Konwencja o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych
Wolności
po nowelizacji przez Protokół nr 11 i 14
z Protokołem nr 1 oraz Protokołami nr 4, 6 i 7
Polish version/Version polonaise
Tłumaczenie
Poniższy tekst Konwencji zawiera zmiany wprowadzone na mocy Protokołu
nr 14 (CETS nr 194), który wejdzie w życie w dniu 1 czerwca 2010 r.
Tekst scalony Konwencji został opracowany z uwzględnieniem Protokołu nr 3
do Konwencji (STE nr 45), który wszedł w życie w dniu 21 września 1970 r.,
oraz Protokołu nr 5 (STE nr 55), który wszedł w życie w dniu
20 grudnia 1971 r. W tekście zostały także uwzględnione zmiany
wprowadzone Protokołem nr 8 (STE nr 118). Protokół nr 8 wszedł w życie
w dniu 1 stycznia 1990 r. i zawierał, między innymi, zmiany w tekście
Konwencji wprowadzone uprzednio na mocy Protokołu nr 2 (STE nr 44), który
stanowił, na podstawie artykułu 5 ustęp 3, integralną część Konwencji od dnia
jego wejścia w życie w dniu 21 września 1970 r. Wszystkie postanowienia
Konwencji, które zostały zmienione lub dodane przez te protokoły, zostały
zastąpione przez postanowienia Protokołu nr 11 (STE nr 155), który wszedł
w życie w dniu 1 listopada 1998 r. Z dniem wejścia w życie Protokołu nr 11,
postanowienia Protokołu nr 9 (STE nr 140), który wszedł w życie w dniu
1 paz
dziernika 1994 r., tracą moc obowiązującą, natomiast Protokół nr 10
(STE nr 146) stał się bezprzedmiotowy.
Aktualne informacje dotyczące listy państw, które przystąpiły do Konwencji
i/lub ratyfikowały Konwencję i jej protokoły, znajdują się na stronie
http://conventions.coe.int.
Kancelaria Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
czerwiec 2010
Europejska Konwencja Praw Człowieka
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności
Rzym, 4 listopada 1950 roku
Rządy Państw-Sygnatariuszy niniejszej Konwencji, członkowie Rady Europy,
Zważywszy na Powszechną Deklarację praw człowieka, do których się one
Praw Człowieka uchwaloną 10 grudnia odwołują;
1948 roku przez Zgromadzenie Ogólne Zdecydowane jako Rządy Państw
Narodów Zjednoczonych; europejskich działających w tym samym
Zważywszy, że owa Deklaracja zmierza duchu i posiadających wspólne
do zapewnienia powszechnego dziedzictwo ideałów i tradycji
i efektywnego stosowania zawartych politycznych, poszanowania wolności
w niej praw; i rządów prawa, podjąć pierwsze kroki
Zważywszy, że celem Rady Europy jest w celu zbiorowego zagwarantowania
osiągnięcie większej jedności jej niektórych praw wymienionych
członków i że jednym ze sposobów w Powszechnej Deklaracji,
osiągnięcia tego celu jest ochrona oraz Uzgodniły, co następuje:
rozwój praw człowieka i podstawowych
Artykuł 1
wolności;
Potwierdzając swoją głęboką wiarę w te
Obowiązek przestrzegania praw
podstawowe wolności, które są
człowieka
fundamentem sprawiedliwości i pokoju
Wysokie Układające się Strony
na świecie i których zachowanie opiera
zapewniają każdemu człowiekowi,
się głównie z jednej strony na
podlegającemu ich jurysdykcji, prawa
rzeczywiście demokratycznym ustroju
i wolności określone w Rozdziale I
politycznym, z drugiej na jednolitym
niniejszej Konwencji.
pojmowaniu i wspólnym poszanowaniu
Rozdział I
Prawa i wolności
Artykuł 2 pozbawionej wolności zgodnie
z prawem;
Prawo do życia
c) w działaniach podjętych zgodnie
1. Prawo każdego człowieka do życia
z prawem w celu stłumienia zamieszek
jest chronione przez ustawę. Nikt nie
lub powstania.
może być umyślnie pozbawiony życia,
wyjąwszy przypadki wykonania wyroku
Artykuł 3
sądowego skazującego za przestępstwo,
Zakaz tortur
za które ustawa przewiduje taką karę.
Nikt nie może być poddany torturom ani
2. Pozbawienie życia nie będzie uznane
nieludzkiemu lub poniżającemu
za sprzeczne z tym artykułem, jeżeli
traktowaniu albo karaniu.
nastąpi w wyniku bezwzględnego
koniecznego użycia siły:
Artykuł 4
a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed
Zakaz niewolnictwa i pracy
bezprawną przemocą;
przymusowej
b) w celu wykonania zgodnego
1. Nikt nie może być trzymany
z prawem zatrzymania lub
w niewoli lub w poddaństwie.
uniemożliwienia ucieczki osobie
4
Europejska Konwencja Praw Człowieka
2. Nikt nie może być zmuszony do pozbawienia nieletniego wolności w celu
świadczenia pracy przymusowej postawienia go przed właściwym
lub obowiązkowej. organem;
e) zgodnego z prawem pozbawienia
3. W rozumieniu tego artykułu pojęcie
wolności osoby w celu zapobieżenia
"Pracy przymusowej lub obowiązkowej"
szerzeniu przez nią choroby zakaz
nej,
nie obejmuje:
osoby umysłowo chorej, alkoholika,
a) żadnej pracy, jakiej wymaga się
narkomana lub włóczęgi;
zwykle w ramach wykonywania kary
f) zgodnego z prawem zatrzymania lub
pozbawienia wolności orzeczonej zgodnie
aresztowania osoby w celu zapobieżenia
z postanowieniami artykułu 5 niniejszej
jej nielegalnemu wkroczeniu na
Konwencji lub w okresie warunkowego
terytorium państwa lub osoby, przeciwko
zwolnienia;
której toczy się postępowanie
b) żadnej służby o charakterze
o wydalenie lub ekstradycję.
wojskowym, bądz
służby wymaganej
2. Każdy, kto został zatrzymany,
zamiast obowiązkowej służby wojskowej
powinien zostać niezwłocznie
w tych krajach, które uznają odmowę
i w zrozumiałym dla niego języku
służby wojskowej ze względu na
poinformowany o przyczynach
przekonania;
zatrzymania i o stawianych mu
c) żadnych świadczeń wymaganych
zarzutach.
w stanach nadzwyczajnych lub klęsk
3. Każdy zatrzymany lub aresztowany
zagrażających życiu lub dobru
zgodnie z postanowieniami ustępu 1 lit.
społeczeństwa;
c) niniejszego artykułu powinien zostać
d) żadnej pracy ani świadczeń
niezwłocznie postawiony przed sędzią
stanowiących część zwykłych
lub innym urzędnikiem uprawnionym
obowiązków obywatelskich.
przez ustawę do wykonywania władzy
sądowej i ma prawo być sądzony
Artykuł 5
w rozsądnym terminie albo zwolniony na
Prawo do wolności i bezpieczeństwa
czas postępowania. Zwolnienie może
osobistego
zostać uzależnione od udzielenia
1. Każdy ma prawo do wolności
gwarancji zapewniających stawienie się
i bezpieczeństwa osobistego. Nikt nie
na rozprawę.
może być pozbawiony wolności,
4. Każdy, kto został pozbawiony
z wyjątkiem następujących przypadków
wolności przez zatrzymanie lub
i w trybie ustalonym przez prawo:
aresztowanie, ma prawo odwołania się
a) zgodnie z prawem pozbawienia
do sądu w celu ustalenia bezzwłocznie
wolności w wyniku skazania przez
przez sąd legalności pozbawienia
właściwy sąd;
wolności i zarządzenia zwolnienia, jeżeli
b) zgodnego z prawem zatrzymania lub
pozbawienie wolności jest niezgodne
aresztowania w przypadku
z prawem.
niepodporządkowania się wydanemu
5. Każdy, kto został pokrzywdzony
zgodnie z prawem orzeczeniu sądu lub
przez niezgodne z treścią tego artykułu
w celu zapewnienia wykonania
zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo
określonego w ustawie obowiązku;
do odszkodowania.
c) zgodnego z prawem zatrzymania lub
aresztowania w celu postawienia
Artykuł 6
przed właściwym organem, jeżeli istnieje
uzasadnione podejrzenie popełnienia
Prawo do rzetelnego procesu
czynu zagrożonego karą lub jeśli jest to
sądowego
konieczne w celu zapobieżenia
1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego
popełnienia takiego czynu lub
i publicznego rozpatrzenia jego sprawy
uniemożliwienia ucieczki po jego
w rozsądnym terminie przez niezawisły
dokonaniu;
i bezstronny sąd ustanowiony ustawą
d) pozbawienia nieletniego wolności na
przy rozstrzyganiu o jego prawach
podstawie zgodnego z prawem
i obowiązkach o charakterze cywilnym
orzeczenia w celu ustanowienia nadzoru
albo o zasadności każdego oskarżenia
wychowawczego lub zgodnego z prawem
w wytoczonej przeciwko niemu sprawie
5
Europejska Konwencja Praw Człowieka
karnej. Postępowanie przed sądem jest można było wymierzyć w czasie, gdy
jawne, jednak prasa i publiczność mogą czyn zagrożony karą został popełniony.
być wyłączone z całości lub części
2. Niniejszy artykuł nie stanowi
rozprawy sądowej ze względów
przeszkody w sądzeniu i karaniu osoby
obyczajowych, z uwagi na porządek
winnej działania lub zaniechania, które
publiczny lub bezpieczeństwo państwowe
w czasie popełnienia stanowiły czyn
w społeczeństwie demokratycznym, gdy
zagrożony karą według ogólnych zasad
wymaga tego dobro małoletnich lub gdy
uznanych przez narody cywilizowane.
służy to ochronie życia prywatnego stron
albo też w okolicznościach szczególnych,
Artykuł 8
w granicach uznanych przez sąd za
Prawo do poszanowania życia
bezwzględnie konieczne, kiedy jawność
prywatnego i rodzinnego
mogłaby przynieść szkodę interesom
1. Każdy ma prawo do poszanowania
wymiaru sprawiedliwości.
swojego życia prywatnego i rodzinnego,
2. Każdego oskarżonego o popełnienie
swojego mieszkania i swojej
czynu zagrożonego karą uważa się
korespondencji.
za niewinnego do czasu udowodnienia
2. Niedopuszczalna jest ingerencja
mu winy zgodnie z ustawą.
władzy publicznej w korzystanie z tego
3. Każdy oskarżony o popełnienie
prawa z wyjątkiem przypadków
czynu zagrożonego karą ma co najmniej
przewidzianych przez ustawę
prawo do:
i koniecznych w demokratycznym
a) niezwłocznego otrzymania
społeczeństwie z uwagi na
szczegółowej informacji w języku dla
bezpieczeństwo państwowe,
niego zrozumiałym o istocie i przyczynie
bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt
skierowanego przeciwko niemu
gospodarczy kraju, ochronę porządku
oskarżeniu;
i zapobieganie przestępstwom, ochronę
b) posiadania odpowiedniego czasu
zdrowia i moralności lub ochronę praw
i możliwości do przygotowania obrony;
i wolności osób.
c) bronienia się osobiście lub przez
ustanowionego przez siebie obrońcę,
Artykuł 9
a jeśli nie ma wystarczających środków
na pokrycie kosztów obrony, do Wolność myśli, sumienia i wyznania
bezpłatnego korzystania z pomocy 1. Każdy ma prawo do wolności myśli,
obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy sumienia i wyznania; prawo to obejmuje
wymaga tego dobro wymiaru wolność zmiany wyznania lub przekonań
sprawiedliwości; oraz wolność uzewnętrzniania
indywidualnie lub wspólnie z innymi,
d) przesłuchania lub spowodowania
przesłuchania świadków oskarżenia oraz publicznie lub prywatnie, swego
wyznania lub przekonań przez
żądania obecności i przesłuchania
uprawianie kultu, nauczanie,
świadków obrony na takich samych
warunkach jak świadków oskarżenia; praktykowanie i czynności rytualne.
e korzystania z bezpłatnej pomocy
2. Wolność uzewnętrzniania wyznania
tłumacza, jeżeli nie rozumie lub nie
lub przekonań może podlegać jedynie
mówi językiem używanym w sądzie.
takim ograniczeniom, które są
przewidziane przez ustawę i konieczne
Artykuł 7
w społeczeństwie demokratycznym
z uwagi na interesy bezpieczeństwa
Zakaz karania bez podstawy
publicznego, ochronę porządku
prawnej
publicznego, zdrowia i moralności lub
1. Nikt nie może być uznany za
ochronę praw i wolności innych osób.
winnego popełnienia czynu polegającego
na działaniu lub zaniechaniu działania,
który według prawa wewnętrznego Artykuł 10
lub międzynarodowego nie stanowił
Wolność wyrażania opinii
czynu zagrożonego karą w czasie jego
1. Każdy ma prawo do wolności
popełnienia. Nie będzie również
wyrażania opinii. Prawo to obejmuje
wymierzona kara surowsza od tej, którą
6
Europejska Konwencja Praw Człowieka
wolność posiadania poglądów oraz Artykuł 12
otrzymywania i przekazywania
Prawo do zawarcia małżeństwa
informacji i idei bez ingerencji władz
Mężczyz
ni i kobiety w wieku małżeńskim
publicznych i bez względu na granice
mają prawo do zawarcia małżeństwa
państwowe. Niniejszy przepis nie
i założenia rodziny zgodnie z ustawami
wyklucza prawa Państw do poddania
krajowymi regulującymi korzystanie
procedurze zezwoleń przedsiębiorstw
z tego prawa.
radiowych, telewizyjnych lub
kinematograficznych.
Artykuł 13
2. Korzystanie z tych wolności
Prawo do skutecznego środka
pociągających za sobą obowiązki
odwoławczego
i odpowiedzialność może podlegać takim
Każdy, kogo prawa i wolności zawarte
wymogom formalnym, warunkom,
w niniejszej Konwencji zostały
ograniczeniom i sankcjom, jakie są
naruszone, ma prawo do skutecznego
przewidziane przez ustawę i niezbędne
środka odwoławczego do właściwego
w społeczeństwie demokratycznym
organu państwowego także wówczas,
w interesie bezpieczeństwa
gdy naruszenia dokonały osoby
państwowego, integralności terytorialnej
wykonujące swoje funkcje urzędowe.
lub bezpieczeństwa publicznego ze
względu na konieczność zapobieżenia
Artykuł 14
zakłóceniu porządku lub przestępstwu,
Zakaz dyskryminacji
z uwagi na ochronę zdrowia
Korzystanie z praw i wolności
i moralności, ochronę dobrego imienia
wymienionych w niniejszej Konwencji
i praw innych osób oraz ze względu
powinno być zapewnione bez
na zapobieżenie ujawnieniu informacji
dyskryminacji wynikającej z takich
poufnych lub na zagwarantowanie
powodów jak płeć, rasa, kolor skóry,
powagi i bezstronności władzy sądowej.
język, religia, przekonania polityczne
i inne, pochodzenie narodowe lub
Artykuł 11
społeczne, przynależność do mniejszości
Wolność zgromadzeń i
narodowej, majątek, urodzenie bądz

stowarzyszania się
z jakichkolwiek innych przyczyn.
1. Każdy ma prawo do swobodnego,
pokojowego zgromadzenia się
Artykuł 15
oraz do swobodnego stowarzyszania się,
Uchylenie stosowania zobowiązań
włącznie z prawem tworzenia związków
w stanie niebezpieczeństwa
zawodowych i przystępowania do nich
publicznego
dla ochrony swoich interesów.
1. W przypadku wojny lub innego
2. Wykonywanie tych praw nie może
niebezpieczeństwa publicznego
podlegać innym ograniczeniom niż te,
zagrażającego życiu narodu, każda
które określa ustawa i które są
z Wysokich Układających się Stron może
konieczne w społeczeństwie
podjąć środki uchylające stosowanie
demokratycznym z uwagi na interesy
zobowiązań wynikających z niniejszej
bezpieczeństwa państwowego lub
Konwencji w zakresie ściśle
publicznego, ochronę porządku
odpowiadającym wymogom sytuacji, pod
i zapobieganie przestępstwu, ochronę
warunkiem, że środki te nie są
zdrowia i moralności lub ochronę praw
sprzeczne z innymi zobowiązaniami
i wolności innych osób. Niniejszy przepis
wynikającymi z prawa
nie stanowi przeszkody w nakładaniu
międzynarodowego.
zgodnych z prawem ograniczeń
2. Na podstawie powyższego przepisu
korzystania z tych praw przez członków
nie można uchylić zobowiązań
sił zbrojnych, policji lub administracji
wynikających z artykułu 2, z wyjątkiem
państwowej.
przypadków śmierci będących wynikiem
zgodnych z prawem działań wojennych
oraz zobowiązań zawartych w artykułach
3, 4 (ustęp 1) i 7.
7
Europejska Konwencja Praw Człowieka
3. Każda z Wysokich Układających się Artykuł 17
Stron korzystając z prawa do uchylenia
Zakaz nadużycia praw
zobowiązań poinformuje wyczerpująco
Żadne z postanowień niniejszej
Sekretarza Generalnego Rady Europy
Konwencji nie może być interpretowane
o środkach, które podjęła oraz powodach
jako przyznanie jakiemukolwiek
ich zastosowania. Informować będzie
Państwu, grupie lub osobie prawa do
również Sekretarza Generalnego Rady
podjęcia działań lub dokonania aktu
Europy, kiedy podjęte środki przestaną
zmierzającego do zniweczenia praw
działać, a przepisy Konwencji będą
i wolności wymienionych w niniejszej
ponownie w pełni stosowane.
Konwencji, albo ich ograniczenia
w większym stopniu, niż to przewiduje
Artykuł 16
Konwencja.
Ograniczenia działalności publicznej
Artykuł 18
cudzoziemców
Żadnego z postanowień artykułów 10,
Granice stosowania ograniczeń praw
11 i 14 nie można uznać za wyłączające
Ograniczenia praw i wolności, na które
prawo Wysokiej Układającej się Strony
zezwala niniejsza Konwencja, nie będą
do ograniczenia działalności politycznej
stosowane w innych celach, niż te, dla
cudzoziemców.
których je wprowadzono.
Rozdział II
Europejski Trybunal Praw Człowieka
Artykuł 19 sędziowie nie mogą brać udziału
w żadnej działalności, która nie daje się
Utworzenie Trybunału
pogodzić z niezawisłością,
W celu zapewnienia przestrzegania
bezstronnością oraz z wymaganiami
zobowiązań wynikających dla Wysokich
piastowania urzędu w pełnym wymiarze
Układających się Stron z Konwencji i jej
czasu; wszelkie kwestie wynikające ze
protokołów tworzy się Europejski
stosowania niniejszego ustępu
Trybunał Praw Człowieka, zwany dalej
rozstrzyga sam Trybunał.
"Trybunałem".
Artykuł 22
Artykuł 20
Wybór sędziów
Liczba sędziów
Sędziów wybiera Zgromadzenie
Trybunał składa się z sędziów, których
Parlamentarne w odniesieniu do każdej
liczba równa jest liczbie Wysokich
Wysokiej Układającej się Strony,
Układających się Stron.
większością głosów, z listy trzech
kandydatów przedstawionych przez
Artykuł 21
Wysoką Układającą się Stronę.
Wymogi sprawowania urzędu
1. Sędziowie powinni być ludz
mi
Artykuł 23
o najwyższym poziomie moralnym
Kadencja i odwoływanie
i muszą albo posiadać kwalifikacje do
1. Sędziowie są wybierani na okres
sprawowania wysokiego urzędu
dziewięciu lat. Nie mogą oni być
sędziowskiego, albo być prawnikami
wybierani ponownie.
o uznanej kompetencji.
2. Kadencja sędziów upływa z chwilą
2. Sędziowie zasiadają w Trybunale we
osiągnięcia przez nich wieku 70 lat.
własnym imieniu.
3. Sędziowie sprawują swój urząd do
3. W okresie sprawowania urzędu
czasu ich zastąpienia. Zajmują się oni
8
Europejska Konwencja Praw Człowieka
jednak nadal sprawami, które zaczęli Układającej się Stronie, z ramienia
rozpoznawać. której został wybrany.
4. Żaden sędzia nie może być 4. W składzie Izby i Wielkiej Izby
odwołany z urzędu, chyba że pozostali zasiada z urzędu sędzia wybrany
sędziowie postanowią większością dwóch z ramienia zainteresowanej Wysokiej
trzecich głosów, że sędzia ten przestał Układającej się Strony. W przypadku
spełniać stawiane wymogi. braku takiego sędziego albo gdy sędzia
taki nie jest w stanie zasiadać, funkcję
Artykuł 24
sędziego pełni inna osoba wybrana przez
Przewodniczącego Trybunału z listy
Kancelaria i sprawozdawcy
uprzednio przedłożonej przez tę Stronę.
Trybunał posiada Kancelarię, której
5. W składzie Wielkiej Izby zasiadają
funkcje i organizację określa regulamin
także: Przewodniczący Trybunału,
Trybunału.
wiceprzewodniczący, Przewodniczący Izb
Zasiadając w składzie jednego sędziego
oraz inni sędziowie wybrani zgodnie
Trybunał korzysta z pomocy
z regulaminem Trybunału. W przypadku
sprawozdawców, którzy działają pod
przekazania sprawy do Wielkiej Izby
kierunkiem Przewodniczącego
w trybie artykułu 43 żaden sędzia ze
Trybunału. Wchodzą oni w skład
składu Izby, która wydała wyrok, nie
Kancelarii Trybunału.
zasiada w składzie Wielkiej Izby,
z wyjątkiem Przewodniczącego Izby
Artykuł 25
i sędziego, który zasiadał z ramienia
Zgromadzenie plenarne Trybunału
zainteresowanej Wysokiej Układającej
Zgromadzenie plenarne Trybunału:
się Strony.
a) wybiera swojego Przewodniczącego
i jednego lub dwóch
Artykuł 27
wiceprzewodniczących na okres trzech
Kompetencja sędziów zasiadających
lat; mogą oni być wybrani ponownie;
jednoosobowo
b) tworzy Izby ustanowione na czas
1. Sędzia zasiadający jednoosobowo
wyznaczony;
może uznać za niedopuszczalną lub
c) wybiera Przewodniczących Izb
skreślić z listy spraw w Trybunale skargę
Trybunału; mogą oni być wybrani
wniesioną na podstawie artykułu 34,
ponownie;
jeśli taka decyzja może zostać podjęta
d) uchwala regulamin Trybunału;
bez dalszego rozpatrywania.
e) wybiera Szefa Kancelarii i jednego
2. Decyzja taka jest ostateczna.
lub więcej zastępców Szefa Kancelarii;
3. Jeśli sędzia zasiadający
f) występuje z wnioskiem w trybie
jednoosobowo nie uzna skargi za
artykułu 26 ustęp 2.
niedopuszczalną albo nie skreśli jej,
sędzia ten przekazuje ją do komitetu lub
Artykuł 26
do Izby w celu dalszego rozpatrywania.
Skład jednego sędziego, komitety,
Izby i Wielka Izba
Artykuł 28
1. W celu rozpatrzenia wniesionych
Kompetencja komitetów
spraw Trybunał zasiada w składzie
1. W odniesieniu do skargi wniesionej
jednego sędziego, komitetów trzech
na podstawie artykułu 34 komitet może,
sędziów, Izb siedmiu sędziów i Wielkiej
na zasadzie jednomyślności,
Izby siedemnastu sędziów. Komitety
a) uznać ją za niedopuszczalną lub
tworzone są przez Izby Trybunału na
skreślić z listy spraw, jeśli taka decyzja
czas wyznaczony.
może zostać podjęta bez dalszego
2. Na wniosek Zgromadzenia
rozpatrywania; lub
plenarnego Trybunału, Komitet
b) uznać ją za dopuszczalną i wydać
Ministrów może, na zasadzie
w tym samym czasie wyrok w sprawie
jednomyślnej decyzji i na czas
przedmiotu skargi, jeśli tkwiące
wyznaczony, zmniejszyć do pięciu liczbę
u podstaw sprawy zagadnienie
sędziów w Izbach.
dotyczące wykładni lub stosowania
3. Zasiadając jednoosobowo sędzia
niniejszej konwencji lub jej protokołów
nie rozpatruje skarg przeciwko Wysokiej
9
Europejska Konwencja Praw Człowieka
jest już przedmiotem ugruntowanego zrzekła się właściwości na podstawie
orzecznictwa Trybunału. artykułu 30, albo - jeśli sprawa została
2. Decyzje i wyroki wydane na jej przekazana - w trybie artykułu 43,
podstawie ustępu 2 są ostateczne. b) postanawia w kwestiach
3. Jeśli sędzia wybrany z ramienia przekazanych Trybunałowi przez Komitet
Wysokiej Układającej się Strony nie jest Ministrów zgodnie z artykułem 46 ustęp
członkiem komitetu, komitet może na 4 oraz
każdym etapie postępowania zaprosić c) rozpatruje wnioski o wydanie opinii
tego sędziego do zajęcia miejsca doradczych, przedłożone w trybie
jednego z członków komitetu, mając na artykułu 47.
względzie wszystkie istotne czynniki,
Artykuł 32
włączając to, czy ta Strona sprzeciwiła
się zastosowaniu procedury na
Właściwość Trybunału
podstawie ustępu 1.b.
1. Trybunał jest właściwy
do rozpoznania wszystkich spraw
Artykuł 29
dotyczących interpretacji i stosowania
Decyzje Izby w sprawie niniejszej konwencji i jej protokołów,
dopuszczalności i przedmiotu które zostaną mu przedłożone
1. Jeśli żadna decyzja nie została na podstawie artykułów 33, 34, 46 i 47.
podjęta na podstawie artykułu 27 lub
2. Spór dotyczący właściwości
28, albo nie wydano wyroku
Trybunału rozstrzyga sam Trybunał.
na podstawie artykułu 28, decyzję
w sprawie dopuszczalności i przedmiotu
Artykuł 33
skarg indywidualnych wniesionych
Sprawy międzypaństwowe
w trybie artykułu 34 podejmuje Izba.
Każda z Wysokich Układających się
Decyzja w sprawie dopuszczalności może
Stron może wnieść skargę do Trybunału,
zostać podjęta odrębnie.
jeśli uważa, że inna Wysoka Układająca
2. W sprawie dopuszczalności
się Strona naruszyła postanowienia
i przedmiotu skarg międzypaństwowych
niniejszej konwencji lub jej protokołów.
wniesionych w trybie art. 33 decyduje
Izba. Decyzję w sprawie dopuszczalności
Artykuł 34
podejmuje się odrębnie, chyba że
Trybunał, w wyjątkowych przypadkach,
Skargi indywidualne
postanowi inaczej.
Trybunał może przyjmować skargi
każdej osoby, organizacji pozarządowej
Artykuł 30
lub grupy jednostek, która uważa, że
stała się ofiarą naruszenia przez jedną
Zrzeczenie się właściwości na rzecz
z Wysokich Układających się Stron praw
Wielkiej Izby
zawartych w niniejszej konwencji lub jej
Jeśli w sprawie toczącej się przed Izbą
protokołach. Wysokie Układające się
pojawia się poważne zagadnienie
Strony zobowiązują się nie przeszkadzać
dotyczące interpretacji niniejszej
w żaden sposób skutecznemu
konwencji lub jej protokołów lub jeśli
wykonywaniu tego prawa.
rozstrzygnięcie takiego zagadnienie
może doprowadzić do sprzeczności
Artykuł 35
z wyrokiem wydanym wcześniej przez
Trybunał, Izba może, w każdym czasie
Wymogi dopuszczalności
przed wydaniem swego wyroku, zrzec
1. Trybunał może rozpatrywać sprawę
się swojej właściwości na rzecz Wielkiej
dopiero po wyczerpaniu wszystkich
Izby, chyba że sprzeciwia się temu jedna
środków odwoławczych, przewidzianych
ze stron.
prawem wewnętrznym, zgodnie
z powszechnie uznanymi zasadami
Artykuł 31
prawa międzynarodowego, i jeśli sprawa
została wniesiona w ciągu sześciu
Kompetencje Wielkiej Izby
miesięcy od daty podjęcia ostatecznej
Wielka Izba:
decyzji.
a) rozstrzyga skargi wniesione albo
2. Trybunał nie rozpatruje żadnej
w trybie artykułu 33 lub 34, jeśli Izba
10
Europejska Konwencja Praw Człowieka
skargi wniesionej w trybie artykułu 34, Artykuł 37
która:
Skreślenie skargi z listy
a) jest anonimowa lub
1. Trybunał może w każdej fazie
b) jest co do istoty identyczna ze
postępowania zdecydować o skreśleniu
sprawą już rozpatrzoną przez Trybunał
skargi z listy spraw, jeżeli okoliczności
lub ze sprawą, która została poddana
prowadzą do wniosku, że:
innej międzynarodowej procedurze
a) skarżący nie podtrzymuje swej
dochodzenia lub rozstrzygnięcia, i jeśli
skargi lub
skarga nie zawiera nowych, istotnych
b) spór został już rozstrzygnięty, lub
informacji.
c) z jakiejkolwiek innej przyczyny
3. Trybunał uznaje
ustalonej przez Trybunał nie jest
za niedopuszczalną każdą skargę
uzasadnione dalsze rozpatrywanie
indywidualną wniesioną w trybie
skargi.
artykułu 34, jeśli uważa, że:
Jednakże Trybunał kontynuuje
a) skarga nie daje się pogodzić
rozpatrywanie skargi, jeśli wymaga tego
z postanowieniami niniejszej konwencji
poszanowanie praw człowieka
lub jej protokołów, jest w sposób
w rozumieniu niniejszej konwencji i jej
oczywisty nieuzasadniona lub stanowi
protokołów.
nadużycie prawa do skargi; lub
2. Trybunał może podjąć decyzję
b) skarżący nie doznał znaczącego
o ponownym wpisaniu skargi na listę
uszczerbku, chyba że poszanowanie
spraw, jeśli uzna, że okoliczności
praw człowieka w rozumieniu niniejszej
uzasadniają takie postępowanie.
konwencji i jej protokołów wymaga
rozpatrzenia przedmiotu skargi oraz pod
Artykuł 38
warunkiem, że żadna sprawa, która nie
Rozpatrywanie sprawy
została należycie rozpatrzona przez sąd
Trybunał rozpatruje sprawę z udziałem
krajowy, nie może być odrzucona na tej
przedstawicieli stron i, jeśli zachodzi
podstawie.
potrzeba, podejmuje dochodzenie,
4. Trybunał odrzuca każdą skargę,
a zainteresowane Wysokie Układające
którą uzna za niedopuszczalną w myśl
się Strony udzielą dla jego skutecznego
niniejszego artykułu. Trybunał może tak
przeprowadzenia wszelkich niezbędnych
zdecydować w każdej fazie
ułatwień.
postępowania.
Artykuł 39
Artykuł 36
Polubowne załatwianie
Interwencja strony trzeciej
1. Na każdym etapie postępowania
1. We wszystkich sprawach
Trybunał może postawić się do
rozpatrywanych przez Izbę lub Wielką
dyspozycji zainteresowanych stron
Izbę Wysoka Układająca się Strona,
celem polubownego załatwienia sprawy
której obywatelem jest skarżący, ma
na zasadach poszanowania praw
prawo do przedkładania pisemnych uwag
człowieka w rozumieniu niniejszej
i do uczestnictwa w rozprawach.
konwencji i jej protokołów.
2. Przewodniczący Trybunału może,
2. Postępowanie prowadzone w trybie
w interesie wymiaru sprawiedliwości,
ustępu 1 jest poufne.
zaprosić każdą Wysoką Układającą się
3. Jeśli zdołano doprowadzić do
Stronę, która nie jest stroną
polubownego załatwienia sprawy,
w postępowaniu, lub każdą
Trybunał skreśla skargę z listy spraw w
zainteresowaną osobę, inną niż osoba
formie decyzji, która ogranicza się do
skarżąca, do przedkładania pisemnych
krótkiego przedstawienia faktów
uwag i do uczestnictwa w rozprawach.
i przyjętego rozwiązania.
3. We wszystkich sprawach
4. Taką decyzję przekazuje się
rozpatrywanych przez Izbę lub Wielką
Komitetowi Ministrów, który czuwa nad
Izbę, Komisarz Praw Człowieka Rady
wykonaniem warunków polubownego
Europy może przedkładać pisemne
załatwienia określonych w decyzji.
uwagi i uczestniczyć w rozprawach.
11
Europejska Konwencja Praw Człowieka
Artykuł 40 do Wielkiej Izby, lub
b) po upływie trzech miesięcy od daty
Publiczny charakter rozpraw i
wydania wyroku, jeżeli nie złożono
jawność dokumentów
wniosku o przekazanie sprawy do
1. Rozprawy przed Trybunałem są
Wielkiej Izby, lub
publiczne, chyba że Trybunał zdecyduje
c) jeżeli zespół Wielkiej Izby odrzuci
inaczej ze względu na okoliczności
wniosek o przekazanie sprawy Wielkiej
sprawy.
Izbie w trybie artykułu 43.
2. Dokumenty złożone u Szefa
3. Ostateczny wyrok podlega
Kancelarii Trybunału są publicznie
opublikowaniu.
dostępne, chyba że Przewodniczący
Trybunału zdecyduje inaczej.
Artykuł 45
Uzasadnianie wyroków i decyzji
Artykuł 41
1. Wyroki, jak również decyzje co do
Słuszne zadośćuczynienie
dopuszczalności skargi, zawierają
Jeżeli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło
uzasadnienie.
naruszenie Konwencji lub jej Protokołów,
2. Jeżeli wyrok w całości lub w części
oraz jeżeli prawo wewnętrzne
nie wyraża jednomyślnej opinii sędziów,
zainteresowanej Wysokiej Układającej
każdy sędzia jest uprawniony do
się Strony pozwala tylko na częściowe
załączenia opinii odrębnej.
usunięcie konsekwencji tego naruszenia,
Trybunał orzeka, gdy zachodzi taka
Artykuł 46
potrzeba, o przyznaniu słusznego
zadośćuczynienia pokrzywdzonej stronie.
Moc obowiązująca oraz wykonanie
wyroków
Artykuł 42
1. Wysokie Układające się Strony
zobowiązują się do przestrzegania
Wyroki Izb
ostatecznego wyroku Trybunału we
Wyroki Izb stają się ostateczne zgodnie
wszystkich sprawach, w których są
z postanowieniami artykułu 44 ustęp 2.
stronami.
2. Ostateczny wyrok Trybunału
Artykuł 43
przekazuje się Komitetowi Ministrów,
Przekazanie sprawy do Wielkiej Izby
który czuwa nad jego wykonaniem.
1. W okresie trzech miesięcy od daty
3. Jeśli Komitet Ministrów uważa, że
wydania wyroku przez Izbę każda ze
czuwanie nad wykonaniem ostatecznego
stron postępowania może,
wyroku jest utrudnione przez problem
w wyjątkowych przypadkach,
z wykładnią wyroku, może on przekazać
wnioskować o przekazanie sprawy do
to zagadnienie Trybunałowi w celu
Wielkiej Izby.
rozstrzygnięcia w kwestii wykładni.
2. Zespół pięciu sędziów Wielkiej Izby
Decyzja o przekazaniu podejmowana
przyjmie wniosek, jeżeli w sprawie
jest większością dwóch trzecich głosów
pojawia się poważne zagadnienie
przedstawicieli uprawnionych do
dotyczące interpretacji lub stosowania
zasiadania w Komitecie.
Konwencji lub jej Protokołów lub istotna
4. Jeśli Komitet Ministrów uważa, że
kwestia o znaczeniu ogólnym.
Wysoka Układająca się Strona odmawia
przestrzegania ostatecznego wyroku
3. Jeżeli zespół przyjął wniosek,
w sprawie, w której jest stroną może on,
sprawę rozstrzyga Wielka Izba przez
po doręczeniu tej Stronie formalnego
wydanie wyroku.
zawiadomienia oraz na podstawie
decyzji podjętej większością dwóch
Artykuł 44
trzecich głosów przedstawicieli
Ostateczne wyroki
uprawnionych do zasiadania
1. Wyrok Wielkiej Izby jest ostateczny.
w Komitecie, przekazać Trybunałowi
2. Wyrok Izby staje się ostateczny
zapytanie, czy ta Strona nie wykonała
swojego zobowiązania na podstawie
a) jeżeli strony oświadczą, że nie będą
ustępu 1.
składać wniosku o przekazanie sprawy
12
Europejska Konwencja Praw Człowieka
5. Jeśli Trybunał stwierdza, że miało Artykuł 48
miejsce naruszenie ustępu 1, przekazuje
Kompetencja doradcza Trybunału
sprawę Komitetowi Ministrów w celu
Trybunał rozstrzyga, czy wniosek
rozważenia środków, jakie należy
o wydanie opinii doradczej przedłożony
podjąć. Jeśli Trybunał stwierdza brak
przez Komitet Ministrów mieści się
naruszenia ustępu 1, przekazuje sprawę
w jego kompetencjach określonych
Komitetowi Ministrów, który kończy
w artykule 47.
rozpatrywanie sprawy.
Artykuł 49
Artykuł 47
Uzasadnienie opinii doradczych
Opinie doradcze
1. Opinia doradcza Trybunału zawiera
1. Trybunał może, na wniosek
uzasadnienie.
Komitetu Ministrów, wydawać opinie
2. Jeżeli opinia doradcza w całości lub
doradcze w kwestiach prawnych
w części nie wyraża jednomyślnej opinii
dotyczących wykładni Konwencji i jej
sędziów, każdy sędzia jest uprawniony
Protokołów.
do załączenia opinii odrębnej.
2. Powyższe opinie nie mogą dotyczyć
3. Opinię doradczą przekazuje się
treści i zakresu praw i wolności
Komitetowi Ministrów.
określonych w Rozdziale I Konwencji i jej
Protokołach, ani jakichkolwiek innych
Artykuł 50
zagadnień, które Trybunał lub Komitet
Ministrów mogłyby rozpatrywać
Koszty działalności Trybunału
w wyniku postępowania podjętego na
Koszty działalności Trybunału ponosi
podstawie postanowień Konwencji.
Rada Europy.
3. Decyzje Komitetu Ministrów
w sprawie wniosku o wydanie opinii Artykuł 51
doradczej przez Trybunał podejmowane
Przywileje i immunitety sędziów
są większością głosów przedstawicieli
Sędziowie są uprawnieni w czasie
uprawnionych do zasiadania
pełnienia swoich funkcji do korzystania z
w Komitecie.
przywilejów i immunitetów
przewidzianych w artykule 40 Statutu
Rady Europy i w porozumieniach
zawartych na jego podstawie.
Rozdział III
Postanowienia różne
Artykuł 52 Artykuł 53
Zasięganie informacji przez Ochrona uznanych praw człowieka
Sekretarza Generalnego Żadne z postanowień niniejszej
Na żądanie Sekretarza Generalnego Konwencji nie będzie interpretowane
Rady Europy każda Wysoka Układająca jako ograniczające lub wyłączające
się Strona złoży wyjaśnienia w sprawie jakiekolwiek prawa człowieka lub
sposobu, w jaki jej prawo wewnętrzne podstawowe wolności, które mogą być
zapewnia skuteczne stosowanie zagwarantowane przez ustawę każdej
wszystkich postanowień niniejszej Wysokiej Układającej się Strony lub
Konwencji. jakąkolwiek inną umowę, której Państwo
to jest stroną.
13
Europejska Konwencja Praw Człowieka
Artykuł 54 Artykuł 57
Kompetencje Komitetu Ministrów Zastrzeżenia
Żadne z postanowień niniejszej 1 Każde Państwo może, przy
Konwencji nie narusza uprawnień podpisaniu niniejszej Konwencji lub przy
przyznanych Komitetowi Ministrów na składaniu dokumentów ratyfikacyjnych,
podstawie Statutu Rady Europy. dokonać zastrzeżenia odnośnie do
każdego z przepisów Konwencji w takim
Artykuł 55
zakresie, w jakim ustawa obowiązująca
na jego terytorium jest z tym przepisem
Wyłączenie innych środków
niezgodna. Na podstawie niniejszego
rozstrzygania sporów
artykułu niedopuszczalne są zastrzeżenia
Wysokie Układające się Strony zgadzają
o charakterze ogólnym.
się, że wyjąwszy porozumienia
2 Każde zastrzeżenie złożone na
szczególne, nie będą wykorzystywały
podstawie niniejszego artykułu powinno
obowiązujących między nimi traktatów,
zawierać krótkie przedstawienie treści
konwencji lub deklaracji dla skierowania
ustawy, której dotyczy.
w drodze skargi sporu powstałego
w związku z interpretacją
lub stosowaniem niniejszej Konwencji do Artykuł 58
rozpatrzenia w ramach innych sposobów
Wypowiedzenie
rozstrzygania sporów niż przewidziane
1. Wysoka Układająca się Strona może
w niniejszej Konwencji.
wypowiedzieć niniejszą Konwencję nie
wcześniej niż po upływie pięciu lat od
Artykuł 56
daty, w której stała się jej Stroną
Terytorialny zakres stosowania
i z zachowaniem sześciomiesięcznego
1. Każde Państwo może w chwili
okresu wypowiedzenia zawartego
ratyfikacji lub w jakimkolwiek
w notyfikacji skierowanej do Sekretarza
póz
niejszym czasie oświadczyć w drodze
Generalnego Rady Europy, który
notyfikacji skierowanej do Sekretarza
poinformuje o tym inne Wysokie
Generalnego Rady Europy, że niniejsza
Układające się Strony.
Konwencja obowiązywać będzie,
2. Powyższe wypowiedzenie nie
z zastrzeżeniem ustępu 4 niniejszego
zwalnia zainteresowanej Wysokiej
artykułu, na wszystkich lub niektórych
Układającej się Strony od zobowiązań
terytoriach, za których stosunki
wynikających z Konwencji w odniesieniu
międzynarodowe państwo to odpowiada.
do każdego działania, które mogąc
2. Konwencja obowiązywać będzie na
naruszać te zobowiązania byłoby podjęte
terytorium lub terytoriach wymienionych
przed upływem terminu, w którym
w notyfikacji począwszy od trzydziestego
wypowiedzenie stało się skuteczne.
dnia po otrzymaniu tej notyfikacji
3. Każda Wysoka Układająca się
przez Sekretarza Generalnego Rady
Strona, która przestaje być członkiem
Europy.
Rady Europy, przestaje być na tych
3. Postanowienia niniejszej Konwencji
samych warunkach Stroną niniejszej
będą stosowane na tych terytoriach
Konwencji.
odpowiednio do miejscowych wymogów.
4. Konwencja może być wypowiedziana
4 Każde Państwo, które złożyło
zgodnie z przepisami poprzednich
deklarację na podstawie ustępu 1
ustępów w odniesieniu do każdego
niniejszego artykułu, może w każdym
terytorium, w stosunku do którego
póz
niejszym czasie uznać w odniesieniu
oświadczono o jej obowiązywaniu
do jednego lub wielu terytoriów
zgodnie z artykułem 56.
wymienionych w tej deklaracji,
kompetencję Trybunału
Artykuł 59
do przyjmowania skarg od jednostek,
Podpisanie i ratyfikacja
organizacji pozarządowych lub grup
1. Niniejsza Konwencja jest otwarta do
osób, zgodnie z artykułem 34 niniejszej
podpisu dla członków Rady Europy.
Konwencji.
Podlega ona ratyfikacji. Dokumenty
14
Europejska Konwencja Praw Człowieka
ratyfikacyjne składa się Sekretarzowi wejście w życie Konwencji, nazwy
Generalnemu Rady Europy. Wysokich Układających się Stron, które
dokonały jej ratyfikacji, oraz fakt
2. Unia Europejska może przystąpić do
złożenia kolejnych dokumentów
niniejszej Konwencji.
ratyfikacyjnych.
3. Niniejsza Konwencja wejdzie w życie
po złożeniu dziesięciu dokumentów
Sporządzono w Rzymie, dnia 4 listopada
ratyfikacyjnych.
1950 roku, w jednym egzemplarzu,
4. W odniesieniu do każdego w językach angielskim i francuskim, przy
sygnatariusza, który dokona ratyfikacji czym oba teksty są jednakowo
w dalszej kolejności, Konwencja wchodzi autentyczne; oryginał zostanie złożony w
w życie z dniem złożenia dokumentów archiwach Rady Europy. Sekretarz
ratyfikacyjnych. Generalny przekaże uwierzytelnione
odpisy każdemu z sygnatariuszy.
5. Sekretarz Generalny Rady Europy
notyfikuje członkom Rady Europy
Protokół dodatkowy do Konwencji o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności
Paryż, 20 marca 1952 roku
Państwa-Sygnatariusze, Członkowie Rady Europy,
zdecydowane podjąć odpowiednie środki nauki. Wykonując swoje funkcje
zmierzające do zapewnienia wspólnych w dziedzinie wychowania i nauczania,
gwarancji praw i wolności, innych aniżeli Państwo uznaje prawo rodziców do
te, które są już zawarte w Rozdziale I zapewnienia tego wychowania
Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i nauczania zgodnie z ich własnymi
i Podstawowych Wolności, podpisanej przekonaniami religijnymi
w Rzymie 4 listopada 1950 r. (zwanej i filozoficznymi.
dalej "Konwencją"),
Artykuł 3
uzgodniły, co następuje:
Prawo do wolnych wyborów
Artykuł 1
Wysokie Układające się Strony
Ochrona własności zobowiązują się organizować
Każda osoba fizyczna i prawna ma prawo w rozsądnych odstępach czasu wolne
do poszanowania swego mienia. Nikt nie wybory oparte na tajnym głosowaniu, w
może być pozbawiony swojej własności, warunkach zapewniających swobodę
chyba że w interesie publicznym i na wyrażania opinii ludności w wyborze
warunkach przewidzianych przez ustawę ciała ustawodawczego.
oraz zgodnie z podstawowymi zasadami
Artykuł 4
prawa międzynarodowego.
Powyższe postanowienia nie będą jednak
Terytorialny zakres stosowania
w żaden sposób naruszać prawa Państwa
Każda Wysoka Układająca się Strona
do wydawania takich ustaw, jakie uzna
może w chwili podpisania lub ratyfikacji,
za konieczne dla uregulowania sposobu
bądz
w jakimkolwiek póz
niejszym czasie,
korzystania z własności zgodnie
złożyć Sekretarzowi Generalnemu Rady
z interesem powszechnym lub w celu
Europy deklarację wskazującą, w jakim
zapewnienia uiszczania podatków bądz

stopniu zobowiązuje się do stosowania
innych należności lub kar pieniężnych.
postanowień niniejszego Protokołu na
terytoriach wymienionych w tej
Artykuł 2
deklaracji, za których stosunki
Prawo do nauki międzynarodowe państwo to odpowiada.
Nikt nie może być pozbawiony prawa do Każda Wysoka Układająca się Strona,
15
Europejska Konwencja Praw Człowieka
która złożyła deklarację na podstawie Europy, które są sygnatariuszami
ustępu poprzedzającego, może Konwencji, i podlega ratyfikacji w tym
w każdym czasie złożyć następną samym czasie co Konwencja lub póz
niej.
deklarację, modyfikującą treść Protokół wejdzie w życie po złożeniu
poprzednich lub wyłączającą stosowanie dziesięciu dokumentów ratyfikacyjnych.
postanowień niniejszego Protokołu W stosunku do każdego sygnatariusza,
na jakimkolwiek terytorium. który ratyfikuje protokół póz
niej,
Deklaracja złożona na podstawie wchodzi on w życie w dniu złożenia
niniejszego artykułu będzie uważana za ratyfikacji.
zgodną z ust. 1 artykułu 56 Konwencji. Dokumenty ratyfikacyjne składa się
Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy,
Artykuł 5
który notyfikuje Państwom-Członkom,
jakie państwa dokonały ratyfikacji.
Stosunek do Konwencji
Wysokie Układające się Strony uznają
Sporządzono w Paryżu, dnia 20 marca
postanowienia artykułu 1, 2, 3 i 4
1952 roku, w jednym egzemplarzu,
niniejszego Protokołu za dodatkowe
w językach angielskim i francuskim, przy
artykuły Konwencji, a wszystkie przepisy
czym oba teksty są jednakowo
Konwencji będą stosowane odpowiednio.
autentyczne; oryginał zostanie złożony
w archiwach Rady Europy. Sekretarz
Artykuł 6
Generalny przekaże uwierzytelnione
odpisy każdemu z Rządów
Podpisanie i ratyfikacja
sygnatariuszy.
Niniejszy Protokół jest otwarty do
podpisu dla Państw-Członków Rady
Protokół nr 4 do Konwencji o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności
gwarantujących niektóre prawa i wolności, inne niż
już zawarte w Konwencji i w Pierwszym Protokole
dodatkowym do Konwencji
Strasburg, 16 września 1963 roku
Państwa-Sygnatariusze, Członkowie Rady Europy,
zdecydowane podjąć kroki zmierzające Artykuł 2
do zapewnienia wspólnych gwarancji
Prawo do swobodnego poruszania
niektórych praw i wolności, innych niż
się
już zawarte w rozdziale I Konwencji
1. Każdy, kto przebywa legalnie na
o Ochronie Praw Człowieka
terytorium Państwa, ma prawo do
i Podstawowych Wolności, podpisanej
swobodnego poruszania się i do
w Rzymie 4 listopada 1950 roku (zwanej
swobodnego wyboru miejsca
dalej "Konwencją") i w artykułach od 1
zamieszkania na tym terytorium.
do 3 Pierwszego Protokołu Dodatkowego
2. Każdy może swobodnie opuścić
do Konwencji, podpisanego w Paryżu 20
jakikolwiek kraj, włączając w to swój
maja 1952 roku,
własny.
uzgodniły, co następuje:
3. Korzystanie z tych praw nie może
Artykuł 1
podlegać innym ograniczeniom niż te,
które określa ustawa i które są
Zakaz pozbawiania wolności za długi
konieczne w społeczeństwie
Nikt nie może być pozbawiony wolności
demokratycznym z uwagi na
jedynie z powodu niemożności
bezpieczeństwo państwowe i publiczne,
wykonania zobowiązania umownego.
16
Europejska Konwencja Praw Człowieka
utrzymanie porządku publicznego, terytorium, na którym stosuje się
zapobieganie przestępstwom, ochronę niniejszy Protokół na podstawie
zdrowia lub moralności, lub ochronę deklaracji złożonej przez to Państwo
praw i wolności innych osób. zgodnie z niniejszym artykułem, uznaje
się za terytoria odrębne w świetle
4. Prawa wymienione w ustępie 1
odniesień do terytorium Państwa ujętych
mogą zostać poddane, w określonych
w artykułach 2 i 3.
rejonach, ustawowym ograniczeniom
uzasadnionym interesem publicznym 5. Każde Państwo, które złożyło
w społeczeństwie demokratycznym. deklarację na podstawie ustępu 1 lub 2
niniejszego artykułu, może w każdym
póz
niejszym czasie uznać w odniesieniu
Artykuł 3
do jednego lub wielu terytoriów
Zakaz wydalania obywateli
wymienionych w tej deklaracji
1. Nikt nie może być wydalony
kompetencję Trybunału
z terytorium Państwa, którego jest
do przyjmowania skarg od jednostek,
obywatelem, ani indywidualnie, ani w
organizacji pozarządowych lub grup,
ramach wydalenia zbiorowego.
zgodnie z artykułem 34 Konwencji
2. Nikt nie może być pozbawiony
w stosunku do wszystkich lub niektórych
prawa wstępu na terytorium Państwa,
artykułów 1-4 niniejszego Protokołu.
którego jest obywatelem.
Artykuł 6
Artykuł 4
Stosunek do Konwencji
Zakaz zbiorowego wydalania
Wysokie Układające się Strony uznają
cudzoziemców
postanowienia artykułów od 1 do 5
Zbiorowe wydalanie cudzoziemców jest
niniejszego Protokołu za dodatkowe
zabronione.
artykuły Konwencji, a wszystkie przepisy
Konwencji będą stosowane odpowiednio.
Artykuł 5
Artykuł 7
Terytorialny zakres stosowania
1. Każda Wysoka Układająca się Strona
Podpisanie i ratyfikacja
może w chwili podpisania bądz

1. Niniejszy Protokół jest otwarty do
ratyfikacji niniejszego Protokołu, lub
podpisu dla Państw-Członków Rady
w jakimkolwiek póz
niejszym czasie,
Europy, które są sygnatariuszami
złożyć Sekretarzowi Generalnemu Rady
Konwencji; podlega ratyfikacji
Europy deklarację wskazującą, w jakim
w momencie lub po ratyfikacji
stopniu zobowiązuje się do stosowania
Konwencji. Wejdzie w życie po złożeniu
postanowień niniejszego Protokołu na
pięciu dokumentów ratyfikacyjnych.
terytoriach wymienionych w tej
W stosunku do każdego sygnatariusza,
deklaracji, za których stosunki
który dokona ratyfikacji póz
niej, Protokół
międzynarodowe odpowiada.
wejdzie w życie w dniu złożenia
dokumentów ratyfikacyjnych.
2. Każda Wysoka Układająca się
Strona, która złożyła deklarację na
2. Dokumenty ratyfikacyjne składa się
podstawie ustępu poprzedzającego,
Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy,
może w każdym czasie złożyć następną
który notyfikuje Państwom-Członkom
deklarację modyfikującą treść
dokonania ratyfikacji.
poprzednich lub wyłączającą stosowanie
Na dowód czego niżej podpisani, będąc
postanowień niniejszego Protokołu na
do tego należycie upoważnieni, podpisali
jakimkolwiek terytorium.
niniejszy Protokół.
3. Deklarację złożoną na podstawie
Sporządzono w Strasburgu, dnia
niniejszego artykułu uznaje się za
16 września 1963 roku w jednym
zgodną z ust. 1 artykułu 56 Konwencji.
egzemplarzu, w językach angielskim
4. Terytorium każdego państwa, na
i francuskim, przy czym oba teksty są
którym stosuje się niniejszy Protokół
jednakowo autentyczne; oryginał
na podstawie ratyfikacji bądz
przyjęcia
zostanie złożony w archiwach Rady
przez to Państwo, oraz każde
Europy. Sekretarz Generalny przekaże
17
Europejska Konwencja Praw Człowieka
uwierzytelnione odpisy każdemu z Państw-Sygnatariuszy.
Protokół nr 6 do Konwencji o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności dotyczący
zniesienia kary śmierci
Strasburg, 28 kwietnia 1983 roku
Państwa-Członkowie Rady Europy, sygnatariusze niniejszego Protokołu do Konwencji
o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, podpisanej w Rzymie 4 listopada
1950 roku (zwanej dalej "Konwencją"),
zważywszy, że zmiany, jakie nastąpiły Artykuł 5
w wielu Państwach-Członkach Rady
Terytorialny zakres stosowania
Europy, wskazują na powszechną
1. Każde Państwo w chwili podpisania
tendencję na rzecz zniesienia kary
lub w chwili składania dokumentu
śmierci,
ratyfikacyjnego, przyjęcia lub
uzgodniły, co następuje:
zatwierdzenia, może wskazać terytorium
lub terytoria, na których niniejszy
Artykuł 1
Protokół będzie stosowany.
Zniesienie kary śmierci
2. Każde Państwo może w dowolnym
Znosi się karę śmierci. Nikt nie może być
póz
niejszym czasie, w drodze deklaracji
skazany na taką karę ani nie może
skierowanej do Sekretarza Generalnego
nastąpić jej wykonanie.
Rady Europy, rozszerzyć stosowanie
niniejszego Protokołu na inne terytorium
Artykuł 2
wymienione w deklaracji. W stosunku
Kara śmierci w czasie wojny do takiego terytorium protokół wejdzie
Państwo może przewidzieć w swoich w życie pierwszego dnia miesiąca
ustawach karę śmierci za czyny następującego po dacie przyjęcia takiej
popełnione podczas wojny lub w okresie deklaracji przez Sekretarza
bezpośredniego zagrożenia wojną; kara Generalnego.
ta będzie stosowana jedynie
3 Deklaracja złożona na podstawie
w przypadkach przewidzianych przez te
dwóch poprzednich ustępów
ustawy i zgodnie z ich postanowieniami.
w odniesieniu do jakiegokolwiek
Państwo zawiadomi Sekretarza
terytorium wymienionego w tej
Generalnego Rady Europy
deklaracji może być wycofana w drodze
o odpowiednich postanowieniach tych
zawiadomienia skierowanego do
ustaw.
Sekretarza Generalnego. Wycofanie
staje się skuteczne pierwszego dnia
Artykuł 3
miesiąca następującego po dacie
otrzymania takiego zawiadomienia przez
Zakaz derogacji
Sekretarza Generalnego.
Żadne z postanowień niniejszego
Protokołu nie może być uchylone na
podstawie artykułu 15 Konwencji. Artykuł 6
Stosunek do Konwencji
Artykuł 4
Państwa-Strony uznają postanowienia
Zakaz składania zastrzeżeń
artykułów od 1 do 5 niniejszego
Niedopuszczalne są jakiekolwiek
Protokołu za dodatkowe artykuły
zastrzeżenia wobec postanowień
Konwencji, a wszystkie przepisy
niniejszego Protokołu, składane na
Konwencji stosuje się odpowiednio.
podstawie artykułu 57 Konwencji.
18
Europejska Konwencja Praw Człowieka
Artykuł 7 lub zatwierdzenia.
Podpisanie i ratyfikacja
Artykuł 9
Niniejszy Protokół jest otwarty do
podpisu dla Państw-Członków Rady
Funkcje depozytariusza
Europy, sygnatariuszy Konwencji.
Sekretarz Generalny Rady Europy
Podlega on ratyfikacji, przyjęciu lub
notyfikuje Państwom-Członkom Rady
zatwierdzeniu. Państwo-Członek Rady
Europy:
Europy nie może ratyfikować, przyjąć
a) każde podpisanie;
lub zatwierdzić niniejszego Protokołu,
b) złożenie każdego dokumentu
jeżeli jednocześnie lub wcześniej nie
ratyfikacyjnego, przyjęcia lub
ratyfikowano Konwencji. Dokumenty
zatwierdzenia;
ratyfikacyjne, przyjęcia lub
c) każdą datę wejścia w życie
zatwierdzenia, składa się Sekretarzowi
niniejszego Protokołu zgodnie
Generalnemu Rady Europy.
z artykułami 5 i 8;
d) każdy inny akt, ratyfikację lub
Artykuł 8
zawiadomienie dotyczące niniejszego
Protokołu.
Wejście w życie
1. Niniejszy Protokół wejdzie w życie
Na dowód czego niżej podpisani, będąc
pierwszego dnia miesiąca następującego
do tego należycie upoważnieni, podpisali
po dniu, w którym pięć Państw-Członków
niniejszy Protokół.
Rady Europy wyrazi zgodę na związanie
Sporządzono w Strasburgu, dnia
się niniejszym Protokołem zgodnie
28 kwietnia 1983 roku w jednym
z postanowieniami artykułu 7.
egzemplarzu, w językach angielskim
2. W stosunku do każdego Państwa-
i francuskim, przy czym oba teksty są
Członka, które póz
niej wyrazi zgodę
jednakowo autentyczne; oryginał
na związanie się niniejszym Protokołem,
zostanie złożony w archiwach Rady
wejdzie on w życie pierwszego dnia Europy. Sekretarz Generalny przekaże
miesiąca następującego po dniu złożenia
uwierzytelnione odpisy każdemu
dokumentu ratyfikacyjnego, przyjęcia
Państwu-Członkowi Rady Europy.
Protokół nr 7 do Konwencji o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności
Strasburg, 22 listopada 1984 roku
Państwa-Członkowie Rady Europy, sygnatariusze niniejszego Protokołu,
zdecydowane poczynić na podstawie wyniku decyzji podjętej zgodnie
Konwencji o Ochronie Praw Człowieka z ustawą i winien mieć możliwość:
i Podstawowych Wolności, podpisanej
a) przedstawienia racji przeciwko
w Rzymie 4 listopada 1950 roku (zwanej
wydaleniu;
dalej "Konwencją"), dalsze kroki
b) rozpatrzenia jego sprawy oraz
zmierzające do zbiorowego
c) bycia reprezentowanym dla tych
zagwarantowania niektórych praw
celów przed właściwym organem albo
i wolności,
osobą lub osobami wyznaczonymi przez
uzgodniły, co następuje:
ten organ.
2. Cudzoziemiec może być wydalony,
Artykuł 1
bez uprzedniego wykorzystania swoich
praw wymienionych w ustępie 1 a), b),
Gwarancje proceduralne dotyczące
c) niniejszego artykułu, jeśli jest
wydalania cudzoziemców
to konieczne z uwagi na porządek
1. Cudzoziemiec legalnie przebywający
publiczny lub uzasadnione względami
na terytorium jakiegokolwiek Państwa
bezpieczeństwa państwowego.
nie może być zeń wydalony, chyba że w
19
Europejska Konwencja Praw Człowieka
Artykuł 2 wpływ na wynik sprawy.
3. Żadne z postanowień niniejszego
Prawo do odwołania w sprawach
artykułu nie może być uchylone na
karnych
podstawie artykułu 15 Konwencji.
1. Każdy, kto został uznany przez sąd
za winnego popełnienia przestępstwa,
Artykuł 5
ma prawo do rozpatrzenia przez sąd
wyższej instancji jego sprawy, tak
Równość małżonków
w przedmiocie orzeczenia o winie, jak
Małżonkom przysługują równe prawa
i co do kary. Korzystanie z tego prawa,
i obowiązki o charakterze cywilno-
a także jego podstawy, reguluje ustawa.
prawnym w stosunkach wynikających
2. Wyjątki od tego prawa mogą być
z małżeństwa, tak pomiędzy nimi, jak
stosowane w przypadku drobnych
w stosunkach z ich dziećmi, w trakcie
przestępstw, określonych w ustawie, lub
trwania małżeństwa i w związku z jego
w przypadkach, gdy dana osoba była
rozwiązaniem. Niniejszy artykuł nie stoi
sądzona w pierwszej instancji przez sąd
na przeszkodzie podjęciu przez Państwo
najwyższy albo została uznana za winną
środków koniecznych do zabezpieczenia
i skazana w wyniku zaskarżenia wyroku
dobra dzieci.
uniewinniającego sądu pierwszej
instancji.
Artykuł 6
Terytorialny zakres stosowania
Artykuł 3
1. Każde Państwo, w chwili podpisania
lub w chwili składania dokumentu
Odszkodowanie za bezprawne
ratyfikacyjnego, przyjęcia lub
skazanie
zatwierdzenia, może wskazać terytorium
Każdemu skazanemu prawomocnie za
lub terytoria, na których niniejszy
przestępstwo, który odbył karę w wyniku
Protokół będzie stosowany, i określić
takiego skazania, a następnie został
zakres, w jakim zobowiązuje się
uniewinniony lub ułaskawiony na tej
stosować postanowienia niniejszego
podstawie, że nowy lub nowo ujawniony
Protokołu w stosunku do tego lub tych
fakt dowiódł, iż nastąpiła pomyłka
terytoriów.
sądowa, przysługuje odszkodowanie
zgodnie z ustawą lub praktyką w danym
2. Każde Państwo może w każdym
Państwie, jeżeli nie udowodniono, że jest
póz
niejszym czasie w drodze deklaracji
on całkowicie lub częściowo
skierowanej do Sekretarza Generalnego
odpowiedzialny za nieujawnienie faktu
Rady Europy rozszerzyć stosowanie
we właściwym czasie.
niniejszego Protokołu na inne terytorium
wymienione w tej deklaracji. W stosunku
Artykuł 4
do takiego terytorium Protokół wejdzie
w życie pierwszego dnia miesiąca
Zakaz ponownego sądzenia lub
następującego po upływie dwóch
karania
miesięcy od dnia przyjęcia takiej
1. Nikt nie może być ponownie sądzony
deklaracji przez Sekretarza
lub ukarany w postępowaniu przed
Generalnego.
sądem tego samego Państwa za
przestępstwo, za które został uprzednio
3. Każda deklaracja złożona zgodnie
skazany prawomocnym wyrokiem lub
z dwoma poprzednimi ustępami może
uniewinniony zgodnie z ustawą
być, w stosunku do jakiegokolwiek
i zasadami postępowania karnego tego
terytorium wymienionego w takiej
Państwa.
deklaracji, wycofana lub zmieniona przez
zawiadomienie Sekretarza Generalnego.
2. Postanowienia poprzedniego ustępu
Wycofanie lub zmiana stają się
nie stoją na przeszkodzie wznowieniu
skuteczne od pierwszego dnia miesiąca
postępowania zgodnie z ustawą
następującego po upływie dwóch
i zasadami postępowania karnego
miesięcy od dnia przyjęcia takiego
danego Państwa, jeśli wyjdą na jaw
zawiadomienia przez Sekretarza
nowo odkryte fakty lub jeśli
Generalnego.
w poprzednim postępowaniu popełniono
poważną pomyłkę, która mogła mieć 4. Deklaracja złożona na podstawie
20
Europejska Konwencja Praw Człowieka
niniejszego artykułu będzie uznana za Generalnemu Rady Europy.
zgodną z ustępem 1 artykułu 56
Artykuł 9
Konwencji.
5. Terytorium każdego Państwa, na
Wejście w życie
którym stosuje się niniejszy Protokół na
1. Niniejszy Protokół wejdzie w życie
podstawie ratyfikacji, przyjęcia lub
pierwszego dnia miesiąca następującego
zatwierdzenia przez Państwo oraz każde
po upływie dwóch miesięcy od dnia,
terytorium, na którym stosuje się
w którym siedem Państw-Członków Rady
niniejszy Protokół na podstawie
Europy wyrazi zgodę na związanie się
deklaracji złożonej przez to Państwo
niniejszym Protokołem zgodnie
zgodnie z niniejszym artykułem, mogą
z postanowieniami artykułu 8.
zostać uznane za terytoria odrębne
2. W stosunku do każdego Państwa-
w świetle odniesienia do terytorium
Członka, które póz
niej wyrazi zgodę
Państwa ujętego w artykule 1.
na związanie się niniejszym Protokołem,
6. Każde Państwo, które złożyło
wejdzie on w życie pierwszego dnia
deklarację na podstawie ustępu 1 lub 2
miesiąca następującego po upływie
niniejszego artykułu, może w każdym
dwóch miesięcy od dnia złożenia
póz
niejszym czasie uznać w odniesieniu
dokumentu ratyfikacyjnego, przyjęcia
do jednego lub wielu terytoriów
lub zatwierdzenia.
wymienionych w tej deklaracji
kompetencję Trybunału
Artykuł 10
do przyjmowania skarg od jednostek,
Funkcje depozytariusza
organizacji pozarządowych lub grup,
Sekretarz Generalny Rady Europy
zgodnie z artykułem 34 Konwencji
notyfikuje Państwom-Członkom:
w stosunku do wszystkich lub niektórych
a) każde podpisanie bez zastrzeżenia
artykułów 1-5 niniejszego Protokołu.
odnośnie Państwom-Członkom;
b) złożenie każdego dokumentu
Artykuł 7
ratyfikacyjnego, przyjęcia lub
Stosunek do Konwencji
zatwierdzenia;
Państwa-Strony uznają postanowienia
c) każdą datę wejścia w życie
artykułów od 1 do 6 niniejszego
niniejszego Protokołu zgodnie
Protokołu za dodatkowe artykuły
z artykułami 6 i 9;
Konwencji, a wszystkie przepisy
d) każdy inny akt, notyfikację lub
Konwencji stosuje się odpowiednio.
deklarację dotyczącą niniejszego
Protokołu.
Artykuł 8
Na dowód czego niżej podpisani, będąc
Podpisanie i ratyfikacja
do tego należycie upoważnieni, podpisali
Niniejszy Protokół jest otwarty do
niniejszy Protokół.
podpisu dla Państw-Członków Rady
Sporządzono w Strasburgu, dnia
Europy, sygnatariuszy Konwencji.
22 listopada 1984 roku w jednym
Podlega on ratyfikacji, przyjęciu lub
egzemplarzu, w językach angielskim
zatwierdzeniu. Państwo-Członek Rady
i francuskim, przy czym oba teksty są
Europy nie może ratyfikować, przyjąć
jednakowo autentyczne; oryginał
lub zatwierdzić niniejszego Protokołu,
zostanie złożony w archiwach Rady
jeżeli jednocześnie lub wcześniej nie
Europy. Sekretarz Generalny przekaże
ratyfikowano Konwencji. Dokumenty
uwierzytelnione odpisy każdemu
ratyfikacyjne, przyjęcia lub
Państwu-Członkowi Rady Europy.
zatwierdzenia składa się Sekretarzowi
21