJ z menu Compile.
* Wybierz rozkaz Link lub Make z menu Compile.
W okienku komunikatów (Messages) powinien pojawić się w trakcie
konsolidacji komunikat ostrzegawczy:

*Linker Warning: No module definition file specified:
using defaults

Oznacza to: Konsolidator ostrzega, że brak specjalnego
stowarzyszonego z plikiem .CPP tzw. pliku definicji sposobu
wykorzystania zasobów Windows - .DEF. Program linkujący
zastosuje wartości domyślne.

Jeśli w IDE wersji kompilatora przeznaczonej dla środowiska DOS
spróbujesz uruchomić program WIN1.EXE w tradycyjny sposób -
rozkazem Run z menu Run - na ekranie pojawi się okienko z
komunikatem o błędzie (Error message box):

Can't run a Windows EXE file
D:\WIN1.EXE

[ OK ]

czyli: "Nie mogę uruchomić pliku EXE dla Windows".

Jak już napisałem wcześniej, kompilatory C++ w pakietach 3.0/3.1

mają swoje ulubione specjalności:

Borland C++ - jest zorientowany na współpracę z DOS
Turbo C++ - jest zorientowany na współpracę z Windows

w wersji 3.1:

BCW - dla Windows
BC - dla DOS

nie oznacza to jednak, że będą kłopoty z pracą naszego programu!

Wyjdź z IDE BC/BCW.

Z poziomu Menedżera Programów możesz uruchomić swój program
rozkazem Plik | Uruchom. Do okienka musisz oczywiście wpisać
poprawną ścieżkę do pliku WIN1.EXE (czyli katalog wyjściowy
kompilatora Borland C++).

*** Wybierz z menu głównego Menedżera Programów (pasek w górnej
części ekranu) rozkaz Plik. Rozwinie się menu Plik.
*** Wybierz z menu Plik rozkaz Uruchom. Pojawi się okienko
dialogowe uruchamiania programów. Wpisz pełną ścieżkę
dostępu do programu - np.:

D:\KATALOG\WIN1.EXE

i "kliknij" myszką na klawiszu [OK] w okienku.

Na ekranie pojawi się okno naszej aplikacji. Okno jest
wyposażone w:

- Pasek z tytułem (Caption) - np.: A:\WIN1.EXE ;
- Klawisz zamykania okna i rozwinięcia standardowego menu (tzw.
menu systemowego Windows) - [-] ;
- Paski przewijania poziomego i pionowego;
- Klawisze MINIMIZE i MAXIMIZE (zmniejsz do ikonki | powiększ na

cały ekran) w prawym górnym narożniku okna;

Program znajduje się w wersji .EXE na dyskietce dołączonej do
książki. Możesz uruchomić go z poziomu Menedżera Plików (Windows

File Manager), Menedżera Programów (Windows Program Manager) lub

z DOS-owskiego wiersza rozkazów (DOS Command Line):

C\>WIN A:\WIN1.EXE[Enter]

Co może nasza pierwsza aplikacja?

- Typową dla Windows techniką drag and drop - pociągnij i upuść
możesz przy pomocy myszki przesuwać okno naszej pierwszej
aplikacji po ekranie ("ciągnąc" okno za pasek tytułowy).

- Ciągnąc ramki bądź narożniki możesz zmieniać wymiary okna w
sposób dowolny.

- Posługując się paskami przewijania możesz przewijać tekst w
oknie w pionie i w poziomie.

- Miżesz zredukować okno do ikonki.

- Możesz uruchomić naszą aplikację wielokrotnie i mieć na
ekranie kilka okien programu WIN1.EXE.

- Nasza aplikacja wyposażona jest w menu systemowe. Możesz
rozwinąć menu i wybrać z menu jeden z kilku rozkazów.

Jeśli nie pisałeś jeszcze programów dla Windows - możesz być
trochę zaskoczony. Gdzie w naszym programie jest napisane np. -
co powinno znaleść się w menu??? Odpowiedź jest prosta -
nigdzie. Podobnie jak programy tworzone dla DOS korzystają w
niejawny sposób z zasobów systemu - standardowych funkcji DOS,
standardowych funkcji BIOS, przerywań, itp - tak programy
tworzone dla Windows mogą w niejawny sposób korzystać z zasobów
środowiska Windows - standardowego menu, standardowych okien,
standardowych klawiszy, itp.. Takie zasoby udostępniane przez
środowisko programom aplikacyjnym nazywają się interfejsem API
(Application Program Interface). Poznałeś już API DOS'a - jego
przerywania i funkcje. Interfejs Windows nazywa się "Windows
API" i to z jego gotowych funkcji właśnie korzystamy.

Uruchom program wielokrotnie (min. 4 razy). Wykonaj 4 - 6 razy
czynności oznaczone powyżej trzema gwiazdkami *** . Ponieważ nie

zażądaliśmy, by okno programu było zawsze "na wierzchu" (on top)

- po każdym kolejnym uruchomieniu (nie musisz nic robić -
nastąpi to automatycznie - zadba o to Menedżer Windows)
poprzednie okno programu zniknie. Jeśli po czwartym (piątym)
uruchomieniu programu zredukujesz okno Menedżera Programów do
ikony (np. [-] i "do ikony" z menu systemowego) - okaże się, że
"pod spodem" stale widać kaskadę okien naszej aplikacji WIN1.EXE

(patrz rys. poniżej). Na rysunkach poniżej przedstawiono kolejne

stadia pracy z naszą PIERWSZĄ APLIKACJĄ.

Aplikacja WIN1.EXE została wyposażona w ikonkę systemową (znane
Ci okienko). Ikonka jest transparentna (półprzezroczysta) i
możemy ją także metodą drag and drop przenieść w dowolne miejsce

- np. do roboczego okna naszej aplikacji. Zwróć uwagę także na
towarzyszący nazwie programu napis "inactive" (nieaktywna).
Chodzi o to, że program zrobił już wszystko, co miał do
zrobienia i zakończył się. DOS dołożyłby standardowo funkcję
zwolnienia pamięci i zakończył program. W Windows niestety
okienko nie zamknie się samo w sposób standardowy. W Windows,
jak wiesz, możemy mieć otwarte jednocześnie wiele okien
programów a aktywne jest (tylko jedno) zawsze to okno, do
którego przekażemy tzw. focus. Okno to można rozpoznać po
ciemnym pasku tytułowym. Właśnie z przyjęcia takiego sposobu
podziału zasobów Windows pomiędzy aplikacje wynika skutek
praktyczny - okno nie zamknie się automatycznie po zakończeniu
programu - lecz wyłącznie na wyrażne życzenie użytkownika. API
Windows zawiera wiele gotowych funkcji (np. CloseWindow() -
zamknij okno, DestroyWindow() - skasuj okno i in.), z których
może skorzystać programista pisząc aplikację. Nie jesteśmy więc
całkiem bezradni.

Spróbuj skompilować w opisany wyżej sposób i uruchomić pierwszą
aplikację w takiej wersji:

#include

void main()
{
printf(" Pierwsza Aplikacja \n Dla MS Windows ");
}

Jak łatwo się przekonać, całkowicie klasyczny, w pełni
nieobiektowy program WIN1.C będzie w Windows działać dokładnie
tak samo. Nasze aplikacje nie muszą bynajmniej być całkowicie
obiektowe, chociaż zastosowanie obiektowej techniki
programowania pozwala zmusić nasz komputer do zdecydowanie
wydajniejszego działania.

PODSUMUJMY:

* Jeśli korzystamy wyłącznie ze standardowych zasobów środowiska

Windows, tworzenie aplikacji dla Windows nie musi być wcale
trudniejsze od tworzenia aplikacji DOS'owskich.
* Czy aplikacja ma być przeznaczona dla DOS, czy dla Windows
możemy zdecydować "w ostatniej chwili" ustawiając odpowiednio
robocze parametry kompilatora C++:
Options | Applications... | DOS standard
albo
Options | Applications... | Windows EXE
* Aplikacje skompilowane do wersji DOS'owskiej możemy uruchamiać

wewnątrz kompilatora DOS'owskiego rozkazem Run | Run.
* Aplikacje skompilowane (ściślej - skonsolidowane) do wersji
okienkowej możemy uruchamiać wewnątrz Windows z poziomu
Menedżera Plików bądź Menedżera Programów rozkazem Uruchom z
menu Plik.
* Dodatkowe pliki nagłówkowe .H i biblioteki .LIB .DLL znajdują
się w katalogach
\BORLANDC\INCLUDE
\BORLANDC\OWL\INCLUDE
\BORLANDC\LIB
\BORLANDC\OWL\LIB
Ścieżki dostępu do tych katalogów należy dodać do roboczych
katalogów kompilatora w okienku Options | Directories...
* Aplikacje nie korzystające z funkcji Windows API nie muszą
dołączać okienkowych plików nagłówkowych. Jeśli jednak
zechcemy zastosować funkcje i dane (stałe, struktury,
obiekty, itp.) wchodzące w skład:
- Windows API
- Windows Stock Objects - obiekty "ze składu Windows"
- biblioteki klas Object Windows Library
należy dołączyć odpowiedni plik nagłówkowy:
#include
#include
#include

TYPOWE BŁĘDY I KŁOPOTLIWE SYTUACJE:

* Należy pamiętać o ustawieniu właściwych katalogów roboczych
kompilatora Options | Directories...
* Przy bardziej skomplikowanych aplikacjach może wystąpić
potrzeba dobrania innego (zwykle większego) modelu pamięci.
Modelem domyślnym jest model Small. Inne parametry pracy
kompilatora ustawia się podobnie za pomocą menu Options.
________________________________________________________________