Spis treści:
1. Podatek rolny ............................................................................ 2
2. Podatek leśny............................................................................ 5
3. Podatek od nieruchomości............................................................ 5
4. Podatek od środków transportu ..................................................... 6
5. Podatek od posiadania psów ......................................................... 8
6. Podatek od spadków i darowizn ..................................................... 9
7. Podatek od czynności cywilnoprawnych.......................................... 14
8. Opłaty lokalne .......................................................................... 14
9. Podatek od wartości nieruchomości (katastralny) ............................ 14
1. Podatek rolny
Podatek rolny, z racji stanowienia z
ródła dochodów gminnych należy zakwalifikować,
wraz z podatkiem leśnym, podatkiem od nieruchomości oraz podatkiem od środków
transportowych, do grupy lokalnych podatków majątkowych (kryterium ekonomiczne).
Ponieważ podatki te nie są płacone z majątku, lecz majątek stanowi w ich przypadku
jedynie podstawę opodatkowania, za precyzyjne należy uznać określenie tych konstrukcji
fiskalnych jako nominalnych podatków majątkowych.
Naliczany jest on od powierzchni użytków rolnych przeliczonych na tzw. hektary
przeliczeniowe przy uwzględnieniu rodzaju gruntów, klas użytków rolnych i miejsca
położenia gruntów. Mimo że podatników jest ponad 2 mln, udział tego podatku w dochodach
państwa nie przekracza 0,7%, a w budżetach gmin 2%.
Podmiot podatku:
Podmiotem tego podatku są osoby fizyczne, osoby prawne (również wspólnie prowadzące
gospodarstwo rolne) oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej,
będące 1 stycznia roku podatkowego właścicielami lub samoistnymi posiadaczami
gospodarstw rolnych.
Zwolnienie podmiotowe:
Z obowiązku podatkowego zwolnione są gminy i Skarb Państwa. Od opodatkowania
podatkiem od nieruchomości wolne są kościelne osoby prawne, gminy żydowskie, Związek
Gmin Żydowskich, jeżeli nieruchomości lub ich części przeznaczone są na cele niemieszkalne
(za wyjątkiem wykorzystywanej na działalność gospodarczą), lub mieszkalne duchownych
i członków zakonu.
Przedmiot podatku:
Przedmiotem podatku sÄ… grunty gospodarstw rolnych, o Å‚Ä…cznej powierzchni przekraczajÄ…cej
1 ha przeliczeniowy.
Za gospodarstwo rolne dla celów podatku rolnego uważa się obszar:
·ð Użytków rolnych,
·ð Gruntów pod stawami oraz
·ð Gruntów pod zabudowaniami zwiÄ…zanymi z prowadzeniem tego gospodarstwa.
Nie podlegajÄ… podatkowi grunty:
·ð Pod jeziorami i wodami pÅ‚ynÄ…cymi, grunty pod zbiornikami wodnymi itp.
·ð StanowiÄ…ce nieużytki,
·ð Wpisane do rejestru zabytków,
·ð ZajÄ™te na prowadzenie innej niż rolnicza dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej,
·ð StanowiÄ…ce dziaÅ‚ki przyzagrodowe emerytów lub inwalidów czÅ‚onków rolniczych
spółdzielni produkcyjnych,
·ð WÅ‚Ä…czone na cele nierolnicze decyzjÄ… administracyjnÄ….
Podstawa opodatkowania:
PodstawÄ… opodatkowania w podatku rolnym jest powierzchnia gospodarstwa rolnego
wyrażona w hektarach przeliczeniowych, odzwierciedlających możliwość osiągania dochodu
z gospodarstwa rolnego.
LiczbÄ™ tego rodzaju ustala siÄ™ na podstawie:
·ð WielkoÅ›ci powierzchni,
·ð Rodzajów użytków rolnych,
·ð Klas użytków rolnych,
·ð PoÅ‚ożenia użytków rolnych na terenie jednego z 4 okrÄ™gów podatkowych (zróżnicowanie
ze względu na czynniki ekonomiczne i produkcyjno-klimatyczne).
Przeliczniki stawek podatku rolnego, uwzględniające powyższe kryteria prezentuje tabela.
Rodzaje użytków Grunty orne A
Ä…ki i pastwiska
rolnych
Okręgi podatkowe I II III IV I II III IV
Klasa użytków Przeliczniki
rolnych
I 1,95 1,80 1,65 1,45 1,75 1,60 1,45 1,35
II 1,80 1,65 1,50 1,35 1,45 1,35 1,25 1,10
III a 1,65 1,50 1,40 1,25
III 1,25 1,15 1,05 0,95
III b 1,35 1,25 1,15 1,00
IV a 1,10 1,00 0,90 0,80
IV 0,75 0,70 0,60 0,55
IV b 0,80 0,75 0,65 0,60
V 0,35 0,30 0,25 0,20 0,20 0,20 0,15 0,15
VI 0,20 0,15 0,10 0,05 0,15 0,15 0,10 0,05
Grunty pod stawami zarybionymi bez względu na miejsce położenia przelicza się na hektary
przeliczeniowe według następujących przeliczników: 1 ha stawu zarybionego łososiem,
trocią, głowacicą, palią i pstrągiem - 1,0 ha przeliczeniowy; 1 ha stawu zarybionego innymi
gatunkami ryb - 0,20 ha przeliczeniowego.
Stawki podatkowe:
Stawki podatku rolnego są rocznymi stawkami kwotowymi, kształtowanymi w relacji do 1 ha
przeliczeniowego. Ustala się je jako równowartość pieniężną 2,5 q żyta[10] obliczona wg
średniej ceny skupu żyta[11] za pierwsze 3 kwartały[12] roku poprzedzającego rok
podatkowy.
Na podstawie komunikatu Prezesa GUS z 16 paz
dziernika 1999 roku średnia cena żyta za
okres III pierwszych kwartałów 1999 roku wynosiła 29,11 zł/1q. - zatem podatek, z 1
hektara przeliczeniowego (dla przelicznika 1,0) w roku 2000 będzie wynosił 72,78 zł (jeden
z nielicznych przypadków obniżki w ostatnich latach wielkości podatku, ten bowiem w 1997
roku wynosił 87,2 zł).
Zwolnienia przedmiotowe:
W ustawie o podatku rolnym określono następujące zwolnienia:
·ð Użytki rolne klas V,VI.VI z (zwolnienie stosowane z urzÄ™du).
·ð Grunty poÅ‚ożone w pasie drogi granicznej (zwolnienie stosowane z urzÄ™du).
·ð Grunty orne, Å‚Ä…ki i pastwiska objÄ™te melioracjÄ….
·ð Użytki rolne, na których zaprzestano produkcji rolnej , przy czym zwolnienie dotyczyć
może nie więcej niż 20% powierzchni użytków rolnych gospodarstwa, nie więcej niż 10
ha (do 3 lat).
·ð Grunty lub prawo wieczystego użytkowania gruntów, nabyte w drodze kupna na
utworzenie nowego lub powiększenie już istniejącego gospodarstwa do powierzchni nie
przekraczającej 100 ha, oraz grunty Państwowego Funduszu Ziemi i Zasobu Własności
Rolnej Skarbu Państwa (na 5 lat)[13].
·ð Grunty powstaÅ‚e z zagospodarowania nieużytków (na 5 lat).
·ð Grunty otrzymane w wyniku wymiany lub scalenia (na 1 rok).
Ulgi podatkowe:
1. Po okresie zwolnienia z podatku, dla gruntów wymienionych w trzech ostatnich
punktach, stosowana jest ulga podatkowa w wysokości: 75% w pierwszym roku; 50% w
drugim.
2. Podatnikom podatku rolnego, na okres nie dłuższy niż 15 lat, przysługuje 25% ulga
inwestycyjna z tytułu:
·ð Budowy lub modernizacji budynków inwentarskich oraz obiektów sÅ‚użących ochronie
środowiska.
·ð Zakupu i zainstalowania: deszczowni, urzÄ…dzeÅ„ melioracyjnych i zaopatrzenia
gospodarstwa w wodę oraz urządzeń do wykorzystywania na cele produkcyjne
naturalnych z
ródeł energii.
Ulga ta przyznawana jest po zakończeniu inwestycji pod warunkiem jej odpowiedniego
udokumentowania.
3. Stosowana jest również 60% ulga podmiotowa dla żołnierzy[14] odbywających
zasadniczą służbę wojskową, służbę zastępczą lub szkolenie wojskowe, trwające dłużej niż 9
miesięcy.
4. Przewidziane są także ulgi przedmiotowe stosowane z urzędu dla gruntów położonych na
terenach podgórskich i górskich w wysokości: 30% kwoty podatku dla gruntów klas: I, II,
IIIa, III, IIIb, lub 60% kwoty podatku dla gruntów klasy IVa, IV, IVb.
5. Szczególną formą ulgi w podatku rolnym jest zaniechanie ustalania lub poboru podatku.
Zaniechanie ma miejsce w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej, która spowodowała
istotne szkody majątkowe. Podstawą obliczenia wysokości ulgi jest wysokość otrzymanego
przez poszkodowanych odszkodowania z tytułu ubezpieczenia.
6. Za specyficzną ulgę uznaje się również prawo wojewody do zaliczenia niektórych gmin do
innych okręgów podatkowych. Prawo to przysługuje również radzie gminy w odniesieniu do
niektórych wsi.
7. Rada gminy może wprowadzić inne niż wymienione ulgi i zwolnienia. Rada gminy jest
uprawniona do obniżania ceny skupu ustalanych dla potrzeby podatku rolnego.
Pośród ulg i zwolnień wyróżnić można ulgi i zwolnienia stosowane z urzędu oraz
przyznawane, na wniosek podatnika, w drodze decyzji przez wójta, burmistrza lub
prezydenta. W przypadku podatku rolnego wprowadzono specyficzny mechanizm
kumulowania ulg i zwolnień podatkowych. W pierwszej kolejności stosuje się ulgi dotyczące
terenów górskich, a następnie ulgi związane z gruntami o niższych klasach, scalonymi,
zagospodarowanymi itd., ulgi dla rodzin żołnierzy i ulgi w razie klęski żywiołowej. Każda
ulga zmniejsza podstawÄ™ do naliczenia kolejnej.
Stosowanie, z mocy ustawy, ulg i zwolnień przez gminy nie wywołuje daleko idących
skutków ekonomicznych dla gmin[15]. Po nowelizacji ustawy o finansowaniu gmin z grudnia
1995 roku gminom przysługuje prawo do zwrotu kwot nie pobranych z tytułu stosowania
ustawowej ulgi w podatku rolnym[16].
ZobowiÄ…zania podatkowe powstaje:
W drodze decyzji administracyjnej organu gminy - w przypadku osób fizycznych,
Z mocy prawa - w przypadku osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie mających
osobowości prawnej, jednostek organizacyjnych Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa
oraz jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych.
ObowiÄ…zek podatkowy w podatku rolnym powstaje od pierwszego dnia miesiÄ…ca
następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające powstanie tego
obowiązku. Obowiązek wygasa ostatniego dnia miesiąca, w którym przestały istnieć
okoliczności uzasadniające ten obowiązek. Rozwiązanie to eliminuje możliwość podwójnego
opodatkowani gruntów rolnych, podatkiem rolnym i podatkiem od nieruchomości, w
przypadku przeznaczenia ich na inną działalność niż działalność rolnicza.
W przypadku osób fizycznych podatek rolny wraz z podatkiem leśnym i od nieruchomości
pobierane są w formie łącznego zobowiązania pieniężnego na podstawie jednego nakazu
płatniczego. Taki pobór podatków umożliwiają przepisy wykonawcze do ustawy
o zobowiÄ…zaniach podatkowych.
Płatności podatku:
Podatek rolny płatny jest w ratach, w terminie do 15 marca, maja, września i listopada roku
podatkowego.
2. Podatek leśny
Podatek leśny, podobny w charakterze do podatku rolnego obejmuje pół miliona
podatników, wpływy natomiast wynoszą 111 mln zł, tj. 0,09% dochodów państwa i 0,3%
dochodów gmin.
Podstawę opodatkowania podatkiem leśnym stanowi liczba hektarów
przeliczeniowych, ustalona na podstawie powierzchni głównych gatunków drzew w
drzewostanie i klas bonitacji drzewostanu dla głównych gatunków drzew - wynikających z
planu urządzenia lasu, według stanu na dzień 1 stycznia roku podatkowego.
Podatek leśny od jednego hektara przeliczeniowego wynosi równowartość pieniężną
0,200 m3 drewna tartacznego iglastego.
3. Podatek od nieruchomości
Podatek od nieruchomości ma charakter podatku majątkowego, a podstawę
opodatkowania gruntów i budynków stanowi ich powierzchnia bez uwzględnienia ich
wartości. Przy 10 mln podatników, w 1997 r. wpływy z tego podatku wyniosły 4.427 mln zł,
a więc 3,8% ogółu i 11,2% dochodów podatkowych gmin.
Z podatku od nieruchomości ustawowo zwolnione zostały:
1. nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby organów i administracji samorządu
terytorialnego,
2. pod warunkiem wzajemności - nieruchomości będące własnością państw obcych lub
organizacji międzynarodowych albo przekazane im w użytkowanie wieczyste,
przeznaczone na siedziby przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych
i innych misji korzystających z przywilejów i immunitetów na mocy ustaw, umów lub
zwyczajów międzynarodowych,
3. budowle dróg publicznych oraz grunty zajęte pod te drogi, wraz z pasami
drogowymi,
4. budowle wykorzystywane wyłącznie na potrzeby publicznego transportu kolejowego
i zajęte pod nie grunty oraz budowle wykorzystywane wyłącznie na potrzeby lotnisk,
portów morskich i rzecznych,
5. budowle wykorzystywane bezpośrednio do wytwarzania energii elektrycznej lub
ciepła, linie elektroenergetyczne przesyłowe i rozdzielcze, rurociągi i przewody sieci
rozdzielczej gazów, ciepła, paliw i wody, budowle służące do odprowadzania
i oczyszczania ścieków, budynki lub ich części bezpośrednio związane z procesem
poboru i uzdatniania wody,
6. grunty pod wodami płynącymi i kanałami żeglownymi, z wyjątkiem jezior oraz
gruntów zajętych na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych,
7. budynki gospodarcze lub ich części związane z działalnością leśną, zajęte na
prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, oraz w gospodarstwach rolnych, w
rozumieniu przepisów o podatku rolnym, budynki gospodarcze lub ich części
związane z działalnością rolniczą,
8. nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby prowadzenia przez stowarzyszenia
statutowej działalności wśród dzieci i młodzieży w zakresie oświaty, wychowania,
nauki i techniki, kultury fizycznej i sportu, z wyjÄ…tkiem wykorzystywanych do
prowadzenia działalności gospodarczej, oraz grunty zajęte trwale na obozowiska i
bazy wypoczynkowe dzieci i młodzieży,
9. budynki i grunty wpisane indywidualnie do rejestru zabytków, pod warunkiem ich
utrzymania i konserwacji zgodnie z przepisami o ochronie zabytków, z wyjątkiem
części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej,
10. budynki i grunty we władaniu muzeów rejestrowanych,
11. nieruchomości lub ich części zwolnione od podatku od nieruchomości na podstawie
odrębnych ustaw,
12. grunty, budowle i budynki położone na terenie specjalnej strefy ekonomicznej,
których właścicielem lub użytkownikiem wieczystym jest zarządzający strefą lub
które służą do prowadzenia, na podstawie zezwolenia, działalności gospodarczej na
terenie strefy.
Inne zwolnienia może wprowadzić Rada gminy.
Stawki podatkowe w podatku od nieruchomości określa Rada gminy. Nie mogą one
jednakże przekroczyć maksymalnych stawek określonych przez ustawodawcę.
4. Podatek od środków transportu
Podatek od środków transportowych ma również charakter podatku majątkowego.
Od 1998 r. nie są nim objęci właściciele samochodów osobowych, a jedynie ciężarowych od
2 ton, autobusów, przyczep i naczep powyżej 5 ton oraz ciągników siodłowych i
balastowych. Stąd udział tego podatku w dochodach z tytułu podatków ogółem spada z 1%
w 1997 r. do 0,2% w tym roku, a w dochodach gmin z 2,9% do 0,6%.
Podmiot podatku:
Podatnikami podatku od środków transportowych są osoby fizyczne, osoby prawne oraz
jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, jeżeli dany środek
transportowy został na nie zarejestrowany lub wpisany do rejestru.
Przedmiot podatku:
W podatku od środków transportowych przedmiotem opodatkowania jest własność środków
transportowych.
Podstawa opodatkowania:
Podstawa opodatkowania wyrażona jest ilościowo i jest nią liczba środków transportowych,
będąca własnością danego podatnika.
Stawki podatkowe:
Stawki podatku od środków transportowych są stawkami kwotowymi, waloryzowanymi
corocznie o wskaz
nik wzrostu cen towarów konsumpcyjnych przez Ministra Finansów.
Wysokość stawek podatku zależy od:
·ð rodzaju Å›rodka transportowego,
·ð pojemnoÅ›ci skokowej silnika lub mocy silnika, Å‚adownoÅ›ci albo masy caÅ‚kowitej,
·ð wieku lub wartoÅ›ci Å›rodka transportowego.
Jakkolwiek rada gminna ma pewne możliwości kształtowania stawek podatku od środków
transportowych w oparciu o powyższe kryteria, to obowiązuje ją górny limit kwot podatku
zawartych w ustawie. PoczÄ…wszy od 1 stycznia 2000 roku wynoszÄ… one np.:
·ð 2081,4 zÅ‚ - od samochodów ciężarowych o Å‚adownoÅ›ci powyżej 12 ton oraz
ciągnika siodłowego i balastowego,
·ð 1.609,44 zÅ‚. - od samochodu ciężarowego o Å‚adownoÅ›ci od 2 do 12 t,
przyczepy i naczepy o ładowności powyżej 5t oraz autobusu.
Przykładowa wysokość stawek podatku od środków transportowych (Tomaszów
Mazowiecki)
Podatek od środków transportowych wynosi rocznie:
Samochody ciężarowe o ładowności:
od 2 ton do 4 ton włącznie 850,00zł
powyżej 4 ton do 6 ton włącznie 1000,00zł
powyżej 6 ton do 8 ton włącznie 1050,00zł
powyżej 8 ton do 10 ton włącznie 1300,00zł
powyżej 10 ton do 12 ton włącznie 1500,00zł
powyżej 12 ton 1850,00zł
CiÄ…gniki:
siodłowe i balastowe
1350,00zł
Przyczepy i naczepy:
powyżej 5 ton do 20 ton włącznie 810,00zł
powyżej 20 ton 1000,00zł
Autobusy:
do 15 miejsc 850,00zł
powyżej 15 miejsc do 30 miejsc 1150,00zł
powyżej 30 miejsc 1500,00zł
Podatek płatny jest na rachunek gminy (z pewnymi wyjątkami dotyczącymi pojazdów
zarejestrowanych po 1 września danego roku) w dwóch równych ratach, w terminie do 15
lutego i do 15 września każdego roku.
Zwolnienie przedmiotowe:
Wprowadzono również zwolnienie przedmiotowe środków transportowych stanowiących:
·ð zapasy mobilizacyjne
W kompetencjach rady gminy leży wprowadzenie innych niż wymienione zwolnień
przedmiotowych jak i podmiotowych.
ZobowiÄ…zania podatkowe powstaje z mocy prawa bez wezwania gminy.
5. Podatek od posiadania psów
Podatek od posiadania psów należy do grupy podatków bezpośrednich, rzeczowych
i konsumpcyjnych.
Podmiotem podatku są wyłącznie osoby fizyczne.
Przedmiotem opodatkowania jest posiadanie psa.
Podstawa opodatkowania jest wyrażona ilościowo i jest nią ilość posiadanych psów.
Stawki podatku od posiadania psów są stawkami kwotowymi, ustalanymi przez rady gmin.
Stawki te nie mogą jednak przekroczyć poziomu określonego pierwotnie w ustawie lub
rozporządzeniu Ministra Finansów. W chwili obecnej maksymalne stawki podatku od jednego
psa nie mogą przekroczyć 31,74 zł. rocznie. Termin poboru podatku jest ustalany przez
rady gmin.
Zwolnienia podmiotowe przyznane zostały:
·ð pracownikom personelu dyplomatycznego i konsularnego,
·ð osobom kalekim,
·ð osobom w wieku powyżej 70 lat - od jednego psa,
·ð osobom utrzymujÄ…cym psa w celu pilnowania gospodarstw rolnych (do dwóch psów).
·ð Dodatkowo rada gminy może ustalić inne zwolnienia (np. dla osób które wzięły psa
ze schroniska)
W Polsce jest około 5 mln psów, których właściciele powinni płacić roczną opłatę
sanitarną zwaną podatkiem od posiadania psów. Szacowane wpływy od wszystkich
posiadaczy psów mogłyby zasilić budżet gmin łącznie kwotą 100 mln zł. W praktyce jednak
wpływy te stanowią mniej niż pół procentu ogólnych dochodów własnych danej jednostki
samorządowej co częściowo wynika z dużej liczby psów utrzymywanych w celu pilnowania
gospodarstw rolnych, a częściowo z braku jakiejkolwiek ewidencji płatników tego podatku.
6. Podatek od spadków i darowizn
Pośród majątkowych podatków, do jakich niewątpliwie zaliczyć należy podatek od
spadków i darowizn, przeważają podatki o charakterze nominalnym - w ich przypadku
majątek stanowi jedynie podstawę do naliczenia podatku, przy czym sam podatek płacony
jest z uzyskiwanych przychodów. W przypadku podatku od spadków i darowizn bardziej
adekwatne byłoby jednak określenie podatek majątkowy realny.
W 1997 r. wpływy z tytułu podatku od spadków i darowizn wyniosły 85 mln zł, i
stanowiły zaledwie 0,07% ogółu dochodów budżetu państwa i 0,5 % dochodów gmin.
Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, a w
wypadku darowizny obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na obdarowanym i darczyńcy.
Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po
potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw
majÄ…tkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiÄ…zku podatkowego.
Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest
nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy
do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od
podatku, według obowiązujących skal .
Podmiot podatku:
Obowiązek podatkowy ciąży na osobach fizycznych (obywatelach polskich lub osobach
zamieszkałych na stałe w Polsce), będących nabywcami własności rzeczy i praw
majątkowych. Powstanie obowiązku podatkowego uzależnione jest, od sposobu nabycia, lub
charakteru prawnego, rzeczy i praw majÄ…tkowych.
Wyłączenie z obowiązku podatkowego:
ObowiÄ…zek podatkowy nie dotyczy:
·ð Nabywców wÅ‚asnoÅ›ci rzeczy i praw majÄ…tkowych oraz obdarowanych i darczyÅ„ców,
jeżeli w dniu nabycia byli obcokrajowcami i nie mieli stałego miejsca zamieszkania
w Polsce - w odniesieniu do rzeczy ruchomych znajdujÄ…cych siÄ™ w kraju lub praw
majÄ…tkowych podlegajÄ…cych wykonaniu w kraju,
·ð Nabycia w drodze spadku lub darowizny praw autorskich i praw pokrewnych, praw do
projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych oraz
wierzytelności wynikających z nabycia tych praw.
Przedmiot podatku:
Podatkiem objęte jest nabycie przez osoby fizyczne rzeczy i praw majątkowych w drodze:
·ð Spadku - wÅ‚asność rzeczy znajdujÄ…cych siÄ™ w kraju (lub za granicÄ…) i praw
majÄ…tkowych wykonywanych w kraju (za granicÄ…),
·ð Darowizny - wÅ‚asność rzeczy znajdujÄ…cych siÄ™ w kraju (za granicÄ…) i praw
majÄ…tkowych wykonywanych w kraju (za granicÄ…),
·ð Zasiedzenia - wÅ‚asność rzeczy,
·ð Dyspozycji wkÅ‚adcy na wypadek jego Å›mierci - prawo do wkÅ‚adu oszczÄ™dnoÅ›ciowego.
Podstawa opodatkowania:
Podstawą opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn jest wartość nabytych rzeczy i
praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (tzw. czysta wartość), pomniejszona o
kwotę wolną od podatku. Do długów i ciężarów zalicza się m.in. koszty choroby
spadkodawcy, obowiązek wykonania zapisów i poleceń zawartych w testamencie, wypłaty z
tytułu zachowku oraz inne obowiązki dotyczące spadków a wynikające z przepisów Kodeksu
cywilnego.
Wartość nabytych rzeczy i praw ustala się wg ich wartości rynkowej, w oparciu o ceny
stosowane w danej miejscowości w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, na
dzień powstania obowiązku podatkowego.
Spadek lub darowizny otrzymane od tej samej osoby, w ciÄ…gu 5 lat kolejnych lat, dolicza siÄ™
do podstawy opodatkowania, po potrąceniu zapłaconych od wcześniejszych kwot podatków.
W przypadku nabycia prawa do świadczeń okresowych o nieustalonej wartości, podstawę
opodatkowania ustala się w miarę wykonywania świadczeń. Za zgodą podatnika można
przyjąć prawdopodobną wartość świadczeń okresowych będącą wielokrotnością świadczeń
rocznych:
·ð 25-krotność, dla Å›wiadczeÅ„ na okres powyżej 40 lat,
·ð Max 22-krotność, dla Å›wiadczeÅ„ do 40 lat,
·ð 5-krotność - na czas nieoznaczony,
·ð W przypadku Å›wiadczeÅ„ dożywotnich obowiÄ…zujÄ…, dla ustalenia podstawy
opodatkowania, przeliczniki wieku osoby uprawnionej do świadczenia (wartość
świadczenia została ustalona jako 5 - 22-krotność świadczenia rocznego).
Kwota wolna od podatku:
Kwota wolna od opodatkowania w I grupie podatkowej wynosi 7.510 zł; w II grupie
3
podatkowej w przybliżeniu /4 kwoty z grupy pierwszej (5.670 zł.); w III grupie w
przybliżeniu 1/2 kwoty z grupy pierwszej (3.820 zł.).
Stawki podatkowe dla spadków i darowizn:
1. Stawki podatku, z wyłączeniem przypadków nabycia własności w drodze zasiedzenia, są
stawkami procentowymi, zmiennymi, progresywnymi, o rozpiętości od 3% do 20%. Stawki
podatkowe są zróżnicowane w zależności od wartości nabytego prawa majątkowego lub
rzeczy oraz stosunku osobistego między zbywcą a nabywcą prawa majątkowego. Z punktu
widzenia stosunku osobistego określono trzy grupy podatkowe:
·ð I grupa - małżonkowie, zstÄ™pni, wstÄ™pni, pasierb, zięć, synowa, rodzeÅ„stwo, ojczym,
macocha i teściowie,
·ð II grupa - zstÄ™pni rodzeÅ„stwa, rodzeÅ„stwo rodziców, zstÄ™pni i małżonkowie
pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie
rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych,
·ð III grupa podatkowa - pozostali nabywcy.
W obrębie każdej grupy podatkowej wydzielono 3 szczeble i podstawy opodatkowania o
stałej rozpiętości 8.010 zł. Stawki przyrostu są różne w każdej z grup podatkowych i
zmieniajÄ… siÄ™:
·ð W pierwszej grupie o 2%,
·ð W drugiej grupie o 3 (2)%,
·ð W trzeciej grupie o 4 %.
2. Dla opodatkowania zasiedzeń zastosowano jednolitą, 7% stawkę podatkową od wartości
rzeczy. Ponieważ pomiędzy prawem poprzednika a prawem nabywcy rzeczy ruchomych lub
nieruchomości nie występuje jakakolwiek zależność (nabycie prawa własności do
ruchomości następuje po trzech latach, w odniesieniu do nieruchomości - po 20 (30 latach),
nie jest możliwe zaliczenie nabywcy do określonej grupy podatkowej i zastosowanie
którejkolwiek skali podatkowej. W przypadku zasiedzeń nie istnieje możliwość odliczenia
kwot wolnych od opodatkowania.
Zróżnicowanie obciążenia podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn
prezentuje wykres i tabela.
Tabela 1. Skala podatku od spadków i darowizn
Kwoty nadwyżki w złotych Podatek wynosi
ponad do
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej:
- 8.010 zł 3%
8.010 zł - 16.020 zł 240 zł i 5% od nadwyżki ponad 8.010 zł
16.020 zł - 640 zł i 7% od nadwyżki ponad 16.020 zł
2) od nabywców zaliczonych do II gr. podatkowej:
- 8.010 zł 7%
8.010 zł - 16.020 zł 560 zł 70 groszy i 9% od nadwyżki
16.020 zł - ponad 8.010 zł
1.281 zł i 12% od nadwyżki ponad
16.020 zł
3) od nabywców zaliczonych do III gr. podatkowej
- 8.010 zł 12 %
8.010 zł - 16.020 zł 961 zł 20 groszy i 16% od nadwyżki
16.020 zł - ponad 8.010 zł
2.242 zł 80 groszy i 20 % od nadwyżki
ponad 16.020 zł
W przypadkach wzrostu cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku o ponad 20%,
Minister Finansów, w drodze rozporządzenia, ma prawo zmieniać zarówno stawki podatku
jak i kwoty wolne od opodatkowania.
Zwolnienia przedmiotowe:
Zwolnienia z podatku od spadków i darowizn wyłączają z kategorii przedmiotów
opodatkowania zjawiska finansowe dotyczÄ…ce m.in.:
·ð Nabycia w drodze darowizny pieniÄ™dzy lub innych rzeczy przez osobÄ™ zaliczonÄ… do
pierwszej grupy podatkowej w wysokości 7510 zł (15020 zł) przez okres 5 lat od
dnia pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy przeznaczone zostaną na
wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni mieszkaniowej, budowę domu
jednorodzinnego itd.,
·ð Nabycia przez małżonka lub zstÄ™pnych (dzieci) w drodze spadku lub darowizny
zakładu wytwórczego, budowlanego, handlowego lub usługowego, pod warunkiem
prowadzenia zakładu w stanie niepogorszonym przez okres, co najmniej 5 lat od dnia
przejęcia spadku albo darowizny (za wyjątkiem zdarzeń o charakterze losowym),
·ð Nabycia wÅ‚asnoÅ›ci i prawa użytkowania wieczystego gospodarstwa rolnego lub jego
części (a także budynków produkcyjnych wraz z urządzeniami, jeżeli nabywcami są
zstępni lub małżonek zobowiązani do użytkowania budynków i maszyn stanie
niepogorszonym przez okres 5 lat), za wyjątkiem budynków mieszkalnych,
a także
·ð Nabycia wÅ‚asnoÅ›ci fizycznie wydzielonej części nieruchomoÅ›ci w drodze zasiedzenia
przez osoby będące współwłaścicielami części ułamkowych nieruchomości,
·ð Nabycia w drodze spadku dzieÅ‚ sztuki i rÄ™kopisów bÄ™dÄ…cych przedmiotem twórczoÅ›ci
spadkodawcy (...) zabytków ruchomych i kolekcji wpisanych do rejestru zabytków,
a także dóbr kultury złożonych w muzeum, przez osoby zaliczone do I i II grupy
podatkowej zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków,
·ð Åšwiadczenia dożywotnie dla osób w wieku powyżej 80 lat.
Ulgi podatkowe:
Ulga podatkowa dotyczy przypadków nabycia: budynku mieszkalnego, lokalu mieszkalnego
(lub ich części), spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, prawa do
domu jednorodzinnego itp., przez:
·ð Podatników z I grupy podatkowej - w drodze otrzymania spadku lub darowizny,
·ð Podatników z II grupy podatkowej - w tylko drodze otrzymania spadku,
·ð Podatników z III grupy podatkowej - tylko w drodze otrzymania spadku przez osoby
sprawujÄ…ce opiekÄ™ nad spadkodawcÄ….
Ulga  mieszkaniowa polega na możliwości wyłączenia z do podstawy opodatkowania
wartości nabytych lokali i budynków do łącznej wysokości nie przekraczającej 110 m2
powierzchni użytkowej.
Ulga przysługuje wymienionym grupom osób, jeżeli spełnią łącznie następujące warunki:
·ð SÄ… obywatelami polskimi lub majÄ… w Polsce staÅ‚e miejsce pobytu,
·ð Nie posiadajÄ…  wÅ‚asnego mieszkania tj.:
·ð Nie sÄ… wÅ‚aÅ›cicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego
(mogą przenieść takie prawo na zstępnych, Skarb Państwa, gminę),
·ð Nie dysponujÄ… spółdzielczym lokatorskim lub wÅ‚asnoÅ›ciowym prawem do
lokalu mieszkalnego, domu jednorodzinnego itd. (mogą przenieść takie prawo
na zstępnych lub spółdzielnię),
·ð Nie sÄ… najemcami lokalu lub budynku (od umowy takiej mogÄ… odstÄ…pić),
·ð BÄ™dÄ… zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat, (niezachowanie tego
warunku powoduje wznowienie postępowania podatkowego i naliczenie podatku od
nowej podstawy opodatkowania). Warunek ten przestaje obowiązywać w przypadku
zbycia lokalu lub budynku z przyczyn uzasadnionych złymi warunkami
mieszkaniowymi, o ile nabycie innego lokum nastąpi w przeciągu 6 miesięcy od dnia
zbycia.
ZobowiÄ…zanie podatkowe:
Zobowiązanie w podatku od spadków i darowizn powstaje:
·ð Gdy darowizna dokonana jest przed notariuszem z mocy ustawy (notariusz
zobowiązany jest do obliczania i pobrania od podatnika podatku oraz wpłacenia go do
urzędu skarbowego, na rachunek gminny),
·ð W pozostaÅ‚ych przypadkach - w drodze decyzji urzÄ™du skarbowego, choć podatek
stanowi dochód gminy.
Podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności
rzeczy i praw majÄ…tkowych, w drodze spadku lub darowizny.
Zwolnione od podatku jest m.in. :
·ð nabycie w drodze darowizny pieniÄ™dzy lub innych rzeczy przez osobÄ™ zaliczonÄ… do
I grupy podatkowej - do określonej w ustawie kwoty - przeznaczonych na nabycie
lokalu lub budynku mieszkalnego;
·ð nabycie w drodze darowizny praw do rachunku oszczÄ™dnoÅ›ciowo- kredytowego przez
małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz osobę pozostającą faktycznie we
wspólnym pożyciu małżeńskim z posiadaczem rachunku oszczędnościowo-
kredytowego w kasie mieszkaniowej, pod warunkiem przeznaczenia środków
zgromadzonych na tym rachunku na cele mieszkaniowe;
·ð nabycie w drodze spadku przez osoby zaliczone do I i II grupy podatkowej
przedmiotów wyposażenia mieszkania, pościeli, odzieży, bielizny oraz narzędzi pracy
przeznaczonych do użytku w gospodarstwie domowym;
·ð nabycie przez małżonka lub zstÄ™pnych w drodze spadku lub darowizny zakÅ‚adu
wytwórczego, budowlanego, handlowego, usługowego lub jego części, pod
warunkiem, że zakład ten będzie prowadzony przez nabywcę w stanie
niepogorszonym przez okres co najmniej 5 lat;
·ð nabycie przez osobÄ™ prowadzÄ…cÄ… dziaÅ‚alność gospodarczÄ… w drodze darowizny
maszyn, urządzeń i narzędzi otrzymanych z zagranicy;
·ð nabycie w drodze spadku prawa do lokalu lub budynku mieszkalnego do
równowartości 110 m2 (według cen rynkowych), jeżeli będzie służył zaspokojeniu
własnych potrzeb mieszkaniowych.
7. Podatek od czynności cywilnoprawnych
Podatek ten pobierany byłby od czynności cywilnoprawnych, których przedmiotem jest
odpłatne przeniesienie (nabycie) własności oraz innych praw majątkowych. Aktualnie od
niektórych czynności cywilnoprawnych, wymienionych enumeratywnie w ustawie, pobierana
jest opłata skarbowa. Zważywszy, że w odniesieniu do czynności cywilnoprawnych opłata
skarbowa faktycznie pełni funkcję podatku uzasadnione jest rozdzielenie regulacji w
zakresie opłaty skarbowej i poddanie czynności cywilnoprawnych odrębnemu
opodatkowaniu.
Obowiązek podatkowy odnosiłby się do czynności cywilnoprawnych, których przedmiotem
jest odpłatne przeniesienie własności oraz innych praw majątkowych, jeżeli zbywca
własności lub innych praw majątkowych nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług z
tytułu dokonania tej czynności. Podstawę obliczenia podatku stanowiłaby generalnie wartość
rynkowa rzeczy i praw majątkowych, przy czym wysokość procentowych stawek podatku
byłaby określona na poziomie dotychczasowych stawek opłaty skarbowej.
Solidarna odpowiedzialność stron czynności cywilnoprawnej za zapłatę podatku wyłączona
zostałaby w odniesieniu do nabywców - podatników podatków od towarów i usług
nabywających rzeczy i prawa majątkowe w związku z prowadzoną działalnością.
8. Opłaty lokalne
Zakłada się utrzymanie obecnie obowiązujących opłat, to jest opłaty targowej oraz opłaty
miejscowej. Pozostawienie tych opłat, z których wpływy stanowią dochody budżetów gmin
uzasadnione jest koniecznością ponoszenia zwiększonych kosztów przez gminy w zakresie
organizowania targowisk, utrzymania porządku, zapewnienia bezpieczeństwa, zaś
w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, krajobrazowe - w
których pobierana jest opłata miejscowa - rozwojem bazy wypoczynkowej i infrastruktury
zapewniających pobyt osób w warunkach o odpowiednim standardzie.
Górne granice stawek opłat lokalnych określone byłyby ustawowo, zaś stawki szczegółowe
przez rady gmin .
9. Podatek od wartości nieruchomości (katastralny)
Głównym celem wprowadzenia nowej formy opodatkowania nieruchomości jest stworzenie
stabilnego i efektywnego z
ródła dochodów samorządowych oraz inne niż dotychczas
rozłożenie ciężaru podatkowego z tytułu posiadania nieruchomości.
Podatek od wartości nieruchomości zastąpi istniejące obecnie podatki:
·ð podatek od nieruchomoÅ›ci,
·ð podatek rolny,
·ð podatek leÅ›ny.
Bazą do ustalenia podstawy opodatkowania będzie wartość fiskalna zamiast powierzchni.
Przyjęcie takiego rozwiązania spowoduje, iż dla większości właścicieli nieruchomości
wprowadzenie podatku katastralnego nie wiązało się ze wzrostem obciążeń podatkowych.
Dokonana zostanie weryfikacja ulg i zwolnień związanych z nieruchomościami celem
wyeliminowania tych, które utraciły swoje funkcje i znaczenie.
Maksymalne stawki podatku od wartości nieruchomości określone zostaną w ustawie.
Gminy, których z
ródłem dochodu będzie ten podatek będą miały uprawnienie do określania
stawek podatku w drodze uchwał w granicach określonych ustawą.
Dla celów podatkowych zostanie utworzona nowoczesna ewidencja nieruchomości w postaci
katastru fiskalnego. Przy tworzeniu katastru fiskalnego wykorzystane zostanÄ… dane ze
składanych przez podatników deklaracji i zeznań podatkowych oraz dane zawarte w
istniejących ewidencjach nieruchomości.
Wycena fiskalna nieruchomości będzie przeprowadzona okresowo przy udziale
rzeczoznawców majątkowych spełniających wymogi określone przez Ministra Finansów.
Wstępnie szacuje się, iż wycenie będzie podlegało 45 mln nieruchomości, w tym około 28
mln działek gruntowych, 4 mln budynków mieszkalnych, około 11 mln mieszkań i znaczna,
trudna do oszacowania, liczba budynków, gospodarczych, magazynowych oraz garaży.