Notatki część 2
W zależności od skali ingerencji człowieka , rozwoju i struktury potrzeb oraz możliwości
technicznych, czyli inaczej poprzez nałożenie się przestrzeni ekonomicznej na geograficzno-
przyrodniczą wyodrębniamy 3 typy środowisk:
-ANEKUMENA, środowisko naturalne, czyste nie przekształcone przez działalność ludzką o
bardzo minimalnych zmianach, które nie nadaje się pod stałe osadnictwo,a tym bardziej do
gospodarczeho wykorzystania ( obszary polarne, pustynne, wysokogórskie)
 SUBEKUMENA- jest to środowisko geograficzno antropogeniczne o średnim zakresie
ingerencji człowieka, średniej gęstości zaludnienia, dotyczy terenów leśnych, rolniczych,
przemysłowych, ale o niewielkim rozwoju przemysłu.
 EKUMENA, nazywana sztucznym środowiskiem obszary o stałym osadnictwie intensywnie
wykorzystane, są to często wielkie metropolie, intensywne obszary rolne, przemysłowe
( K. Dziewoński) Region ekonomiczny-jest to charakterystyczna, inaczej część podprzestrzeń,
ogólnej przestrzeni społeczno- ekonomicznej
region będzie elementem tej całej przestrzeni
( Kuciński)- region ekonomiczny jest to zespół przylegających do siebie obszarów czyli jednostek
elementarnych przestrzeni ekonomicznej posiadających pod względem pewnych kryteriów
możliwie dużo cech wspólnych a jednocześnie wykonujących wiele różnic w stosunku do obszarów
przyległych.
Cechy wspólne dla wszytskich regionów ekonomicznych:
- zawiera podobne jednostki elementarne
 jest to obszar przestrzennie zwarty
 charakteryzuje się określoną specjalizacją, funkcją którą pełni
 stanowi część większego terytorium posiada powiązania o charakterze wewnętrznym i
zewnętrznym, ma większy lub mniejszy stopień domknięcia
powiązania wewnętrzne ( endogeniczne)
powiązania zewnętrzne ( egzogeniczne)
Regionalizacja- jest to forma typologii przestrzennej, inaczej jest to wydzielanie regionów
podobnych do siebie, jednolitych pod względem jakiejś cechy.
sposób wyodrębiniania regionów polega na wykryciu podobieństw i różnic zachodzących pomiędzy
poszczególnymi regionami.
Przy regionalizacji możemy opierać się na wyborze jednej lub wielu cech.
Cechy różnicujące poszczególne regiony są podstawą badania konkurencyjności regionów.
Proces regionalizacji składa się z 3 etapów.
1) definiowania regionów
2) delimitacji ( wyznaczenie granic)
3) opis wyodrębnionych jednostek
z punktu widzenia funkcji organizacji i struktury wyodrębniamy 2 rodzaje regionów : strefowe oraz
węzłowe
Regiony strefowe- są to obszary wewnętrznie jednolite charakteryzujące się wyraz
ną dominacją
określonej działalności społeczno-gospodarczej i odróżniające się pod względem tej cechy
są one bardzo często wykorzystywane w programowaniu takiej działalności, która absorbuje
znaczną przestrzeń. Są to obszary jednorodne, formalne, powierzchniowe ( np. przestrzeń
turystyczno- rekreacyjna, rolnictwo)
Regiony węzłowe- jest to mniejsza od kraju jednostka terytorialna w obrębie której możemy
wyróżnić część centralną odgrywającą rolę wiodącą oraz koncentująca działalność społeczno-
gospodarczą
wyróżnia się również części peryferyjne służące do zasilania części centralnej
między centrum a częścią peryferyjną istnieje szereg powiązań organizacyjnych, technicznych,
informacyjnych, itd
( Toruń- Bydgoszcz- przykład regionu węzłowego)
Wsród regionów węzłowych możemy wyodrębnić 3 ich rodzaje:
 JDENOŚRODKOWE
 DWUŚRODKOWE
 WIELOŚRODKOWE
Jednośrodkowe cechują się silną dominacją ośrodka centralnego i silną polaryzacją powiązań
( Kraków- Toruń, Wrocław)
Dwuśrokowe, w których występują 2 układy polaryzacyjne, przy czym jeden skupia
więcejpowiązań i te powiązania są znacznie ważniejsze ( układ Toruń- Bydgoszcz)
Wielośrodkowe, gdy poza ośrodkiem regionalnym występuje część miast, które skupiają część
powiązań ale znajduje się na znacznie niższym szczeblu hierarchicznym ( Trójmiasto  Gdańsk,
konurbacja śląska)
Europole- są to duże ośrodki miejskie o znaczeniu europejskim, których rozwój następuje oraz
następował będzie w procesie europejskiej konkurencji wartości renty położenia dla lokalizacji
kapitału, przedsiębiorczości prywatnej oraz wszelkiego rodzaju usług, w tym usług publicznych.
Jakie warunki powinny spełniać europole:
-wielofunkcyjny charakter z szansą na rozwój funkcji w oznaczeniu europejskim
-potencjał demograficzny przekraczający 500 tys. mieszkańców
 złożona struktura zatrudnienia z szansą jego wzrostu, w przemysłach wysokiej techniki w
nauce, kształceniu kadr oraz instytucjach publicznych o znaczeniu europejskim i
ogólnokrajowym
 -węzłowe położenie w systemie europejskiej komunikacji
 ukształtowany ośrodek nauki, szkolnictwa wyższego i kultury narodowej
 -duży i chłonny rynek inwestycyjny i konsumpcyjny
 -odpowiednia jakość środowiska życia człowieka
C o zaliczamy do europoli:
Kraków, Warszawa, Poznań, Wrocław, Gdańsk( potencjalne europole to Szczecin, Katowice,
Lublin, A
ódz
)
Rozwój miejscowości tuystycznej wg Butlera
odrodzenie
stagnacja poziom krytyczny(faza schyłku)
liczba turystów
konsolidacja
upadek
rozwój
wprowadzenie
eksploracja
czas
Cykl Butlera składa się z 6 faz:
-eksploracja
-wprowadzenie
-rozwój
-konsolidacja
-stagnacja
-faza schyłku
I faza- EKSPOLORACJI, zaznacza się pojawieniem się na danym obszarze bardzo niewielkiej
liczby turystów indywidualnych, których zaczynają przyciągać walory przyrodnicze oraz
kulturowe.
Na tym etapie odwiedzającytylko w bardzo niewielkim stopniu oddziaływują na gospodarkę
lokalną oraz ludność miejscową.
IIfaza- WPROWADZENIA, turyści coraz częściej odwiedzają dany obszar a część ludności
miejscowej zaczyna dostrzegać korzyści ze świadczonych usług w tym przedewszystkim
noclegowych oraz gastronomicznych
III faza- ROZWOJU, turystyka staje się wówczas jednym z głównych z
ródeł lokalnych
dochodów, na etapie tym liczba turystów zaczyna być równa liczbie mieszkańców stałych, powstaje
wiele obiektów paraturystycznych ale zaczynają pojawiać się pierwsze symptomy negatywnych
efektów ekologicznych.
IV faza, KONSOLIDACJI, jes to pełny rozwój funkcji turystycznej, ale jednocześnie tempo
wzrostu liczby turystów ulega osłabieniu. W tej fazie turystyka jest dominujacym cyklem, co
zaczyna budzić pewnien sprzeciw mieszkańców w turystycznych miejscowościach powstają
wyodrębnione dzielnice hoteli, restauracji, biur podróży czy następuje oddzielenie w przestrzeni
miejskiej funkcji turystycznej od innych funkcji pełnionych przez tę jednostkę.
V faza- STAGNACJI, charakteryzuje się ona zdecydowanym zahamowaniem rozwoju funkcji
turystycznej, po osiągnięciu maksymalnej liczby odwiedzających, infrastruktura turystyczna
zaczyna gorzej funkcjonować i pojawiają się negatywne skutki ekonomiczne, społeczne,
ekologiczne.
VI faza- SCHYA
KU, przynosi wyraz
ny spadek funkcji turystycznej, czego konsekwencją jest
obniżenie się liczby odwiedzających oraz pojawieniem się zupełnie nowych funkcji na tym etapie
funkcja turystyczna może zupełnie zaniknąć bądz
też przekształcić się w zupełnie nową jakość
przechodzac fazę odmłodzenia ( inaczej odrodzenia)
czy pojęcia wzrost i rozwój są pojęciami równoznacznymi?
Wzrost jest to proces z którym związane są zmiany o charakterze ilościowym
natomiast rozwój oprócz zmiaan ilościowych obejmuje również zmiany strukturalno- jakościowe
wzrost może dokonywać się bez rozwoju natomiast rozwój nie może się dokonywać bez wzrostu
Rozwój regionalny to długotrwały proces przekształceń struktury gospodarczej regionu
wywołującym w długim okresie czasu oraz wpływających na poziom zmian społecznych na
obszarze tego regionu.
Główne czynniki rozwoju regionu:
-zewnętrzne czynniki prawno-ustrojowe
 skuteczne zarządzanie regionami przez władze samorządowe
 -posiadane zasoby naturalne oraz antropogeniczne
 poożenie geograficzneregionu oraz postawa i mentalność ludności miejscowej
GA
ÓWNE CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ W TURYSTYCE:
Tworzyć odpowiednie warunki przestrzenne do zaspokojenia potrzeb
-aktywnie chronić zasoby przyrodnicze i kulturowe
-rozsądnie gospodarować majątkiem trwałym
-sprawiedliwie udostępniać zasoby materialne
przestrzeń turystyczna:
-kompleksowo kształtować
-prawidłowo zagospodarowywać
-racjonalnie użytkować
Celem kierunkowym przestrzennej polityki turystycznej jest tworzenie prawidłowych,
wyrażajacych się łądem przestrzennym i ekologicznym warunków do zaspokojenia potzreb
turystycznych. Temu celowi są podporządkowane cele szczegółowe, zachowanie i ochrona zasobów
przyrodniczych oraz kulturowych przestrzeni turystycznej , efektywne i rozsądne gospodarowanie
tymi zasobami oraz racjonalne udostępnianie przestrzeni turystycznej.
Optymalne wykorzystanie pzrestrzeni turystycznej możliwe jest dzieki osiągnięciu oraz utrzymaniu
ładu przestrzennego.
Środowisko rozwija turystykę
środowisko hamuje rozłój turystyki
turystyka chroni środowisko
turystyka zagospodarowywuje przestrzeń
turystyka chroni przestrzeń
turystyka przekształca przestrzeń
turystyka dewastuje przestrzeń
Pojęcie przestrzeni turystycznej, jej cechy, rodzaje, przykłady regionalizacji turystycznej
PRZESTRZEC
TURYSTYCZNA- jest to część przestrzeni geograficznej ( podprzestrzeń) jest
wytworem człowieka, czyli użytkującego do cełów turystycznych środowisko przyrodnicze, które
odkrywa i zagospodarowywuje, wykorzystuje je do poznania oraz doznania określonych wrażeń.
Przestrzeń turystyczna jest to ustrukturyzowana jedność terytorialn0- funkcjonalna składająca się z
naturalnych i sztucznych komponentów w której zachodzą procesy i zjawiska turystyczne i która
podlega pewnym prawidłowościom procesów urbanizacyjnych.
Specyfikacja P rzestrzeni turystycznej charakteryzuje się określonym wyglądem i estetyką-
-odpowiednia struktura przestrzenna zgodnie z zasadą ładu przestrzennego
-odpowiednie położenie i usytuowanie względem innych funkcji
-zmienność zarówno w czasie i przestrzeni fizycznych i antropogenicznych czynników.
Przestrzeń turystyczna pełni 2 podstawowe funkcje:
 jest traktowana jako dobro konsumpcyjne ponieważ stanowi przedmiot zainteresowania jak też
bezpośredniego użytkowania przez turystów
 jest dobrem inwestycyjnym ponieważ stanowi obszar funkcjonowania i działalności wszelkich
podmiotów organizacji, przedsiebiorstw funkcjonujących w gospodarce turystycznej

 Cechy przestrzeni turystycznej:
 zróżnicowanie przestrzeni turystycznej w obszarze środowiska przyrodniczego oraz
kulturowego
 zmienność w czasie, która dotyczy zarówno zasięgu jak też wykorzystania turystycznego, jest
ona skutkiem różnych zmian o charakterze ekonomicznym, społecznym, technologicznym, są to
amiany o charakterze długookresowym, sezonowym jak i przypadkowym.
Zmiany przypadkowe- wiążą się z ekologicznymi katastrofami
-niejednorodność przestrzeni turystycznej oraz gałęziowość przestrzeni turystycznej
KLASYFIKACJA PRZESTRZENI TURYSTYCZNEJ
KRYTERIA
czas wolny wykorzystana baza tur. Rodzaj dzialalności
przestrzeń turystyki przestrzeń turystyki formalnej przestrzeń eksploracji
krótkookresowej
przestrzeń turystyki przestrzeń turystyki nieformalnej przestrzeń penetracji
średniookresowej
przestrzeń turystyki przestrzeń asymilacji
długookresowej
przestzreń kolonizacji
przestrzeń urbanizacji
Przestrzeń turystyki formalnej:
-związana z wykorzystaniem bazy noclegowej o bardzo wysokim standardzie, baza ta oferuje
ogromny zakres usług w praiwe całkowitym oderwaniu od środowiska, zapewnia więc
kompleksową obsługę turystyczna
-charakteryzuje się bardzo dużą koncentracją przestrzenną a zatem znaczną izolacją lokalizacji
 kontakt turystów z miejscową ludnością jest znikomy, np. Dubaj
Przestrzeń turystyki nieformalnej:
-związana jest z wykorzystaniem infrastruktury turystycznej opartej na lokalnych warunkach
turystycznych
-turysci w bardzo dużym stopniu korzystają z zasobów miejscowego środowiska
-wykorzystana jest lokalna infrastruktura, w tym również o paraturystycznym charakterze
Turystyka nieformalna jest bardzo mocno osadzona w gospodarce lokalnej, charakteryzuje się
znacznym kontaktem z miejscową społecznością, bardzo często stanowi dominującą funkcję
działalności danego regionu oraz wywiera duży wpływ na jego funkcjonowanie
Przestrzeń eksploracji turystycznej jest to część przestrzeni, którą odkrywa się dopiero w trakcie
działalności turystycznej
Przestrzeń penetracji turystycznej- stanowi część przestrzeni geograficznej, którą najczęściej
odwiedza turysta masowy w celach wypoczynkowych bądz
też poznawczych.
Przestrzeń asymilacji turystycznej- są to takie obszary na których uprawiana jest tzw. turystyka
miękka ( np. agroturystyka czy ekoturystyka)
Przestrzeń kolonizacji turystycznej- powstaje ona poprzez zajmowanie przez obiekty turystyczne
nowych terenów i zmienia ich użytkowanie.
Turystyka tej przestrzeni może stać się agresywna w stosunku do środowiska ( drugie domy, duze
ośrodki wczasowe, działki rekreacyjne na najbardziej atrakcyjnych terenach)
W przestrzeni kolonizacji turystycznej zostaje wyodrębniona przestrzeń urbanizacji turystycznej,
jest to ta część przestrzeni kolonizacji która staje się miejscem stałego zamieszkania turystów i
ulega przekształceniu w dzielnice miejskie.
TURYSTYCZNE JEDNOSTKI PRZESTRZENNE- wybrane rodzaje ( sposoby
wyodrębniania)
Jednostki przestrzenne, których turystyka stanowi dominującą bądz
też bardzo istotną formę
działalnosci gospodarczej określa się mianem turystycznych jednostek przestrzennych, rozumie się
przez to że wykazują one zdolność przyjęcia oraz zaspokojenia potrzeb określonej populacji
turystów przez dany obszar, region oraz miejscowości.
Turystyczne przestrzenne jednostki różnią się:
-wielkością
-koncentracją
-jakością obiektów turystycznych, czyli elementów składających się na zagospodarowanie
turystycznenasyceniem walorami turystycznymi oraz stopniem wykorzystania danej jednostki dla
obsługi ruchu turystycznego.
Przestrzenne obszary turystyczne:
-regiony
-obszary
-strefy
-miejscowości
region turystyczny- jest to obszar obejmujący kilka jednostek, które oznaczają się występowaniem
względem jednorodnych cech środowiska przyrodniczego
obszar turystyczny- najczęściej jest taki sam jak region ale odznacza się on większą jednorodnością
środowiska przyrodniczego lub też są to tereny odpowiednio zagospodarowane dla ruchu
turystycznego.
Strefa turystyczna- związana jest najczęściej z terenem na którym występuje jednolity rodzaj
świadczonych usług turystycznych wynikających albo z cech środowiska albo cech obiektów
turystycznych.
Miejscowość turystyczna- jest to jednostka osadnicza charakteryzująca się dużą koncentracją
obiektów i urządzeń turystycznych odpowiednimi walorami turysycznymi oraz dostępnością
komunikacyjną.
ORT- obszar recepcji turystycznej, jest to obszar pełniący funkcję turystyczną charakteryzujący się
wysokimi walorami turystycznymi, dobrze rozwiniętą infrastrukturą turystyczną oraz dobrą
dostępnością komunikacyjną
Zgdodnie z zaleceniami UE obszary recepcji turystycznej dzielimy na następujące segmenty:
-obszary silnie zurbanizowane ( metropolie, miasta o znaczeniu historycznym, inne miasta)
-ośrodki uzdrowiskowe ( mista i wsie ) o specyfice leczniczej (kąpieliska nadmorskie, miejscowości
nad jeziorem lub rzeką, miejscowości górskie)
-ośrodki turystyczne nadmorskie
-obszary na zurbanizowanie wiejskie
-akweny, na których realizowane są rejsy turystyczne (morze, zatoka, rzeka, jezioro)
-obszary niezurbanizowane górskie
REGION TURYSTYCZNY- to stosunkowo jednorodny obszar, który wyróżnia się z otoczenia
określonymi cachami naturalnymi i/lub zabytkami.
Przyjmując to ogólne określenie jako podstawę definiowania każdego regionu, należy uznać że
region turystyczny to taki obszar, który charakteryzuje się atrakcyjnymi walorami turystycznymi,
głównie naturalnymi oraz odpowiednim zagospodarowaniem, na którym koncentuje się ruch
turystyczny.
Wazną cechą określającą każdy region, w ty, również turystyczny, jest jego spójność i powiązanie,
których intensywność wyznaczają granice regionu.
FUNKCJE TURYSTYCZNE OBSZARU:
 udział zatrudnionych w handlu, usługach związanych z turystyką
(najniższa granica to 50 % ogółu zatrudnionych, a najczęściej przyjmowana granica to 70% i
powyżej)
wskaz
niki funkcji turystycznej obszaru :
wskaz
nik Deferta TD=100 N
L
N=iczba turystycznych miejsc noclegowych
L- liczba ludności miejscowej
rzeczywista funkcja to tam gdy = 100 czyli liczba ludnosci stałej równa się pojemności bazy
noclegowej
wskaz
nik Schneidera
TS= 100 T
L
T- Liczba turystów
L- liczba ludności miejscowej
wskaz
nik Charwata
Tch= 100 No
L
No- liczba osobonoclegów
L- liczba ludności miejscowej
Wybrane przykłady regionalizacji turystycznej Polski
Liliewski, Mikułowski wyodrębnili 7 dużych regionów turystycznych
Podział Polski na regiony turystyczne -wg R.Olaczek
19 regionów
1)wybrzeże Bałtyku
2)Pomorze
3)Warmia
4)Mazury
5)Suwalszczyzna
6)Mazowsze i Podlasie
7) Dolina Wisly
8)Polska Środkowa
9)Wielkopolska i Ziemia Lubuska
10) Dolny Śląsk
11) Sudety i Przedgórze Sudeckie
12)Wyżyny Polski Południowej
13)Wyzyna Lubelska
14) Roztocze i Polesie
15) Kotlina Sandomierska
16) Beskidy
17) Tatry
18) Bieszczady
19) Pogórze Przemyskie
Ogólna charakterystyka głównych funkcjonalnych typów regionów turystycznych:
Typ regionu Dominujący typ Funkcja turystyczna Sezonowość ruchu
przestrzeni turyst. turystycznego
METROPOLITARNY Penetracji, kolonizacji Wielofunkcyjny( pozna Cały rok
wanie, kultura, biznes,
wypoczynek)
WYPOCZYNKOWO- Kolonizacji, asymilacji Wypoczynkowa, Sezon letni, dwa
REKREACYJNY poznanie, rozrywka, sezony, cały rok
zdrowie)
TURYSTYKI Eksploracji, penetracji Poznawcza, Dwa sezony,
POZNAWCZEJ, dudaktyczna, (wiosenny, jesienny)
EDUKACYJNEJ, kontemplacyjna
RELIGIJNEJ
Podział świata na regiony:
1) Europa
2) Ameryki
3) wschodnia Azja i Ppppacyfik
4) Afryka
5) Bliski Wwwwwwwwschód
6) Azja Południoa
GOSPODARKA TURYSTYCZNA A PRZEMYSA

Gospodarka turystyczna jest pojęciem szerszym niż przemysł turystyczny
przemysł  to jest sensu stricte czysta działalność turystyczna
przemysł turystyczny- obejmuje produkcję dóbr i usług ściśle związanych z turystyką, służących
bezpośrednio konsumpcji turystycznej, takich jak wyżywienie, zakwaterowanie, usługi rekreacyjne
i transport turystów
gospodarka turystyczna- obejmuje nie tylko dobra i usługi służące bezpośrednio konsumpcji
turystycznej, ale także takie rodzaje aktywności gospodarczej, które są ściśle bądz
częsciowo
uzależnione od ruchu podróżnych i których rozwój nie byłby możliwy ( lub byłby znacznie
ograniczony) gdzyby nie turystyka
GOSPODARKA TURYSTYCZNA
BEZPOŚREDNIA POŚREDNIA
GOSPODARKA BEZPOŚREDNIA- zalicza się do niej wszystkie jednostki gospodarki, których
działalność służy jedynie lub głównie turystyce i które istnieją tylko ze względu na rozwój turystyki
( przedsiębiorstwa, instytucje i organizacje które dotyczą albo przedmiotu turystyki lub podmiotu
turystyki bądz
łącznie podmiotu i przedmiotu turystytki.
Przedmioty-są to np. wszytskie jednostki bazy noclegowej wraz z gastronomią, uzdrowiska,
przedsiębiorstwa transportu
podmioty- to wszytskie te instytucje i organizacje których celem jest rozwijanie w ludziach
potrzeby wyjazdu lub warunków niezbędnych do zaspokojenia takiej potrzeby
( podmioty zajmujące się reklamą, promocją, instytucje finansowe i kredytujace)
podmioty i przedmioty- agencje turystyczne, biura turystyczne występujące w podwójnej roli-
organizatorów turystyki i pośredników