STRATEGIE NA RYNKU OPCJI
SPRZEDAŻ OPCJI SPRZEDAŻY
(Short Put)
* * *
Niniejsza broszura ma charakter jedynie edukacyjny i nie stanowi oferty kupna ani oferty sprzedaży
żadnych instrumentów finansowych ani usług inwestycyjnych. Podstawowym z
ródłem informacji o
opcjach są warunki obrotu dla opcji dostępne na stronie internetowej www.opcje.gpw.pl. Giełda
Papierów Wartościowych nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody powstałe w
wyniku wykorzystania informacji zawartych w niniejszej broszurze.
* * *
Warszawa 14 czerwca 2006 roku
oprac. Krzysztof Mejszutowicz
Spis Treści
1. Informacje podstawowe ..................................................................................... 3
2. Zobowiązania wystawcy..................................................................................... 3
3. Oczekiwania wystawcy opcji .............................................................................. 4
4. Zyski................................................................................................................... 4
5. Straty.................................................................................................................. 5
6. Depozyty zabezpieczające................................................................................. 5
7. Profil zyskowności.............................................................................................. 6
8. Zamykanie pozycji.............................................................................................. 6
9. Upływ czasu do wygaśnięcia ............................................................................. 8
10. Podsumowanie................................................................................................. 10
11. Arkusz kalkulacyjny.......................................................................................... 10
12. Zadaj pytanie.................................................................................................... 12
-2-
1. Informacje podstawowe
Sprzedaż (inaczej wystawienie opcji) jest strategią trudniejszą od prostego
kupowania opcji jednak pomimo tego jej znajomość jest niezwykle istotna w
inwestowaniu w opcje ponieważ stanowi ona składnik wielu złożonych strategii
opcyjnych. Każdy inwestor który chce rozwijać swoje umiejętności w zakresie
inwestowania w opcje koniecznie musi wiedzieć czym jest wystawienie opcji.
Ta broszura opisuje z czym wiąże się wystawienie opcji sprzedaży (Short Put). Jeżeli
nie wiesz czym jest kupowanie opcji przed przejściem do kolejnych części tego
opracowania koniecznie przeczytaj broszurę poświęconą właśnie strategii kupowania
opcji dostępną na stronie www.opcje.gpw.pl.
Zwracamy uwagę, że wystawianie opcji jest strategią obarczoną wysokim
ryzykiem inwestycyjnym. Jest przeznaczona dla inwestorów w pełni
świadomych skutków zajęcia takiej pozycji. Wystawianie opcji stanowi
najczęściej składnik złożonej strategii inwestycyjnej (np. strategii spread byka).
2. Zobowiązania wystawcy
Opcje sprzedaży można kupować oraz wystawiać. Kupując opcję sprzedaży płacimy
za ten instrument premię w zamian otrzymując gwarancję wypłaty w terminie
wygaśnięcia kwoty rozliczenia (jeżeli kurs rozliczeniowy opcji spadnie poniżej kurs
wykonania).
Gwarantem wypłaty owej kwoty rozliczenia jest właśnie wystawca opcji. Jest to
inwestor który otrzymuje od kupującego opcję premię opcyjną w zamian za co
zobowiązuje się w stosunku do niego, że w terminie wygaśnięcia wypłaci mu
kwotę rozliczenia (wygraną z jego inwestycji).
Przykład nr 1
Transakcja na opcjach sprzedaży (Put) na WIG20 o kursie wykonania 2.900 pkt. po
kursie 130 pkt. oznacza:
a. dla kupującego:
" konieczność zapłacenia premii opcyjnej wysokości 1.300 zł,
" otrzymuje gwarancję wypłaty kwoty rozliczenia jeżeli kurs rozliczeniowy opcji
w terminie wygaśnięcia spadnie poniżej 3.900 pkt. (kurs wykonania opcji),
b. dla sprzedającego (wystawca)
" otrzymuje od kupującego premię opcyjną wysokości 1.300 zł,
" zobowiązuje się w stosunku do kupującego, że wypłaci mu kwotę rozliczenia
jeżeli kurs rozliczeniowy opcji w dniu wygaśnięcia spadnie poniżej 2.900 pkt.
(kurs wykonania opcji).
-3-
Należy zatem zauważyć, że podział praw i zobowiązań stron transakcji opcyjnej nie
jest równy i przedstawia się jak w tabeli poniżej:
Opcje sprzedaży (Put)
Nabywca opcji
" Płaci premię opcyjną
(Long)
" Przysługuje mu PRAWO do otrzymania kwoty rozliczenia
" Kwotę rozliczenia otrzyma jeżeli wartość instrumentu
bazowego (kurs rozliczeniowy) spadnie poniżej kurs
wykonania opcji
Wystawca opcji
" Otrzymuje premię opcyjną
(Short)
" Przyjmuje ZOBOWI
ZANIE do zapłacenia kwoty rozliczenia
" Kwotę rozliczenia płaci jeżeli wartość instrumentu bazowego
(kurs rozliczeniowy) spadnie poniżej kurs wykonania opcji
3. Oczekiwania wystawcy opcji
Oczekiwania wystawcy są odwrotne do oczekiwań nabywcy opcji. Nabywca opcji
sprzedaży zarabia jeżeli wartość instrumentu bazowego spadnie. Oznacza to, że
wystawca opcji sprzedaży zarabia jeżeli wartość instrumentu bazowego wzrośnie lub
nie zmieni swojej wartości.
Zyski i straty stron transakcji można zatem podsumować tabelą
Zmiana wartości Opcje sprzedaży (Put)
instrumentu bazowego Nabywca Wystawca
Wzrost Strata Zysk
Bez zmian Strata Zysk
Spadek Zysk Strata
Uwaga!!! powyższa tabela jest prawdziwa przy założeniu, że na cenę opcji wpływa wyłącznie wartość
instrumentu bazowego. Należy wiedzieć, że na cenę opcji mają wpływ również inne czynniki (więcej w
innych materiałach edukacyjnych Giełdy)
4. Zyski
Wystawiając opcje inwestor ma ograniczone zyski. Nie może zarobić więcej niż
premia otrzymania od nabywcy opcji. Z tego względu wystawcom opcji zależy na
uzyskaniu możliwe jak najwyższej ceny za wystawiony instrument.
Wystawiając opcję nie można zrealizować tak dużych zysków jak przy ich
nabywaniu. Kupując opcję możemy na niektórych seriach osiągnąć bardzo duże
(wprost spektakularne) zyski. Inwestując w opcje jako wystawca również
inwestujemy z dz
wignią, jest ona jednak mniejsza.
Maksymalny zysk wystawca opcji osiąga w terminie wygaśnięcia w przypadku jeżeli
opcja wygasa out-of-the-money (inwestor zachowuje 100% otrzymanej premii). W
przypadku jeżeli inwestor zamyka pozycję przed terminem wygaśnięcia wówczas
cześć otrzymanej premii oddaje w transakcji zamykającej.
-4-
W przypadku jeżeli wystawioną opcję sprzedaży zatrzymujemy do wygaśnięcia
wówczas punkt opłacalności od którego zaczynamy osiągać zyski można wyrazić
wzorami:
BEsprzedaży = X - KKsprzedaży
gdzie:
BEsprzedaży  punkt opłacalności dla opcji sprzedaży
KKsprzedaży  kurs kupna opcji sprzedaży,
X  kurs wykonania opcji.
5. Straty
Wystawiając opcję tracimy jeżeli kurs tej opcji rośnie. W takim przypadku zamykając
pozycję będziemy zobowiązani zapłacić większą premię opcyjną niż premia
otrzymana przy otwieraniu pozycji. Możemy ponieść bardzo duże straty. Strata jest
jedynie ograniczona tym, że wartość instrumentu bazowego nie może spaść poniżej
zera.
Jeżeli po wystawieniu opcji zatrzymamy ją do terminu wygaśnięcia wówczas
ponosimy stratę jeżeli kurs rozliczeniowy opcji przekroczy jej kurs wykonania.
Wielkość naszej straty to różnica pomiędzy kwotą rozliczenia którą płacimy nabywcy
opcji a otrzymaną premią opcyjną.
6. Depozyty zabezpieczające
Wystawca opcji przyjmuje na siebie zobowiązanie do dostarczenia w terminie
wygaśnięcia kwoty rozliczenia. Gwarancją jego wypłacalności jest depozyt
zabezpieczający, który wystawca musi utrzymywać.
Poniżej znajdują się podstawowe zasady dotyczące depozytów na rynku opcji:
" W skład depozytu mogą wchodzić: gotówka oraz papiery wartościowe
(uznawane przez KDPW),
" Ponieważ wystawca opcji otrzymuje premię opcyjną dlatego wstępny depozyt
zabezpieczający wpłacany przez niego pomniejsza się o wysokość premii jaką
po zawarciu transakcji może on otrzymać (otrzymana przez wystawcę premia
opcyjna jest zatem blokowana na rachunku i uzupełnia depozyt
zabezpieczający),
" Wystawca opcji jest zobowiązany do codziennego utrzymywania depozytu
powyżej poziomu depozytu minimalnego. W przypadku jeżeli wartość
wpłaconego przez inwestora depozyt będzie mniejsza niż depozyt minimalny
wówczas wystawca jest zobowiązany do jego uzupełnienia,
" Jeżeli wystawca opcji na wezwanie biura maklerskiego nie uzupełnia depozytu
wówczas biuro ma prawo zamknięcia jego pozycji (wykorzystując środki
znajdujące się w depozycie odkupuje opcję z rynku),
" Wartość depozytu jest różna dla różnych serii opcji. Na stronie
internetowej www.kdpw.pl znajduje się arkusz kalkulacyjny, który umożliwia
kalkulacje wstępnych wymagań depozytowych.
" O wysokości depozytu jaki ostatecznie musi wnieść inwestor decyduje
biuro maklerskie.
-5-
7. Profil zyskowności
Wykres nr 1 przedstawia profil zyskowności wystawcy opcji sprzedaży (wyliczony na
podstawie danych z przykładu nr 1). Zaznaczono kurs wykonania opcji. Maksymalny
zysk wyniósł 1.300 zł (kurs wystawienia opcji 130 pkt x mnożnik 10 zł). Punkt
opłacalności wynosi 2.770 pkt (kurs wykonania opcji - kurs wystawienia opcji).
Wykres nr 1  Profil zyskowności wystawcy opcji sprzedaży (w terminie
wygaśnięcia).
Zysk/Strata
(pkt.)
150
130 pkt
Maksymalny
zysk
100
50
0
2.770 pkt
-50
(punkt opłacalności)
-100
-150
-200
Wartość instrumentu
bazowego (pkt.)
8. Zamykanie pozycji
Inwestując w opcje nie musimy czekać do wygaśnięcia aby zamknąć posiadaną
pozycję. Można zamknąć pozycję wcześniej zarabiając na dużej zmienności ceny
opcji.
WYSTAWIAJ
C opcje zarabiamy w efekcie spadku jej KURSU. Inwestor musi
wiedzieć w jakich okolicznościach spadnie kurs opcji sprzedaży. Czynników które
wpływają na cenę opcji jest wiele (patrz inne materiały edukacyjne Giełdy), jednak w
odniesieniu do najistotniejszego, czyli zmiany wartości instrumentu bazowego
inwestor musi wiedzieć, że kurs opcji sprzedaży spadnie jeżeli wartość instrumentu
bazowego wzrośnie lub pozostanie w miejscu.
-6-
2 600
2 650
2 700
2 750
2 800
2 850
2 900
2 950
3 000
3 050
3 100
3 150
3 200
3 250
Po wystawieniu opcji zamykamy pozycję poprzez zawarcie transakcji odwrotnej, czyli
dokonujemy kupna instrumentu. Dla inwestora, który zawiera z nami transakcję (on
zajmuje pozycję krótką  sprzedaje opcje) płacimy premię opcyjną i w ten sposób
przechodzą na niego zaciągnięte przez nas wcześniej zobowiązania wystawcy.
Jeżeli przy zamykaniu pozycji zapłacimy mniejszą premię niż otrzymaliśmy przy jej
otwieraniu wówczas zarabiamy. Jeżeli będzie odwrotnie (zapłacimy wyższą premię)
wówczas tracimy.
Przykład nr 2
Wystawienie opcji sprzedaży  na przykładzie opcji na WIG20
Wykres nr 2  Wartość WIG20 (pkt.) w okresie 02 stycznia  17 marca 2006 r.
225
200
175
150
125
100
75
50
25
0
Wykres nr 3  Kurs opcji sprzedaży OW20O6270 (pkt) w okresie 02 stycznia  17
marca 2006 r.
125
100
75
50
25
0
-7-
2-01
5-01
8-01
1-02
4-02
7-02
3-03
6-03
9-03
11-01
14-01
17-01
20-01
23-01
26-01
29-01
10-02
13-02
16-02
19-02
22-02
25-02
28-02
12-03
15-03
2-01
5-01
8-01
1-02
4-02
7-02
3-03
6-03
9-03
11-01
14-01
17-01
20-01
23-01
26-01
29-01
10-02
13-02
16-02
19-02
22-02
25-02
28-02
12-03
15-03
Termin rozpoczęcia inwestycji 02 stycznia 2006 r.
Wartość indeksu WIG20 2.694,92 pkt.
Oczekiwania Wzrost wartości instrumentu bazowego
Decyzja Wystawienie opcji sprzedaży
Inwestor wystawia opcję z kursem
wykonania 2.700 pkt wygasająca w
marcu 2006 r. (OW20O6270)
Kurs wystawienia opcji 98,00 pkt
Otrzymana premia 98,00 pkt x 10 zł = 980,00 zł
Zamknięcie pozycji
" Następuje wzrost wartości indeksu.
" W dniu 26 stycznia 2006 r. indeks
osiąga poziom 2.923,61 pkt. (wzrost
indeksu o 8,5%)
" W tym dniu kurs opcji sprzedaży
osiąga poziom 35,15 pkt.
" Inwestor zamyka pozycję odkupując
opcję. Płaci premię wysokości 351,50
zł
Kwota zysku 980,00 zł  351,50 zł = 628,50 zł
9. Upływ czasu do wygaśnięcia
Na kurs opcji oprócz wartości instrumentu bazowego ma również wpływ czas do
wygaśnięcia. Należy pamiętać, że upływający czas zawsze działa na korzyść
wystawcy opcji sprzedaży ponieważ ma swój negatywny wpływ obniżając wartość
opcji. Każdy dzień upływający do terminu wygaśnięcia powoduje pewien ubytek w
wartości opcji. Warto również wiedzieć, że im bliżej do terminu wygaśnięcia tym
negatywy wpływ czasu jest coraz silniejszy (więcej w innym materiałach
edukacyjnych Giełdy).
-8-
Na wykresie nr 4 przedstawione są profile zyskowności z wystawionej opcji
sprzedaży (na podstawie danych z przykładu nr 1) w zależności od czasu
pozostałego do terminu wygaśnięcia.
Wykres nr 4  Profil zyskowności wystawionej opcji sprzedaży w zależności od czasu
do wygaśnięcia (1 miesiąc, 15 dni, 2 dni przed wygaśnięciem oraz profil w terminie
wygaśnięcia).
Zysk/Strata
(pkt.)
150
100
50
0
Upływ czasu do wygaśnięcia
-50
zwiększa zyski
wygaśnięcie
-100
2 dni
-150 15 dni
1 miesiąc
-200
Wartość instrumentu
bazowego (pkt.)
-9-
2 600
2 650
2 700
2 750
2 800
2 850
2 900
2 950
3 000
3 050
3 100
3 150
3 200
3 250
10. Podsumowanie
Najważniejsze cechy strategii wystawiania opcji sprzedaży
a) Osiąganie zysków w efekcie wzrostu wartości instrumentu bazowego.
Wystawca zarabia również w przypadku jeżeli wartość instrumentu bazowego
nie zmienia się,
b) Wystawienie opcji to inwestycja dz
wignią finansową. Zyski są ograniczone do
wielkości otrzymanej premii.
c) Straty są nieograniczone.
11. Arkusz kalkulacyjny
Na stronie internetowej Giełdy, w sekcji dotyczącej opcji (www.opcje.gpw.pl) znajdują
się arkusze kalkulacyjne które ułatwiają planowanie strategii na rynku opcji (patrz
podsekcja  narzędzia i wskaz
niki ). Zamieszczono tam dwa arkusze  prosty i
rozbudowany. Pierwszy z nich umożliwia symulację strategii przy założeniu, że
wygasa ona w terminie wygaśnięcia. Drugi umożliwia symulację strategii również w
przypadku, gdy strategia jest zamykana przed upływem terminu wygaśnięcia.
Dostępne są również obszerne instrukcje obsługi arkuszy. Arkusze dostępne są
bezpłatnie. Wykresy przedstawione w tej broszurze zostały przygotowane właśnie
przy zastosowaniu tych arkuszy.
Poniżej pokazano jak należy zdefiniować wystawienie opcji sprzedaży przy
zastosowaniu arkusza prostego i rozbudowanego.
-10-
Arkusz prosty
Zakładka [Strategia Nr 1]
Definiowanie wystawienia opcji sprzedaży (na podstawie danych z wykresu nr 2)
O  opcja,
-1  jedna opcja wystawiona,
P  opcja sprzedaży (put),
2900  kurs wykonania
130  kurs wystawienia opcji
Wykres strategii znajduje się w zakładce [Wykres  Strategia nr 1]
Arkusz rozbudowany
Zakładka [Strategia_Nr_1]
Definiowanie wystawienia opcji sprzedaży (na podstawie danych z wykresu nr 2)
Wykresy strategii znajdują się w zakładce [Wykres  Strategia nr 1]
-11-
12. Zadaj pytanie
Jeżeli po przeczytaniu tej broszury masz pytania, napisz na adres
[e-mail]. Postaramy się udzielić odpowiedzi w ciągu 24 godzin (nie licząc
sobót i niedziel), ale tylko na pytania dotyczące opcji. Pytania z innych tematów
prosimy kierować do odpowiedniej skrzynki tematycznej lub na ogólny adres Giełdy
[e-mail]. Zapraszamy.
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
ul. Książęca 4, 00-498 Warszawa
tel.: [phone], fax.: [phone]
Internet: http://www.gpw.pl, e-mail: [e-mail]
-12-