plik


ÿþPolish version/Version polonaise TBumaczenie Konwencja o Ochronie Praw CzBowieka i Podstawowych Wolno[ci po nowelizacji przez ProtokóB nr 11 z ProtokoBem dodatkowym oraz ProtokoBami nr 4, 6 i 7, 12 i 13 Niniejszy tekst jednolity Konwencji zostaB opracowany z uwzgldnieniem ProtokoBu Nr 3 do Konwencji (STE nr 45), który wszedB w |ycie 21 wrze[nia 1970, i ProtokoBu nr 5 (STE nr 55), który wszedB w |ycie 20 grudnia 1971. W tek[cie zostaBy tak|e uwzgldnione zmiany w tek[cie Konwencji wprowadzone ProtokoBem nr 8 (STE nr 118). ProtokóB Nr 8 wszedB w |ycie 1 stycznia 1990 i zawieraB, midzy innymi, zmiany wprowadzone poprzednio w tek[cie Konwencji na mocy ProtokoBu Nr 2 (STE nr 44), który stanowiB, zgodnie z jego art. 5 par. 3, integraln cz[ Konwencji od dnia jego wej[cia w |ycie 21 wrze[nia 1970. Wszystkie postanowienia Konwencji, które zostaBy zmienione lub dodane przez te ProtokoBy, zostaBy zastpione przez postanowienia ProtokoBu Nr 11 (STE nr 155), który wszedB w |ycie 1 listopada 1998. Z dniem wej[cia w |ycie ProtokoBu Nr 11, postanowienia ProtokoBu Nr 9 (STE nr 140), który wszedB w |ycie 1 pazdziernika 1994, trac moc obowizujc. Kancelaria Europejskiego TrybunaBu Praw CzBowieka wrzesieD 2003 Konwencja o Ochronie Praw CzBowieka i Podstawowych Wolno[ci Rzym, 4 listopada 1950 Rzdy PaDstw-Sygnatariuszy niniejszej Konwencji, czBonkowie Rady Europy, Zwa|ywszy na Powszechn Deklaracj Praw CzBowieka uchwalon 10 grudnia 1948 roku przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych; Zwa|ywszy, |e owa Deklaracja zmierza do zapewnienia powszechnego i efektywnego stosowania zawartych w niej praw; Zwa|ywszy, |e celem Rady Europy jest osignicie wikszej jedno[ci jej czBonków i |e jednym ze sposobów osignicia tego celu jest ochrona oraz rozwój praw czBowieka i podstawowych wolno[ci; Potwierdzajc swoj gBbok wiar w te podstawowe wolno[ci, które s fundamentem sprawiedliwo[ci i pokoju na [wiecie i których zachowanie opiera si gBównie z jednej strony na rzeczywi[cie demokratycznym ustroju politycznym, z drugiej na jednolitym pojmowaniu i wspólnym poszanowaniu praw czBowieka, do których si one odwoBuj; Zdecydowane jako Rzdy PaDstw europejskich dziaBajcych w tym samym duchu i posiadajcych wspólne dziedzictwo ideaBów i tradycji politycznych, poszanowania wolno[ci i rzdów prawa, podj pierwsze kroki w celu zbiorowego zagwarantowania niektórych praw wymienionych w Powszechnej Deklaracji, UzgodniBy, co nastpuje: ArtykuB 1  Obowizek przestrzegania praw czBowieka Wysokie UkBadajce si Strony zapewniaj ka|demu czBowiekowi, podlegajcemu ich jurysdykcji, prawa i wolno[ci okre[lone w Rozdziale I niniejszej Konwencji. 2 ROZDZIAA I  PRAWA I WOLNOZCI ArtykuB 2  Prawo do |ycia 1 Prawo ka|dego czBowieka do |ycia jest chronione przez ustaw. Nikt nie mo|e by umy[lnie pozbawiony |ycia, wyjwszy przypadki wykonania wyroku sdowego skazujcego za przestpstwo, za które ustawa przewiduje tak kar. 2 Pozbawienie |ycia nie bdzie uznane za sprzeczne z tym ArtykuBem, je|eli nastpi w wyniku bezwzgldnego koniecznego u|ycia siBy: a w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawn przemoc; b w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemo|liwienia ucieczki osobie pozbawionej wolno[ci zgodnie z prawem; c w dziaBaniach podjtych zgodnie z prawem w celu stBumienia zamieszek lub powstania. ArtykuB 3  Zakaz tortur Nikt nie mo|e by poddany torturom ani nieludzkiemu lub poni|ajcemu traktowaniu albo karaniu. ArtykuB 4  Zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej 1 Nikt nie mo|e by trzymany w niewoli lub w poddaDstwie. 2 Nikt nie mo|e by zmuszony do [wiadczenia pracy przymusowej lub obowizkowej. 3 W rozumieniu tego ArtykuBu pojcie "Pracy przymusowej lub obowizkowej" nie obejmuje: a |adnej pracy, jakiej wymaga si zwykle w ramach wykonywania kary pozbawienia wolno[ci orzeczonej zgodnie z postanowieniami ArtykuBu 5 niniejszej Konwencji lub w okresie warunkowego zwolnienia; b |adnej sBu|by o charakterze wojskowym, bdz sBu|by wymaganej zamiast obowizkowej sBu|by wojskowej w tych krajach, które uznaj odmow sBu|by wojskowej ze wzgldu na przekonania; 3 c |adnych [wiadczeD wymaganych w stanach nadzwyczajnych lub klsk zagra|ajcych |yciu lub dobru spoBeczeDstwa; d |adnej pracy ani [wiadczeD stanowicych cz[ zwykBych obowizków obywatelskich. ArtykuB 5  Prawo do wolno[ci i bezpieczeDstwa osobistego 1 Ka|dy ma prawo do wolno[ci i bezpieczeDstwa osobistego. Nikt nie mo|e by pozbawiony wolno[ci, z wyjtkiem nastpujcych przypadków i w trybie ustalonym przez prawo: a zgodnie z prawem pozbawienia wolno[ci w wyniku skazania przez wBa[ciwy sd; b zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w przypadku niepodporzdkowania si wydanemu zgodnie z prawem orzeczeniu sdu lub w celu zapewnienia wykonania okre[lonego w ustawie obowizku; c zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w celu postawienia przed wBa[ciwym organem, je|eli istnieje uzasadnione podejrzenie popeBnienia czynu zagro|onego kar lub je[li jest to konieczne w celu zapobie|enia popeBnienia takiego czynu lub uniemo|liwienia ucieczki po jego dokonaniu; d pozbawienia nieletniego wolno[ci na podstawie zgodnego z prawem orzeczenia w celu ustanowienia nadzoru wychowawczego lub zgodnego z prawem pozbawienia nieletniego wolno[ci w celu postawienia go przed wBa[ciwym organem; e zgodnego z prawem pozbawienia wolno[ci osoby w celu zapobie|enia szerzeniu przez ni choroby zakaznej, osoby umysBowo chorej, alkoholika, narkomana lub wBóczgi; f zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania osoby w celu zapobie|enia jej nielegalnemu wkroczeniu na terytorium paDstwa lub osoby, przeciwko której toczy si postpowanie o wydalenie lub ekstradycj. 2 Ka|dy, kto zostaB zatrzymany, powinien zosta niezwBocznie i w zrozumiaBym dla niego jzyku poinformowany o przyczynach zatrzymania i o stawianych mu zarzutach. 4 3 Ka|dy zatrzymany lub aresztowany zgodnie z postanowieniami ustpu 1 lit c) niniejszego ArtykuBu powinien zosta niezwBocznie postawiony przed sdzi lub innym urzdnikiem uprawnionym przez ustaw do wykonywania wBadzy sdowej i ma prawo by sdzony w rozsdnym terminie albo zwolniony na czas postpowania. Zwolnienie mo|e zosta uzale|nione od udzielenia gwarancji zapewniajcych stawienie si na rozpraw. 4 Ka|dy, kto zostaB pozbawiony wolno[ci przez zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo odwoBania si do sdu w celu ustalenia bezzwBocznie przez sd legalno[ci pozbawienia wolno[ci i zarzdzenia zwolnienia, je|eli pozbawienie wolno[ci jest niezgodne z prawem. 5 Ka|dy, kto zostaB pokrzywdzony przez niezgodne z tre[ci tego ArtykuBu zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo do odszkodowania. ArtykuB 6  Prawo do rzetelnego procesu sdowego 1 Ka|dy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsdnym terminie przez niezawisBy i bezstronny sd ustanowiony ustaw przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowizkach o charakterze cywilnym albo o zasadno[ci ka|dego oskar|enia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postpowanie przed sdem jest jawne, jednak prasa i publiczno[ mog by wyBczone z caBo[ci lub cz[ci rozprawy sdowej ze wzgldów obyczajowych, z uwagi na porzdek publiczny lub bezpieczeDstwo paDstwowe w spoBeczeDstwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro maBoletnich lub gdy sBu|y to ochronie |ycia prywatnego stron albo te| w okoliczno[ciach szczególnych, w granicach uznanych przez sd za bezwzgldnie konieczne, kiedy jawno[ mogBaby przynie[ szkod interesom wymiaru sprawiedliwo[ci. 2 Ka|dego oskar|onego o popeBnienie czynu zagro|onego kar uwa|a si za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustaw. 3 Ka|dy oskar|ony o popeBnienie czynu zagro|onego kar ma co najmniej prawo do: a niezwBocznego otrzymania szczegóBowej informacji w jzyku dla niego zrozumiaBym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskar|eniu; b posiadania odpowiedniego czasu i mo|liwo[ci do przygotowania obrony; 5 c bronienia si osobi[cie lub przez ustanowionego przez siebie obroDc, a je[li nie ma wystarczajcych [rodków na pokrycie kosztów obrony, do bezpBatnego korzystania z pomocy obroDcy wyznaczonego z urzdu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwo[ci; d przesBuchania lub spowodowania przesBuchania [wiadków oskar|enia oraz |dania obecno[ci i przesBuchania [wiadków obrony na takich samych warunkach jak [wiadków oskar|enia; e korzystania z bezpBatnej pomocy tBumacza, je|eli nie rozumie lub nie mówi jzykiem u|ywanym w sdzie. ArtykuB 7  Zakaz karania bez podstawy prawnej 1 Nikt nie mo|e by uznany za winnego popeBnienia czynu polegajcego na dziaBaniu lub zaniechaniu dziaBania, który wedBug prawa wewntrznego lub midzynarodowego nie stanowiB czynu zagro|onego kar w czasie jego popeBnienia. Nie bdzie równie| wymierzona kara surowsza od tej, któr mo|na byBo wymierzy w czasie, gdy czyn zagro|ony kar zostaB popeBniony. 2 Niniejszy ArtykuB nie stanowi przeszkody w sdzeniu i karaniu osoby winnej dziaBania lub zaniechania, które w czasie popeBnienia stanowiBy czyn zagro|ony kar wedBug ogólnych zasad uznanych przez narody cywilizowane. ArtykuB 8  Prawo do poszanowania |ycia prywatnego i rodzinnego 1 Ka|dy ma prawo do poszanowania swojego |ycia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji. 2 Niedopuszczalna jest ingerencja wBadzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjtkiem przypadków przewidzianych przez ustaw i koniecznych w demokratycznym spoBeczeDstwie z uwagi na bezpieczeDstwo paDstwowe, bezpieczeDstwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochron porzdku i zapobieganie przestpstwom, ochron zdrowia i moralno[ci lub ochron praw i wolno[ci osób. ArtykuB 9  Wolno[ my[li, sumienia i wyznania 1 Ka|dy ma prawo do wolno[ci my[li, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje wolno[ zmiany wyznania lub przekonaD oraz wolno[ uzewntrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub 6 prywatnie, swego wyznania lub przekonaD przez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynno[ci rytualne. 2 Wolno[ uzewntrzniania wyznania lub przekonaD mo|e podlega jedynie takim ograniczeniom, które s przewidziane przez ustaw i konieczne w spoBeczeDstwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeDstwa publicznego, ochron porzdku publicznego, zdrowia i moralno[ci lub ochron praw i wolno[ci innych osób. ArtykuB 10  Wolno[ wyra|ania opinii 1 Ka|dy ma prawo do wolno[ci wyra|ania opinii. Prawo to obejmuje wolno[ posiadania pogldów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji wBadz publicznych i bez wzgldu na granice paDstwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa PaDstw do poddania procedurze zezwoleD przedsibiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych. 2 Korzystanie z tych wolno[ci pocigajcych za sob obowizki i odpowiedzialno[ mo|e podlega takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie s przewidziane przez ustaw i niezbdne w spoBeczeDstwie demokratycznym w interesie bezpieczeDstwa paDstwowego, integralno[ci terytorialnej lub bezpieczeDstwa publicznego ze wzgldu na konieczno[ zapobie|enia zakBóceniu porzdku lub przestpstwu, z uwagi na ochron zdrowia i moralno[ci, ochron dobrego imienia i praw innych osób oraz ze wzgldu na zapobie|enie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronno[ci wBadzy sdowej. ArtykuB 11  Wolno[ zgromadzeD i stowarzyszania si 1 Ka|dy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzenia si oraz do swobodnego stowarzyszania si, wBcznie z prawem tworzenia zwizków zawodowych i przystpowania do nich dla ochrony swoich interesów. 2 Wykonywanie tych praw nie mo|e podlega innym ograniczeniom ni| te, które okre[la ustawa i które s konieczne w spoBeczeDstwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeDstwa paDstwowego lub publicznego, ochron porzdku i zapobieganie przestpstwu, ochron zdrowia i moralno[ci lub ochron praw i wolno[ci innych osób. Niniejszy przepis nie stanowi przeszkody w nakBadaniu zgodnych z prawem ograniczeD korzystania z tych praw przez czBonków siB zbrojnych, policji lub administracji paDstwowej. 7 ArtykuB 12  Prawo do zawarcia maB|eDstwa M|czyzni i kobiety w wieku maB|eDskim maj prawo do zawarcia maB|eDstwa i zaBo|enia rodziny zgodnie z ustawami krajowymi regulujcymi korzystanie z tego prawa. ArtykuB 13  Prawo do skutecznego [rodka odwoBawczego Ka|dy, kogo prawa i wolno[ci zawarte w niniejszej Konwencji zostaBy naruszone, ma prawo do skutecznego [rodka odwoBawczego do wBa[ciwego organu paDstwowego tak|e wówczas, gdy naruszenia dokonaBy osoby wykonujce swoje funkcje urzdowe. ArtykuB 14  Zakaz dyskryminacji Korzystanie z praw i wolno[ci wymienionych w niniejszej Konwencji powinno by zapewnione bez dyskryminacji wynikajcej z takich powodów jak pBe, rasa, kolor skóry, jzyk, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub spoBeczne, przynale|no[ do mniejszo[ci narodowej, majtek, urodzenie bdz z jakichkolwiek innych przyczyn. ArtykuB 15  Uchylenie stosowania zobowizaD w stanie niebezpieczeDstwa publicznego 1 W przypadku wojny lub innego niebezpieczeDstwa publicznego zagra|ajcego |yciu narodu, ka|da z Wysokich UkBadajcych si Stron mo|e podj [rodki uchylajce stosowanie zobowizaD wynikajcych z niniejszej Konwencji w zakresie [ci[le odpowiadajcym wymogom sytuacji, pod warunkiem, |e [rodki te nie s sprzeczne z innymi zobowizaniami wynikajcymi z prawa midzynarodowego. 2 Na podstawie powy|szego przepisu nie mo|na uchyli zobowizaD wynikajcych z ArtykuBu 2, z wyjtkiem przypadków [mierci bdcych wynikiem zgodnych z prawem dziaBaD wojennych oraz zobowizaD zawartych w ArtykuBach 3, 4 (ustp 1) i 7. 3 Ka|da z Wysokich UkBadajcych si Stron korzystajc z prawa do uchylenia zobowizaD poinformuje wyczerpujco Sekretarza Generalnego Rady Europy o [rodkach, które podjBa oraz powodach ich zastosowania. Informowa bdzie równie| Sekretarza Generalnego Rady Europy, kiedy podjte [rodki przestan dziaBa, a przepisy Konwencji bd ponownie w peBni stosowane. 8 ArtykuB 16  Ograniczenia dziaBalno[ci publicznej cudzoziemców {adnego z postanowieD ArtykuBów 10, 11 i 14 nie mo|na uzna za wyBczajce prawo Wysokiej UkBadajcej si Strony do ograniczenia dziaBalno[ci politycznej cudzoziemców. ArtykuB 17  Zakaz nadu|ycia praw {adne z postanowieD niniejszej Konwencji nie mo|e by interpretowane jako przyznanie jakiemukolwiek PaDstwu, grupie lub osobie prawa do podjcia dziaBaD lub dokonania aktu zmierzajcego do zniweczenia praw i wolno[ci wymienionych w niniejszej Konwencji, albo ich ograniczenia w wikszym stopniu, ni| to przewiduje Konwencja. ArtykuB 18  Granice stosowania ograniczeD praw Ograniczenia praw i wolno[ci, na które zezwala niniejsza Konwencja, nie bd stosowane w innych celach, ni| te, dla których je wprowadzono. ROZDZIAA II  EUROPEJSKI TRYBUNAL PRAW CZAOWIEKA ArtykuB 19  Utworzenie TrybunaBu W celu zapewnienia przestrzegania zobowizaD wynikajcych dla Wysokich UkBadajcych si Stron z Konwencji i jej protokoBów tworzy si Europejski TrybunaB Praw CzBowieka, zwany dalej "TrybunaBem". ArtykuB 20  Liczba sdziów TrybunaB skBada si z sdziów, których liczba równa jest liczbie Wysokich UkBadajcych si Stron. ArtykuB 21  Wymogi sprawowania urzdu 1 Sdziowie powinni by ludzmi o najwy|szym poziomie moralnym i musz albo posiada kwalifikacje do sprawowania wysokiego urzdu sdziowskiego, albo by prawnikami o uznanej kompetencji. 2 Sdziowie zasiadaj w Trybunale we wBasnym imieniu. 3 W okresie sprawowania urzdu sdziowie nie mog bra udziaBu w |adnej dziaBalno[ci, która nie daje si pogodzi z niezawisBo[ci, bezstronno[ci albo wymaganiami piastowania urzdu w peBnym 9 wymiarze czasu; wszelkie kwestie wynikajce ze stosowania niniejszego ustpu rozstrzyga TrybunaB. ArtykuB 22  Wybór sdziów 1 Sdziów wybiera Zgromadzenie Parlamentarne w odniesieniu do ka|dej Wysokiej UkBadajcej si Strony, wikszo[ci gBosów, z listy trzech kandydatów przedstawionych przez Wysok UkBadajc si Stron. 2 Tak sam procedur stosuje sie w celu uzupeBnienia skBadu TrybunaBu w przypadku przystpienia nowych Wysokich UkBadajcych si Stron oraz przy obsadzaniu wakujcych miejsc. ArtykuB 23  Kadencja 1 Sdziowie s wybierani na okres sze[ciu lat. Mog oni by wybrani ponownie. Jednak|e kadencja poBowy sdziów wybranych w pierwszych wyborach upBywa po trzech latach. 2 Sdziowie, których kadencja ma upByn z koDcem pocztkowego okresu trzech lat, s wyznaczeni w drodze losowania przez Sekretarza Generalnego Rady Ruropy bezpo[rednio po ich wyborze. 3 Aby zapewni, w stopniu, w jakim jest to mo|liwe, odnowienie kadencji poBowy skBadu sdziowskiego co trzy lata, Zgromadzenie Parlamentarne mo|e przed rozpoczciem ka|dych kolejnych wyborów postanowi, |e kadencja lub kadencje jednego lub wikszej liczby sdziów, którzy maj by wybrani, bdzie inna ni| sze[cioletnia, jednak nie dBu|sza ni| dziewi lat i nie krótsza ni| trzy lata. 4 W przypadkach, gdy chodzi o wicej ni| jeden mandat i gdy Zgromadzenie Parlamentarne zastosuje ustp poprzedni, przydziaB mandatów zostanie dokonany w drodze losowania przez Sekretarza Generalnego Rady Europy bezpo[rednio po zakoDczeniu wyborów. 5 Sdzia wybrany na miejsce sdziego, którego kadencja jeszcze nie upBynBa, sprawuje swój urzd przez okres pozostajcy do zakoDczenia kadencji swego poprzednika. 6 Kadencja sdziów upBywa z chwil osignicia przez nich wieku 70 lat. 7 Sdziowie sprawuj swój urzd do czasu ich zastpienia. Sprawuj oni jednak nadal urzd w odniesieniu do spraw, w których rozpoznawaniu uczestniczyli. 10 ArtykuB 24  OdwoBywanie {aden sdzia nie mo|e by odwoBany ze swojego urzdu, chyba |e pozostali sdziowie postanowi wikszo[ci dwóch trzecich gBosów, |e przestaB on speBnia stawiane mu wymogi. ArtykuB 25  Kancelaria i sekretarze prawni TrybunaB posiada Kancelari, której funkcje i organizacj okre[la regulamin TrybunaBu. TrybunaB korzysta z pomocy sekretarzy prawnych. ArtykuB 26  Zgromadzenie plenarne TrybunaBu Zgromadzenie plenarne TrybunaBu: a wybiera swojego Przewodniczcego i jednego lub dwóch Wiceprzewodniczcych na okres trzech lat; mog oni by wybrani ponownie; b tworzy Izby ustanowione na czas okre[lony; c wybiera Przewodniczcych Izb TrybunaBu; mog oni by wybrani ponownie; d uchwala regulamin TrybunaBu i e wybiera Szefa Kancelarii i jednego lub wicej Zastpców Szefa Kancelarii. ArtykuB 27  Komitet, Izby i Wielka Izba 1 W celu rozpatrzenia wniesionych do niego spraw TrybunaB zasiada w skBadzie Komitetów trzech sdziów, Izb siedmiu sdziów i Wielkiej Izby siedemnastu sdziów. Komitety powoBywane s przez Izby na czas okre[lony. 2 W skBadzie Izby i Wielkiej Izby zasiada z urzdu sdzia wybrany z ramienia zainteresowanego PaDstwa-Strony lub, w przypadku braku takiego sdziego albo gdy nie mo|e on peBni swojej funkcji, inna osoba wybrana przez zainteresowane PaDstwo do peBnienia funkcji sdziego. 3 W skBadzie Wielkiej Izby zasiada tak|e Przewodniczcy TrybunaBu, Wiceprzewodniczcy, Przewodniczcy Izb oraz inni sdziowie wybrani zgodnie z regulaminem TrybunaBu. W przypadku przekazania sprawy do Wielkiej Izby w trybie ArtykuBu 43, |aden sdzia ze skBadu Izby, która 11 wydaBa wyrok, nie zasiada w skBadzie Wielkiej Izby, z wyjtkiem Przewodniczcego Izby i sdziego, który zasiadaB w Izbie z ramienia zainteresowanego PaDstwa-Strony. ArtykuB 28  Uznanie niedopuszczalno[ci skargi przez Komitet Komitet mo|e, gBosujc jednomy[lnie, uzna za niedopuszczaln lub skre[li z listy spraw skarg indywidualn wniesion na podstawie ArtykuBu 34, je|eli taka decyzja mo|e by podjta bez dalszego rozpoznawania sprawy. Decyzja taka jest ostateczna. ArtykuB 29  Decyzja Izby o dopuszczalno[ci i zasadno[ci skargi 1 Je|eli decyzja nie zostaBa podjta w trybie przewidzianym w Artykule 28, decyzj w sprawie dopuszczalno[ci i zasadno[ci skargi indywidualnej, wniesionej na podstawie ArtykuBu 34, podejmuje Izba. 2 O dopuszczalno[ci i zasadno[ci skarg midzypaDstwowych, wniesionych na podstawie ArtykuBu 33, decyduje Izba. 3 Rozstrzygnicie co do dopuszczalno[ci skargi nastpuje w drodze wydania odrbnej decyzji, chyba |e TrybunaB, w wyjtkowych przypadkach, postanowi inaczej. ArtykuB 30  Zrzeczenie si wBasciwo[ci na rzecz Wielkiej Izby Je|eli w sprawie toczcej si przed Izb powstaje powa|ne zagadnienie dotyczce interpretacji Konwencji lub jej ProtokoBów, lub je|eli rozstrzygnicie takiego zagadnienia mo|e doprowadzi do powstania sprzeczno[ci midzy tym rozstrzygniciem a wyrokiem, który zostaB uprzednio wydany przez TrybunaB, Izba mo|e, w ka|dym czasie przed wydaniem wyroku, zrzec si rozpoznawania sprawy i przekaza j do rozpoznania przez Wielk Izb, chyba, |e sprzeciwi si temu jedna ze stron. ArtykuB 31  Kompetencje Wielkiej Izby Wielka Izba: a rozstrzyga skargi wniesione na podstawie ArtykuBu 33 lub ArtykuBu 34, je|eli Izba zrzekBa si wBa[ciwo[ci na podstawie ArtykuBu 30 Konwencji, albo je|eli sprawa zostaBa jej przkazana w trybie wskazanym w Artykule 43, oraz 12 b rozpatruje wnioski o wydanie opinii doradczych przedBo|one w trybie ArtykuBu 47. ArtykuB 32  WBa[ciwo[ TrybunaBu 1 TrybunaB jest wBa[ciwy do rozpoznawania wszystkich spraw dotyczcych interpretacji i stosowania Konwencji i jej ProtokoBów, które zostan mu przedBo|one na podstawie ArtykuBów 33, 34 i 47. 2 Spór dotyczcy wBa[ciwo[ci TrybunaBu rozstrzyga sam TrybunaB. ArtykuB 33  Sprawy ze skargi midzypaDstwowej Ka|da z Wysokich UkBadajcych si Stron mo|e wnie[ skarg do TrybunaBu, je|eli uwa|a, |e inna Wysoka UkBadajca si Strona naruszyBa postanowienia Konwencji lub jej ProtokoBów. ArtykuB 34  Skargi indywidualne TrybunaB mo|e przyjmowa skargi ka|dej osoby, organizacji pozarzdowej lub grupy jednostek, które uwa|a, |e staBa sie ofiar naruszenia przez jedn z Wysokich UkBadajcych si Stron praw zawartych w Konwencji lub jej ProtokoBach. Wysokie UkBadajce si Strony zobowizuj si nie przeszkadza w |aden sposób skutecznemu wykonywaniu tego prawa. ArtykuB 35  Warunki dopuszczalno[ci skargi 1 TrybunaB mo|e rozpoznawa spraw dopiero po wyczerpaniu wszystkich [rodków odwoBawczych, przewidzianych prawem wewntrzym, zgodnie z powszechnie uznanymi zasadami prawa midzynarodowego, i je|eli sprawa zostaBa wniesiona w cigu sze[ciu miesicy od daty podjcia ostatecznej decyzji. 2 TrybunaB nie rozpoznaje |adnej skargi indywidualnej wniesionej zgodnie z ArtykuBem 34, która: a jest anonimowa, lub b jest co do istoty indentyczna ze spraw ju| rozpoznawan przez TrybunaB lub ze spraw, która zostaBa poddana innej midzynarodowej procedurze zmierzajcej do ustalenia faktów lub do wydania orzeczenia i je|eli skarga nie zawiera nowych istotnych informacji. 13 3 TrybunaB uznaje za niedopuszczaln ka|d skarg indywidualn wniesion na podstawie ArtykuBu 34, je|eli uwa|a, |e skarga nie daje sie pogodzi z postanowieniami Konwencji lub jej ProtokoBów, jest w sposób oczywisty nieuzasadniona lub stanowi nadu|ycie prawa do skargi. 4 TrybunaB odrzuca ka|d skarg, któr uzna za niedopuszczaln w rozumieniu niniejszego ArtykuBu. Decyzja o odrzuceniu skargi mo|e zosta podjta w ka|dej fazie postpowania. ArtykuB 36  Interwencja strony trzeciej 1 We wszystkich sprawach rozpoznawanych przez Izb lub Wielk Izb, Wysoka UkBadajca si Strona, której obywatelem jest skar|cy, ma prawo do przedkBadania pisemnych uwag i do uczestniczenia w rozprawach. 2 Przewodniczcy TrybunaBu mo|e, dziaBajc w interesie wymiaru sprawiedliwo[ci, zaprosi Wysok UkBadajc si Stron, która nie jest Stron w postpowaniu lub ka|d zainteresowan osob inn ni| skar|cy, do przedkBadania pisemnych uwag i do uczestnictwa w rozprawach. ArtykuB 37  Skre[lenie skargi z listy 1 TrybunaB mo|e w ka|dej fazie postpowania zdecydowa o skre[leniu skargi z listy spraw, je|eli z okoliczno[ci sprawy wynika, |e: a wnoszcy nie podtrzymuje swej skargi lub, b spór zostaB ju| rozstrzygnity lub, c z jakiejkolwiek innej przyczyny ustalonej przez TrybunaB dalsze rozpoznawanie skargi nie jest uzasadnione. Jednak|e TrybunaB kontynuuje rozpoznawanie skargi, je[li wymaga tego poszanowanie praw czBowieka w rozumieniu niniejszej Konwencji. 2 TrybunaB mo|e podj decyzj o ponownym wpisaniu skargi na list spraw, je|eli uzna, |e okoliczno[ci uzasadniaj takie postpowanie. ArtykuB 38  Rozpoznawanie spraw i procedura polubownego ich zaBatwiania 1 Je|eli TrybunaB uzna skarg za dopuszczaln: 14 a kontynuuje rozpoznawanie sprawy z udziaBem przedstawicieli stron i, je|eli zachodzi taka potrzeba, podejmuje dochodzenie, a zainteresowane PaDstwa udziel wszelkich niezbdnych uBatwieD dla jego skutecznego przeprowadzenia; b pozostaje do dyspozycji zainteresowanych stron celem polubownego zaBatwienia sprawy na zasadach poszanowania praw czBowieka w rozumieniu Konwencji i jej ProtokoBów. 2 Postpowanie prowadzone w trybie opisanym w ustpie 1 b) jest poufne. ArtykuB 39  Polubowne zaBatwienie sprawy Je|eli zdoBano doprowadzi do polubownego zaBatwienia sprawy, TrybunaB decyduje o skre[leniu skarg z listy spraw w formie decyzji, która ogranicza si do krótkiego przedstawienia faktów i przyjtego rozwizania. ArtykuB 40  Publiczny charakter rozpraw i jawno[ dokumentów 1 Rozprawy przed TrybunaBem s publiczne, chyba |e TrybunaB zdecyduje inaczej ze wzgldu na okoliczno[ci sprawy. 2 Dokumenty zBo|one u Szefa Kancelarii TrybunaBu s publicznie dostpne, chyba |e Przewodniczcy TrybunaBu zdecyduje inaczej. ArtykuB 41  SBuszne zado[uczynienie Je|eli TrybunaB stwierdzi, |e nastpiBo naruszenie Konwencji lub jej ProtokoBów, oraz je|eli prawo wewntrzne zainteresowanej Wysokiej UkBadajcej si Strony pozwala tylko na cz[ciowe usunicie konsekwencji tego naruszenia, TrybunaB orzeka, gdy zachodzi taka potrzeba, o przyznaniu sBusznego zado[uczynienia pokrzywdzonej stronie. ArtykuB 42  Wyroki Izb Wyroki Izb staj si ostateczne zgodnie z postanowieniami ArtykuBu 44 ustp 2. 15 ArtykuB 43  Przekazanie sprawy do Wielkiej Izby 1 W okresie trzech miesicy od daty wydania wyroku przez Izb ka|da ze stron postpowania mo|e, w wyjtkowych przypadkach, wnioskowa o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby. 2 ZespóB piciu sdziów Wielkiej Izby przyjmie wniosek, je|eli w sprawie pojawia si powa|ne zagadnienie dotyczce interpretacji lub stosowania Konwencji lub jej ProtokoBów lub istotna kwestia o znaczeniu ogólnym. 3 Je|eli zespóB przyjB wniosek, spraw rozstrzyga Wielka Izba przez wydanie wyroku. ArtykuB 44  Ostateczne wyroki 1 Wyrok Wielkiej Izby jest ostateczny. 2 Wyrok Izby staje si ostateczny a je|eli strony o[wiadcz, |e nie bd skBada wniosku o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby, lub b po upBywie trzech miesicy od daty wydania wyroku, je|eli nie zBo|ono wniosku o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby, lub c je|eli zespóB Wielkiej Izby odrzuci wniosek o przekazanie sprawy Wielkiej Izbie w trybie ArtykuBu 43. 3 Ostateczny wyrok podlega opublikowaniu. ArtykuB 45  Uzasadnianie wyroków i decyzji 1 Wyroki, jak równie| decyzje co do dopuszczalno[ci skargi, zawieraj uzasadnienie. 2 Je|eli wyrok w caBo[ci lub w cz[ci nie wyra|a jednomy[lnej opinii sdziów, ka|dy sdzia jest uprawniony do zaBczenia opinii odrbnej. ArtykuB 46  Moc obowizujca oraz wykonywanie wyroków 1 Wysokie UkBadajce si Strony zobowizuj si do przestrzegania ostatecznego wyroku TrybunaBu we wszystkich sprawach, w których s stronami. 16 2 Ostateczny wyrok TrybunaBu przekazuje si Komitetowi Ministrów, który czuwa nad jego wykonaniem. ArtykuB 47  Opinie doradcze 1 TrybunaB mo|e, na wniosek Komitetu Ministrów, wydawa opinie doradcze w kwestiach prawnych dotyczcych wykBadni Konwencji i jej ProtokoBów. 2 Powy|sze opinie nie mog dotyczy tre[ci i zakresu praw i wolno[ci okre[lonych w Rozdziale I Konwencji i jej ProtokoBach, ani jakichkolwiek innych zagadnieD, które TrybunaB lub Komitet Ministrów mogByby rozpatrywa w wyniku postpowania podjtego na podstawie postanowieD Konwencji. 3 Decyzje Komitetu Ministrów w sprawie wniosku o wydanie opinii doradczej przez TrybunaB podejmowane s wikszo[ci gBosów przedstawicieli uprawnionych do zasiadania w Komitecie. ArtykuB 48  Kompetencja doradcza TrybunaBu TrybunaB rozstrzyga, czy wniosek o wydanie opinii doradczej przedBo|ony przez Komitet Ministrów mie[ci si w jego kompetencjach okre[lonych w Artykule 47. ArtykuB 49  Uzasadnienie opinii doradczych 1 Opinia doradcza TrybunaBu zawiera uzasadnienie. 2 Je|eli opinia doradcza w caBo[ci lub w cz[ci nie wyra|a jednomy[lnej opinii sdziów, ka|dy sdzia jest uprawniony do zaBczenia opinii odrbnej. 3 Opini doradcz przekazuje si Komitetowi Ministrów. ArtykuB 50  Koszty dziaBalno[ci TrybunaBu Koszty dziaBalno[ci TrybunaBu ponosi Rada Europy. ArtykuB 51  Przywileje i immunitety sdziów Sdziowie s uprawnieni w czasie peBnienia swoich funkcji do korzystania z przywilejów i immunitetów przewidzianych w Artykule 40 Statutu Rady Europy i w porozumieniach zawartych na jego podstawie. 17 ROZDZIAA III  POSTANOWIENIA RÓ{NE ArtykuB 52  Zasiganie informacji przez Sekretarza Generalnego Na |danie Sekretarza Generalnego Rady Europy ka|da Wysoka UkBadajca si Strona zBo|y wyja[nienia w sprawie sposobu, w jaki jej prawo wewntrzne zapewnia skuteczne stosowanie wszystkich postanowieD niniejszej Konwencji. ArtykuB 53  Ochrona uznanych praw czBowieka {adne z postanowieD niniejszej Konwencji nie bdzie interpretowane jako ograniczajce lub wyBczajce jakiekolwiek prawa czBowieka lub podstawowe wolno[ci, które mog by zagwarantowane przez ustaw ka|dej Wysokiej UkBadajcej si Strony lub jakkolwiek inn umow, której PaDstwo to jest stron. ArtykuB 541  Kompetencje Komitetu Ministrów {adne z postanowieD niniejszej Konwencji nie narusza uprawnieD przyznanych Komitetowi Ministrów na podstawie Statutu Rady Europy. ArtykuB 551  WyBczenie innych [rodków rozstrzygania sporów Wysokie UkBadajce si Strony zgadzaj si, |e wyjwszy porozumienia szczególne, nie bd wykorzystywaBy obowizujcych midzy nimi traktatów, konwencji lub deklaracji dla skierowania w drodze skargi sporu powstaBego w zwizku z interpretacj lub stosowaniem niniejszej Konwencji do rozpatrzenia w ramach innych sposobów rozstrzygania sporów ni| przewidziane w niniejszej Konwencji. ArtykuB 56  Terytorialny zakres stosowania 1 Ka|de PaDstwo mo|e w chwili ratyfikacji lub w jakimkolwiek pózniejszym czasie o[wiadczy w drodze notyfikacji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy, |e niniejsza Konwencja obowizywa bdzie, z zastrze|eniem ustpu 4 niniejszego ArtykuBu, na wszystkich lub niektórych terytoriach, za których stosunki midzynarodowe paDstwo to odpowiada. 2 Konwencja obowizywa bdzie na terytorium lub terytoriach wymienionych w notyfikacji poczwszy od trzydziestego dnia po otrzymaniu tej notyfikacji przez Sekretarza Generalnego Rady Europy. 18 3 Postanowienia niniejszej Konwencji bd stosowane na tych terytoriach odpowiednio do miejscowych wymogów. 42 Ka|de PaDstwo, które zBo|yBo deklaracj na podstawie ustpu 1 niniejszego ArtykuBu, mo|e w ka|dym pózniejszym czasie uzna w odniesieniu do jednego lub wielu terytoriów wymienionych w tej deklaracji, kompentencj TrybunaBu do przyjmowania skarg od jednostek, organizacji pozarzdowych lub grup osób, zgodnie z ArtykuBem 34 niniejszej Konwencji. ArtykuB 57  Zastrze|enia 1 Ka|de PaDstwo mo|e, przy podpisaniu niniejszej Konwencji lub przy skBadaniu dokumentów ratyfikacyjnych, dokona zastrze|enia odno[nie do ka|dego z przepisów Konwencji w takim zakresie, w jakim ustawa obowizujca na jego terytorium jest z tym przepisem niezgodna. Na podstawie niniejszego artukuBu niedopuszczalne s zastrze|enia o charakterze ogólnym. 2 Ka|de zastrze|enie zBo|one na podstawie niniejszego ArtykuBu powinno zawiera krótkie przedstawienie tre[ci ustawy, której dotyczy. ArtykuB 581  Wypowiedzenie 1 Wysoka UkBadajca si Strona mo|e wypowiedzie niniejsz Konwencj nie wcze[niej ni| po upBywie piciu lat od daty, w której staBa si jej Stron i z zachowaniem sze[ciomiesicznego okresu wypowiedzenia zawartego w notyfikacji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy, który poinformuje o tym inne Wysokie UkBadajce si Strony. 2 Powy|sze wypowiedzenie nie zwalnia zainteresowanej Wysokiej UkBadajcej si Strony od zobowizaD wynikajcych z Konwencji w odniesieniu do ka|dego dziaBania, które mogc narusza te zobowizania byBoby podjte przed upBywem terminu, w którym wypowiedzenie staBo si skuteczne. 3 Ka|da Wysoka UkBadajca si Strona, która przestaje by czBonkiem Rady Europy, przestaje by na tych samych warunkach Stron niniejszej Konwencji. 4 Konwencja mo|e by wypowiedziana zgodnie z przepisami poprzednich ustpów w odniesieniu do ka|dego terytorium, w stosunku do którego o[wiadczono o jej obowizywaniu zgodnie z ArtykuBem 56. 19 ArtykuB 59  Podpisanie i ratyfikacja 1 Niniejsza Konwencja jest otwarta do podpisu dla CzBonków Rady Europy. Podlega ona ratyfikacji. Dokumenty ratyfikacyjne skBada si Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy. 2 Niniejsza Konwencja wejdzie w |ycie po zBo|eniu dziesiciu dokumentów ratyfikacyjnych. 3 W odniesieniu do ka|dego sygnatariusza, który dokona ratyfikacji w dalszej kolejno[ci, Konwencja wchodzi w |ycie z dniem zBo|enia dokumentów ratyfikacyjnych. 4 Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje CzBonkom Rady Europy wej[cie w |ycie Konwencji, nazwy Wysokich UkBadajcych si Stron, które dokonaBy jej ratyfikacji oraz fakt zBo|enia kolejnych dokumentów ratyfikacyjnych. Sporzdzono w Rzymie, dnia 4 listopada 1950 roku w jednym egzemplarzu, w jzykach angielskim i francuskim, przy czym oba teksty s jednakowo autentyczne; oryginaB zostanie zBo|ony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny przeka|e uwierzytelnione odpisy ka|demu z sygnatariuszy. 20 ProtokóB dodatkowy do Konwencji o Ochronie Praw CzBowieka i Podstawowych Wolno[ci Pary|, 20 marca 1952 PaDstwa-Sygnatariusze, CzBonkowie Rady Europy, zdecydowane podj odpowiednie [rodki zmierzajce do zapewnienia wspólnych gwarancji praw i wolno[ci, innych ani|eli te, które s ju| zawarte w Rozdziale I Konwencji o Ochronie Praw CzBowieka i Podstawowych Wolno[ci, podpisanej w Rzymie 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej "Konwencj"), uzgodniBy, co nastpuje: ArtykuB 1  Ochrona wBasno[ci Ka|da osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Nikt nie mo|e by pozbawiony swojej wBasno[ci, chyba |e w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych przez ustaw oraz zgodnie z podstawowymi zasadami prawa midzynarodowego. Powy|sze postanowienia nie bd jednak w |aden sposób narusza prawa PaDstwa do wydawania takich ustaw, jakie uzna za konieczne dla uregulawania sposobu korzystania z wBasno[ci zgodnie z interesem powszechnym lub w celu zapewnienia uiszczania podatków bdz innych nale|no[ci lub kar pieni|nych. ArtykuB 2  Prawo do nauki Nikt nie mo|e by pozbawiony prawa do nauki. Wykonujc swoje funkcje w dziedzinie wychowania i nauczania, PaDstwo uznaje prawo rodziców do zapewnienia tego wychowania i nauczania zgodnie z ich wBasnymi przekonaniami religijnymi i filozoficznymi. ArtykuB 3  Prawo do wolnych wyborów Wysokie UkBadajce si Strony zobowizuj si organizowa w rozsdnych odstpach czasu wolne wybory oparte na tajnym gBosowaniu, w warunkach zapewniajcych swobod wyra|ania opinii ludno[ci w wyborze ciaBa ustawodawczego. 21 ArtykuB 4  Terytorialny zakres stosowania Ka|da Wysoka UkBadajca si Strona mo|e w chwili podpisania lub ratyfikacji, bdz w jakimkolwiek pózniejszym czasie, zBo|y Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy deklaracj wskazujc, w jakim stopniu zobowizuje si do stosowania postanowieD niniejszego ProtokoBu na terytoriach wymienionych w tej deklaracji, za których stosunki midzynarodowe paDstwo to odpowiada. Ka|da Wysoka UkBadajca si Strona, która zBo|yBa deklaracj na podstawie ustpu poprzedzajcego, mo|e w ka|dym czasie zBo|y nastpn deklaracj, modyfikujc tre[ poprzednich lub wyBczajc stosowanie postanowieD niniejszego ProtokoBu na jakimkolwiek terytorium. Deklaracja zBo|ona na podstawie niniejszego ArtykuBu bdzie uwa|ana za zgodn z ust. 1 ArtykuBu 56 Konwencji. ArtykuB 5  Stosunek do Konwencji Wysokie UkBadajce si Strony uznaj postanowienia ArtykuBu 1, 2, 3 i 4 niniejszego ProtokoBu za dodatkowe ArtykuBy Konwencji, a wszystkie przepisy Konwencji bd stosowane odpowiednio. ArtykuB 6  Podpisanie i ratyfikacja Niniejszy ProtokóB jest otwarty do podpisu dla PaDstw-CzBonków Rady Europy, które s sygnatariuszami Konwencji, i podlega ratyfikacji w tym samym czasie co Konwencja lub pózniej. ProtokóB wejdzie w |ycie po zBo|eniu dziesiciu dokumentów ratyfikacyjnych. W stosunku do ka|dego sygnatariusza, który ratyfikuje protokóB pózniej, wchodzi on w |ycie w dniu zBo|enia ratyfikacji. Dokumenty ratyfikacyjne skBada si Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy, który notyfikuje PaDstwom-CzBonkom, jakie paDstwa dokonaBy ratyfikacji. Sporzdzono w Pary|u, dnia 20 marca 1952 roku, w jednym egzemplarzu, w jzykach angielskim i francuskim, przy czym oba teksty s jednakowo autentyczne; oryginaB zostanie zBo|ony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny przeka|e uwierzytelnione odpisy ka|demu z Rzdów sygnatariuszy. 22 ProtokóB nr 4 do Konwencji o Ochronie Praw CzBowieka i Podstawowych Wolno[ci gwarantujcych niektóre prawa i wolno[ci, inne ni| ju| zawarte w Konwencji i w Pierwszym Protokole dodatkowym do Konwencji Strasburg, 16 wrze[nia 1963 PaDstwa-Sygnatariusze, CzBonkowie Rady Europy, zdecydowane podj kroki zmierzajce do zapewnienia wspólnych gwarancji niektórych praw i wolno[ci, innych ni| ju| zawarte w rozdziale I Konwencji o Ochronie Praw CzBowieka i Podstawowycych Wolno[ci, podpisanej w Rzymie 4 listopada 1950 roku (zwanej dalej "Konwencj") i w ArtykuBach od 1 do 3 Pierwszego ProtokoBu Dodatkowego do Konwencji, podpisanego w Pary|u 20 maja 1952 roku, uzgodniBy, co nastpuje: ArtykuB 1  Zakaz pozbawiania wolno[ci za dBugi Nikt nie mo|e by pozbawiony wolno[ci jedynie z powodu niemo|no[ci wykonania zobowizania umownego. ArtykuB 2  Prawo do swobodnego poruszania si 1 Ka|dy, kto przebywa legalnie na terytorium PaDstwa, ma prawo do swobodnego poruszania si i do swobodnego wyboru miejsca zamieszkania na tym terytorium. 2 Ka|dy mo|e swobodnie opu[ci jakikolwiek kraj, wBczajc w to swój wBasny. 3 Korzystanie z tych praw nie mo|e podlega innym ograniczeniom ni| te, które okre[la ustawa i które s konieczne w spoBeczeDstwie demokratycznym z uwagi na bezpieczeDstwo paDstwowe i publiczne, utrzymanie porzdku publicznego, zapobieganie przestpstwom, ochron zdrowia lub moralno[ci, lub ochron praw i wolno[ci innych osób. 23 4 Prawa wymienione w ustpie 1 mog zosta poddane, w okre[lonych rejonach, ustawowym ograniczeniom uzasadnionym interesem publicznym w spoBeczeDstwie demokratycznym. ArtykuB 3  Zakaz wydalania obywateli 1 Nikt nie mo|e by wydalony z terytorium PaDstwa, którego jest obywatelem, ani indywidualnie, ani w ramach wydalenia zbiorowego. 2 Nikt nie mo|e by pozbawiony prawa wstpu na terytorium PaDstwa, którego jest obywatelem. ArtykuB 4  Zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców Zbiorowe wydalanie cudzoziemców jest zabronione. ArtykuB 5  Terytorialny zakres stosowania 1 Ka|da Wysoka UkBadajca si Strona mo|e w chwili podpisania bdz ratyfikacji niniejszego ProtokoBu, lub w jakimkolwiek pózniejszym czasie, zBo|y Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy deklaracj wskazujc, w jakim stopniu zobowizuje si do stosowania postanowieD niniejszego ProtokoBu na terytoriach wymienionych w tej deklaracji, za których stosunki midzynarodowe odpowiada. 2 Ka|da Wysoka UkBadajca si Strona, która zBo|yBa deklaracj na podstawie ustpu poprzedzajcego, mo|e w ka|dym czasie zBo|y nastpn deklaracj modyfikujc tre[ poprzednich lub wyBczajc stosowanie postanowieD niniejszego ProtokoBu na jakimkolwiek terytorium. 3 Deklaracj zBo|on na podstawie niniejszego ArtykuBu uznaje si za zgodn z ust. 1 ArtykuBu 56 Konwencji. 4 Terytorium ka|dego paDstwa, na którym stosuje si niniejszy ProtokóB na podstawie ratyfikacji bdz przyjcia przez to PaDstwo, oraz ka|de terytorium, na którym stosuje si niniejszy ProtokóB na podstawie deklaracji zBo|onej przez to PaDstwo zgodnie z niniejszym ArtykuBem, uznaje si za terytoria odrbne w [wietle odniesieD do terytorium PaDstwa ujtych w ArtykuBach 2 i 3. 5 Ka|de PaDstwo, które zBo|yBo deklaracj na podstawie ustpu 1 lub 2 niniejszego ArtykuBu, mo|e w ka|dym pózniejszym czasie uzna w odniesieniu do jednego lub wielu terytoriów wymienionych w tej deklaracji kompetencj TrybunaBu do przyjmowania skarg od jednostek, 24 organizacji pozarzdowych lub grup, zgodnie z ArtykuBem 34 Konwencji w stosunku do wszystkich lub niektórych ArtykuBów 1-4 niniejszego ProtokoBu. ArtykuB 6  Stosunek do Konwencji Wysokie UkBadajce si Strony uznaj postanowienia ArtykuBów od 1 do 5 niniejszego ProtokoBu za dodatkowe ArtykuBy Konwencji, a wszystkie przepisy Konwencji bd stosowane odpowiednio. ArtykuB 7  Podpisanie i ratyfikacja 1 Niniejszy ProtokóB jest otwarty do podpisu dla PaDstw-CzBonków Rady Europy, które s sygnatariuszami Konwencji; podlega ratyfikacji w momencie lub po ratyfikacji Konwencji. Wejdzie w |ycie po zBo|eniu piciu dokumentów ratyfikacyjnych. W stosunku do ka|dego sygnatariusza, który dokona ratyfikacji pózniej, ProtokóB wejdzie w |ycie w dniu zBo|enia dokumentów ratyfikacyjnych. 2 Dokumenty ratyfikacyjne skBada si Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy, który notyfikuje PaDstwom-CzBonkom dokonania ratyfikacji. Na dowód czego ni|ej podpisani, bdc do tego nale|ycie upowa|nieni, podpisali niniejszy ProtokóB. Sporzdzono w Strasburgu, dnia 16 wrze[nia 1963 roku w jednym egzemplarzu, w jzykach angielskim i francuskim, przy czym oba teksty s jednakowo autentyczne; oryginaB zostanie zBo|ony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny przeka|e uwierzytelnione odpisy ka|demu z PaDstw-Sygnatariuszy. 25 ProtokóB nr 6 do Konwencji o Ochronie Praw CzBowieka i Podstawowych Wolno[ci dotyczcy zniesienia kary [mierci Strasburg, 28 kwietnia 1983 PaDstwa-CzBonkowie Rady Europy, sygnatariusze niniejszego ProtokoBu do Konwencji o Ochronie Praw CzBowieka i Podstwowych Wolno[ci, podpisanej w Rzymie 4 listopada 1950 roku (zwanej dalej "Konwencj"), zwa|ywszy, |e zmiany, jakie nastpiBy w wielu PaDstwach-CzBonkach Rady Europy, wskazuj na powszechn tendencj na rzecz zniesienia kary [mierci, uzgodniBy, co nastpuje: ArtykuB 1  Zniesienie kary [mierci Znosi si kar [mierci. Nikt nie mo|e by skazany na tak kar ani nie mo|e nastpi jej wykonanie. ArtykuB 2  Kara [mierci w czasie wojny PaDstwo mo|e przewidzie w swoich ustawach kar [mierci za czyny popeBnione podczas wojny lub w okresie bezpo[redniego zagro|enia wojn; kara ta bdzie stosowana jedynie w przypadkach przewidzianych przez te ustawy i zgodnie z ich postanowieniami. PaDstwo zawiadomi Sekretarza Generalnego Rady Europy o odpowiednich postanowieniach tych ustaw. ArtykuB 3  Zakaz derogacji {adne z postanowieD niniejszego ProtokoBu nie mo|e by uchylone na podstawie ArtykuBu 15 Konwencji. ArtykuB 4  Zakaz skBadania zastrze|eD Niedopuszczalne s jakiekolwiek zastrze|enia wobec postanowieD niniejszego ProtokoBu, skBadane na podstawie ArtykuBu 57 Konwencji. 26 ArtykuB 5  Terytorialny zakres stosowania 1 Ka|de PaDstwo w chwili podpisania lub w chwili skBadania dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia, mo|e wskaza terytorium lub terytoria, na których niniejszy ProtokóB bdzie stosowany. 2 Ka|de PaDstwo mo|e w dowolnym pózniejszym czasie, w drodze deklaracji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy, rozszerzy stosowanie niniejszego ProtokoBu na inne terytorium wymienione w deklaracji. W stosunku do takiego terytorium protokóB wejdzie w |ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po dacie przyjcia takiej deklaracji przez Sekretarza Generalnego. ArtykuB 6  Stosunek do Konwencji PaDstwa-Strony uznaj postanowienia ArtykuBów od 1 do 5 niniejszego ProtokoBu za dodatkowe ArtykuBy Konwencji, a wszystkie przepisy Konwencji stosuje si odpowiednio. ArtykuB 7  Podpisanie i ratyfikacja Niniejszy ProtokóB jest otwarty do podpisu dla PaDstw-CzBonków Rady Europy, sygnatariuszy Konwencji. Podlega on ratyfikacji, przyjciu lub zatwierdzeniu. PaDstwo-CzBonek Rady Europy nie mo|e ratyfikowa, przyj lub zatwierdzi niniejszego ProtokoBu, je|eli jednocze[nie lub wcze[niej nie ratyfikowano Konwencji. Dokumenty ratyfikacyjne, przyjcia lub zatwierdzenia, skBada si Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy. ArtykuB 8  Wej[cie w |ycie 1 Niniejszy ProtokóB wejdzie w |ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po dniu, w którym pi PaDstw-CzBonków Rady Europy wyrazi zgod na zwizanie si niniejszym ProtokoBem zgodnie z postanowieniami ArtykuBu 7. 2 W stosunku do ka|dego PaDstwa-CzBonka, które pózniej wyrazi zgod na zwizanie si niniejszym ProtokoBem, wejdzie on w |ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po dniu zBo|enia dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia. ArtykuB 9  Funkcje depozytariusza Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje PaDstwom-CzBonkom Rady Europy: 27 a ka|de podpisanie; b zBo|enie ka|dego dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia; c ka|d dat wej[cia w |ycie niniejszego ProtokoBu zgodnie z ArtykuBami 5 i 8; d ka|dy inny akt, ratyfikacj lub zawiadomienie dotyczce niniejszego ProtokoBu. Na dowód czego ni|ej podpisani, bdc do tego nale|ycie upowa|nieni, podpisali niniejszy ProtokóB. Sporzdzono w Strasburgu, dnia 28 kwietnia 1983 roku w jednym egzemplarzu, w jzykach angielskim i francuskim, przy czym oba teksty s jednakowo autentyczne; oryginaB zostanie zBo|ony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny przeka|e uwierzytelnione odpisy ka|demu PaDstwu-CzBonkowi Rady Europy. 28 ProtokóB nr 7 do Konwencji o Ochronie Praw CzBowieka i Podstawowych Wolno[ci Strasburg, 22 listopada 1984 PaDstwa-CzBonkowie Rady Europy, sygnatariusze niniejszego ProtokoBu, zdecydowane poczyni na podstawie Konwencji o Ochronie Praw CzBowieka i Podstawowych Wolno[ci, podpisanej w Rzymie 4 listopada 1950 roku (zwanej dalej "Konwencj"), dalsze kroki zmierzajce do zbiorowego zagwarantowania niektórych praw i wolno[ci, uzgodniBy, co nastpuje: ArtykuB 1  Gwarancje proceduralne dotyczce wydalania cudzoziemców 1 Cudzoziemiec legalnie przebywajcy na terytorium jakiegokolwiek PaDstwa nie mo|e by zeD wydalony, chyba |e w wyniku decyzji podjtej zgodnie z ustaw i winien mie mo|liwo[: a przedstawienia racji przeciwko wydaleniu; b rozpatrzenia jego sprawy oraz c bycia reprezentowanym dla tych celów przed wBa[ciwym organem albo osob lub osobami wyznaczonymi przez ten organ. 2 Cudzoziemiec mo|e by wydalony, bez uprzedniego wykorzystania swoich praw wymienionych w ustpie 1 a), b), c) niniejszego ArtykuBu, je[li jest to konieczne z uwagi na porzdek publiczny lub uzasadnione wzgldami bezpieczeDstwa paDstwowego. ArtykuB 2  Prawo do odwoBania w sprawach karnych 1 Ka|dy, kto zostaB uznany przez sd za winnego popeBnienia przestpstwa, ma prawo do rozpatrzenia przez sd wy|szej instancji jego sprawy, tak w przedmiocie orzeczenia o winie, jak i co do kary. Korzystanie z tego prawa, a tak|e jego podstawy, reguluje ustawa. 2 Wyjtki od tego prawa mog by stosowane w przypadku drobnych przestpstw, okre[lonych w ustawie, lub w przypadkach, gdy dana osoba byBa sdzona w pierwszej instancji przez sd najwy|szy albo 29 zostaBa uznana za winn i skazana w wyniku zaskar|enia wyroku uniewinniajcego sdu pierwszej instancji. ArtykuB 3  Odszkodowanie za bezprawne skazanie Ka|demu skazanemu prawomocnie za przestpstwo, który odbyB kar w wyniku takiego skazania, a nastpnie zostaB uniewinniony lub uBaskawiony na tej podstawie, |e nowy lub nowo ujawniony fakt dowiódB, i| nastpiBa pomyBka sdowa, przysBuguje odszkodowanie zgodnie z ustaw lub praktyk w danym PaDstwie, je|eli nie udowodniono, |e jest on caBkowicie lub cz[ciowo odpowiedzialny za nieujawnienie faktu we wBa[ciwym czasie. ArtykuB 4  Zakaz ponownego sdzenia lub karania 1 Nikt nie mo|e by ponownie sdzony lub ukarany w postpowaniu przed sdem tego samego PaDstwa za przestpstwo, za które zostaB uprzednio skazany prawomocnym wyrokiem lub uniewinniony zgodnie z ustaw i zasadami postpowania karnego tego PaDstwa. 2 Postanowienia poprzedniego ustpu nie stoj na przeszkodzie wznowieniu postpowania zgodnie z ustaw i zasadami postpowania karnego danego PaDstwa, je[li wyjd na jaw nowo odkryte fakty lub je[li w poprzednim postpowaniu popeBniono powa|n pomyBk, która mogBa mie wpByw na wynik sprawy. 3 {adne z postanowieD niniejszego ArtykuBu nie mo|e by uchylone na podstawie ArtykuBu 15 Konwencji. ArtykuB 5  Równo[ maB|onków MaB|onkom przysBuguj równe prawa i obowizki o charakterze cywilno- prawnym w stosunkach wynikajcych z maB|eDstwa, tak pomidzy nimi, jak w stosunkach z ich dziemi, w trakcie trwania maB|eDstwa i w zwizku z jego rozwizaniem. Niniejszy ArtykuB nie stoi na przeszkodzie podjciu przez PaDstwo [rodków koniecznych do zabezpieczenia dobra dzieci. ArtykuB 6  Terytorialny zakres stosowania 1 Ka|de PaDstwo, w chwili podpisania lub w chwili skBadania dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia, mo|e wskaza terytorium lub terytoria, na których niniejszy ProtokóB bdzie stosowany, i okre[li zakres, w jakim zobowizuje si stosowa postanowienia niniejszego ProtokoBu w stosunku do tego lub tych terytoriów. 30 2 Ka|de PaDstwo mo|e w ka|dym pózniejszym czasie w drodze deklaracji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy rozszerzy stosowanie niniejszego ProtokoBu na inne terytorium wymienione w tej deklaracji. W stosunku do takiego terytorium ProtokóB wejdzie w |ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po upBywie dwóch miesicy od dnia przyjcia takiej deklaracji przez Sekretarza Generalnego. 3 Ka|da deklaracja zBo|ona zgodnie z dwoma poprzednimi ustpami mo|e by, w stosunku do jakiegokolwiek terytorium wymienionego w takiej deklaracji, wycofana lub zmieniona przez zawiadomienie Sekretarza Generalnego. Wycofanie lub zmiana staj si skuteczne od pierwszego dnia miesica nastpujcego po upBywie dwóch miesicy od dnia przyjcia takiego zawiadomienia przez Sekretarza Generalnego. 4 Deklaracja zBo|ona na podstawie niniejszego ArtykuBu bdzie uznana za zgodn z ustpem 1 ArtykuBu 56 Konwencji. 5 Terytorium ka|dego PaDstwa, na którym stosuje si ninijszy ProtokóB na podstawie ratyfikacji, przyjcia lub zatwierdzenia przez PaDstwo oraz ka|de terytorium, na którym stosuje si niniejszy ProtokóB na podstawie deklaracji zBo|onej przez to PaDstwo zgodnie z niniejszym ArtykuBem, mog zosta uznane za terytoria odrbne w [wietle odniesienia do terytorium PaDstwa ujtego w Artykule 1. 6 Ka|de PaDstwo, które zBo|yBo deklaracj na podstawie ustpu 1 lub 2 niniejszego ArtykuBu, mo|e w ka|dym pózniejszym czasie uzna w odniesieniu do jedngo lub wielu terytoriów wymienionych w tej deklaracji kompetencj TrybunaBu do przyjmowania skarg od jednostek, organizacji pozarzdowych lub grup, zgodnie z ArtykuBem 34 Konwencji w stosunku do wszystkich lub niektórych ArtykuBów 1-5 niniejszego ProtokoBu. ArtykuB 71  Stosunek do Konwencji PaDstwa-Strony uznaj postanowienia ArtykuBów od 1 do 6 niniejszego ProtokoBu za dodatkowe ArtykuBy Konwencji, a wszystkie przepisy Konwencji stosuje si odpowiednio. ArtykuB 8  Podpisanie i ratyfikacja Niniejszy ProtokóB jest otwarty do podpisu dla PaDstw-CzBonków Rady Europy, sygnatariuszy Konwencji. Podlega on ratyfikacji, przyjciu lub zatwierdzeniu. PaDstwo-CzBonek Rady Europy nie mo|e ratyfikowa, przyj lub zatwierdzi niniejszego ProtokoBu, je|eli jednocze[nie lub wcze[niej nie ratyfikowano Konwencji. Dokumenty ratyfikacyjne, 31 przyjcia lub zatwierdzenia skBada si Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy. ArtykuB 9  Wej[cie w |ycie 1 Niniejszy ProtokóB wejdzie w |ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po upBywie dwóch miesicy od dnia, w którym siedem PaDstw-CzBonków Rady Europy wyrazi zgod na zwizanie si niniejszym ProtokoBem zgodnie z postanowieniami ArtykuBu 8. 2 W stosunku do ka|dego PaDstwa-CzBonka, które pózniej wyrazi zgod na zwizanie si niniejszym ProtokoBem, wejdzie on w |ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po upBywie dwóch miesicy od dnia zBo|enia dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia. ArtykuB 10  Funkcje depozytariusza Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje PaDstwom-CzBonkom: a ka|de podpisanie bez zastrze|enia odno[nie PaDstwom-CzBonkom; b zBo|enie ka|dego dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia; c ka|d dat wej[cia w |ycie niniejszego ProtokoBu zgodnie z ArtykuBami 6 i 9; d ka|dy inny akt, notyfikacj lub deklaracj dotyczc niniejszego ProtokoBu. Na dowód czego ni|ej podpisani, bdc do tego nale|ycie upowa|nieni, podpisali niniejszy ProtokóB. Sporzdzono w Strasburgu, dnia 22 listopada 1984, w jednym egzemplarzu, w jzykach angielskim i francuskim, przy czym oba teksty s jednakowo autentyczne; oryginaB zostanie zBo|ony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny przeka|e uwierzytelnione odpisy ka|demu PaDstwu-CzBonkowi Rady Europy. 32 ProtokóB nr 13 do Konwencji o Ochronie Praw CzBowieka i Podstawowych Wolno[ci dotyczcy zniesienia kary [mierci we wszystkich okoliczno[ciach Wilno, 3 maja 2002 PaDstwa-CzBonkowie Rady Europy, sygnatariusze niniejszego ProtokoBu, przekonane |e prawo ka|dego do |ycia jest podstawow warto[ci w spoBeczeDstwie demokratycznym i |e zniesienie kary [mierci jest niezbdne dla ochrony tego prawa i peBnego uznania wrodzonej godno[ci ka|dej z istot ludzkich, zmierzajc do wzmocnienia ochrony prawa do |ycia zagwarantowanego przez Konwencj o Ochronie Praw CzBowieka Podstawowych Wolno[ci, podpisan w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej Konwencj), zauwa|ajc, |e ProtokóB nr 6, dotyczcy zniesienia kary [mierci, podpisany w Strasburgu dnia 28 kwietnia 1983 r. nie wyBcza kary [mierci za czyny popeBnione podczas wojny lub w okresie bezpo[redniego zagro|enia wojn, zdecydowane podj koDcowy krok w celu zniesienia kary [mierci we wszystkich okoliczno[ciach, uzgodniBy, co nastpuje: ArtykuB 1  Zniesienie kary [mierci Znosi si kar [mierci. Nikt nie mo|e by skazany na tak kar, ani nie mo|e nastpi jej wykonanie. ArtykuB 2  Zakaz uchylania stosowania zobowizaD {adne z postanowieD niniejszego ProtokoBu nie mo|e by uchylone na podstawie ArtykuBu 15 Konwencji. ArtykuB 3  Zakaz skBadania zastrze|eD Niedopuszczalne jest jakiekolwiek zastrze|enie wobec postanowieD niniejszego ProtokoBu, skBadane na podstawie ArtykuBu 57 Konwencji. 33 ArtykuB 4  Terytorialny zakres zastosowania 1 Ka|de PaDstwo w chwili podpisania lub skBadania dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia, mo|e wskaza terytorium lub terytoria, na których niniejszy ProtokóB bdzie stosowany. 2 Ka|de PaDstwo mo|e w ka|dym pózniejszym czasie, w drodze deklaracji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy, rozszerzy stosowanie niniejszego ProtokoBu na inne terytorium wymienione w tej deklaracji. W stosunku do takiego terytorium ProtokóB wejdzie w |ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po dacie wyga[nicia trzymiesicznego okresu od dnia przyjcia takiej deklaracji przez Sekretarza Generalnego. 3 Ka|da deklaracja zBo|ona zgodnie z dwoma poprzednimi ustpami mo|e by, w stosunku do jakiegokolwiek terytorium wymienionego w takiej deklaracji, wycofana lub zmieniona w drodze notyfikacji skierowanej do Sekretarza Generalnego Rady Europy. Wycofanie lub zmiana staj si skuteczne pierwszego dnia miesica nastpujcego po wyga[niciu trzymiesicznego okresu od dnia przyjcia takiego zawiadomienia przez Sekretarza Generalnego. ArtykuB 5  Stosunek do Konwencji PaDstwa-Strony uznaj postanowienia ArtykuBów od 1 do 4 niniejszego ProtokoBu za dodatkowe artykuBy Konwencji, a wszystkie przepisy Konwencji stosuje si odpowiednio. ArtykuB 6  Podpisanie i ratyfikacja Niniejszy ProtokóB jest otwarty do podpisu dla PaDstw-CzBonków Rady Europy, które podpisaBy niniejsz Konwencj. Podlega on ratyfikacji, przyjciu lub zatwierdzeniu. PaDstwo-CzBonek Rady Europy nie mo|e ratyfikowa, przyj lub zatwierdzi niniejszego ProtokoBu, o ile jednocze[nie lub wcze[niej nie ratyfikowaBo Konwencji. Dokumenty ratyfikacyjne, przyjcia lub zatwierdzenia skBada si Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy. ArtykuB 7  Wej[cie w |ycie 1 Niniejszy ProtokóB wejdzie w |ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po upBywie okresu trzech miesicy po dacie, w której dziesi PaDstw-CzBonków Rady Europy wyraziBo zgod na zwizanie si ProtokoBem zgodnie z postanowieniami ArtykuBu 6. 34 2 W stosunku do ka|dego PaDstwa-CzBonka, które pózniej wyrazi zgod na zwizanie si niniejszym ProtokoBem, wejdzie on w |ycie pierwszego dnia miesica nastpujcego po upBywie trzymiesicznego okresu po dniu zBo|enia dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia. ArtykuB 8  Funkcje depozytariusza Sekretarz Generalny Rady Europy notyfikuje wszystkim PaDstwom-CzBonkom Rady Europy: a ka|de podpisanie; b zBo|enia ka|dego dokumentu ratyfikacyjnego, przyjcia lub zatwierdzenia; c ka|d dat wej[cia w |ycie niniejszego ProtokoBu zgodnie z ArtykuBami 4 i 7; d ka|dy inny akt, notyfikacj lub zawiadomienie dotyczce niniejszego ProtokoBu. Na dowód czego ni|ej podpisani, bdc do tego nale|ycie upowa|nieni, podpisali niniejszy ProtokóB. Sporzdzono w Wilnie, dnia 3 maja 2002 roku w jzykach angielskim i francuskim, przy czym oba teksty s jednakowo autentyczne, w jednym egzemplarzu, który zostanie zBo|ony w archiwach Rady Europy. Sekretarz Generalny Rady Europy przeka|e uwierzytelnione kopie ka|demu PaDstwu-CzBonkowi Rady Europy. 35

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zmieniona Protokołem nr 14
002 Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
Konwencja o Ochronie Praw Czlowieka i Podstawowych Wolnosci
dokument Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
Europejska Konwencja o Ochronie Praw Czlowieka
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka
Konwencja o ochronie praw człowieka
Podstawowe dokumenty międzynarodowej ochrony praw człowieka
Morawska E, Gałka K Standardy ochrony praw czlowieka w prawie europejskiej konwencji praw czlowiek
Międzynarodowy system ochrony praw człowieka

więcej podobnych podstron