UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU
INSTYTUT GEOGRAFII SPOŁECZNO-EKONOMICZNEJ I GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ
UL. DZIĘGIELOWA 27
61-680 POZNAŃ
TEL.: (61) 829-61-39
e-MAIL: krst@amu.edu.pl
INTERNET: http://igsegp.amu.edu.pl
METODOLOGIA GEOGRAFII
rok akademicki 2012/2013
program wykładu
(studia magisterskie, I rok, 30 godz.)
1. NAUKA I METODOLOGIA NAUK, GEOGRAFIA W SYSTEMIE NAUK
1.1. Rodzaje wiedzy ludzkiej
1.2. Nauka i metodologia nauk
1.3. Wiedza naukowa i podział nauk
1.4. Miejsce geografii w systemie nauk
2. PODSTAWY LOGICZNE WIEDZY NAUKOWEJ
2.1. Język nauki jako składnik wiedzy naukowej - ogólne wiadomości o ję-
zyku jako systemie znaków (pojęcie znaku, znaki słowne, język) 2.2. Składniki logiczne języka nauki
2.2.1. Nazwy
2.2.2. Zdania
2.3. Klasyfikacja zdań (twierdzeń) naukowych
2.4. Definicje
2.4.1. Definicja realna i nominalna
2.4.2. Rodzaje definicji ze względu na ich zadania
2.4.3. Rodzaje definicji ze względu na ich budowę
2.4.4. Warunki poprawności definicji
2.5. Podział logiczny
2.5.1. Pojęcie podziału logicznego
2.5.2. Warunki poprawnego podziału logicznego
2.5.3. Klasyfikacja
2.6. Uzasadnianie twierdzeń
2.6.1. Sposoby uzasadniania (bezpośrednie i pośrednie) 2.6.2. Wnioskowania dedukcyjne
2.6.3. Wnioskowanie uprawdopodobniające
2.7. Metafory
2.8. Oceny i normy
3. SPOSOBY DOCHODZENIA DO WIEDZY - POSTĘPOWANIE BADAWCZE W GEOGRAFII 3.1. Formułowanie problemów naukowych
3.1.1. Pojęcie problemu naukowego
3.1.2. Formułowanie i struktura problemów
3.2. Rozwiązywanie problemów naukowych
3.2.1. Pojęcie metody naukowej
3.2.2. Spór indukcjonizmu z hipotetyzmem o metodę nauk empirycz-nych
3.2.3. Składniki metody naukowej
3.2.4. Podział metod naukowych
3.3. Podstawowe metody badawcze w geografii
3.3.1. Zmienne i ich pomiar
3.3.2. Operacjonalizacja zmiennych
3.3.3. Metody ustalania danych faktycznych (obserwacja, eksperyment, badania terenowe)
3.3.4. Metody klasyfikacji i typologii
3.3.5. Metody ustalania wskaźników
3.3.6. Metody generalizacji i testowania hipotez
3.4. Wyniki badań
4. STRUKTURA I FUNKCJE WIEDZY GEOGRAFICZNEJ
4.1. Przyczynowość i determinizm
4.1.1. Spór o determinizm
4.1.2. Zasada przyczynowości i związek przyczynowy
4.2. Prawda w nauce
4.3. Składnik opisowy wiedzy
4.4. Składnik nomologiczno-teoretyczny
4.5. Funkcje wiedzy geograficznej
4.5.1. Funkcja deskrypcyjna
4.5.2. Funkcja eksplanacyjna
4.5.3. Funkcja prognostyczna
4.5.4. Funkcje pozapoznawcze
5. GEOGRAFIA JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA – CHARAKTERYSTYKA METODOLOGICZNA 5.1. Charakterystyka metodologiczna dyscypliny naukowej 5.2. Przedmiot i problematyka geografii
5.3. Struktura wewnętrzna geografii (dualizm przedmiotowy i metodologiczny)
5.4. Geografia a inne dyscypliny naukowe
Rok akademicki 2012/2013
Literatura:
Ajdukiewicz K., 1965. Logika pragmatyczna. PWN, Warszawa.
Chojnicki Z., 1999. Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Chojnicki Z., 2001. Dualizm metodologiczny w geografii społeczno-ekonomicznej.
[W:] H. Rogacki (red.), Koncepcje teoretyczne i metody badań geografii spo-
łeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 17-25.
Chojnicki Z., 2002. Wyjaśnianie w geografii społeczno-ekonomicznej w ujęciu rela-cjonistycznym. [W:] H. Rogacki (red.), Możliwości i ograniczenia zastosowań metod badawczych w geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarce przestrzennej. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 11-23.
Chojnicki Z., 2003. Koncepcje i zastosowania metafory w geografii społeczno-ekonomicznej. [W:] H. Rogacki (red.), Problemy interpretacji wyników metod badawczych stosowanych w geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarce przestrzennej. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 11-20.
Chojnicki Z., 2010. Koncepcje i studia metodologiczne w geografii. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Chojnicki Z. (red.), 2004. Geografia wobec problemów teraźniejszości i przyszłości.
Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Domański B., Widacki W. (red.), 1999. Geografia polska u progu trzeciego tysiącle-cia. Instytut Geografii UJ, Kraków.
Liszewski S., Łoboda J., Maik W. (red.), 2008. Stan i perspektywy rozwoju geografii w Polsce. Komitet Nauk Geograficznych PAN, Wydawnictwo Uczelniane WSG, Bydgoszcz.
Maik W., 2004. Główne problemy i pojęcia geografii. [W:] A. Jackowski (red.), Geografia u progu XXI wieku. Komitet Nauk Geograficznych PAN, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, s. 27-45.
Such J., Szcześniak M., 2000. Filozofia nauki. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Ziembiński Z., 2002. Logika praktyczna. PWN, Warszawa.