Kraszewski Józef Ignacy - Rejent Wątróbka
Książki/Zapraszamy
Wikiz
ródła to społeczny projekt, którego celem jest utworzenie wolnego repozytorium tekstów z
ródłowych oraz ich tłumaczeń w
formie stron wiki. Gromadzimy i przechowujemy tutaj w postaci cyfrowej wcześniej opublikowane teksty (np. utwory literackie).
W polskich Wikiz
ródłach dostępne jest obecnie 145 555 tekstów 718 autorów i liczba ta codziennie wzrasta  zamieszczone
materiały należą do domeny publicznej lub dostępne są na wolnej licencji. Wszyscy użytkownicy internetu mogą korzystać z
nich bezpłatnie i bez ograniczeń.
Przyłącz się do nas! Każdy może rozwijać Wikiz
ródła  także Ty, bez żadnych formalności, możesz dodawać nowe materiały i
porządkować te już zamieszczone.
Wszyscy tutaj pracujemy społecznie, w poszanowaniu praw użytkowników, wolontariuszy i autorów. Ciągle brakuje nam
ochotników& Pomóż nam! Wystarczy 5 lub 10 minut dziennie& choć większość z nas przebywa tu znacznie dłużej ;-)
Jak edytować? To proste!!!
Zapoznaj się ze stroną Pomocy lub pobierz mini-poradnik ( https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wikiz
ródła_-
_pierwsze_kroki.pdf ).
Zapraszamy!!!
Rejent Wątróbka
Dane tekstu
Autor Józef Ignacy Kraszewski
Tytuł Rejent Wątróbka
Data wydania 1907
Wydawnictwo Gebethner i Wolff
Druk W. L. Anczyc i Spółka
Miejsce wydania Warszawa
y
ródło Skany na commons
Okładka lub karta ty tułowa
Link do strony indeksu
REJENT W
TRÓBKA.
Kto miał szczęście znać rejenta Wątróbkę, ten go nigdy nie zapomni, ale trzeba było wiedzieć szczegółowo główniejsze
przynajmniej wypadki jego życia, aby tego poczciwego oryginała ocenić.
Naprzód co do jego nieszczęśliwego nazwiska, z którego był dumny, musimy objaśnić, że Wątróbków jest stary ród
szlachecki, prosapia niepoślednia; zrazu jednak wygląda to na przezwisko, na fałszywą woń i pozór plebejuszowski. Tymczasem
ekscerpt z drzewa genealogicznego Wątróbków, wykazujący biskupów, opatów i kasztelanów w XIV wieku, poczciwy rejent
Wątróbka nosił zawsze w kieszeni.
Ogromny spis wszystkich dóbr, które Wątróbkowie posiadali, z nadzwyczajną dokładnością dokonany, nie przeszkadzał
temu, że zdawna byli oni podupadli, zubożali, a rejent nie mógł się nazwać posesyonatem.
Postać i fizys jego nie były już wcale arystokratyczne, z wyjątkiem jednej cechy: miał bardzo małe ręce, choć nieładne, bo o
to się nie starał. Na krwawniku rznięty sygnet ojcowski, aby mógł nosić i klejnotu tego nie gubić, zmuszonym został jedwabną
nitką obmotać obrączkę. Jakiej barwy potem była ta nić, wątpię, ażeby ktokolwiek oznaczyć potrafił.
W drugim dziesiątku tego wieku po raz w życiu pierwszy miałem przyjemność spotkać pana rejenta, przypadkiem na
popasie w drodze. Dowiedział się o mojem nazwisku, a że znał mojego ojca, przyszedł zaraz poznać się i za mną.
Było to jesienią póz
ną i w porze najnieprzyjemniejszej: słotnej, zimnej. Mały, ruchawy niezmiernie, z twarzą nieustannie się
wykrzywiającą, wyrazistą, nie piękną, ale uderzającą oryginalnymi rysy, rejent miał na sobie lisiurkę wytartą, około szyi
okręcony szal stary i spłowiały, na nogach berlacze osobliwych kształtów...
Zacząwszy od zapytań:
 Co kawaler tu porabia, w tym kącie zapadłym; dokąd i z czem jedzie; czy ma co do przekąszenia i nie jest głodny? i t. p.
 rejent, jak siadł na ławce i począł opowiadać, badać, śmiać się, prawić anegdotki, przebałakał tak cały czas aż do
zaprzężenia moich koni, poświęciwszy swoje, które oddawna na niego czekały.
Zastanowiło mnie w rozmowie z nim, że wszystkich znał, a o czemkolwiek mówić przyszło, ze wszystkiem był oświadomiony,
nic mu nie było obcem, obchodziło go wszystko.
Wiadomości najprzerozmaitsze sięgały nawet aż do literatury, której nowości znał; choć kilka słów francuskich, straszliwie
wymówionych, wprawy w języku tym nie dowodziły, rozumiał go dobrze.
Musiał mieć naówczas z górą lat pięćdziesiąt, ale żywość miał prawdziwą młodzieńczą, dziarskość dwudziestokilkoletniego
chłopaka i, choć okutany, poobwijany od zimna i wilgoci, kręcił się, jakby mu zimno zawadzało.
Króciuchna ta znajomość, na gościńcu zawarta, gdym o niej ojcu, powróciwszy do domu, wspomniał, wywołała wesoły
wykrzyknik:
 Poczciwe rejencisko! a, prawda, że oryginał?
Ja niewiele o tej oryginalności mogłem sądzić, ale ojciec, który znał go zdawna, utrzymywał, że to była istota wyjątkowa.
Na imieninach u państwa W..., wśród bardzo licznego zjazdu, po raz wtóry zetknąłem się z nieoszacowanym rejentem.
Wyglądał wcale inaczej, miał bowiem naówczas używany frak granatowy z guzikami błyszczącymi, kamizelkę kaszmirową,
chustkę na duczce niebieską, popielate spodnie, a włosy najdziwniej do góry nastrzępione, które nieustannie rękoma
rozstrząsał i znowu wygładzał.
Wszyscy go witali wesoło i uprzejmie, zdawał się miłym wszędzie, a czynnym był i osobą, i mową tak, że na chwilę nie
spoczywał. Jego szybką, ale dobitną mowę i śmiech klarowny, jasny, czysty, bez żółci, słychać było z kolei po wszystkich kątach
domu.
Niekiedy powoływano się na niego, i słychać było:
 Rejencie! rejencie!
Wezwany nadbiegał, i kupka ludzi gromadziła się zaraz koło niego, której gwar wesoły towarzystwo ożywiał.
Nie zawsze przebywając w tych stronach, nie miałem tu wielu znajomych, oprócz trochę dzikiego, bardzo czasem
dziwacznego, ale nie bez dowcipu i złośliwości pana B. z Czachca.
Ten zwykle w towarzystwie był, jak korek w wodzie, spływał po wierzchu, nie zanurzając się, obserwował, a czasem słówkiem
rzucił ostrem i okrutnie bolesnem, choć tak ogładzonym, że trzeba je było przełknąć w milczeniu.
Tego dnia, dzikszy może, niż zazwyczaj, p. B., nie mając kogo, trącał mnie łokciem i bawił się rejentem, który mu się
wydawał śmiesznym.
 Czy pan pierwszy raz dziś spotykasz tego nieoszacowanego Wątróbkę?  zapytał mnie potem, szczególnie dnia tego
będąc usposobionym, bo zwykle nie lubił mówić; wolał słuchać i śmiać się.
 Tak dobrze, jak pierwszy raz  odpowiedziałem  bo raz tylko spotkaliśmy się na gościńcu.
Pan B. począł się śmiać z tym wyrazem satyra, który mu był właściwy; ciągnął dalej po francusku, bo ten język był mu
najmilszym:
 Ale to unikat! Zapytaj go pan, co robi cesarz chiński i jak stoi sprawa w komisyi radziwiłłowskiej i co się dzieje w
parlamencie angielskim i kto wygra proces o grunta w Połonnym Hrodzie, ręczę, że z równą dokładnością potrafi wszystko
objaśnić. Ale toby jeszcze było niczem, gdyby zarówno do wszystkiego nie chciał się mieszać.
Spojrzał na mnie pan B. Słuchałem z uwagą, postrzegł się, że już zawiele, jak na siebie, powiedział, ściągnął więc usta,
wedle swego zwyczaju, w rodzaj ryjka i zamilkł.
Ciekawość moja była tak rozbudzona, że, nie mając wśród tych imienin nic lepszego do roboty, nieznacznie chodziłem w
ślad za Wątróbką i niedyskretnie się przysłuchiwałem.
Charakterystyka pana B. okazała się trafną, gdyż wistocie Wątróbka był niezmiernie oświadomiony i żywo zajmował się
najmniejszego z sobą związku nie mającymi osobami i okolicznościami.
Z mowy jego wnosić mogłem, że nie wzywany, ale sam z własnej woli mieszał się tak czynnie do wszystkiego. Z kilku
napomknień widać było, że nie zawsze nawet bezkarnie mu to uchodziło, ale nic go nie zrażało.
Przy stole traf mnie posadził obok pana B., który był milczący tak, że na parę pytań moich nie odpowiedział wcale. Raz
tylko, jakby mimowolnie rzucił mi w ucho, patrząc na Wątróbkę:
 Don Kiszot!
" "
" "
" "
"
Jakoś w kilka tygodni po tych imieninach, trafił się wypadek w sąsiedztwie, w domu ze wszech miar poszanowania godnym,
w rodzinie nie majętnej, ale zacnej. Przyjęty do chłopców nauczyciel rozkochał w sobie jedną z córek państwa X. i wykradł ją.
Ojciec wyparł się dziecięcia; nic go nie mogło przebłagać.
Zrobiło to wrażenie ogromne, bo wszystkim i rodziców i tej biednej panienki wielce żal było.
Jeszcze się tem zajmowano, gdy jednego dnia zajechał do nas rejent Wątróbka.
Ojciec go otwartemi przyjął rękoma, rad niezmiernie i miłemu gościowi i może w nadziei, że po południu wraz z komornikiem,
wezwanym z Bogusławców, zaprosi go do wista po trzy grosze.
Ale z Wątróbką ani było mówić można o czem innem, oprócz awantury owej w sąsiedztwie, dla której, jak się okazało,
przybył do nas naumyślnie.
Główną kwaterę założywszy u nas, miał stąd czynić wyprawy do L., aby ojca przebłagać, a córce i uwodzicielowi wyjednać
przebaczenie.
Tej ciężkiej roli pośrednika dobrowolnie się podjął, a gotował się do niej z taką gorączką, jakby ona mu do serca przyrosła i
obchodziła najbliższe pokrewne osoby. Rejent pannę raz w życiu widział, nieszczęśliwego zaś guwernera ani razu.
 Kochany rejencie  odezwał się zaraz w początku mój ojciec  jest to sprawa tak delikatnej natury, bolesna, że obcemu
się do niej mieszać niepodobna. Tylko czas ułagodzi słuszny żal.
 A tymczasem oni z głodu poumierają!  zawołał rejent.  Sprawa delikatna, tak, drażliwa niewątpliwie, dlatego właśnie
powinien się każdy starać dopomódz, aby się to szczęśliwie skończyło. Byłem już w Kobryniu, gdzie oni we dwoje u Żyda na
komornem siedzą, i złajałem tego chłystka. Spłakałem się nad panienką, a teraz jadę... i, choćby plackiem przyszło paść do
nóg... padnę, ale muszę gniew zażegnać.
 A mnie się zdaje  rzekł ojciec  bogdajbyś nie podrażnił gorzej jeszcze! Daj teraz pokój, czekaj!
 Ale nie mogę!  wykrzyknął rejent  obowiązek sumienia.
Ojciec chciał zmienić rozmowę, nie było sposobu: Wątróbka, przejęty, poruszony, ciągle powracał do swego.
Należy dodać, że naszego sąsiada X. znał bardzo mało, stosunków z nim nie miał żadnych; przewidzieć więc było łatwo, iż
jego wmieszanie się z
le zostanie przyjęte.
Wiedzieliśmy, iż pan X., do najwyższego stopnia zrozpaczony postępkiem córki, wpadał prawie we wściekłość, gdy się nawet
matka ośmielała wstawiać za córką.
Wszystko to Wątróbkę, zamiast zrażać, podniecało jeszcze i zachęcało.
Do wista nie dał się nakłonić; po obiedzie zaraz pojechał do L., zabawił krótko i powrócił o mroku.
Ojciec, swym zwyczajem, siedział z fajką na baryerze przed domkiem, gdy rejent się zjawił.
 A cóż?  zapytał.
 No, nic, ale zrobiłem początek.
 Jakiż?
 Wypchnął mię za drzwi, powiadając, abym nosa nie wścibiał, gdzie nie należy  rzekł rejent spokojnie i tylko włosy ręką
czochrał i następnie gładził.  Na dziś dosyć, jutro rekapituluję... Pan chorąży mnie nie wypędzisz? Przenocuję
gdziekolwiekbądz
.
 Nocuj i siedz
, póki tylko chcesz  odparł ojciec  admiruję twe poświęcenie się, ale ci przepowiadam, że przykrość mieć
będziesz, a nic nie wskórasz... Znam jego, jest zacięty, niełatwo go zmiękczyć.
 Ale próbować należy  odparł rejent  to darmo! Żeby z tego powodu córki się wypierać i wydziedziczać i nie dać się jej
na oczy pokazywać... to się nie godzi! Serce mieć potrzeba. W pierwszej chwili pojmuję oburzenie, uniesienie, ale teraz czas
ochłonąć.
Rejent pozostał na noc, nazajutrz znowu pojechał do rozgniewanego ojca, który schował się przed nim. Rejent siedział i
czekał do wieczora o głodzie i powrócił z niczem do nas. Ruszył po raz trzeci, i skończyło się na tem, że u zamkniętych wrót pan
X... kijem mu zagroził.
Wątróbka wrócił, skonfundowany wprawdzie niepowodzeniem, ale bynajmniej nie zrażony... Uznał tylko, że potrzeba było
ojcu więcej dać czasu na wyburzenie się całkowite. Pożegnał więc nas i odjechał.
Dowiedzieliśmy się póz
niej, iż wygnanym onym młodym państwu dał naprzód schronienie u siebie, a potem póty pracował,
biegał i prosił, aż byłemu guwernerowi wynalazł zajęcie.
Ale ponowione próby przebłagania ojca zupełnie mu się nie powiodły.
Ten jeden wypadek dał mi wyobrażenie o rejencie. Był ubogi, a niezamożność swą zawdzięczał tylko temu mieszaniu się do
spraw cudzych. Śmiano się z niego, wstrzymywano go, ale natura jego była taka, więc nic nie pomagało. Zaledwie zasłyszał o
czemś, zrywał się i szedł złapać guza.
Naówczas, gdym go poznał, był wdowcem bezdzietnym, ale historya jego ożenienia należała także do ekscentrycznych
wybryków. Dlaczego nigdy nikt nie uznał w nim heroizmu i bezprzykładnego poświęcenia się, a wszyscy się z niego naśmiewali?
nie wiemy; dlaczego ci nawet, którym służył z takim zaparciem się siebie, nie okazywali mu wdzięczności, rzecz niepojęta.
Pan B. z Czachca zwał go Don Kiszotem i miał po części słuszność; obok heroizmu była śmieszną ta jawność, jaką mimowoli
nadawał swoim uczynkom. Śmieszność zaś nawet cnotę na tym padole zabija.
Rejent ożenił się był, jak mi póz
niej opowiadano, po roku 1831. Tę, która miała być jego żoną, poznał przypadkiem w domu,
w którym jej czasowo dano przytułek. Była to osoba nadzwyczajnej piękności, świetnego wychowania, ale sentymentalizmu
chorobliwego i egzaltacyi nadzwyczajnej. Mieszkając u majętnych krewnych, czasu pewnego poznała pięknego sąsiada, który
się w niej zakochał i w którym też ona się rozmiłowała. Nastąpiły zaręczyny, ale nie było czasu na wesele: narzeczony,
rozchorowawszy się nagle, umarł po kilku dniach męczarni.
Rozpacz narzeczonej dochodziła do szaleństwa; musiano ją gwałtem oderwać od zwłok, a że bogatsi krewni, u których się
wychowywała, już nie chcieli być jej dobrodziejami, wzięli ją biedniejsi.
Od nich dowiedział się Wątróbka o historyi panny Waleryi, ulitował się nad biedactwem i postanowił ożenić się z nią. W
chwili uniesienia, nie obrachowując następstw, nie zastanawiając się nad przyszłością, Wątróbka oświadczył, że gotów jest,
chociaż nie kochany i nie kochający, iść z sierotą do ołtarza.
Nie widział jej nigdy w życiu, gdy to postanowienie uczynił. Nikt naówczas nie śmiał go odwodzić od poświęcenia, które
istotnie pięknem było i szlachetnem.
Krewni pochwycili go za słowo, sierota zezwoliła na ślub z człowiekiem zupełnie obcym.
Przy bardzo szczupłej fortunce Wątróbki, ożenienie to musiało pociągnąć za sobą najopłakańsze następstwa. Nieszczęśliwa
Walerya była i wychowaniem i losem swym do najwyższego stopnia rozdrażnioną, niecierpliwą, w pożyciu nieznośną. Czuła swą
wyższość jakąś nad biednym człowiekiem, który się dla niej poświęcił, i obchodziła się z nim w sposób nieznośny. Wymagająca,
wiecznie skarżąca się, dumna, zatruła życie rejentowi i w dodatku, bez względu na jego położenie, wydatkami bez rachuby,
zrujnowała go.
Wątróbka z cierpliwością anielską znosił swe męczeństwo. Szczęściem, trwało ono niedługo, gdyż biedna kobieta, wydając
na świat syna, który żył tylko godzin kilka, sama po nim wkrótce umarła.
Można było powiedzieć, że się niebo nad poczciwym, ale nieopatrznym człowiekiem zlitowało.
Nigdy najmniejsza skarga nie wyrwała się z ust jego. Pamięć okrutnej żony szanował i wystawił jej wspaniały nagrobek.
To ożenienie było może najheroiczniejszym ze wszystkich czynów poczciwego rejenta, innych pomniejszych zliczyć
niepodobna. Nie gardził bowiem najdrobniejszą okazyjką uczynienia komuś przysługi.
A ludzie śmiali się z niego!
Nikt nie ocenił człowieka, któremu tylko przydomek wścibskiego� narzucano, i ten mu do śmierci pozostał.
Śmierć w opuszczeniu była logicznem zamknięciem długiego, powolnego, dobrowolnego męczeństwa.
W ostatnich czasach podupadł majątkowo do tego stopnia, iż się już zaledwie na dzierżawie kilku chat mógł utrzymać.
Nakoniec dziedzic, nie odebrawszy tenuty, wygnał go z dzierżawy. Rejent z resztkami rupieci i starą, kulawą gospodynią, której
sam więcej, niż ona jemu, służył, wyniósł się do małej mieściny, na komorne do Żyda.
Z czego i jak żył, to było nierozwikłanem zadaniem; wiedziano tylko, że potrzebował bardzo mało.
Posługiwali się nim szczególnie Żydzi do pisania próśb i układania dokumentów, które wedle formy stylizował. Jeden z
Żydów, którzy go najwięcej wyzyskiwali, w najniepoczciwszy sposób wciągnął go w jakąś szalbierską spółkę i, sam uciekłszy
zagranicę, rejenta, jako spólnika, podał w podejrzenie. Biednego Wątróbkę wsadzono do więzienia.
Ktoby sądził, że mu to wielką boleść sprawiło, myliłby się wielce.
Zapominając o sobie, Wątróbka znalazł tu biedniejszych od siebie, bo potrzebujących pociechy i moralnego sprostowania.
Nawracał więc ludzi, którzy tak samo się z niego śmiali tu, jak wprzódy, gdy był w lepszym bycie, jego znajomi i przyjaciele.
Żywa dusza nie ujęła się za niewinnego, który lat dwa pozostał pod kluczem, nim go dla braku dowodów wypuszczono.
Z węzełkiem resztki łachmanów, których w więzieniu nie porozdawał, znalazł się jednego rana stary, złamany, ale
pogodnego oblicza rejent na ulicy, wcale nie wiedząc, ani dokąd się uda, ani co jeść będzie.
Zdawało mu się nadzwyczaj prostem, że każdy, do kogo zapuka, da mu przytułek.
 Okazało się jednak, że nikt go znać nie chciał.
Aby mieć wyobrażenie o nikczemności człowieka, potrzeba w nieszczęściu tylko żądać pomocy.
Psy, gdy widzą, że jednego z nich gryzą inne i że napadnięty skomli z bólu, mają zwyczaj rzucać się na niego i dogryzają
ofiarę.
Coś podobnego czynią ludzie; nieszczęście, zamiast obudzić litość, niecierpliwi ich i gniewa.
Faktem jest, że Wątróbka, idąc pieszo w mróz od jednego przyjaciela, który mu drzwi zamknął przed nosem, do drugiego,
któryby był niechybnie toż samo uczynił, siadłszy pod krzyżem, zasnął, i we śnie śmierć litościwa uniosła duszę jego do nieba...
Pozostało po nim wspomnienie... dziwaka. Ludzie tak dalece go nie mogli zrozumieć, iż się aż do obłąkania uciekali, aby
sobie wytłómaczyć tę namiętną ofiarność.
Wszystkim o nim anegdotkom, najsmutniejszym nawet, nadano koloryt komiczny, i w czapce błazeńskiej z dzwonkami
odszedł zacny człowiek z tego świata, który go zrozumieć nie umiał.
Pochowano go z urzędu, jako włóczęgę, w jakimś wspólnym dole.
I jest mu w nim najlepiej!
1886.
Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora.
Autor:Józef Ignacy Kraszewski
Józef Ignacy Kraszewski
(Bogdan Bolesławita, Kaniowa)
Kontrola autorytatywna : GND: 118777955 | LCCN: n50044016000000 |
VIAF: 182315214 | WorldCat | CBN Polona
Wikipedia: Biogram
Wikicytaty: Cytaty
Commons: Galeria
Dzieła dostępne w
Wikiz
ródłach
Epika
* 28 lipca 1812, Warszawa
Bajka o kurce i kogutku
19 marca 1887, Genewa
Biografia sokalskiego organisty
Polski pisarz, historyk, najpłodniejszy autor w historii literatury polskiej.
Dziad i baba
Liczba tekstów: 68
Głupi Maciuś
Alfabetyczny spis tekstów tego autora
Historja Sawki
Kwiat paproci
A
oktek na łożu śmierci
Majster i czeladnik
Marcin Kaptur
Motyl
Nauczyciele sieroty
Profesor Milczek (1872)
Rejent Wątróbka (1886)
Stańczyk
Szpieg (1864)
Tatarzy na weselu
Upiór
Wiściarze
W oknie (1886)
Z chłopa król
Z dziennika starego dziada
Powieści
Budnik (1847)
Capre� i Roma (1859; informacje)
Chata za wsią (1854)
Chore dusze (1880)
Djabeł (1855)
Historja kołka w płocie (1860)
Król i Bondarywna. Powieść historyczna
Krzyżacy 1410
Kunigas
Macocha
Ostrożnie z ogniem
Rzym za Nerona (1865)
Tomko Prawdzic (1850)
Ulana (1842; informacje)
Złote jabłko (1853; informacje)
Liryka
Baltyk
Dlaczego?
Ojczyzna
Ziemio!...
Publicystyka i opracowania naukowe
Sztuka u Słowian, szczególnie w Polsce i Litwie przedchrześcijański�j
Dante. Studja nad Komedją Bozką
Trylogia saska
Hrabina Cosel (1873; informacje)
Br�hl (1874)
Z siedmioletniej wojny (1875)
Cykl powieści historycznych Dzieje Polski
1. Stara baśń: powieść z IX wieku (1876, informacje)
2. Lubonie: powieść z X wieku (1876, informacje)
3. Bracia Zmartwychwstańcy: powieść z czasów Chrobrego (informacje)
4. Masław: powieść z XI wieku (informacje)
5. Boleszczyce: powieść z czasów Bolesława Szczodrego (1877, informacje)
6. Królewscy synowie: powieść z czasów Władysława Hermana i Krzywoustego (1877, informacje)
7. Historya prawdziwa o Petrku Właście palatynie którego zwano Duninem: opowiadanie historyczne z XII wieku (1878,
informacje)
8. Stach z Konar: powieść historyczna z czasów Kazimierza Sprawiedliwego (1879, informacje)
9. Waligóra: powieść historyczna z czasów Leszka Białego (informacje)
10. Syn Jazdona: powieść historyczna z czasów Bolesława Wstydliwego i Leszka Czarnego (1879, informacje)
11. Pogrobek: powieść z czasów przemysławowskich (1880, informacje)
12. Kraków za A
oktka: powieść historyczna (1880, informacje)
13. Jelita: powieść herbowa z r. 1331 (1881, informacje)
14. Król chłopów: powieść historyczna z czasów Kazimierza Wielkiego (1881, informacje)
15. Biały książę: czasy Ludwika Węgierskiego (informacje)
16. Semko: czasy bezkrólewia po Ludwiku. Jagiełło i Jadwiga (1881, informacje)
17. Matka królów: czasy Jagiełłowe (1882, informacje)
18. Strzemieńczyk: czasy Władysława Warneńczyka (informacje)
19. Jaszka Orfanem zwanego żywota i spraw pamiętnik: Jagiełłowie do Zygmunta (informacje)
20. Dwie królowe (1884, informacje)
21. Infantka: powieść historyczna (1884, informacje)
22. Banita: czasy Stefana Batorego (1884, informacje)
23. Bajbuza: czasy Zygmunta III (informacje)
24. Na królewskim dworze: czasy Władysława IV (informacje)
25. Boży gniew: czasy Jana Kazimierza (informacje)
26. Król Piast: (Michał książę Wiśniowiecki) (informacje)
27. Adama Polanowskiego dworzanina króla Jegomości Jana III notatki (informacje)
28. Za Sasów (informacje)
29. Saskie ostatki (August III) (1886, informacje)
Dzieła niedostępne w Wikiz
ródłach
Powieści
Historia o Janaszu Korczaku i o pięknej miecznikównie: powieść z czasów Jana Sobieskiego (informacje)
Wielki nieznajomy
Poeta i świat (1839; informacje)
Całe życie biedna (1840; informacje)
Latarnia czarnoksięska (1843-1844; informacje)
Milion posagu (1847; informacje)
Półdiablę weneckie (1865; informacje)
Sto Diabłów (1870; informacje)
Dziennik Serafiny (1876; informacje)
Ada: sceny i charaktery z życia powszedniego (1878)
Metamorfozy
Niesklasyfikowane
Boża opieka. Powieść osnuta na opowiadaniach XVIII wieku
Bracia rywale
Bratanki
Cet czy licho?
Czercia mogiła
Cześnikówny
Cztery wesela
Dziś i lat temu trzysta : studjum obyczajowe
Dziwadła
Emisariusz
Ewunia
Grzechy hetmańskie
Herod baba
Historia o bladej dziewczynie spod Ostrej Bramy
Hołota
Interesa familijne
Jak się pan Paweł żenił i jak się ożenił
Jesienią
Kamienica w Długim Rynku
Kartki z podróży
Klasztor
Klin klinem
Komedianci
Kopciuszek
Kordecki
Kościół Świętomichalski w Wilnie
Krzyż na rozstajnych drogach
Lalki: sceny przedślubne
Listy do rodziny
Lublana
A
adny chłopiec
Maleparta
Męczennicy. Marynka
Męczennicy. Na wysokościach
Mogilna. Obrazek współczesny
Na bialskim zamku
Na cmentarzu - na wulkanie
Na Polesiu
Na tułactwie
Nad modrym Dunajem
Nad Sprewą
Nera
Niebieskie migdały
Noc majowa
Ongi
Orbeka
Pałac i folwark
Pamiętnik panicza
Pamiętniki nieznajomego
Pan i szewc
Pan Karol
Pan Major
Pan Walery
Panie kochanku: anegdota dramatyczna we trzech aktach
Papiery po Glince
Polska w czasie trzech rozbiorów 1772-1799
Pomywaczka: obrazek z końca XVIII wieku
Przed burzą
Przygody pana Marka Hinczy. Rzecz z podań życia staroszlacheckiego
Pułkownikówna
Ramułtowie
Raptularz pana Mateusza Jasienickeigo. Z oryginału przepisany mutatis mutandis
Resurrecturi
Resztki życia
Roboty i prace: sceny i charaktery współczesne
Sąsiedzi:Wilczek i Wilczkowa
Sekret pana Czuryły. Historia jednego rezydenta wedle podań współczesnych opowiedziana
Sieroce dole
Skrypt Fleminga
Sprawa kryminalna
Stara Panna
Stare dzieje
Staropolska miłość
Starosta warszawski: obrazy historyczne z XVIII wieku
Starościna Bełska: opowiadanie historyczne 1770-1774
Stary sługa
Szaławiła
Śniehotowie
Tradycje kodeńskie: opowiadanie z lat 1790-1792
Trapezologion
Trzeci maja: dramat historyczny w pięciu aktach
Tryumf wiary. Obrazek historyczny z czasów Mieczysława I-go
U babuni
Wilno. Od początków jego do roku 1750
W starym piecu
Wielki świat małego miasteczka
Wspomnienia Odessy, Jedysanu i Budżaku: dziennik przejażki w roku 1843 od 22 czerwca do 11 września
Z życia awanturnika
Zadora
Zaklęta księżniczka
Zemsta Czokołdowa
Złoty Jasieńko
Zygzaki
Żacy krakowscy w roku 1549
Żeliga
Żywot i przygody hrabi Gozdzkiego. Pan starosta Kaniowski
Mistrz Twardowski (1840)
Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy (1840)
Zygmuntowskie czasy: powieść z roku 1572 (1846)
Ostap Bondarczuk (1847)
Sfinks (1847)
Jaryna (1850)
Ostatni z Siekierzyńskich (1851)
A
adowa Pieczara (1852)
Powieść bez tytułu (1854)
Dwa światy (1856)
Dzieci wieku (1857)
Jermoła (1857)
Boża czeladka (1858)
Dziecię Starego Miasta (1863)
Dola i niedola. Powieść z ostatnich lat XVIII wieku (1864)
Moskal: obrazek współczesny narysowany z natury (1865)
Na wschodzie. Obrazek współczesny (1866)
Żyd: obrazy współczesne (1866)
Dziadunio (1868)
Tułacze (1868)
Pamiętnik Mroczka (1870)
Czarna Perełka (1871)
Sceny sejmowe. Grodno 1793 (1873)
Warszawa 1794 (1873)
Morituri (1874-1875)
Kawał literata (1875)
Powrót do gniazda (1875)
Serce i ręka (1875)
Żywot i sprawy Imć pana Medarda z Gołczwi Pełki z notat familijnych spisane (1876)
Pan na czterech chłopach (1879)
Syn marnotrawny (1879)
Szalona (1880)
Barani Kożuszek (1881)
Pod Blachą: powieść z końca XVIII wieku (1881)
W pocie czoła. Z dziennika dorobkiewicza (1884)
Inne
Czcigodnemu J.I. Kraszewskiemu  Maria Konopnicka
Do J. I. Kraszewskiego  Ludwik Kondratowicz
J. I. Kraszewskiemu  Adam Asnyk
Kantata na jubileusz J. I. Kraszewskiego  Adam Asnyk
Nad mogiłą. Pamięci J. I. Kraszewskiego  Maria Konopnicka
Zobacz też
Wikiprojekt Kraszewski 2012
Tekst lub tłumaczenie polskie tego autora (tłumacza) jest własnością publiczną (public domain),
ponieważ prawa autorskie do tekstów wygasły (expired copyright).
Article Sources and Contributors
Książki/Zapraszamy Source: https://pl.wikisource.org/w/index.php?oldid=524668 Contributors: Wieralee
Rejent Wątróbka Source: https://pl.wikisource.org/w/index.php?oldid=404334 Contributors: Ankry, Remedios44
Autor:Józef Ignacy Kraszewski Source: https://pl.wikisource.org/w/index.php?oldid=524345 Contributors: Ajsmen91,
Ankry, Awersowy, Chesterx, Electron, Kubaro, Maćko, Niki K, Sp5uhe, Tommy Jantarek, Vearthy, Wieralee, Wyciorek, 4
anonymous edits
Image Sources, Licenses and Contributors
Wikisource-newberg-pl.png Source: https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Plik:Wikisource-newberg-pl.png
License: logo Contributors: Nicholas Moreau, adaptation User:Niki K
Biblioteczka_Uniwersytetów_Ludowych_26.djvu Source: https://pl.wikisource.org/w/index.php?
title=Plik:Biblioteczka_Uniwersytet%C3%B3w_Ludowych_26.djvu License: Public Domain Contributors: Ankry
PD-icon.svg Source: https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Plik:PD-icon.svg License: Public Domain Contributors:
Various. See log. (Original SVG was based on File:PD-icon.png by Duesentrieb, which was based on Image:Red
copyright.png by Rfl.)
Józef_Ignacy_Kraszewski.JPG Source: https://pl.wikisource.org/w/index.php?
title=Plik:J%C3%B3zef_Ignacy_Kraszewski.JPG License: Public Domain Contributors: Mathiasrex, 1 anonymous edits
Wikiquote-logo.svg Source: https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Plik:Wikiquote-logo.svg License: Public Domain
Contributors: -xfi-, Dbc334, Doodledoo, Elian, Guillom, Jeffq, Krinkle, Maderibeyza, Majorly, Nishkid64, RedCoat, Rei-
artur, Rocket000, 11 anonymous edits
Commons-logo.svg Source: https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Plik:Commons-logo.svg License: logo
Contributors: SVG version was created by User:Grunt and cleaned up by 3247, based on the earlier PNG version,
created by Reidab.