MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Wojciech Oparcik
Stosowanie technik informatycznych w pracy biurowej
419[01].Z1.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Ewa Kawczyńska Kiełbasa
mgr Edward Marek Klęczar
Opracowanie redakcyjne:
mgr Wojciech Oparcik
Konsultacja:
mgr Edyta Kozieł
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn ą programu jednostki modułowej 419[01].Z1.01,
 Stosowanie technik informatycznych w pracy biurowej , zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik prac biurowych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 10
5.1. Wyszukiwanie i utrwalanie informacji 10
5.1.1. Ćwiczenia 10
5.2. Zastosowanie edytora tekstu 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Arkusz kalkulacyjny 18
5.3.1. Ćwiczenia 18
5.4. Grafika i multimedia w pracy biurowej 20
5.4.1. Ćwiczenia 20
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 23
7. Literatura 35
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela  Stosowanie technik informatycznych
w pracy biurowej , który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole
kształcącej w zawodzie technik prac biurowych.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne - wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ju\
ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia - wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego.
Realizacja zajęć powinna przebiegać z wykorzystaniem ró\
nych metod w tym metod
aktywizujących. Biorąc pod uwagę du\
ą ilość czasu przeznaczoną na realizację materiału
szczególny nacisk nale\
y poło\
yć na wykonywanie ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia
powinny być realizowane indywidualnie, jak i w grupach.
Praca z aplikacjami wspomagającymi pracę biurową pozwala na rozwijanie wyobraz
ni i
koncepcji twórczych człowieka. Zalecane jest więc pozostawienie pewnego marginesu
swobody w realizacji niektórych ćwiczeń, szczególnie tych o charakterze projektowym na
zadany temat. Metoda wykładu powinna być ograniczona do minimum np. do omówienia
podstawowych pojęć i definicji. W miarę mo\
liwości przekaz informacji teoretycznych
powinien być powiązany z pokazem ich wykorzystania (wizualizacja).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- sprawnie korzystać z komputera klasy PC wyposa\
onego w system operacyjny,
- instalować i uruchamiać dowolne oprogramowania,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
pozyskać, utrwalić i przekazać informacje drogą elektroniczną,
- wydrukować dokument i korespondencję seryjną,
- opracować i zastosować w praktyce arkusz kalkulacyjny,
- skorzystać z dostępnej bazy danych na potrzeby prac biurowych,
- zaadresować koperty z wykorzystaniem technik komputerowych,
- zastosować typowe programy graficzne na potrzeby sprawozdań biurowych
i statystycznych,
- przygotować prezentację multimedialną,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku komputerowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Modułowy program nauczania: Technik prac biurowych 419[01]
Moduł: Technika biurowa 419[01].Z1
Jednostka modułowa: Stosowanie technik informatycznych w pracy biurowej
419[01].Z1.01
Temat: Metody zaznaczania obrazków rastrowych
Cel ogólny: Stosowanie odpowiednich narzędzi do zaznaczania w grafice rastrowej
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- wykonywać zaznaczania obszarów regularnych na edytowanym obrazku,
- wykonywać zaznaczania obszarów nieregularnych na edytowanym obrazku.
Metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne,
-
-
-
- pokaz.
-
-
-
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- stanowiska komputerowe wyposa\
one w oprogramowanie umo\
liwiające edycję grafiki
-
-
-
rastrowej,
- fotografie w postaci cyfrowej,
-
-
-
- literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
-
-
-
Czas trwania:
4 godziny lekcyjne  180 min.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Prezentacja celów zajęć.
3. Przedstawienie znaczenia sposobów zaznaczania w procesie obróbki cyfrowej grafiki
rastrowej
4. Wykonanie praktycznego pokazu wykorzystania technik zaznaczania w procesie obróbki
cyfrowej grafiki rastrowej.
5. Omówienie i wykonanie ćwiczeń z zakresu:
6. zaznaczania obszarów regularnych,
7. zaznaczania obszarów nieregularnych,
8. przedstawienie efektów prac, omówienie błędów i ocena.
9. Odpowiedzi na pytania uczniów.
10. Podsumowanie i ocena pracy uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Praca domowa
Zastanów się czy zmiana kontrastu i jasności obrazka będzie miała wpływ na zakres
zaznaczenia za pomocą narzędzia lasso.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Modułowy program nauczania: Technik prac biurowych 419[01]
Moduł: Technika biurowa 419[01].Z1
Jednostka modułowa: Stosowanie technik informatycznych w pracy biurowej
419[01].Z1.01
Temat: Opracowanie prezentacji multimedialnej  Moje wakacje .
Cel ogólny: Wykonanie prezentacji multimedialnej zgodnie z istniejącymi zasadami.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- zaplanować prezentację multimedialną,
-
-
-
- dołączyć do prezentacji niezbędne elementy, w tym multimedialne
-
-
-
- przygotować pokaz prezentacji,
-
-
-
- przeprowadzić pokaz prezentacji.
-
-
-
Metody nauczania uczenia się:
- wykład,
-
-
-
- metoda projektów,
-
-
-
- pokaz,
-
-
-
- dyskusja.
-
-
-
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- stanowiska komputerowe z zainstalowanym oprogramowaniem do wykonania prezentacji
-
-
-
multimedialnej
- skaner
-
-
-
- mikrofon
-
-
-
- literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
-
-
-
Czas trwania:
5 godziny lekcyjne  225 min.
Przebieg zajęć:
1) Wprowadzenie.
2) Prezentacja celów zajęć.
3) Omówienie zasad i pokaz wykonania przykładowej prezentacji
4) Opracowanie scenariusza prezentacji
5) Skompletowanie wszystkich materiałów niezbędnych do wykonania prezentacji
6) Wykonanie prezentacji zgodnie z opracowanym scenariuszem.
7) Przedstawienie efektów prac i omówienie błędów.
8) Dyskusja uczniów nad zaistniałymi błędami.
9) Podsumowanie i ocena pracy uczniów.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
5. ĆWICZENIA
5.1. Wyszukiwanie i utrwalanie informacji
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wyszukaj w sieci Internet informacje:
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie
-
-
-
bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposa\
onych w monitory ekranowe.
(Dz. U. Nr 148 poz. 973).
- Informacje Kodeksu Pracy o pracy w godzinach nadliczbowych.
- Połączenia PKP z Bydgoszczy do Wrocławia w godz. 10.00 17.00.
- Wzory deklaracji podatkowych obowiązujące w bie\
ącym roku.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) uruchomić przeglądarkę internetową,
2) wybrać wyszukiwarkę,
3) wpisać odpowiednie parametry wyszukiwania,
4) wyświetlić strony z wyszukiwanymi informacjami,
5) pobrać lub wydrukować informacje.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
-
-
-
- drukarka,
-
-
-
- papier do wydruków A4.
-
-
-
Ćwiczenie 2
Na darmowym serwerze załó\
konto poczty elektronicznej, następnie skonfiguruj
program pocztowy dla zało\
onego konta pocztowego. Odbierz pocztę na swoim koncie,
a następnie wyślij wiadomość na adres podany przez nauczyciela
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) uruchomić przeglądarkę i wybrać serwer, który udostępnia darmową usługę poczty
elektronicznej,
2) prawidłowo wypełnić formularz rejestrujący konto pocztowe,
3) uruchomić program pocztowy,
4) skonfigurować program pocztowy korzystając z kreatora dodawanie nowego konta,
5) odebrać pocztę,
6) wysłać pocztę na podany adres.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
-
-
-
- program pocztowy.
-
-
-
Ćwiczenie 3
Korzystając ze strony WWW serwera pocztowego wyślij dwa wskazane przez
nauczyciela załączniki pod wskazany adres.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) uruchomić przeglądarkę internetową,
2) wybrać adres strony obsługującą skrzynkę pocztową,
3) napisać list i załączyć wskazane załączniki,
4) wysłać wiadomość z załącznikami.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.
-
-
-
Ćwiczenie 4
Korzystając z ksią\
ki telefonicznej (baza danych) dostępnej w Internecie wyszukaj numer
telefonu do firmy określonej przez nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) uruchomić przeglądarkę internetową,
2) znalez
ć ksią\
kę telefoniczną,
3) określić odpowiednie kryteria zapytania,
4) zapisać numer telefonu.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.
-
-
-
Ćwiczenie 5
Wykonaj zgrania wskazanych przez nauczyciela danych znajdujących się na dysku
twardym na płytę CD-R.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) uruchomić program do obsługi procesu nagrywania,
2) określić dane do nagrania,
3) nagrać płytę,
4) sprawdzić czy nagrana płyta jest przez system odczytywana.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- stanowisko komputerowe wyposa\
one w nagrywarkę do płyt CD-R,
-
-
-
- oprogramowanie do obsługi procesu nagrywania,
-
-
-
- czysty nośnik.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Zastosowanie edytora tekstu
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przepisz podany tekst.
Spółdzielnia Mieszkaniowa Radom, 13-04-2007r.
 Radamar
ul. Rokińskiego 136
26-600 Radom
tel./fax. [phone]
DS.  1-18/05
Spółdzielnia Mieszkaniowa
 Dom
ul. Nowy Świat 153
26-600 Radom
Sprawa: oferta
Odpowiadając na Wasze pismo z dn. 10-03-2005r., nr DZ-I-3/05 informujemy, \
e obecnie nie
posiadamy do przekazania \
adnych terenów pod zabudowę.
Kierownik Działu Ekonomicznego
Mariusz Borowski
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) uruchomić edytor tekstu,
2) przepisać tekst,
3) dokonać odpowiedniego formatowania tekstu,
4) zapisać utworzony dokument,
5) wydrukować przygotowane pismo,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- stanowisko komputerowe,
- edytor tekstu,
- drukarka,
- papier do wydruków A4.
Ćwiczenie 2
Korzystając z edytora tekstu utwórz kartę zgłoszenia dziecka na kolonię według
załączonego wzorca.
KARTA ZGA
OSZENIA DZIECKA NA KOLONI

Proszę o przyjęcie ........................................................................................................................
/imię i nazwisko dziecka/
na kolonię w okresie od dnia ............... do dnia ..............
Data i miejsce urodzenia& & & & & & & & & & & & & ..PESEL ............................................
Adres zamieszkania dziecka, telefon
.....................................................................................................................................................
DANE DOTYCZ
CE RODZICÓW / OPIEKUNÓW:
MATKA: OJCIEC:
Imię.............................................................. & & & & & & & & & & & & & & & & &
Nazwisko.................................................... & & & & & & & & & & & & & & & .......
Kontaktowe numery telefonów np. w przypadku choroby dziecka& & & & & & & & & & & ..
........................................................................................................................................
Dodatkowe informacje o dziecku, np. stała choroba, wady rozwojowe, uczulenia /pokarmy,
leki i inne/.....................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Podpis rodziców:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) uruchomić edytor tekstu,
2) przepisać podany tekst,
3) dokonać odpowiedniego formatowania tekstu,
4) zapisać utworzony dokument,
5) wydrukować kartę zgłoszenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- stanowisko komputerowe,
- edytor tekstu,
- drukarka,
- papier do wydruków A4.
Ćwiczenie 3
Korzystając z edytora tekstu sporządz
tabelę według załączonego wzoru.
Tabela do ćwiczenia 3. Operatory obliczeniowe
Operatory arytmetyczne
Operator Znaczenie Przykład
+ (znak plus) Dodawanie 2+2
 (znak minus) Odejmownie 2-1
* (gwiazdka) Mno\
enie 2*2
/ (kreska ukośna Dzielenie 2/2
% (znak procent) Procent 50%
^ (daszek) Potęgowanie 2^3 (to samo co 2*2*2)
Operatory porównania
Operator Znaczenie Przykład
= (znak równości) Równy C1=D1
> (znak większy ni\
) Większy ni\
C1>D1
< (znak mniejszy ni\
) Mniejszy ni\
C1>= (znak większy ni\
lub równy) Większy ni\
lub równy C1>=D1
<= (znak mniejszy ni\
lub równy) Mniejszy ni\
lub równy C1<=D1
<> (znak nie równy) Nie równy C1<>D1
Operatory tekstowe
Operator Znaczenie Przykład
& (handlowe i) A
ączy lub wią\
e dwie wartości w "North" & "wind" daje w wyniku
celu utworzenia jednej ciągłej "Northwind"
wartości tekstowej
Operatory odwołania
Operator Znaczenie Przykład
: (dwukropek) Operator zakresu, tworzący jedno B5:B15
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
odwołanie do wszystkich komórek
między dwoma odwołaniami
włącznie
, (przecinek) Operator połączenia łączący wiele SUMA(B5:B15,D5:D15)
odwołań w jedno
(pojedyncza spacja) Operator przecięcia tworzący jedno SUMA(B5:B15 A7:D7) W tym
odwołanie do komórek wspólnych przykładzie komórka B7 jest
dla dwóch odwołań wspólna dla obu zakresów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) uruchomić edytor tekstu,
2) określić miejsce wstawienia tabeli,
3) określić punkt wstawienia tabeli,
4) określić liczbę kolumn i wierszy tabeli,
5) dobrać szerokość kolumn,
6) wpisać dane,
7) sformatować tabelę,
8) wydrukować tabelę.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko komputerowe,
 edytor tekstu
 drukarka,
 papier do wydruków A4.
Ćwiczenie 4
Dokonaj prawidłowego zaadresowania kopert za pomocą korespondencji seryjnej
korzystając z dostarczonej listy adresowej przez nauczyciela.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia.
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) uruchomić edytor tekstu,
2) skorzystać z kreatora korespondencji seryjnej,
3) dokonać scalenia korespondencji,
4) wydrukować zaadresowane koperty.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko komputerowe,
 edytor tekstu,
 drukarka,
 koperty adresowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.3. Arkusz kalkulacyjny
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj arkusz kalkulacyjny obliczający dochód po wykonaniu remanentu końcowego
wg wzorca. Jeśli z obliczenia wyjdzie strata odpowiedni komunikat na się pojawić
w widocznej komórce, w przeciwnym razie komórka ma być pusta
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) uruchomić program do opracowywania arkusza kalkulacyjnego,
2) wprowadzić dane opisowe,
3) wprowadzić odpowiednie formuły i funkcje w odpowiednich komórkach,
4) dokonać sformatowania komórek
5) sprawdzić działanie arkusza.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko komputerowe,
 program do opracowywania arkuszy kalkulacyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Ćwiczenie 2
Sporządz
tabelę według załączonego wzoru w programie do opracowywania arkuszy
kalkulacyjnych, a następnie wykonaj wykres którego typ poda nauczyciel.
Zestawienie
zysku netto
firmy 'Test"
Rok Zysk netto
[w tys. zł]
1997 3252
1998 567
1999 1245
2000 2450
2001 3400
2002 3470
2003 4003
2004 5346
2005 6000
2006 7569
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) uruchomić program do opracowywania arkusza kalkulacyjnego,
2) wprowadzić dane do tabeli wg wzorca,
3) sformatować tabelę,
4) uruchomić kreatora wykresów,
5) określić potrzebne parametry do wykonania wykresu.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 stanowisko komputerowe,
- program do opracowywania arkuszy kalkulacyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.4. Grafika i multimedia w pracy biurowej
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj i wykonaj prezentację z realizacji projektu w firmie. Temat projektu nale\
y
określić samodzielnie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia. Ćwiczenie mo\
e być modyfikowane do wykorzystania na
ró\
nym etapie szkolenia. Mo\
na np. określić kryterium, \
e prezentacja ma zawierać tylko
elementy tekstu i grafiki .
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) zebrać wszystkie niezbędne materiały potrzebne do prezentacji,
2) uruchomić program do tworzenia prezentacji,
3) zaplanować układ i schemat slajdów prezentacji,
4) zaprojektować poszczególne slajdy prezentacji,
5) dodać efekty animacji i przejścia slajdów,
6) zaprezentować wykonaną pracę.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- stanowisko komputerowe z zainstalowanym programem do tworzenia prezentacji.
Ćwiczenie 2
Bazując na dostarczonym zdjęciu wykonaj grafikę do nadruku. (przykładowy nadruk
został zamieszczony na rysunku C1).
a) b)
Rys. C1. Przykładowe wykonanie grafiki do nadruku. (y
ródło: materiał własny) a) zdjęcie z
ródłowe,
b) gotowy nadruk
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia (ćwiczenie mo\
e być wykonane na wiele sposobów).
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykonać selekcję określonego obiektu,
2) dokonać operacji malowania,
3) wykonać przekształcenia jeśli są konieczne,
4) wprowadzić odpowiedni napis,
5) zapisać rysunek.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zdjęcie w postaci cyfrowej,
- zestaw komputerowy z zainstalowanym programem do obróbki grafiki rastrowej.
Ćwiczenie 3
Pracując w programie do grafiki wektorowej dokonaj przepływu pomiędzy dwoma
określonymi przez nauczyciela obiektami w 8 krokach wg załączonego przykładu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) narysować dwa określone obiekty,
2) ustawić parametry przepływu.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Środki dydaktyczne:
- zestaw komputerowy z zainstalowanym programem do obróbki grafiki wektorowej.
Ćwiczenie 4
Pracując w programie do grafiki wektorowej narysuj figurę przedstawioną na rysunku.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Ćwiczenie uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) narysować trzy obiekty: dwa prostokąty ró\
nej wielkości wypełnione ró\
nymi kolorami,
2) narysować pięciobok,
3) korzystając z odpowiednich narzędzi wytnij w większym prostokącie otwór korzystając
z pięcioboku,
4) ustawić obiekty w odpowiedniej kolejności,
5) zapisać rysunek.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniami,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zestaw komputerowy z zainstalowanym programem do obróbki grafiki wektorowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Stosowanie technik
informatycznych w pracy biurowej
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania, 2, 16, 17, 18, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. d, 4. d, 5. d, 6. c, 7. a, 8. d, 9. b, 10. a, 11. c,
12. d, 13. d, 14. a, 15. a, 16. c, 17. c, 18. c, 19. d, 20. b
Plan testu
Nr zad.
Cel operacyjny Kategoria Poziom Klucz odpowiedzi
(mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań
1. Posługiwać się wyszukiwarkami
B P a
C PP c
2. Korzystać z forum
B P d
3. Tworzyć adres poczty elektronicznej
B P d
Rozró\
niać elementy adresu poczty
4.
elektronicznej
B P d
5. Określić pojemność płyty DVD
C P c
6. Transformować obiekty grafiki wektorowej
C P a
7. Charakteryzować grafikę wektorową
C P d
8. Rozpoznawać oprogramowanie
B P b
9. Wykorzystać korespondencję seryjną
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
C P a
Rozpoznawać etapy tworzenia
10.
korespondencji seryjnej
C P c
11. Ustawiać parametry wydruku
B P d
Charakteryzować budowę arkusza
12.
kalkulacyjnego
B P d
13. Rozpoznawać adres bezwzględny komórki
B P a
14. Rozpoznawać adres względny komórki
B P a
Rozpoznawać operatory w arkuszu
15.
kalkulacyjnym
C PP c
Stosować formuły w arkuszu
16.
kalkulacyjnym
C PP c
17. Stosować filtrowanie danych
C PP c
18. Stosować krzywe Beziera
C PP d
19. Umieszczać elementy audio w prezentacji
B P b
20. Charakteryzować grafikę wektorową
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij warunki do samodzielnego rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Je\
eli masz wątpliwości poproś nauczyciela o wyjaśnienia.
5. Test jest formą pytań wielokrotnego wyboru. Tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa.
6. Prawidłową odpowiedz
zaznacz znakiem X.
7. Jeśli natrafisz na pytanie sprawiające Ci du\
o trudności przejdz
do następnego. Wróć do
jego rozwiązania póz
niej.
8. Jeśli pomylisz się, zaznacz błędną odpowiedz
kółkiem, a następnie X-em odpowiedz

prawidłową.
9. Czas trwania testu 30 min
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Do przeszukiwania zasobów w internecie słu\
y:
a) wyszukiwarka
b) eksplorator Windows
c) poczta elektroniczna
d) forum
2. Aby wymienić doświadczenia w ramach odwiedzanej witryny mo\
na skorzystać z:
a) wyszukiwarki
b) edytora tekstu
c) forum
d) eksploratora Windows
3. W ka\
dym adresie e-mail występuje znak:
a) /
b) *
c) #
d) @
4. Druga część adresu e-mail określa:
a) miejsce zamieszkania
b) nazwę konta pocztowego
c) nazwę u\
ywanego programu pocztowego
d) nazwę serwera pocztowego
5. Standardowa pojemność płyty DVD to:
a) 700 MB
b) 650 MB
c) 4,00 GB
d) 4,70 GB
6. Aby dokonać transformacji wybranego obiektu wektorowego nale\
y:
a) zamienić obiekt na krzywe
b) umieścić go na odpowiedniej warstwie
c) zaznaczyć go
d) usunąć wypełnienie obiektu
7. Grafika wektorowa prezentowana jest za pomocą:
a) linii prostych i krzywych, opisanych przez obiekty matematyczne zwane wektorami.
b) pikseli,
c) pikseli i wektorów,
d) wyłącznie za pomocą za pomocą linii.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
8. Program PowerPoint wykorzystywany jest do:
a) opracowywania plików muzycznych
b) edycji grafiki
c) edycji plików wideo
d) tworzenia prezentacji
9. Za pomocą korespondencji seryjnej mo\
na:
a) wykonać wykres
b) wykonać zestaw etykiet lub kopert
c) opracować prezentację
d) połączyć się z kilkoma osobami przez internet
10. W procesie tworzenia korespondencji seryjnej niezbędne jest:
a) scalanie korespondencji seryjnej
b) opracowanie harmonogramu prac
c) podłączenie do internetu
d) posiadanie programu pocztowego
11. Zakres dostępnych ustawień wydruku jest uzale\
niony od:
a) drukowanego dokumentu
b) parametrów komputera
c) rodzaju drukarki
d) rodzaju monitora
12. Podstawowym elementem arkusza kalkulacyjnego jest:
a) kolumna
b) wiersz
c) skoroszyt
d) komórka
13. Adres bezwzględny komórki ma postać:
a) A1
b) [A1]
c) {A1}
d) $A$1
14. Adres względny komórki ma postać:
a) A1
b) [A1]
c) {A1}
d) $A$1
15. Operator porównania  > ma następujące znaczenie:
a) większy ni\

b) mniejszy ni\

c) równy
d) lub
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
16. Formułę w programie Excel zaczynamy od znaku:
a) >
b) :
c) =
d) /
17. Aby szybko przejrzeć informacje zawarte w istniejącym arkuszu kalkulacyjnym
spełniające określone kryteria nale\
y skorzystać z:
a) wydruku arkusza
b) przycisku przewijania listy
c) filtrowania danych
d) formatowania komórki
18. Tekst artystyczny mo\
e podlegać edycji za pomocą krzywych Beziera po:
a) nadaniu mu konturu
b) pozbawieniu go wypełnienia
c) zamianie go na krzywe
d) zamianie go na postać rastrową
19. Aby wprowadzić podkład muzyczny pod określoną liczbę slajdów, nale\
y:
a) dołączyć plik dz
więkowy do pierwszego slajdu oraz ustawić kontynuację pokazu
przez określoną liczbę slajdów
b) dołączyć dany plik dz
więkowy do ka\
dego slajdu
c) dołączyć plik do dowolnego slajdu
d) dołączyć plik dz
więkowy do pierwszego slajdu ustawić kontynuację pokazu przez
określoną liczbę slajdów, uwzględniając opcje powtarzania do końca slajdu
20. W przypadku grafiki wektorowej charakterystyczne jest:
a) określanie rozdzielczości w pikselach
b) przedstawianie obiektów za pomocą linii prostych i krzywych, opisanych przez
obiekty matematyczne zwane wektorami.
c) przedstawianie obiektów za pomocą figur geometrycznych, z określeniem stopnia
przezroczystości
d) zapis plików z rozszerzeniem DOC
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .....................
Stosowanie technik informatycznych w pracy biurowej
Zaznacz poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Stosowanie technik
graficznych i multimedialnych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania 2, 3, 16, 17, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. a, 4. b, 5. a, 6. a, 7. b, 8. c, 9. a, 10. a, 11. d,
12. a, 13. b, 14. a, 15. b, 16. a, 17. b, 18. a, 19. a, 20. a
Plan testu
Nr zad.
Cel operacyjny Kategoria Poziom Klucz odpowiedzi
(mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań
1. Posługiwać się wyszukiwarkami
B P d
C PP b
2. Korzystać z forum
C PP a
3. Przesyłać pliki pocztą elektroniczną
B P b
4. Definiować adres e-mail
B P a
5. Określić pojemność płyty CD-R
C P a
6. Pisać wielkie litery
C P b
7. Stosować prawidłowe zasady edycji tekstu
C P c
8. Kasować prawidłowo znaki
B P a
9. Wykorzystać korespondencję seryjną
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
C P a
Stosować zasady tworzenia korespondencji
10.
seryjnej
C P d
11. Ustawiać parametry wydruku
B P a
12. Stosować arkusz kalkulacyjny
B P b
13. Rozpoznawać adres bezwzględny komórki
B P a
14. Rozpoznawać adres względny komórki
B P b
Rozpoznawać operatory w arkuszu
15.
kalkulacyjnym
C PP a
Stosować formuły w arkuszu
16.
kalkulacyjnym
C PP b
17. Stosować filtrowanie danych
C PP a
18. Stosować krzywe Beziera
C P a
19. Stosować zasady tworzenia prezentacji
B P a
20. Charakteryzować grafikę wektorową
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij warunki do samodzielnego rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Je\
eli masz wątpliwości poproś nauczyciela o wyjaśnienia.
5. Test jest formą pytań wielokrotnego wyboru. Tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa.
6. Prawidłową odpowiedz
zaznacz znakiem X.
7. Jeśli natrafisz na pytanie sprawiające Ci du\
o trudności przejdz
do następnego. Wróć do
jego rozwiązania póz
niej.
8. Jeśli pomylisz się, zaznacz błędną odpowiedz
kółkiem, a następnie X-em odpowiedz

prawidłową.
9. Czas trwania testu 30 min
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH 2
1. Aby przeszukiwać zasoby internetu nale\
y skorzystać z:
a) forum
b) eksploratora Windows
c) poczty elektronicznej
d) wyszukiwarki
2. Forum to:
a) program do przeszukiwania internetu
b) miejsce do wymiany poglądów
c) portal internetowy
d) katalog stron WWW
3. Korzystanie z poczty elektronicznej umo\
liwia?
a) przesyłania plików
b) współdzielenie zasobów
c) komunikowanie się z innymi u\
ytkownikami w czasie rzeczywistym
d) przeszyłanie wiadomośći sms
4. Pierwsza część adresu e-mail określa:
a) miejsce zamieszkania
b) nazwę konta pocztowego na serwerze
c) nazwę u\
ywanego programu pocztowego
d) nazwę serwera pocztowego
5. Pojemność płyty CD-R mo\
e wynosić:
a) 700 MB
b) 995 MB
c) 4,00 GB
d) 4,70 GB
6. Aby pisać wielką literą nale\
y u\
yć klawisza:
a) Shift
b) Alt
c) Enter
d) End
7. Nie nale\
y stosować spacji po znaku:
a) ,
b) (
c) !
d) %
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
8. Klawisz Backspace słu\
y do:
a) wstawiania tabeli
b) wstawiania znaków specjalnych
c) kasowania znaku z lewej strony kursora
d) kasowania znaku z prawej strony kursora
9. Chcąc wydrukować zestaw listów seryjnych z poziomu edytora tekstu nale\
y skorzystać
z:
a) korespondencji seryjnej
b) skryptu wydruku seryjnego
c) aplikacji generującej listy
d) internetu
10. Wska\
prawidłową kolejność realizacji korespondencji seryjnej:
a) wybieranie typu dokumentu; wybieranie dokumentu początkowego, który będzie
u\
ywany w scalaniu; scalanie korespondencji seryjnej
b) wybieranie typu dokumentu; scalanie korespondencji seryjnej; wybieranie
dokumentu początkowego, który będzie u\
ywany w scalaniu
c) scalanie korespondencji seryjnej; wybieranie typu dokumentu; wydruk dokumentu
d) scalanie korespondencji seryjnej;
11. Chcąc wydrukować edytowaną stronę nale\
y w oknie wydruku zaznaczyć:
a) zaznaczony fragment
b) drukuj zaznaczoną sekcję
c) drukuj wszystko
d) bie\
ąca strona
12. Arkusz kalkulacyjny umo\
liwia:
a) organizację danych w postaci list
b) wykonywanie tylko podstawowych działań matematycznych
c) wykonanie prezentacji multimedialnej
d) zapis danych tylko w postaci pliku pdf
13. Zapis $A$1 w arkuszu kalkulacyjnym oznacza:
a) adres względny komórki
b) adres bezwzględny komórki
c) adres docelowy
d) oznaczenie waluty
14. Zapis A1 w arkuszu kalkulacyjnym oznacza:
a) adres względny komórki
b) adres docelowy
c) adres bezwzględny komórki
d) oznaczenie znaku zamiany
15. Operator porównania  < ma następujące znaczenie
a) większy ni\

b) mniejszy ni\

c) równy
d) lub
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
16. Aby wprowadzić do komórki formułę nale\
y:
a) zaznaczyć komórkę i wprowadzić znak =
b) nadać nazwę arkuszowi
c) zaznaczyć komórkę i wprowadzić znak <>
d) zablokować komórkę
17. Filtrowanie danych w arkuszu kalkulacyjnym pomocne jest w przypadku:
a) wprowadzania danych
b) wyszukiwania danych na liście
c) eksportowania danych z arkusza kalkulacyjnego
d) braku pamięci w komputerze
18. Edycja obiektu za pomocą krzywych Beziera pozwala:
a) dowolnie zmienić kształt obiektu
b) nadać mu odpowiednie wypełnienie
c) nadać obiektowi teksturę
d) zmienić kontrast i jasność obiektu
19. Opracowując prezentację multimedialną nale\
y:
a) stosować odpowiednio du\
ą i czytelną czcionkę
b) stosować odpowiednio małą czcionkę, aby pomieścić jak najwięcej informacji na
slajdzie
c) do ka\
dego slajdu dołączać animację
d) nie umieszczać tabel na slajdzie, gdy\
są słabo widoczne
20. Grafika wektorowa wykorzystywana mo\
e być między innymi do:
a) opracowania loga firmy
b) zaawansowanej edycji fotografii
c) do wykonywania foto prezentacji
d) edycji obrazu wideo
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .....................
Stosowanie technik informatycznych w pracy biurowej
Zaznacz poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
21. a b c d
22. a b c d
23. a b c d
24. a b c d
25. a b c d
26. a b c d
27. a b c d
28. a b c d
29. a b c d
30. a b c d
31. a b c d
32. a b c d
33. a b c d
34. a b c d
35. a b c d
36. a b c d
37. a b c d
38. a b c d
39. a b c d
40. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
7. LITERATURA
1. Georges G.: Techniki obróbki zdjęć cyfrowych. Praktyczne projekty. Helion. Gliwice
2001
2. Groszek M.: Excel 2003 PL. Kurs. Helion, Gliwice 2003.
3. Kowalczyk G.: Word 2003 PL. Ćwiczenia praktyczne. Helion, Gliwice 2004.
4. Negrino T.: PowerPoint. Tworzenie prezentacji. Projekty. Helion, Gliwice 2005
5. Oberlan A
.: Photoshop 6 Ćwiczenia praktyczne, Helion, 2002
6. Owczarz A.: Photoshop 7/7 CE. Kurs, Helion, Gliwice 2003
7. Walkenbach J.: Excel 2003 PL. Biblia. Helion, Gliwice 2004
8. Zimek R.: PowerPoint 2003 PL. Ćwiczenia. Helion, Gliwice 2004
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35