Adam Mickiewicz "Pan Tadeusz"

Piękny, niezwykle barwny opis poloneza, zamieszczony na kartach Pana Tadeusza
Adama Mickiewicza, znają chyba wszyscy. Wszedł on na stałe do kanonu polskiej
literatury i wiele już razy był przywoływany jako niezwykle nośny symbol.
Polonez to taniec rdzennie polski. Jest on symbolem przemijającej polskiej
tradycji szlacheckiej, ze wszystkimi jej wadami i zaletami. Adam Mickiewicz
opisuje szlacheckie obyczaje, wielokrotnie podkreślając, iż są one "ostatnie"
(m.in. podtytuł dzieła
Pan Tadeusz czyli ostatni zajazd na Litwie). Takim
odchodzącym w przeszłość, a z niezwykłym zapałem kontynuowanym przez brać
szlachecką, obyczajem było tańczenie poloneza. Podczas tańca ważny jest jego
porządek, prawidłowa kolejność i dobór par. Podkomorzy wraz z Zosią tańczą w
pierwszej parze. Podkomorzy tańczy po mistrzowsku, być może w nadchodzących
czasach nie będzie miał godnego następcy (Ach, to może ostatni! patrzcie,
patrzcie młodzi, Może ostatni, co tak poloneza wodzi
).Opis poloneza w Panu
Tadeuszu jest niezwykle szczegółowy, dynamiczny. Czytelnik ma wrażenie, że
znajduje się wśród tańczących par.
Jedną z charakterystycznych cech Pana Tadeusza jest przenikający całe dzieło
patriotyzm. Uwidacznia się on w treści epopei, w panoramie tła historycznego, w
obrazie ziemi ojczystej, w najpiękniejszych partiach lirycznych, w opisie
tradycji szlacheckich. Polonez zaprezentowany przez Adama Mickiewicza jest
symbolem optymizmu, pojednania, nadziei na przyszłość. Nasz wielki poeta chciał
wyrazić optymizm dotyczący przyszłości Polski, przywołany wraz z atmosferą
epoki Napoleona. Poeta pragnął przypomnieć i obudzić nadzieję podobną do tej,
jaka towarzyszyła Polakom podczas kampanii napoleońskiej.
Polonez to wyraz polskości i chociaż szlachta schodzi już z areny dziejowej
(ostatni, co tak poloneza wodzi),a rodzi się nowe, postępowe pokolenie, którego
przedstawicielami są Tadeusz i Zosia, nie znaczy to, iż Polski nie czeka
wspaniała przyszłość. Tak więc motyw tańca w "Panu Tadeuszu "jest bardzo ważny,
jest wyrazem przywiązania Mickiewicza do tradycji, do ukochanego kraju, "kraju
lat dziecinnych".
Genezę powstania utworu wyjaśnia sam autor w "Epilogu", w którym mówi, że praca
nad utworem była dla niego ucieczką od sporów emigracyjnych i chwilą powrotu
myślami do Ojczyzny.
Oprócz niezwykle realistycznego przekazania obyczaju, jakim jest tańczenie
poloneza, autor użył go jako symbolu odchodzenia przeszłość dawnej tradycji.
Ale czy rzeczywiście odeszła? Przecież w ostatnich latach wszyscy przyszli
maturzyści tańczą na studniówkach właśnie poloneza!