2012-04-10
Podstawy finansów 2012
studia niestacjonarne
Podatki, cła i opłaty publiczne
Definicja podatku
Podatek to pieniężne, nieodpłatne, przymusowe,
bezzwrotne, ogólne, jednostronne świadczenie
pieniężne nakładane przez państwo lub inny podmiot
publicznoprawny na mocy przepisów prawnych.
1
2012-04-10
Cechy formalnoprawne podatku
Podatek:
pieniężny
nieodpłatny
przymusowy
bezzwrotny
ogólny
jednostronny
Cechy formalnoprawne podatku
Podatek:
pieniężny
- rozliczany w pieniądzu
2
2012-04-10
Cechy formalnoprawne podatku
Podatek:
nieodpłatny (nieekwiwalentny)
- nie można oczekiwać od państwa lub innej
instytucji publicznoprawnej wzajemnego,
bezpośredniego świadczenia o charakterze
ekwiwalentu
- odpłatność ogólna podatku  bezpłatne usługi
świadczone przez państwo na rzecz społeczeństwa
(szkolnictwo, policja, administracja, ochrona
zdrowia& )
Cechy formalnoprawne podatku
Podatek:
przymusowy
- nakładany przez państwo, na mocy uprawnień
władczych, w formie powszechnie obowiązujących
aktów prawnych
- ściągany bez uzyskania zgody, egzekwowane
przy użyciu przymusu
3
2012-04-10
Cechy formalnoprawne podatku
Podatek:
bezzwrotny (definitywny)
- raz wpłacony nie podlega zwrotowi (od razu są
wydatkowane przez państwo)
- zwrotowi podlegają jedynie nadpłaty podatku lub
wpłaty dokonane omyłkowo (nie dotyczy to jednak
obowiązku podatkowego)
Cechy formalnoprawne podatku
Podatek:
ogólny
- dotyczy wszystkich podmiotów spełniających
określone warunki
- nakładane i pobierane na jednolitych zasadach
- nie ustanawia się indywidualnych warunków
pobierania podatków dla poszczególnych, imiennie
ustalonych podmiotów
4
2012-04-10
Cechy formalnoprawne podatku
Podatek:
jednostronny
- pobierany na podstawie władczej, jednostronnej
decyzji podmiotu ustanawiającego podatek
- wyłączona swoboda woli podatnika
Cechy formalnoprawne podatku
pieniężny
przymusowy
bezzwrotny
ogólny
jednostronny
nieodpłatny
Podatek Opłata
5
2012-04-10
Systematyka opłat  kryterium przedmiotowe
opłaty za czynności urzędowe (administracyjne), np.:
opłata od sporządzenia aktu małżeństwa
opłaty za świadczenie usług (użytkowanie), np.:
usługi komunikacji miejskiej, samorządowe przedszkola
opłaty za korzystanie z dóbr objętych w interesie publicznym
szczególną ochroną (za korzystanie ze środowiska
naturalnego), np.:
opłata produktowa, opłata za wydanie zezwolenia na prowadzenie
działalności gospodarczej szkodzącej środowisku
opłaty  nietypowe mające charakter dopłat lub podatków, np.:
opłata melioracyjna, opłata adiacencka, opłata targowa, opłata
miejscowa, opłata uzdrowiskowa
Systematyka opłat  kryterium podstawy poboru
opłat
opłaty o charakterze publicznoprawnym (podstawa poboru 
jednostronna decyzja), np.:
opłata abonamentowa, opłata paliwowa, opłata za substancje
kontrolowane, opłata za czynności organów i urzędów
administracji pobierczej
opłaty cywilnoprawne (podstawa poboru - umowa), np.:
opłata za wywóz śmieci, płata za przejazd środkami komunikacji
miejskiej
6
2012-04-10
Definicja cła
Cło to świadczenie pieniężne, jednostronne, o
charakterze ogólnym, bezzwrotnym, nieodpłatnym i
przymusowym, pobierane od podmiotów dokonujących
obrotu towarowego z zagranicą.
Klasyfikacja ceł
Kryteria klasyfikacji Rodzaje ceł
Cel poboru - fiskalne
- ochronne (prohibicyjne [zaporowe],
ekspansywne, wychowawcze)
Sposób podejmowania - cła autonomiczne
decyzji o wysokości - konwencyjne (skonsolidowane,
stawek celnych międzynarodowe)
Kierunek przepływu - importowe (przywozowe)
towarów - eksportowe (wywozowe)
- tranzytowe (przewozowe)
Rodzaj taryfy celnej - cła maksymalne
- cła minimalne (KNU)
Postawa wobec różnych - preferencyjne
krajów - dyskryminacyjne (retorsyjne [odwetowe],
wyrównawcze, antydumpingowe)
- pertraktacyjne
Rodzaje stawki celnej - ad valorem (procentowe)
- kwotowe
- mieszane (kombinowane)
7
2012-04-10
Wspólna Taryfa Celna
Zintegrowana Taryfa Celna Wspólnot Europejskich TARIC -
podstawa w handlu pomiędzy UE a państwami trzecimi
Zniesienie ceł między państwami
członkowskimi UE.
Zniesienie większości kontroli
celnych na granicach
wewnętrznych państw UE.
Konieczność odprowadzania do
budżetu ogólnego UE
75% pobranego cła.
Obowiązek, zobowiązanie podatkowe
Obowiązek podatkowy  wynikająca z ustaw podatkowych
nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia
pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w
tych ustawach
Abstrakcyjność
Zobowiązanie podatkowe - wynikająca z obowiązku podatkowego
zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa
lub JST podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu
określonych w przepisach podatkowych
Konkretność
8
2012-04-10
Definicja systemu podatkowego
System podatkowy  ogół podatków obowiązujących w danym
państwie, w danym czasie, stanowiących spójną całość
Racjonalne systemy podatkowe  budowane wg z góry przyjętych
założeń, idealistyczne, utopijne
Historyczne systemy podatkowe  ukształtowane drogą
ewolucyjnych przemian
Systematyka podatków  kryteria klasyfikacji
a) kryterium społeczne  osobisty, rzeczowy
b) k. podmiotowe  od osób prawnych, od osób fizycznych
prowadzących działalność gospodarczą, od ludności
c) k. celu przeznaczenia środków finansowych  ogólne, celowe
d) k. władztwo podatkowe  nakładane przez państwo, władze
samorządowe, kościół i związki wyznaniowe, inne związki
publiczne
e) k. miejsce przeznaczenia
- państwowe
- lokalne
- wspólne
f) k. stopnia obligatoryjności  obligatoryjne, fakultatywne
g) k. okoliczności wprowadzenia  zwyczajne, nadzwyczajne
9
2012-04-10
Systematyka podatków  kryterium przedmiotowe
podatki przychodowe
podatki dochodowe
podatki majątkowe
podatki konsumpcyjne
Systematyka podatków  kryterium z
ródła pokrycia
podatki bezpośrednie  ciężar w całości ponoszą
sami podatnicy
podatki pośrednie  płacone przez podatników, ale
ich ciężar ponoszą osoby trzecie
10
2012-04-10
Systematyka podatków  kryterium z
ródła pokrycia
Podatki bezpośrednie Podatki pośrednie
Zalety: Zalety:
- powiązanie ze zdolnością płatniczą -  znieczulenie podatkowe
- sprawiedliwe pod względem rozkładu ciężaru - wydajność
podatkowego - szybkość poboru
- możliwość elastycznego kształtowania stóp - systematyczność wpływów
podatkowych - silne powiązanie z przebiegiem zjawisk
- stabilna wydajność  mała wrażliwość na wahania gospodarczych
koniunkturalne
- koszty poboru relatywnie niskie
Wady: Wady:
- niesystematyczne wpływy - odwrócona progresja
- utożsamiane z konfiskatą - wymagają równoległego rozwoju systemu
- problem  nieuchwytności niektórych z
ródeł socjalnego
podatkowych - mogą hamować przedsiębiorczość
- wymagają rozbudowanego aparatu skarbowego
Przerzucalność podatków
Przerzucalność podatków  polega na tym, że podmiot
opodatkowany tylko formalnie jest podatnikiem, a ciężar podatku
ponoszą inne osoby
- przerzucalność w przód  podatnik, na którego nałożono
podatek, przerzuca jego ciężar na swoich odbiorców poprzez
podniesienie ceny sprzedawanych towarów i usług
- przerzucalność wstecz  na dostawców  wymuszenie obniżenia
ceny nabywanych towarów i usług
11
2012-04-10
Przerzucalność podatków
Funkcje podatków
f. fiskalna (dochodowa)  dostarczenie dochodów na pokrycie
wydatków publicznych
Krzywa Laffera
12
2012-04-10
Funkcje podatków
f. fiskalna (dochodowa)  dostarczenie dochodów na pokrycie
wydatków publicznych
f. redystrybucyjna  wtórny podział dochodów w gospodarce
f. alokacyjna  oddziaływanie na zmiany w strukturze
wytwarzanego PKB
f. stabilizacyjna  zapewnienie stabilnego wzrostu gospodarczego
metoda aktywna (dyskrecjonalna)  polityka fiskalna
metoda pasywna  automatyczne stabilizatory koniunktury
f. stymulacyjna (bodz
cowa)  oddziaływanie na decyzje
gospodarcze oraz zachowania podatników
f. polityczna  element kampanii wyborczych
f. informacyjno-kontrolna  dostarczanie informacji o zjawiskach
gospodarczych
Zasady podatkowe A. Smitha
z. równości  zachowanie równomierności w obciążaniu
podatkami
z. pewności  podatnik z góry ma wiedzieć, jakie podatki,
kiedy i w jakiej wysokości ma płacić
z. dogodności  podatki winny być pobierane w czasie i
formie najbardziej dogodnych dla podatnika
z. taniości  koszty poboru podatków powinny być jak
najniższe
13
2012-04-10
Zasady podatkowe A. Wagnera
a) z. techniczne
z. pewności, z. dogodności, z. taniości  A. Smith, (z.
dostosowania podatków do systemów informatycznych i Internetu)
b) z. ekonomiczne
z. nienaruszalności z
ródeł dochodów, z. neutralności podatkowej,
z. jednokrotności opodatkowania, z. zewnętrznej spójności
c) z. fiskalne
z. wydajności, z. elastyczności, z. pewności, z. dogodności
d) z. sprawiedliwości
z. ekwiwalentności, z. zdolności płatniczej
14